Jongeren en druggebruik Ouderavond JOMA 6 oktober 2009
Jan De Smet Team verslavingspreventie VAGGA Verslavingszorg
INHOUD • • • • • • •
VAGGA Cijfers & motieven Druggebruik & risico Productinfo Signalen Aanpak Hulpverlening
VAGGA • Afdeling Volwassenenzorg • Afdeling Kinderen- en jeugdzorg • Afdeling Categoriale zorg – Forensische zorg – Verslavingszorg
VAGGA verslavingszorg • Hulpverleningsteams – Volwassenenteam – Jongerenteam • Individueel • Groep – Gebruikers – Omgeving
• Preventieteam
Waarom gebruiken jongeren? • Identiteitsvorming, imago, er bij horen • Om te genieten • Past bij andere vormen van experimenteergedrag • Probleemoplossend – Trauma, relationeel, angsten, verveling • Onderliggende psychiatrische problematiek
Cijfers VAD-leerlingenbevraging 2005-2006
Ooit-gebruik secundair onderwijs (schooljaar 2005-2006) 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0
nooit ooit
tabak
alcohol
med
cannabis andere illegale drugs
Ooit-gebruik per graad (schooljaar 2005-2006) 100 90 80 70
cannabis medicatie alcohol tabak andere illegale drugs
60 50 40 30 20 10 0 1e graad
2e graad
3e graad
Waarom gebruiken jongeren illegale drugs? 70 60
voor de kick
50
uit nieuwsgierigheid
40 onder druk van vrienden om zich goed te voelen om stoer te doen
30 20 10 0 12-14 jaar
15-16 jaar
17-18 jaar
Waarom gebruiken jongeren GEEN illegale drugs? 60
bang verslaafd te worden niet willen meedoen aan die mode illegale drugs zijn gevaarlijk illegale drugs zijn te duur schrik voor ouders
50 40 30 20
te sterke persoonlijkheid geen drugs nodig
10 0 12-14 jaar
15-16 jaar
17-18 jaar
slecht voor de gezondheid
Vertrouwensfiguren
80 72,5 70
beste vriend(in) broer/zus ouders
60
druglijn grootouder/tantes/oooms/,,, medeleerlingen
50
vertrouwensleerkracht favoriete leerkracht
40
38,6
CLB 35,9
huisarts JAC
30
28,5
klasleerkracht CGG opvoed(st)er
20
17,8 17,2 16,9
schoolarts 14,3 13,3
directie 10,8 9,7
secretariaat 7,2
10
4,1 0 1
studiemeester(es) 3,1
2,3
2,2
1,5
0,7
Cannabisgebruik secundair onderwijs: • 6,5 % van Vlaamse leerlingen (17j tot 18 j) gebruikt regelmatig cannabis (vergelijk: 46,1% drinkt regelmatig alcohol) • Dubbel zoveel jongens als meisjes • Cannabisgebruik neemt toe met de leeftijd (2% van 12-14j tot 20%van 17-18j gebruikte laatste jaar) Trendsonderzoek VAD Uitgaan (uitgaanders) • Cannabis is dé populairste illegale uitgaansdrug (38% waarvan 11% dagelijks)
Nieuwe trends • • • • • • •
Binge-drinken Polydruggebruik Prijzen Chemische drugs Grotere beschikbaarheid Minder taboe Internet-gamen-chatten-gsm-en- facebook
Druggebruik & risico
Druggebruik & Risico • Elk middelengebruik verstoort het natuurlijk bio-chemisch evenwicht in het lichaam. • Kwetsbaarheid van mensen is een complex verhaal.
Sangria aan de Costa del Sol • 6 situaties • Ken aan elke situatie een cijfer toe – 1 = minst risicovol – 6 = meest risicovol
Mens – Middel - Milieu MILIEU
MENS
MENS Persoonlijkheid Leeftijd Sekse Waarden en normen Actuele gemoedsgesteldheid
MIDDEL MIDDEL Wijze van gebruik Aanbod Hoeveelheid Werking en invloed
MILIEU Gezin/vrienden/belangrijke derden Context van het gebruik Media Socio-economische factoren
(niet-) problematisch gebruik meerderheid bevolking
niet-problematisch gebruik sociaal gebruik geïntegreerd gebruik
minderheid bevolking
problematisch gebruik situationeel(veiligheid /gezondheid) riskant occasioneel excessief gebruik
chronisch gebruik proces naar afhankelijkheid (vooral gezondheid; impact op omgeving)
Productinformatie
Wat zijn drugs? • legale en illegale middelen • effect op – gevoel – gedrag – waarneming – bewustzijn
Soorten drugs • Verdovende middelen • Stimulerende middelen • Psychedelische middelen • combinatie
Wat u moet weten over drugs • Geen expert • • • • • •
Tabak Alcohol Cannabis Xtc Cocaïne Vluchtige snuifmiddelen
Tabak
• • • • •
Stimulerend middel Nicotine als verslavend bestanddeel Hoe jonger hoe ongezonder LT versus KT effecten Verkoop aan -16j verboden
Alcohol
• • • • • •
Verdovend middel Zelfvertrouwen en overmoed Geheugen- en concentratieproblemen Bier, wijn va 16j Sterke drank va18j Alcopops
Cannabis • Psychedelisch middel, versterkt aanwezige stemming • Bij hogere dosis: stoornissen van het gemoed; asociaal gedrag • Vermindering concentratie en geheugen (KT, LT) • Reflexen vertragen (verkeer!) • Demotivatie en verminderde vitaliteit (LT) • Kan schizofrenie- en psychoseontwikkeling versnellen
XTC • • • •
Stimulerend / psychedelisch Synthetisch MDMA Pillen of bollen Blijdschap, ontspanning, zorgeloosheid, toegenomen zelfvertrouwen en openheid • Groter gevoel van verbondenheid en intimiteit • Tolerantie • Psychische afhankelijkheid
Cocaïne • • • •
Stimulerend middel Sterkste stijger bij illegale drugs Welbevinden en energie Lichamelijk en mentaal belastend • Hoog risico op geestelijke afhankelijkheid • Duur
Vluchtige snuifmiddelen • Verdovend/psychedelisch • Synthetische stoffen, gassen of solventen • Lichte roes • Psychische en lichte fysieke afhankelijkheid • Tolerantie
Signalen
Signalen • Signalen zijn niet éénduidig • 1 signaal zegt niet veel • Het is belangrijk oog te hebben voor veranderingen! !Onvolledigheid!
eten/verzorging 11% hobby 8%
Slapen 34%
gebruik 3%
vrienden/gezin 11% Werk/school 33%
eten/verzorging 10% hobby 5%
Slapen 40%
gebruik 20%
vrienden/gezin 10%
werk/school 15%
eten/verzorging 9% gebruik5 5%
gebruik6 5%
slapen 26%
hobby 9%
gebruik1 5%
gebruik4 5% vrienden/gezin 9%
gebruik3 5%
werk/school 9%
werk/school 8% gebruik2 5%
eten/verzorging 5%
gebruik 75%
slapen 20%
Signalen: studie, hobby • • • • • •
Spijbelen, verzuim Verschil in geheugencapaciteit Sterk wisselende concentratie Gedaalde motivatie om iets (goed) te doen Sterk wisselende interesses en prestaties Opmerkelijk verschil in handigheid of praktische vaardigheid, ongevalletjes
Signalen: sociaal • • • • • • • •
Verandering in het besteden van geld Veranderde activiteit Veranderd slaapgedrag Opvallende verandering in de vriendenkring relationele / seksuele problemen Onverklaarbare stemmingswisselingen of agressie Geheimhouding rond alles ↔ veel praten over drugs Vereenzaming en isolement
Signalen: uiterlijk • • • • • • • •
Gebruik van parfum/wierook Veranderde kledijkeuze Opvallende bleekheid Vermoeidheid Gewichtsverlies Veranderde hygiëne Ogen Veranderd eetpatroon
Signalen: psychiatrisch • Acute psychiatrische stoornissen – Gedragsontsporing, hallucinaties,… • Verergering van vooraf bestaande psychiatrische problematiek (comorbiditeit) – Depressie, angststoornis, persoonlijkheidsstoornis, gedragsstoornis,…
Aanpak
Voorkomen is beter dan…
De betekenis van communicatie
• Rolmodel • Goede relatie • Grenzen stellen
Rolmodel • Kinderen observeren het gedrag van de ouders • Wat is een goede ouder? (beschermen/loslaten) • Ouders zijn altijd betrokken partij • Dubbele moraal • Druk en schaamtegevoelens: “de appel valt niet ver van de boom” • Peers of leeftijdgenoten • Voor jezelf zorgen
Een goede relatie • Communicatie – Luisteren, goed gesprek, ik-boodschappen
• Respect • Aanspreken op gedrag (goed gedrag ook benoemen) • Kind leren omgaan met groepsdruk, frustraties • Verantwoordelijkheid bij jongere laten • Interesse = Toezicht • Onderhandelen • Niet wachten tot er (grote) problemen zijn • Blijf eerlijk • Angst is een slechte raadgever
Grenzen stellen • • • • • • • • •
Noodzakelijk voor ontplooiing Wat niet mag is aantrekkelijk….. Duidelijkheid: wie/wat /wanneer Respect voor de regels van het huis Hoe dicht ligt de grens bij gevaarlijk gedrag? Consequent bij straffen Conflicten zijn normaal Storend gedrag meer controleerbaar dan druggebruik Fouten maken (beiden)
Communicatie Jongere
Omgeving Bezorgdheid Er is een probleem Bezorgdheid Er is een probleem
Machteloos
Kwaadheid
Geen probleem
Inspanningen gericht op verandering
Geen probleem
Verveeld
Kwaadheid
Wat doet de deur toe? • • • • • • • • • • • •
Je kwaad maken. Bekritiseren van vriendenkring Telkens confronteren Alleen maar over drugs praten Doorvragen over school, vrienden en geld Op zoek gaan naar bewijzen Vragen stellen aan vrienden Derden betrekken Preken / Argumenteren Maatschappelijke waarden verdedigen Vergelijken met anderen Naar de hulpverlening sturen
Een goede relatie jongere
Omgeving Bezorgdheid Er is een probleem
Geen probleem
Bezorgdheid Er is een probleem Inspanningen gericht
Geen probleem
op contact
Invloed
Openheid
Bezorgdheid neemt af
Bezorgdheid neemt toe
Wat zet de deur op een kier? • • • • • • • • •
Luisteren naar je kind, interesse voor leefwereld Oog hebben voor wat wél goed loopt Op het juiste moment waardering uiten Duidelijk aangeven dat je op de hoogte bent van het gebruik Bereidheid tonen om over problemen te praten Niet doorgaan op conflict bij crisis Verantwoordelijkheid laten Je eigen mening, gevoel vertolken / eigen stijl bewaren Helpen bij hun probleem
Met je kind praten over drugs • • • • • • • • •
Onderschat uw kind niet Niet onder invloed Ook genot van het middel bespreken Leer hen normen voor sociaal gebruik Concrete aanleidingen, functioneren Eigen ervaring Open houding, altijd eerlijk Geen horrorverhalen Timing – Inhoud – Locatie - Dosering
T.I.L.D.-schema Timing
Inhoud
Locatie
Dosering
Wanneer ?
Wat ?
Waar?
Welke manier ?
Tijdstip
Drugs
Thuis,school, werk
Wijze van aankondigen
Week/weekend
Drugprobleem
Specifieke plaats
Wijze van inleiden
Dag
Ander probleem
Buiten/binnen
Stijl
Naar aanleiding van…
Ander thema
Opstelling
Gedoseerd
Voorafgaand aan…
Positief terrein
Formeel/ informeel
Wie?
Besef dat….. • Je invloed beperkt is • Afstand nemen soms nodig kan zijn • Je relatie met je kind beschadigd wordt door druggebruik • De beste aanpak bestaat niet maar je kan leren van mekaar (ook praten met andere ouders) • Isolement is geen oplossing • Je maar steun kan geven als je zelf nog genoeg energie overhoudt
Urinetesting Vals positief Vals negatief Ik ken de resultaten, wat nu? Hoeveelheid? Regelmaat? Tijdstip?
Hulpverlening
Waar kan je terecht? • Vagga-Categoriale zorg: Ketsstraat 17, 2018 Antwerpen • 03/235.21.74
vroeginterventie:
[email protected] • JAC: Korte Niewstraat 26, 2000 Antwerpen • 03/232.27.28
• Dagcentrum De Sleutel: Dambruggestraat 78, 2060 Antwerpen • 03/233.99.14
• EPSI: Lange Beeldekensstraat 267, 2060 Antwerpen • 03/217.72.70
? • www.groeimee.be (opvoedingsondersteuning allerhande) • www.vad.be (Vlaamse koepel Alcohol & drugs) • www.druglijn.be tel 078 15 10 20 (anonieme infolijn / website verbonden aan VAD) • www.desleutel.be (Vlaamse hulpverleningsorganisatie) • www.trimbos.nl (Nederlandse koepel) • www.jellinek.nl (Preventiewerking Amsterdam) • www.erowid.org (VS – zeer complete site rond zo goed als alle drugs)
