juni 2009
20
.wonen Nieuwsbrief voor de relaties van de provincie Gelderland
Vruchtbare samenwerking Klimaatprogramma 2
Gelderse woningbouw op peil
Nieuwe ISV-periode 3
In de provincie Gelderland zijn het afgelopen jaar 10.078 nieuwbouwwoningen opgeleverd.
Betaalbaar bouwen 4
Nieuwbouw Gelderland 2000-2008
Dit is ruim 1.400 meer dan in 2007. De Gelder10.078
se collepartijen hebben in het coalitieakkoord
Energieconsulenten 5
8.323
afgesproken jaarlijks 9.000 nieuwbouwwo-
7.360
6.468
6.539
5.555
7.921
7.413
ningen op te leveren. Deze doelstelling is in
Asielzoekers 6
2008 ruimschoots gerealiseerd. Dit resultaat is voortgekomen uit de inzet en samenwerking van corporaties, ontwikkelaars, gemeenten en provincie. Op een totale voorraad van bijna 800.000 woningen betekent het bouwen van 10.078 nieuwe woningen een groei van 1,26%. Daarmee is Gelderland één van de koplopers
Gelderland heeft de doelstelling voor nieuwbouw in 2008
in Nederland: alleen Flevoland, Utrecht
ruimschoots gehaald
en Overijssel bouwen relatief gezien meer woningen .
van de nieuwbouw uit huurwoningen zal bestaan. Om deze doelstelling te behalen
Regionale veranderingen woningbouw Gelderland
Toekomstperspectief
zal de komende jaren meer ingezet moeten
Regio’s waar de nieuwbouw-
Gelet op het aantal afgegeven bouw-
worden op huurwoningen. Ten opzichte
productie ten opzichte van
vergunningen lijkt het erop dat ook in 2009
van vorig jaar is er al een verbetering
2007 het hardst is gestegen
nog voldoende woningen gebouwd kunnen
zichtbaar in het aandeel huurwoningen in
zijn Rivierenland (+124%),
worden om de jaarlijkse doelstelling van
de nieuwbouw. In 2007 bedroeg dit aandeel
Stedendriehoek (44%) en de
9.000 woningen te halen. In 2008 zijn er
namelijk 16%.
Noord-Veluwe (43%). In de Vallei
ruim 12.000 nieuwe bouwvergunningen
is de nieuwbouwproductie
afgegeven. Ook dit is een stijging ten
Meergezinswoningen (appartementen)
ten opzichte van vorig jaar
opzichte van het jaar daarvoor toen er bijna
Het aandeel meergezinswoningen in de
afgenomen. Wanneer gekeken
11.500 bouwvergunningen zijn afgegeven.
nieuwbouw bedroeg in 2008 ca. 34%. In KWP2
wordt naar de invloed die het
Het beeld is positief, maar onbekend is nog
verband is afgesproken dat van 2005 t/m
aantal nieuwbouwwoningen
wat het effect van de recessie zal zijn op de
2015 ongeveer 39% van de nieuwbouw uit
op de totale woningvoorraad
bouwproductie in 2009.
meergezinswoningen zal bestaan. Dit komt dus redelijk overeen met elkaar. De komende
heeft, valt op dat de NoordVeluwe relatief het hardst
Huurwoningen
jaren zal dit aandeel nog wel iets moeten
groeit (2% op de totale
Het aandeel huurwoningen in de groei van
stijgen.
woningvoorraad).
de woningvoorraad bedroeg 23%. In het
Zie pagina 6 voor alle cijfers
kader van het kwalitatieve woonprogramma
Meer informatie
over de veranderingen in de
(KWP2) is afgesproken dat voor heel
Theo van Hummel, T (026) 359 97 65
woningvoorraad per regio.
Gelderland van 2005 t/m 2015 ongeveer 34%
[email protected]
1
Gld.wonen 20
8.650
KLIMAAT
Klimaataanpak Overbetuwe loopt voorop Aanpakken en aanpassen, dat is de titel
de bijzondere kans die de gemeente
van het Gelders Klimaatprogramma
heeft om de eigen organisatie al in
2008-2011 zoals dat in het najaar van
2015 energieneutraal te hebben: ‘We
2008 is vastgesteld. In de gemeente
onderhandelen op dit moment over de
Overbetuwe hebben ze het goed begre-
bouw van een nieuw gemeentehuis.
pen. Daar wordt de woningvoorraad
Een unieke kans om in één keer ons
voorvarend aangepakt en aangepast.
doel te bereiken. Het zal wellicht een
Een interview met het enthousiaste duo
extra investering met zich meebrengen,
dat het klimaatbureau bemenst.
maar wél een die zich in kosten terug zal verdienen. En natuurlijk in de
Waaraan ligt dit?
vermindering van CO2-uitstoot.’
Terwijl de ene gemeente nog worstelt met het opstellen van plannen zijn
Energiebox en advies
ze in Overbetuwe zijn al lang aan de
De aandacht van de gemeente richt
slag met de uitvoering. Volgens Astrid
zich niet alleen op de eigen organisatie
Berns, beleidsmedewerker van het
maar vooral ook op bedrijven, scholen
klimaatbureau Overbetuwe ligt het
en natuurlijk de woningvoorraad. ‘We
antwoord voor de hand: ‘Draagvlak
zijn begonnen met een uitgebreide
bij alle partijen, zowel bij het college
voorlichtingscampagne aan onze
van B&W als bij de gemeenteraad, bij
burgers. Aan 5000 gezinnen is
bouwers en woningcorporaties, maar
inmiddels een energiebox aangeboden
Het klimaatbureau van de gemeente Overbetuwe:
vooral ook binnen het gemeentelijk
met daarin onder andere spaarlampen,
Astrid Berns en Theo Willems
apparaat. We hebben vanaf het begin
radiatorfolie en tochtstrips. De
af aan iedereen laten meedenken
bewoners kregen er een gratis
over de doelen en de aanpak. Dat kost
energieadvies bij: Hoe pas je het
misschien iets meer tijd en energie,
gedrag van de gezinsleden aan zodat
1000 euro per woning, kunnen we de
maar dat verdient zich op den duur
het verbruik van gas en elektra flink
woningeigenaren overhalen om die
ruimschoots terug.’
afneemt? En welke eenvoudige
maatregelen ook echt uit te voeren’. Langdurig werklozen kregen, na een opleiding, betaald werk aangeboden als adviseur voor huurders. Stichting Collusion ondersteunde dit project, waarvan de kosten plusminus 900.000 euro bedroegen. Bijna de helft hiervan werd door de gemeenteraad beschikbaar gesteld, de rest door de energieleverancier, de woningcorporaties en de Rabobank Oost-Betuwe. De volgende stap is de aanpak van bestaande huurwoningen. Met de woningcorporaties worden hierover inmiddels afspraken gemaakt.
Aan de slag
maatregelen zijn er verder nog te
Het College wil dat de hele gemeente in
nemen om de maandelijkse kosten te
Het energieboxen-project loopt op
2030 energieneutraal is, en al in 2015
drukken?’
zijn eind. Op 15 juni wordt de laatste
zou de eigen organisatie dat moeten
2
energiebox uitgereikt aan Gelders
zijn. ‘Dat zijn geen ambities waarmee
Pilot subsidieregeling
gedeputeerde Annelies van der Kolk,
je achterover kunt leunen, daarvoor
Astrid Berns: ‘Voor de woning-
verantwoordelijk voor het Gelders
moeten we nú aan de slag. We hebben
eigenaren, plusminus een derde deel
klimaatprogramma.
een lijst opgesteld met 73 actiepunten
van de bezochte gezinnen, kwam
welke al vóór eind 2012 moeten zijn
daar nog eens een bouwkundig
gerealiseerd. Op dat moment kijken we
advies bij. Met het geld dat we
verder naar wat de volgende stappen
van de provincie hebben gekregen
Meer informatie
moeten zijn.’
voor de pilot-subsidieregeling voor
Paul Stein, T (026) 359 97 69
Haar collega Theo Willems wijst op
klimaataanpak van koopwoningen,
[email protected]
Gld.wonen 20
BOUWEN
Betaalbaar bouwen met kwaliteit, kan dat? Wat kan er nog gebouwd worden
weer zijn eigen bijzonderheden. Er is
in de betaalbare sector? Welke woning
zeker ook creativiteit.
hoort hierbij? Wat is de kwaliteit van zo’n woning? Provincie Gelderland is
Trots
de uitdaging aangegaan en nodigde
De excursie liet zien dat het wel
de bestuurders en ambtenaren van
degelijk mogelijk is kwalitatief goede
gemeenten en corporaties uit de
woningbouw te realiseren in de
regio De Vallei uit voor een excursie.
betaalbare klasse, ook grondgebonden
Ze brachten een toer langs vier
woningen. Provincie Gelderland is dan
projecten met grondgebonden
ook trots op wat gemeenten, corporaties
koopwoningen met een koopprijs
en andere marktpartijen samen weten
beneden 170.000 euro.
te realiseren en laat dat graag zien.
Betrokkenen gaven uitgebreid en open antwoord op vragen
Meer informatie
over grondverwerving, bouw-
Christa Jakobs , T (026) 359 98 17
kosten, grondprijzen en finan-
[email protected]
cieringsconstructies.
Vier projecten uit de betaalbare sector met een koopprijs beneden de 170.000 euro PROJECTEN
Betaalbaar bouwen is niet eenvoudig. Het vraagt van alle partijen
Enkele woningen van het project Ribbenbosch in Ermelo
Blankensgoed in
Bijsteren in
Ribbenbosch in
Korenbloem in
Voorthuizen
Putten
Ermelo
Ermelo
230
totaal aantal woningen
800
17
16
aantal grondgebonden betaalbare
vastberadenheid en de wil om te bou-
woningen (huur en koop)
wen voor de doelgroep die toegewezen
doelgroep
is op deze prijsklasse. Het vergt vast-
kavel
houden aan je doelstellingen en aan
grondkosten per m2
gemaakte afspraken.
constructie voor de koper
MGE
MGE
MGE
MGE
Er is helaas geen blauwdruk voor
verkoopprijs
€ 110.000
€ 152.000
€ 170.000
€ 140.000
taxatieprijs
€ 160.000
€ 217.000
€ 240.000
€ 190.000
34 starters
aantal slaapkamers
250 gezinnen /starters
17 starters
2
3
2
2
75 m2
125 m2
125 m2
120 m2
€ 390
bouwkosten per betaalbare woning
12 starters
€ 75.000
€ 260 € 117.000
€ 120
€ 280
€ 105.000
€ 70.000
betaalbaar bouwen, elk project heeft
ISV-3
Derde ISV-periode In 2010 begint de derde programma-
binnenstedelijke bedrijventerreinen
Voorbereiding
periode van het Investeringbudget
tot woonlocaties. Woningbouw blijft
Met de programmagemeenten vinden
Stedelijke Vernieuwing. Het Rijk heeft
centraal staan en de continuïteit en een
in juni gesprekken plaats over de opgave
haar doelstellingen voor de nieuwe
snelle uitvoering blijven belangrijk.
die zij willen onderbrengen in hun Meerjarig Ontwikkelings Programma
ISV-periode bekend gemaakt. Op basis hiervan wil het Rijk afspraken maken
Minder geld
voor ISV-3. De provincie verzoekt de
met de provincie over de manier waarop
Het budget voor de derde ISV-periode
programmagemeenten om voor 1
in Gelderland, vanuit de lokale opgaven,
is nog onzeker. Het Rijk gaat op dit
oktober 2009 een door B&W vastgesteld
aan deze doelstellingen inhoud wordt
moment uit van 34 miljoen euro
ontwikkelingsprogramma in te dienen
gegeven.
(incl. bodem en geluid) voor heel
bij de provincie. De indieningsdatum
Gelderland exclusief Arnhem
voor de door de raad vastgestelde versie is
Het Rijk heeft de doelstellingen
en Nijmegen. Dat is minder
15 februari 2010.
geformuleerd:
dan in ISV- 2; daarvoor was er 48
1. bevordering van de kwaliteit en de
miljoen euro. Op basis van de
Voor de projectgemeenten heeft
Rijksverdeelsleutel is er voor de huidige
de provincie recent de opgave
12 programmagemeenten ca. 11 miljoen
geïnventariseerd. Daaruit blijkt dat
euro beschikbaar (zonder bodem en
de kleinere gemeenten nog voor een
geluid). Voor de projectgemeenten
grote opgave staan. In overleg met de
zame leefomgeving en vooral voor
is 7 miljoen euro beschikbaar. De
projectgemeenten geeft zij dit najaar
bodem, geluid en binnenstedelijke
provincies moeten op 1 juli 2009
hier verder vorm aan.
luchtkwaliteit.
bekend maken welke gemeenten
differentiatie van de woningvoorraad; 2. bevordering van de fysieke kwaliteit van de leefomgeving; 3. bevordering van een gezonde en duur-
3
GS hebben de Gelderse beleids-
programmagemeenten zijn en welk
uitgangspunten voor ISV-3 vastgesteld.
budget daarbij hoort. Gelderland wil
Meer informatie
De provincie wil zich blijven richten op
de huidige indeling in programma- en
Wim Post, T (026) 359 97 62
herstructurering en de omvorming van
projectgemeenten handhaven.
[email protected]
Gld.wonen 20
BOUWEN
Emile van den Burg, projectleider bij Woonstede, was positief verrast over de woningen die hij zag
‘Afspraken over grondprijzen en aanbesteden noodzakelijk’ Emile van den Burg, projectleider Port-
over. We zullen deze voorbeelden ook
bewijzen als we dit type woningbouw
folio Management bij Woonstede, nam
zeker bij Woonstede gebruiken. Wel
met enige regelmaat binnen groot-
deel aan de excursie ‘betaalbare woning-
is duidelijk geworden dat we zulke
schalige projecten bouwen, maar dan
bouw’ (zie het artikel op pagina 3). Een
woningen alleen betaalbaar kunnen
wel met een intiem karakter, niet te
waardevolle excursie, vond hij, ook
maken door deze in grotere projecten
massaal dus.
omdat er zowel beleidsmedewerkers als
op te nemen. Ze kunnen zelf geen
bestuurders van gemeenten en van wo-
projecten dragen, dat doen de duurdere
Volwaardig
ningcorporaties mee waren. Daardoor
woningen in zo’n project. Voor mijn
Wel heb ik het gevoel dat betaalbare
ontstond tijdens de bezoeken aan de
gevoel zijn de betaalbare woningen
woningbouw valt of staat met de
projecten een levendige discussie over
dus alleen rendabel te maken door
afspraken over grondprijzen en een
de haalbaarheid en de aantrekkelijkheid van de bezochte woningen. ‘Ik had de indruk dat de bouw van goedkope woningen tegenwoordig moeilijk zo niet onmogelijk is geworden. De stichtingskosten zijn regelmatig te hoog om de woningen met ‘Te woon’ te kunnen aanbieden. Ik ben dus met de excursie meegegaan omdat ik inspiratie wilde opdoen bij collega’s die hebben aangegeven wel goedkope c.q. betaalbare woningen te
Tijdens de excursie zijn bezocht: Rug-aan-rugwoningen van het project Blankensgoed in Voorthuizen
kunnen bouwen. Ik vind het van groot belang dat wij dit voor onze klanten
voldoende te kunnen verevenen met
goede aanbesteding. De excursie
blijven nastreven.
andere duurdere woningen.
heeft me in ieder geval een goede indruk gegeven van projecten die een
4
Zeker niet klein
Rug-aan-rug
volwaardige vormgeving hebben en
Vooraf had ik verwacht enkele projecten
Opvallend vond ik vooral de originele
toch betaalbaar in de markt zijn gezet
te bezoeken met relatief kleine
architectuur van de 34 rug-aan-rug
voor een koopprijs onder de 170.000,-
woningen. In slechts één geval, de
woningen in Voorthuizen (Blankens-
euro. Dat is voor mij zeker een bron van
Korenbloem te Ermelo, was dat ook zo.
goed). Heel motiverend om een
inspiratie!’
Dit leken eerder seniorenwoningen uit
andere kijk op woningbouw te zien!
de jaren ’80. In de overige gevallen zeer
Deze woningen hebben een originele
zeker niet. De woningen in de andere
plattegrond en voldoende ruimte voor
projecten heb ik als opvallend ruim
één- en tweepersoonshuishoudens.
Reageren?
ervaren en hier ben ik zeer enthousiast
We kunnen starters een goede dienst
[email protected]
Gld.wonen 20
KLIMAAT
Provincie bouwt mee: energiezuinige wijken Provincie Gelderland werkt samen
zullen ook uitgevent worden naar
gebracht moeten worden.
met Ede, Lochem, Nijmegen en Oude-
andere partijen, zodat de initiatieven
De wijken worden minimaal 60%
IJsselstreek in het project ‘Woonpark
navolging kunnen krijgen. Op deze
zuiniger dan nu gebruikelijk is.
Gelderland’. Deze gemeenten hebben de
manier kan een stap gezet worden in
Daarbij wordt gekeken naar het
ambitie om een extra zuinige woonwijk
de energietransitie voor de gebouwde
energieverbruik dat nodig is om de
te bouwen van minimaal 150 woningen.
omgeving: een energieneutrale
woning te verwarmen en te ventileren,
Uiterlijk 2011 moet er gebouwd gaan
nieuwbouw in 2020.
maar ook naar het huishoudelijk
worden.
energieverbruik voor verlichting, Comfortabel
computers, wasmachine, etc. De vier
De provincie ondersteunt de gemeenten
De woningen moeten niet alleen
wijken zullen elk hun eigen thema
en wil bevorderen dat alle betrokkenen
zuinig en klimaatbestendig worden,
kiezen, bijvoorbeeld passief bouwen,
van de vier projecten zo veel mogelijk
maar uiteraard ook aantrekkelijk,
zonne-energie of particulier kavelbouw.
van elkaar leren. Dit zijn niet alleen de
comfortabel en betaalbaar. Dat
gemeenten maar ook ontwikkelaars,
betekent dat ook vernieuwende
Meer informatie
bouwers, installateurs en
financieringsconstructies en energie-
Yvonne Tieleman, T (026) 359 99 77
energiemaatschappijen. De ervaringen
exploitatievormen in de praktijk
[email protected]
KLIMAAT
Provincie denkt mee: inzet energieconsulenten Energieconsulenten staan klaar om woningcorporaties, gemeenten (alleen voor nieuwbouwlokaties), verenigingen van eigenaren en de sectoren zorg, onderwijs sport en recreatie van adviezen over energiebesparing te voorzien. Dankzij de provincie Gelderland kunnen zij kostenloos adviseren. Vroeg nadenken over duurzame energievoorziening kan al snel besparingen opleveren. De energieconsulenten kunnen plannenmakers goed helpen met de toepassing van bewezen technieken voor duurzame energie. Zowel voor woningen,
Energieconsulenten geven kosteloos advies over duurzame technieken
voorzieningen als bedrijven. Niet alleen in uitstoot van
Meer informatie
broeikasgassen maar zeker ook in de
Hans Wouters, T (026) 359 94 43
kosten.
[email protected]
KLIMAAT
Klimaataanpak bestaande koopwoningen
5
De provincie Gelderland investeert één
Voorwaarden
bijdrage worden er in enkele gevallen
miljoen euro in acht stimuleringspilots
De doelgroep en de voorwaarden
ook bijdrage gegeven door de gemeente
voor de klimaataanpak van bestaande
verschillen per project. Zo richt
zelf of vanuit het landelijke programma
koopwoningen.
de gemeente Lochem zich op
‘Meer met Minder’. Eind dit jaar zal
woonhuismonumenten, de Achterhoek
bekeken worden of en zo ja hoe de
In 22 gemeenten kunnen eigenaren
zich op doe-het-zelvers en de gemeenten
regeling kan worden voorgezet.
tot maximaal 1000 euro per woning
uit het Rivierengebied zich op het
ontvangen als zij investeren in isolatie,
verhuismoment. Gemeenten bepalen
Meer informatie
verbetering van installaties of aanschaf
zelf de voorwaarden en voeren de
Paul Stein, T (026) 359 97 69
van zonnepanelen.
regeling uit. Naast een provinciale
[email protected]
Gld.wonen 20
Bijna alle ‘pardonners’ in Gelderland onder dak Sinds 1 juli 2007 hebben gemeenten een taak
Aanbodmodel van COA
om asielzoekers vallend onder het ‘specifiek
Verschillende gemeenten in Gelderland hebben
pardon’, een woning te geven. Op 1 januari
hun taakstelling al uitgevoerd. Bij veel van deze
2010 moeten alle pardonners gehuisvest zijn.
gemeenten komen toch nog verzoeken voor
Deze datum komt nu snel dichterbij. Nog niet
huisvesting van ‘gepardonneerden’ binnen.
voor iedereen is een woning gevonden.
Een gemeente die deze pardonners niet met voorrang kan of wil huisvesten, kan ze hem
Op www.thuisgeven.nl van het COA bieden gemeenten
Het grootste deel van de 27.500 te huisvesten
begeleiden of verwijzen naar het zogenaamde
woningen aan
personen in Nederland verbleef in een
aanbodmodel van het COA. Dit is een deel van
asielzoekerscentrum. Volgens het Centraal
de COA-internetsite www.thuisgeven.nl, waar
ook aangeraden gebruik te maken van het
Orgaan opvang Asielzoekers (COA) is veruit het
woningen te vinden zijn van gemeenten die nog
aanbodmodel van het COA. Zij kunnen de
grootste deel van deze groep nu uitgestroomd
pardonners willen of moeten huisvesten. De
beschikbare woningen op internet zetten
en heeft bijna iedereen een woning. Een kleiner
pardonner kan op de site zijn of haar voorkeur
waardoor meer geïnteresseerden voor de
deel van de 27.500 pardonners verbleef bij
aangeven, waarop een match door COA kan
woningen bereikt worden.
familie, vrienden of had tijdelijke woonruimte
plaatsvinden.
in een Nederlandse gemeente. Van deze groep is
Meer informatie
bekend dat zij nog niet allemaal een passende
Gemeenten die nog ruimte hebben in de
Theo van Hummel, T (026) 359 97 65
woning hebben.
taakstelling van het specifiek pardon wordt
[email protected]
Nieuwbouw Gelderland in cijfers Regio’s
Woningvoorraad 1 januari 2008
Nieuwbouwwoningen opgeleverd in 2007
Nieuwbouwwoningen opgeleverd in 2008
Nieuwbouwwoningen steiging t.o.v. 2007
Woningenvoorraad groei in 2008
85.419
1.207
1.721
43%
2,0%
Stedendriehoek
116.305
1.035
1.489
44%
1,3%
Stadsregio vervolg van pagina 6 Vallei
304.348
3.427
3.838
12%
1,3%
90.512
1.472
1.060
-28%
1,2%
Rivierenland
95.947
424
951
124%
1,0%
Achterhoek
106.976
1.085
1.019
-6%
1,0%
Gelderland
799.507
8.650
10.078
17%
1,3%
Noord-Veluwe
Zie ook pagina 1 over veranderingen in de woningvoorraad per regio
Symposium Thuisgeven in Gelderland Op 14 mei 2009 vond in Neede een sympo-
Dag- en nachtzorg
sium plaats onder de titel ‘Wonen waar
Het onmogelijke is er waargemaakt. Naast
je wilt, met de zorg die je nodig hebt’. Het
zelfstandige woningen zijn er ook kleinschalige
concept woonservicegebied Neede is een
woonvoorzieningen gerealiseerd voor zowel
voorbeeldproject voor de provincie. Meer
beschermd als verzorgd wonen. Er is dag en
dan 200 deelnemers kwamen kennisma-
nacht zorg beschikbaar, er zijn activiteiten in
ken met wonen, welzijn en zorg in Neede.
de multifunctionele accommodatie en er is een informatie- en servicepunt waar alle vragen op
Het symposium was georganiseerd door
het gebied van wonen, dienstverlening en zorg
Gld. wonen is een uitgave van de provincie
de provincie Gelderland in het kader van
beantwoord worden.
Gelderland. Deze nieuwsbrief verschijnt vier maal per jaar. Voor aanmelden, wijzigen
het programma Thuisgeven in Gelderland,
en opzeggen van gratis abonnementen:
in samenwerking met de gemeente Berkelland, wooncorporatie ProWonen,
Meer informatie
welzijnsinstelling Betula en zorginstellingen
Henk Langes, T (026) 359 97 61
Livio en Sensire.
[email protected]
[email protected]
Provincie Gelderland T (026) 359 90 00 Postbus 9090 Markt 11 6800 GX Arnhem
Provincie Gelderland, dichterbij dan je denkt
6
Gld.wonen 20
www.gelderland.nl
