Test-Portal now Art gallery presenteert Kijken naar de pijn van anderen Een tentoonstelling geïnspireerd op het gelijknamige boek van Susan Sontag
Juliette Erkelens, Marjolein Edwall, Mieke Bal, Sanne Thunnissen Te zien vanaf 3 april tm 15 mei 2010 Opening zaterdag 3 april van 16 tot 19 uur Dagelijks dendert de pijn van anderen via verschillende media onze huiskamer binnen. Sommige kunstenaars voelen dat ze daarmee iets moeten doen. Eigenlijk kunnen ze niet anders. Het is een reactie om deze mediastroom te verwerken. Of liever om het verborgene of de waarheid achter de pijn te achterhalen en te openbaren. Meestal zien we via de media vooral het moment suprême. Maar wat gebeurde daarvoor, daarna en vooral daarachter, in de meer verborgen ruimtes van de geest. De kunstenaars Juliette Erkelens, Marjolein Edwall, Mieke Bal en Sanne Thunnissen belichten dit onderwerp ieder vanuit een eigen invalshoek. Het geheel smelt ook weer samen, de werken weerspiegelen elkaar op verschillende manieren. Als samensteller van deze expositie heb ik complexiteit in plaats van vereenvoudiging gezocht. Belangrijk is dat zowel het individu als het geheel op verschillende manieren belicht worden: inzoomen en uitzoomen. Why worry? en wat heeft de pijn van een ander te maken met je eigen pijn? Kun je pijn transformeren of een cyclus van geweld doorbreken? Dit zijn enkele vragen die de tentoonstelling opwerpt. Deze kunstenaars doen wat de politiek en commercie nalaten, genuanceerd denken en als het moet, de hand in eigen boezem steken. Het idee van niet mogen falen, geen fouten mogen maken, is naar mijn idee het grootste struikelblok van deze tijd om problemen daadwerkelijk te transformeren. Patricia de Ruijter Hieronder meer informatie van de kunstenaars over hun werk: Juliette Erkelens Titel: Een tevergeefs leven videoverhaal Valt schuld te nuanceren? Leidt begrip tot vergeving? Kan spijt pijn daadwerkelijk verzachten? Hoe werkt schuld door in generaties? Kan die lijn doorbroken worden? Ik ben altijd gefascineerd door de betekenis van familiebanden en de gevolgen van keuzes. Hoe werken keuzes en schuld(gevoelens) door binnen families? Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd men gedwongen tot keuzes. Goed of fout? Hoe werken die keuzes door? Ik wil familiegeschiedenissen niet alleen vertellen, maar ze laten leven. Door de nakomelingen actief te betrekken bij het verbeelden van hun geschiedenis, door die geschiedenis te ensceneren en ze daarin mee te laten doen, wordt de geschiedenis van hun voorouders hun eigen geschiedenis. Door ze daar weer naar te laten kijken, gebeurt er iets. Hun eigen geschiedenis wordt het verhaal van een ander, een verhaal waardoor je ontroerd kan raken. Je eigen geschiedenis wordt iets wat je uiteindelijk toch niet kwijt wil. In de serie “Legacy” (2006/2007) heb ik het onderduikverleden van de Joodse familie van mijn kinderen verteld door het moment van afscheid te ensceneren met de familie en dit vast te leggen in beelden. Het voor mij logische vervolg hierop was het vertellen van het verhaal van een kind uit een NSB familie. In “Een Tevergeefs Leven” (2008/2010) vertelt zo’n kind dit verhaal. Zijn verhaal heb ik laag voor laag opgebouwd uit fragmenten uit video-interviews, passages uit zijn eigen teksten, oude familiefoto’s en
door mij geënsceneerde beelden waarin dit kind zijn grootvader is geworden. Het aldus ontstane verhaal laat ik hem uiteindelijk voorlezen.
Juliette Erkelens
Over Juliette Erkelens: Juliette Erkelens (Hoorn, 1964) heeft na een carrière in de advocatuur een switch gemaakt naar de fotografie en studeerde in 2007 cum laude af aan de autonome richting van de Fotoacademie in Amsterdam. Sindsdien is zij werkzaam als zelfstandig kunstenaar met als medium fotografie. Zo is o.a. in 2007 de serie BMI, een portretserie van meisjes met eetstoornissen tot stand gekomen. In 2008 heeft zij in opdracht een GGZ-instelling in Amsterdam een boek gemaakt “Boven de sterren of” en in 2009 ( in samenwerking met Annette Kouwenhoven, grafisch vormgever en met subsidie van het Amsterdams Fonds voor de Kunst) een project uitgevoerd met en over ongedocumenteerde mensen (illegalen) in Amsterdam (“Redocumented”). Marjolein Edwall Titel: Why worry analoge zw/w fake documentary/new documentary Mijn foto's zijn een tevoorschijn komen van mijn innerlijke beeldbank. Een gedeelte van die beelden is opgebouwd door veelvuldig volgen van het actuele nieuws. Als fotograaf heb ik een visuele honger, als mens heb ik honger naar kennis over de ander. De ander en ik hebben raakvlakken, in het raakvlak wordt het universele een zelfportret van mijn innerlijk. Dat is kennelijk somber, en diep geïnteresseerd in het lijden. De enige manier waarop ik deze constellatie naar buiten kan brengen, is door enscenering, waarbij ik meestal de eerste de beste medemens gebruik als model voor de mens in de ramp uit de actualiteit: mijn man. De vragen die ik me hierbij stel, zijn: als de beeldcultuur mijn innerlijke beeldbank opbouwt, wat voor invloed heeft dat op mijn identiteit? en als je je probeert voor te stellen, wat iemand doormaakt, kan je dan ook dichterbij waarheid komen? Mijn provocerende statement is: why worry? Daarmee problematiseer ik mijn eigen interesse in lijden. Over Marjolein Edwall: Marjolein Edwall (Amsterdam 1963) studeerde eind 2004 cum laude af aan de autonome richting van de Fotoacademie in Amsterdam. Ze specialiseerde zich in studiofotografie over politieke onderwerpen. Wereldnieuws, media, rampen en wetenschap zijn hot topics voor haar, die vragen oproepen over inprenten, geheugen en identiteit. Zo portretteerde Edwall, die een Duits-Nederlandse moeder en een Chinese vader heeft, vervolgde Chinese aanhangers van Falun Gong die naar Nederland zijn gevlucht. Dit
werk ontwikkelde zij voor het Test-Portal internationaal kunst festival 2005 en deed daarna nog eens twee maal mee met het Noorderlicht Fotofestival in Groningen.
M. Edwall 9 / 11
Mieke Bal Titel: Nothing is Missing Video-installatie Bezoekers kunnen gaan zitten op banken of in gemakkelijke stoelen. Hier en daar in de geënsceneerde woonkamer staan monitoren waarop portretten van vrouwen te zien zijn. Zij spreken tot iemand die we niet zien, iemand uit hun intieme kring. Van al deze vrouwen zijn de persoonlijke relaties verstoord door de migratie van een of meer van hun kinderen, met als gevolg een pijn die door ambivalentie wordt gekleurd en die zelden wordt waargenomen door anderen. De vrouwen spreken met een kleinkind dat ze niet hebben zien opgroeien, een schoondochter die ze niet hebben kunnen uitkiezen of goedkeuren zoals hun cultuur dat voorschrijft, of een kind dat ze nog maar een keer per jaar zien. En tegelijkertijd spreken zij tot de bezoeker, die tot hun intimiteit wordt uitgenodigd. Die intimiteit is vermengd met een licht onbehagen, zoals altijd wanneer je getuige bent van de pijn van een ander. Over Mieke Bal: Mieke Bal maakt experimentele documentaires en video-installaties rond het thema migratie. Nothing is Missing is internationaal veel vertoond, zowel in solotentoonstellingen (Tampere, Finland) als in groepstentoonstellingen (recent in Lodz, Polen). Incidenteel maakt ze ook tentoonstellingen. Meestal onder de vlag van het collectief Cinema Suitcase maakt Mieke Bal films waarin de subjecten hun eigen verhaal vertellen. Ze treedt ze tegemoet in een sfeer van intimiteit en betrekt ze waar mogelijk bij de montage en postproduktie. Die benadering onderstreept het performatieve karakter van filmmaken als collectief proces. De films gebruiken geen voice-over en bevatten uitsluitend geïntegreerd geluid. Verhalen worden niet chronologisch verteld maar ontstaan door associatieve verbanden, als in een vormvan “vrije indirecte rede.” Momenteel werkt ze aan Mère Folle: een fictiefilm/installatie over psychoanalyse vs. psychiatrie en gekte (www.crazymothermovie.com). www.miekebal.org
M. Bal: nothing is missing
Sanne Thunissen Fotografie wand met verschillende fotografische werken. Gedicht bij het werk: En zo bloeien zij, en zo kijk ik, en zo vallen zij neer, en zoOnitsura
S. Thunnissen
Daarnaast presenteer ik een boekje over het afbrokkelen en cyclisch transformeren – soldaatjes. Met verdrietige zakdoeken zette ik een wit bergachtig landschap neer. Daar vochten tinnen en later plastic soldaatjes. De keuze voor speelgoed toont de afstand tussen mij en de werkelijke oorlogen, het toont vrijheid van spelen maar ook iets laconieks. Het hele schouwspel heeft een witte kleur en word zo ontheven van referenties aan politiek en religie. Oorlog is voor mij een abstracte ideologie. Hoe leven de witte plastic soldaatjes verder na de oorlog? Welke vorm krijgt hun nieuwe leven? Kijkend naar de continue verschuiving van interpretaties die de smeltende soldaatjes met zich meebrengen leer ik begrijpen. Ik zie hoe alles een reactie op elkaar is en uit elkaar voorkomt. Een grote rauwe cirkelbeweging.
Over Sanne: Sanne Thunnissen laat in haar beelden zien hoe ze tegen grenzen aanloopt, loslaat en afscheid neemt om weer op te krabbelen en door te groeien, te bloeien. Dankzij haar met verve doorlopen studie aan ArtEZ Hogeschool voor de Kunsten te Arnhem heeft Sanne Thunnissen zich het sec grafisch ontwerp eigen gemaakt hetgeen ze nu inzet bij het deconstrueren van haar objecten. Zoals je in opdracht wensen leert analyseren en reduceren, zo deelt zij nu beeldend een object in al zijn referenties op. Fotografie, waarin ze met succes een studie heeft gevolgd aan de Fotoacademie Amsterdam, zet ze in voor het poëtisch organisch registreren van het transformeren en doorgroeien. Test-Portal now Art gallery http://www.test-portal.nl
[email protected] Patricia de Ruijter Westerdok 272 Amsterdam NL Tel:+31(0)6-4181 43 25 Openingstijden: di tm vrij van14 tot 17.30u tweede zondag van de maand en op afspraak!
