JURISPRUDENTIE AANSPRAKELIJKHEIDSRECHT samengesteld door mr. F. Stadermann, mr. W.A. Luiten, mr. M. Keijzer-de Korver en mr. A. Koopman
derde, geheel herziene druk
Inhoudsopgave DEEL I: AANSPRAKELIJKHEIDSRECHT Vestiging van aansprakelijkheid; buitencontractueel AANSPRAKELIJKHEID VOOR EIGEN O NRECHTM ATIG GEDRAG OP GROND VAN ART. 6 :1 6 2 BW
1
Algemeen
15
2
Inbreuk op een recht
17
3
S trijd m et een w e tte lijk e p lich t
18
4
S trijd met hetgeen volgens ongeschreven recht in het m aatschappelijk verkeer betaam t
19
Algemeen
19
Gevaarzetting (waaronder K elderluik-criteria)
25
5
Ongelukkige samenloop van omstandigheden
29
6
Verkeers- en veiligheidsnormen
33
7
Hinder
37
8
Onvoldoende toezicht
38
9
Rechtvaardigingsgrond
39
10
Toerekening van onrechtmatig gedrag aan de dader
41
Algemeen
41
Schuld
41
11 S p orte n sp e l
42
12 Vriendendienst
47
13 Gladde vloeren (inclusief aansprakelijkheid ex art. 6:174 BW)
48
14 Wegbeheerder (zie b ij kw alitatieve aansprakelijkheden voor personen en zaken) 50
15 Onrechtmatige overheidsdaad Algemeen
50
Waterschap
52
Burgerlijke o f bestuursrechter
54
16 Rechtmatige overheidsdaad
54
17 R elativiteit; art. 6:163 BW
55
18 Groepsaansprakelijkheid; art. 6:166 BW
56
5
K W A L IT A T IE V E A A N S P R A K E L IJK H E D E N V O O R P E R S O N E N EN Z A K E N
19 Kinderen; art. 6:169 BW
57
20 Ondergeschikten; art. 6:170 BW
59
21 Niet-ondergeschikten; art. 6:171 BW
62
22 Gebrekkige zaken; art. 6:173 BW
63
Algemeen
63
Uitsluitingen ex art. 6:173 lid 3 BW
66
Schepen (schuld van het schip; Boek8 BW) 23 Gebrekkige opstallen; art. 6:174 BW
66 67
Algemeen
67
Gladde vloeren (zie b ij onrechtm atige daad) Wegbeheerder (inclusief aansprakelijkheid ex a rt. 6:162 BW) 24 Gevaarlijke stoffen; art. 6:175 BW
70 79
25 Stortplaatsen; art. 6:176 BW
80
26 Dieren; art. 6:179 BW
80
27 Productenaansprakelijkheid; a rt. 6:185 BW e.v.
84
VERBINTENISSEN U IT ANDERE BRON DAN ONREC HTM ATIG E DAAD
28 Zaakwaarneming
87
29 Onverschuldigde betaling
87
30 Ongerechtvaardigde verrijking
88
VERKEERSAANSPRAKELIJKHEID
31 Art. 31 (ou d)/185 WVW
89
Algemeen
89
Overmacht
90
Eigen schuld/causale ve rd e lin g /b illijkh e id sco rre ctie (overig)
95
50%-regel/100%-regel
99
Positie regreszoekende verzekeraar
100
Door motorvoertuig vervoerde personen
102
Reflexwerking (schade van de gemotoriseerde)
102
Toepasselijkheid op tram
104
6
Vestiging van aansprakelijkheid; Contractueel NAKOMING EN WANPRESTATIE
32 Opschortingsrechten
105
33 De gevolgen van het niet nakomen van een verbintenis
105
Toerekening tekortkom ing/overm acht; art. 6:75 BW
105
Aansprakelijkheid voor hulppersonen; art. 6:76 BW
106
Aansprakelijkheid voor hulpzaken;
107
art. 6:77 BW
34 Ingebrekestelling; art. 6:82 BW
107
35 Verzuim zonder ingebrekestelling; art. 6:83 BW
108
BIJZONDERE OVEREENKOMSTEN
36 Koop
108
Aansprakelijkheid koper
108
Aansprakelijkheid verkoper
109
37 Huur
109
Aansprakelijkheid huurder
109
Aansprakelijkheid verhuurder
110
38 Opdracht (zie b ij beroepsaansprakelijkheid/aansprakelijkheid dienstverlener) 39
Arbeidsovereenkomst
111
Aansprakelijkheid werkgever voor arbeidsongevallen; art. 1638x (oud)/7:658 BW
111
Algemeen
111
Zorgplicht werkgever
113
"In de uitoefening van zijn werkzaamheden"
119
Arbeidsongeval aan boord van schepen
122
"Uitjes"
123
Rapportage
124
Psychische schade (waaronder als gevolg van seksuele in tim id a tie )
125
Inleen/uitleen; art. 7:658 lid 4 BW
126
Hulppersonen
128
Opzet of bewuste roekeloosheid werknemer
130
Causaal ve rband/stelplicht en bewijslast
131
Onm iddellijke werking art. 7:658 BW
136
Quasi werkgeversaansprakelijkheid
137
7
Aansprakelijkheid werkgever voor beroepsziekten
137
Asbest
137
Overige beroepsziekten
140
40
Aansprakelijkheid niet-werkgever voor asbest
141
41
Aansprakelijkheid overheidswerkgever voor (dienst- jongevallen
142
42 Aanneming van werk (zie b ij beroepsaansprakelijkheid/aansprakelijkheid dienstverlener) 43 Vaststellingsovereenkomst; art. 7:900-906 BW
146
ALGEMENE VOORWAARDEN
44 Algemene voorwaarden
147
Algemeen
147
Terhandstelling/redelijke mogelijkheid to t kennisneming
151
Battle of forms
155
G rijze/zw arte lijs t
157
Exoneratiebeding/grove schuld/strijd met redelijkheid en b illijk h e id
158
Onredelijk bezwarend beding
163
Vestiging van aansprakelijkheid; overig BEROEPSAANSPRAKELIJKHEID/AANSPRAKELIJKHEID DIENSTVERLENER
45 Beroepsaansprakelijkheid/aansprakelijkheid dienstverlener
165
Aannemer
165
Accountant
166
Adviseur
167
Advocaat
168
Algemeen
168
Trial w ithin a tria l
170
Arts (inclusief overeenkomst inzake geneeskundige behandeling; art. 7:446 t/m 468 BW)
172
Algemeen
172
Aansprakelijkheid medicus
174
Algemeen
174
Stelplicht en bewijslast
178
Informed consent
179
Causaliteitsvraagstukken
181
Algemeen
181
8
Schade door verlies van kans op beter behandelingsresultaat Medisch tu ch tre ch t
182 184
Assurantietussenpersoon
184
Bank
186
Curator
189
Garagehouder/stallinghouder
191
Bewaameming
193
Notaris
193
Psychotherapeut
196
Taxateur
197
Overig
197
BESTUURDERSAANSPRAKELIJKHEID
46 Bestuurdersaansprakelijkheid
199
CAUSAAL VERBAND
47
Causaal verband; art. 6:98 BW
205
Algemeen
205
Kansberekening
211
Omkeringsregel (zie b ij b u rg e rlijke rechtsvordering) ALTERNATIEVE CAUSALITEIT
48
Alternatieve causaliteit; art. 6:99 BW
211
EIGEN SCHULD (m e t u itz o n d e rin g van a r t. 185 W V W -z a k e n )
49 Eigen schuld; art. 6:101 BW
212
Causale ve rde lin g /b illijkh e id sco rre ctie
212
Schadebeperkingsplicht
231
M EDESCHULD/HO O FDELIJKE AANSPRAKELIJKHEID
50 M edeschuld/hoofdelijke aansprakelijkheid; art. 6:102 BW
9
233
DEEL II OMVANG SCHADE BEGROTING VAN GELEDEN EN NOG TE LIJDEN SCHADE
51 Begroting van geleden en nog te lijden schade; art. 6:97 en 6:105 BW
238
Algemeen
238
Concreet
240
Abstract
242
Schattenderwijs
244
VERMOGENSSCHADE
52 Vermogensschade; art.
6:96BW
244
Algemeen
244
Buitengerechtelijke kosten; art. 6:96 BW
246
Algemeen
246
Redelijke kosten te r voorkoming of beperking van schade; art. 6:96 lid 2 sub a BW
251
Redelijke kosten te r vaststelling van schade en aansprakelijkheid; art. 6:96 lid 2 sub b BW
251
Redelijke kosten te r verkrijging van voldoening buiten rechte; art. 6:96 lid 2 sub c BW
255
IMMATERIËLE SCHADE
53 Immateriële schade; art. 6:106 BW
257
Algemeen
257
Oogmerk zodanig nadeel toe te brengen; sub a
260
Lichamelijk letsel en andere aantastingen in de persoon; sub b
261
Verwonding of overlijden van anderen: shock- enaffectieschade
267
PERSONENSCHADE
54 Schadevergoeding bij letsel; art. 6:107
271
Algemeen
271
Whiplash
272
Predispositie
273
Reïntegratie
274
Personenschade en de fiscus
274
Verlies van arbeidsvermogen
275
Algemeen
275 10
Zelfstandigen
277
Jeugdige slachtoffers
278
(Gehuwde) vrouwen
278
Zwarte neveninkomsten
279
Verlies zelfwerkzaamheid
280
Huishoudelijke hulp/thuiszorg
280
Algemeen
280
Mantelzorg
281
55 Verplaatste schade; art. 6:107 BW
284
56 Verhaalsrecht werkgever doorbetaald loon; art. 6:107a BW
285
57 Schadevergoeding b ij overlijden; art. 6:108 BW
285
Algemeen
285
Draagkracht, behoefte en behoeftigheid
286
MATIGINGSRECHT
58 Matigingsrecht; art. 6:109 BW
287
W ETTELIJK E RENTE
59 W ettelijke rente; a rtt. 6:119 en 6:120 BW
289
VOORDEELSTOEREKENING
60 Voordeelstoerekening; art. 6:100 BW
291
11
DEEL III DIVERSEN BURGERLIJKE RECHTSVORDERING
61 Burgerlijke rechtsvordering
294
Algemeen
294
Stelplicht- en bewijslast
295
Algemeen
295
Omkeringsregel
298
Deskundigenonderzoek
203
Algemeen
303
Medische expertise
208
Groene kaart/patiëntenkaart
211
Inzage-en blokkeringsrecht
212
RECHTSVERWERKING
62 Rechtsverwerking
213
VERJARING
63 Verjaring
215
Algemeen
215
Aanvang verjaringsterm ijn
316
Criterium "bekendheid"
322
Stuiting
325 Stuiting op grond van de WAM
Strijd met redelijkheid en b illijkh e id
329 330
Verjaring krachtens de Wet van 31 oktober 1924, Stb 482 (vervallen per 1 januari 1992)
332
REGRES
64 Regres
334
Algemeen
334
T ijd e lijke Regeling Verhaalsrechten
335
Opruimingskosten/doorkruisingleer
336
OVERGANG VAN VORDERINGEN EN SCHULDEN EN AFSTAND VAN VORDERINGEN (o n d e r a n d e re s u b ro g a tie , schuld- en c o n tra c ts o v e rn e m in g en k w ijts c h e ld in g )
65 Overgang van vorderingen en schulden en afstand van vorderingen
12
339
CESSIE
340
66 Cessie FAILLISSEMENT SCHADEVEROORZAKER
341
67 Faillissement schadeveroorzaker AANSPRAKELIJKHEIDSVERZEKERAAR (W AM EN AVB/AVP)
68 Aansprakelijkheidsverzekeraar (WAM en AVB/AVP)
341
Als vertegenwoordiger van schadeveroorzaker
341
Rechtstreekse aanspraak van benadeelde op AVB/AVP-verzekeraar?
342
Verzekerde som ontoereikend
343
IN TERN ATIO NA AL PRIVAATRECHT
343
69 Internationaal Privaatrecht Toepasselijk recht
344
Bevoegde rechter
345
349
REGISTER
13
