Jierferslach, Jierrekken en Boargerjierferslach. Jierstikken Fryslân: iepen en eigen

Omslag_Jaarstukken_2011.qxp:442x297

05-03-2013

16:00

Pagina 1

Jierstikken 2012

Jierferslach, Jierrekken en Boargerjierferslach

Jierstikken 2012 Fryslân: iepen en eigen

Fryslân: iepen en eigen

Jierstikken 2012 Jierferslach, Jierrekken en Boargerjierferslach Fryslân: iepen en eigen

JAARSTUKKEN 2012 JAARVERSLAG, JAARREKENING EN BURGERJAARVERSLAG

Statenvergadering van 22 mei 2013

Gedeputeerde Staten van Fryslân 2 april 2013

1

Colofon Dit is een publicatie van: Provincie Fryslân Bezoekadres: Tweebaksmarkt 52 Postadres: Postbus 20120 8900 HM Leeuwarden Internet: www.fryslan.nl E-mail: [email protected] Samenstelling en eindredactie Afdeling Financiën, Planning en Control (FP&C) E-mail: [email protected] Telefoon: 058-2925330 © provincie Fryslân, april 2013

2

Inhoudsopgave Pagina

I. Jaarverslag 2012 Foaropwurd

6

Provinciebestuur en organisatie

7

1

Leeswijzer

13

2

Samenvatting

17

3

Programmaverantwoording 3.1 Programma 1 - Bestuur en veiligheid 3.2 Programma 2 - Verkeer en vervoer 3.3 Programma 3 - Wetter 3.4 Programma 4 - Milieu 3.5 Programma 5 - Lanlik gebiet 3.6 Programma 6 - Economie, toerisme en recreatie 3.7 Programma 7 - Sociaal beleid en zorg 3.8 Programma 8 - Kultuer, taal en ûnderwiis 3.9 Programma 9 - Ruimte en wonen 3.10 Algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien

33 35 51 69 83 103 127 153 167 191 207

4

Paragrafen 4.1 Paragraaf 4.2 Paragraaf 4.3 Paragraaf 4.4 Paragraaf 4.5 Paragraaf 4.6 Paragraaf 4.7 Paragraaf 4.8 Paragraaf 4.9 Paragraaf

215 217 220 227 231 236 253 262 275 279

5

1 2 3 4 5 6 7 8 9

-

Provinciale heffingen Weerstandsvermogen Onderhoud kapitaalgoederen Financiering en beleggingen Verbonden partijen Grondbeleid Bedrijfsvoering Handhaving Grote projecten

Bijlagen 1 Financieel kader 2 Investeringen 3 Begrotingshistorie 4 Begrippenlijst

303 305 309 313 325

II. Jaarrekening 2012

329

1

Inleiding

333

Balans Balans Programmarekening over begrotingsjaar Grondslagen voor waardering en resultaatbepaling Toelichting op de balans Gebeurtenis na balansdatum Toelichting op programmarekening Analyse jaarrekeningresultaat 2012 Begrotingsonrechtmatigheid Wet Openbaarheid Topinkomens

334 336 337 341 345 346 347 350 351

2 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 2.7 2.8 2.9

3

3

Tijdelijke budgetten

353

4

Accountantsverslag

366

Bijlagen Structurele en tijdelijke baten en lasten Gewaarborgde geldleningen Personeelssterkte en -lasten Specifieke uitkeringen (SiSa)

369 371 372 374 375

5 1 2 3 4

III. Burgerjaarverslag 2012

379

Inleiding

381

I

Provinciale Staten

384

II

Kwaliteit dienstverlening

386

III

Kwaliteit burgerparticipatie

397

IV

Afhandeling klachten, bezwaar en beroep

405

V

Conclusies

408

4

Deel I Jaarverslag 2012

5

Foaropwurd Dizze jierstikken geane oer 2012, it jier dat ús Keninginne tegearre mei alle ynwenners fan Fryslân ús nije Provinsjehûs iepene hat. Dat wie, ek mei tank oan it moaie waar, in fantastysk feest. Wannear’t je ús Provinsjehûs binnen komme, sjogge je op it glês fan ‘e doar stean: meiinoar wurkje oan in moai Fryslân. En dat is wat wy yn 2012 dien hawwe. It moaie fan Fryslân kaam yn it begjin fan it jier trouwens lânlik in soad yn it nijs, doe’t de kâns grut wie dat de Alvestêdentocht los soe. Spitigernôch koe dat lykwols krekt net. Yn ús koalysje-akkoart hawwe wy ôfpraat dat er mear treinen ride moatte tusken Ljouwert en Swol. Dat is slagge: fan 2013 ôf rider der trije treinen it oere, yn 2014 wurde it der fjouwer. Ek oer it spoar wurdt Fryslân better berikber. Der komme hieltyd mear promovendi (jonge ûndersikers) nei Fryslân. Ferline jier is de researchschool fan University Campus Fryslân begûn. Yn de rin fan it jier binne dêr likernôch in lytse 20 promovendi oannaam. Tegearre mei it tal ûndersikers dat wurket by Wetsus, it topynstitút yn Nederlân op it mêd fan wettertechnology, telt Fryslân no rûchwei 100 jonge ûndersikers. Dêr binne wy wiis mei. Ljouwert en Fryslân as akademysk wurkplak: dat wie en is ús doel. Boppedat docht bliken dat ús mearjierrich ynvestearjen yn it basisûnderwiis fertuten docht: de kwaliteit is ferhege, hat de ynspeksje oanjûn. Dat jout ús jongerein bettere kânsen op in goed ferfolch. Wat ferkear en ferfier oanbelanget: wy binne hurd oan it wurk. Oeral yn Fryslân sjogge jo bulten sân. Diken wurde oanlein. Ek farwegen wurde baggere en wetterpoarten ferbettere. Tink oan de slús by Starum. Al dit soart fan wurk smyt in soad wurkgelegenheid op en dat is tige wichtich op dit stuit. Yn 2012 koe de skeppe yn ’e grûn foar de rûnwei Garyp. En Harns is wer goed berikber foar sawol de boatjesminsken as de beropsfeart, no’t De Boontjes útdjippe is. It ôfrûne jier binne der ek in soad stappen nommen, as part fan in langer rinnend proses. Dat jildt bygelyks foar de earste faze fan Kulturele Haadstêd 2018. Wy steane no yn ‘e finale, mar we binne der noch net. Dat jildt ek foar Thialf: der leit no in wichtich beslút om 50 miljoen euro te ynvestearjen yn in Thialf, dat op ‘e nij de bêste iishal fan ‘e wrâld wurde moat. Lykwols leit de baan der noch net. Sa is it ek mei guon ûnderwerpen yn dizze jierstikken. Dêr stiet in soad ynformaasje yn. Oer de ynhâld, mar benammen ek oer it proses. In soad stiet neffens ús op grien: dat betsjut dat we op skema lizze om it koalysjeakkoart út te fieren. Dat dogge wy net allinnich, dat dogge wy mei-inoar. Mei gemeenten, mei tal fan organisaasjes. Mei ûndernimmers, mei ynwenners. Krekt sa as jo lêze kinne wannear’t jo it Provinsjehûs binnen komme.

Kolleezje fan Deputearre Steaten

6

Provinciebestuur en organisatie Samenstelling Gedeputeerde Staten J.A. Jorritsma Commissaris van de Koningin (vanaf 30 april 2013 Commissaris van de Koning) Portefeuille Algemene coördinatie en interne betrekkingen Internationale contacten/Europa Openbare orde en veiligheid Communicatie en promotie Relatiebeheer Fan Fryslân Coördinatie samenwerkingsagenda’s

Gedeputeerde en loco-Commissaris van de Koningin mevr. mr. drs. J.A. de Vries (PvdA) Portefeuille Financiën Taal, cultuur en onderwijs Monumentenzorg, cultuurhistorie en archeologie Recreatie en Toerisme, Friese Meren Gebiedsgedeputeerde Zuidwest Fryslân

7

Gedeputeerde mevr. S.A.E. Poepjes (CDA) Portefeuille Verkeer en Vervoer Provinciale Waterstaat Milieubeleid, vergunningen/handhaving (Millenniumdoelstellingen) Mijnwet Europa en internationale contacten Digitale Agenda Gebiedsgedeputeerde Zuidoost Fryslân Dagelijks bestuur SNN Samenwerkingsagenda Smallingerland Samenwerkingsagenda Heerenveen

Gedeputeerde J.H.J. Konst (PvdA) Portefeuille Ruimtelijke ontwikkeling, wonen en kwaliteit woonomgeving Krimp Economie, inclusief duurzame energie Watertechnologie Dagelijks bestuur SNN Gebiedsgedeputeerde Noordwest Fryslân Samenwerkingsagenda Leeuwarden

8

Gedeputeerde J.G. Kramer (FNP) Portefeuille Landelijk gebied Plattelandsbeleid inclusief weidevogels Landbouw Bouwurk Streekagenda Koöperaasje (samen met gedeputeerde Schokker) Openbaar Vervoer Personeel en organisatie Concernondersteuning, bedrijfsvoering Integraal grondbeleid Gebiedsgedeputeerde NO Fryslân ANNO FUMO (Fryske Utfieringstsjinst Miljeu en Omjouwing)

Gedeputeerde mevr. C. Schokker - Strampel (CDA) Portefeuille Jeugdzorg en Sport Water, inclusief Deltaprogramma Coördinerend gedeputeerde Project Afsluitdijk Voorzitter Waddenfonds Bestuurlijke zaken, financieel toezicht gemeenten Gebiedsgedeputeerde Waddeneilanden Transitie Sociaal Beleid, Zorg Lid Dagelijks Bestuur IPO

9

Algemeen directeur en secretaris Gedeputeerde Staten drs. A.J. van den Berg

Samenstelling Provinciale Staten (maart 2011) Partij Partij van de Arbeid (PvdA) Christen Democratisch Appèl (CDA) Volkspartij voor Vrijheid en Democratie (VVD) Fryske Nasjonale Partij (FNP) Partij voor de Vrijheid (PVV) Socialistische Partij (SP) ChristenUnie GrienLinks D66 Friese Koers Totaal

10

Aantal zetels 11 8 6 4 3 3 3 2 2 1 43

Ambtelijke organisatie

11

12

Leeswijzer Dit boekwerk bestaat uit de jaarstukken van het college van gedeputeerde staten en het burgerjaarverslag van de commissaris van de koningin. Beide documenten worden voorgeschreven door de Provinciewet. De jaarrekening 2012 van het Fonds nazorg stortplaatsen wordt als afzonderlijk document aan Provinciale Staten voorgelegd. De jaarstukken 2012 zijn het laatste verantwoordingsdocument over het begrotingsjaar 2012 en daarmee het sluitstuk van de bestuurlijke planning- en controlcyclus 2012. Als basis dienen de door Provinciale Staten vastgestelde begroting 2012 en de wijzigingen hierop. In het jaar 2012 is in twee bestuursrapportages gerapporteerd over de uitvoering van de begroting 2012. De Provinciewet schrijft voor dat de door Provinciale Staten vastgestelde jaarstukken vóór 15 juli naar de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties worden gezonden. Hier kan ruimschoots aan worden voldaan want de behandeling van de jaarstukken is gepland voor de Statenvergadering van 22 mei a.s. De jaarstukken zijn als volgt opgebouwd:

Jaarstukken

Jaarverslag

Beleidsprogramma's

Jaarrekening

Paragrafen

Balans

Programmarekening

Het eerste deel van dit boekwerk is het jaarverslag. Dit deel bestaat uit de beleidsprogramma’s en de paragrafen. Hieraan voorafgaand is een samenvatting opgenomen. Hoofdstuk 3 bestaat uit de programmaverantwoording en hoofdstuk 4 uit de paragrafen. De paragrafen vloeien voort uit het BBV (Besluit Begroting en Verantwoording) en de financiële verordening. Deze paragrafen geven vanuit diverse beheersaspecten een dwarsdoorsnede van de programma’s. In de begroting 2013 is voor het eerst een paragraaf Grote projecten opgenomen. Deze paragraaf is ook in deze jaarstukken opgenomen. In hoofdstuk 5 wordt het jaarverslag afgesloten met een aantal bijlagen. Dit betreft ondermeer het financieel kader en een investeringsoverzicht.

13

Het tweede deel bevat de jaarrekening 2012 en de toelichting hierop. De jaarrekening wordt ter vaststelling aan Provinciale Staten voorgelegd. De jaarrekening is ook samengesteld conform het BBV en gecontroleerd door accountant Ernst&Young. De accountantscontrole is gericht op de getrouwheid en de rechtmatigheid van de financiële verantwoording. Getrouwheid betreft de mate waarin de baten, lasten en balansmutaties juist en volledig zijn verantwoord. Rechtmatigheid betreft de mate waarin zogenoemde financiële beheershandelingen – bijvoorbeeld inkopen en aanbestedingen en subsidieverstrekking – conform regelgeving zijn uitgevoerd. De accountantsverklaring is bij de jaarrekening gevoegd. Het accountantsverslag en de reactie hierop van Gedeputeerde Staten worden als afzonderlijke documenten aan Provinciale Staten voorgelegd. Het derde en laatste deel bestaat uit het burgerjaarverslag 2012. Dit verantwoordingsdocument van de Commissaris van de Koningin wordt ter kennisneming voorgelegd aan Provinciale Staten. Dit is een zelfstandig verslag dat formeel geen deel uitmaakt van de jaarstukken, maar om praktische redenen in dit boekwerk is opgenomen. Opzet beleidsprogramma’s Centraal staat de ‘confrontatie’ tussen de beleidsdoelen uit de begroting 2012 en de verantwoording hierover. Om het de lezer makkelijk te maken zijn de teksten over de beleidsdoelen letterlijk uit de begroting 2012 overgenomen. Voor de herkenbaarheid zijn deze begrotingsteksten cursief weergegeven. Elke beleidsprogramma bestaat uit twee delen: een algemeen of ‘overall-programmadeel’ en de beleidsvelden waaruit het programma bestaat. In het algemene deel staan onder Wat wilden we bereiken? de ‘overall’ programmadoelen uit de begroting 2012 cursief weergegeven. Deze doelen uit de begroting hebben veelal een meerjarig karakter en overstijgen de beleidsvelden. Onder Hebben we bereikt wat we wilden bereiken? wordt de mate van doelrealisatie in tabelvorm door middel van de stoplichtkleuren weergegeven: groen, geel of rood. Deze kleurentabel is een samenvatting van de doelrealisatietabellen bij de afzonderlijke beleidsvelden. Onder Wat heeft het programma gekost? worden de baten en lasten van de betreffende beleidsvelden gepresenteerd. In het onderdeel ‘mutatie reserves’ staat het saldo van onttrekkingen en stortingen in de reserves. Na dit algemene deel volgen de beleidsvelden waaruit het programma is opgebouwd. Elk beleidsveld bestaat uit vier vragen: Wat wilden we bereiken? Hier staat het doel van het beleidsveld uit de begroting 2012. Dit doel heeft veelal een meerjarig karakter. Hebben we bereikt wat we wilden bereiken? Hier wordt door middel van de stoplichtkleuren aangegeven in hoeverre het doel van het beleidsveld is bereikt. Hebben we de gewenste resultaten bereikt? In de tabel onder deze kop staan – cursief weergegeven – de gewenste resultaten uit de begroting 2012. De mate waarin deze gewenste resultaten zijn gerealiseerd wordt door de stoplichtkleuren weergegeven. De kleuren geel en rood worden onder de tabel toegelicht. Bij sommige beleidsvelden wordt hier een tabel prestatie-indicatoren gepresenteerd.

14

Wat heeft het gekost? Hier worden de baten en lasten per soort weergegeven: structureel, tijdelijk, etcetera. Het betreft hier zogenoemde exploitatiebedragen, d.w.z. lopende inkomsten en uitgaven die ten laste van de exploitatie in 2012 zijn verantwoord, dit in tegenstelling tot inkomsten en uitgaven voor investeringen die in de balans worden verantwoord. In het onderdeel ‘mutatie reserves’ staat het saldo van onttrekkingen en stortingen in de reserves, bijvoorbeeld het – ten laste van de exploitatie – toevoegen van resterende middelen van een tijdelijk budget aan de reserve tijdelijke budgetten, opdat deze middelen alsnog voor het oorspronkelijke doel gebruikt kunnen worden. Een onttrekking aan een reserve is een bate voor de exploitatie. Deze toevoegingen en onttrekkingen aan de reserves verlopen volgens de spelregels voor tijdelijke budgetten. In sommige tabellen komt de term ‘Overlopende passiva’ voor. De spelregels schrijven voor dat onder deze term de baten en lasten met betrekking tot bepaalde middelen van derden verantwoord worden. Dit zijn veelal baten en lasten met betrekking tot uitkeringen van medeoverheden met een voorgeschreven bestedingsdoel. In de tabellen worden ook de bedrijfsvoeringskosten opgenomen. De spelregels schrijven voor dat deze kosten zo goed mogelijk worden toegerekend aan de beleidsprogramma’s/velden. Dit omdat voor de zogenoemde allocatiefunctie van Provinciale Staten een beeld ontstaat van de totale kosten van een beleidsprogramma/-veld. Deze toerekening is gebaseerd op de personele inzet voor de beleidsprogramma’s en beleidsvelden. Deze kosten worden in de paragraaf Bedrijfsvoering toegelicht.

15

Hoe de stoplichtkleuren te lezen? 1e W-vraag : ligt de doelrealisatie op schema?

2e W-vraag : zijn de gewenste resultaten gehaald?

Geen afwijking. Naar verwachting wordt het doel gerealiseerd.

Het gewenste resultaat uit de begroting is gehaald.

Tijd

Geen afwijking, de verwachting is dat het doel binnen de afgesproken tijd is/wordt gerealiseerd.

Het gewenste resultaat uit de begroting is binnen de afgesproken tijd gehaald.

Beleid

Mogelijke verwachte, maar nog geen zekere afwijking in de inhoudelijke doelrealisatie, waardoor het doel waarschijnlijk niet wordt gehaald Mogelijke verwachte, maar nog geen zekere afwijking in doelrealisatie binnen de tijd, waardoor het doel waarschijnlijk later wordt gehaald. Het doel wordt (zo goed als) zeker niet bereikt.

Het gewenste resultaat uit de begroting is inhoudelijk niet geheel gehaald.

Beleid

Tijd

Beleid

Tijd

Doelrealisatie binnen de gestelde termijn wordt (zo goed als) zeker niet gerealiseerd.

3e W-vraag : zijn de kosten binnen het budget gebleven?

Bij het onderdeel geld is er geen aanmerkelijke afwijking van het budget.

Bij het onderdeel geld is er sprake van een aanmerkelijke onderbesteding van het budget.

Het gewenste resultaat uit de begroting is niet geheel op tijd gehaald.

Het gewenste resultaat uit de begroting is inhoudelijk niet gehaald. Het gewenste resultaat uit de begroting is niet op tijd gehaald.

16

Bij het onderdeel geld is er sprake van een aanmerkelijke overbesteding/overschrijding van het budget.

Samenvatting In de jaarstukken 2012 legt de provincie Fryslân verantwoording af over het beleid en de financiën van het afgelopen jaar. Vertrekpunt is de begroting 2012. In deze samenvatting staan de hoofdlijnen van het jaarverslag en de jaarrekening. Eerst wordt kort ingegaan op de economische omstandigheden waaronder het beleid is uitgevoerd. In het verlengde hiervan worden de bestuurlijke en financiële verhoudingen met het rijk en gemeenten aangestipt. Daarna wordt per programma in hoofdlijnen ingegaan op de beleidsverantwoording. De samenvatting wordt afgesloten met de ‘Jaarrekening in één oogopslag’: tabellen met de inkomsten en uitgaven van de provincie in 2012. Economische recessie in Nederland en Fryslân Het door de provincie gevoerde beleid en het geld dat daarvoor nodig was, kunnen niet los gezien worden van de economische recessie. In 2012 is de Nederlandse economie volgens het CPB met ongeveer 1% gekrompen. Die economische krimp vertaalt zich in lagere belastingontvangsten van het rijk en onvermijdelijke bezuinigingen. De werkloosheid loopt in 2013 met 90.000 personen op tot 560.000 en in 2014 zelfs tot 575.000. Vooral de bouwsector en de hiermee verbonden bedrijven krijgen harde klappen. Al sinds 2008 daalt het consumentenvertrouwen in Nederland sterk. Dat hangt nauw samen met de situatie op de woningmarkt en de onzekerheid als gevolg van de eurocrisis. Zo zijn de reële woningprijzen al sinds 2008 bijna met een kwart gedaald. Het zijn omstandigheden die erop wijzen dat ook 2013 een jaar van economische recessie wordt. Pas voor 2014 verwacht het CPB, vooral als gevolg van de aantrekkende wereldhandel, weer een economische groei van ongeveer 1%. Voor Fryslân zullen deze cijfers naar verwachting iets slechter uitvallen; het ING verwacht in 2013 voor onze provincie juist een krimp van 0,75%. Omdat Fryslân minder exporteert dan landelijk, zal Fryslân naar verwachting minder snel kunnen profiteren van het verwachte herstel. Economische groei Fryslân en Nederland

Economische groei 6 5 4 3 2 1 % 0 -1 -2 -3 -4 -5

2004

2005

2006

2007

2008

Fryslân

2009

Nederland

Bron: CBS 2004-2011 en ramingen ING 2012*-2013*

17

2010

2011

2012*

2013*

Bestuurlijke en financiële verhoudingen Het jaar 2012 was ook het jaar van onderhandelingen met het rijk over de bestuurlijke en financiële verhoudingen. De bezuinigingen om te voldoen aan de begrotingsnorm van Brussel hebben de verhoudingen met het rijk onder druk gezet. In januari 2013 hebben provincies, gemeenten en waterschappen een onderhandelaarsakkoord bereikt met het kabinet over de financiën van de decentrale overheden in deze kabinetsperiode. Het is een ‘pakketafspraak’ over de Wet Houdbare Overheidsfinanciën (HOF), het schatkistbankieren en het Btw-compensatiefonds. Met de Wet HOF wil het kabinet realiseren dat provincies, gemeenten en waterschappen evenredig bijdragen aan de Europese afspraken over een evenwichtige rijksbegroting. Bedoeling is dat het gezamenlijke EMU-tekort van de decentrale overheden in 2017 is gedaald tot 0,2% van het nationale inkomen. In 2014 en 2015 mogen de decentrale overheden nog een tekort van 0,5% hebben. Over de onderlinge verdeling binnen deze ruimte maken de koepelorganisaties van de decentrale overheden dit jaar afspraken. Schatkistbankieren houdt in dat de decentrale overheden hun financiële tegoeden moeten aanhouden bij het ministerie van Financiën in plaats van bij een bank. Hierdoor valt het rendement van het vermogensbeheer lager uit. Uiteindelijk is het voorstel voor schatkistbankieren versoepeld. Provincies mogen overtollig geld ook uitlenen aan andere overheden, waar ze geen toezichtsrelatie mee hebben, om een beter rendement te halen. Het Btw-compensatiefonds wordt niet afgeschaft. Wel worden het provincie- en gemeentefonds gekort. Voor het provinciefonds gaat het om een bedrag van € 66 miljoen. De verdeling over de provincies van deze uitname moet nog nader worden bepaald. In het Btw-compensatiefonds wordt wel een plafond ingebouwd. Hogere declaraties van de decentrale overheden worden gecorrigeerd via het provinciefonds. Onzeker is welke consequenties dit zal hebben voor de provincies. Hoewel de provincie Fryslân niet heeft ingestemd met het akkoord, zal het ook voor ons financiële gevolgen hebben. Deze gevolgen worden meegenomen in het financieel kader van de kadernota 2014.

Programma 1 – Bestuur en veiligheid Dit beleidsprogramma gaat onder meer over de kwaliteit van het provinciaal bestuur en de ondersteuning van en de samenwerking met de andere overheden. Bestuurlijke verhoudingen Rijk, provincies en waterschappen hebben afspraken gemaakt over de decentralisatie van taken, de bestuurlijke en financiële verhoudingen en de vermindering van regeldruk. Uitgangspunt is: decentraal wat kan, centraal wat moet. Het profiel van de provincie ligt vooral op het domein van de ruimtelijke ontwikkeling en de fysieke omgeving: de provincie als gebiedsregisseur. Provinciale en Gedeputeerde Staten van onze provincie hebben zich ook uitgesproken over de provinciale kerntaken. In de Statenvergadering van december 2012 besloten Provinciale Staten om de beleidsterreinen Bestuur, Verkeer en vervoer, Water, Milieu, Landelijk gebied, Economie, toerisme en recreatie, Cultuur en taal en Ruimte en wonen als kerntaken van de provincie te beschouwen. De kerntaken worden in nauwe samenwerking met gemeenten en waterschap uitgevoerd. Bijvoorbeeld door samenwerkingsagenda’s met de gemeenten Leeuwarden, Smallingerland, Heerenveen en Súdwest-Fryslân, maar ook via streekagenda’s met de Friese regio’s.

18

Interbestuurlijk toezicht De provincie houdt toezicht op gemeentelijke terreinen zoals archieven, ruimtelijke ordening, omgevingsrecht, wonen, openbare orde en financiën. Om het stelsel van interbestuurlijk toezicht te vereenvoudigen, is op 1 oktober 2012 de wet Revitalisering generiek toezicht in werking getreden. Hierdoor ligt het toezicht bij de bestuurslaag die een niveau hoger ligt. Zo houdt het rijk toezicht op de provincies en de provincies houden toezicht op gemeenten, bijvoorbeeld voor omgevingsvraagstukken. In gevallen waar de provincie geen taak en expertise heeft, blijft het toezicht op de gemeente bij het rijk. Dit betreft bijvoorbeeld naar gemeenten gedecentraliseerde taken als jeugdzorg en sociale werkvoorzieningen. De zogenoemde VROM-inspectietaken worden overgedragen van het rijk naar de provincies. Uitgangspunt voor het toezicht is het vertrouwen in de medeoverheden. Het toezicht wordt sober, proportioneel, selectief en risicogericht uitgevoerd. Dit moet leiden tot minder bestuurlijke drukte. Voor de invoering van de nieuwe wet wordt 2013 gebruikt als overgangsjaar.

Programma 2 – Verkeer en vervoer Kern van het provinciaal beleid is het verbeteren van de hoofdwegenstructuur door projecten als De Centrale As, de N381, de Noordwesttangent en de rondweg om Franeker. Naast het beleid voor verkeer en vervoer is de provincie verantwoordelijk voor het onderhoud van wegen, vaarwegen en infrastructurele werken in Fryslân. Daarbij werkt de provincie samen met gemeenten, Wetterskip en het rijk. Een voorstel voor een nieuw beleidskader voor het onderhoud van de infrastructuur wordt in de tweede helft van 2013 aan Provinciale Staten voorgelegd. Hieronder wordt kort ingegaan op een aantal grote projecten in onze provincie. Gelet op het grote aantal projecten kan hier slechts op een willekeurig aantal worden ingegaan. De Centrale As Eind 2011 is het zogenoemde Provinciaal Inpassingsplan onherroepelijk geworden. In 2012 is gestart met de aanbesteding van verschillende deelprojecten. De aanleg van de rondweg Garyp (onderdeel Zuid 1) en het traject Dokkum-De Westereen/Feanwâlden zijn gegund. In 2012 is bij Koninklijk Besluit Onteigening De Centrale As een groot aantal gronddossiers niet goedgekeurd. In 2012 is de nieuwe procedure voor de onteigening opgestart. Hierdoor is de planning van de realisatie onder druk komen te staan en de planning voor de aanbestedingen aangepast. Door werkzaamheden parallel uit te voeren wordt nog steeds uitgegaan van de geplande openstelling op 31 december 2015. Bereikbaarheid Leeuwarden Aan het bereikbaarheidsprogramma Leeuwarden-Vrijbaan werken rijk, provincie en gemeente Leeuwarden samen. Dit betreft onder meer N31 Haak om Leeuwarden, Westelijke invalsweg, Drachtsterweg en omgeving, Noordwesttangent, station Werpsterhoek en de extra sneltrein Groningen-Leeuwarden. Voor het noordelijke deel van de Haak om Leeuwarden is gestart met de realisatie van het middendeel en het aquaduct. Voor de Haak om Leeuwarden Midden, inclusief de spooronderdoorgangen Westelijke invalsweg en het aquaduct Rijksweg 31 zijn uitvoeringscontracten aan opdrachtnemers gegund. Parallel aan de realisatie van de Haak om Leeuwarden wordt de eerste fase van de Westelijke invalsweg aangelegd. De provincie is verantwoordelijk voor de bouw van het aquaduct en de aansluiting op de Haak om Leeuwarden. De bouw van het aquaduct Westelijke invalsweg is gegund aan een opdrachtnemer. Fase twee van de Westelijke invalsweg is momenteel in voorbereiding. Hiervoor is de gemeente Leeuwarden verantwoordelijk.

19

De werkzaamheden voor het project Drachtsterweg en omgeving zijn in 2012 nagenoeg afgerond. Het tweede deel betreft de verdiepte ligging, inclusief aquaduct en ongelijkvloerse kruising Zuiderburen. Het uitvoeringscontract Verdiepte Ligging Drachtsterweg, inclusief aquaduct, is gegund aan een aannemer. De Noordwesttangent beoogt een goede aansluiting van Noordwest-Fryslân op het hoofdwegennet richting Harlingen en Heerenveen. De werkzaamheden worden al in 2013 afgerond, in plaats van in 2014, zoals gepland. Openbaar vervoer Na een aanbestedingsprocedure exploiteert Arriva sinds 9 december 2012 het busvervoer in Noord- en Zuidwest-Fryslân. In Leeuwarden gaat Arriva de stadsdienst uitvoeren met bussen op (groen)gas. De busstations die in het bezit zijn gekomen van de provincie, zijn in 2012 gerepareerd, schoongemaakt en geschilderd. Het opstellen van beleid voor de vormgeving en aanpassing van busstations en haltes heeft vertraging opgelopen. Plan is om in 2013 te starten met de aanbesteding. In het kader van het programma Duurzaam OV zijn opdrachten voor de aanschaf van zes elektrische bussen en het aardgasvulpunt bij de busstalling in Leeuwarden gegund. De bussen worden begin 2013 overgedragen aan de provincie. Het gasvulpunt wordt in de zomer van 2013 gebouwd. Met NS zijn afspraken gemaakt over gefaseerde uitbreiding van de dienstregeling Leeuwarden-Zwolle naar vier treinen per uur van 2013 t/m 2025. Vanaf 2014 rijden er drie treinen per uur en vanaf 2017 vier treinen per uur. Voor de infrastructurele aanpassingen op het baanvak Leeuwarden-Groningen zijn voorbereidingen getroffen. In 2013 wordt het zogenoemde realisatiebesluit verwacht. De capaciteitsvergroting op dit baanvak bestaat onder meer uit de aanpassing van de spoorbrug Van Harinxmakanaal en de verbetering van het baanvak Meppel-Zwolle. De planuitwerkingsfasen voor deze projecten zijn afgerond. Voor de capaciteitsvergroting van de spoorverbinding Leeuwarden-Groningen is in 2012 gestart met de tracé- en MER-procedure en de planuitwerking. Doel van het project Spoorlijn Heerenveen-Groningen was het onderzoeken van de haalbaarheid van een ‘heavy’ railverbinding. Op 18 juli 2012 hebben Provinciale Staten ingestemd met het voorstel om dit project te beëindigen. Op dit moment is het niet verantwoord de spoorlijn aan te leggen. Belangrijkste redenen zijn de hoge aanlegkosten en de hoge kosten voor beheer en exploitatie, in relatie tot een beperkte meerwaarde voor economie en vervoer in Fryslân.

Programma 3 – Water Voldoende, schoon en veilig water; aan deze ‘waterdoelen’ is ook in 2012 hard gewerkt. De provincie is regisseur voor het regionale waterbeheer en houdt toezicht op de waterbeheerders. Met Wetterskip Fryslân wordt nauw samengewerkt, ook als het gaat om landschap, natuur en recreatie. Waterveiligheid Het versterken van waterkeringen verloopt goed. Voor de ligging van zogenoemde primaire waterkeringen op Vlieland en Terschelling hebben rijk, provincie en gemeenten een intentieverklaring getekend.

20

Voldoende water Voor het peilbeheer zijn twaalf watergebiedsplannen in uitvoering en voor het veenweidegebied is begonnen met de langetermijnvisie. De uitbreiding van de waterberging in de Friese boezem loopt goed. De realisatie van extra waterberging in polders is vertraagd; in samenwerking met het Wetterskip probeert de provincie dit vlot te trekken. In 2012 is duidelijk geworden dat het gemaal Lauwersoog niet in 2015 kan worden gerealiseerd. Volgens de waterschappen is het gemaal pas in 2030 nodig voor de waterveiligheid. Gedeputeerde Staten beraden zich op de ontstane situatie. Door de ingrijpende bezuinigingen van het rijk zijn er in 2012 nauwelijks maatregelen getroffen voor de bestrijding van de verdroging in natuurgebieden. Schoon water De uitvoering van de maatregelen ligt op schema. Door rijksbezuinigingen is er wel vertraging in het herstel van de beken en de aanleg van natuurvriendelijke oevers. De waterpartijen in Fryslân hebben met het rijk een ‘Green Deal’ gesloten over innovatie in de waterketen. In de waterketen is begonnen met de uitvoering van de projecten.

Programma 4 – Milieu Schadelijke onttrekkingen en toevoegingen aan het Friese leefmilieu moeten in 2030 zijn uitgebannen. Dat is het belangrijkste doel van het Frysk Miljeuplan 2011-2014. De slotconclusie van de meting in 2008 was: Fryslân is schoon. Uit de voorlopige resultaten van de laatste meting in 2012 blijkt dat die situatie min of meer gelijk is gebleven. Is deze stilstand nu achteruitgang? Nee, want de wettelijke normen voor bijvoorbeeld geluid en primaire waterkeringen zijn strenger geworden. Ook zijn andere en strengere doelstellingen van kracht geworden, bijvoorbeeld voor verdroging en de kwaliteit van zwemwater. Bovendien zijn er minder middelen beschikbaar om verbeteringen in de natuur en ecologische verbindingszones tot stand te brengen. In het najaar van 2012 is bij de behandeling van de eerste monitoringsrapportage met Provinciale Staten afgesproken dat het Frysk Miljeuprogramma op een aantal punten wordt bijgesteld. Het aangepaste programma wordt medio 2013 aan Provinciale Staten voorgelegd. Bodembeheer Duurzaam bodembeheer is een wettelijke taak. De provincie ziet erop toe dat saneringen goed worden uitgevoerd. Daarbij wordt onderscheid gemaakt tussen spoedeisende en niet-spoedeisende bodemsaneringen. Het aantal locaties met mogelijke verspreidings- of ecologische risico’s wordt geschat op zestien. Eerder werd nog uitgegaan van 40. Om hier een beter beeld van te krijgen, wordt vóór 1 juni 2013 een inventarisatie afgerond. De bodemsaneringen waarvoor andere partijen verantwoordelijk zijn en waarop de provincie toezicht uitoefent, lopen volgens schema. De meeste locaties waarvoor de provincie zelf verantwoordelijk is, worden na 2015 gesaneerd. Duurzame samenleving De provincie stimuleert projecten voor het hergebruik van grondstoffen en zogenoemde gesloten materiaalkringlopen, bijvoorbeeld voor voedsel, textiel en kunststoffen. Het afgelopen jaar stond in het teken van het opstarten en voortzetten van verschillende projecten. In 2012 is Fryslân Millenniumprovincie geworden en zijn stappen gezet om in 2015 Fairtrade-provincie te kunnen worden.

21

Programma 5 – Landelijk gebied Dit beleidsprogramma gaat over onze natuur, het Friese landschap, de leefbaarheid op het platteland en de sociaal-economisch sterkte van de landbouw. Natuur Op grond van het Bestuursakkoord natuur (2011/2012) is de verantwoordelijkheid voor het natuurbeleid en het landelijk gebied overgedragen van rijk aan provincies. In plaats van het Investeringsbudget Landelijk Gebied krijgen de provincies een decentralisatieuitkering als onderdeel van het provinciefonds. Hiermee moeten de provincies uitgaven opvangen die voortvloeien uit de voor 20 oktober 2010 aangegane verplichtingen. Voor uitgaven voor de aankoop en de inrichting van de Ecologische Hoofdstructuur (EHS) is een uitzondering gemaakt. Deze uitgaven moeten opgevangen worden door de opbrengst uit de verkoop van gronden in het kader van het zogenoemde grond-voor-grondprincipe. In juni 2012 hebben Provinciale Staten de nota ‘Natuer en lanlik gebiet, Mei-inoar fierder!’ vastgesteld. Daarbij wordt ingezet op de realisatie van het Griene Manifest. Over de ganzenproblematiek is eind 2012 een landelijk akkoord bereikt met de betrokken organisaties. Dit akkoord wordt voor de Friese situatie uitgewerkt. Het rijk stelt het beleid voor de zogenoemde Programmatische Aanpak Stikstof (PAS) naar verwachting begin 2014 vast. De vaststelling van de provinciale Natura2000beheerplannen is afhankelijk van dit rijksbeleid. Landschap De doelen voor het landschapsbeleid zijn vastgelegd in de nota Grutsk op ‘e Romte (2012). In de nota zijn ook cultuur-historische en stedenbouwkundige aspecten opgenomen. Voor de gebiedsontwikkelingsprojecten N381, Centrale As en HarlingenFranekerdeel is gestart met de voorbereiding. Landbouwbeleid Het provinciale beleid voor de intensieve veehouderij wacht op rijksbeleid. Naar verwachting zal het rijk hierover in het voorjaar van 2013 meer duidelijkheid geven. Op dit moment adviseren we gemeenten om ‘pas op de plaats’ te houden met het honoreren van verzoeken voor schaalvergroting. Plattelandsprojecten/Agenda Netwerk Noordoost Op 23 mei 2012 hebben Provinciale Staten vastgesteld dat voor het verbeteren van de leefbaarheid op het platteland gewerkt wordt in de vorm van streekagenda’s. In het kader van de Agenda Netwerk Noordoost (ANNO) is samen met vijf gemeenten al een streekagenda opgesteld. Hierin staan afspraken over concrete plattelandsprojecten. Deze streekagenda wordt in 2013 aan Provinciale Staten voorgelegd. De ervaringen met ANNO worden gebruikt voor de streekagenda’s voor andere regio’s.

Programma 6 – Economie, toerisme en recreatie De provincie stimuleert de versterking van de economische structuur en daarmee de werkgelegenheid. Uitgangspunt is een duurzame economische ontwikkeling op basis van kennis en innovatie. In september 2012 hebben Provinciale Staten de economische beleidsvisie ‘Groen, slim en grensverleggend’ vastgesteld. Hierin worden vijf speerpunten benoemd: agrofood, duurzame energie, recreatie en toerisme, watertechnologie, zorgeconomie. In de beleidsvisie is ook de aansluiting tussen economie en arbeidsmarkt als belangrijk thema benoemd. Hierover hebben Provinciale Staten eind 2012 een actieplan ontvangen. De kans is groot dat de meerjarige doelen voor het economisch beleid, recreatie en toerisme en duurzame energie niet worden gehaald. De Friese economie wordt meer dan gemiddeld getroffen door de recessie. Vooral de crisis in de bouwsector en de

22

aanverwante branches komt hard aan. In de toeristische sector staan de bestedingen en de werkgelegenheid onder druk. Positieve uitschieter is de sector watertechnologie, waar nog vooruitgang wordt geboekt. In deze sector zijn in Fryslân inmiddels 110 bedrijven actief. Deze bieden werk aan 3.500 mensen en zorgen voor een omzet van € 700 mln. Voor het Friese Merenproject wordt in 2013 een midterm review uitgevoerd. De uitkomsten hiervan worden in het najaar van 2013 aan Provinciale Staten voorgelegd. Duurzame energie Businesscases voor duurzame energieprojecten komen moeilijk van de grond. Bovendien is ‘grijze’ stroom nog goedkoper dan ‘groene’ stroom. Op lokaal niveau is in Fryslân behoefte aan ondersteuning om lokale projecten van de grond te krijgen; ondersteuning door inbreng van kennis en het gebruik van netwerken, maar ook door financiële bijdragen. In februari 2013 hebben Provinciale Staten ingestemd met het instellen van het Fûns Skjinne Fryske Enerzjy. Daarbij wordt de mogelijkheid van samenwerking met andere overheden onderzocht. De omvang van het fonds is gesteld op € 90 mln. Aan het fonds worden duidelijke doelen en randvoorwaarden meegegeven. In 2020 moet 16% van de energievoorziening duurzaam zijn. Heerenveen, stad van Sport (Nieuw Thialf) Op 22 februari 2012 hebben Provinciale Staten besloten de bouw op de huidige locatie – de voorkeursvariant – verder uit te werken. Op 19 december 2012 hebben Provinciale Staten een voorkeur uitgesproken voor een Nieuw Thialf met een wedstrijdhal en optioneel een toptrainingshal (tweede baan). Voor de realisatie wordt maximaal een provinciale bijdrage van € 50 mln. gereserveerd. Over de dekking vindt nog nadere besluitvorming plaats. Het realisatiebesluit wordt in juni 2013 door Provinciale Staten behandeld. Plan is om in april 2014 te beginnen met de bouw van de wedstrijdhal.

Programma 7 – Sociaal beleid en zorg De wettelijke taken in dit programma hebben onder meer betrekking op de jeugdzorg, het zogenoemde steunfunctiebeleid (Partoer, CMO Fryslân en SPORT Fryslân). Het autonome beleid betreft sociaal beleid en sport. Transitie sociaal beleid en zorg In het Coalitieakkoord 2011-2015 is aangegeven dat het sociaal beleid primair tot het domein van de gemeenten hoort. Dit is nog eens bevestigd door het nieuwe regeerakkoord (Bruggen slaan). Zelfstandig provinciaal sociaal beleid en zorgbeleid verdwijnen. Dit beleid wordt ingebed in andere beleidsterreinen. In 2015 gaat de jeugdzorg over naar de gemeenten. Tot die tijd is de provincie verantwoordelijk voor de veiligheid, hulp en zorg voor kinderen. Samen met de gemeenten wordt de geïndiceerde jeugdzorg voorbereid op een verantwoorde overdracht. Daarbij geldt als uitgangspunt: ‘mei-inoar stean foar ús bern’. Sport Het sportbeleid is vastgelegd in het Olympisch plan Fryslân ‘Fryslân giet foar goud 20122016’. Bij de Friese sporten is sprake van een toename van het aantal leden. Voor breedtesport is gestart met de organisatie van de ‘Special Olympics Nationale spelen 2014’ in Fryslân. Programma 8 – Cultuur, taal en onderwijs Met dit beleidsprogramma wil de provincie het gebruik van de Friese talen versterken, onder meer door te investeren in een meertalige opvoeding en meertalig onderwijs. Maar ook met een doorgaande leerlijn tot een universitaire top en de realisatie van een University Campus Fryslân. Verder werkt de provincie aan het behoudt van Friese monumenten en ons cultuurhistorisch erfgoed.

23

Om de Friese taal en cultuur te stimuleren wordt ingezet op het versterken en zichtbaar maken van de Friese identiteit. Op 23 januari 2013 hebben Provinciale Staten besloten de nieuwe integrale beleidsnota ‘Kultuer, taal en ûnderwiis, Grinzen oer’ voor de komende jaren te gebruiken als beleidskader. Hierin is beleid voor verschillende beleidsterreinen samengebracht, zoals podiumkunsten, cultureel erfgoed, taalbeleid, Friestalige media, Friese letteren en onderwijs. Voor de realisatie van dit beleid worden aan zo’n 70 organisaties incidentele en structurele subsidies verstrekt. Op 30 november 2012 heeft de jury van de Culturele Hoofdstad Europa 2018 Leeuwarden, samen met Eindhoven en Maastricht, doorgelaten naar de tweede en laatste fase. In 2012 is het wetsvoorstel Gebruik Friese taal opgesteld. Aan het project Boppeslach doen zo’n 240 scholen uit het basisonderwijs mee. Onder meer door dit project is het aantal zwakke en zeer zwakke scholen al in 2012 gestabiliseerd op het niveau dat overeen is gekomen in het kwaliteitsakkoord met het rijk en de schoolbesturen. Programma 9 – Ruimte en wonen De provincie voert de regie bij de gebiedsontwikkeling. Bij uitbreiding en het opknappen van bedrijventerreinen houdt de provincie de vinger aan de pols. Woningvoorraad In 2012 is de woningbouwproductie op hetzelfde, lage niveau van de voorgaande twee jaren gebleven. Een accentverschuiving naar herstructurering van de bestaande woningvoorraad wordt daarmee steeds urgenter. Door inzet van de ISV-middelen (Integrale Stedelijke Vernieuwing) is de duurzaamheid, omgevingskwaliteit, energiebesparing en levensloopbestendigheid in herstructureringswijken bevorderd. In 2012 is extra ingezet op de afhandeling van subsidies voor ISV2-projecten. Van de 51 projecten (ISV1, ISV2, SDV) die per 1 juli 2012 nog openstonden, zijn voor 29 projecten de subsidies definitief vastgesteld. De subsidies voor de overige 22 projecten konden nog niet worden vastgesteld. Dit omdat de maximale uitvoeringstermijn van drie jaar nog niet was verstreken of omdat gemeenten vertraging hebben opgelopen. Het beleidskader Stedelijke Vernieuwing 2012-2015 is in april 2012 door Provinciale Staten vastgesteld. Hiermee wordt sturing gegeven aan de inzet van zogenoemde ISV3middelen. De verordening ISV3 wordt in 2013 behandeld door Provinciale Staten. Op basis van deze verordening kunnen zogenoemde aanjaaggelden voor herstructureringsprojecten worden toegekend. Ook het Aanvalsplan herstructurering Friese naoorlogse Woningvoorraad is vastgesteld. Dit plan wordt in 2013 uitgewerkt. Toezicht huisvesting asielzoekers Op grond van de Huisvestingswet en de Wet revitalisering generiek toezicht is de provincie toezichthouder voor de huisvesting van asielzoekers (statushouders). De rijksoverheid stelt elk halfjaar voor elke gemeente de huisvestingsopgave vast. Door het uitvoeren van de pilot ‘Sneller Thuisgeven’, waarin een nieuwe plaatsingssystematiek door het Centraal Orgaan Opvang Asielzoekers (COA) is getest, is de achterstand van gemeenten fors ingelopen.

24

Herstructurering bedrijventerreinen In verband met de economische recessie zijn gemeenten terughoudend met het indienen van projectvoorstellen voor herstructurering van bedrijventerreinen. Vanaf 2009 zijn er zes projecten gehonoreerd. Daarbij gaat het in totaal om een oppervlakte van ongeveer 30 hectare. Windenergie Het rijk wil voor een totaal vermogen van 6.000 MW aan windenergie op het land realiseren. Het Friese aandeel hierin bedraagt 525 MW. Deze opgave is leidend voor het op te stellen beleid voor windenergie. Het ontwerp van de structuurvisie Fryslan Windstreek 2012 is in september aan Provinciale Staten voorgelegd. Dit ontwerp en de bijbehorende milieueffectrapportage (planMER) zijn vervolgens ter inzage gelegd. Hierop zijn ongeveer 1.200 zienswijzen binnengekomen. De commissie voor de milieueffectrapportage heeft geadviseerd het onderzoek naar de milieueffecten (planMER) uit te breiden. Het nieuwe beleid voor windenergie wordt naar verwachting in 2013 ter vaststelling voorgelegd aan Provinciale Staten.

Bedrijfsvoering 2012 was zowel politiek als ambtelijk een bewogen jaar. De rapporten van de Noordelijke rekenkamer en Berenschot over het grondbeleid van de provincie vormden aanleiding voor grote politieke discussie en bijbehorende media-aandacht. De discussie verbreedde zich van grondbeleid tot de gehele provinciale bedrijfsvoering en de tijdigheid en volledigheid van de informatievoorziening aan Provinciale Staten. Op basis van deze discussie en de gemaakte analyse heeft het college samen met de directie een verbeterplan opgesteld. De ambtelijke en bestuurlijke besluitvorming is gebaat bij een goede afweging van belangen en argumenten en dus bij een volledige en optimale informatievoorziening. Dit vergt niet alleen overzicht en beheersing (‘controlling’) van processen, systemen (= formeel) en handelingen (= informeel/cultuur), maar ook een goed inzicht in de strategische opgaven, de beleidsmatige koers en de omgeving van de provinciale organisatie. Daarbij wordt getoetst ook of de signalen daadwerkelijk worden opgepakt. Uitgangspunt is een goede borging van de ‘checks en balances’.

25

Jaarrekening in één oogopslag De jaarrekening bestaat uit de programmarekening en de balans. De programmarekening bestaat uit de baten en lasten die in 2012 op de programma’s zijn verantwoord. De balans geeft het vermogen op 31-12-2012 weer.

Programmarekening Exploitatie per programma Programma

x € 1 mln.

Baten

1. Bestuur en veiligheid

Lasten

Onttr. aan reserve (= bate)

Toev. aan reserve (= last)

0

11

0

-

269 1 1 41

225 3 18 72

7 0 1 16

20 0 1 50

2. 3. 4. 5.

Verkeer en vervoer Wetter Milieu Landelijk gebied

6. 7. 8. 9.

Economie, toerisme en recreatie Sociaal beleid en zorg Kultuer, taal en ûnderwiis Ruimte en wonen

14 58 0 1

173 70 43 6

28 3 4 4

24 2 8 3

10. Algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien Totaal

421

14

61

178

807

634

124

286

Het betreft hier zogenoemde exploitatiebedragen, d.w.z. lopende inkomsten en uitgaven die ten laste van de exploitatie in 2012, ofwel in de programmarekening 2012, zijn verantwoord, dit in tegenstelling tot inkomsten en uitgaven voor investeringen die in de balans worden verantwoord. Op de balans geactiveerde investeringsuitgaven worden na oplevering van het project afgeschreven. Deze afschrijvingskosten worden ten laste van de exploitatie, d.w.z. in de programmarekening verantwoord. Uit de tabel kan het jaarrekeningresultaat worden afgeleid. Vóór toevoeging en onttrekking aan reserves bedraagt het jaarrekeningresultaat € 807 mln. – € 634 mln. = € 173 mln. Het saldo van de toevoegingen (last) en onttrekkingen (bate) aan reserves bedraagt € 124 mln. – € 286 mln. = - € 162 mln. Na mutatie van reserves bedraagt het jaarrekening resultaat € 173 mln. - € 162 mln. = € 11 mln. Om precies te zijn € 10,3 mln.

26

x € 1 mln

Exploitatie vóór mutatie reserves 450 400 350 300 250 200 150 100 50 -

Baten Lasten

27

Lasten en baten naar soorten Lasten per soort Rekening Rekening 2011 2012

Bedragen x € 1 mln. Overdrachten Goederen en diensten Afschrijvingslasten Rentelasten Vorming van reserves Overige lasten Aan exploitatie toegerekende bedijfsvoeringskosten Stortingen in voorzieningen/overlopende passiva

*

** **** ***

Totaal

* ** ***

****

Begroting Verschil 2012 begr. vs rek.

378,2 74,0 4,9

375,8 27,3 5,3

435,3 32,7 5,3

-59,5 -5,4 0,0

6,7 118,2 15,0

7,6 286,3 47,8

5,6 263,0 10,9

2,1 23,3 36,9

65,4

66,2

71,7

-5,5

7,6

103,9

103,6

0,3

669,9

920,3

928,1

-7,9

Overdrachten betreffen voornamelijk subsidies aan of van andere overheden. Tot de overige baten en lasten behoren o.a. administratieve boekingen, belastingen en leges. Overlopende passiva betreffen bijdragen van andere overheden voor specifieke doelen. De nog te ontvangen (vordering) of terug te betalen bedragen (schuld) worden in de jaarrekening verantwoord op de balans. De besteding ten laste van deze posten (last) en de daar tegenoverstaande onttrekking (bate) worden in de exploitatie (programmarekening) verantwoord. Deze systematiek is verplicht op grond van het Besluit Begroting en Verantwoording Provincies en gemeenten (BBV). Voorzieningen zijn eveneens balansposten. Dit zijn ‘reserveringen’ voor voorzienbare toekomstige verplichtingen. Een toevoeging aan een voorziening is een last in de exploitatie, een onttrekking is een bate in de exploitatie. De bedrijfsvoeringskosten worden aan de programma’s toegerekend. Het totaal van de bedrijfsvoeringskosten bedroeg in 2012 € 77,6 mln. Na aftrek van o.a. aan investeringen en voorzieningen toegerekende bedrijfsvoeringskosten resteert ten laste van de exploitatie een bedrag van € 66,2 mln. In de paragraaf Bedrijfsvoering wordt de samenstelling en toerekening van de bedrijfsvoeringskosten aan de programma’s nader toegelicht.

28

Lasten per soort jaarrekening 2012 x € 1 mln 400,0 350,0 300,0 250,0 200,0 150,0 100,0 50,0 -

Uit de grafiek blijkt dat de overdrachten (subsidies) en de toevoeging vanuit de exploitatie aan bestemmingsreserves de belangrijkste kostensoorten zijn.

Baten per soort Bedragen x € 1 mln

Rekening Rekening Begroting

Algemene uitkering Provinciefonds Opcenten motorrijtuigenbelasting Baten uit dividenden Rentebaten Overdrachten Goederen en diensten Beschikking over de reserve Overige baten Onttrekkingen aan voorzieningen/overlopende passiva Totaal

29

2011 138,2 57,4 45,5 15,0 5,5 4,6 138,1 4,9

2012 242,3 58,7 25,4 45,6 71,9 5,1 124,0 20,7

2012 242,3 59,2 25,4 45,0 68,6 3,7 138,8 16,2

Verschil begr. vs rek. 0,0 -0,4 0,0 0,6 3,3 1,4 -14,8 4,5

271,8 681,1

336,8 930,5

331,2 930,4

5,6 0,1

x € 1 mln

Baten per soort jaarrekening 2012 400,0 350,0 300,0 250,0 200,0 150,0 100,0 50,0 0,0

Uit de grafiek blijkt dat de onttrekkingen aan voorzieningen/overlopende passiva en de algemene uitkering uit het Provinciefonds de belangrijkste batensoorten zijn. Jaarrekeningresultaat 2012 bedragen X € 1.000,Totaal baten Totaal lasten Saldo voor mutaties reserves

Begroting 2012 na wijziging 791.610 665.107 126.503

Jaarrekening 2012 806.545 633.985 172.560

138.753 263.006 -124.253

123.967 286.273 -162.305

14.786 -23.266 38.052

2.251

10.255

-8.005

Onttrekkingen aan reserves (baten) Toevoegingen aan reserves (lasten) Saldo mutaties reserves Resultaat na mutaties reserves

Verschil -14.933 31.122 -46.057

Het jaarrekeningresultaat bedraagt € 10,3 miljoen (positief). Na wijziging van de begroting bedroeg het begrotingssaldo € 2,3 miljoen. Het jaarrekeningresultaat valt dus € 8,0 miljoen voordeliger uit dan geraamd. Dit wordt o.a. veroorzaakt door lagere kosten van tijdelijke budgetten dan waarmee in de begroting rekening was gehouden: een vrijval van € 4,4 miljoen. Daarnaast vallen de aan de exploitatie toegerekende bedrijfsvoeringskosten € 4,8 miljoen lager uit dan geraamd. Tegenover deze vrijval van budgetten in het rekeningresultaat staat per saldo een relatief kleine overschrijding van € 1,3 miljoen bij de structurele budgetten.

30

Voor mutaties van reserves is het resultaat € 46 miljoen hoger dan de begroting na wijziging. Dit wordt vooral veroorzaakt door onderbesteding van tijdelijke budgetten, in het bijzonder in de programma’s twee en vijf. Door het reserveren van deze resterende middelen voor besteding in volgende jaren valt de toevoeging aan de reserves per saldo € 38 miljoen hoger uit dan in de begroting na wijziging. Deze reserveringen zijn conform de met Provinciale Staten afgesproken spelregels voor tijdelijke budgetten. Het jaarrekeningresultaat van € 10,3 mln. is conform voorschrift op de balans verantwoord als nog te bestemmen resultaat.

Balans (x 1 mln.) Activa

Stand op 31-12-2012

Vaste activa (vnl. geactiveerde investeringen en bedrijfsgebouwen) Financiële vaste activa (vnl. belegd Nuon-vermogen) Vlottende activa (o.a. grond, kortlopende vorderingen, liquide middelen) Totaal Passiva Reserves (vnl. Nuon-reserve van 1,2 mld.) Nog te bestemmen jaarrekeningresultaat 2012 Voorzieningen Overlopende passiva (vnl. voorschotten van overheden) Kortlopende schulden Totaal

336 1.461 159 1.956

1.557 10 10 257 122 1.956

De passiva vormen het vermogen. De samenstelling van het vermogen geeft aan hoe de activa zijn gefinancierd. De reserves worden tot het eigen vermogen gerekend, de overige componenten van de passiva tot het vreemd vermogen. De provincie heeft geen langlopende schulden. De activa van de provincie worden voornamelijk door de reserves, d.w.z. door eigen vermogen gefinancierd. Het merendeel van de reserves bestaat uit bestemmingsreserves. Aan deze reserves zijn door Provinciale Staten specifieke bestemmingen gegeven.

31

Verloop reserves 2010 t/m 2012 Omschrijving

x € 1 mln.

2010

2011

2012

Algemene reserve Bestemmingsreserves

58 115

61 92

174 1.383

Totaal

172

153

1.557

Verloop reserves 2012 t/m 2012 1.600 1.400

x € 1 mln

1.200 1.000 Algemene Reserve

800

Bestemmingsreserves

600 400 200 2010

2011

2012

Het opvallende verschil ten opzichte van voorgaande jaren vloeit voort uit de opheffing van de BV Falcon. Door de opheffing van de BV Falcon maakt de bestemmingsreserve Nuon van € 1,2 mld. per 1 januari 2012 deel uit van het eigen vermogen van de provincie.

32

Beleidsprogramma’s

33

34

3.1

Programma 1 – Bestuur en veiligheid

Portefeuillehouders: de heer J.A. Jorritsma en mevrouw C. Schokker-Strampel

Wat wilden we bereiken met dit programma? (begrotingstekst 2012) Doel is het scheppen van voorwaarden voor het effectief en efficiënt besturen van de provincie Fryslân en zorgen voor een zo groot mogelijk draagvlak voor het provinciaal bestuur onder de inwoners van Fryslân. De doelstellingen van dit programma zijn velerlei. Dit programma bevat onder andere het beleid en de middelen voor het functioneren van de bestuursorganen: Provinciale Staten, Gedeputeerde Staten en de Commissaris van de Koningin. Het jaar 2012 staat onverminderd in het teken van een herijking van de bestuurlijke positie van de provincies. Dit krijgt naar verwachting ook zijn beslag in het Bestuursakkoord tussen rijk, Interprovinciaal Overleg (IPO), Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en Unie van Waterschappen (UvW) waarover momenteel nog onderhandeld wordt. Vanuit provinciaal oogpunt ligt de nadruk op de intermediaire rol van de provincie als regionale speler in het middenbestuur met een herkenbaar profiel en samenhangend takenpakket. De provincie Fryslân werkt samen met de gemeenten, elk vanuit hun eigen rol, op basis van een politiek-bestuurlijke visie met gedrevenheid en ambitie aan haar kerntaak: het oplossen van maatschappelijke vraagstukken ter versterking van de kwaliteit van de Friese samenleving. Hierbij bestaat behoefte aan een heldere afbakening van taken en bevoegdheden met de bijbehorende middelen. Fryslân zal binnen de gegeven mogelijkheden zijn eigen positie kiezen om samen met de Friese gemeenten een bestuurskrachtige en ambitieuze regio te vormen. Wij zullen de wijze waarop wij samenwerken met anderen in het Koöperaasjemodel verder vormgeven door invulling te geven aan de in 2010/2011 afgesloten samenwerkingsagenda’s met de grote kernen en door te werken aan de totstandkoming van streekagenda’s met de Friese regio’s. Bovenstaand profiel van de provincie Fryslân kan alleen worden gerealiseerd als ook de Friese gemeenten voldoende bestuurskrachtig zijn. Op basis van de in 2010 opnieuw gedefinieerde regierol van de provincie is het streven in de komende jaren de bestuurskrachtdiscussie af te ronden. Vanaf najaar 2011 worden daartoe de implicaties van het advies van de commissie Koopmans met de gemeenten besproken. Dit moet resulteren in een uitgekristalliseerd en breed gedragen beeld van de toekomstbestendige lokaalbestuurlijke inrichting van Fryslân aan het eind van de huidige coalitieperiode. De financiële positie van de Friese gemeenten staat nog steeds behoorlijk onder druk. Hoewel de ontwikkeling van het gemeentefonds gunstiger is dan voorspeld, zal vooral de decentralisatie van taken een grote druk leggen op de financiële positie van de gemeenten. Vanuit onze toezichtrol volgen wij deze ontwikkelingen nauwlettend en entameren daar waar nodig bestuurlijk overleg om te voorkomen dat gemeenten in een artikel 12-situatie terechtkomen. Het beleid zoals neergelegd in de notitie Internationale Contacten wordt aangepast voortgezet. De contacten met Noordwest Duitsland worden geïntensiveerd met het oog op het toekomstige cohesiebeleid van de Europese Unie. Gezamenlijk optrekken vergroot de kans op het verkrijgen van Europese Fondsen. De Neue Hanse Interregio is per 1 januari 2011 opgeheven. De inzet op NOA/Nordconnect is na evaluatie herijkt.

35

Handelsmissies en –beurzen en dergelijke worden voortaan overgelaten aan de Kamer van Koophandel en de focus komt te liggen op Noordwest Duitsland. In het Coalitieakkoord 2011-2015 wordt het belang van Noordelijke samenwerking via het Samenwerkingsverband Noord Nederland (SNN) benadrukt, waarbij wordt ingezet op een efficiënter en slanker SNN. Het uitgangspunt van de samenwerking in SNN-verband is dat deze plaatsvindt waar die meerwaarde oplevert ten opzichte van afzonderlijk opererende provincies.

Hebben we bereikt wat we wilden bereiken? (doelrealisatie) Beleidsvelden

Ligt de doelrealisatie op schema?

Zijn de gewenste resultaten behaald?

Zijn de kosten binnen het budget gebleven?

1.1 Provinciale Staten en Statengriffie 1.2 Gedeputeerde Staten 1.3 Ondersteuning Commissaris van de Koningin als rijksorgaan 1.4 Bestuurskwaliteit gemeenten en interbestuurlijk toezicht 1.5 Herkenbaar en samenwerkend bestuur 1.6 Juridische Zaken/rechtsbescherming

Kerntaken Naar aanleiding van de behandeling van de nota ‘Van waarde voor Fryslân’ in een gemeenschappelijke commissievergadering op 7 maart 2012, hebben Provinciale Staten (PS) besloten zelf het initiatief te nemen in de kerntakendiscussie. Het voorstel voor het vaststellen van de kerntaken, is nu rechtstreeks in opdracht van de Staten geschreven. De besluitvorming over de kerntaken voor de provincie Fryslân is afgerond in de Statenvergadering van 19 december 2012. PS heeft besloten om de beleidsterreinen bestuur, verkeer en vervoer, water, milieu, landelijk gebied, economie, toerisme en recreatie, cultuur en taal en ruimte en wonen als een kerntaak van de provincie te beschouwen. Voor sociaal beleid en zorg is er voor gekozen dit beleidsterrein in te vlechten in de provinciale kerntaken. Sport is alleen voor specifieke onderdelen nog een kerntaak. Onderwijsbeleid wordt niet meer als zelfstandige kerntaak beschouwd. In 2012 hebben de betrokken gemeenten een besluit genomen over de voorgenomen opsplitsing van Boarnsterhim. In juni 2012 is de zienswijze op het herindelingsadvies opgesteld. Bestuurskracht gemeenten De provincie wil invulling geven aan de provinciale regierol bij het versterken van de gemeentelijke bestuurskracht. Daarom is de provincie in 2010 gestart met een visievormingstraject voor de toekomstige lokaal-bestuurlijke inrichting van Fryslân. Dit heeft geleid tot een vastgestelde eindvisie die PS in september 2012 is toegezonden. Ook de andere gemeenten denken na over hun bestuurlijke toekomst en zijn volop in gesprek over de gerichte en toekomstbestendige borging van hun bestuurskracht.

36

De provincie zal haar rol als middenbestuurder en regionale speler waarmaken binnen de kaders van de Bestuursafspraken 2011-2015. Het gaat hier om de afspraken tussen rijk, Interprovinciaal Overleg (IPO), Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en Unie van Waterschappen (UvW). Daarbij gaat het vooral om het versterken van de rol van de provincie als gebiedsregisseur op het ruimtelijk-economische en culturele domein. Dat kan bijvoorbeeld door het ontwikkelen van integrale ontwikkelingsvisies en het houden van toezicht. Ook het meehelpen bij het oplossen van bestuurlijke en financiële knelpunten van gemeenten is een mogelijkheid. Samenwerkingsagenda’s De gemeente Leeuwarden en de provincie Fryslân werken al jaren op verschillende terreinen samen. Sinds 1 januari 2011 is dat in de vorm van de samenwerkingsagenda gemeente Leeuwarden–provincie Fryslân 2011-2021. Dit initiatief heeft navolging gekregen met de gemeenten Smallingerland, Heerenveen en Súdwest-Fryslân. Financiële positie gemeenten De financiële positie van de Friese gemeenten is in 2012 verder onder druk komen te staan. De begrotingen voor 2013 zijn in een zeer onzekere tijd samengesteld. Tijdens de begrotingsvoorbereidingen in 2012 viel het kabinet en in de demissionaire periode is het zogenaamde Lenteakkoord gesloten met een bezuinigingstaakstelling van € 12 mld. Hiernaast zal het nieuwe regeerakkoord ‘Rutte II’ in de komende jaren de nodige financiële inspanningen van gemeenten vragen. Een aantal gemeenten heeft hier (deels) op geanticipeerd, maar een groot deel van de in dit akkoord opgenomen bezuinigingen zal nog ingevuld moeten worden. Ook zullen de grootschalige decentralisaties, de vermindering van inkomsten uit de grondexploitatie en de te verwachten verhoging van uitgaven voor de bijstand de nodige veerkracht van gemeenten vragen.

37

Wat heeft het programma gekost? Exploitatie Bedragen x € 1.000,-

Realisatie 2011

Baten 1.1 Provinciale Staten en Statengriffie 1.2 Gedeputeerde Staten 1.3 Ondersteuning Commissaris van de Koningin 1.4 Bestuurskwaliteit gemeenten en interbestuurlijk toezicht 1.5 Herkenbaar en samenwerkend bestuur 1.6 Juridische Zaken/rechtsbescherming Totaal baten Lasten 1.1 Provinciale Staten en Statengriffie 1.2 Gedeputeerde Staten 1.3 Ondersteuning Commissaris van de Koningin 1.4 Bestuurskwaliteit gemeenten en interbestuurlijk toezicht 1.5 Herkenbaar en samenwerkend bestuur 1.6 Juridische Zaken/rechtsbescherming Totaal lasten Resultaat voor mutatie reserves

Rekening 2012

Verschil begroting en rekening

115 2 0

17 22 0

76 3 0

-59 19 0

0

0

0

0

354

390

335

55

104 575

0 428

0 413

0 15

3.208 4.125 686

3.131 4.869 689

2.926 4.653 678

205 216 10

618

450

419

31

3.281

2.765

2.471

294

685 12.604

251 12.155

191 11.339

60 816

-12.029

-11.726

-10.926

-800

47

10

10

0

-11.982

-11.716

-10.916

-800

Mutatie reserves Resultaat na mutatie reserves

Begroting 2012 na wijziging

Beleidsveld 1.1 – Provinciale Staten en Statengriffie Wat wilden we bereiken? (begrotingstekst 2012) Doel is het in het kader van duaal bestuur effectief en efficiënt laten functioneren van Provinciale Staten, zowel van het individuele Statenlid als van het bestuursorgaan als zodanig. Het jaar 2012 is het eerste volle jaar van de nieuwe Statenperiode. Er is een werkgroep gestart om de werkwijze van de Staten te bezien op efficiëntie en effectiviteit.

Hebben we bereikt wat we wilden bereiken? (doelrealisatie) Beleidsveld


1.1 Provinciale Staten en Statengriffie

38



Hebben we de gewenste resultaten bereikt? Gewenste resultaten uit begroting 2012 1. Inhoudelijke en procesmatige advisering/logistieke organisatie vergaderingen 2. Uitvoering Verordening ondersteuning Statenfracties provincie Fryslân (Prestatie)indicatoren Onderwerp Indicator Besluiten/ingekomen stukken PS

Beleid

Doelwaarde 2012 Binnen 10 dagen na besluitvorming

Tijdige afhandeling

Tijd

Geld

Realisatie 2012 Binnen 10 dagen na besluitvorming

Wat heeft het gekost? Exploitatie Bedragen x € 1.000,Baten Structurele budgetten Totaal baten Lasten Structurele budgetten Tijdelijke budgetten Bedrijfsvoeringskosten Totaal lasten Resultaat voor mutatie reserves

Realisatie 2011

Rekening 2012


115 115

17 17

76 76

-59 -59

2.681 128 399 3.208

3.101 30

2.922 4

179 26

3.131

2.926

205

-3.093

-3.114

-2.851

-263

0

0

0

0

-3.093

-3.114

-2.851

-263



Structurele beleidsprogrammabudgetten (lasten) De onderbesteding op de structurele budgetten van dit beleidsveld wordt veroorzaakt door een aantal vraaggestuurde budgetten (€ 102.000,-) die niet zijn benut. Dit betreft budgetten die de Statenfracties kunnen inzetten voor hun werkzaamheden en personele ondersteuning. Er is minder besteed aan directe ondersteuning van PS (€ 70.000,-). Dit betreft onder meer studie, opleiding en repro. De reprokosten zijn afgenomen door de invoering van het papierarm werken. Structurele beleidsprogrammabudgetten (baten) Naar aanleiding van de eindafrekening van de subsidies voor Statenfracties hebben de Statenfracties in totaal een bedrag van € 20.000,- terugbetaald aan de provincie, omdat deze bedragen door de Statenfracties niet zijn besteed. Daarnaast is een compensatie ontvangen voor ziekte- en zwangerschapsverlof bij de Griffie. Tijdelijke beleidsprogrammabudgetten De onderbesteding op het budget van € 25.000,- betreft het budget voor Lobby foar it Frysk, omdat er dit jaar geen externe werkbezoeken hebben plaatsgevonden.

39

Balanspost voorzieningen Overzicht en verloop voorziening x € 1.000,Wachtgelden PS-leden

Stand per 1-1-2012

Toevoeging 236

Aanwending 0

Stand per 31-12-2012

70

166

Beleidsveld 1.2 – Gedeputeerde Staten Wat wilden we bereiken? (begrotingstekst 2012) Doel is het effectief en efficiënt laten functioneren van het college van gedeputeerde staten. Zowel van het individuele lid van Gedeputeerde Staten als van het bestuursorgaan als zodanig.





1.2 Gedeputeerde Staten

Hebben we de gewenste resultaten bereikt? Gewenste resultaten uit begroting 2012 1. Goede en efficiënte secretariële ondersteuning van het college van GS 2. De collegeleden worden ondersteund door bestuursadviseurs

Beleid

Tijd

Geld

Representatie Gedeputeerde Staten zijn in 2012 in het kader van de transparantie gestart met het per kwartaal publiceren van hun declaraties. Het betreft hier uitgaven die als vertegenwoordiger van de provincie Fryslân worden gemaakt. Het gaat hierbij onder meer om reis- en verblijfkosten, relatiegeschenken, representatie, besprekingen en vergaderingen, zakelijke giften en ontvangsten. In 2013 wordt verder bezien of deze wijze van publiceren voldoet en of er verbeteringen nodig zijn. Digitalisering GS-stukkenstroom In het kader van ‘It Fryske Wurkjen’ is in 2012 verder gewerkt aan de digitalisering van de GS-stukkenstroom, waarbij is ingezet op verdere beperking van de papieren stroom tussen GS en PS. In 2012 zijn hiervoor verdere afspraken gemaakt met de Griffie. Zo worden bijlagen niet meer in veelvoud aangeboden, maar digitaal verstuurd. Een uitzondering vormen de jaarstukken en de begroting, die wel op papier aan de Statenleden worden aangeboden. (Prestatie)indicatoren Onderwerp Indicator Kwaliteit stukken Afspraken GS/PS

Nulmeting

Beslisrijpe stukken in vooroverleg

Doelwaarde 2012 2010 (65%) 80%

Realisatie 2012 -----------

Beantwoording Statenvragen op tijd Nakomen toezeggingen en moties Tijdige aanbieding PS-besluitvorming

2010 (75%) 80% n.v.t. 80% n.v.t. 95%

72% ---------* 95% **

40

Beslisrijpe stukken In de begroting 2012 stond nog de indicator ‘Kwaliteit stukken: beslisrijpe stukken in vooroverleg’ vermeld. De wijze van beoordeling van beslisrijpe stukken is in 2012 gewijzigd en gebeurt niet meer in vooroverleg. Daarmee is de indicator niet meer meetbaar. Statenvragen In 2012 zijn 159 Statenvragen gesteld. Hiervan zijn er twee ingetrokken door de vragenstellers. Van de 157 vragen die beantwoord zijn, zijn er 117 op tijd verzonden aan de Vragensteller. Van de te late antwoorden, is de vragensteller vijf keer voor afloop van de beantwoordingstermijn geïnformeerd over de vertraging. De andere 45 vragen zijn zonder opgaaf van reden te laat beantwoord. Overigens is er in het vierde kwartaal een kwaliteitsslag gemaakt, waardoor in dat kwartaal de tijdige beantwoording een percentage kent van 85%. Toezeggingen en moties * Vanaf september 2012 is er in samenwerking met de Griffie een nieuwe werkwijze voor de moties en toezeggingen ingevoerd. Provinciale Staten beschikken nu over een sharepointsite, waarin realtime de stand van zaken over moties en toezeggingen zichtbaar is. Maandelijks wordt aan Provinciale Staten gerapporteerd over de afgehandelde moties en toezeggingen en twee maal per jaar wordt, via de bestuursrapportages, een overzicht gemaakt met openstaande moties en toezeggingen. Deze overzichten worden geagendeerd voor de Statenvergaderingen. Tot september 2012 zijn er 235 zaken afgehandeld, vanaf september zijn dat er 129. Tot september 2012 was niet altijd sprake van een duidelijke formulering van de afhandeldatum. Voorbeelden zijn relatieve tijdsbepalingen als ‘in de loop van 2013’ of ‘zo spoedig mogelijk’. Of de afhandeling van een motie/toezegging dan als tijdig kan worden beoordeeld, is daarmee niet altijd zwart op wit. Met de invoering van het digitale systeem is hier een kwaliteitsslag gemaakt, omdat het helderder is geworden wanneer de afhandeltermijn verloopt. Aanbieding PS-stukken ** In 2012 zijn door Gedeputeerde Staten 63 voorstellen ter besluitvorming aangeboden aan Provinciale Staten. Het presidium beoordeelt maandelijks of, hoe en wanneer een voorstel wordt behandeld. Slechts in zeer uitzonderlijke gevallen, waar de actualiteit vereist dat er op zeer korte termijn een PS-besluit moet worden genomen, kan van de reguliere procedure worden afgeweken. Dit deed zich in drie gevallen voor: voorstel stoppen met spoorlijn Heerenveen-Groningen, Nota Natuer en Lânlik gebiet en Uitbreiding treindienst Leeuwarden-Zwolle. Daar waar is afgeweken van de door Provinciale Staten vastgestelde aanlevertermijnen, is dit gedaan in overleg met de Staten.

41

Wat heeft het gekost? Exploitatie Bedragen x € 1.000,-

Realisatie 2011

Baten Structurele budgetten Totaal Baten Lasten Structurele budgetten Tijdelijke budgetten Voorzieningen Bedrijfsvoeringskosten Totaal Lasten Resultaat voor mutatie reserves Mutatie reserves Resultaat na mutatie reserves


Rekening 2012


2 2

22 22

3 3

19 19

1.826 31 0 2.268 4.125

1.731 0 796 2.342 4.869

1.666 0 796 2.191 4.653

65 0 0 151 216

-4.123

-4.847

-4.651

-196

0

0

0

0

-4.123

-4.847

-4.651

-196

Structurele budgetten (lasten) De onderbesteding op de structurele budgetten wordt vooral veroorzaakt doordat oudcollegeleden minder aanspraak (€ 73.000,-) op uitkeringen hebben gemaakt dan voorzien. Balanspost voorzieningen Overzicht en verloop Stand per voorziening x € 1.000,1-1-2012 Waardeoverdracht 6.297 pensioenen GS-leden

Toevoeging

Aanwending

796

0

Stand per 31-12-2012 7.093

Beleidsveld 1.3 – Ondersteuning Commissaris van de Koningin

Wat wilden we bereiken? (begrotingstekst 2012) Doel is zorgen voor een zodanige ondersteuning van de Commissaris van de Koningin (CvdK) zodat deze optimaal inhoud kan geven aan zijn rijkstaken. In zijn rol als rijksorgaan heeft de CvdK taken namens het rijk in de provincie. Deze taken zijn grotendeels gebaseerd op artikel 182 van de Provinciewet en worden verder uitgewerkt in de Ambtsinstructie voor de CvdK.



1.3 Ondersteuning Commissaris van de Koningin

42



Hebben we de gewenste resultaten bereikt? Gewenste resultaten uit begroting 2012 1. De CvdK voldoet aan de wettelijk gestelde voorschriften in zijn rol als rijksorgaan

Beleid

Tijd

Geld

Toelichting Zie ook het burgerjaarverslag van de Commissaris van de Koningin.

Wat heeft het gekost? Exploitatie Bedragen x € 1.000,Baten Structurele budgetten Totaal Baten Lasten Structurele budgetten Tijdelijke budgetten Bedrijfsvoeringskosten Totaal Lasten Resultaat voor mutatie reserves Mutatie reserves Resultaat na mutatie reserves

Realisatie 2011


Rekening 2012


0 0

0 0

0 0

0 0

327 33 326 686

297 0 392 689

308 0 370 678

-11 0 22 11

-686

-689

-678

-10

0

0

0

0

-686

-689

-678

-11

Beleidsveld 1.4 – Bestuurskwaliteit gemeenten en interbestuurlijk toezicht Wat wilden we bereiken? (begrotingstekst 2012) Doel is het bevorderen van de kwaliteit van het lokaal bestuur in termen van financieel sterke en bestuurskrachtige Friese gemeenten. In lijn van de opvattingen van de commissie Oosting wordt gestreefd naar een vereenvoudiging van het interbestuurlijke toezicht en het terugdringen van specifiek toezicht. Interbestuurlijk toezicht is een wettelijke taak. Het uitgangspunt is om de bestuurlijke drukte te reduceren en het vertrouwen tussen de bestuurslagen en heldere bestuurlijke omgangsvormen te bevorderen. Met het interbestuurlijke toezicht wordt aangesloten bij de democratische controlemogelijkheden van provincies en gemeenten in het kader van het duale stelsel. Voor het eind van de huidige coalitieperiode moet er een breed gedragen beeld zijn van de toekomstige bestuurlijke inrichting van Fryslân.

43





1.4 Bestuurskwaliteit gemeenten en interbestuurlijk toezicht

Bestuurskwaliteit gemeenten De provincie heeft een medeverantwoordelijkheid voor bestuurskracht van gemeenten en ziet daarom toe op de borging van de kwaliteit van het lokaal bestuur. Gezien deze provinciale regierol zijn wij in 2010 gestart met een visievormingstraject over de toekomstige lokaal-bestuurlijke inrichting van Fryslân. De Kamermotie Heijnen was een bevestiging van het belang van dit ingezette traject. Als onderdeel van dit traject heeft de commissie Koopmans in het voorjaar van 2011 haar adviesrapport opgeleverd. Daarna hebben wij met de gemeenten overleg gevoerd over de gevolgen van dit advies voor een evenwichtige en toekomstbestendige gemeentelijke indeling van onze provincie. Decentralisatie Onze regierol houdt onder andere in, dat wij gemeenten ondersteunen bij het zoeken naar adequate bestuurlijke antwoorden voor het op peil houden van hun bestuurskracht. Het proces van decentralisatie van rijkstaken is hierop ook van invloed. Dit leidt namelijk tot verzwaring van het gemeentelijke takenpakket. Lokale ontwikkelingen monden naar verwachting de komende jaren uit in gemeentelijke initiatieven tot (verdere) samenwerking en/of herindelingsvoorstellen van onderop. Dit sluit aan op provinciaal beleid om dergelijke initiatieven te ondersteunen. Interbestuurlijk toezicht Op 1 oktober 2012 is de wet Revitalisering Toezicht in werking getreden. Voor het toezicht op de beleidsterreinen ruimtelijke ordening, milieu, bouwen, huisvesting en archief vervallen hiermee de specifieke toezichtinstrumenten, zoals goedkeuring en het geven van een aanwijzing. Hiervoor in de plaats komen twee generieke toezichtinstrumenten: schorsing en vernietiging en in de plaatstreding bij taakverwaarlozing. Uitgangspunt van het interbestuurlijk toezicht is het vertrouwen in de medeoverheden. Verder wordt er van uitgegaan dat het toezicht sober, proportioneel, selectief en risicogericht wordt uitgevoerd en leidt tot minder bestuurlijke drukte.

Hebben we de gewenste resultaten bereikt? Gewenste resultaten uit begroting 2012 1. Op basis van het beleidskader volgen wij actief de financiële ontwikkelingen in de Friese gemeenten en voeren waar nodig overleg met hen. Waar daartoe aanleiding bestaat, zullen wij onze toezichtinstrumenten (preventief toezicht) hanteren 2. Uitvoering geven aan de Wet revitalisering generiek toezicht (interbestuurlijk toezicht) 3. Het op basis van de provinciale regierol en het visievormingstraject inzake de lokaal-bestuurlijke inrichting actief volgen en ondersteunen van gemeenten bij hun processen die gericht zijn op de versterking van de bestuurskracht

Beleid

Tijd

Geld

1. Financiële positie gemeenten De economische situatie is zeer zorgelijk en legt een zware druk op de financiële positie van de Friese gemeenten. In 2012 zijn die ontwikkelingen nauwlettend gevolgd vanuit onze toezichtrol. Hierbij zijn risico’s tijdig gesignaleerd en gecommuniceerd met

44

gemeenten. Met bijna alle gemeenten is ambtelijk overleg gevoerd over hun financiële positie. In enkele gevallen is ook bestuurlijk overlegd. De gemeente Boarnsterhim stond in 2012 als enige gemeente in Fryslân onder preventief toezicht om financiële redenen. De financiële positie is de afgelopen jaren sterk verbeterd. Daarnaast was in 2012 het zogenoemde Arhi-toezicht (Algemene regels herindeling) van toepassing op een zestal gemeenten: Lemsterland, Gaasterlân-Sleat & Skarsterlân (fusiegemeente De Friese Meren). Boarnsterhim, Heerenveen & Leeuwarden (opsplitsing gemeente Boarnsterhim). Voor de overige gemeenten was in 2012 het repressief toezicht van toepassing. 2. Interbestuurlijk toezicht Om uitvoering te geven aan het interbestuurlijk toezicht is het algemene beleidskader ‘In de plaatsstelling bij taakverwaarlozing’ en het specifieke beleidskader ‘Archieven’ vastgesteld. Om de uitgangspunten van de wet in de praktijk te toetsen zijn er verkenningsgesprekken gevoerd met de gemeenten het Bildt en Achtkarspelen. De uitkomst van deze gesprekken was, dat het toezicht proactief en risicogericht zal worden uitgevoerd. De ervaringen zijn vastgelegd in een bestuurlijk en ambtelijk implementatieplan, dat inmiddels in hoofdlijnen is vastgesteld. Door de val van het kabinet en omdat de koepels VNG, IPO en rijk niet op tijd konden leveren, is er een behoorlijke vertraging opgetreden in het IBT-traject. Dit is dan ook de reden dat het jaar 2013 gebruikt wordt als overgangsjaar. Daarnaast is op dit moment geen duidelijkheid over de overdracht van de VROM-inspectietaken en de daarbij behorende formatie. De onderhandelingen tussen het IPO en de inspectie verlopen stroef. 3. Visievormingstraject De raden van de gemeenten Boarnsterhim, Leeuwarden, Heerenveen, Skarsterlân en Súdwest-Fryslân hebben op 17 april 2012 het herindelingsadvies vastgesteld. Wij hebben op basis van dit herindelingsadvies in juni 2012 onze zienswijze opgesteld. Naar aanleiding hiervan heeft de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties in december 2012 het voorstel van wet ‘Wijziging van de gemeentelijke indeling in een deel van de provincie Fryslân’ ter behandeling aan de Tweede Kamer aangeboden. Het betreft de samenvoeging van de drie gemeenten tot De Friese Meren en de opsplitsing en gebiedsverdeling van Boarnsterhim. De beoogde datum van effectuering van beide herindelingen is 1 januari 2014. Op basis van het advies van de commissie Koopmans heeft verder bestuurlijk overleg plaatsgevonden met de Friese gemeenten. Dit als voorbereiding op onze standpuntbepaling over de in het advies opgestelde perspectievenschets. Naast de vaststelling van onze visie op de lokaal-bestuurlijke inrichting van Noord-Fryslân hebben wij kort na de zomer van 2012 onze visie op Zuidoost-Fryslân en de Waddeneilanden vastgesteld. De provinciebrede eindvisie, waarin deze beide deeldocumenten zijn opgenomen, zijn in september 2012 naar Provinciale Staten toegezonden. Dit geldt als provinciaal toetsingskader voor toekomstige gemeentelijke initiatieven gericht op versterking van de bestuurskracht.

45

Wat heeft het gekost? Exploitatie Bedragen x € 1.000,Baten Structurele budgetten Totaal Baten Lasten Tijdelijke budgetten Bedrijfsvoeringskosten Totaal Lasten Resultaat voor mutatie reserves Mutatie reserves Resultaat na mutatie reserves

Realisatie 2011


Rekening 2012


0 0

0 0

0 0

0 0

152 466 618

0 450 450

0 419 419

0 31 31

-618

-450

-419

-31

47

0

0

0

-571

-450

-419

-31

Beleidsveld 1.5 – Herkenbaar en samenwerkend bestuur Wat wilden we bereiken? (begrotingstekst 2012) Doel is versterking van de betekenis en het profiel van de provincie, evenals het versterken van de bestuurlijke partnerschappen voor de aanpak van maatschappelijke vraagstukken. Resultaten uit het Uitvoeringsprogramma 2011-2015: SNN is efficiënter en slanker geworden De samenwerkingsagenda’s met de vier grote kernen in Fryslân zijn volop in uitvoering Er zijn streekagenda’s tot stand gekomen voor alle regio’s in Fryslân





1.5 Herkenbaar en samenwerkend bestuur

Profiel provincie Fryslân In 2011 hebben de onderhandelingen over een nieuw bestuursakkoord tussen rijk, provincies, gemeenten en waterschappen geresulteerd in het ondertekenen van de Bestuursafspraken 2011-2015. Deze afspraken zijn de uitgangspunten en het proces om te komen tot een aantal hervormingen. Ze hebben betrekking op het realiseren van een compacte en slagvaardige overheid en een eenduidige en doelmatige taakverdeling tussen de bestuurslagen. Daarmee is beoogd om het profiel van de provincie Fryslân als middenbestuur te versterken.

46

Om de herkenbaarheid te vergroten en de samenwerking te verbeteren, zijn samenwerkingsagenda’s met Leeuwarden, Súdwest-Fryslân, Smallingerland en Heerenveen opgesteld. Dit vanwege de bovenlokale betekenis van deze gemeenten voor de Friese economie en het voorzieningenniveau. De projecten die zijn benoemd in de samenwerkingsagenda’s worden uitgevoerd binnen andere beleidsprogramma’s. Voor de projecten worden projectorganisaties ingesteld, waarin de provincie en de desbetreffende gemeente zijn vertegenwoordigd. De teksten van de vier samenwerkingsagenda’s zijn op 25 januari 2012 door Provinciale Staten voor kennisgeving aangenomen. Provinciale Staten hebben ingestemd met het principe en de werkwijze van het instrument samenwerkingsagenda’s.

Hebben we de gewenste resultaten bereikt? Gewenste resultaten uit begroting 2012 1. Het uitvoeren van het uitvoeringsprogramma Bestuursakkoord RijkProvincies (onder meer decentralisatie van rijkstaken, bestuurlijke en financiële verhoudingen) 2. Het ontwikkelen en uitvoeren van strategische agenda’s met stedelijke netwerken en regio’s 3. Het ontwikkelen en uitvoeren van streekagenda’s met alle regio’s in Fryslân 4. Het voortzetten van de intensivering van grensoverschrijdende, internationale samenwerking 5. Het SNN is efficiënter en slanker geworden 6. Het intensiveren van de Noordelijke lobby in Den Haag en Brussel 7. Organisatie IPO-jaarcongres 2012

Beleid

Tijd

Geld

1. Bestuursafspraken 2011-2015 Binnen de kaders van de bestuursafspraken zal de provincie haar betekenis en profiel versterken door haar regierol in Fryslân waar te maken. Uitgangspunt is het versterken van de rol van de provincie als gebiedsregisseur op het ruimtelijk-economische en culturele domein. Met het aantreden van het kabinet Rutte II is er op dit moment, gezien de inhoud van het regeerakkoord, nog geen eenduidigheid over de status van de bestuursafspraken. Begin 2013 volgt hierover verder overleg tussen IPO en kabinet. Inzet van de provincies zal zijn om onverkort aan de gemaakte afspraken vast te houden. 2. Strategische samenwerkingsagenda’s In 2012 is gestart met de actualisatie van de samenwerkingsagenda’s met de gemeenten Smallingerland en Heerenveen. Aanleiding was de ontstane situatie na de beslissing niet over te gaan tot aanleg van de spoorlijn Heerenveen-Groningen. Ook is sprake van verkenning van de wenselijkheid van actualisatie van de agenda’s met Leeuwarden en Súdwest-Fryslân. In 2012 is naar aanleiding van een motie van GroenLinks gewerkt aan de uitwerking van het begrip ‘koöperaasje’. De uitwerking van de koöperaasje Fryslân wordt in het eerste kwartaal van 2013 aan Provinciale Staten voorgelegd. 3. Streekagenda’s De werkwijze voor de streekagenda’s is afgelopen voorjaar aan Provinciale Staten voorgelegd. Daarbij zijn twee moties aangenomen: één over de monitoring op resultaten en één over het effect op terugdringing van ambtelijke en bestuurlijke drukte. Voor een toelichting wordt verwezen naar programma 5: Lanlik gebiet.

47

4. internationale samenwerking De bestuurlijke contacten met Niedersachsen zijn in 2012 geïntensiveerd. De ministerpresident van deze deelstaat heeft in mei 2012 een bezoek gebracht aan NoordNederland. In de zomer van 2013 vindt een tegenbezoek van de Commissarissen van de Koningin plaats. In 2012 leek de strategie te gaan lukken om samen met Niedersachsen het InterregAgebied verder oostwaarts op te rekken, inclusief de voor de samenwerkingsprojecten belangrijke stad Oldenburg. De Europese Commissie heeft daar geen problemen mee. 5. Samenwerkingsverband Noord Nederland (SNN) In 2011 heeft bestuurlijke stroomlijning van het SNN plaatsgevonden. Dat leidt per saldo ook tot beperking van de ambtelijke inzet voor het SNN. De uitvoeringsorganisatie van het SNN krimpt sinds enkele jaren volgens een door het dagelijks bestuur vastgesteld schema. Aanvullende maatregelen om het SNN efficiënter en slanker te maken waren daarom in 2012 niet aan de orde. 6. Noordelijke lobby In 2012 is de app ‘Fryske Ambities’ gelanceerd, waarin een digitaal overzicht wordt gegeven van de belangrijkste ambities van de provincie Fryslân. Hiernaast is in 2012 een financiële bijdrage geleverd aan de organisatie van het landelijk lijsttrekkersdebat dat Noord-Nederland op 5 september 2012 in Groningen heeft georganiseerd. 7. IPO-jaarcongres Op 2 en 3 oktober 2012 is het IPO-jaarcongres in Leeuwarden gehouden. Vanuit het overkoepelende thema ‘toekomstprofiel provincies en samenwerking’ is als gastprovincie, in samenwerking met het IPO, de ontmoeting en de kennisuitwisseling tussen de deelnemers gefaciliteerd. Dit ging onder andere gepaard met een rondleiding door ons nieuwe provinciehuis en een inspiratietour door de provincie. Met één van de hoogste deelnemerspercentages sinds jaren kijken we met elkaar terug op een geslaagd congres.

Wat heeft het gekost? Exploitatie Bedragen x € 1.000,Baten Structurele budgetten Totaal Baten Lasten Structurele budgetten Tijdelijke budgetten Bedrijfsvoeringskosten Totaal Lasten Resultaat voor mutatie reserves Mutatie reserves Resultaat na mutatie reserves

Realisatie 2011


Rekening 2012


354 354

390 390

335 335

55 55

1.622 -21 1.680 3.281

1.817 200 748 2.765

1.679 88 704 2.471

138 112 44 294

-2.927

-2.375

-2.136

-239

0

10

10

0

-2.927

-2.365

-2.126

-239

48

Structurele budgetten (lasten) Vanaf 2011 t/m 2014 voert het SNN stapsgewijs een bezuiniging door van 25%. Daarbij wordt rekening gehouden met de afnemende rol van het SNN. Deze bezuiniging is niet doorvertaald in de begroting, wat voor 2012 leidt tot een vrijval van € 49.000,-. De aanpassing van de begroting 2013 wordt meegenomen bij de eerste bestuursrapportage 2013. Tijdelijke budgetten (lasten) In de begroting 2012 was voor de organisatie van het IPO-jaarcongres € 150.000,opgenomen. Deze raming was gebaseerd op ervaringen bij andere overheden. Tijdens de voorbereidingen bleek deze raming te hoog. In de tweede bestuursrapportage 2012 is aangegeven dat volstaan kon worden met een bedrag van € 100.000,-. In tijden van bezuinigingen is er gezocht naar een goede balans tussen versobering maar toch uitstraling en promotie voor Fryslân. Belangrijke rol voor ons als provincie was om op te treden als goed gastheer. Dit is gerealiseerd. De werkelijke kosten voor het congres zijn uitgekomen op € 65.000,-. Voor de Noordelijke lobby in Den Haag en Brussel was in 2012 € 50.000,- beschikbaar. Het budget is niet volledig uitgegeven. Dit is onder andere veroorzaakt omdat door de landelijke verkiezingen er in 2012 geen Friese avond is gehouden in Den Haag.

Beleidsveld 1.6 – Juridische Zaken en rechtsbescherming Wat wilden we bereiken? (begrotingstekst 2012) Doel is een toereikende rechtsbescherming van de Friese burgers tegen besluiten van het provinciaal bestuur. In het verlengde hiervan wordt gestreefd naar een goede borging van de juridische kwaliteit van de provinciale producten.





1.6 Juridische Zaken en rechtsbescherming

Hebben we de gewenste resultaten bereikt? Gewenste resultaten uit begroting 2012 1. Toereikende rechtsbescherming Friese burgers 2. Goede borging van de juridische kwaliteit van de provinciale producten

Beleid

Tijd

Geld

Juridische kwaliteit De provincie is betrokken bij een aantal juridische procedures waarin burgers en bedrijven gebruikmaken van de hen toekomende rechtsbescherming. Uiteraard merkt ook de provincie dat er sprake is van een toenemende juridisering. Vooral waar het gaat om grote kwesties in de Friese samenleving, zoals Centrale As en de REC in Harlingen.

49

(Prestatie)indicatoren Onderwerp Indicator Afhandeling bezwaarschriften

Nulmeting

tijdige afhandeling

95%

Doelwaarden 2012 95%

Realisatie 2012 99/84%

Bezwaarschriften In 2012 zijn 5.833 bezwaarschriften afgedaan. Daarvan hebben 5.748 dossiers betrekking op bezwaarschriften tegen het (gezamenlijk) besluit van de colleges van Fryslân, Groningen en Drenthe om aan RWE Eemshaven een Nb-wet vergunning te verlenen voor de bouw van een energiecentrale. De behandeling van de bezwaarschriften tegen dit besluit is gecoördineerd door de provincie Groningen. De 5.748 dossiers zijn, wederom door het nemen van gezamenlijke besluiten op bezwaar, allemaal tijdig afgedaan (100%). Daarnaast zijn 85 bezwaarschriften over andere onderwerpen afgedaan. Van deze bezwaarschriften is in veertien gevallen (16%) de beslistermijn overschreden. Op het totaal van de afgedane bezwaarschriften is ruim 99% tijdig afgedaan. Als de RWEbezwaarschriften buiten beschouwing worden gelaten, is dat percentage 84%. In het jaarverslag van de adviescommissie Bezwaar, beroep en klachten wordt hier uitvoerig op ingegaan.


Realisatie 2011


Rekening 2012


Baten Structurele budgetten Overlopende passiva Totaal baten

2 102 104

0 0 0

0 0 0

0 0 0

Lasten Structurele budgetten Overlopende passiva Bedrijfsvoeringskosten Totaal lasten

169 50 466 685

184 0 67 251

130 0 61 191

53 0 7 60

-581

-251

-191

-60

0

0

0

0

-581

-251

-191

-60

Resultaat voor mutatie reserves Mutatie reserves Resultaat na mutatie reserves

Structurele budgetten (lasten) In de tweede bestuursrapportage 2012 is aangegeven dat het onzeker was of de kosten van de juridische procedures rond het Westerbaan-dossier binnen het reguliere budget van juridische advisering opgevangen konden worden. Het moment waarop deze kosten zich voordoen is namelijk lastig in te schatten. De in 2012 gemaakte kosten hebben niet geleid tot een overschrijding van het budget. Uiteindelijk is op het budget juridische advisering ruim € 31.000,- minder uitgegeven dan begroot. Dit hangt samen met het feit dat omvang en tijdstip van juridische kosten niet exact vooraf zijn in te schatten.

50

3.2

Programma 2 – Verkeer en vervoer

Portefeuillehouders: mevrouw S.A.E. Poepjes (verkeer en vervoer) en de heer J.G. Kramer (openbaar vervoer)

Wat wilden we bereiken met dit programma? (begrotingstekst 2012) Met infrastructuur en met openbaar vervoer leveren wij een bijdrage aan een gezonde toekomst voor Fryslân. Daarom willen wij een duurzaam verkeer- en vervoersysteem ontwikkelen en onderhouden dat: - voldoet aan de verplaatsingsbehoefte van inwoners en bezoekers van Fryslân - voldoet aan de behoefte om goederen te transporteren - bijdraagt aan de versterking van de economie - veilig is - en de schade aan natuur, landschap en milieu beperkt Hierbij hoort het, daar waar mogelijk, terugdringen van het aantal autokilometers en het bevorderen van het gebruik van alternatieven zoals fiets en openbaar vervoer. Het Provinciaal Verkeer en Vervoer Plan (PVVP) is het kader. Dit plan uit 2006 is in 2010 geëvalueerd. De besluitvorming door Provinciale Staten over de hieruit voortvloeiende wijzigingen vindt in het najaar van 2011 plaats. Het PVVP wordt jaarlijks geconcretiseerd in een uitvoeringsprogramma. Een belangrijke prioriteit is het in stand houden van het voorzieningenniveau van het openbaar vervoer; het voorzien in bus, trein of alternatief vervoer. Het treinvervoer willen wij verder verbeteren. Daarnaast willen wij voldoen aan onze afspraken met de gemeente Leeuwarden over het verbeteren van de bereikbaarheid. Er staan belangrijke infrastructuurprojecten op stapel, mede dankzij de afspraken over het Regiospecifiek Pakket (RSP). De komende periode gaan wij projecten tot uitvoering brengen. Afhankelijk van de realisatie van de bezuiniging, zoals aangegeven in het Uitvoeringsprogramma 2011-2015, kunnen wij nog ruimte vinden voor investeringen in vooral fietsverkeer, verkeersveiligheid, ketenmobiliteit en de traverse Lemmer. Uitvoeringsprogramma 2011-2015: met nieuwe concepten voor openbaar vervoer en het gebruik van de fiets is de bereikbaarheid van Fryslân verbeterd.

51

Hebben we bereikt wat we wilden bereiken? (doelenrealisatie) Beleidsvelden

2.1 2.2 2.3 2.4 2.5


Zijn de gewenste resultaten gehaald?


Planvorming en programmering, bestuurlijke samenwerking Verbetering infrastructuur Instandhouding provinciale Infrastructuur Openbaar vervoer Verkeerseducatie en mobiliteitsbeïnvloeding

Toelichting De provincie heeft belangrijke stappen gezet in het verbeteren van infrastructuur en openbaar vervoer. Dat blijkt uit dit programma, maar ook uit paragraaf 9 Grote projecten. De voorbereiding van de kleine en grote projecten ligt redelijk op schema. Het openbaar vervoer in Noord- en Zuidwest-Fryslân is aanbesteed. Dankzij het beschikbaar stellen van aanvullende middelen bleek een, weliswaar lager, maar toch heel redelijk voorzieningenniveau haalbaar. De bezuinigingen voor dit programma zijn ingevuld. Bij de vaststelling van de begroting 2013 hebben Provinciale Staten verzocht om het voorstel voor de structurele dekking van mobiliteitsknelpunten te behandelen bij de kadernota 2014.

52

Wat heeft het programma gekost? Exploitatie Bedragen x € 1.000,Baten 2.1. Planvorming en programmering, bestuurlijke samenwerking 2.2. Verbetering infrastructuur 2.3. Instandhouding provinciale infrastructuur 2.4. Openbaar vervoer 2.5. Verkeerseducatie en mobiliteitsbeïnvloeding Totaal baten Lasten 2.1. Planvorming en programmering, bestuurlijke samenwerking 2.2. Verbetering infrastructuur 2.3. Instandhouding provinciale infrastructuur 2.4. Openbaar vervoer 2.5. Verkeerseducatie en mobiliteitsbeïnvloeding Totaal lasten Resultaat voor mutatie reserves Mutatie reserves Resultaat na mutatie reserves

Realisatie 2011


Rekening 2012


30.029

226

473

-247

75.241 9.358

23.272 196.667

28.669 196.693

-5.397 -27

49.538 70

45.089 1.653

41.032 1.721

4.057 -68

164.235

266.906

268.588

-1.682

4.364

2.243

2.281

-38

113.658 37.430

58.870 129.971

49.154 129.413

9.716 558

50.604 1.749

46.028 2.074

41.925 2.107

4.103 -33

207.804

239.185

224.880

14.305

-43.569

27.721

43.709

-15.988

-11.852

1.692

-13.401

15.093

-55.422

29.413

30.308

-895

Toelichting Voor het programma Verkeer en vervoer als geheel doet zich per saldo een onderbesteding voor van € 0,9 mln. Dit is vooral het resultaat van lagere bedrijfsvoeringskosten en hogere lasten van gladheidsbestrijding (circa € 0,3 mln.).

Beleidsveld 2.1 – Planvorming en programmering, bestuurlijke samenwerking Wat wilden we bereiken? (begrotingstekst 2012) In de begroting 2012 is het beleidsdoel als volgt geformuleerd: actuele beleidskaders en een inzichtelijke planning van de provinciale inspanningen. Deze zijn tot stand gekomen vanuit een externe oriëntatie, in samenspraak met rijk, gemeenten en andere provincies, vooral Groningen en Drenthe. Circa de helft van de inzet is nodig om te voldoen aan de minimale eisen die voortvloeien uit de relevante wetgeving: Planwet Verkeer en Vervoer en Wet BDU.

53


2.1




Planvorming en programmering, bestuurlijke samenwerking

Toelichting Het PVVP is in 2011 gewijzigd en is daarmee op hoofdlijnen een actueel beleidskader voor het gehele beleidsterrein. Voor 2013 is een uitvoeringsprogramma vastgesteld. De structurele samenwerking met andere overheden is voortgezet. Afspraken over subsidies aan gemeenten zijn uitgevoerd.

Hebben we de gewenste resultaten bereikt? Gewenste resultaten uit begroting 2012 1. Actuele beleidskaders 2. Jaarlijks uitvoeringsprogramma Verkeer en vervoer 3. Structurele samenwerking in IPO, SNN en OVVF 4. Samenwerking met het rijk op basis van de Gebiedsagenda NoordNederland 5. Ondersteunen gemeenten met bijdragen uit BDU voor infrastructuur 6. Uitvoering afspraken Overeenkomst Bereikbaarheid Leeuwarden

Beleid

Tijd

Geld

1. Actuele beleidskaders Waterwet Het aanwijzen van vaarwegbeheerders voor de uitvoering van de nieuwe Waterwet loopt over een langere periode dan oorspronkelijk gepland. De behandeling in Provinciale Staten en het overleg met gemeenten en Wetterskip over de beheersituatie hebben langer geduurd dan geraamd. De werkzaamheden schuiven deels door naar 2013. Onderhoud Het herijken van de onderhoudsbeleidskaders is vertraagd door capaciteitsgebrek. Er is meer tijd nodig om de keuzemogelijkheden en de afzonderlijke financiële gevolgen goed in beeld te brengen. In de tweede helft van 2013 zal een voorstel gereed zijn. 5. Bijdragen Brede Doeluitkering voor gemeenten Bijdragen aan gemeenten uit de Brede Doeluitkering Verkeer en Vervoer (BDU) betreffen vooral de afwikkeling van oude verplichtingen. Onderdeel hiervan is het fietspad Leechlân in de gemeente Boarnsterhim. De voorbereiding van dit project heeft extra tijd gevraagd voor overleg met alle betrokken partijen. 6. Overeenkomst Bereikbaarheid Leeuwarden De gemeente Leeuwarden heeft de planning van de projecten als onderdeel van de Overeenkomst Bereikbaarheid Leeuwarden bijgesteld. Hierdoor hoeven de provinciale bijdragen voor de betreffende projecten in een minder hoog tempo beschikbaar te komen.

54


Realisatie 2011

Baten Structurele budgetten Overlopende passiva Totaal baten Lasten Structurele budgetten Tijdelijke budgetten Overlopende passiva Bedrijfsvoeringskosten Totaal lasten Resultaat voor mutatie reserves Mutatie reserves Resultaat na mutatie reserves


Rekening 2012


0 30.029 30.029

0 226 226

3 470 473

-3 -244 -247

177 599 1.706 1.883 4.364

167 348 629 1.098 2.243

169 212 874 1.026 2.281

-2 136 -244 73 -38

25.665

-2.017

-1.808

-209

203

-102

-223

121

25.867

-2.119

-2.031

-88

Per saldo is er een onderbesteding van € 88.000,- op dit beleidsveld. Tijdelijke budgetten In 2012 is vrijval ontstaan van € 15.000,- bij het tijdelijke budget voor de Waterwet. Deze vrijval is veroorzaakt door vertraging bij de invoering van de Waterwet. Aan de reserve tijdelijke budgetten is € 121.000,- toegevoegd voor het tijdelijke krediet bereikbaarheid Leeuwarden, convenant mobiliteitsmanagement. De uitgaven, die in samenspraak met de convenantpartners gepland worden, lopen door in 2013. Overlopende passiva De overlopende passiva hebben betrekking op de Brede Doeluitkering Verkeer en Vervoer (BDU). Investeringen Bedragen x € 1.000,Onderhanden werken

Stand per 1-1-2012

Vermeerderingen 0

Verminderingen

40


40

Beleidsveld 2.2 – Verbetering infrastructuur Wat wilden we bereiken? (begrotingstekst 2012) Doel is het provinciale wegennet duurzaam veilig in te richten door het realiseren van de in het PVVP opgenomen projecten. Het gaat de komende jaren om een aantal grote en complexe infrastructuurprojecten en een aantal kleinschalige verkeersveiligheidsmaatregelen. Wij zorgen ervoor dat deze infrastructuurprojecten, conform het Uitvoeringsprogramma worden uitgevoerd. Binnen het PVVP gaat het om: - het structureel verbeteren van de hoofdwegenstructuur door middel van projecten als De Centrale As, de N381, de Noordwesttangent en de rondweg om Franeker. - een aantal kleinschalige verbeteringen waaronder de aanleg van parallelwegen, kruispuntingrepen en een aantal carpoolmaatregelen.

55

0

De zorg voor infrastructuur is een wettelijke taak. De keuze voor verbetering is in sterke mate autonoom beleid. Omdat ook een groot deel van de verbeteringen is vastgelegd in overeenkomsten, is de provincie hier ook aan gebonden. Uitvoeringsprogramma 2011-2015: de geplande infrastructuurwerken zijn volop in uitvoering





2.2 Verbetering infrastructuur

Toelichting Vrijwel de meeste projecten worden conform planning gerealiseerd. Gelet op de omvang van het programma treden er hier en daar kleine afwijkingen of vertragingen op.

Hebben we de gewenste resultaten bereikt? Gewenste resultaten uit begroting 2012 1. Voorbereiding en uitvoering van projecten conform jaarplanning voor Uitvoeringsprogramma Verkeer en Vervoer 2012

Beleid

Tijd

Geld

Toelichting De projecten lopen over het algemeen goed. Bij enkele projecten is de voortgang afhankelijk van verdere besluitvorming. Aan de reserve tijdelijke budgetten is € 14,9 mln. toegevoegd voor het tijdelijke krediet RSP-infrastructuurprojecten. De belangrijkste oorzaak is dat voorziene bijdragen aan de gemeente Leeuwarden eerst verrekend zijn met de eigen bijdrage van de gemeente. Zie ‘Wat heeft het gekost?’. (Prestatie)indicatoren Onderwerp

Indicator

De majeure infrastructuurprojecten

Het gereedkomen en de benoemde tussenstappen vinden plaats in het jaar zoals gemeld in het meest recente uitvoeringsprogramma verkeer en vervoer Projecten komen gereed in het jaar dat is gemeld in het meest recente uitvoeringsprogramma verkeer en vervoer

De kleine en reguliere projecten uit het PVVP

Doelwaarde 2012 Ten minste 90%

Realisatie 2012 95%

Ten minste 90%

90%

Toelichting In paragraaf 9 Grote projecten worden de grote infrastructurele werken behandeld die in voorbereiding of uitvoering zijn. In de paragraaf Grote projecten wordt een toelichting gegeven op de volgende projecten: 1. Bereikbaarheid Leeuwarden-Vrijbaan N31 Haak om Leeuwarden Westelijke invalsweg Drachtsterweg en omgeving Noordwesttangent

56

2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.

N31 Traverse Harlingen Verruiming Prinses Margrietkanaal N381 Drachten-Drentse grens De Centrale As Gebiedsontwikkeling Heerenveen Knooppunt Joure, aquaduct Skarsterien RSP spoorprojecten Capaciteitsvergroting Leeuwarden-Zwolle Capaciteitsvergroting Leeuwarden-Groningen Station Werpsterhoek Spoorlijn Heerenveen-Groningen

De overige projecten worden onder de tabel ‘Investeringen’ afzonderlijk toegelicht.

Wat heeft het gekost? Exploitatie Bedragen x € 1.000,Baten Structurele budgetten Tijdelijke budgetten Overlopende passiva Totaal baten Lasten Structurele budgetten Tijdelijke budgetten Reserves Overlopende passiva Bedrijfsvoeringskosten Totaal lasten Resultaat voor mutatie reserves Mutatie reserves Resultaat na mutatie reserves

Realisatie 2011


Rekening 2012


70 0 75.171 75.241

-3 1.160 22.114 23.272

-3 1.160 27.512 28.669

0 0 -5.397 -5.397

4.905 5.561 209 102.234 749 113.658

5.603 27.904 502 22.114 2.747 58.870

5.632 12.932 502 27.514 2.574 49.154

-30 14.972 0 -5.399 174 9.716

-38.417

-35.598

-20.485

-15.113

-12.093

1.122

-13.850

14.972

-50.510

-34.476

-34.334

-142

Na mutatie reserves is er per saldo sprake van een onderbesteding van € 142.000,-. Structurele budgetten De overschrijding van € 30.000,- heeft betrekking op het budget voor ontwikkeling en onderzoek.

57

Tijdelijke budgetten Aan de reserve tijdelijke budgetten is € 14,9 mln. toegevoegd voor het tijdelijke krediet RSP-infrastructuurprojecten. Dit is onder meer veroorzaakt doordat in de begrote uitgaven ook de uitgaven van de gemeente Leeuwarden voor het Drachtsterplein zijn opgenomen. De gemeente heeft hiervoor nog geen declaratie ingediend bij de provincie omdat deze uitgaven in eerste instantie in mindering zijn gebracht op de bijdrage van de gemeente aan de projecten bereikbaarheid Leeuwarden. Ook zijn de werkelijke uitgaven lager dan begroot in 2012, door een langzamer bestedingsritme: de uitgaven volgen later. Achtergrond hiervan is de gekozen contractvorm, de engineersfase loopt langer door en er zit relatief veel tijd tussen het contracteren en de eerste echte uitgaven. Overlopende passiva De overlopende passiva betreffen de Brede Doeluitkering Verkeer en Vervoer (BDU). Investeringen Bedragen x € 1.000,Afgerekende werken Opgeleverde werken Onderhanden werken Totaal

Stand per 1-1-2012 2.812 11.269 120.077 134.158

Vermeerderingen

Verminderingen

22 11.363 57.757 69.142

0 9.419 47.218 56.637

Stand per 31-12-2012 2.834 13.212 130.615 146.661

Opgeleverde werken In 2012 zijn de volgende werken opgeleverd: rondweg Holwerd, rondweg Woudsend, Stiens-Hallum, rondweg Hallum, herinrichting bebouwde kom Dearsum, N354 DearsumScharnegoutum fase 2, rondweg Franeker, Woudsend-Balk, brug Vrouwbuurtstermolen en Sudergoabrêge Workum. Onderhanden werken Kleine en reguliere projecten N354 Fietssnelweg Sneek–Woudsend De voorbereiding is gaande; geplande uitvoering 2e helft 2013. N355 Twijzel De voorbereiding is gestart; geplande uitvoering 2013-2014. N392 Rondweg Gorredijk Het project is in uitvoering. N354 reconstructie aansluiting IJlst De voorbereidingen zijn grotendeels afgerond. Uitvoering wacht nog op planologische procedure (bestemmingsplan). Geplande uitvoeringsperiode: tweede helft 2013. N358 opwaardering Skieding–Uterwei Tijdens de voorbereiding is gebleken dat de provincie niet aan alle beleidsuitgangspunten kon voldoen binnen het beschikbare budget en binnen de beschikbare ruimte. Uit de reacties vanuit de bevolking is naar voren gekomen dat voor de omwonenden van het zuidelijke deel (tussen Surhuisterveen en de A7) de maatregelen niet zullen leiden tot een betere verkeersveiligheid, maar wel tot een snellere doorstroming. Naar aanleiding van de reacties is besloten om onderzoek te doen naar alternatieve oplossingen voor het zuidelijke deel van de N358. N358 Lutkepost–Augustinusga fase 2 In het project Lutkepost–Augustinusga worden op deze weg – op basis van nieuwe inzichten over het landbouwverkeer – over het gehele traject passeerstroken op de hoofdrijbaan toegevoegd. Hierdoor hindert het doorgaand landbouwverkeer de gewenste doorstromingskwaliteit minder. Verder is het project sterk versoberd en aangepast, onder 58

meer vanwege protesten tegen gezamenlijk gebruik van fietsers en landbouwvoertuigen op parallelweg over de brug Blauferlaet. N369 Kootstermolen–Kootstertille De in samenspraak met de bevolking ontwikkelde maatregelen worden uitgevoerd in combinatie met het aanbrengen van een asfaltlaag. Groot onderhoud gepland in 20142015. N910 Stroobossertrekweg 2e fase (fietspad Dokkum-Dinzerbrêge) Is in voorbereiding. N359 Stroomweg Bolsward–Leeuwarden De voorbereiding is gestart. De voorkeursplannen, die in overleg met de omwonenden zijn opgesteld, worden momenteel uitgewerkt naar een Voorlopig Ontwerp. Op basis daarvan wordt een nieuwe, nauwkeuriger kostenraming gemaakt. Op dat moment kan bezien worden of alle drie de kruispunten binnen het budget gerealiseerd kunnen worden, of dat er eerst twee kruispunten (Hilaard en Winsum ) aangepakt zullen worden. Uitvoering hiervan kan in 2014-2015 plaatsvinden. N357 Stiens–Holwerd Het gedeelte Stiens-Hallum is in combinatie met het groot onderhoud uitgevoerd. De overige werken, waaronder een rotonde ten zuiden van Hallum, is in combinatie met de herinrichting van de traverse langs Hallum en het kruispunt Doniaweg uitgevoerd. Aanpassing van het gedeelte Hallum-Holwerd volgt in 2014. Majeure projecten Rondweg Franeker Dit werk is opgeleverd. Alleen de kwestie van de gevolgschadekosten van de mislukte onteigening speelt nog. De huisadvocaat van de gemeente is hiervoor aansprakelijk gesteld. N928 Rondweg Woudsend (tweede fase) Het werk is opgeleverd. Door een geschil met de aannemer kan het werk financieel nog niet worden afgerond. N355 Rondweg Buitenpost Dit project is opgeleverd en nagenoeg financieel afgerond. N359 Traverse Lemmer Het budget voor dit project is slechts voor een deel beschikbaar. Voor de voorkeursoplossing is in totaal circa € 37,5 mln. nodig om de bestaande rondweg op te kunnen waarderen, inclusief de realisatie van een aquaduct. Voor het project is al een bedrag van € 15 mln. gereserveerd voor de realisatie van het aquaduct (Provinciale Staten februari 2010) en er is een toezegging van de gemeente Lemsterland van bijna € 4 mln. In 2011 hebben de betrokken partijen (provincie, gemeente Lemsterland en Rijkswaterstaat) een voorkeur uitgesproken voor een schetsontwerp voor de traverse Lemmer. Op 5 maart 2013 presenteerde de provincie dit ontwerp in een informatieavond voor de omgeving. Op 6 maart was de Statencommissie Lân, Loft en Wetter. Naar aanleiding van de vele kritische vragen tijdens deze bijeenkomsten is het plan voor de traverse ingetrokken. De provincie gaat het plan nu samen met de bewoners van Lemmer uitwerken. Daarbij worden de varianten uitgewerkt. Eind 2013 wordt het nieuwe plan aan Provinciale Staten voorgelegd. Verruiming Prinses Margrietkanaal Het laatste stuk en bijkomend werk, de bochtaanpassing Prinses MargrietkanaalJeltesleat, is in uitvoering.

59

Rijksprojecten Drempelverwijdering Boontjes (vaarroute van Kornwerderzand naar Harlingen) De eerste fase, het verwijderen van de grootste verondieping, is volgens planning gerealiseerd. De tweede fase, het verder op diepte brengen van de geul nabij de kabels en leidingen, wordt in 2013 gerealiseerd. Rijksweg A7 Sneek Project loopt nog door tot eind 2013/begin 2014 voor de onderdelen reconstructie rotonde Tingietersstraat-State As en Woudvaartbrug. Door een kortgeding naar aanleiding van het voornemen tot gunning bij de aanbesteding van het contract Woudvaartbrug, heeft dit deelproject een vertraging opgelopen van twee maanden. Hierdoor loopt de planning in zijn geheel twee maanden door, waardoor het project begin 2014 gereed zal zijn. Daarnaast lopen er nog openstaande herstelwerkzaamheden aan de aansluiting Sneek-Oost. Deze worden in de zomer 2013 afgerond. De wijzigingsovereenkomst (voor de Woudvaartbrug) tussen Rijkswaterstaat en provincie is ondertekend. Gemeente SWF heeft via de samenwerkingsagenda bij de provincie aangeklopt voor een financiële bijdrage aan dit project. Het project Sneek staat er financieel goed voor. Omdat een deel van de werkzaamheden aan Waterstad direct te maken hebben met de rijksweg, heeft de gemeente gevraagd of de provincie kan bijdragen aan het dekkend krijgen van de realisatie van Waterstad. Dit wordt in 2013 verder onderzocht.

Beleidsveld 2.3 – Instandhouding provinciale infrastructuur Wat wilden we bereiken? (begrotingstekst 2012) Doel is onze provinciale infrastructuur in een zo goed mogelijke staat te brengen en te houden. Dit zoveel mogelijk vanuit een opdrachtgevende rol. De provinciale infrastructuur bestaat uit wegen (846 km), vaarwegen (646 km waarvan 256 km aan oeverbeheer) en circa 250 ‘kunstwerken’, waaronder circa 150 bruggen, tunnels en sluizen. De infrastructuur moet op een niveau zijn dat in overeenstemming is met de geldende regelgeving en de vastgestelde onderhoudsbeleidskaders. Het niveau moet in technische zin voldoende zijn, dat wil zeggen constructief veilig en functioneel. Dit tegen zo laag mogelijke kosten. De voorzieningen moeten redelijk comfortabel zijn voor de gebruiker. Met het vaststellen van de onderhoudsbeleidskaders op het vereenvoudigde niveau, wordt deze taak minimaal uitgevoerd. Als de provincie het onderhoud van het (vaar)wegennet niet naar behoren uitvoert, is zij hiervoor in beginsel aansprakelijk.





2.3 Instandhouding provinciale infrastructuur

Toelichting Het geplande onderhoud is uitgevoerd, bruggen en sluizen zijn conform bedieningsregime bediend en de gladheidsbestrijding is verzorgd.

60

Hebben we de gewenste resultaten bereikt? Gewenste resultaten uit begroting 2012 1. Onderhoud van de provinciale infrastructuur 2. Optimale bereikbaarheid voor wegen vaarwegverkeer door brug- en sluisbediening 3. Beoordeling verzoeken om ontheffingen en vergunningen op grond van (vaar)wegenverordening 4. Onderzoek naar een professioneler opdrachtgeverschap waarbij de provincie zelf minder aan uitvoering doet 5. Het herijken van de huidige onderhoudsbeleidskaders

Beleid

Tijd

Geld

1. Onderhoud infrastructuur Provinciale Staten zijn in december 2012 geïnformeerd over de onderhoudsbudgetten. Voor het onderhoud van provinciale wegen is op basis van de huidige beleidskaders, zeker voor de komende vijf jaar, te weinig geld. Het huidige budget is iets minder dan € 1,9 mln. Dit budget is de afgelopen jaren gebruikt om de wegen zo goed mogelijk in conditie te houden. Daarvoor is zoveel mogelijk gebruik gemaakt van aanbestedingsvoordelen en van combinaties met andere wegenwerken. Optisch is dit doel wel bereikt, maar echte dure onderhoudsmaatregelen worden uitgesteld omdat daarvoor geen middelen zijn. Dit betekent dat wanneer wij zo doorgaan, wij voor veel grotere investeringen komen te staan. Voor de komende jaren is berekend dat gemiddeld € 2,5 mln. per jaar extra nodig is om de wegen op het niveau te brengen (en te houden) zoals door Provinciale Staten is gewenst. In de tweede helft van 2013 wordt het onderhoudsbeleidskader, inclusief financiële consequenties aan Provinciale Staten voorgelegd. In paragraaf 3 Onderhoud kapitaalgoederen wordt ingegaan op het beleid voor het onderhoud en beheer van de infrastructuur. Gladheidsbestrijding Voor gladheidbestrijding is jaarlijks een budget beschikbaar van € 718.000,-. Daarnaast zet de provincie eigen materieel in voor het strooien. De laatste jaren is het budget voor gladheidbestrijding overschreden met bedragen die op jaarbasis uiteenlopen van € 200.000,- tot € 1 mln. In 2012 was de overschrijding circa € 300.000,-. Uitgaande van een ‘gemiddelde’ winter zal het budget niet meer toereikend zijn. Voor de gladheidsbestrijding wordt zout gebruikt dat opgeslagen is in de zoutdepots van de provincie. De zoutdepots voldoen niet meer aan de nieuwste milieueisen. De financiële consequenties worden betrokken bij de kadernota 2014. Van Harinxmakanaal Het plan van aanpak voor het Van Harinxmakanaal (VHK) is nog niet aan Provinciale Staten aangeboden. De oorzaak ligt in het nieuwe regeerakkoord. Dit heeft invloed op de uitgangspunten van de afkoopsom VHK en dus ook op het plan van aanpak. Door deze externe omstandigheden hebben Gedeputeerde Staten niet aan deze toezegging kunnen voldoen. De inspecties over het achterstallig onderhoud hebben plaatsgevonden. De uitkomsten worden met het rijk besproken, zodat de omvang van het achterstallig onderhoud kan worden vastgesteld. Over de omvang is nog wel de nodige discussie met het rijk. Naar verwachting wordt het plan van aanpak medio 2013 aan Provinciale Staten voorgelegd. Hierop vooruitlopend zijn voor 2012 en 2013 de kosten van beheer en onderhoud van € 2,1 mln. per jaar vrijgegeven. De betreffende besteding in 2012 is in dit programma verantwoord. Daarnaast is voor deze twee jaren een voorziening groot onderhoud beschikbaar gesteld van € 0,5 mln. per jaar. In het kader van het nog te behandelen plan van aanpak VHK zullen de middelen voor het jaarlijkse beheer en onderhoud, evenals het groot onderhoud, structureel worden geregeld.

61

Baggerdepots Voor de komende jaren zal het baggeraanbod naar verwachting krimpen en zal de overcapaciteit bij de provinciale (land)depots groter worden. Dit komt door het ruimere (directe) hergebruik van baggerspecie, de voortgang van de verdiepingswerkzaamheden van het Prinses Margrietkanaal en de Waterwet. Een deel van de financiële consequenties is via de tweede bestuursrapportage 2012 budgettair neutraal opgelost. Verdere financiële consequenties van de krimp worden in beeld gebracht. Voor baggerdepots is strengere wetgeving in voorbereiding voor zogenoemde onderafdichtingen. Indien hier financiële consequenties mee gemoeid zijn wordt hierop teruggekomen. 2. Brug- en sluisbediening Ten opzichte van de tweede bestuursrapportage 2013 is de situatie ongewijzigd. Voor het Prinses Margrietkanaal worden afspraken met het rijk gemaakt over de inzet van de scheepvaartmeesters en brug- en sluiswachters. In toenemende mate wordt een beroep gedaan op brugbediening buiten de vastgestelde bedieningstijden. Deze ontwikkeling wordt meegenomen in het uitwerkingsvoorstel over de afstandsbediening bruggen. (Prestatie)indicatoren Onderwerp

Doelwaarden 2012

Realisatie 2012

Herijken onderhoudsbeleidskaders

Gereed begin 2013

Enige vertraging

Toelichting Het herijken van onderhoudsbeleidskaders is enigszins vertraagd. In de tweede helft van 2013 wordt het onderhoudsbeleidskader, inclusief financiële consequenties aan Provinciale Staten voorgelegd.

Wat heeft het gekost? Exploitatie Bedragen x € 1.000,Baten Structurele budgetten Tijdelijke budgetten Voorzieningen Totaal baten Lasten Structurele budgetten Tijdelijke budgetten Voorzieningen Bedrijfsvoeringskosten Totaal lasten Resultaat voor mutatie reserves Mutatie reserves Resultaat na mutatie reserves

Realisatie 2011


Rekening 2012


2.721 75 6.562 9.358

2.117 0 194.549 196.667

2.452 0 194.241 196.693

-335 0 308 -27

13.509 936 6.562 16.424 37.430

12.273 101 100.049 17.547 129.971

12.887 94 99.764 16.668 129.413

-614 7 285 879 558

-28.072

66.696

67.280

-584

339

101

101

0

-27.734

66.797

67.381

-584

Per saldo is er sprake van een onderbesteding op dit beleidsveld van € 584.000,-.

62

Structurele budgetten Bij de structurele budgetten zijn zowel de baten als de lasten hoger dan in de begroting na wijziging. Per saldo is er sprake van een overschrijding van € 279.000,-, die grotendeels wordt veroorzaakt door hogere kosten van gladheidsbestrijding van circa € 300.000,-. De overige hogere baten en lasten worden grotendeels veroorzaakt doordat de middelen voor het Van Harinxmakanaal, als gevolg van de afkoop, omgezet zijn van de voorziening naar de exploitatie. Tijdelijke budgetten In 2012 is vrijval ontstaan van € 7.000,- bij het tijdelijke budget voor het baggerdepot Trijehûs. Voorzieningen Dit betreft de voormalige voorzieningen grootscheepsvaarwater. Beide voorzieningen volledig besteed. Het restant is verrekend met de exploitatie. Investeringen Bedragen x € 1.000,Afgerekende werken Onderhanden werken Totaal

Stand per 1-1-2012

Vermeerderingen

0 1.074 1.074

Verminderingen

191 1.024 1.215

0 245 245

Stand per 31-12-2012 191 1.853 2.044

Meerjarenplan Kunstwerken (MPK) De onderzoeksopzet naar de constructieve veiligheid van de kunstwerken is verder uitgewerkt. Onderzoekvragen zijn: wat zeggen de nieuwste normen/richtlijnen en hoe hebben ander overheden dit opgepakt? Een eerste serie kunstwerken is beschouwd op hun constructieve veiligheid. De voorbereidingen van de Stationsbrug Franeker, Ruytenschildbrug en brug Stroomkanaal zijn in volle gang. De brug Rogsloot is eind 2012 aanbesteed en gegund. Balanspost voorzieningen Overzicht en verloop voorziening x € 1.000,Onderhoud GSVW Afkoopsom Van Harinxmakanaal Baggerdepot Meilahuizen Van Harinxmakanaal groot onderhoud

Stand per 1-1-2012 501 0 376 0

Toevoeging 4.264 95.000 0 500

Aanwending 4.765 95.000 282 500

Stand per 31-12-2012 0 0 94 0

Prinses Margrietkanaal Het Prinses Margrietkanaal en het beheer daarvan gaan naar verwachting per 1 januari 2014 over in rijkshanden. Afgesproken is dat de provincie een aantal taken zal blijven doen. In 2012 heeft de provincie het jaarlijks terugkerend onderhoud nog volledig uitgevoerd. De eerder gemelde schade aan de sluis in het kanaal bij Lemmer van € 491.000,- kon op onvoldoende juridische gronden niet op de dader worden verhaald en is ten laste gebracht van de doeluitkering van het kanaal. Als gevolg van het afboeken van de genoemde schade is de stand van de voorziening onderhoud GSVW nihil. Van Harinxmakanaal De afkoopsom Van Harinxmakanaal is uiteindelijk niet als voorziening maar als onderdeel van de vrij aanwendbare reserve verantwoord. In de tweede helft van 2013 wordt hierover een voorstel aan Provinciale Staten voorgelegd. Voor het groot onderhoud Van Harinxmakanaal is een voorziening ingesteld. De stand van de voorziening groot onderhoud Van Harinxmakanaal is op dit moment nihil.

63

Beleidsveld 2.4 – Openbaar vervoer Wat wilden we bereiken? (begrotingstekst 2012) De bereikbaarheid per openbaar vervoer wil de provincie op peil houden en verbeteren. Daartoe maken wij afspraken met het rijk en met spoorvervoerders over een uitbreiding van het aantal treinen op het traject Leeuwarden-Zwolle van twee tot vier treinen per uur. In deze collegeperiode willen wij ten minste groeien naar drie treinen per uur. Voor het traject Leeuwarden-Groningen zorgen wij voor de voorbereiding van de infrastructurele aanpassingen om een uitbreiding van drie naar vier treinen per uur mogelijk te maken. In december 2012 gaat een nieuwe openbaar (bus)vervoerconcessie in voor het grootste deel van Fryslân. Wij zetten in op een zo goed mogelijk voorzieningenniveau, waarbij de succesvolle verbeteringen in de lopende concessie gehandhaafd blijven. Om de bereikbaarheid van het platteland op peil te houden ontwikkelen wij nieuwe concepten van openbaar vervoer. In de nieuwe concessie geven we invulling aan het gebruik van duurzame brandstoffen (bij voorkeur niet-fossiel) in het openbaar vervoer. De uitstraling van het openbaar vervoer willen we verbeteren door de OV-infrastructuur op te waarderen. Uitvoeringsprogramma 2011-2015: met nieuwe concepten voor openbaar vervoer en het gebruik van de fiets is de bereikbaarheid van Fryslân verbeterd een besluit over aanleg van de spoorlijn is gevallen





2.4 Openbaar vervoer

Spoor Er is een contract afgesloten met NS, waarbij er vanaf 2014 drie treinen per uur en vanaf 2017 vier treinen per uur gaan rijden tussen Leeuwarden en Meppel. Na infrastructurele aanpassingen naar Zwolle. De infrastructurele aanpassingen op het baanvak Leeuwarden-Groningen zijn voorbereid; in 2013 wordt een realisatiebesluit verwacht. Busvervoer Na een succesvolle aanbesteding met drie inschrijvers heeft Arriva de aanbesteding gewonnen en exploiteert Arriva vanaf 9 december het busvervoer in Noord ZuidwestFryslân. Arriva gaat de stadsdienst in Leeuwarden uitvoeren met bussen die rijden op (groen)gas. De aangekochte busstations zijn in 2012 gerepareerd, schoongemaakt en geschilderd.

64

Hebben we de gewenste resultaten bereikt? Gewenste resultaten uit begroting 2012 1. Bereikbaarheid per openbaar vervoer op peil houden en verbeteren 1.1 Optimalisatie spoorwegennet/netwerkuitbreiding 1.1.1 In deze collegeperiode groeien naar drie treinen per uur op het traject Leeuwarden–Zwolle 1.1.2 Voor het traject Leeuwarden-Groningen zorgen wij voor de voorbereiding van de infrastructurele aanpassingen om een uitbreiding van drie naar vier treinen per uur mogelijk te maken 1.2 Datawarehouse aanpassen aan nieuwe concessiehouder 1.3 Programma Duurzaam Openbaar Vervoer 1.3.1.1 Hoofdstructuur: Openbaar (bus)vervoerconcessie Noord- en Zuidwest-Fryslân waarbij wordt ingezet op een zo goed mogelijk voorzieningenniveau, waarbij de succesvolle verbeteringen in de lopende concessie gehandhaafd blijven 1.3.1.2 Hoofdstructuur: OV bewerkstelligen dat naast een vervoerswaarde ook meerwaarde biedt aan de maatschappij en zorgt voor continuïteit, zowel in het netwerk als continuïteit voor de toekomst (betaalbaarheid) 1.3.2 Platteland: Onderzoek, ‘lokaal en van onder op’, naar nieuwe vormen van Openbaar Vervoer die het antwoord zijn op kleinschalige vervoersoplossingen in het landelijk gebied door het opzetten van pilots. 1.3.3 Infra/knooppunten: vormgeven verbeteringen afgestemd op specifieke eisen van het gebruik (verbeteringen op het gebied van uitstraling, veiligheid, toegankelijkheid, en comfort). Knooppunten worden ingebed in de samenleving 1.3.4 Duurzame brandstoffen: realisatie vulpunt groen gas Leeuwarden, voor het rijden van de stadsdienstbussen Leeuwarden op groen gas en de aanschaf van zes elektrische bussen + realisatie oplaadpunten en stalling Schiermonnikoog, vóór de start van de nieuwe concessie per 09 december 2012 1.3.5 ICT-toepassingen: deze staan ten dienste van de doelen uit de visie Duurzaam OV en de daaruit voortvloeiende projecten en pilots. Het maakt projecten mogelijk die anders niet mogelijk zijn. Twee uitgangspunten: - Goed regelen van beschikbaarheid en betrouwbaarheid van data ‘achter de schermen’ - Faciliteren en aanjagen van concrete reisinformatie aan de reiziger ‘vóór de schermen’

Beleid

Tijd

Geld

1.2 Datawarehouse Het datawarehouse-systeem wordt met een kleine vertraging begin 2013 ingericht voor de nieuwe vervoerder. Hierdoor is er inzicht in de prestaties van de nieuwe vervoerder. 1.3.2 Vervoer platteland In 2012 is een symposium voor OV in het landelijk gebied gehouden. Alle dorpsbelangen en gemeenten waren hiervoor uitgenodigd. Hier is geïnformeerd over oplossingen voor kleinschalig vervoer in het landelijk gebied. De pilot ‘Omnibus’ in Burdaard is inmiddels van start gegaan. Hierbij worden vrijwilligers ingezet voor zowel zorgvervoer als aansluitend openbaar vervoer. 1.3.3 Haltes en busstations Het beleid voor de wenselijke vormgeving en verbetering busstations en haltes zal in 2013 worden vastgesteld. Het opstellen van beleid voor busstations heeft vertraging opgelopen door de omvang van de met spoed uitgevoerde verbeteringen. Deze betreffen de veiligheid, toegankelijkheid, het comfort en het beheer van de aangekochte stations. Het geld voor de noodzakelijke verbeteringen is uitgegeven zoals gepland. Voor haltes was het beleid beslisrijp, maar dit staat weer ter discussie vanwege de wens om uitstraling en herkenbaarheid toe te voegen. Daarom is hier geen geld op uitgegeven. In 65

2013 wordt beleid vastgesteld en een start gemaakt met de aanbesteding. Gunning is gepland eind 2013/begin 2014. 1.3.4 Vulpunt groen gas Leeuwarden Het gasvulpunt bij de busstalling wordt in de zomer van 2013 gerealiseerd. Tot die tijd tanken de gasbussen op industrieterrein Schenkenschans in Leeuwarden. 1.3.5 ICT-toepassingen reisinformatie Voor de reisinformatie moet eerst beleid worden geformuleerd om tot verdere uitvoering te kunnen komen. Begin 2013 wordt beleid voor reizigersinformatie opgesteld.


Realisatie 2011


Rekening 2012


Baten Structurele budgetten Tijdelijke budgetten Overlopende passiva Totaal baten

2 0 49.536 49.538

0 0 45.089 45.089

0 30 41.002 41.032

0 -30 4.087 4.057

Lasten Structurele budgetten Tijdelijke budgetten Overlopende passiva Bedrijfsvoeringskosten Totaal lasten

37 -1 49.818 750 50.604

37 0 45.252 739 46.028

39 30 41.165 692 41.925

-2 -30 4.087 47 4.103

-1.066

-939

-893

-45

-300

571

571

0

-1.366

-368

-322

-45


Toelichting Per saldo is er een onderbesteding op dit beleidsveld van € 45.000,-. Structurele budgetten De geringe overschrijding van € 2.000,- is veroorzaakt door extra mediabestedingen. Overlopende passiva De overlopende passiva hebben betrekking op de Brede Doeluitkering Verkeer en Vervoer (BDU). Investeringen Bedragen x € 1.000,Onderhanden werken Totaal

Stand per 1-1-2012

Vermeerderingen 0 0

932 932

66

Verminderingen 0 0

Stand per 31-12-2012 932 932

Toelichting De investeringen vanuit het Programma Duurzaam OV betroffen voor 2012 de aanschaf van de zes elektrische bussen en het aardgasvulpunt in Leeuwarden. Beide zijn in 2012 middels een Europese aanbesteding gegund. De bussen zijn gebouwd in China en worden begin 2013 overgedragen aan de provincie. In 2012 is 40% van het aankoopbedrag betaald en de rest volgt na definitieve oplevering in 2013. Voor het aardgasvulpunt zijn de voorbereidingskosten ten laste gekomen van de investering. De daadwerkelijke aanlegkosten worden in 2013 ten laste gebracht van de investeringskredieten.

Beleidsveld 2.5 – Verkeerseducatie en mobiliteitsbeïnvloeding Wat wilden we bereiken? (begrotingstekst 2012) Doel is de verkeersveiligheid verder te verbeteren waarbij extra wordt ingezet op de veiligheid van fietsers. In dit verband geven we uitvoering aan de Strategie verkeersveiligheid 2010-2025 in overeenstemming met het PVVP. Wij willen dat weggebruikers zich bewust zijn van de risico’s in het verkeer en weten hoe zij hun gedrag daarop aan kunnen passen. Het gebruik van milieuvriendelijk vervoer wordt gestimuleerd. Wij willen dat de inwoners van Fryslân de beschikbare mogelijkheden kennen en zo bewust een keuze kunnen maken.


2.5

Ligt de Zijn de doelrealisatie op gewenste schema? resultaten gehaald?


Verkeerseducatie en mobiliteitsbeïnvloeding

Toelichting In 2012 vielen er in de provincie 27 verkeersdoden te betreuren, een lichte stijging ten opzichte van 2011 (23). Het aantal ernstig gewonden is nog niet bekend. In 2012 is de campagne Vriendelijk Verkeer van de Fietsersbond ondersteund. De Friese Fietsschool was een succes. Fietsvaardigheid op de elektrische, trapondersteunde, fiets gaat deel uit maken van de Fietsschool.

Hebben we de gewenste resultaten bereikt? Gewenste resultaten uit begroting 2012 1. Verbeteren verkeersveiligheid met extra inzet voor fietsers 2. Weggebruikers zijn zich bewust van risico’s en weten hoe hun gedrag aan te passen 3. Het gebruik van milieuvriendelijk vervoer is gestimuleerd 4. Inwoners kennen de beschikbare mogelijkheden en kunnen bewust kiezen

Beleid

Tijd

Geld

Toelichting Het aantal deelnemers aan Trials is uiteindelijk iets achtergebleven bij de verwachting. Een aantal bijeenkomsten is geannuleerd. Er is energie gestoken in nieuwe wervingsmethoden.

67

Het aantal deelnemers aan Rijvaardigheidsdagen senioren is weliswaar achtergebleven bij de verwachting, maar ten opzichte van 2011 wel weer hoopvol gestegen. (Prestatie)indicatoren Onderwerp Aandacht voor jongeren Aandacht voor jonge automobilisten Aandacht jonge automobilisten en alcohol Aandacht jonge automobilisten, alcohol en drugs Ouderen Voorlichting/campagnevoering

Indicator

Doelwaarden 2012 130

Realisatie 2012 139

400

286

Aantal deelnemers Alcoholvrij op weg Aantal evenementen Responsible Young Drivers

80

80

18

20

Aantal deelnemers Rijvaardigheidsdag Senioren Aantal wisselingen van de uitingen op mottoborden

475

265

6

6

Aantal scholen met verkeersveiligheidslabel Aantal deelnemers Trials

Wat heeft het gekost? Exploitatie Bedragen x € 1.000,Baten Overlopende passiva Totaal baten Lasten Structurele budgetten Overlopende passiva Bedrijfsvoeringskosten Totaal lasten Resultaat voor mutatie reserves Mutatie reserves Resultaat na mutatie reserves

Realisatie 2011


Rekening 2012


70 70

1.653 1.653

1.721 1.721

-68 -68

4 1.590 155 1.749

8 1.624 442 2.074

2 1.692 413 2.107

6 -68 29 -33

-1.679

-421

-385

-36

0

0

0

0

-1.679

-421

-385

-36

Toelichting Per saldo is op dit beleidsveld sprake van een onderbesteding van € 36.000,-. Overlopende passiva De overlopende passiva hebben betrekking op de Brede Doeluitkering Verkeer en Vervoer (BDU).

68

3.3 Programma 3 – Wetter Portefúljehâlder: mefrou C. Schokker-Strampel

Wat woene wy mei dit programma berikke? (begruttingstekst 2012) It hawwen en hâlden fan in feilige en bewenbere provinsje en it yn stân hâlden en fuortsterkjen fan sûne en fearkrêftige wettersystemen dy’t in duorsum gebrûk bliuwend garandearje. It giet dêrby om wettersystemen, wêrby´t ekonomyske en ekologyske ûntwikkelings mei-inoar yn lykwicht binne. De provinsje hat op it mêd fan de wetterhúshâlding wetlik in regissearjende rol. It giet dêrby om it fêststellen fan it beliedsramt foar it wetterbehear, it tafersjoch op de wetterbehearders en de organisaasje fan it wetterbehear yn de provinsje. Oan dy rol is foarm en ynhâld jûn troch op ‘e takomst rjochte belied út te setten om sa op ’e tiid klear te wêzen foar de heger wurdende seespegel, de klimaatferoaring en it grûnsakjen. Mei de ynset fan provinsjale middels kin ús regissearjende rol stal jûn wurde. De koers dy’t de ôfrûne jierren ynset is yn it wetterbelied en dy’t trochlutsen is nei it tredde Wetterhúshâldingplan, past yn it ramt fan it koälysje-akkoart ‘Nije Enerzjy foar Fryslân’ sa’t dat nei de Steateferkiezings yn 2011 fêststeld is. Dêr stiet as ferlange resultaat yn: ‘Fryslân hat ek yn 2015 genôch, skjin en feilich wetter’, en wat wy dogge: Wy sille mei faasje in takomstfisy ta stân bringe oer it ynrjochtsjen fan it Feangreidegebiet. Yn ‘e hjerst fan 2011 krigen jimme in startnotysje foarlein. Dêrnei binne wy ein 2011 úteinset mei in yntegraal proses dêr’t alle belanghawwers yn it gebiet oan meidwaan kinne. Der is ôfpraat dat der yn Lauwerseach in nij gemaal komt. Wy geane derfan út dat it Ryk en de wetterskippen Fryslân en Noorderzijlvest de kosten dêrfan op ‘e noed nimme sille en dat it gemaal yn 2015 klear is. Dat slút oan by it wetterbelied foar de kommende jierren dat yn it Wetterhúshâldingsplan beskreaun is foar de trije beliedsmêden: wetterfeiligens, genôch wetter en skjin wetter. Dy yndieling is ek de basis foar de opset fan it beliedsprogramma Wetter yn dizze begrutting. Yn it belied wurdt omtinken jûn oan duorsumens en kwaliteit fan de romte en is der by de trije beliedsmêden fan wetter omtinken foar ynnovative techniken en oplossings. Yn de haaddoelstelling fan it belied komt de duorsumens ta utering, wylst dat begryp foar de trije beliedsmêden útwurke is en wurde sil by de útfiering fan maatregels. Foarbylden binne it ûntwikkeljen fan belied foar de takomstige ôfwettering fan Fryslân, dêr’t sjoen is nei in tiidslimyt fan 50 oant 100 jier, it ûndersyk nei boarnen foar it duorsum winnen fan drinkwetter en it útgongspunt dat it wurkjen oan wâlen en kaaidiken foldwaan moat oan de easken fan bygelyks it ynpassen yn it lânskip. It Útfieringsprogramma 2011-2015 ‘Koersfêst mei nij realisme’ neamt as ferlange resultaat: Wy stelle Wetterskip Fryslân by steat om by it oanpakken fan wâlen en kaaien omreden fan wetterfeiligens ek omtinken te jaan oan natuer en rekreaasjemooglikheden. Wy kombinearje dêrmei yntegraal ferskate beliedsdoelen. Belied yn plannen is lykwols net genôch; der moat ek wat barre! By it útfieren fan it belied hawwe de neikommende begripen in foaroanplak: gebietsrjochte wurkje, wurk mei wurk meitsje, de skeppe yn ‘e grûn en duorsum, ynnovatyf en moai. Dat moat derta liede dat wy yn ús provinsje ‘Wiis mei Wetter’ binne: wiis om’t wy ferstân fan wetter hawwe en

69

wiis om’t wy genietsje fan de kwaliteiten fan wetter yn de wrâld om ús hinne dêr‘t wy mei safolle nocht yn libje. It útfieren fan it wetterbelied is oan de wetterbehearders. Mei Wetterskip Fryslân wurde alle jierren ôfspraken makke en fêstlein yn it Útfieringsprogramma Wetterbehear yn Fryslân. Wy freegje de behearders om ús de ynformaasje te jaan dy’t fanneden is, sadat wy it Ryk en Provinsjale Steaten ferslach útbringe kinne oer hoe‘t it troch de provinsje fêststelde belied yn de praktyk stal krijt.

Hawwe wy berikt wat wy berikke woene? (realisaasje doelen) Beliedsmêden

Leit de realisaasje fan de doelen op skema?

Binne de ferlange resultaten helle?

Binne de kosten binnen it budzjet bleaun?

3.1 Wetterfeiligens 3.2 Genôch wetter 3.3 Skjin wetter

3.1 Wetterfeiligens It fuortsterkjen fan de primêre kearings ferrint goed. Yn ‘e hjerst hawwe Ryk, provinsje en gemeenten in yntinsjeferklearring foar de lizzing fan de primêre kearings op Flylân en Skylge tekene. Yn it Deltaprogramma is yn 2012 úteinset mei it opsetten fan in ramtwurk fan ‘mooglike’ nei ‘kânsen biedende’ strategyen. By it opknappen fan wâlen en kaaien is nettsjinsteande de temporisaasje mear fuortgong makke as foar 2012 ôfpraat wie. It giet goed mei de bestriding fan de wetterkninen. 3.2 Genôch wetter Foar it peilbehear binne tolve fan de njoggentjin wettergebietsplannen dy’t it wetterskip plend hat yn útfiering. By it ynrjochtsjen fan it wettersysteem ferrint de útwreiding fan de wetterberging yn de Fryske boezem flot. It ta stân bringen fan ekstra wetterberging yn de dielwettersystemen (polders) rint fertraging op. Dêr binne Deputearre Steaten mei it wetterskip oer yn petear. Yn ‘e rin fan 2012 is mei de presintaasje fan de ‘Businesscase Gemaal Lauwerseach’ dúdlik wurden dat it gemaal Lauwerseach net yn 2015 ta stân brocht wurde kin. Deputearre Steaten beriede harren yn ‘e mande mei oare partijen op de ûntstiene situaasje. Út it eachpunt fan wetterfeiligens liket de bou fan it gemaal neffens de wetterskippen earst yn 2030 needsaak te wêzen. Troch de yngripende besunigings fan it Ryk op de bestriding fan ferdroeging binne dêr yn 2012 hast gjin maatregels foar útfierd. 3.3 Skjin wetter De útfiering fan maatregels foar de Ramtrjochtline Wetter troch Wetterskip Fryslân leit meastepart op skema. Troch besunigings fan it Ryk is der fertraging by it opknappen fan beken en by it ta stân bringen fan natuerfreonlike wâlen by de beken. Yn de wetterstring is mei de earste projekten úteinset of binne dy oplevere en/of ôfsletten. De wetterpartijen yn Fryslân hawwe in Green Deal mei it Ryk sletten oer ynnovaasje yn de wetterstring.

70

Wat hat it programma koste? Eksploitaasje Bedraggen x € 1.000,-

Realisaasje 2011

Begrutting 2012 nei wiziging

Rekken 2012

Ferskil begrutting en rekken

Baten 3.1 Wetterfeiligens 3.2 Genôch wetter 3.3 Skjin wetter Baten mei-inoar

7 1.187 27 1.222

33 615 111 759

36 817 98 952

-3 -202 12 -193

Lesten 3.1 Wetterfeiligens 3.2 Genôch wetter 3.3 Skjin wetter Lesten mei-inoar

575 2.191 1.024 3.790

458 914 2.098 3.470

429 1.079 1.966 3.474

29 -164 132 -4

-2.568

-2.711

-2.522

-189

22

42

42

0

-2.546

-2.669

-2.480

-189

Resultaat foar mutaasje reserves Mutaasje reserves Resultaat nei mutaasje reserves

Taljochting De ôfwikings op programmanivo wurde by de ôfsûnderlike beliedsmêden taljochte.

Beliedsfjild 3.1 – Wetterfeiligens Wat woene wy berikke? (begruttingstekst 2012) Wetterfeiligens is in wetlike taak. It Ryk stelt foar in grut part it belied foar de primêre wetterkearing fêst. Wy folgje de beliedsûntwikkeling en dogge der alles oan om it Fryske belang genôch werom te sjen yn it lanlike belied. Fan 2010 ôf wurket it Ryk yn ‘e mande mei de regio’s oan it Deltaprogramma. Yn dat programma wurdt ûndersocht hoe‘t Nederlân yn de takomst feilich holden wurde kin. De regionale wetterkearings, lykas boezemkaaien, de Lauwersmardyk en de eardere seediken, moatte oan de provinsjale feilichheidsnoarmen foldwaan. De behearders soargje derfoar dat de kearings op oarder binne en hifkje de kearings geregeldwei oan de jildende noarmen. Foar de Lauwersmardyk en de eardere seediken betsjut soks, dat de besteande situaasje oanholden wurdt. Foar de boezemkaaien fiert it Wetterskip Fryslân it ‘Herstelprogramma Oevers en Kaden’ út. Alle jierren wurdt trochinoar 66 km kaaien opholpen. Fersterkings fan de wetterkearings wurde sa útfierd dat der oan de romtlike kwaliteit bydroegen wurdt. Yn de romtlike oardering wurdt rekken holden mei it (takomstige) romtebeslach fan de wetterkearings. De wetterskippen soargje der ek foar dat der gjin skea troch wetterkninen en beverrotten oan de kearings ûntstiet. Yn trije jier tiid wolle wy nei 0,25 fongen wetterkninen yn ‘e oere.

71

Hawwe wy berikt wat wy berikke woene? (realisaasje doelen) Beliedsmêd




3.1 Wetterfeiligens

Oer it generaal leit de realisaasje fan de doelen op skema. Deputearre Steaten hawwe yngeand oan it nasjonale Deltaprogramma meiwurke. Yn 2012 binne de ‘mooglike’ strategyen ûntwikkele. Dy wurde yn 2013 fierder útwurke nei ‘kânsen biedende’ strategyen. De stúdzje ‘Veiligheid Nederland in Kaart 2’ foar dykring 6 (Fryslân en Grinslân) sil in better ynsjoch jaan yn de oerstreamingsrisiko’s. Yn 2013 wurde de definitive resultaten ferwachte. Yn 2012 is in yntinsje-oerienkomst tekene tusken Ryk, provinsje en de gemeenten Flylân en Skylge oer de lizzing fan de primêre wetterkearings. Dêrmei is in grutte stap set om de lizzing fêstlein te krijen, lykas yn it Streekplan Fryslân opnommen is. It opknappen fan de wâlen en kaaien stiet ûnder druk troch besunigings by Wetterskip Fryslân. Yn 2012 is dochs goed 67 km opknapt. Fierder binne Deputearre Steaten en Wetterskip Fryslân úteinset mei it tarieden fan de hifking fan de regionale wetterkearings. Dy wurdt yn de perioade 2013-2015 útfierd. Mei de bestriding fan wetterkninen giet it goed. Yn 2012 binne 7.379 wetterkninen fongen. Dêrmei is de ûnderkontrôledoelstelling fan 0,25 fangsten yn ‘e oere helle en is ek it doel foar 2012 ryklik helle.

Hawwe wy de ferlange resultaten helle? Ferlange resultaten út begrutting 2012 1. Wetterskip Fryslân fiert it dykfersterkingsprogramma foar de primêre wetterkearings en opknapprogramma foar de kaaien by de Fryske boezem del neffens de plenning út. 2. By de útfiering fan de programma’s wurdt it LNK-ôfwagingsramt (lânskip, natuer en kultuer) brûkt en binne ynnovative en yntegrale oplossings konkreet makke. 3. Deputearre Steaten advisearje oer it sânsuppleesjeprogramma op de Waadeilannen, yn ferbân mei de ôfspraken oer it dynamysk kustbehear. Feiligens is dêrby it útgongspunt . 4. De eksakte reservearringssônes fan de primêre wetterkearings binne yn de lêger fan de wetterkearingbehearders en yn de bestimmingsplannen fan de gemeenten opnommen. 5. De regionale kearings binne troch de gemeenten yn harren bestimmingsplannen fêstlein. 6. De lêgers fan de boezemkaaien binne yn 2012 by de tiid brocht. 7. It boubelied foar de reservearringssônes foar primêre wetterkearings wurdt foarm en ynhâld oan jûn; foar de boezem en yn polders wurdt sa heech mooglik boud. 8. By romtlike ûntjouwings is foarútrûn op de takomstige binende boezemwetterstannen. 9. De primêre wetterkearings binne hifke (3e hifking) en de resultaten fan feilichheidshifking III binne yn it Heechwetterbeskermingsprogramma opnommen. 10. By de bestriding fan de wetterkninen wurdt it fangstnivo yn 2012 op syn minst op 0,40 fangsten yn ‘e oere holden. 11. Foar de Ôfslútdyk wurdt yn 2012 yn ‘e mande mei Ryk en de oanbelangjende regionale partijen de brede oanpak (blue energy ensfh.) útwurke (sjoch programma 6). 12. Yn de perioade 2010-2015 wurket de provinsje mei oan it

72

Belied

Tiid

Jild

Ferlange resultaten út begrutting 2012 Deltaprogramma. By de regionale dielprogramma’s foar it Waad en de Iselmar drage wy by oan de útwurking dêrfan en bringe wy it Fryske belang yn, likegoed as foar de lanlike programma’s. Yn deselde perioade stelle wy in kustfisy op dêr‘t in ramt yn fêstlein wurde sil foar de romtlike ûntjouwing yn de kustsône. Tegearre mei it útwurkjen fan it Deltaprogramma leit dêr in kâns om ynnovative oplossings, kwelderfoarming, it brûken fan de bûtendykse gebieten en de ferantwurdlikheden yn dy gebieten yn Fryslân fierder te ferkennen.

Belied

Tiid

Jild

Taljochting It fuortsterkjen fan de primêre kearings ferrint goed. Ein 2012 hat Wetterskip Fryslân mei-inoar acht fan de alve plende projekten folbrocht. Yn ‘e hjerst hawwe Ryk, provinsje en gemeenten in yntinsjeferklearring tekene foar de lizzing fan de primêre kearings op Flylân en Skylge tekene. Yn it Deltaprogramma is yn 2012 mei-inoar wurke oan it fierder útwurkjen fan ‘mooglike’ nei ‘kânsen biedende’ strategyen. By it opknappen fan wâlen en kaaien is nettsjinsteande de temporisaasje mear fuortgong makke as ôfpraat wie. Yn 2012 binne, yn oparbeidzjen mei it wetterskip, de earste stappen set om mei it hifkjen fan de boezemkaaien úteinsette te kinnen. (Prestaasje)yndikators Ûnderwerp

Yndikator

Nulmjitting

Primêre wetterkearings Boezemkaaien Bestriding wetterkninen

Tal út te fieren fersterkingsplannen Tal kilometers Tal fangsten yn ‘e oere

9 oant 2015 + 2 oant 2017 264 km yn 4 jier 0,45 wetterkninen yn ‘e oere

Doelwearden 2012 4

Realisaasje 2012 5

44 0,40

67 0,14

Primêre kearings Yn 2012 binne fiif fuortsterkingsplannen ôfsletten. It giet dêrby om twa projekten foar de stienbeklaaiïng en de havendammen by Starum en de Rienslús op ‘e Lemmer. Boppedat binne trije plannen ferfallen, om’t bliken dien hat dat de oanbelangjende trije keunstwurken oan de Iselmar by neier ûndersyk dochs oan de noarm foldogge. Dat is yn 2012 definityf ôfhannele. Yn 2010 en 2011 wiene al trije projekten oplevere: Skylge granytblokken, doarren yn de Johan Frisoslús en de havendaam op ‘e Lemmer. Dat betsjut dat oan ‘e ein fan 2012 mei-inoar acht fan de alve fuortsterkingsplannen klear binne, soks op grûn fan de oanpaste nulmjitting oant en mei 2017. Boezemkaaien It opknappen fan wâlen en kaaien stiet ûnder druk troch besunigings by Wetterskip Fryslân. Ôfpraat is dat, yn stee fan 66 km, yn 2012 44 km oanpakt wurdt. Dat is ryklik slagge. Yn 2012 is 67 km opknapt.

73

Wat hat it beliedsmêd koste? Eksploitaasje Bedraggen x € 1.000,-

Realisaasje 2011


Rekken 2012


Baten Strukturele budzjetten Baten mei-inoar

7 7

33 33

36 36

-3 -3

Lesten Strukturele budzjetten Tydlike budzjetten Bedriuwsfieringskosten Lesten mei-inoar

7 3 565 575

92 -3 369 458

83 0 346 429

9 -3 23 29

-567

-425

-393

-32

3

-3

-3

0

-565

-427

-396

-32


Beliedsfjild 3.2 – Genôch wetter Wat woene wy berikke? (begruttingstekst 2012) Genôch wetter betsjut net tefolle en net te min. Dat stribjen jildt foar grûn- en oerflaktewetter. ‘Genôch wetter’ is in wetlike taak. Mei technyske en romtlike maatregels wurdt wurke oan in mânsk en fearkrêftich wettersysteem, dat klear is om de gefolgen fan de klimaatferoaring op te fangen. Yn 2015 moat foldien wurde oan de noarmen foar regionale wetteroerlêst. Mei duorsum peilbehear wolle wy, rekken hâldend mei de klimaatferoaring, de ferskate funksjes en foarmen fan grûngebrûk sa goed mooglik betsjinje. Negative effekten foar natuergebieten, gebouwen en lânbou moatte foarkommen wurde. By it foarkommen fan skea is it op ‘en nij besjen fan fêststelde funksjes in mooglikheid. In lykwichtige oanpak fan wettertekoarten en in goede ferdieling fan ynrinwetter yn perioaden fan droechte út de Iselmar wei, drage dêr ek oan by. De lânbou krijt by dat alles yn it bysûnder omtinken: it sâlter wurden fan de grûn, it sakjen fan it meanfjild troch feanoksidaasje en oantaasting fan bebouwing en natuer. De ferdroeging fan de natuer wurdt oer twa spoaren bestriden: it útfieren fan de mei it Ryk oerienkommen TOP-list en troch al wurkjend yn te spyljen op de mooglikheden dy‘t harren foardogge. By it grûnwetter stribje wy nei: It duorsum brûken fan grûnwetter, sûnder ûnevenredige skea oan oare belangen; In betroubere en duorsume wetterwinning, mei grûnwetter yn 2020 foar op syn meast 50% as boarne; It leverjen fan in bydrage oan de CO2-reduksje en in fermindering fan it brûken fan fossile brânstoffen, troch it stimulearjen fan boaiemenerzjysystemen (WKOsystemen).

74





3.2 – Genôch wetter

Taljochting It byld fan it beliedsmêd Genôch wetter as gehiel is wat minder posityf as de jierren dêrfoar. Benammen de fertraging yn it foarinoar krijen fan de finansiering fan it gemaal Lauwerseach spilet dêr in rol by. De fertraging fan de bestriding fan de ferdroeging yn natuergebieten en it benefterbliuwen fan it ta stân bringen fan mear wetterberging yn de polders (dielgebieten) bepale ek dat byld. Dat skuort net út dat it wetterskip in stik hinne is mei it ynrjochtsjen fan in robúst en fearkrêftich wettersysteem. It trajekt foar de bepaling fan it ferlange peilbehear rint wat fertraging op. Op it stuit binne tolve fan de njoggentjin plende wettergebietsplannen yn útfiering. Fan de lânbougrûnen hat 93% in goede realisaasje fan de doelen. Dat docht bliken út de berekkenings oer de perioade 2006-2010. Út de berekkening fan de realisaasje fan de doelen by natuer komt nei foaren dat 53% net foldocht. Dat is in oerflakte fan goed 18.000 ha. Der kin fêststeld wurde dat it besteande peilbehear yn Fryslân de funksje lânbou oer it generaal goed betsjinnet en dat it peilbehear foar de funksje natuer noch net oeral foarinoar is.

Hawwe wy de ferlange resultaten helle? Ferlange resultaten út begrutting 2012 1. De provinsje sjocht ta op it peilbehear en beoardielet oft de neistribbe peilen yn peilbesluten, dy’t elkenien rieplachtsje kin, fêstlein binne. Der is genôch foarútgong boekt om uterlik yn 2014 foar alle gebieten yn Fryslân it ferlange peilbehear op te stellen en uterlik yn 2015 fêst te stellen. 2. By it peilbeslút foar de Lauwersmar is rekken holden mei de betsjutting fan de Lauwersmar foar de ôfwettering fan Fryslân. 3. It beslút fan de Steaten fan 9 febrewaris 2011 om hegere simmerpeilen yn it feangreidegebiet as mooglikheid mei te nimmen by it ferlange peilbehear goed yn it belied opnommen is (oanpassing fan it tredde Wetterhúshâldingsplan). 4. Op grûn fan in brede oanpak is in langetermynfisy opsteld foar it Fryske Feangreidegebiet. Wetter sil in wichtich ûnderdiel wêze by it opstellen fan dy fisy. 5. De provinsje sjocht ta op it ta stân bringen fan de regionale wetteroerlêstnoarmen en beoardielet oft der foarútgong boekt is mei it opstellen troch it wetterskip fan in gebietsdekkende kaart dêr‘t noarmen op steane foar de regionale wetteroerlêst en oft ynsjoch jûn is yn de maatregels dy‘t nedich binne om dy noarmen te heljen. 6. It ûndersyk nei it sâlter wurden fan de grûn yn is klear. Besjoen wurdt hoe’t de ynformaasje út dat ûndersyk tapast wurde kin by it opstellen fan de wettergebietsplannen foar it noardlike klaaigebiet fan Fryslân en de waadeilannen. 7. Der binne foarderings by it tarieden en realisearjen troch it wetterskip fan de maatregels dy‘t nedich binne om it fêsthâlden, it bergjen en it ôffieren fan wetter te regeljen (gemaal Lauwerseach, 300 ha boezemútwreiding, 100 ha retinsjegebieten, 450 ha ekstra iepen wetter yn dielsystemen en maatregels yn stedsgebieten). 8. Ûndersocht is wat de hjoeddeiske en takomstige wettertekoarten binne en hokker maatregels nommen wurde kinne om de tekoarten sa lyts mooglik te hâlden.

75

Belied

Tiid

Jild

Ferlange resultaten út begrutting 2012 9. Yn it gefal fan in situaasje fan ekstreme droechte wurde, troch it tapassen fan de ferkringingsrige en troch it ynbringen fan aktuele kennis, de regionale belangen behertige yn it droechte-oerlis. 10. De ferdroeging (yn 2010 sa’n 11.000 ha) wurdt oer twa spoaren tsjingien: mei de Top-list en al dwaande hoopje wy alle jierren 500 ha oan te pakken. 11. Oanfragen foar grûnwetterfergunnings wurde mei it tapassen fan it yn it Wetterhúshâldingsplan formulearre belied ôfhannele. It grûnwetterbehear en de fergunningferliening by de provinsje en it wetterskip wurde opinoar ôfstimd. De basis foar de ôfstimming is it oerdrachtsdokumint grûnwettertaken. 12. Yn 2012 sil útfiering jûn wurde oan de beliedsnotysje Waarmte- en Kjeldopslach (WKO). Wichtich ûnderdiel dêrby is de gearwurking tusken gemeenten en de provinsje om mei-inoar de ferskate WKOsystemen yn byld te bringen. Wy stribje der yn it bysûnder nei dat yn in pear grutte nijbouwiken en op nije bedriuweterreinen kombinearre WKO-systemen oanlein wurde. It tsjingean fan ynterferinsje tusken de systemen krijt omtinken. 13. Foar de drinkwetterfoarsjenning wurdt stribbe nei lykwicht tusken fraach en oanbod. Der wurdt ûndersocht hoe‘t duorsume tapassing fan oerflaktewetter, it ferminderjen fan it oandiel swiet grûnwetter en it op ‘en nij brûken fan reinwetter ta stân brocht wurde kin. Der wurdt ek in foarljochtingskampanje taret om it besparjen fan drinkwetter te befoarderjen.

Belied

Tiid

Jild

1. Peilbehear en 5. Wetteroerlêst Wetterskip Fryslân docht alle war om de saneamde wettergebietsplannen ta stân te bringen. Yn dy plannen komme de neikommende subtema’s út it tredde Wetterhúshâldingsplan oan ‘e oarder: duorsum peilbehear, omgean mei ekstreme delslach en de útwurking fan de Ramtrjochtline Wetter foar de dielwettersystemen en de bestriding fan de ferdroeging fan natuergebieten. Yn 2012 hawwe Deputearre Steaten ynstimd mei trije wettergebietsplannen (Skiermûntseach, Keningsdjip en Ferwerderadiel). Fan de njoggentjin plannen binne mar leafst tolve yn útfiering. In pear dêrfan hat it wetterskip yn 2012 fêststeld. Dy wurde yn 2013 oan Deputearre Steaten oanbean. Al is der dus fuortgong, de plenning rint wat út. 2. Peilbeslút Lauwersmar en 7. Gemaal Lauwerseach Yn ‘e rin fan 2012 is op grûn fan de ‘Businesscase Gemaal Lauwerseach’ dúdlik wurden dat it gemaal Lauwerseach net yn 2015 ta stân brocht wurde kin. De konklúzje fan de wetterskippen datoangeande is dat, as de finansiering foar de natuer yn de Lauwersmar genôch is, realisaasje yn 2020 mooglik is. De ekstra kosten bedrage yn dat gefal € 49 mln. Út it eachpunt fan wetterfeiligens liket de bou fan it gemaal neffens de wetterskippen earst yn 2030 in needsaak. De útwreiding fan de wetterbergingskapasiteit fan de Fryske boezem ferrint flot. It ta stân bringen fan ekstra wetterberging yn de dielwettersystemen (polders) rint fertraging op (foar in part troch it útgongspunt fan frijwillige oankeap fan grûn). In tredde part fan de doelstellings yn it Wetterhúshâldingsplan is ta stân brocht. It is dúdlik dat Wetterskip Fryslân de plenning foar 2015 (realisaasje 450 ha wetterberging) net helje sil. Dêr binne Deputearre Steaten mei it wetterskip oer yn petear. Dy wetterbergingsopjefte (út in eachpunt fan wetterkwantiteit) foar de dielsystemen is (as resultaatferplichting) ien op ien keppele oan de wetterkwaliteitsopjeften yn de Ramtrjochtline Wetter. It net ta stân bringen fan de berging yn dielsystemen rekket dus sawol it wetterkwaliteits- as it wetterkwantiteitsbelied. 10. Ferdroeging Troch de yngripende besunigings fan it Ryk op de bestriding fan de ferdroeging binne dêr yn 2012 hast gjin maatregels foar útfierd. Allinnich mei de bestriding fan de ferdroeging

76

op Skiermûntseach is úteinset. De fertraging is meastepart ûntstien troch de ûnwissigens oer de ynset fan ILG-middels troch yn de ryksplannen op de EHS te besunigjen. Dêrtroch rinne wy no achter op de plenning en jouwe wy op it stuit te min ynhâld oan de resultaatferplichting op grûn fan de Ramtrjochtline Wetter. De gefolgen dêrfan foar it belied yn it Wetterhúshâldingsplan bringe wy yn ‘e maitiid fan 2013 yn byld by it opstellen fan de ‘tuskenbalâns’: de tuskentiidske hifking fan it Wetterhúshâldingsplan. (Prestaasje)yndikators Ûnderwerp Yndikator Regionaal wetter-systeem Regionale wetteroerlêst Ferlange peilbehear Ferdroege natuer

Nulmjitting

It útfieren fan maatregels yn hektaren Hektaren dy ‘t net oan de noarm foldogge Hektaren foar it trajekt winske peilbehear Tal hektaren dêr’t maatregels foar nommen wurde

Doelwearden 2012 500 ha

Realisaasje 2012 237 ha

2.100 ha

-

348.500 ha

48.000 ha

45.000 ha

11.000 ha

500 ha

0 ha

Goed op skema 4.200 ha

Regionaal wettersysteem It regionale wettersysteem is fierder ynrjochte mei 17 ha boezemberging en 220 ha berging yn de polders (dielsystemen). Der is ek in gebiet fan 5.000 ha mei keardammen ynrjochte en is de gemaalkapasiteit fan 250 ha polders fergrutte. Regionale wetteroerlêst Op it stuit kin gjin útspraak dien wurde oer it heljen fan de doelwearde foar 2012 (2.100 ha). Dy doelwearde is opnommen as in opjefte foar trije jier (2010-2012). Troch de fertraging by de opstelling fan de wettergebietsplannen (sjoch dêrfoar de taljochting by de ferlange resultaten 1 en 5), skoot it nimmen fan maatregels foar it tefoaren kommen fan regionale oerlêst op. Fierder docht by it ûndersyk foar it opstellen fan de wettergebietsplannen bliken dat de situaasje soms better is as wy tochten en dat de opjefte dêrtroch lytser is. As lêste spilet in rol dat de nije hifking fan de regionale oerlêst op grûn fan de nijste klimaatsenario’s, net yn 2012 mar yn 2013 útfierd wurdt. Ferdroeging Troch de ryksbesunigings kinne de plende maatregels net útfierd wurde. Dêrtroch wurdt de doelwearde foar de bestriding fan de ferdroeging net helle.

77


Realisaasje 2011


Rekken 2012


Baten Foarsjennings Oerrinnende passiva Baten mei-inoar

0 1.187 1.187

615 0 615

817 0 817

-202 0 -202

Lesten Strukturele budzjetten Tydlike budzjetten Foarsjennings Oerrinnende passiva Bedriuwsfieringskosten Lesten mei-inoar

62 110 0 1.187 833 2.191

60 110 653 0 92 914

50 114 829 0 85 1.079

10 -4 -177 0 7 -164

-1.004

-299

-262

-38

10

60

60

0

-994

-239

-201

-38


Foarsjennings It ferskil ad € 38.000,- (resultaat) wurdt benammen teweibrocht troch ekstra útjeften foar it skeaûndersyk Terwisscha en it dêrop weromfoardere bedrach troch de provinsje nei it ôfsluten fan it ûndersyk. Der is fan ‘t jier mei-inoar € 14.000,- oan de foarsjenning Grûnwetterplan ûntlutsen. Balânspost foarsjennings Oersjoch en ferrin foarsjenning x € 1.000,Grûnwetterplan

Stân op 1-1-2012

Tafoeging 517

829

Brûkt 844

Stân op 31-12-2012 503

Beliedsfjild 3.3 – Skjin wetter Wat woene wy berikke? (begruttingstekst 2012) It ta stân bringen fan de wetterkwaliteitsdoelen (gemy, ekology en it ynrjochtsjen) is langetermynwurk, dat foar in grut part troch de Europeeske regeljouwing stjoerd wurdt; de doelen binne keppele oan de jierren 2015, 2021 en 2027. Dat jildt likegoed foar oerflaktewetter as foar grûnwetter. De te nimmen maatregels binne ûnder oaren rjochte op it berikken fan in goede wetterkwaliteit yn natuergebieten en fan de swimwetterlokaasjes. Wy stribje ek nei ekstra beskerming fan de kwaliteit fan it grûnwetter yn grûnwetterbeskermingsgebieten. Emisjes út de wetterstring wei meie gjin beheining wêze foar it ta stân bringen fan de gemyske en ekologyske kwaliteit fan it oerflaktewetter. Partijen yn de wetterstring yn Fryslân fiere harren taken tsjin sa leech mooglike kosten út. Troch goed mei-inoar op te arbeidzjen fiere hja harren taken sa doelmjittich, transparant, duorsum en ynnovatyf mooglik út.

78

Fierder wolle wy deroan bydrage dat it tal minsken sûnder duorsume tagong ta skjin drinkwetter en sanitêre foarsjennings yn 2015 yn ‘e hiele wrâld de helte minder is. Dat is millenniumdoelstelling 7 fan de Feriene Naasjes. Dy doelstelling is yn it Skoklânakkoart opnommen. De provinsje docht mei oan it Zambezi-projekt troch fjouwer jier lang € 150.000 jiers beskikber te stellen en troch syn rol as oanfreger fan subsydzje. Besocht wurdt om 1,9 mln. minsken yn treddewrâldlannen tagong ta skjin wetter en sanitêre foarsjennings te jaan.





3.3 – Skjin Wetter

Taljochting Oer it gehiel nommen giet it wol goed yn it beliedsmêd Skjin wetter. Wol is der fertraging by de útfiering fan in tal maatregels op grûn fan de Ramtrjochtline Wetter: berging yn dielsystemen, it opknappen fan beken, natuerfreonlike wâlen en bestriding fan de ferdroeging. De ferdroeging is meastepart ûntstien troch de ûnwissigens oer de ynset fan middels troch yn de ryksplannen te besunigjen op de Ekologyske Haadstruktuer (EHS). De oare ûnderdielen fan it beliedsmêd Skjin wetter ferrinne neffens de plenning.

Hawwe wy de ferlange resultaten helle? Ferlange resultaten út begrutting 2012 1. Maatregels yn ferskate wetterlichems binne neffens de KRWBeslisnota 2008 útfierd en it behear fan wetterskippen, gemeenten, provinsje en oare oanbelangjende partijen, is geskikt genôch om de KRW-doelen wier te meitsjen. 2. Yn Natuera 2000-gebieten en de oare EHS-gebieten binne maatregels nommen en is de wurkwize fuortset, wêrby‘t de mooglikheden foar it ferbetterjen fan de wetterkwaliteit yn de EHS nei projekt besjoen wurdt. Yn 2012 wurdt besjoen wat de ynfloed fan de ryksbesunigings dêrop is. 3. De mooglikheden fan eksterne finansiering wurde optimaal benuttige. Ryksmiddels foar it ferbetterjen fan de wetterkwaliteit dy‘t oan it YLG tafoege binne, binne programmearre fia it pMJP 4. By nije romtlike ûntjouwings mei de wetterhifking is ûndersocht oft de wetterkwaliteit net efterútgiet en, as soks fanneden is, dan passende maatregels nommen binne. 5. Oan alle oanbelangjende partijen wurdt alle jierren ferslach dien oer it behear, de nommen maatregels en de berikte wetterkwaliteit. In gearfetting fan de ynhâld en de resultaten fan it behear wurdt tastjoerd oan Provinsjale Steaten; oan it Ryk wurdt ferslach dien oer de fuortgong fan it útfieren fan de KRW-maatregels. 6. Der is dúdlikens oer de kwaliteit fan it grûnwetter en de risiko’s op grûnwetterfersmoarging; it belied wurdt, as soks fanneden is, oanpast op grûn fan mjittings. 7. Binnen de eventuele nije begrinzing fan grûnwetterbeskermingsgebieten binne der gjin nije bedriuwen kommen mei aktiviteiten dy‘t yn striid binne mei de regels út de provinsjale Miljeu-oardering. Foar besteande riskante aktiviteiten jildt in skerpere hanthavening. 8. De besteande 48 oanwiisde swimwetterlokaasjes yn Fryslân foldogge oan de stelde easken. Wetterskippen, gemeenten en oare behearders fiere de needsaaklike maatregels út. De wetterbehearders hawwe de

79

Belied

Tiid

Jild

Ferlange resultaten út begrutting 2012 swimwetterprofilen opsteld; der binne foarskriften opsteld foar it nimmen fan maatregels, lykas it oanwizen of it ynlûken fan de oanwizing fan swimwetterlokaasjes, as de grinzen fan de swimwetternoarmen net yn acht nommen wurde. Goede en aktuele ynformaasje oer de tastân fan it swimwetter is beskikber op it ynternet, de swimwettertillefoan en mei buorden by de swimwetterlokaasjes. 9. Gemeentlike riolearringsplannen binne beoardiele oan de hân fan it ramt dat yn it Wetterhúshâldingsplan opnommen is. Ûntheffings fan de soarchplicht foar riolearring yn it bûtengebiet binne beoardiele op grûn fan it ûntheffingsbelied. Yn de rin fan 2012 sille de gefolgen dúdlik wurde fan it lanlike Bestjoersakkoart Wetter foar de útfiering fan dy taken. 10. De emisjes út de wetterstring wurde troch de wetterbehearder beoardiele neffens it wetterkwaliteitsspoar; der moat foldien wurde oan de easken dy‘t de gemyske en ekologyske doelen fan it ûntfangende wetter freegje. De IBA’s dy‘t by Wetterskip Fryslân yn behear binne, foldogge oan dy easken. 11. De nije KRW-noarmen foar oerflaktewetter wurde yn dizze planperioade troch de wetterbehearder ferwurke yn lossingsfergunnings foar RWZI’s (rioelwettersuveringsynstallaasjes). 12. Yn it Bestjoersakkoart Wetterstring yn Fryslân binne op bestjoerlik mêd ôfspraken makke foar it útfieren fan taken en projekten yn it ramt fan de wetterstring. Dy ôfspraken krije stal yn it ‘duorsumensanneks ynnovaasje programma wetterstring Fryslân’; dêr is ekstra jild foar reservearre. Ien en oar is bedoeld om de doelmjittigens mei 15 oant 20% te ferbetterjen, soks yn ‘e rin fan de perioade 20072017.

Belied

Tiid

Jild

1. KRW-Beslisnota 2008 en 2. Natuera 2000- en oare EHS-gebieten De útfiering fan maatregels op grûn fan de Ramtrjochtline Wetter (KRW) troch Wetterskip Fryslân leit foar in grut part op skema. Wetterskip Fryslân ferwachtet dat fan in tal maatregels mear útfierd wurdt as oant 2015 fereaske is, lykas fiskpassaazjes, berging yn de boezem en ynundaasjesônes by beken lâns. By in tal fan dy maatregels fan Wetterskip Fryslân is der yn 2012 fertraging ûntstien. De fertraging by natuerfreonlike wâlen by de beken en by it opknappen fan beken is foar in grut part teweibrocht troch de ryksbesunigings op de EHS. Deputearre Steaten ferwachtsje dat de útfiering troch it ûndertekene ûnderhannelingsakkoart Natuer en it regearakkoart wer op skema komme kin. It regearakkoart foarsjocht yn it beskikber stellen fan € 200 mln. foar de Europeeske natueropjefte. De oanpassing fan de KRW-synergyprojekten draacht dêr ek oan by. De fertraging by berging yn de dielsystemen en natuerfreonlike wâlen by kanalen lâns is ûnderwerp fan petear mei Wetterskip Fryslân. De útfiering fan de KRW-maatregel ‘bestriding ferdroeging op it Amelân’ rint achter op it tiidskema, meidat draachflak by de eilânbewenners weifallen is. By de oare sân projekten foar de bestriding fan de ferdroeging wie der yn 2012 gjin fuortgong yn de útfiering. Dy binne as KRW-maatregel troch de provinsje fêststeld en binne dêrmei in resultaatferplichting. Sjoch de taljochting by it beliedsmêd Genôch wetter. 12. Bestjoersakkoart Wetterstring Yn de wetterstring is mei de earste projekten úteinset of binne oplevere en/of ôfsletten. Yn 2012 is úteinset mei it proefprojekt ôffalwetterstringbedriuw gemeente Súdwest Fryslân en Wetterskip Fryslân. Oare gemeenten kinne oanheakje. De wetterpartijen yn Fryslân hawwe in Green Deal mei it Ryk sletten oer ynnovaasje yn de wetterstring. Mei ferskate partners sille wy Fryske ynnovaasjes yn de Fryske wetterstring tapasse.

80

(Prestaasje)yndikators Ûnderwerp Yndikator Kwaliteit oerflaktewetter Swimwetterlokaasjes Wetterstring Begrinzing grûnwetterbeskermingsgebieten

Nulmjitting

Tal fiskpassaazjes en hektaren natuerfreonlike wâlen Persintaazje opstelde profilen en oanbrochte buorden Tal út te fieren projekten fan it Bestjoersakkoart Tal gebieten dêr ‘t de begrinzing besjoen is

Mei de tarieding is úteinset Goed op skema Mei de tarieding is úteinset 0

Doelwearden 2012 15 en 50 ha

Realisaasje 2012 >30 en 12 ha

100%

98%

-

5

9

9

Kwaliteit oerflaktewetter It tal fiskpassaazjes dat alle jierren oanlein wurde moat. It ta stân bringen fan de hektaren natuerfreonlike wâlen is fertrage (sjoch de taljochting dêrfoar by ferlange resultaat 1). Swimwetterlokaasjes De profilen foar de swimwetterlokaasjes binne opsteld en de buorden binne oanbrocht. Twa swimwetterlokaasjes wurde noch op ‘en nij ynrjochte; dêr moatte de buorden ek noch oanbrocht wurde. Grûnwetterbeskermingsgebieten It opstellen fan de gebietsdossiers fan de tolve drinkwetterwinnings is ein 2012 ôfsletten. Dy dossiers biede de basis foar de yn 2013 op te stellen maatregelpakketten foar de beskerming fan de wetterwinning yn oparbeidzjen mei wetterbedriuw, gemeenten en wetterskip.

Wat hat it beliedsmêd koste? Eksploitaasje Bedraggen x € 1.000,Baten Oerrinnende passiva Baten mei-inoar Lesten Strukturele budzjetten Tydlike budzjetten Oerrinnende passiva Bedriuwsfieringskosten Lesten mei-inoar Resultaat foar mutaasje reserves Mutaasje reserves Resultaat nei mutaasje reserves

Realisaasje 2011


Rekken 2012


27 27

111 111

98 98

12 12

20 216 27 761 1.024

25 484 111 1.478 2.098

20 457 98 1.390 1.966

5 27 12 88 132

-997

-1.987

-1.867

-120

9

-16

-16

0

-988

-2.003

-1.883

-120

81

82

3.4 Programma 4 – Milieu Portefeuillehouder: mevrouw S.A.E. Poepjes

Wat wilden we bereiken met dit programma? (begrotingstekst 2012) Fryslân is de mooiste provincie van Nederland. In ons uitvoeringsprogramma spreken we de ambitie uit om dat zo te houden. Het provinciaal milieubeleid borgt én versterkt waar nodig de kwaliteit van het Friese leefmilieu. Bij een duurzame samenleving hoort een verantwoord gebruik van het fysieke leefmilieu, zodat dit gebruik oneindig kan voortduren. Dit betekent dat er geen sprake kan zijn van schadelijke onttrekkingen of schadelijke toevoegingen aan het fysieke leefmilieu. Hoofddoelstelling van het Frysk Miljeuplan 2011-2014 is dan ook om schadelijke onttrekkingen of toevoegingen aan het Friese leefmilieu in 2030 te hebben uitgebannen. Voor de planperiode van het Frysk Miljeuplan 2011-2014 gelden daartoe de volgende doelstellingen: In 2015 voldoet het Friese fysieke leefmilieu aan alle geldende wettelijke normen. In verschillende gevallen streven we een hogere kwaliteit na dan vastgelegd in wettelijke normen. Deze hogere ambitie is vastgelegd in bestuurlijke afspraken. In de planperiode komen we deze afspraken na. Een duurzaam fysiek leefmilieu vereist op verschillende punten mogelijk een hogere kwaliteit dan nu is vastgelegd in wettelijke normen of bestuurlijke afspraken. In 2012 inventariseren we of, en zo ja, welke bijzondere milieukwaliteiten we in Fryslân nodig hebben voor een duurzame ontwikkeling. Hebben we bereikt wat we wilden bereiken? (doelrealisatie) Beleidsvelden




4.1. 4.2. 4.3. 4.4. 4.5.

Basiskwaliteit & bewustwording Eco-effectiviteit Duurzaam bodembeheer Leefomgevingsbeleid Regie & Strategie toezicht en handhaving 4.6. Uitvoering vergunningverlening, toezicht en handhaving

Toestand Leefmilieu Eens per vier jaar wordt de rapportage Toestand Leefmilieu opgesteld. De slotconclusie van de meting van 2008 was dat Fryslân schoon is. Uit de voorlopige resultaten van de meting van 2012 blijkt dat de mate waarin het Friese leefmilieu voldoet aan geldende wettelijke normen, min of meer gelijk is gebleven ten opzichte van 2008. Dit betekent niet dat de inspanningen van de provincie geen effect hebben gehad; de opgave die voortvloeit uit wettelijke normen is namelijk ook groter geworden. Dit heeft meerdere oorzaken. Ten eerste is er aanvullend onderzoek gedaan waaruit blijkt dat de opgave groter is dan aanvankelijk gedacht (geluid, primaire waterkeringen). Ten tweede zijn er andere aanvullende of strengere doelstellingen van kracht zijn geworden (verdroging, zwemwater). Ten derde zijn er minder middelen beschikbaar om verbeteringen in de leefomgeving tot stand te brengen (natuur, ecologische verbindingszones). Voor één 83

dossier (klimaat) is de milieukwaliteit daadwerkelijk afgenomen, maar dan wel op een vrij lange tijdschaal, namelijk van decennia. Monitoringsrapportage 2011 Frysk Milieuprogramma In het najaar van 2012 behandelden Provinciale Staten de eerste monitoringsrapportage over het jaar 2011 van het Frysk Milieuprogramma. Hierbij is onder meer afgesproken dat het Gedeputeerde Staten het Frysk Miljeuprogramma op een aantal punten zal bijstellen en deze aangepaste versie medio 2013 aan Provinciale Staten zal voorleggen. De tweede monitoringsrapportage (over het jaar 2012) en de vierjaarlijkse rapportage Toestand Leefmilieu vormen de basis voor deze bijstelling.

Wat heeft het programma gekost? Exploitatie Bedragen x € 1.000,Baten 4.1. Basiskwaliteit & bewustwording 4.2. Eco-effectiviteit 4.3. Duurzaam bodembeheer 4.4. Leefomgevingsbeleid 4.5. Regie & Strategie toezicht en handhaving 4.6. Uitvoering vergunningverlening, toezicht en handhaving Totaal baten Lasten 4.1. Basiskwaliteit & bewustwording 4.2. Eco-effectiviteit 4.3. Duurzaam bodembeheer 4.4. Leefomgevingsbeleid 4.5. Regie & Strategie toezicht en handhaving 4.6. Uitvoering vergunningverlening, toezicht en handhaving Totaal lasten Resultaat voor mutatie reserves Mutatie reserves Resultaat na mutatie reserves

Realisatie 2011


Rekening 2012


35

0

0

0

130 7.754 1.123 114

161 25 0 201

149 13 0 702

13 12 0 -501

223

562

332

230

9.380

949

1.195

-246

546

820

803

17

677 10.012 2.221 611

793 3.176 2.275 10.034

714 2.905 2.185 9.626

78 271 90 407

11.457

1.730

1.465

265

25.523

18.827

17.698

1.129

-16.143

-17.878

-16.503

-1.376

-2.091

-325

-320

-5

-18.234

-18.204

-16.823

-1.381

84

Beleidsveld 4.1 Basiskwaliteit en bewustwording Wat wilden we bereiken? (begrotingstekst 2012) Doel van dit beleidsveld is de basiskwaliteit van het Friese leefmilieu te bewaken en een gezonde, veilige en hoogwaardige leefomgeving te borgen. Wat betreft gezondheid en veiligheid wordt gesproken van basis- of minimumkwaliteit. Het Nationaal Milieubeleidsplan 4 (NMP4) legt de verantwoordelijkheid voor de ‘basiskwaliteit’ of ‘minimumkwaliteit’ van de leefomgeving primair bij de rijksoverheid. Via weten regelgeving geeft het rijk deze verantwoordelijkheid vervolgens door aan lagere overheden, zoals de provincie. De verantwoordelijkheid voor de invulling van een ‘hoogwaardige leefomgeving’ ligt primair bij de provincies, gemeenten en waterschappen. Gedrag van consumenten heeft invloed op de basiskwaliteit van het Friese leefmilieu. Om deze basiskwaliteit te bewaken, richten we ons daarom ook op bewustwording en gedragsbeïnvloeding van de Friese burger. In 2012 gaan wij stimuleringsprojecten inzetten om het consumentengedrag van de Friese burger te verduurzamen.





4.1 Basiskwaliteit en bewustwording

Toelichting De basiskwaliteit wordt bewaakt via periodieke monitoringsrapportages. In 2012 verscheen de eerste monitoringsrapportage Fries Milieuprogramma (over het jaar 2011). In algemene zin kan hieruit geconcludeerd worden dat de kwaliteit op onderdelen verbeterd is. Er is op enkele onderdelen – zoals bodemsanering en geluidhinder – echter nog steeds een verbetering nodig om te voldoen aan de basiskwaliteit. Er is sprake van resterende opgaven om de basiskwaliteit te bereiken. Begin 2013 verschijnt de tweede monitoringsrapportage en de (vierjaarlijkse) rapportage Toestand Leefmilieu.

Hebben we de gewenste resultaten bereikt? Gewenste resultaten uit begroting 2012 Spoor 1 1. Op basis van het te ontwikkelen normenkader wordt de algemene milieukwaliteit in Fryslân in beeld gebracht: waar ontstaan beleidstekorten en waar is inspanning nodig om de basiskwaliteit te behouden en te versterken? 2. Periodiek stellen we rapportages op zodat we weten waar extra aandacht aan besteed moet worden en welke mogelijkheden er zijn om deze onderwerpen aan te pakken. Daarbij maken we gebruik van alle beschikbare kennis en de hulp van deskundigen in het veld (terreinbeheerders) 3. In 2012 gaan wij stimuleringsprojecten inzetten om het consumentengedrag van de Friese burger te verduurzamen Spoor 2 4. In 2012 wordt een pilot biobased economy uitgevoerd. Hierbij zoeken wij naar mogelijkheden van aanvullende externe financiering Spoor 3 5. Vanaf 2011 inventariseren we welke bijzondere milieukwaliteiten we

85

Beleid

Tijd

Geld

Gewenste resultaten uit begroting 2012 in Fryslân nodig hebben voor een duurzame ontwikkeling. Dit werken we uit in een aanvullend Fries normenkader

Beleid

Tijd

Geld

1. Monitoring milieukwaliteit In 2012 verscheen de eerste monitoringsrapportage Fries Milieuprogramma (over het jaar 2011). Begin 2013 verschijnen de tweede monitoringsrapportage (over het jaar 2012) en de (vierjaarlijkse) rapportage Toestand Leefmilieu. Genoemde rapportages stellen geen significante beleidstekorten vast. 2. Rapportage Toestand Leefmilieu In 2012 zijn de gegevens verzameld voor de (vierjaarlijkse) rapportage Toestand Leefmilieu. Verder is in 2012 de eerste monitoringsrapportage van het Frysk Miljeuprogramma (over 2011) opgesteld en aangeboden aan PS. 3. Stimuleringsprojecten In 2012 zijn verschillende stimuleringsprojecten uitgevoerd en ondersteund. Ze waren gericht op het verduurzamen van consumentengedrag, onder meer op de thema’s afval, voeding, textiel en scholen. In 2012 is ook een nieuwe meting van de ecologische voetafdruk van de Friese burger uitgevoerd. De resultaten van deze meting vormen de basis voor de invulling van de stimuleringsprojecten in 2013. 4. Pilot biobased economy Er is begin 2012 een pilot gestart. Met een aantal externe Friese samenwerkingspartners is gewerkt aan een project rondom het begrip ‘biobased society’. Dit project was op zijn beurt weer onderdeel van een Europees koepelproject met regio’s uit Finland, België en Spanje waarvoor een subsidieaanvraag is gedaan vanuit het Europese Kaderprogramma 7. Deze aanvraag is niet gehonoreerd. De Friese projectpartners hebben de samenwerking in 2012 voortgezet, wat resulteerde in afspraken over samenwerking in het te ontwikkelen ECOmunity Park in Oosterwolde. In aanvulling hierop is in 2012 een ander pilotproject gestart. Doel van deze pilot is inventariseren hoe bestaande projecten of initiatieven op het gebied van biobased economy te verbreden zijn naar en te verbinden zijn met maatschappelijke opgaven als krimp en de leefbaarheid van het platteland. Dit wordt dan verder uitgewerkt in concrete businesscases. 5. Aanvullend normenkader Het onderzoek naar de noodzaak en mogelijkheden van een aanvullend normenkader heeft in 2012 voorlopige resultaten opgeleverd. Deze resultaten geven aan dat de provincie het bij het streven naar een verdere duurzame ontwikkeling, niet moet hebben van het stellen van aanvullende (dwingende) normen of het vastleggen van vrijwillige afspraken over aanvullende milieukwaliteiten. Het onderzoek stelt vast dat er op het gebied van duurzaamheid veel initiatief is bij burgers en bedrijven en dat dit initiatief veelal voortkomt uit een intrinsieke motivatie. Er liggen kansen voor de provincie om dit eigen initiatief van burgers en bedrijven optimaal te ondersteunen. Een en ander wordt verder uitgewerkt in de bijstelling van het Frysk Miljeuprogramma 2011-2014 zoals in het najaar van 2012 toegezegd aan Provinciale Staten. Dit bijgestelde programma wordt medio 2013 aan Provinciale Staten voorgelegd.

86

(Prestatie)indicatoren Onderwerp Indicator Spoor 1 Bewaken van de basiskwaliteit in Fryslân Consumentengedrag Friese burger beïnvloeden Spoor 2 Pilot biobased economy Spoor 3 Aanvullend Fries normenkader

Nulmeting

Doelwaarden 2012

Realisatie 2012

1

1

Aantal projecten

Toestand Leefmilieu 2008 2

3

3

pilot uitgevoerd?

0

1

1

Normenkader gereed?

Nee

ja

Onderzoek afgerond

Monitoringskader PMP

Aanvullend Fries normenkader Het onderzoek naar de noodzaak en de mogelijkheden van een aanvullend normenkader is afgerond. De resultaten ervan pleiten niet zozeer voor het opstellen van een aanvullend normenkader, als wel voor het optimaal ondersteunen van eigen initiatief van burgers en bedrijven gericht op duurzaamheid. Wat heeft het gekost? Exploitatie Bedragen x € 1.000,-

Realisatie 2011

Baten Overlopende passiva Totaal baten Lasten Structurele budgetten Tijdelijke budgetten Bedrijfsvoeringskosten Totaal lasten Resultaat voor mutatie reserves

Rekening 2012


35 35

0 0

0 0

0 0

28 105 413 546

29 255 535 820

30 269 504 803

-1 -14 32 17

-511

-820

-803

-17

0

0

0

0

-511

-820

-803

-17



Beleidsveld 4.2 – Eco-effectiviteit Wat wilden we bereiken? (begrotingstekst 2012) Doel is duurzaamheid een algemeen geaccepteerd en gehanteerd uitgangspunt te laten worden bij het ontwerpen van alle facetten van de maatschappij: producten, productieprocessen, gebieden, organisaties, etc. Hierbij streven we naar een slim gebruik van natuurlijke stoffenkringlopen die lokaal op elkaar zijn afgestemd of elkaar aanvullen en daardoor geen negatieve milieueffecten veroorzaken. Hoewel de richting duidelijk is,

87

staat niet bij voorbaat vast hoe een duurzaam Fryslân er uitziet. Duurzame oplossingen kunnen allerlei vormen aannemen. Deze kunnen én willen we niet op voorhand beschrijven. Het uitgangspunt van duurzame ontwikkeling stelt eisen aan het proces. Individuen, organisaties, bedrijven en overheden moeten weten hoe ze duurzaamheid centraal kunnen stellen in alle afwegingen die ze maken. Deze kennis moeten ze vervolgens in praktijk kunnen, willen en durven brengen. Dit proces willen we als provincie actief stimuleren en faciliteren. Uitvoeringsprogramma 2011-2015: De schadelijke onttrekkingen en toevoegingen aan het Friese leefmilieu zijn verder teruggebracht. Wij zijn al in 2012 een millenniumprovincie en in 2015 een Fair Trade provincie.





4.2 Eco-effectiviteit

Toelichting Het jaar 2012 stond in het teken van het opstarten en voortzetten van verschillende projecten en lerende netwerken. Gemeenschappelijk doel was het stimuleren van duurzame ontwikkeling bij verschillende doelgroepen, waaronder Friese bedrijven en burgers. In 2012 is Fryslân Millenniumprovincie geworden en zijn concrete stappen gezet om in 2015 een Fairtrade-provincie te kunnen worden.

Hebben we de gewenste resultaten bereikt? Gewenste resultaten uit begroting 2012 Spoor 2 1. We richten ons de komende planperiode op het vergroten van het maatschappelijk draagvlak voor duurzame ontwikkeling 2. We zien het concept Cradle-to-Cradle (C2C, afvalstof = grondstof) als inspirerend en kansrijk concept om duurzame ontwikkeling te realiseren. Daarom zetten we in op het opbouwen, ontsluiten en verspreiden van kennis over duurzame ontwikkeling/C2C 3. Het stimuleren en faciliteren van de toepassing van duurzame ontwikkeling/C2C in pilotprojecten, zowel in eigen projecten als in projecten van derden, staat hierbij centraal 4. Het inventariseren van de institutionele hindernissen voor duurzame ontwikkeling (weten regelgeving, financiële belemmeringen, etc.) nemen we mee in de projectopzet Spoor 3 5. De Friese Milieu Federatie voert in het kader van haar werkplan 2012 projecten uit die duurzaam handelen bevorderen. Hiervoor ontvangt zij provinciale budgetsubsidie 6. In 2012 gaan we door met het opzetten van lerende netwerken. Met lerende netwerken worden voorlopers in de samenleving gestimuleerd elkaar te helpen of anderen over de streep te trekken. De provincie treedt hier op als regionale aanjager en verbinder. Deze taak valt bij Rijk en gemeenten tussen wal en schip, maar kan wel zeer succesvol zijn. Toepassingsvoorbeelden zijn de zorgsector en de scheepsbouw. Daarnaast wordt met Urgenda gewerkt aan het opzetten van een regionaal netwerk voor duurzame ontwikkeling in de samenleving 7. Het jaar 2012 is voor het programma Leren voor Duurzame

88

Beleid

Tijd

Geld

Gewenste resultaten uit begroting 2012 Ontwikkeling (LvDO) een overgangsjaar, waarin enerzijds het huidige programma (2008-2011) wordt afgerond en geborgd en waarin anderzijds de grondslag wordt gelegd voor het programma 20132015. In dit programma worden de programma’s LvDO en NME (Natuur en Milieueducatie) geïntegreerd 8. We gaan in 2012 een maatschappelijke duurzaamheidsdenktank verder vormgeven. Beoogd resultaat is een bundeling van denkkracht in Fryslân op het gebied van duurzaamheid. Wij nemen het initiatief en zijn één van de participanten in het netwerk 9. Via ’Learning Jouneys’ (scouting, sponsoring, adoptie) gaan wij goede initiatieven op het gebied van duurzaamheid in de schijnwerpers zetten. Verder helpen we bij de ontwikkeling van initiatieven. Verdere invulling laten we vervolgens over aan de samenleving 10. We gaan in 2012 verder met het stimuleren van het bewustzijn van de Friese consumenten op het gebied van duurzaamheid. Beoogd resultaat is Friese consumenten zich meer bewust te laten worden van de impact van het eigen gedrag op duurzaamheid. Wij nemen het initiatief en werken dit uit met het maatschappelijk middenveld

Beleid

Tijd

Geld

1. Vergroten maatschappelijk draagvlak De resultaten van het onderzoek naar de noodzaak en mogelijkheden van een aanvullend normenkader bieden aanknopingspunten om het maatschappelijk draagvlak voor duurzame ontwikkeling te vergroten. Een en ander wordt verder uitgewerkt in de bijstelling van het Frysk Miljeuprogramma in 2013. 2 t/m 4. Stimuleren duurzame ontwikkelingen en C2C Dit is gerealiseerd door het faciliteren van verschillende ketenoverleggen. Dit zijn overleggen waaraan de belangrijkste stakeholders uit een bepaalde productieketen deelnemen en streven naar concrete actie. Ketenoverleggen zijn een zinvol instrument gebleken om de transitie naar een circulaire economie (met gesloten materiaalkringlopen) te versnellen. In 2012 zijn ketenoverleggen rondom food, textiel en kunststof (PET) gestart en zijn kringloopcentra uitgebreid met een repaircafé. In 2012 is samen met OMRIN het symposium ‘Meer groei door minder afval’ georganiseerd. Het symposium werd met ruim 100 deelnemers uit alle maatschappelijke geledingen goed bezocht en gaf de aanzet voor een Friese Grondstoffenagenda. Deze wordt in 2013 verder uitgewerkt. 5. Bevorderen duurzaam handelen Het werkplan 2012 is conform afspraak uitgevoerd. 6. Lerende netwerken In 2012 is een onderzoek naar lerende netwerken uitgevoerd. Het onderzoek benoemt 35 operationele lerende netwerken op het gebied van duurzaamheid. Verreweg de meeste van deze netwerken zijn ontstaan zonder betrokkenheid van de provincie. Het onderzoek richt zich verder op het bepalen van de faal- en succesfactoren voor deze netwerken en op het bepalen van de meest effectieve rol van de overheid om lerende netwerken tot een succes te maken. De resultaten van het onderzoek vormen de basis voor een heroverweging in 2013 van de inzet op lerende netwerken en de rol van de provincie. 7. Leren voor Duurzame Ontwikkeling Het jaar 2012 was voor het programma Leren voor Duurzame Ontwikkeling (LvDO) een overgangsjaar. Er is enerzijds gewerkt aan de afronding en borging van het huidige programma (2008-2011) en er is anderzijds de grondslag gelegd voor het programma 2013-2016. In dit nieuwe programma zijn de programma’s LvDO en NME (Natuur- en Milieueducatie) geïntegreerd. Dit proces loopt door in 2013.

89

8. Denktank duurzaamheid Het jongerenpanel heeft op verschillende manieren van zich laten horen. Het heeft zich onder andere gepresenteerd aan Provinciale Staten en heeft meegedacht en geadviseerd over Jongeren en Watersport, de Nota Natuur en Weidevogels en Fairtrade- en Millenniumprovincie. De maatschappelijke duurzaamheidsdenktank Fryslân 2040 heeft verschillende activiteiten georganiseerd. 9. Learning journey’s In 2012 ondersteunde de provincie onder andere een pilotproject waarin twee dorpen integrale dorpsvisies opstelden aan de hand van het duurzaamheidsconcept The Natural Step. Daarnaast is, in samenwerking met het Projectbureau A7/Westergo, een prijsvraag voor de bouwsector voorbereid. De prijsvraag nodigt bedrijven uit de bouwsector uit met ideeën te komen die kunnen leiden tot een duurzame samenleving. Doel is drie ideeën uit te werken tot concrete businesscases. De prijsvraag start in januari 2013. De businesscases worden tot in 2014 uitgewerkt. Tot slot bieden de resultaten van het onderzoek naar de noodzaak en mogelijkheden van een aanvullend normenkader aanknopingspunten om in 2013 verder invulling te geven aan ‘Learning Journeys’. 10. Bewustzijn Friese consument In 2012 zijn verschillende stimuleringsprojecten uitgevoerd en ondersteund, veelal gericht op het reduceren van de ecologische voetafdruk. Deze projecten betroffen onder meer de thema’s afval, voeding, textiel en scholen. Verder is in 2012 gestart met de uitvoering van het plan van aanpak Fryslân Millennium Provincie 2012. In november 2012 riep Lutz Jacobi de provincie Fryslân uit tot de eerste Millennium Provincie van Nederland. Zij deed dat als voorzitter van de Raad van Bezieling van het Millenniumnetwerk Fryslân. Ten slotte startte in 2012 de campagne Fryslân Fairtrade. Eind 2012 waren twee Friese gemeenten Fairtrade-gemeente. In nog eens drie gemeenten had de gemeenteraad formeel besloten de titel te gaan behalen. (Prestatie)indicatoren Onderwerp Indicator Spoor 2 Stimuleren ‘cradle to cradle’ projecten Spoor 3 Lerende netwerken ten aanzien van duurzaam ondernemen

Nulmeting Doelwaarden 2012

Realisatie 2012

Aantal projecten

1 project (Cradle to Cradle Islands)

2 projecten

3 ketenoverleggen

Aantal actieve lerende netwerken

1

1 opgestart, 6 actief

7 actieve netwerken

Toelichting In 2012 kwamen de voorlopige resultaten van het onderzoek naar lerende netwerken in Fryslân beschikbaar. Deze resultaten wijzen uit dat er in elk van de zeven branches die in het Frysk Miljeuprogramma 2011-2014 genoemd worden, sprake is van actieve lerende netwerken waarin duurzaam ondernemen onderwerp van gesprek is. De zeven branches zijn: landbouw, zorg, recreatie, metaal/elektro, bouwnijverheid, transport en openbaar bestuur.

90


Realisatie 2011


Rekening 2012


Baten Structurele budgetten Tijdelijke budgetten Totaal baten

18 112 130

13 149 161

0 149 149

13 0 13

Lasten Structurele budgetten Tijdelijke budgetten Bedrijfsvoeringskosten Totaal lasten

72 244 361 677

66 420 306 793

28 401 285 714

39 19 21 78

-547

-631

-566

-66

35

-23

-23

0

-512

-655

-589

-66


Structurele budgetten Er is sprake van een vrijval van € 39.000,-. De herinrichting van de IPO-structuur leidde tot minder overleggen en samenwerkingsprojecten op het gebied van milieu. Hierdoor is er in 2012 minder besteed aan IPO-activiteiten dan geraamd.

Beleidsveld 4.3 – Duurzaam bodembeheer Wat wilden we bereiken? (begrotingstekst 2012) Het provinciale bodembeleid draagt bij aan een duurzaam bodembeheer. Daarbij spelen natuur en milieu, economie en sociale omgeving hun eigen rol, die onderling in balans blijven. Uitgangspunt is zoveel mogelijk aan te sluiten bij maatschappelijke en ruimtelijke processen. Kansen die de ondergrond biedt moeten optimaal en duurzaam worden benut. Doel is ernstig verontreinigde bodems weer geschikt te maken voor het gewenste maatschappelijke gebruik. Duurzaam bodembeheer is een wettelijke taak die voortkomt uit de Wet bodembescherming (Wbb). De provincie ziet er vanuit deze wettelijke taak op toe dat saneringen goed worden uitgevoerd. Er wordt onderscheid gemaakt tussen spoedeisende en niet-spoedeisende bodemsaneringen.

91





4.3 Duurzaam bodembeheer

Toelichting De uitvoering van het bodembeheer ligt op schema en heeft tot nu toe plaatsgevonden binnen het hiervoor vastgestelde budget.

Hebben we de gewenste resultaten bereikt? Gewenste resultaten uit begroting 2012 Spoor 1 1. Op basis van het convenant bodemontwikkelingsbeleid en spoedlocaties wordt een visie op duurzaam gebruik van de ondergrond opgesteld 2. De aanpak van de humane spoedlocaties wordt vervolgd en waar mogelijk ook de sanering van locaties met risico’s voor milieu of verspreiding van de verontreiniging. Deze locaties met risico’s voor milieu en verspreiding worden in 2012 ook nader in beeld gebracht 3. De provincie bewaakt de kwaliteit van saneringen die in opdracht van derden worden uitgevoerd op basis van het wettelijk kader

Beleid

Tijd

Geld

1. Duurzaam gebruik ondergrond Het bodembeleid is vastgelegd in het Frysk Miljeuplan 2011-2014 en in de Structuurvisie (Streekplan). Het onderdeel bodem is in de evaluatie van het Streekplan meegenomen. In de nieuwe Structuurvisie zal het onderdeel duurzaam gebruik van de bodem integraal worden meegenomen. Daarbij wordt ingespeeld op de Rijksstructuurvisie ondergrond die momenteel wordt opgesteld. Er wordt daarom geen aparte visie op duurzaam gebruik van de ondergrond opgesteld. 2. Aanpak spoedlocaties Op 17 juli 2012 is het projectplan voor de aanpak van de spoedlocaties door Gedeputeerde Staten vastgesteld en voorgelegd aan Provinciale Staten. De aanpak van de spoedlocaties wordt vervolgd op basis van dit plan. Voor 1 juli 2013 wordt een inventarisatie afgerond van locaties met overige risico’s, te weten verspreiding en ecologie.

92

(Prestatie)indicatoren Onderwerp Indicator

Nulmeting

Doelwaarden 2012 1

Realisatie 2012 In 2012 aanvraag vergunning ingediend voor een provinciedekkend project bij ministerie EZ. Provincie adviseert EZ over de afhandeling Humaan: 22 Milieu en verspreiding: 16

Kansen die de ondergrond bezit optimaal benutten

Aantal projecten (diepe) ondergrond

0

De werkvoorraad aan mogelijk verontreinigde locaties neemt jaarlijks af

Aantal spoedlocaties

Humaan: 20 Milieu en verspreiding: 40

Beoordelen van meldingen van bodemsaneringen en bodemrapporten met een fatale termijn Uitvoeren Toezicht en Handhaving bodem

Tijdigheid

De werkvoorraad is in de periode 2008 t/m 2010 teruggebracht van ca. 400 naar ca. 65 (ongeveer 20 humane spoedlocaties en ca. 45 spoed milieu en spoedverspreiding) 2011 (eerste kwartaal: 100%)

100%

100%

HUP 2011

100%

100%

Uitvoeren HUP 2012, onderdeel bodem

Toelichting In het medio 2012 vastgestelde projectplan voor de aanpak van spoedlocaties is de werkvoorraad vastgesteld op 22 spoedlocaties. Daarvan zijn elf landbodems en elf waterbodems. Het aantal locaties met mogelijke verspreidings- en/of ecologische risico’s wordt nu geschat op circa zestien (in plaats van 40). Om nader inzicht te krijgen in de locaties met deze risico’s wordt voor 1 juni 2013 een inventarisatie afgerond conform plan van aanpak. De aanpak van de locaties waarvoor de provincie zelf verantwoordelijk is, zal voornamelijk plaatsvinden na 2015. Op basis van het projectenplan/plan de campagne is er voor de locaties met mogelijke verspreidings- en/of ecologische risico’s sprake van een nieuwe nulmeting en streefwaarden. Deze waarden worden in de tweede bestuursrapportage van 2013 opgenomen.

93

Wat heeft het gekost? Exploitatie Bedragen x € 1.000,Baten Structurele budgetten Tijdelijke budgetten Overlopende passiva Totaal baten Lasten Structurele budgetten Tijdelijke budgetten Reserves Overlopende passiva Bedrijfsvoeringskosten Totaal lasten Resultaat voor mutatie reserves Mutatie reserves Resultaat na mutatie reserves

Realisatie 2011


Rekening 2012


0 0 7.754 7.754

25 0 0 25

0 1 12 13

25 -1 -12 12

65 1.148 36 7.754 1.009 10.012

72 1.203 0 0 1.901 3.176

51 1.058 0 12 1.785 2.905

21 145 0 -12 117 271

-2.258

-3.151

-2.892

-259

-1.636

-1.018

-1.018

0

-3.894

-4.169

-3.910

-259

Tijdelijke budgetten Hier is sprake van een onderbesteding van €145.000,-. Bij de uitvoering van bodemsaneringen wordt ingezet op ‘werk met werk’ maken. Dit vraagt om de onderlinge afstemming van verschillende werken, waardoor de uitvoering van bodemsaneringen soms in de tijd naar achteren wordt geschoven. De meerjarenplanning komt hiermee echter niet in gevaar.

Beleidsveld 4.4 – Leefomgeving

Wat wilden we bereiken? (begrotingstekst 2012) Het doel van dit beleidsveld is het borgen van de basismilieukwaliteit van onze lokale leefomgeving. Dat doen we door onze wettelijke taken adequaat uit te voeren op het gebied van onder meer geluid, externe veiligheid, lucht, geur, MER (Milieu Effect Rapportage), PlanMER en Provinciale Milieuverordening (PMV).



4.4 Leefomgeving

94



Toelichting De basismilieukwaliteit voldoet op dit moment voor een groot aantal dossiers aan de wettelijke normen. Op onderdelen is er de komende jaren sprake van een restopgave.

Hebben we de gewenste resultaten bereikt? Gewenste resultaten uit begroting 2012 Spoor 1 1. De PlanMER wordt ingezet als één van de ontwikkelingsinstrumenten om duurzaamheid in plannen en projecten een plek te geven 2. Via deelname aan de IPO-KEM (Kerngroep Europees Milieubeleid) wordt Europese weten regelgeving vertaald naar de doelgroepen 3. Via jaarlijkse subsidie aan de Friese Milieu Federatie wordt de belangenbehartiging voor natuur en milieu geborgd. 4. Voor nieuwe werken/projecten worden geluidsbelastingkaarten en actieplannen opgesteld 5. Wij verzorgen de programmaleiding van het Fries Uitvoeringsprogramma Externe Veiligheid Spoor 2 6. Bij initiatieven om over te stappen op duurzaamheid treden belemmeringen op in de sfeer van regelgeving. Hierdoor lopen innovatieve trajecten vast. Via pilots bestuurlijke innovatie proberen wij deze belemmeringen op regionaal niveau weg te nemen. In het verlengde hiervan denken we ook aan zogenoemde regellichte zones; zones waarin minder regels gelden voor duurzame toepassingen 7. Wij gaan in 2012 projecten ontwikkelen die gericht zijn op het realiseren van een bijdrage aan de reductie van 25% van de hoeveelheid huishoudelijk afval. Wij onderscheiden twee sporen; enerzijds het optimaliseren van het traditionele afvalmanagement (lokaal ketenoverleg, gericht op gemeenten) en anderzijds het initiëren van industrieel ketenoverleg. Door middel van het uitvoeren van pilots wordt getracht een ‘sneeuwbaleffect’ te bereiken Spoor 3 8. In 2012 en volgende jaren gaan we op basis van een verkenning uit 2011 aan de slag met het realiseren van mogelijkheden voor decentrale energieopwekking in Fryslân. Wij zijn initiatienemer. De uitwerking is aan de samenleving. In dit kader wordt nauw samengewerkt met het Programma duurzame energie 9. In 2012 komt het Fries jeugdpanel duurzaamheid, opgericht als ideeëngenerator en klankbord, drie keer bijeen. Het panel geeft gevraagd en ongevraagd advies 10. In 2012 worden duurzaamheidsnetwerken met scholen (basis, voorgezet, mbo, hbo) verder opgezet en uitgebreid. Via scholen worden de doelstellingen van duurzaamheid onder de aandacht gebracht en verder uitgewerkt. Wij nemen het initiatief en werken dit samen met de scholen verder uit. De scholen brengen het in de praktijk

Beleid

Tijd

Geld

1. Ontwikkelinstrument duurzaamheid De PlanMER wordt bij de totstandkoming van de Structuurvisie Windbeleid Fryslan ingezet als ontwikkelingsinstrument om invulling te geven aan duurzaamheid. Hetzelfde geldt voor de rijksstructuurvisie Wind op Land en het project Windpark Fryslan. 2. IPO- Kerngroep Europees Milieubeleid (KEM) De IPO-KEM is in de nieuwe IPO-structuur niet gehandhaafd. De Europese milieudossiers worden nu in noordelijk verband gevolgd. Hiervoor wordt in 2013 een noordelijk overleg ingesteld: de NOKEM. De NOKEM gaat voor de drie noordelijke provincies essentiële dossiers volgen.

95

4. Geluidsbelastingkaarten en actieplannen In juni 2012 hebben Gedeputeerde Staten de Geluidsbelastingkaart voor de provinciale wegen vastgesteld. Deze kaart geeft de geluidsbelastingniveaus van de provinciale wegen weer en is via internet te raadplegen. In vervolg op de Geluidsbelastingkaart wordt gewerkt aan een actieplan. Dit plan benoemt de plandrempel (het geluidniveau dat de provincie maximaal toelaatbaar acht op woningen) en de geluidbeperkende maatregelen om aan de plandrempel te voldoen. Het actieplan is naar verwachting medio 2013 gereed. 5. Uitvoeringsprogramma Externe Veiligheid De uitvoering van de wettelijke taken op het gebied van externe veiligheid loopt goed in Fryslân, mede dankzij verschillende inhoudelijke en procesmatige verbeteringen die zijn doorgevoerd. Alle relevante partijen werken intensief met elkaar samen. Specialistische uitvoerende taken van de gemeenten zijn ondergebracht bij het Bureau Externe Veiligheid Fryslân (BEVF). Deze constructie heeft zijn waarde inmiddels bewezen. 6. Bestuurlijke innovaties De provincie participeert via het IPO in het proces waarin het ministerie van I&M werkt aan een Nieuwe Omgevingswet. Om duurzame innovaties te bevorderen en meer flexibiliteit te bieden, worden verschillende instrumenten overwogen, waaronder een generieke experimenteerregeling, het bieden van meer bestuurlijke afwegingsruimte en het bieden van de mogelijkheid een programma met milieugebruiksruimte op te stellen. Verder is in 2012, op verzoek van en in afstemming met Provinciale Staten, uitvoering gegeven aan een onderzoek naar minder regels en administratieve lasten en toezichtlasten voor het bedrijfsleven, waaronder de toeristische sector. Dit onderzoek wordt in 2013 afgerond. 7. Reductie huishoudelijk afval De provincie heeft geen directe invloed op de hoeveelheid huishoudelijk afval die ontstaat en ook geen wettelijke taak op dit gebied. Wel werken we hard aan het leveren van een indirecte bijdrage aan het verkleinen van de hoeveelheid restafval. In 2012 richtte onze aanpak zich vooral op het stimuleren van nuttig hergebruik van grondstoffen (duurzaam grondstoffenbeheer). Ketenoverleggen bleken een zinvol instrument om de transitie naar een circulaire economie (met gesloten materiaalkringlopen) te versnellen. In 2012 zijn ketenoverleggen rondom food, textiel en kunststof (PET) gestart en zijn kringloopcentra uitgebreid met een repaircafé. De ketenoverleggen leverden in 2012 verschillende innovatieve concepten, projecten en projectvoorstellen op. In 2012 is samen met OMRIN het symposium ‘Meer groei door minder afval’ georganiseerd. Het symposium werd met ruim 100 deelnemers uit alle maatschappelijke geledingen goed bezocht en gaf de aanzet voor een Friese Grondstoffenagenda (waar onder afvalpreventie, hergebruik en optimale recycling). Deze wordt in 2013 nader uitgewerkt. 8. Decentrale energieopwekking Hieraan wordt verder invulling gegeven in het Uitvoeringsprogramma Duurzame Energie. Dit programma wordt medio 2013 ter besluitvorming aangeboden aan Provinciale Staten. 9. Fries jeugdpanel duurzaamheid Het jongerenpanel is van start gegaan en heeft op verschillende manieren van zich laten horen. Het panel heeft zich onder andere aan Provinciale Staten gepresenteerd en heeft meegedacht/geadviseerd over Jongeren en Watersport, Nota Natuur en Weidevogels en Fairtrade- en Millennium-provincie. 10. Duurzaamheidsnetwerken met scholen We hebben verschillende initiatieven ondersteund en geïnitieerd, zowel voor educatie als voor fysiek beheer. Een pilot waarin op twee basisscholen de duurzaamheidsmethode The Natural Step werd toegepast in duurzaamheidseducatie, leidde tot de ontwikkeling van

96

het concept ‘5x beter bezig’. Dit concept vormde later de basis voor het BeterBezigHuis in het Natuurmuseum in de herfstvakantie van 2012. (Prestatie)indicatoren Onderwerp Indicator Spoor 1 Borgen basiskwaliteit lokale leefomgeving Voldoende en tijdig inzetten MER Spoor 2 Afvalreductie huishoudelijk afval met 25% in 2013 Spoor 3 Fries jeugdpanel

Nulmeting

Doelwaarden 2012

Realisatie 2012

Aantal projecten dat voldoet aan wettelijke normen

100%

100%

100%

Tijdigheid

100%

100%

100%

Aantal pilots en projecten huishoudelijk afval

1

2

3 ketenoverleggen

Fries jeugdpanel operationeel?

Nee

opgericht

Opgericht en operationeel

Toelichting Voor de afvalreductie huishoudelijk afval geldt dat hieraan ook is bijgedragen via activiteiten vanuit de beleidsvelden Eco-effectiviteit en Basiskwaliteit en bewustwording.


Realisatie 2011


Rekening 2012


Baten Tijdelijke budgetten Overlopende passiva Totaal baten

36 1.087 1.123

0 0 0

0 0 0

0 0 0


374 310 1.087 449 2.221

357 1.574 0 344 2.275

357 1.506 0 322 2.185

0 68 0 22 90

-1.097

-2.275

-2.185

-90

-586

515

508

7

-1.683

-1.760

-1.677

-83


Tijdelijke budgetten Er is sprake van onderbesteding van € 68.000,- als gevolg van lagere kosten voor de uitvoering van het Milieubeleidsplan.

97

Beleidsveld 4.5 – Regie en strategie toezicht en handhaving Wat wilden we bereiken? (begrotingstekst 2012) Het (interbestuurlijk) toezicht en de handhaving van de fysieke leefomgeving zijn er op gericht dat de normen worden nageleefd. Omdat het bevoegde gezag voor de uitvoering van het toezicht en de handhaving bij meerdere overheden berust, wordt gestreefd naar een goede onderlinge afstemming. Dit beleidsveld betreft een wettelijke taak.





4.5 Regie en strategie toezicht en handhaving

Toelichting Alle handhavingsorganisaties in Fryslân voldoen aan de landelijke vastgestelde kwaliteitscriteria.

Hebben we de gewenste resultaten bereikt? Gewenste resultaten uit begroting 2012 1. Via het reguliere handhavingspoor worden bedrijven periodiek gecontroleerd en waar noodzakelijk gecorrigeerd 2. Met de handhavingspartners worden via regulier overleg afspraken gemaakt en wordt een jaarprogramma opgesteld 3. Naast het toetsen van de individuele programma’s en verslagen worden ‘scans’ uitgevoerd om de kwaliteit van de handhavingorganisaties in beeld te brengen

Beleid

Tijd

Geld

2. Afspraken met handhavingspartners In het Fries Handhavingsoverleg (FHO) zijn afspraken gemaakt over de programmatische handhavingsamenwerking (milieu, bouwen en wonen, ruimtelijke ordening, en natuur) in 2012. Over de voortgang wordt jaarlijks verslag uitgebracht aan het FHO. Het in mei 2012 verschenen het jaarverslag 2011 biedt een overzicht van de samenwerkingsprojecten (aard, deelnemers, en resultaten). Onderdeel hiervan zijn de zogenaamde ketenprojecten, gericht op bijvoorbeeld asbest en grondstromen. 3. Kwaliteit handhavingsorganisaties Toetsing aan de kwaliteitseisen vindt periodiek plaats op grond van het Besluit omgevingsrecht. De provincie heeft de jaarprogramma’s en jaarverslagen van alle bestuurlijke handhavingsorganisaties in Fryslân getoetst aan de wettelijke eisen. De rapportage waarin de individuele resultaten zijn opgenomen moet nog worden vastgesteld. Als gevolg van de inwerkingtreding van de Wet revitalisering generiek toezicht (Wrgt) wordt ingezet op het toetsen van risicovolle thema’s. Dit is een uitwerking van de modernisering van het interbestuurlijk toezicht, waarbij het de bedoeling is dat het toezicht zoveel mogelijk integraal en generiek wordt ingevuld. In het vierde kwartaal 2012 hebben Gedeputeerde Staten ingestemd met de beleidsnota Stand van zaken IBT. Tot oktober 2012 zag de provincie zelf toe op de uitvoering haar handhavingstaken. Sinds oktober 2012 voert het rijk dit toezicht op de provinciale handhavingstaken uit.

98

(Prestatie)indicatoren Onderwerp Indicator Normstelling interbestuurlijk toezicht en handhaving wordt nageleefd

Nulmeting

Landelijk vastgestelde kwaliteitscriteria

Van de 29 Friese handhavingspartners voldoet de eigen organisatie voor 30100% aan de landelijke criteria (=bandbreedte)

Doelwaarden 2012 50-100%

Realisatie 2012 50-100%


Realisatie 2011


Rekening 2012


Baten Tijdelijke budgetten Overlopende passiva Totaal baten

21 93 114

3 198 201

512 190 702

-509 8 -501


0 377 93 141 611

3 326 198 9.507 10.034

0 750 190 8.686 9.626

3 -424 8 821 407

-497

-9.833

-8.924

-909

274

50

50

0

-223

-9.783

-8.874

-909


Tijdelijke budgetten De hogere lasten bij de tijdelijke budgetten betreffen de implementatiekosten RUD/FUMO. Deze kosten worden verrekend met de FUMO, zodra deze nieuwe uitvoeringsorganisatie operationeel is. Tegenover de hogere kosten staan hogere baten. Per saldo komt er een bedrag van € 85.000,- ten gunste van het jaarrekeningresultaat door lagere lasten voor de regievorming RUD/FUMO.

Beleidsveld 4.6 – Uitvoering vergunningverlening, toezicht en handhaving Wat wilden we bereiken? (begrotingstekst 2012) Omgevingsvergunningen en -toezicht Vergunningverlening, toezicht en handhaving zijn erop gericht dat bedrijven (inrichtingen) en initiatiefnemers (activiteiten) die vallen onder het bevoegd gezag van de provincie hun werkzaamheden zodanig uitvoeren, dat de milieudruk, hinder en veiligheid voldoen aan de daarvoor gestelde wettelijke normen: Bedrijven en initiatiefnemers beschikken in de reguliere situatie en bij oprichting, verandering of uitbreiding tijdig over een goed te handhaven en actuele vergunning op maat. Bedrijven en initiatiefnemers voeren hun activiteiten in overeenstemming

99

met de regelgeving uit. Voor de provinciale IPPC/BRZO-bedrijven (Integrated Pollution Prevention Control/Besluit Risico Zware Ongevallen) is een vorm van accountmanagement ingevoerd. De uitvoering van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo) gebeurt adequaat en met maximaal gebruik van ICT- en internetvoorzieningen. Er wordt effectief en efficiënt samengewerkt met interne en externe partners. Het uiteindelijke doel van ons toezicht- en handhavingsbeleid is het maximaliseren van de naleving van weten regelgeving. Een beter naleefgedrag leidt tot een verbetering van de kwaliteit van onze leefomgeving en draagt bij aan onze ambities voor een schoon en veilig Fryslân (het verder terugbrengen van schadelijke onttrekkingen en toevoegingen aan het Friese leefmilieu). Wij willen met ons beleid bereiken dat burger en bedrijf zelf actief het gewenste naleefgedrag realiseren. Daarnaast zetten wij in op het beperken van de administratieve lasten van toezicht. Wabo/omgevingsvergunning De Wabo regelt de vergunningverlening op het gebied van slopen, bouwen, wonen, monumenten, ruimte, natuur en milieu voor een samenhangend project. Door de inwerkingtreding van de Wabo op 1 oktober 2010 hebben we extra taken gekregen en ontvangen we legesinkomsten. Deze extra taken bestaan uit het toetsen van en toezicht houden op onder meer het bouw-, gebruik-, sloop- en kapdeel van een omgevingsvergunning, extra coördinatietaken en extra administratieve taken. Het toetsen van en het houden van toezicht op het bouw-, gebruik-, sloop- en kapdeel van de omgevingsvergunning wordt uitbesteed aan het bestuursorgaan die de taak voorheen uitvoerde. Dit is meestal de gemeente. In samenwerking met de Friese gemeenten en Wetterskip Fryslân geven we uitvoering aan de Friese samenwerkingsovereenkomst Wabo. Met de inwerkingtreding van de Wabo is de bevoegdheid voor de zogenoemde nietBRZO/IPPC-bedrijven overgegaan naar gemeenten. Met de inwerkingtreding van het gewijzigde Activiteitenbesluit op 1 januari 2011 is een deel van deze inrichtingen weer onder het bevoegd gezag van de provincie gekomen. Het gaat hier om inrichtingen waarvoor een omgevingsvergunning met beperkte milieutoets (OBM) geldt. Tot het moment waarop robuuste landsdekkende uitvoeringsdiensten zijn gerealiseerd en de kwaliteit van de uitvoering is geborgd houdt de provincie nog een deelbevoegdheid voor het milieudeel van de omgevingsvergunning voor inrichtingen die nu onder het bevoegd gezag van de gemeenten vallen. Voor de BRZO/IPPC-bedrijven blijft de provincie ook daarna het bevoegde gezag voor de gehele omgevingsvergunning.



4.6 Uitvoering vergunningverlening, toezicht en handhaving

100



Hebben we de gewenste resultaten bereikt? Gewenste resultaten uit begroting 2012 Spoor 1 1. Bedrijven en initiatiefnemers beschikken in de reguliere situatie en bij oprichting, verandering of uitbreiding tijdig over een goed te handhaven en actuele vergunning op maat 2. Bedrijven en initiatiefnemers voeren hun activiteiten in overeenstemming met de regelgeving uit 3. De implementatie en uitvoering van de Wet Luchtvaart. De provincie gaat in overeenstemming met de Wet Luchtvaart toezicht houden en zo nodig handhavend optreden 4. De implementatie van de 3e tranche van het Activiteitenbesluit 5. Accountmanagement/afgestemd toezicht, waarbij de rol van de provincie wordt afgestemd op het cultuurniveau en de nalevingmotieven van het bedrijf. Dit betekent dat de provincie vanuit de toezichthoudende rol zich ook richt op advisering en voorlichting 6. De organisatie voert de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo) op een adequate wijze uit 7. Controle op bedrijven en activiteiten worden op basis van de jaarlijkse handhavingprogrammering uitgevoerd. Als de provincie overtredingen constateert wordt het handhavinginstrumentarium ingezet. Overtredingen bij inrichtingen en activiteiten worden niet gedoogd tenzij wij hiertoe schriftelijk hebben besloten 8. Het afhandelen door de piketdiensten voor het milieualarmnummer en de Wet Hygiëne en Veiligheid Badinrichtingen (Whvbz) van meldingen en klachten 9. Actief toezicht en informatie aan burgers over de zwemwaterkwaliteit conform de Europese richtlijn 10. Toezicht en handhaving voor Koude-warmteopslagsystemen (KWO) is op adequaat niveau 11. Uitvoering van het IPO-besluit ‘Risicobedrijven door middel van het implementeren van de werkwijze in de toezichtpraktijk’. Daarbij wordt intensief met ketenpartners samengewerkt waardoor het toezicht efficiënter en met minder toezichtlast voor bedrijven plaatsvindt 12. Tijdige en adequate uitvoering van de Wabo in de provinciale organisatie en verdere afstemming op de werkwijze van andere betrokken overheden 13. Uitbouw van de functionaliteit van het digitaal loket (Omgevingsloket Online, OLO) in het kader van de Wabo. Hierbij kan de aanvrager van een omgevingsvergunning de door hem opgestarte procedure volgen

Beleid

Tijd

Geld

Algemeen Op het gebied van vergunningverlening vonden de volgende ontwikkelingen plaats: In 2012 is de vergunning voor de Reststoffenenergiecentrale (REC) in Harlingen onherroepelijk geworden. Het college van GS besloot in 2012 uit de gemeenschappelijke regeling voor zonebeheer te stappen. Dit besluit wordt in 2013 geëffectueerd. Op 20 december is de Fryske Utfieringstsjinst Miljeu en Omjouwing (FUMO) formeel opgericht. Via de tweede bestuursrapportage 2012 hebben Provinciale Staten middelen beschikbaar gesteld voor een extern onderzoek naar de vergunningverlening REC. In de loop van 2012 bleek de Noordelijke Rekenkamer een soortgelijk onderzoek te starten, waardoor een eigen onderzoek overbodig was. In 2012 is er verder een scheiding aangebracht tussen toezicht en handhaving. Resultaat is dat er strenger wordt omgegaan met de opgelegde termijnen. In 2012 heeft dit verder

101

geleid tot een toename van de opgelegde en geïnde dwangsommen. Op 49 zwemwaterlocaties zijn in 2012 nieuwe borden geplaatst waarmee voldaan wordt aan de eisen van de Europese zwemwaterrichtlijn. 4. Activiteitenbesluit In december 2012 zijn de besluiten tot inwerkingtreding voor drie grote wijzigingen (waaronder de derde tranche) in het Activiteitenbesluit gepubliceerd in het Staatsblad. Deze wijzigingen treden op 1 januari 2013 in werking. De implementatie vindt vanaf het moment van publicatie plaats. In 2012 was daarom nog geen sprake van vergunningverlening of invoering van de derde tranche Activiteitenbesluit.

Wat heeft het gekost? Exploitatie Bedragen x € 1.000,Baten Structurele budgetten Totaal baten Lasten Structurele budgetten Tijdelijke budgetten Bedrijfsvoeringskosten Totaal lasten Resultaat voor mutatie reserves Mutatie reserves Resultaat na mutatie reserves

Realisatie 2011


Rekening 2012


223 223

562 562

332 332

230 230

650 660 10.146 11.457

798 320 612 1.730

646 248 571 1.465

152 71 41 265

-11.233

-1.168

-1.133

-35

-178

150

163

-13

-11.411

-1.017

-970

-47

Structurele budgetten De belangrijkste verschillen doen zich voor bij zowel de gerealiseerde baten als de lasten in het kader van de Wabo. Het aantal aanvragen van een omgevingsvergunning is niet kleiner, maar het aantal aanvragen met een bouwdeel is veel kleiner dan geraamd. Aangezien alleen over dit bouwdeel leges mogen worden geheven, vallen de inkomsten lager uit dan voorzien. Bij de lasten zien we voor de Wabo een beperkte besteding van het budget dat bestemd was voor de inschakeling van externe expertise voor deze bouwonderdelen. Tijdelijke budgetten De onderbesteding op de tijdelijke budgetten heeft vooral betrekking op het budget voor een extern onderzoek naar vergunningverlening door de REC. In de begroting was uitgegaan van de inhuur van een extern bureau. Dit onderzoek is niet doorgegaan omdat er een onderzoek wordt uitgevoerd door de Noordelijke Rekenkamer.

102

3.5 Programma 5 – Lanlik gebiet Portefúljehâlders: de hear J.G. Kramer en mefrou S.A.E. Poepjes foar de Mynbouwet

Wat woene wy mei dit programmaberikke? (begruttingstekst 2012) Ús doel is in lanlik gebiet yn Fryslân mei heechweardige ekologyske en romtlike kwaliteit (planet), mei in rendearjende lânbou- en plattelânsekonomy (profit), dêr’t minsken harren goed fiele (leefberens), each hawwe foar en genietsje fan de wearde fan ekology en romtlike kwaliteit (people). It belied is yn grutte halen yn it Streekplan en it Wetterhúshâldingsplan formulearre. Yn tematyske nota’s, wurkplannen, behear- en ynrjochtingsplannen wurde de konkrete aksjes oanjûn. Yn it Provinsjaal Mearjierreplan Lanlik Gebiet (pMJP) wurde de prestaasjes dy’t wy yn ‘e mande mei partners yn it lanlik gebiet leverje wolle konkreet oanjûn, bygelyks yn bunders of tallen projekten. Wichtich ûnderdiel fan it pMJP is oant no ta de útfiering fan ryksdoelen mei jild út it Ynvestearringsbudzjet Lanlik gebiet (ILG) op grûn fan de Bestjoersoerienkomst ILG. Yn dit programma 5 Lanlik Gebiet giet it kwa belied om natuer, lânskip, lânbou en plattelânsûntjouwing. Wy wurkje oan struktuerferbettering fan de lânbou, oankeap en ynrjochting fan natuer, soarch foar it lânskip, leefberens fan it plattelân en in sosjaalekonmysk sterke lânbou. De útfiering fia it pMJP is breder en hat in yntegrale oanpak. Wy wurkje oan in boaiemfisy (heart by programma 4 Miljeu), de útfiering fan de de Ramtrjochtline Wetter (Programma 3 Wetter), rekreaasje en toerisme (Programma 6 ERT), erfgoed en monumintesoarch (Programma 8 Kultuer). Yn it ramt fan it ryksbelied foar it lanlik gebiet sil de ILG-bestjoersoerienkomst mei it ryk ferfongen wurde troch desintralisaasje fan foech, lykwols mei in fikse koarting. Dat liedt derta, dat wy it rinnende pMJP ôfmeitsje, mei it jild dat dêr no foar yn de begrutting stiet. Nij jild en de nije prestaasjes sille dan wer by de ûnderskieden programma’s ûnderbrocht wurde. De prestaasjes foar it programma Wetter geane dan bygelyks wer nei programma 3 Wetter. Yn de útfiering sil yntegraliteit oan de oarder bliuwe, mar no mear op grûn fan streekaginda’s as jimme Steaten dêrfoar kieze. Wy geane troch mei ynvestearrings yn oankeap en behear fan natuer, al sille wy spitigernôch net by steat wêze en kompensearje de troch it ryk oankundige ûnbidich grutte budzjetkoartings by de oerdracht fan natuertaken folslein. Wat de eigen provinsjale ynvestearrings oant no ta oanbelanget: in wichtige stap op dat stik fan saken is dat in grut part fan de útjeften dy’t oant no ta tydlik begrutte waarden no ek struktureel fêstlein wurde. Dêrmei jouwe wy ús belied lanlik gebiet in sterker fûnemint. Wy hawwe spesjaal omtinken foar greidefûgels en dat sil sa bliuwe. Foar de finansiering fan ús ynvestearrings yn natuer(behear) sille wy jimme Steaten in apart finansieringsútstel foarlizze sadree’t mear dúdlik is oer de konsekwinsjes fan de rinnende ûnderhannelings mei it ryk.

103

Hawwe wy berikt wat wy berikke woene? (realisaasje doelen 2012) Beliedsmêden

5.1 5.2 5.3 5.4




Belied natuer Belied lânskip Beleid lânbou Yntegrale plattelânsûntwikkeling

5.1 Belied natuer Yn juny 2012 hawwe Provinsjale Steaten de Nota Natuer en lanlik gebiet, Mei-inoar fierder! fêststeld. Sadwaande binne de ramten foar it natuerbelied wer dúdlik. Foar greidefûgels is din koersnotysje opsteld. Dy wurdt begjin 2013 yn Provinsjale Steaten behannele. Oer de guozzeproblematyk is ein 2012 in akkoart berikt tusken de provinsjes en de sân organisaasjes dy’t by it guozzebelied (G7) belutsen binne. Dat wurdt fierder foar de Fryske situaasje útwurke. Earder al is in knyppunt fêststeld by it ta stân bringen fan de stelde ryksdoelen en dan benammen foar de ynternasjonale ferplichtings yn de Natura 2000-gebieten. It liket derop dat it mei it maitiidsakkoart en de trochwurking dêrfan yn it regearakkoart foar in part oplost is. De maatregelprogramma’s en beliedsaspekten fan de Programmatyske Oanpak Stikstof (PAS), sawol lanlik as foar de Fryske gebieten, binne fierder útwurke. De fêststelling fan de Natura2000-behearplannen wachtet dêrop. Neffens de lanlike plenning sil de PAS begjin 2014 fêststeld wêze. Der binne mei-inoar 43 Nbwet-fergunnings oan greidbuorkerijen takend. 5.2 Belied lânskip Meidat Deputearre Steaten yn ‘e maitiid fan 2012 Grutsk op ‘e romte fêststeld hawwe, binne de ynhâldlike doelen foar lânskip kwalitatyf fêstlein. Dêrby binne de provinsjale prioriteiten beneamd dêr’t lânskip, ien gehiel mei kultuerhistoarje en stedsaspekten, yn meinommen is. By de hifking fan de resultaten is Grutsk it útgongspunt.


Realisaasje 2011


Rekken 2012


Baten 5.1 Belied natuer 5.2 Belied lânskip 5.3 Belied lânbou 5.4 Yntegrale plattelânsûntwikkeling Baten mei-inoar

516 0 424 59.682 60.622

1.074 0 382 32.389 33.845

881 0 409 39.836 41.127

192 0 -27 -7.448 -7.282

Lesten 5.1 Belied natuer 5.2 Belied lânskip 5.3 Belied lânbou 5.4 Yntegrale plattelânsûntwikkeling Lesten mei-inoar

4.879 1.394 646 90.396 97.315

6.318 942 3.524 72.385 83.168

5.847 924 3.255 61.536 71.561

471 18 269 10.849 11.607

Resultaat foar mutaasje reserves

-36.693

-49.324

-30.434

-18.889

16.511

-16.427

-34.490

18.064

-20.182

-65.751

-64.925

-826

Mutaasje reserves Resultaat nei mutaasje reserves

104

Taljochting Yn de begrutting 2012 binne de ynkomsten en de útjeften foar it ILG rûsd op grûn fan bestjoersakkoart dat yn 2007 mei it ryk ôfsletten is. Dêrtroch binne de begrutte bedraggen by in tal ûnderdielen te heech rûsd. By de 1e berap 2013 wurdt dat foar de rest fan de perioade strikend makke mei it ûnderhannelingsakkoart (sjoch programmaûnderdiel 5.4).

Beliedsfjild 5.1 – Belied natuer Wat woene wy berikke? (begruttingstekst 2012) De wichtichste opjefte is it werombringen fan it bioferskaat en it keppeljen fan de kânsen fan natuer en ekonomy. Trends dêr’t wy mei te krijen hawwe binne klimaatferoaring en romtedruk. Wy stribje yn Fryslân nei in goed wurkjend net fan natuergebieten om sa ynstean te kinnen foar it bioferskaat. Yn it ramt fan de ryksbesunigings wurdt wurke oan de werhifking fan de EHS. Yn 2012 sil de werhifke Fryske EHS fêststeld wêze moatte. Yn it Útfieringsprogramma 2011-2015 hawwe wy opnommen dat wy natuer en lânskip mei provinsjiaal jild fuortsterkje sille. Salang’t der gjin dúdlikens is oer de finansjele situaasje geane wy hjirûnder noch fan de besteande situaasje út. De Ekologyske Haadstruktuer (EHS) jout ûnder oare oan wêr’t natuer ûntwikkele wurde sil. Yn de Oardering Romte is de kaart fan de EHS, de Ekologyske Ferbiningssônes (EVZ) dêryn begrepen, opnommen. It Streekplan jout ek oan hoe’t yn planprosessen mei de EHS omgien wurde kin. Op grûn fan it eardere Koälysje-akkoart is foar de Robúste Wiete As (RNA) in eigen Frysk plan makke. Oan de ynfolling fan de EHS, dat wol sizze it begrinzjen, de oankeap (of it fergoedzjen fan partikulier behear), it ynrjochtsjen en it behear wurdt hurd wurke. Mei it projekt Natuer op ‘e Kaart (NOK) kinne wy no – op de Fryske kaart – oanjaan hoefier’t wy binne en wat noch dien wurde moat. Behear - en ynrochtingsplannen jouwe útfieringsplannen oan Yn it ramt fan it nije Subsydzjestelsel Natuer en Lânskip (SNL) is yn it Natuerbehearplan foar alle natuergebieten oanjûn wat de natuerdoelen binne (dêr’t nei stribbe wurdt) en hokker subsydzje mooglik is. Dêrnjonken is yn it lanlike saneamde Mearjierreprogramma Ûntsnipeling oanjûn hokker barrières yn ryksdiken en provinsjale diken weinommen wurde moatte om de natuergebieten goed mei-inoar te ferbinen. Mei dat pakket fan plannen is foar de útfierders dúdlik wat de bedoeling is. Yn de útfiering wurdt natuer keppele oan oare doelen, lykas wetter of lânbou yn gebietsrjochte projekten. Ynstellings nimme foar in part de útfiering fan it natuerbelied op ‘e noed: It Fryske Gea (IFG) foar natuerbehear, it IVN foar edukaasje. Spesjale natuergebieten: Natura2000 en Nasjonale Parken In part fan de EHS is troch de ryksoerheid oanwiisd as Natura2000-gebiet. Foar dy gebieten wurde behearplannen makke. Oanjûn wurdt hoe’t de stelde natuerdoelen helle wurde kinne en hokker aktiviteiten sûnder fergunningferliening kinne. Ûnderdiel fan de behearplannen is in sosjaal-ekonomyske paragraaf. Salang’t de behearplannen der noch net binne wurdt elke - mooglik tige yngripende - aktiviteit hifke oan de ynstânhâldingsdoelen fia fergunningferliening. Fan de tweintich behearplannen dy’t der komme moatte foar ús tweintich Natura2000-gebieten meitsje wy der as provinsje seis. Wy meitsje as provinsje, yn ‘e mande mei de Tsjinst Lanlik Gebiet (DLG) of mei Rykswettersteat, de rest. Yn 2012 moatte de plannen klear wêze. In part fan de EHS en Natura2000 is dêrnjonken oanwiisd as Nasjonaal Park. De tweintich parken mei-inoar jouwe in byld fan de Nederlânske natuer. Yn de parken wurde rekreaasje en natuer stipe.

105

Fryslân hat fjouwer parken: Skiermûntseach, de Âlde Feanen, Lauwersmar en DrintskFryske Wâld. De provinsje hat in sit yn de oerlisorganen fan de parken. Natuerbelied bûten de EHS: greidefûgels, guozzen en griene wetten Wy wolle yn it lanlik gebiet as gehiel de greidefûgelstân wer op it âlde nivo werombringe, in goede opfang fan guozzen, reduksje fan stânguozzen en in goede ûntjouwing fan oare soarten. Yn it wurkplan greidefûgels en it plan leefgebieten soarten wurdt oanjûn hoe’t wy dat berikke wolle. Foar de guozzen jildt oant ein 2013 it belied fan foerazjeargebieten. Yn dy gefallen dat de ekonomy (benammen de lânbou) skea hat fan fauna sette wy ûntheffingsferliening yn it ramt fan de Floara- en Faunawet (FFW) yn. Mei dat doel hawwe wy it Faunabehearplan fan de Faunabehearienheid (FBE) goedkard, op grûn fan troch ús fêststelde beliedsregels. Inkeld foar de FFW wurde spesjale plannen makke, lykas it maatwurkplan simmerguozzen 2010. In spesjale ûntheffing giet oer it ljipaaisykjen. De FBE krijt subsydzje foar de koördinaasje fan de útjefte fan ûntheffings FFW en de oanpak fan de simmerguozzen. Foar it ljipaaisykjen jildt in spesjale ûntheffing. By it natuerbelied bûten it EHS-belied is de werhifking en it tebekrinnen fan ryksjild ek oan ‘e oarder. Wy sille jim útstellen dwaan foar nij belied. Ekology en ekonomy Foar hiel Fryslân stribje wy by eintsjebeslút nei in goede ôfstimming fan ekology en ekonomy. Bygelyks by it projekt Fryske Marren wurdt dy saneamde Eco2-oanpak ynset. By romtlike ûntjouwings, oanlis fan diken, peilbesluten, it sykjen nei gas en sâlt wurdt al betiid yn it proses advisearre oer goede ôfstimming, soks op grûn fan it Streekplan. Wêr’t floara en fauna skeind driigje te wurden by romtlike ûntjouwings, set it ministearje fan EL&I de ûntheffingsferliening FFW yn. Yn it ramt fan de Boskwet stribje wy nei it behâld fan it areaal bosk yn Fryslân. By driigjende skea troch stikels of jabikskrúswoartel sette wy oarderings yn. By it waadrinnen soargje wy foar goed oplate gidsen, sadat ferantwurde waadrintochten mei groepen mooglik binne.


5.1




Belied natuer

Taljochting Yn juny 2012 hawwe Provinsjale Steaten de Nota Natuer en lanlik gebiet, Mei-inoar fierder! fêststeld. Sadwaande binne de ramten foar it natuerbelied wer dúdlik. Foar greidefûgels is din koersnotysje opsteld dy’t Provinsjale Steaten begjin 2013 behannelje sille. Oer de guozzeproblematyk is ein 2012 in akkoart berikt tusken de provinsjes en de G7. Dat wurdt fierder foar de Fryske situaasje útwurke. De besunigings op it beliedsmêd natuer troch it eardere kabinet en de tiid dy’t bliken docht fanneden te wêzen foar it fêststellen fan de lanlik Programmatyske Oanpak (PAS) hawwe teweibrocht dat der noch gjin behearplannen Natura2000 fêststeld binne. It ôfrûne jier is mear dúdlik wurden oer de maatregels dy’t fanneden binne yn de Natura2000-gebieten om de tebekgong fan de kwaliteit fan de natuer te kearen. Yn Nederlân hat dat ynsjoch yn de maatregelprogramma’s laat ta oanpaste ôfspraken oer beskikbere middels foar dy natueropjefte.

106

Hawwe wy de ferlange resultaten berikt? Ferlange resultaten út begrutting 2012 Belied Tiid Jild Belied natuer 1. Yn ferbân mei de werhifking fan de EHS en de flinke besunigings sil der nij natuerbelied komme moatte. Wy sille mei in nota natuer komme. It belied oangeande greidefûgels wurdt nei de hifking fan 2011 wizige en sil foar fêststelling oan jim Steaten oanbean wurde, as ûnderdiel fan de nota Natuer. 2. De ekologyske advisearring by (de útwurking fan) provinsjale planprosessen (diken, bedriuweterreinen), gebietsprosessen (steds- en lanlik gebiet) sil fuortset wurde. 3. Dielplannen by de útwurking fan de Robúste Wiete As sille net Aksje/resultaat ferfallen útfierd wurde. 4. It ta stân bringen fan ekologyske doelen by ynfrastrukturele wurken, it projekt Fryske Marren en wetterskipswurken op grûn fan it prinsipe Eco2 (ekology en ekonomy tegearre op) giet troch. Natura2000-behearplannen / Nasjonale Parken 5. De behearplannen sille yn 2012 meastepart ôfsletten wurde, útsein de Rottige Meente en de Lauwersmar. Mei it útfieren fan maatregels dy’t nedich binne foar it heljen fan de ynstânhâldingsdoelen is úteinset. 6. Nasjonale parken: meiwurke wurdt oan in nij BIP foar it DrintskFryske Wâld (inisjatyf by de provinsje Drinte). De ynfiering fan de Ûntwikkelaginda Appelskea giet troch. Foar de Âlde Feanen en de Lauwersmar wurdt meiwurke oan de útfiering fan de BIP‟s. Griene wetten 7. Fergunnings, ûntheffings en de advizen foar de Nb-wet, de FFW, de Boskwet wurde binnen de wetlike terminen, sûnder foarmflaters en mei in goed genôch ynformearre doelgroep behannele. Troch goed foaroerlis oer inisjativen wurdt it goede inisjatyf op it goede plak nommen en wurdt kwaliteit tafoege. 8. Yn 2010 binne alle ûntheffings foar de FFW wer foar fiif jier takend. Yn 2012 wurde de juridyske prosedueres ôfhannele. Yn 2012 wurde dêrnjonken allinne spesjale ûntheffings takend. 9. Op grûn fan de lanlike Programmatyske Oanpak Stikstof (PAS), is yn 2011 foar alleNatura2000-gebieten yn byld brocht hoe’t it sit mei stikstofbelêsting en ynstânhâldingsdoelen. Yn 2012 ferwachtsje wy op grûn fan de PAS besluten nimme te kinnen oer útwreidings fan boerebedriuwen dy’t no op in fergunning wachtsje. 10. Yn 2012 wurdt foar de measte behearplannen Natura2000 fêststeld. Dêrmei sil op termyn minder fergunningferliening fanneden wêze. Yn de begrutting 2012 is foarsjoen yn in tebekgong fan jild foar de fergunningferliening. 11. Op grûn fan de hifking (2010) wurdt gjin enerzjy mear stutsen yn Aksje/resultaat ferfallen de JKK-oardering. 12. Foar it waadrinnen sil in nije oardering opsteld wurde en oan jim Steaten foarlein wurde. 13. De útfiering fan de Mynbouwet wurdt fuortset troch it ministearje fan EL&I fan advizen te foarsjen. Wy sille meiwurkje oan it formalisearjen fan sâltwinning ûnder de Waadsee. 14. Oan it ta stân kommen fan in nije Natuerwet (it gearfoegjen fan de Nb-wet, de FFW en de Boskwet) en de desintralisaasje fan taken, ûnder oare it Faunafûns, wurdt meiwurke. (Budzjet)subsydzjeynstellings Natuer en Lânskipsbelied 15. Wy soargje foar adekwate ôfspraken foar de útfiering fan it belied foar natuer en lânskip mei ús budzjetsubsydzjeynstellings: It Fryske Gea, IVN, LBF en allyksa foar de ynstellings BoerenNatuur, BFVW, SANL en NFW. 16. Yn dat ramt fiere IFG,LBF en IVN ûnder oare de neikommende taken út: it behear fan natuergebieten, it fersoargjen fan

107

Ferlange resultaten út begrutting 2012 ynformaasje, foarljochting en edukaasje, it útfieren fan projekten en/of it begelieden fan oaren by de tarieding en útfiering fan projekten op it mêd fan lânskip. 17. Foar BoerenNatuur, BFFW giet it om it greidefûgelbelied en agraryske natuerbeheartaken en by SANL en NFW om agrarysk natuer- en lânskipsbehear.

Belied

Tiid

Jild

1. Nota Natuer en lanlik gebiet Yn juny 2012 hawwe Provinsjale Steaten de Nota Natuer en lanlik gebiet, Mei-inoar fierder! fêststeld. Sadwaande binne de ramten foar it natuerbelied wer dúdlik. Yn dy nota is ek in wurkkaart foar de werhifke EHS opnommen. Yn it maitiidsakkoart en dêrnei it regearakkoart Rutte II komme der mear middels foar de EHS beskikber. Hoefier’t dat ferbettere perspektyf rikt is lykwols noch net dúdlik. Der wurdt wurke oan nij belied foar greidefûgels en guozzen. Foar it greidefûgelbelied is foar dat doel in koersnotysje greidefûgels opsteld dy’t Deputearre Steaten yn desimber 2012 fêststeld hawwe en dy’t Provinsjale Steaten yn febrewaris 2013 behannelje sille. It nij op te stellen guozzebelied hat fertraging oprûn troch útrinnende ûnderhannelings tusken IPO en G7. 3. Robúste ferbinings Mei it sluten fan it dielakkoart natuer tusken ryk en provinsjes binne de robúste ferbinings ferfallen. Inkeld as dy needsaaklik binne om oan ynternasjonale ferplichtings foldwaan te kinnen, binne dy yn werhifke EHS opnommen. Yn Fryslân is dat net it gefal. Yn 2012 is om dy reden net mear wurke oan it ta stân bringen fan robúste ferbinings. It regearakkoart fan it kabinet Rutte II hat it no oer in plus op de werhifke EHS en oer ekologyske ferbinings. Oer de útwurking dêrfan binne IPO en it ryk noch yn petear. Mocht der oanlieding ta wêze om it ôfprate belied te wizigjen, dan sille wy dat oan Provinsjale Steaten foar beslútfoarming foarlizze. Yn it gefal fan knyppunten yn ryksynfrastruktuer dy’t foarhinne yn de robúste ferbinings leine en dy’t ûnderdiel binne fan it Mearjierreprogramma Ûntsnipeling (MJPO) is yn de (lanlike) stjoergroep ôfpraat om earst de definitive werhifking fan de EHS ôf te wachtsjen en dêrnei te sjen hoe’t mei dy knyppunten omgien wurde moat. 5. Natura2000-gebieten De opstelling van de behearplannen foar de 20 Natura2000-gebieten hat oant 2012 fertraging oprûn. Dat wie ûnder oare it gefolch fan de nasjonale diskusje oer besunigings op it natuerbelied en de nasjonale ferplichtings. It liket der no op dat de prosessen hoeden útinoar lutsen wurde kinne. Soks meidat yn it regearakkoart fan ein 2012 genôch middels beskikber komme, sa’t it liket. Wol is it mei it opstellen fan de behearplannen Natura 2000 yn 2012 in stik fierder kommen. Benammen sûnt de simmer is der in soad berikt. Mei de behearplanprosessen yn de Lauwersmar en de Rottige Meenthe is fan ‘e hjerst úteinset. In rânebetingst foar it definityf fêststellen fan de behearplannen is de definitive publikaasje fan it oanwizingsbeslút troch it ministearje fan Ekonomyske Saken. Foarsafier’t soks mooglik is wurdt al meiwurke oan it útfieren fan maatregels foar it heljen fan de ynstânhâldingsdoelen fan de Natura 2000-gebieten. 6. Nasjonale Parken De Nasjonale Parken binne dwaande om te besjen hoe’t sy tenei fierder kinne sûnder de bydrage fan it ryk. Dêrby siket elk park nei de bêste organisaasjefoarm en nei hoe’t de middels lokaal of oars oanfolle wurde kinne, soks strikend mei de eigen skaaimerken. Yn juny hawwe Provinsjale Steaten moasjes yntsjinne mei it fersyk oan Deputearre Steaten om mei in plan te kommen om de rekreative en toeristyske potinsjes fan de Nasjonale Parken te benuttigjen en de kearnwearden fan dy parken tichter by de minsken te bringen. De útwurking dêrfan is ûnderdiel fan de Nota Natuer en Lanlik Gebiet.

108

7. Fergunnings Natuerbeskermingswet Yn it ramt fan de no jildende Natuerbeskermingswet binne yn 2012 71 fergunnings takend. Dêr binne 43 fan takend foar útwreiding fan greidbuorkerijen; njoggen earder takende fergunnings binne ferlinge. It tal beoardielings is fan deselde oarder as fan ferline jier (60-70). Tsjin twa besluten is beswier oantekene. By de Rie fan Steat hawwe twa beropssaken tsjinne (Iselmarfiskerij en strânriden Skylge). Nei oanlieding fan in moasje fan de ChristenUnie is yn kaart brocht hoe’t in stikstofoardering foar Fryslân de fergunningferliening ferbetterje kin. Dy analyze komt maitiid 2013 yn Provinsjale Steaten. Iselmarfiskerij De oanbelangjende oerheden (Ekonomyske Saken, I&M en de provinsjes Noard-Hollân en Flevolân), natuerorganisaasjes, sporten beropsfiskerij bin ree fûn om ûnder lieding fan in bemiddeler te wurkjen oan in mearjierrich ramt foar fergunningferliening, net inkeld foar spjirringfiskerij, mar foar alle aktiviteiten dy’t mei de beropsfiskerij anneks binne. Dat ramt moat ekonomyske en ekologyske fiskerij mooglik meitsje en de alle jierren weromkommende juridyske prosedueres tsjin ús fergunnings beëinigje. Strânriden Skylge Ein 2012 is in berop grûndearre ferklearre. Dêrtroch moatte Deputearre Steaten in nije beslissing nimme oer de eardere beslissing om it riden op in beskaat stik strân net ta te stean. REC Harns Yn 2012 hawwe de Waadferiening en oare partijen de striid tsjin de takende Nbwetfergunning opjûn. Hja binne net yn berop gien tsjin de beslissing op beswier dy’t Deputearre Steaten nommen hawwe. Dêrmei is dy Nbwet-fergunning fêst kommen te stean. Bou en eksploitaasje RWE-sintrale yn de Iemshaven Om’t de Rie fan Steat yn 2011 de Nbwet-fergunning ferneatige hat, moasten Grinslân, Drinte en Fryslân in nije Nbwet-fergunning ôfjaan. Dy is op 23 juny 2012 ôfjûn. Tsjin it takennen fan de fergunning is in tige grut tal beswieren ynbrocht. Yn 2012 is in soad tiid en enerzjy stutsen yn it ôfhanneljen fan de beswieren. Begjin 2013 sil de beslissing op beswier ôfjûn wurde. Tsjin dat beslút sil nei alle gedachten berop ynsteld wurde by de Rie fan Steat. Yn 2013 krijt it juridysk proses dan grif ek noch in ferfolch. 8. Ûntheffings Floara- en Faunawet De provinsje hat de juridyske prosedueres yn ferbân mei ûntheffings yn it ramt fan de Floara- en Faunawet safolle mooglik ôfhannele. Yn tsien gefallen hawwe de rjochters lykwols noch gjin beslissing nommen. Dy gefallen binne dus noch net ôfhannele, ek al hawwe wy dêr gjin ynfloed op. In spesjale FFwet-ûntheffing slacht op it ljipaaisykjen. Begjin 2012 hat de Rie fan Steat it heger berop fan de Faunabeskerming tsjin de yn 2008 takende ûntheffing ûnbegrûne ferklearre. Dy ûntheffing is yn 2012 ferrûn. Dêrom is ein 2012 in nije oanfraach foar de perioade 2013-2015 yntsjinne. Begjin 2013 sil dêr in beslút oer nommen wurde. 9. Programmatyske Oanpak Stikstof (PAS) De definitive Programmatyske Oanpak Stikstof (PAS) is noch net fêststeld. Wol hat de fierdere ûntwikkeling fan dy oanpak yn 2012 súkses hân. Ferwachte wurdt dat de PAS begjin 2014 yngiet. It fêststellen fan de Natura2000-behearplannen foar de stikstofgefoelige gebieten wachtet dêrop. 10. Behearplannen Natura2000 In betingst foar it definityf fêststellen fan tolve fan de tweintich behearplannen bliuwt noch it fêststellen fan de Programmatyske Oanpak Stikstof. Salang’t dy oanpak noch net definityf fêststeld is, is de formele fêststelling fan de behearplannen net mooglik. De

109

Twadde Keamer hat de lêste rige oanwizingsbesluten opholden yn ôfwachting fan dúdlikens oer de PAS. 12. Waadrinoardering Yn 2012 hawwe de earste petearen west mei de oanbelangjende partijen oer in nije Waadrinoardering en it dêryn opnommen stelsel fan fergunnings en ûntheffings. Besjoen wurdt oft folstien wurde kin mei in stelsel mei algemiene regels. By de waadrinorganisaasjes is der mar in bytsje draachflak foar sa’n nij stelsel. Dêrom wurdt mei de organisaasjes oerlein. Dat ferget mear tiid as de ferwachting wie. It stribjen is om de nije Waadrinoardering yn 2013 klear te hawwen. Dy kin foar it waadrinseizoen 2014 yn útfiering nommen wurde (ûntheffings rinne oant ein waadrinseizoen 2013 troch). 14. Nije Natuerwet Op nasjonaal nivo is úteinset mei it opstellen fan de nije Natuerwet. Yn dy nije Wet Natuerbeskerming sille ûnder oare de besteande Natuerbeskermingswet 1998, de Floaraen Faunawet en de Boskwet opnommen wurde. In grut tal taken fan it ryk giet nei de provinsjes oer. Ein 2012 is de wet kontroversjeel ferklearre. Der sil in nij wetsútstel yntsjinne wurde. Op it stuit is de datum fan yngong noch net oan te jaan. Der wurdt noch hieltyd fan útgien dat de ôfspraken dy’t makke binne foar 1 jannewaris útfierd wurde kinne. (Prestaasje)yndikators Ûnderwerp Yndikator Natuer

EHS realisaasje werhifking oankeap en ynrjochting

Natuer

Behearplannen Natura2000 opsteld Griene wetten op ‘e tiid, sûnder foarmflaters

Natuer

Nulmjitting Natuer op ‘e Kaart jout alle jierren de stân fan saken Stân 2011 = 1 klear 95% stribjen sûnder ûnderbrekkings

Doelwearden 2012 X

Realisaasje 2012 119 ha

4

0

95

om-ende-by 95

Taljochting It opstellen fan de behearplannen Natura2000 hat fertraging oprûn. Dat komt troch de nasjonale diskusje yn 2011 en 2012 oer besunigings op it natuerbelied en de nasjonale ferplichtings. Dêr spilet de fertraging fan de PAS ek in wichtige rol by. Dêrtroch binne der yn 2012 gjin behearplannen ôfsletten. It liket der no op dat de prosessen wer útinoar lutsen wurde kinne.

110


Realisaasje 2011


Rekken 2012


Baten Strukturele budzjetten Tydlike budzjetten Oerrinnende passiva Baten mei-inoar

87 150 279 516

65 899 110 1.074

66 748 67 881

-1 151 42 192

Lesten Strukturele budzjetten Tydlike budzjetten Foarsjennings Oerrinnende passiva Bedriuwsfieringskosten Lesten mei-inoar

1.456 825 21 225 2.352 4.879

1.483 789 22 110 3.914 6.318

1.459 616 22 96 3.654 5.847

25 174 0 13 260 471

-4.363

-5.244

-4.965

-279

318

-422

-413

-9

-4.045

-5.666

-5.378

-288


Tydlike budzjetten (baten) It giet hjir om in ûndersyk nei de effekten fan fiskerij op wetterfûgels. Foar dat doel is in bydrage ynkommen fan de provinsje Flevolân en fan it ministearje fan Ekonomyske Saken. By de earstkommende berap sit in útstel om dat bedrach (de bydrage fan de provinsje Fryslân dêryn begrepen) oan de begrutting 2013 ta te foegjen. Tydlike beliedsprogrammabudzjetten De foar Natura2000 rûsde kosten en baten binne leger útfallen. Dat is it gefolch fan fertraging by it opstellen fan de behearplannen Natura2000 en de PAS. Der is besocht om it kasritme foar 2012 oant en mei 2014 sa goed mooglik te rûzen. Dêrfoar is by de twadde berap 2012 in útstel foar budzjetoerheveling yntsjinne. Nettsjinsteande dat hat de fertraging ta in lytse ûnderbesteging op it budzjet fan 2012 laat. Balânspost foarsjennings Oersjoch en ferrin foarsjenning x € 1.000,Boat It Fryske Gea (IFG)

Stân op 1-1-2012

Tafoeging 65

Brûkt 22

12

Stân op 31-12-2012 75

Beliedsfjild 5.2 – Lânskipsbelied Wat woene wy berikke? (begruttingstekst 2012) De wichtichste opjefte is it yn stân hâlden en de fierdere ûntjouwing fan de Fryske lânskippen. De trends, it belied dêr’t wy mei te krijen hawwe, binne mear ynset op romtlike kwaliteit, op oare enerzjyboarnen, op it kearen fan it fergriemen fan it lânskip en op de needsaak om mear partikulier jild te krijen om it lânskip yn âlde steat werom te bringen.

111

Wy stribje dernei om de lânskipseleminten yn ús beide Nasjonale Lânskippen en dêrbûten aktyf yn âlde steat werom te bringen. Dêrnjonken wurkje wy oan draachflak foar lânskip en oan finansieringsfoarmen foar it opknappen fan it lânskip. Wy ynvestearje yn lânskip, by foarkar yn yntegrale gebietsprojekten of yn oare foarmen fan yntegrale planfoarming. Wol sille dêr ek de útkomsten fan de diskusje mei it ryk ús earmslach bepale. It strategysk belied foar lânskip stiet yn it Streekplan beskreaun. Wat foar it lânskip yn Fryslân dien wurde moat, is in syklysk proses. Wy ûnderskiede yn it foarste plak: de beliedsline: kearnkwaliteiten fan it lânskip útwurkje. de advysline: op ‘e tiid advisearje oer lanskiplike aspekten by planfoarming. de effektmjittingsline: it byhâlden fan de stân fan it lânskip. Betingst by it útfiere kinnen fan lânskipsbelied is draachflak en finansiering. Draachflak komt ta stân troch it brûken fan it lânskip troch minsken. Lânskip liket neat te kostjen, mar it op peil hâlden fan in fraai lânskip kostet wol jild. Dêrom wurde oan it wurkjen oan it lânskip noch taheakke: de partisipaasje-/draachflakline: it soargjen foar in goede wikselwurking tusken lânskip en minsken, draachflak ûnder de befolking foar it lânskip. It giet om it lânskip foar minsken, de tagonklikens fan it lânskip, de partisipaasje fan minsken yn it lânskip (frijwilligerwurk), de ekstra wearde dy’t it lânskip hat foar it minsklik libben, ek as basis foar ekonomyske aktiviteiten. de finansieringsline: it sykjen nei (alternative) finansieringsboarnen foar it behâld en de ûntjouwing fan lânskip yn ‘e mande mei partners (fûnsfoarming). By eintsjebeslút giet it by it lânskip primêr om de echte soarch foar it lânskip. De lêste line is dêrom: de subsydzjeline/projekteline: it behâld en de ûntjouwing troch projektútfiering konkreet meitsje (de skeppe de grûn yn). Landschapsbeheer Friesland fiert in part fan it belied út.

Hawwe wy berikt wat wy berikke woene? (realisaasje fan doelen) Beliedsmêd

5.2




Belied lânskip

Taljochting Deputearre Steaten hawwe Grutsk op ‘e Romte yn ‘e maitiid fan 2012 fêststeld. Dêrtroch binne ynhâldlike doelen foar it lânskip as ien kwalitatyf gehiel fêstlein. Der binne provinsjale lânskiplike prioriteiten beneamd. Dêrby binne de kultuerhistoaryske en stêdeboukundige aspekten meinommen. By hifking fan de resultaten is Grutsk it útgongspunt. Troch yntegraal te advisearjen út it eachweid fan romtlike kwaliteit binne de lânskiplike kearnkwaliteiten boarge. De koartings op de bydragen fan it ryk hawwe derta laat dat de doelen foar it lânskipsbehear net alhiel helle binne. De rûsde budzjetten foar ynvestearrings yn lânskip binne hast folslein brûkt.

112

Hawwe wy de ferlange resultaten berikt? Ferlange resultaten út begrutting 2012 1. Yn de beliedsline wurkje wy oan de fêststelling fan de kearnkwaliteiten fan ús lânskippen. 2. Foar de Noardlike Fryske Wâlden sil in lânskipsbrede fisy útwurke wurde. 3. Yn 2012 wurdt it Wurkboek Lânskip, Kultuerhistoarje en Stêdebou (Grutsk op ‘e Romte) fêststeld. Dat is ek bedoeld as boarne fan ynspiraasje foar de makkers fan romtlike plannen en ek foar nasjonale gebietsûntjouwingsprojekten. ‘Grutsk’ sil dêrnei regionaal mei de gemeenten fierder útwurke wurde. 4. De aktiviteiten yn de advysline binne benammen rjochte op it advisearjen fan projektlieders fan de provinsje, de gemeente, DLG ensfh. It giet dan bygelyks om it projekt Fryske Marren, de ynpassing fan pleatsen, kaaiferhegings troch it Wetterskip. 5. Yn de effektmjittingsline is in nulmjitting fan lânskiplike eleminten plend, earst yn de Noardlike Fryske Wâlden. 6. Yn de draachflakline sil benammen Landschapsbeheer Friesland wurkje oan it stypjen fan aktive dielname fan minsken oan lânskipsaktiviteiten. 7. Foar de finansieringline wurdt fierder wurke oan gebietsfûnsen nei de start fan it earste gebietsfûns Moai Fryslân: Oranjewâld-Ketlik.

Belied

Tiid

Jild

2. Noardlike Fryske Wâlden Yn twa stappen soe nei in lânskipsfisy foar de Noardlike Fryske Wâlden (NFW) tawurke wurde. De earste stap wie it meitsjen fan in lânskipsbiografy dêr’t de skiednis fan it gebiet goed mei ferkend en fêstlein wurde koe. Yn de wurkgroep Kultuerhistoarje en Argeology fan it Nasjonaal Lânskip is soks taret en wurdt stipe troch de stjoergroep Nasjonaal Lânskip NFW. Dat hat noch hieltyd net laat ta in foldroegen plan fan oanpak mei folsleine stipe en partisipaasje fan gemeenten. Dat plan is fanneden foar stap twa, nammentlik om draachflak en genôch finansjele partisipaasje te krijen foar in goede mienskiplike fisy. De hegere subsydzjepersintaazjes fan it Nasjonaal Lânskip binne troch it weifallen fan ryksbudzjetten net mear fan tapassing. Dêrtroch kinne gemeenten minder maklik meidwaan. Mei in nije oriïntaasje op in nij Plan fan Oanpak foar de lânskipsbiografy is úteinset. 7. Gebietsfûnsen It proefprojekt Lânskipsfûns Oranjewâld-Ketlik rint en de earste kontrakten binne tekene. It sykjen nei brede finansiering fan lânskipsbehear bliuwt dreech. Ferkenning fan fûnsen ensfh. is wol dien, mar ien en oar is oant no ta op finansjeel-technyske grûnen ôfwiisd. Finansiering út it Mienskiplik Lânboubelied (troch blaugriene tsjinsten) kin in oplossing biede. Beslútfoarming dêroer hinget fan Europa ôf. Yn de NFW binne ferkennings dien nei de saneamde gebietsoffertes. Foar Súdeast-Fryslân wurde yn in breed opset proefprojekt alternative spoaren ferkend. (Prestaasje)yndikators Ûnderwerp Yndikator Lânskip

Lânskip

Lânskipseleminten en steat ûnderhâld yn byld Draachflak lânskip by Fryske befolking

Nulmjitting Yn 2012 earste ûndersyk Noardlike Fryske Wâlden Yn 2012 docht Landschapsbeheer Friesland ûndersyk

Doelwearden 2012 Kwaliteitsmjitting lânskipseleminten yn Nasj. Lânskip NFW p.m.

Realisaasje 2012 100% mjitting yn Nasj. Lânskip NFW p.m.

Taljochting Der hat in mjitting fan it draachflak foar lânskip west yn it ramt fan de hifking fan it Streekplan, soks mei de meiwurking fan de Fryske Miljeufederaasje. 113


Realisaasje 2011


Rekken 2012



0 0

0 0

0 0

0 0


249 625 520 1.394

236 400 306 942

236 402 285 924

0 -2 21 18

-1.394

-942

-924

-18

0

0

2

-2

-1.394

-942

-921

-21


Beliedsfjild 5.3 – Belied lânbou Wat woene wy berikke? (begruttingstekst 2012) De wichtichste opjefte is it ta stân bringen fan optimale romtlike betingsten foar de agraryske sektor. De trends binne kennisûntwikkeling, klimaat, enerzjy, omtinken foar it wolwêzen fan bisten en foar produksjemetoaden. Foar de lânbou jildt dat der hieltyd minder boeren komme, mar dat it areaal net lytser wurdt. It gefolch dêrfan is skaalfergrutting. Hieltyd mear sil de boer op maatskiplik ferantwurde wize buorkje. Dêrby sil de konsumint liedend wêze. De lânbou yn Fryslân bliuwt tige wichtich en kin as hannelsprodukt ynset wurde. De ûntwikkeling fan kennis foar de greidbuorkerij (feehâlderij) yn Ljouwert (Dairy Campus / Nij Bosma Zathe) skept in unike mooglikheid om in lân fan kij te bliuwen troch ‘kei in kennis’ te wurden. Doel is om de Fryske boer goede romtlike betingsten te bieden, sadanich dat de pleatsen romtlik goed ynpast binne. Dat is yn it Streekplan fêstlein. Wy stelle dêrby dus de ramten fêst. Yn de nota Sosjaal-Ekonomysk Lânboubelied is fêstlein dat wy stribje nei in duorsume Fryske lânbou dy’t skjin en sûn is, breed en mei ferskaat, goed en effisjint ynrjochte is en grûn hat yn kennis. Foar dy doelen jildt dat wy mear ‘neffens de aginda’ en stimulearjend hannelje, ûnder oare troch subsydzjes beskikber te stellen. Yn it ramt fan it mienskiplik lânboubelied fan de EU wurdt yn de takomst in part fan de middels út Brussel keppele oan de útfiering fan maatskiplike prestaasjes. Dat betsjut in op de merk rjochte beleanning foar maatskiplike prestaasjes (maatskiplike tsjinsten) levere troch agrariërs en plattelânsûndernimmers mei agraryske aktiviteiten. Wy sette yn op in sa breed mooglik pakket fan maatskiplike tsjinsten troch de agrariërs yn ús provinsje. Yn it ramt fan it programma Duorsumens wurkje wy oan doelen wêrby’t de Fryske lânbou enerzjyleveransier is en de útstjit fan CO2 sterk ferlege wurdt. De provinsje stelt

114

foarsjennings beskikber foar griene enerzjy. Op grûn fan it unike plak fan de Fryske lânbou hat de provinsje ek yn dat gefal in oanfiterjende funksje.


5.3




Belied lânbou

Taljochting Mei it útfieren fan de Lânbouaginda lizze wy ridlik op skema. De ûntwikkeling fan nije blaugriene tsjinsten (bygelyks lânskipsbehear) bliuwe op de ambysjes benefter. Fanwegen it útbliuwen fan grûnútjefte bliuwe der soargen oer de ôfrin fan Waadglês. Mei de hifking fan de Lânbouaginda en it lânboustruktuerûndersyk is tarieding makke foar in nije planperioade. It wachtsjen is no op GLB-belied en mear dúdlikens oer Europeeske POP-middels mei yngong fan 2014.

Hawwe wy de ferlange resultaten berikt? Ferlange resultaten út begrutting 2012 Lânbouaginda 1. Ferwurking fan moasjes en tasizzings yn definitive tekst, oanbieding oan Provinsjale Steaten 2. Útfiering nul- en effektmjiting Romtlike betingsten 3. Belied foar skaalfergrutting, yntinsive feehâlderij, ljochtemisje lisboksstâlen, klimaatoanpassing, it fersâltsjen en sâlte teelten, gentech. Sosjaal-ekonomysk 4. Ûntwikkeling fan maatskiplike tsjinsten 5. Lânboustruktuerûndersyk 6. Waadglês 7. Dairy Campus 8. Lânbou-enerzjyprojekten 9. Fersprieding fan kennis op it boerehiem 10. Kampanje bewustwurding

Belied

Tiid

Jild

2. Hifkings fan it Streekplan en de Lânbouaginda Yn de tuskentiidske hifkings fan it Streekplan en de Lânbouaginda wurde foar in tal yndikators (skaalfergrutting, tal biologyske en ferbrede bedriuwen) de ûntjouwings yn sifers werjûn. Troch de beheinde kapasiteit en de foar in part oare prioriteiten hat der gjin nul- en effektmjitting west. Yn 2013 sil, ek om in nij POP-programma ta te rieden, nei mear yndikators sjoen wurde. Troch it fergrutsjen fan de personielsformaasje wurdt ek de nulmjitting oppakt. 3. Skaalfergrutting greidbuorkerij Yn desimber 2011 hawwe Provinsjale Steaten belied fêststeld foar skaalfergrutting fan de greidbuorkerij. In neier útwurke útstel dêrfan is yn oktober 2012 oan Provinsjale Steaten oanbean. Yn septimber 2012 hat der foar Provinsjale Steaten in moeting fan saakkundigen west oer it ferbouwen fan genetysk modifisearre gewaaksen. Ein 2012 is úteinset mei in notysje oer ferskate beliedsopsjes. Dat jildt ek foar fersâlting en sâltige teelten. Foar de yntinsive greidbuorkerij wachtsje wy op it stânpunt fan it ryk. Meidat it advys fan de Rie foar de Folkssûnens no beskikber is, wurdt dat stânpunt yn ‘e maitiid

115

fan 2013 ferwachte. Foar ljochtemisje út lisboksstâlen wachtsje wy de resultaten ôf fan de proefprojekten fan de gemeente Tytsjerksteradiel en fan LTO en de miljeufederaasje. 5.3.4 Maatskiplike tsjinsten ELAN, it gearwurkingsferbân fan agraryske natuerferienings yn Súdeast-Fryslân, riedt yn ‘e mande mei Wetterskip Fryslân proefprojekten mei wettertsjinsten foar. Skriezekrite Idzegea hat in plan opsteld foar yngeander greidefûgelbehear. De ûntjouwing fan oare nije maatskiplike tsjinsten stûket fanwegen ryksbesunigings, ûndúdlikens oer nij Europeeske middels en oer de ferdieling fan ferantwurdlikheden oer ryk en provinsje. In algemien probleem is de finansiering fan nije maatskiplike tsjinsten. 5. Ferkaveling Fryske lânbougrûnen De stân fan saken fan de ferkaveling fan Fryske lânbougrûnen is yn juny 2012 oan Provinsjale Steaten oanbean. Yn oktober is dat folge troch in Steateútstel mei beliedsopsjes oer fierder stipe wurde kin. Provinsjale Steaten hawwe behanneling fan it kavelruilútstel útsteld yn ôfwachting fan beslútfoarming oer it al as net beskikber kommen fan Europeeske POP-middels foar kavelruil. Sûnder Europeesk beslút oer oanfoljende middels mei yngong fan 2014 foar kavelruil kin it besteande kavelruilbelied net fuortset wurde. 6. Waadglês It jier 2012 is foar de glêstúnbou út finansjeel eachpunt better ferrûn as yn de jierren dêrfoar. Nettsjinsteande dat is de ferkeap fan grûn yn it glêstúnbouûntwikkelingsprojekt Waadglês wer útbleaun. It plan om besteande en nije kassen yn Seisbierrum te ferwaarmjen mei restwaarmte fan Omrin is net útfierd. Der wurdt no wurke oan it brûken fan ierdwaarmte, ek in duorsume foarm fan enerzjy. (Prestaasje)yndikators Ûnderwerp Yndikator Lânbou Lânbou

Nulmjitting

Tal boeren, oanpart biologyske lânbou, oanpart ferbrede boeren Tal kennisprojekten Dairy Campus Fryslân

Yn 2012 nulmjitting Yn 2012 nulmjitting

Doelwearden 2012 p.m.

Realisaasje 2012 Sjoch taljochting

p.m.

fiif projekten ôfsletten; der rinne fyftjin projekten

Taljochting It tal biologyske bedriuwen leit tusken 2004 en 2011 tusken de 120 en 130. It tal ferbrede bedriuwen nimt, nei in tebekfal om 2009 hinne, stadichoan wer ta. It sifermateriaal lit sjen dat it tal bedriuwen mei njonkenaktiviteiten dúdlik tanimt. Neffens it Sintraal Buro foar de Statistyk diene 1.838 bedriuwen oan agrarysk natuer- en lânskipsbehear en 1.100 bedriuwen oan in oare tûke fan ferbreding (leanwurk, toerisme, stalling en ferkeap oan hûs). Yn 2007 wiene dat resp. 1.525 en 710 bedriuwen. De hifking fan it Streekplan en de Lânbouaginda sil dat dúdliker meitsje.

116


Realisaasje 2011


Rekken 2012


Baten Strukturele budzjetten Tydlike budzjetten Oerrinnende passiva Baten mei-inoar

242 0 182 424

0 382 0 382

0 409 0 409

0 -27 0 -27


646 0 0 646

0 927 2.597 3.524

0 833 2.422 3.255

0 94 176 269

-222

-3.142

-2.846

-296

-7.127

-381

-316

-65

-7.349

-3.522

-3.161

-361


Tydlike beliedsprogrammabudzjetten De nota Natuer en Lanlik Gebiet is ein juny yn Provinsjale Steaten fêststeld. Dêrtroch wie it oant de simmer ta net dúdlik oft de begrutte middels foar kavelruil (€ 875.000) ek konkreet op kavelruil ynset wurde koene. De regeling koe earst yn septimber iepensteld wurde. Mei de 2e berap is € 475.000 nei 2013 trochskood. De oerbliuwende tiid wie te koart om de oprûne efterstân yn te heljen en it oerbliuwende budzjet te besteegjen, wêrtroch’t it restantbedrach frijfallen is.

Beliedsfjild 5.4 – Yntegrale plattelânsûntwikkeling Wat woene wy berikke? (begruttingstekst 2012) De wichtichste opjefte is in leefber en fitaal plattelân. Ús doel is om it plattelân(sbelied) in goed plak te jaan yn alle domeinen fan it provinsjale belied, wêrby’t de leefberens en de sosjaal-ekonomyske ûntjouwing fan it plattelân optimaal befoardere wurdt. Wy stribje dêrom nei in bliuwend en goed takomstperspektyf foar bewenners fan it plattelân mei it each op berikber wurk (wurkje), berikbere foarsjennings (libje), in bloeiend mienskipslibben mei goede romtlike kondysjes en kwaliteit (belibje en wenje). De doarpsmienskippen ferskille, ek as it om de befolkingsopbou giet, frijwat faninoar, wurkje aktyf oan harren takomst as doarpsmienskip (organisaasjekrêft yntern), bystien troch oerheden en (maatskiplike) organisaasjes (organisaasjekrêft ekstern). In fitaal plattelân is de earste soarch fan de ynwenners, de gemeenten, de maatskiplike ynstellings en de wenningboukorporaasjes. Wy as provinsje wurkje, ek op grûn fan de spesifyk Fryske situaasje, mei in protte lytse doarpen, dy’t wy as Frysk eigen yn stân hâlde wolle. Ús rol is dy fan boppelokale kennismakelder of fasilitator. De taakferdieling yn it plattelânsbelied sil dêrmei de kommende jierren oars wêze as oant no ta: de gemeenten nimme de foarstap, de provinsje follet oan. Wêr’t wy ús fysyk romtlike opjeften yn gebietsûntjouwing of mooglik mei streekaginda’s oanpakke, wurdt it aspekt

117

fan leefberens – en mei yngong fan dizze bestjoersperioade ek wolwêzen – hieltiten ek as útgongspunt nommen, yn ‘e mande mei de Tsjinst Lanlik Gebiet en de gemeenten. Doarpswurk wurket as budzjetsubsydzjeynstelling oan plattelânsbelied. Dêrnjonken lûkt Plattelânsprojekten fan ûnderen op projekten oan. It omtinken foar plattelânsûntjouwing is grut. De metoade yn Fryslân, wêrby’t minsken sels oan de slach geane foar it eigen doarp en werby’t oerheden de ûntjouwing fan de doarpen stimulearje is in eksportprodukt. De nije Aginda Leefber Plattelân moat fan 2012 ôf útfierd wurde. In wichtige stap op dat stik fan saken is dat in grut part fan de útjeften dy’t oant no ta tydlik begrutte waarden no ek struktureel fêstlein wurdt. Dêrmei jouwe wy ús plattelânsbelied in sterkere basis. Yn ferbân mei de finansjele situaasje meitsje wy dy basis wol smeller neffens de foargeande jierren, nammentlik foar dy saken dy’t wy echt it wichtichst fine, en dat binne benammen de boppelokale saken. De nije aginda sil ein 2011 oan jimme Steaten oanbean wurde. Útsteld wurdt om dêr in bedrach fan € 3 mln. foar beskikber te stellen. Der binne trije wichtige gebietsûntjouwingsplannen makke, nammentlik de Sintrale As, de N381 en Frjentsjerteradiel-Harns. Dêrby is mei de streek sjoen hoe’t der op it gebiet in plus set wurde kin. Wylst de plannen makke waarden, waard derfan útgien dat der jild út it ILG en in eventuele opfolger fan it ILG brûkt wurde kinne soe. Dat is mei de oansteande desintralisaasjeplannen en de besunigings fan it ryk no tige ûnwis. Ôfhinklik fan de útkomst fan de ûnderhannelings mei it ryk sille wy in útstel dwaan om dy gebietsûntjouwings mei Nuon-jild te finansierjen.


5.4




Yntegrale plattelânsûntwikkeling

Taljochting De neamde punten binne útgongspunten foar it nije plattelânsbelied. Ûnderwilen is de Aginda Leefber Plattelân (ALP) omdoopt yn Beliedsnota Plattelân 2012–2017 (BNP). De BNP is op 17 oktober 2012 troch Provinsjale Steaten fêststeld. By it fêststellen fan it koälysje-akkoart waard it útstel dien om de middels foar plattelânsbelied struktureel te meitsjen. Mei de yngrepen fan steatssiktaris Bleker yn it jild foar natuer is it strukturele jild foar plattelânsbelied nei de nota Natuer oerhevele. Ûnderwilen is fia de Ramtnota en de begrutting 2014 jild beskikber steld foar de perioade 2014-2017 foar de útfiering fan de BNP. It giet om € 3 mln. jiers. Foar de trije grutte gebietsûntwikkelingsprojekten N381, Sintrale As en Frjentsjerteradiel-Harns is yn de begrutting 2013 jild beskikber steld. Wy wurkje no oan de tarieding fan de útfiering fan dy projekten. Sjoch ek paragraaf 9 Grutte projekten.

118

Hawwe wy de ferlange resultaten berikt? Ferlange resultaten út begrutting 2012 Aginda Leefber Plattelân 1. Yn 2012 sette wy útein mei de útfiering fan de nije Aginda Leefber Plattelân. It jild dêrfoar is mei yngong fan 2014 net mear opnommen yn it pMJP, mar is in nij budzjet. 2. Der wurde yn 2012 projekten ûntwikkele dy’t liede ta fernijing fan de plattelânsûntjouwing. Spearpunten binne it omgean mei krimp, duorsumens, lytse wurkgelegenheid, streekprodukten, stipe oan fiskerijmienskippen. 3. Yn 2012 wurdt ek yn it ramt fan de yntegrale Beliedsaginda Befolkingsûntjouwing Fryslân ekstra ynset op de leefberens fan de doarpen. 4. Yn 2012 wurkje wy it Waarglês, de beliedsmonitor leefber plattelân fierder út, in nulmjitting fan it doarp, it gebiet en hiel Fryslân dêryn begrepen. De yndikator út it Útfieringsprogramma „belibbing fan it foarsjenningsnivo‟ sille wy dêryn behelje. 5. Foar it plattelânsgebiet meitsje wy op basis fan it Waarglês in gebietsanalyze, ek nei oanlieding fan de oanbefellings fan de Noardlike Rekkenkeamer oer ús plattelânsbelied. Budzjetsubsydzjeynstelling 6. Wy soargje foar adekwate ôfspraken oer it stypjen fan doarpsbelangen en oare groepen op it Fryske plattelân by it befoarderjen fan de leefberens. 7. Doarpswurk wurdt subsidiearre om sokke stipe te jaan. Ien fan de provinsjale spearpunten dêr’t Doarpswurk yn 2012 oan wurket is duorsumens en doarpen. Plattelânsprojekten 8. Plattelânsprojekten hâldt him dwaande mei de akwisysje fan projekten dy’t ûnder oare bydrage oan it ferwêzentlikjen fan de doelen fan it pMJP. Boppedat drage de projekten by oan it ferwêzentlikjen fan oar provinsjaal belied, lykas formulearre yn haadstik 6 Ekonomy, Rekreaasje en Toerisme, haadstik 7 Sosjaal belied en Soarch, haadstik 8 Kultuer, Taal en Ûnderwiis, haadstik 9 Romte en Wenjen (krimp) en oan it programma Duorsume Enerzjy. 9. Wy geane fierder mei de besteande, deeglike en súksesfolle wurkwize. Wat de keazen doelen oangiet wurdt benammen ynset op it benuttigjen fan POP-jild, oanfolle mei provinsjale kofinansiering.

Belied

Tiid

Jild

1. en 2. Aginda Leefber Plattelân De beliedsnota Plattelân is op 17 oktober 2012 troch Provinsjale Steaten fêststeld. Dat wie wat letter as plend wie. Dochs binne der genôch projekten ta stân brocht yn it ramt fan plattelânsfernijing. Yn it ramt fan it pMJP wie der noch jild beskikber foar projekten op it mêd fan plattelânsfernijing. De beliedsbasis foar dy projekten wie de Aginda Leefber Plattelân. 5. Gebietsanalyze plattelânsgebiet Der wurdt noch oan de gebietsanalyzes wurke. Foar elk gebiet wurde de sterke punten, de swakke punten, de kânsen en de bedrigings yn kaart brocht. Dy analyzes wurde brûkt by it opstellen fan de streekaginda’s. (Prestaasje)yndikators Provinsjaal Mearjierreplan Lanlik Gebiet (pMJP)

Yn de ûndersteande tabel wurdt ferslach dien oer de prestaasjes dy’t yn it ramt fan it pMJP oer it jier 2012 levere binne. Út de tabel docht bliken dat de te heljen prestaasjes meastepart helle binne. Der hawwe lykwols wol in pear tafallers en ôffallers west. Om dy reden sille Deputearre Steaten begjin 2013 besjen hokker oanpassings yn it Jierprogramma fanneden binne om dy tafallers en ôffallers op te heinen.

119

(Prestaasje)yndikators Ûnderwerp Yndikator Grûnôfhinklike lânbou

Duorsum ûndernimme/Kennis en ynnovaasje en fuortsterkjen fan de lânbou/Lânbouaginda

Realisaasje EHS

Natuer, oars Miljeukwaliteit EHS/ Fûgel- en Habitatrjochtline/Nb-wet

Nasjonale Parken Skiermûntseach en Âlde Feanen

De te leverjen prestaasjes binne ôfhinklik fan de fuortgong fan de ûnderhannelings mei Bleker. Oft en hoefolle prestaasjes wy yn 2012 leverje sille, wurdt opnommen yn it jierplan 2012.

Wy sille yn 2012 in stik as fjouwer projekten útfiere dy’t rjochte binne op it duorsum omgean mei natuerlike helpboarnen, finansiere út FYLG en POP. Dêr falle ek projekten foar de biologyske lânbou ûnder. Boppedat wurde fiif oant tsien inisjativen fan de lânbou foar enerzjybesparring, gebrûk en produksje fan duorsume enerzjy stipe mei FYLG, POP.NU en enerzjymiddels fan de provinsje. Yn 2012 sille wy allinne grûn keapje binnen de werhifke EHSopjefte. It hinget ek ôf fan wat de ûnderhannelings mei Bleker opsmite sille. Boppedat wurdt it behear troch natuerbehearorganisaasjes, partikuliere natuerbehearders en troch agrarysk natuerbehear út it ILG betelle en is ûnderwerp fan de ûnderhannelings. It behear troch Staatsbosbeheer foel foarhinne bûten it ramt fan pMJP. Dat komt yn it ramt fan de ûnderhannelings mei Bleker oan ‘e oarder. Yn 2012 wurdt it wurkplan greidefûgels fierder útfierd. Dit doel giet oer de kwaliteitsferbettering fan de besteande natuer (dêrûnder ek de Europeeske “Natura 2000gebieten”). Ôfhinklik fan de ûnderhannelings mei Bleker sille de prestaasjes yn it jierplan 2012 formulearre wurde. Yn de beide Nasjonale Parken yn Fryslân wurdt it belied fan ûntwikkeling en behear fan de natuer fuortset. Basis foar de útfiering binne de fêststelde Behear- en Ynrjochtingsplannen (BIP), mei romte foar projekten foar foarljochting en edukaasje, op de natuer rjochte rekreaasje en ûndersyk en effektmjitting oangeande de natuer yn dy parken. Fanwegen de ûndúdlikens yn de ûnderhannelings oer it ILG-

120

Doelwearden 2012 p.m.

4 projekten

5-10 projekten

p.m.

Realisaasje 2012 9.170 ha Dizze prestaasjes binne helle troch it ôfsluten fan de 3e faze Baarderadiel, en troch twa kavelruilen 10 FYLGprojekten / Lânbouaginda FYLG Foar ynhâldlike taljochting: sjoch paragraaf 5.3 lânbou

52 ha EHS ynrjochte Dat is dien yn it ramt fan rinnende lânynrjochtingspr ojekten

Útfiering 1 wurkplan p.m.

neffens plenning

Útfiering 2 Behear- en Ynrjochtingsplannen

neffens plenning

5 projekten

(Prestaasje)yndikators Ûnderwerp Yndikator

Beskerming fan soarten

Regionale wettersystemen

Wetterkwaliteit

Duorsum boaiemgebrûk

Rekreaasjegrien

Tagonklikens ûntwikkelje en fuortsterkje (rûtenetwurken)

jild is allinne it FYLG foarearst beskikber foar projekten. Yn de pMJP-perioade wurde foar spesifike, beskerme soarten bisten en planten foarsjennings troffen. Ôfhinklik fan de ûnderhannelings mei Bleker sille de prestaasjes yn it jierplan 2012 formulearre wurde. Yn kombinaasje mei de oanpak fan Wâlen en Kaaien troch Wetterskip Fryslân wurde trije yntegrale projekten útfierd op it mêd fan natuer, rekreaasje en mooglik doarpsfernijing. Yn de pMJP-perioade wurde projekten stimulearre om de ekologyske en gemyske kwaliteit fan it oerflaktewetter te ferbetterjen, soks troch it selssuverjend fermogen fan it wetter op in heger nivo te krijen. Alhoewol’t de ûnderhannelings mei Bleker noch geande binne, is ûnderwilen dúdlik dat de synergydoelen foar de KRW noch wol neistribbe wurde moatte. Ryksjild is beskikber yn de foarm fan it saneamde synergyjild as ûnderdiel fan it ILG, soks om de Ramtrjochtline Wetter útfiere te kinnen. Der sille op syn minst 2 synergyprojekten taret wurde.

De Boaiemfisy is yn 2010 opsteld en wurdt de kommende jierren útfierd. Wy ferwachtsje, ek mei it each op de ûnderhannelings mei Bleker, gjin nije ferplichtings mear oan te gean. Yn 2012 sille wy fjouwer ha grûn foar deirekreaasjefoarsjennings yn eigendom krigen hawwe en ynrjochtsje yn de neiste omkriten fan stêden en doarpen. Ôfhinklik fan de ûnderhannelings mei Bleker sille wy yn it jierplan 2012 de nei te stribjen prestaasjes foar de lanlike rûtenetwurken oanpasse. Wy stribje dernei om 35 km provinsjale rûtenetwurken te

121

Doelwearden 2012

Realisaasje 2012

p.m.

6 projekten

3 projekten

4 projekten

2 synergyprojekten

7 projekten De tarieding troch it Wetterskip fan de noch út te fieren projekten wurdt yn oerlis yntinsivearre. Yn 2013 moatte alle projekten beskikt wêze.

Útfiering Boaiemfisy

Yn it ûnderhannelingsa kkoart is in koarting tapast op de KRWmiddels fan likernôch € 1,4 mln. By de wiziging fan it jierplan pMJP 2012–2013 wurdt besjoen oft dat tekoart opheind wurde kin. Neffens plenning

4 ha

4 ha

0 km lanlike rûtenetwurken

Gjin nije prestaasjes lanlike prestaasjes lanlike rûtenetwurken

(Prestaasje)yndikators Ûnderwerp Yndikator ûntwikkeljen en te ferbetterjen. Kwaliteit fan it nivo fan toeristyske foarsjennings fuortsterkje en ferbetterje

Lânskip (generyk)

Argeology

Stichting Landschapsbeheer Friesland (LBF)

Leefberens plattelânsgebieten ferbetterje

De plattelânsekonomy stimulearje en ferbreedzje

Erfgoed en monumintesoarch

Yn 2012 wurdt it nivo fan toeristyske foarsjennings fan it lanlik gebiet fierder fuortsterke mei projekten dy’t út de mienskip komme. Neffens de basisprogrammearring ferwachtsje wy njoggentjin projekten te ferwêzentlikjen. Mei doelmjittige projekten wurde de natuerlike, kultuerhistoaryske en karakteristike kwaliteiten fan it Fryske lânskip beholden en/of fuortsterke. Yn it Jierplan pMJP 2012 wurde de prestaasjes op ‘en nij formulearre. Yn 2011 wurdt ien argeologysk objekt feilich steld en ien argeologysk stipepunt ynrjochte.

Wy stelle alle jierren in subsydzjebudzjet beskikber oan de Stichting Landschapsbeheer Friesland. Dêr wurdt in koarting fan 5% op tapast yn ferbân mei provinsjale besunigings (sjoch by belied lânskip). Dêrnjonken krijt LBF alle jierren in doelútkearing van € 385.000,- ut it ILG wei. It is noch net dúdlik hoe’t de besuniging fan Bleker stal krije sil en hokker finansjeel effekt dat jout op de jierbydrage út it ILG. Yn ‘e rin fan 2011 wurdt it nije plattelânsbelied oan Provinsjale Steaten foarlein. Nei oanlieding dêrfan wurde de te ferwêzentlikjen prestaasjes ek op ‘en nij formulearre. Dat sil sa syn gefolgen hawwe foar it Jierplan pMJP 2012. Yn de pMJP-perioade wurdt de plattelânsekonomy mei ferskate projekten stimulearre en ferbrede. Foar 2012 hoopje wy op 20 projekten mei in bydrage fan de provinsje fan € 0,5 mln. en in POP-bydrage fan € 0,5 mln. De hichte fan de bydrage út it pMJP is op syn meast € 50.000,- foar ien projekt. Mei it each op de besuniging op dat pMJP-ûnderdiel is yn 2012

122

Doelwearden 2012 35 km provinciale routenetwerken 19 projekten

Realisaasje 2012 +/- 35 kilometer provinsjale rûtenetwurken 14 projekten

p.m.

12 projekten Dêrby is ûnder oare twa km elzesingel oanlein

1 argeologysk objekt

1 projekt Yn dat projekt is ûndersyk dien by trije terpsoallen

1 argeologysk stipepunt

1 argeologysk stipepunt wurdt taret neffens plenning

1 doelútkearing

p.m.

20 projekten

doarpshuzen: 10 projekten lokaal: 44 projekten regionaal: 12 projekten provinsjaal: 3 projekten 26 projekten

2 projekten

10 projekten


Kultuer

Plattelânsprojekten, LEADER

allinne subsidiearring fan POPprojekten mooglik. It liket derop dat it POP-jild ek op is. Faaks is der noch frijfal te ferwachtsjen. It is ús ambysje om noch twa projekten te ferwêzentlikjen. It is ús ambysje om yn 2012 by te dragen oan fiif projekten foar de promoasje en it fuortsterkjen fan de streekeigen en Fryske kultuer. It EU-Plattelânsûntwikkelingsprogramma (POP) is yn ús pMJP opnommen. Wy passe de Leadersystematyk yn de fiif Fryske plattelânsgebieten ta.

Doelwearden 2012

Realisaasje 2012

5 projekten

7 projekten

p.m.

neffens plenning Yn 2012 binne der neffens de Leadersystematyk 12 projekten beskikt en noch 8 yn behanneling

Ryksmiddels Ynvestearringsbudzjet Lanlik Gebiet (ILG) Op 23 novimber hawwe de steatsiktaris en de provinsjes de Ôfslutingsoerienkomst ILG ûndertekene. Dêr binne finansjele en juridyske ôfspraken yn makke oer it ôfsluten fan it ILG. Provinsjale Steaten binne skriftlik ynformearre oer alle bysûnderheden fan dy ôfslutingsoerienkomst. Op grûn fan dy ôfspraken krijt de provinsje in desintralisaasjeútkearing. Dêrmei kin de provinsje de útjeften dwaan dêr’t yn it ramt fan de Bestjoersoerienkomst ILG al foar 20 oktober 2010 ferplichtings foar oangien wiene. Útsûndering binne de betellings foar oankeap en ynrjochting fan de EHS. Dy moatte betelle wurde út de ferkeap fan grûnen fia it saneamde grûn-foar-grûnprinsipe. As provinsje sille wy earst op syn meast € 22,5 mln. foarfinansierje moatte, dêr’t in part al fan ta stân brocht is. Ein 2012 is dêr in foarfinansieringsfoarsjenning foar ynsteld. Provinsjale Steaten binne dêr by brief oer ynformearre. Fanwegen it weifallen fan ryksfinansiering en de ûndúdlikens oer de te heljen doelen is der flinke stilstân ûntstien yn de útfiering fan it oarspronklike pMJP. Dat jildt benammen foar de oankeap fan grûn en de ynrjochting fan natuergebieten. De stilstân wurdt noch slimmer troch de ûndúdlikens by it trochleverjen fan grûnen. Op grûn fan de steatsstiperegels moatte terreinbehearende organisaasjes (tbo’s) en partikulieren op deselde wize behannele wurde. De gefolgen dêrfan wurde no yn IPO-ferbân yn kaart brocht en der wurdt oan in oplossing wurke. Jierprogramma pMJP 2012-2013 It provinsjaal Mearjierreprogramma Lanlik Gebiet (pMJP) 2007-2013 is in sânjierrich programma dêr’t ferskate maatregels of prestaasjes yn opnommen binne. De lêste jierskiven fan dat programma binne yn it Jierprogramma pMJP 2012-2013 útwurke. Dêr is it ILG as finansieringsboarne foar nije finansiering út weifallen. Foar in tal ûnderdielen binne dêrom gjin nije aktiviteiten foar 2012 en 2013 mear plend. It Jierprogramma giet, wat de nije aktiviteiten oanbelanget, om dy reden allinne oer de provinsjale doelen en middels. Út it boppesteande docht bliken dat de útfiering foar it grutste part op skema leit. Der binne lykwols in pear tafallers en ôffallers. Begjin 2013 sille Deputearre Steaten dêrom besjen hokker oanpassings yn it Jierprogramma fanneden binne om dy tafallers en ôffallers op te heinen.

123


Realisaasje 2011


Rekken 2012


Baten Strukturele budzjetten Tydlike budzjetten Foarsjennings Oerrinnende passiva Baten mei-inoar

0 1.496 0 58.186 59.682

78 31.887 0 423 32.389

70 39.219 374 173 39.836

8 -7.332 -374 250 -7.448

Lesten Strukturele budzjetten Tydlike budzjetten Reserves Foarsjennings Oerrinnende passiva Bedriuwsfieringskosten Lesten mei-inoar

613 27.003 -34 0 58.186 4.628 90.396

670 67.407 0 1.476 423 2.409 72.385

659 56.543 55 1.850 173 2.255 61.536

10 10.864 -55 -374 250 154 10.849

-30.714

-39.996

-21.699

-18.297

Mutaasje reserves

23.320

-15.624

-33.764

18.140

Resultaat nei mutaasje reserves

-7.394

-55.620

-55.464

-156

Resultaat foar mutaasje reserves

Tydlike beliedsprogrammabudzjetten Yn de begrutting 2012 binne de ynkomsten en útjeften foar it ILG rûsd op grûn fan it bestjoersakkoart fan 2007 mei it ryk. Yn dy rûzing binne foar it ûnderdiel realisaasje EHS ek de betellings foar oankeap fan grûn en ynrjochting EHS meinommen. As gefolch fan it ûnderhannelingsakkoart wurde de kosten fan oankeap fan grûn en ynrjochting net mear troch it ryk finansiere. Dêrtroch is der foar mear jierren in te hege rûzing yn de begrutting opnommen. By oare ûnderdielen strike de begrutte bedraggen ek noch net mei de útkomsten fan it ûnderhannelingsakkoart. By de 1e berap 2013 sille wy dat foar de rest fan de perioade noch lykstrike. Foarsjenning By it bedrach fan € 1,476 mln. oan de lestekant giet it om de yn 2012 ynstelde foarsjenning foar it Greidefûgelkompensaasjefûns. Dy middels wiene yn it FYLG opnommen, mar dat strykt net mei de langjierrige kontrakten dy’t mei boeren ôfsletten wurde. By de € 0,374 mln. oan de bate- en lestekant giet it om frijfal as gefolch fan de ferkeap fan grûnen yn it IKG. Oerrinnende passiva It giet hjir om de ynkomsten en útjeften fan de projekten Technyske Help Leaderprojekten. Troch begruttingstechnyske wizigings binne de bestegings fan de jierren dêrfoar net sichtber en dat jout gjin dúdlike ôfspegeling. Allinne de bestegings fan 2012 binne yn dit oersjoch opnommen.

124

Ynvestearrings Bedraggen x € 1.000,Oplevere wurk

Stân op 1-1-2012 40.851

Fermearderings

Ferminderings

-6.967

1.985

Stân op 31-12-2012 31.899

Taljochting By de ‘Oplevere Wurk’ giet it om it saldo fan it Ynvestearringskredyt Grûn (IKG). Yn 2012 hat der in tal ferkeapen west. Dêrtroch is de wearde fan de grûnfoarrie yn it IKG no mei hast € 9 mln. fermindere. Yn 2012 binne alle IKG-grûnen taksearre en/of op merkwearde wurdearre. Ein 2012 bedraacht de boekwearde fan de IKG-grûnen om-ende-by € 32 mln. Op grûn fan de taksaasjes/weardebepalings wurdt de merkwearde fan de grûnen op likernôch € 27,5 mln. rûsd. De foarsjenning, dy’t foarhinne op 20% fan de boekwearde oanholden waard, is ein 2012 om dy reden op € 4,5 mln. fêststeld. Neffens it ‘âlde’ persintaazje (20) is der om-ende-by € 2,0 mln. fan de foarsjenning nei de reserve ILG/FYLG weromgien. Balânspost foarsjennings Oersjoch en ferrin Stân op foarsjenning x € 1.000,1-1-2012 Risikofoarsjenning 8.892 grûnoankeapen IKG Greidefûgel0 kompensaasje

Tafoeging

125

Brûkt 374

4.725

Stân op 31-12-2012 4.541

1.476

0

1.476

Stân fan it Ynvestearringskredyt Grûn (IKG) op 31-12-2012 Jierlikse foarrie yn Tal ha. trochsneed yn Oankeap/ hannen neffens ferkeap PS-beslút 22-04-2009 Lânbou + EHS yn it ramt fan gebietsûntwikkeling Oankeap

Bedrach

719,9

Ûnderdiel

€ 28,9 mln. Grûn € 5,5 mln. Gebouwen

Ferkeap

231,6

€ 10,08 mln. Grûn € 2.6 mln. Gebouwen

600

488,3

400

447,1

EHS Oankeap

€ €

Ferkeap

319.6 400

127,5

100

106,1

0,43 mln. Gebouwen €

€

9,2 mln. Grûn

5,5 mln. Grûn 0,43 mln. Gebouwen

Kavelruil Oankeap

€ 3,8 mln. Grûn € 0,50 mln. Gebouwen

Ferkeap

87

€ 3 mln. Grûn € 0,50 mln. Gebouwen

100

19,1

300

155,7

Foarútrinnend Oankeap Ferkeap

Mei-inoar

13 300

142,8

1.400

777,7

126

€ 5,7 mln. Grûn én gebouwen € 0,36 mln. Grûn

3.6 Programma 6 – Economie, toerisme en recreatie Portefeuillehouders: de heer J.H.J. Konst, mevrouw J.A. de Vries, mevrouw S.A.E. Poepjes, mevrouw C. Schokker-Strampel en de heer J.A. Jorritsma

Wat wilden we bereiken met dit programma? (begrotingstekst 2012) Doel van dit beleidsprogramma is het bereiken van ’een duurzame economische ontwikkeling van de provincie Fryslân, waarbij nadrukkelijk wordt ingezet op een transitie naar een op kennis en innovatie gebaseerde economie’. Het economisch beleid van de provincie kent een generiek deel en een specifiek deel. Het specifieke economische beleid is gefocust op zes speerpunten en belangrijke sectoren van de Friese economie: watertechnologie, agrofood, metaal, zorgeconomie, toerisme (waaronder het Friese Merenproject) en duurzame energie.





6.1 Bedrijvigheid 6.2 Toerisme en recreatie 6.3 Duurzame energie

6.1 Bedrijvigheid Bedrijvigheid is de koepelnaam voor onze inzet op vier van de zes speerpunten uit 2012 (watertechnologie, agrofood, metaal en zorgeconomie) en voor onze inzet op het generieke economische beleid. Het is lastig om over al deze onderwerpen aan te geven of we hebben bereikt wat we wilden bereiken. In zijn algemeenheid kunnen we constateren dat de economie van Fryslân in een crisis verkeert. Dit uit zich in een veelheid aan faillissementen en een hoog werkloosheidspercentage van 8,7% (landelijk is dit 6,9%). Positieve uitschieter is de sector watertechnologie. In deze sector wordt ook in deze economisch moeilijke tijden vooruitgang geboekt. In watertechnologie zijn in Fryslân inmiddels 110 private bedrijven actief. Deze bedrijven bieden werk aan 3.500 mensen en zorgen voor een omzet van € 700 mln. Economische beleidsvisie In september 2012 hebben Provinciale Staten de economische beleidsvisie ‘Groen, slim en grensverleggend’ vastgesteld. In deze beleidsvisie zijn vijf speerpunten benoemd: agrofood, duurzame energie, recreatie & toerisme, watertechnologie en zorgeconomie. Metaal is opnieuw niet als apart speerpunt benoemd. Deze sector wordt meer als ‘toeleverend’ gezien. In de economische beleidsvisie is ook het bevorderen van de aansluiting tussen economie en arbeidsmarkt een belangrijk thema. Over de activiteiten op dit terrein hebben Provinciale Staten eind 2012 een actieplan ontvangen. 6.2 Toerisme en recreatie De meerjarige doelstellingen voor de werkgelegenheidsgroei en de bestedingen in de Friese toeristische sector staan zwaar onder druk door de economische omstandigheden. Hierdoor is de kans groot dat de doelstellingen op genoemde punten niet zullen worden

127

behaald. In het kader van het Friese Merenproject zal in 2013 een midterm review worden uitgevoerd. De uitkomsten hiervan worden in het najaar van 2013 aan Provinciale Staten voorgelegd. 6.3 Duurzame energie Door de huidige economische situatie blijkt het in de praktijk lastig om de businesscases voor zowel grootschalige als kleinschalige projecten rond te krijgen. Ook is er (nog) te weinig slagkracht en creativiteit in de samenwerking tussen bedrijfsleven, kennisinstellingen en overheden om innovatieve projecten van de grond te trekken. Daarnaast is ‘grijze’ stroom nog goedkoper dan ‘groene’ stroom. Hierdoor is er sprake van vertraging op duurzame energie, vooral op de thema’s duurzame mobiliteit en opwekking duurzame energie. Fûns Skjinne Fryske Enerzjy Er zijn wel positieve signalen op rijksniveau: uit het nieuwe regeerakkoord spreekt bijvoorbeeld een verhoogde ambitie. Op projectniveau is in Fryslân behoefte aan ondersteuning aan lokale initiatieven om businesscases rond te krijgen. Deze ondersteuning kan naast het inbrengen van kennis en (internationale) netwerken ook financieel (handgeld) zijn. Een consistent financieel instrumentarium is nodig, voor zowel grootschalige als kleinschalige initiatieven. Het is op deze punten dat de provincie meerwaarde heeft voor de Mienskip. Daarom werken we aan de oprichting van het Fûns Skjinne Fryske Enerzjy die tegemoet gaat komen aan de vraag vanuit de maatschappij.


Realisatie 2011


Rekening 2012


Baten 6.1 Bedrijvigheid 6.2 Toerisme en recreatie 6.3 Duurzame energie Totaal baten

4.949 826 124 5.899

11.406 1.222 391 13.019

12.884 140 552 13.576

-1.478 1.081 -161 -557

Lasten 6.1 Bedrijvigheid 6.2 Toerisme en recreatie 6.3 Duurzame energie Totaal lasten

32.733 11.524 6.567 50.824

156.922 14.661 3.865 175.448

157.685 11.595 3.769 173.048

-763 3.066 97 2.400

-44.925

-162.430

-159.472

-2.958

22.551

5.281

4.342

940

-22.374

-157.149

-155.130

-2.018


128

Beleidsveld 6.1 – Bedrijvigheid Wat wilden we bereiken? (begrotingstekst 2012) Projecten verwerven binnen de verschillende speerpunten (watertechnologie, energie, toerisme, metaal, zorgeconomie, agrofood) om een bijdrage te leveren aan de transitie naar een op kennis gebaseerde economie; Nieuw extern geld voor Friese speerpunten en projecten genereren, zowel nationale als EU-middelen; Goede samenwerking met bedrijven, kennisinstellingen en gemeenten om gezamenlijk projecten te ontwikkelen; Een goede aansluiting van het onderwijs op de arbeidsmarkt; Een goede samenwerking met andere Europese regio’s om met Europese programma’s, zoals Europa 2020 en Interreg, ons eigen beleid te realiseren; Een breedbandinfrastructuur in onze provincie met hoge snelheid realiseren; Zorgen dat onze provincie op internet bereikbaar is onder een eigen domeinnaam.





6.1. Bedrijvigheid

Toelichting Nog niet alle doelen zijn in 2012 bereikt. Een aantal van deze doelen kent een langere tijdshorizon, zoals de breedbandinfrastructuur. De andere doelen zijn doelen waar we ons continu voor inzetten, zoals betere aansluiting onderwijs en arbeidsmarkt.

Hebben we de gewenste resultaten bereikt? Gewenste resultaten uit begroting 2012 1. Projecten verwerven en financieren In 2012 gaan we verder met het ontwikkelen van innovatieclusters binnen de speerpunten watertechnologie, agrofood, metaal en zorgeconomie 2. Lobby voor nieuw geld Er is in 2012 meer duidelijkheid over de Europese gelden 3. Samenwerking 3.1 Het rapport van de F4 is in 2012 gereed, evenals de nieuwe economische beleidsvisie van de provincie. Beide documenten zijn de basis voor een hernieuwde samenwerking op economisch terrein 3.2 In 2012 is de samenwerking binnen Projectbureau Economie (A7 en Westergo) geëvalueerd. Op basis daarvan wordt beoordeeld of en in welke constructie we na 2012 verder gaan 3.3 Binnen het Ondernemersplein wordt in 2012 richting gegeven aan de samenwerking tussen de vier partners op basis van een op te stellen Plan van Aanpak. De provincie is één van de vier partners (naast de KvK, de NOM en Syntens) en is niet meer leadpartner 4. Economische structuurversterking 4.1 In 2012 willen we twee nieuwe financiële instrumenten instellen, te weten het Fûns Skjinne Fryske Enerzjy (FSFE) en het Doefonds. Wij werken de opzet en invulling van beide fondsen verder uit en leggen het resultaat separaat ter besluitvorming voor aan Provinciale Staten

129

Beleid

Tijd

Geld

Gewenste resultaten uit begroting 2012 4.2 Binnen onderwijs en arbeidsmarkt richten we ons in 2012 op: - het geven van invulling aan het strategisch platform - het oprichten van het bestuurlijk platform Arbeidsmarkt Fryslân - het versterken van de structuur van de Technetkringen

Beleid

Tijd

Geld

1. Projecten verwerven en financieren Speerpunt watertechnologie In de economische beleidsvisie is vastgelegd dat wij er naar streven om de Europese hub voor watertechnologie in Fryslân te realiseren. Dit is een doorlopend proces, waaraan ook in 2012 is gewerkt. De langjarige financiering van Wetsus is hierbij een belangrijk onderdeel. Zie ook paragraaf 9 Grote projecten. In 2012 zijn door verschillende partijen in de Friese watersector activiteiten ondernomen en projecten ontwikkeld die de centrumpositie van Fryslân op het gebied van watertechnologie verder versterken. Wetsus Wetsus is leadpartner geworden in twee Europese projecten. Het eerste project is een onderzoeksproject bij het Wetterskip waar een pilot wordt uitgevoerd door energie te winnen uit urine. Daarnaast leidt Wetsus een project, waarin Duitse en Nederlandse partners (onder wie negen uit Fryslân) samenwerken op de thema’s ziekenhuiswater en riothermie (energie uit rioolwater). Vitens Vitens heeft haar distributienetwerk in Noordoost-Fryslân aangewezen als proeftuin voor experimenten met intelligente watervoorziening. Vanuit de tender van Koers Noord is het project OPRISMA Fryslân gehonoreerd dat in deze proeftuin wordt uitgevoerd. Een consortium van bedrijven met onder andere Vitens en Aqua Explorer uit Leeuwarden ontwikkelt en demonstreert een systeem voor realtime management in het drinkwaterdistributiesysteem. Fryslân Fernyt III Vanuit het innovatieprogramma Fryslân Fernyt III zijn zes samenwerkingsprojecten van consortia van watertechnologiebedrijven gehonoreerd. Het betreffen projecten op het gebied van (kleinschalige) afvalwaterzuivering, behandeling van pekelwater, visvoer uit reststromen, on line legionellapreventie en het wasproces van pootaardappelen. Ook is een samenwerkingsproject op het gebied van ballastwaterbehandeling gehonoreerd. In januari 2012 is het nationale Centre of Expertise Watertechnologie (CEW) in Leeuwarden officieel geopend. Het CEW beoogt het opleiden van meer bèta/technisch talent voor de topsector water. Daarnaast helpt het CEW ondernemers bij innovaties door het uitvoeren van toegepast onderzoek. Het CEW is een initiatief van de Noordelijke Hogeschool en Van Hall Larenstein. Green Deal In september 2012 hebben het rijk, de Friese waterketenpartners, Wetsus, Wateralliance en Centre of Expertise Water Technology een Green Deal voor de waterketen getekend. Met deze deal slaan zij de handen ineen om innovaties in de Friese waterketen toe te passen. Dit moet gaan leiden tot het verminderen van water- en energieverbruik, hergebruik van afvalwater, grootschalig gebruik van regenwater en een veiliger en schoner oppervlaktewater. In december 2012 is bekendgemaakt dat het Centrum voor Innovatief Vakmanschap (CIV) voor de topsector Water aan het Friesland College en het Nordwin College in Leeuwarden is toegekend. In het CIV werken bedrijven en onderwijsinstellingen samen om er voor te zorgen dat nu en in de toekomst aan de vraag naar voldoende goed opgeleide (bèta)technische en technologische werknemers op mbo-niveau wordt voldaan. In Leeuwarden is door deze initiatieven in samenhang met de activiteiten van Wetsus

130

een unieke doorlopende leerlijn watertechnologie ontstaan. Dat houdt in dat studenten op alle niveaus (mbo, hbo, universitair en PhD) kunnen in- en doorstromen in de watertechnologische opleidingen. Speerpunt agrofood In 2012 is de speerpunt agrofood officieel verankerd in de economische beleidsvisie. Er was al lange tijd landbouwbeleid, maar voor food was er nog geen vastgesteld beleid. Er is steeds meer aandacht voor het denken vanuit de hele keten. Daarom kunnen de agro (primaire sector) en de food (verwerkende industrie) niet meer los van elkaar worden gezien. Biobased economie De drie noordelijke provincies willen samenwerken in hun streven naar een biobased economie, waarvoor de agrosector een belangrijke sector is. In juli 2012 is de Roadmap Biobased Economy vastgesteld. Aan de NOM is de opdracht verstrekt om een projectplan te schrijven. Noordelijke Agrodeal Het afgelopen jaar heeft ook in het teken gestaan van de vormgeving van de noordelijke Agrodeal. Deze deal moet de komende jaren resulteren in innovatieve duurzame projecten. MKB-valorisatiefonds agrofood sector In het kader van het Topsectorenbeleid is in het najaar het MKB-valorisatiefonds voor de agrofood sector opengesteld. Voor Fryslân is één haalbaarheidsproject gehonoreerd. Dit betreft een onderzoek naar het gebruik van aardappelvezels. Food Circle Het in 2011 gestarte project Food Circle is in 2012 verder uitgevoerd. Binnen dit project worden ontwikkelingen op het gebied van voeding omgezet in toepasbare kennis en kunde. Food Circle wil opereren als een regionaal platform waarin bedrijven, kennisinstellingen en experts samenwerken. In 2012 is een ‘netwerkbrooker’ benoemd die actief het bedrijfsleven benadert en activeert. Naast de organisatie van informatiebijeenkomsten voor het bedrijfsleven heeft Food Circle 14 onderzoeksvoorstellen opgesteld voor bedrijven. Ook hebben zeven adviestrajecten plaatsgevonden. Dairy Campus De werkzaamheden rond de Dairy Campus hebben in het teken gestaan van het verkrijgen van de definitieve beschikking van het rijk. Eind 2012 is deze beschikking ondertekend. Hiermee kan een grote stap voorwaarts worden gezet. In 2012 organiseerde de Dairy Campus netwerkbijeenkomsten, deed onderzoek en faciliteerde projecten. Bijvoorbeeld het mestraffinageproject dat onder meer door een subsidie uit Fryslân Fernijt III is gerealiseerd. De provincie heeft de gemeente Heerenveen ondersteund bij het binnenhalen van de kaas- en weifabriek Aware/Fonterra. Met de komst van deze fabrieken en de uitbreidingsplannen van Friesland Campina blijkt de aanwezigheid van goed gekwalificeerd personeel een belangrijk aandachtspunt voor de komende jaren. Tot slot is vermeldenswaardig de haalbaarheidsstudie naar de valorisatie van het restafval van tomaat en paprika. Een ander project betreft een onderzoek naar eiwit uit gras (Grassa) en de winning van eiwit uit eendenkroos. Speerpunt metaal In 2012 heeft de provincie samen met het innovatiecluster in Drachten en de gemeente Smallingerland een eerste aanzet gegeven tot de ontwikkeling van een ecosysteem

131

(Technocampus) in Drachten. Hiervoor is een onderzoek uitgevoerd naar de haalbaarheid en het draagvlak. Dit rapport is in november 2012 opgeleverd en dient als basis voor de vervolgstappen in 2013. In de eerste helft van 2013 wordt Provinciale Staten gevraagd het traject om tot een ecosysteem te komen, mede te financieren. Zie ook de paragraaf Grote projecten. Het project om de roestvaststaalsector nationaal en internationaal beter te positioneren, is niet geslaagd. Het draagvlak onder de rvs-bedrijven is onvoldoende om een project te realiseren. Speerpunt zorgeconomie Bij de behandeling van de economische beleidsvisie hebben Gedeputeerde Staten een motie overgenomen met het verzoek om het voortouw te nemen om samen met zorginstellingen, scholingsinstituten, zorgverzekeraars, gemeenten en belangenorganisaties een Friese strategische zorgagenda te ontwikkelen, waarbij Fryslân als landelijk voorbeeld en proeftuin functioneert. In 2013 wordt hierop teruggekomen. In het kader van het subsidieprogramma Fryslân Fernijt III is één nieuw innovatief demonstratieproject begeleid. Daarnaast zijn andere projecten gemonitord. Het gaat ten eerste om het project van de Hoofdpijnkliniek van ziekenhuis de Sionsberg in Dokkum. Het project behelst de ontwikkeling van een kenniscluster en zorgtoeristische arrangementen op het gebied van (hoofd)pijnbestrijding. Daarnaast is er een project waarin een serious game wordt ontwikkeld om chirurgen te trainen in het uitvoeren van laparoscopische ingrepen. 2. Lobby voor nieuw geld In 2012 zijn voorbereidingen getroffen om ook voor de nieuwe EU-periode 2014-2020 weer een beroep op nieuw Europees geld (onder meer EFRO, POP) te kunnen doen. Hierover zijn Provinciale Staten begin oktober 2012 geïnformeerd. Omdat in 2012 nog geen concrete duidelijkheid is verkregen, is aan dit gewenste resultaat de kleur geel toegekend. Hieronder wordt een overzicht gegeven van de verschillende budgetten waaruit projecten zijn gefinancierd. Landelijk pieken/transitiebudget In 2012 zijn er twee beschikkingen afgegeven aan Friese projecten die zijn gehonoreerd in het kader van de najaarstender van het landelijke pieken/transitiebudget. Aan het watertechnologisch project ‘’OPRISMA Fryslân’ werd een provinciale cofinancieringsbijdrage van € 111.434,- toegekend. Aan het project ‘Nieuwe verwaarding van algenbiomassa’ is een provinciale cofinancieringsbijdrage van € 167.585,toegekend. Eind 2012 is door het dagelijks bestuur van het SNN besloten het restant van de zogenoemde piekenmiddelen in te zetten voor: Twee tenders van een omvang van elk € 5 mln. gericht op de noordelijke speerpuntsectoren. € 8 mln. voor de voortzetting van de SNN-regeling NIOF (noordelijke innovatie en ondersteuningsfaciliteit) € 9 mln. voor grootschalige projecten vanuit de provinciale pijplijn; hiervan is € 2,7 mln. gereserveerd voor Friese projecten. Europees Fond Regionale Ontwikkeling (EFRO) Omdat het noordelijk EFRO-budget is uitgeput zijn er in 2012 geen beschikkingen afgegeven vanuit het cofinancieringbudget EFRO. De aandacht richt zich nu op het afrekenen van projecten. In 2012 zijn er twee projecten afgerekend: ‘Keramiek en

132

Publiek’ van Museum Princessehof en ‘Fryslân Topattractie van Nederland’. De vrijval van ruim € 560.000,- is toegevoegd aan het overcommitteringsbudget. Waddenfonds Sinds 1 oktober 2011 is de decentrale uitvoering van het Waddenfonds een feit. De gemeenschappelijke regeling van het Waddenfonds is op 1 oktober 2012 opgericht. Er zijn in het kader van de provinciale cofinanciering in 2012 geen aanvragen ingediend. Ook zijn er geen projecten afgerekend. Regionaal Economisch programma (REP) In 2012 is vanuit het rijksdeel van het REP aan twee projecten een bijdrage verleend. Wetsus ontvangt een rijksbijdrage van € 19 mln. voor de periode 2013-2016. Eenzelfde bijdrage voor de periode 2017-2020 is gereserveerd. In 2013 wordt een aanvraag voor € 13 mln. vanuit het regionale deel van het REP ingediend. Deze aanvraag wordt nog aan Provinciale Staten voorgelegd. Aan het project Dairy Campus is vanuit het rijksdeel-REP een bijdrage van € 15 mln. toegekend. Ook is er € 2,5 mln. aan REP-cofinanciering (voorwaardelijk) beschikbaar gesteld. Met deze twee projecten is het Friese aandeel in het rijksdeel van het REP (totaal € 57 mln.) bijna belegd. Op 21 maart 2012 hebben Provinciale Staten € 20 mln. aan REP-middelen beschikbaar gesteld voor de financiering van de programmalijn ‘bestedingen aan de wal’ als onderdeel van het Uitvoeringsprogramma Friese Merenproject 2011-2015. Eerder is al € 4,6 mln. uit het regionale deel van het REP voorwaardelijk beschikbaar gesteld voor het Friese Merenproject ‘tweede fase gemeente Wymbritseradiel’. Het totaal aan beschikbaar gestelde REP-middelen aan Friese Merenprojecten komt hiermee op € 24,6 mln. Na verwerking van bovengenoemde bedragen (inclusief de ‘zachte’ bedragen voor Wetsus voor de periode 2017-2020) is ultimo 2012 de stand van de budgetten (restant) als volgt: Rijksdeel REP (€ 57 mln.): € 4 mln. REP-regio (€ 48 mln.): € 20,4 mln. REP-cofinanciering (€ 32.4 mln.): € 19,9 mln. Convenantsmiddelen A7/Westergo In 2012 is ten laste van de convenantsmiddelen een extra provinciale bijdrage van € 1,3 mln. toegezegd voor het uitgraven van de Drachtstervaart. Voor het project ‘The Tall Ships Races Harlingen’ is een bijdrage van € 200.000,- beschikbaar gesteld. Het college heeft in 2012 een uitvoeringsregeling vastgesteld die specifiek van toepassing is bij de subsidiëring van projecten in het kader van de convenanten A7 en Westergo. Gelijktijdig met het vaststellen van de uitvoeringregeling is een hieraan gekoppeld subsidieplafond vastgesteld van € 6,5 mln. Binnen het subsidieplafond is een bedrag van € 1 mln. gereserveerd dat zal worden ingezet voor de uitvoering van het project ‘Herontwikkeling Molenplein’ in Heerenveen. Het bedrijf Bright Spark heeft voor de uitvoering van het project ‘Ballastwater Treatment’ een subsidiebijdrage van € 200.000,- toegezegd gekregen. Tot slot is een bedrag van € 1.230.800,- gereserveerd voor de uitvoering van tien projecten. Hierbij het gaat om innovatieve projecten, om projecten die zijn gericht op een betere aansluiting tussen onderwijs en bedrijfsleven en om projecten die zijn gericht op het bevorderen van internationale contacten tussen bedrijven uit de kernzones en buitenlandse bedrijven. Fryslân Fernijt III Fryslân Fernijt III is het subsidieprogramma voor innovatie voor de periode 2011-2013. Voor de thema’s duurzame energie, water, recreatie & toerisme en ‘gezond ouder worden’ konden tot 1 april 2012 projecten worden ingediend. In totaal zijn er 46 subsidieaanvragen ingediend, waarvan 24 projecten ‘beschikt’ zijn. Elf projecten voor het

133

thema duurzame energie, zeven projecten voor het thema water, twee projecten voor het thema recreatie en toerisme en vier projecten voor het thema ‘gezond ouder worden’. De totale omvang van de projecten bedraagt € 8.532.060,-. De projecten ontvangen voor een bedrag van € 4.391.399,- aan financiële steun van de provincie Fryslân, de Europese Commissie en het ministerie van Economische Zaken. Interreg In 2012 is verdere uitvoering gegeven aan verschillende internationale samenwerkingsprojecten in het kader van het Europese fonds Interreg. De provincie is actief in een aantal projecten. In enkele daarvan neemt de provincie het voortouw als leadpartner. In andere gevallen is ze partner of zorgt ze alleen voor cofinanciering zodat het Friese MKB optimaal kan profiteren van deze EU-middelen. In 2012 is het project SAIL goedgekeurd. Samen met partners uit zeven andere landen rond de Noordzee is het project SAIL gestart. De initiatiefnemers willen daarmee innovatieve en efficiënte oplossingen ontwikkelen voor duurzaam varen. In de komende drie jaar gaan ze op zoek naar mogelijkheden om de scheepvaartindustrie te verduurzamen. Momenteel wordt hard gewerkt aan de invulling van de nieuwe programma’s. Een aandachtspunt is, naast de inhoud, ook de vereenvoudiging van regelgeving. Vooral in de samenwerking met Duitsland worden hier goede vorderingen gemaakt. 3. Samenwerking 3.1 Samenwerking F4 In 2012 hebben de vier grote gemeenten in Fryslân hun rapport over de economische samenwerking opgeleverd. Dit rapport is gebruikt bij de economische beleidsvisie die Provinciale Staten op 19 september heeft vastgesteld. Ook in 2013 zal de provincie deze samenwerking met de vier grote gemeenten intensiveren. Zij worden betrokken bij de uitwerking van de in de economische beleidsvisie genoemde speerpunten. 3.2 Projectbureau A7/Westergo Op basis van de evaluatie A7Westergo heeft de stuurgroep A7Westergo in 2012 besloten het convenant na 2013 niet te verlengen. Uit de evaluatie kwam naar voren dat vooral de verbindende rol van het projectbureau tussen ondernemers en overheid, de kennis over ondernemerszaken en het uitgebreide netwerk kwaliteiten zijn die niet verloren mogen gaan. In één van de uitvoeringsprogramma’s van de economische beleidsvisie zal worden aangegeven of en in welke vorm een en ander wordt voortgezet. Dit uitvoeringsprogramma is gepland voor de vergadering van Provinciale Staten in mei 2013. 3.2 Ondernemersplein Fan Fryslân In 2012 hebben de partners in het Ondernemersplein, bestaande uit de Kamer van Koophandel, Syntens, NOM en de provincie, een ondernemersloket gerealiseerd. Hier kunnen bedrijven zich melden met specifieke vragen over onder meer innovatie, export en investeringen. Hiervoor hebben de partners een centraal telefoonnummer en een website gelanceerd dat is gepresenteerd op de bedrijvencontactdagen in maart van 2012. Daarmee is in 2012 aan de primaire doelstelling van het ondernemersplein invulling gegeven. 4. Economische structuurversterking 4.1 Doefonds en Fûns Skjinne Fryske Enerzjy (FSFE) Zie voor het FSFE beleidsveld 6.3 Duurzame energie. Het Doefonds wordt behandeld in paragraaf 9 Grote projecten.

134

4.2 Aansluiting economie en onderwijs De provincie richtte zich in 2012 op de volgende drie doelen: Strategisch platform In 2012 heeft de provincie een start gemaakt met het oprichten van een strategisch platform Verbetering aansluiting onderwijs en arbeidsmarkt. Doel van het platform is de doelmatigheid van het onderwijs te versterken. De samenstelling van het platform is gerealiseerd en bestaat uit de voorzitters van colleges van bestuur van de drie mboinstellingen in Fryslân en vijf stakeholders uit het bedrijfsleven. Bestuurlijk platform Arbeidsmarkt Fryslân De gemeente Leeuwarden en de provincie hebben samen vastgesteld dat er meer moet worden samengewerkt om de regionale economie te versterken. Er is een bestuurlijk platform geformeerd met vertegenwoordigers uit onderwijsveld, bedrijfsleven, UWV, gemeenten en vakbonden. Vanuit het bestuurlijk platform kunnen er via het uitvoerende coördinerende platform concrete activiteiten worden opgezet. In 2012 zijn er enkele bijeenkomsten van beide platforms geweest en de eerste contouren van samenwerking worden zichtbaar. Technetkringen De Technetkringen zijn opgericht met ondersteuning van de provincie en ondergebracht in het project Technisch Beroepsonderwijs in Fryslân. Hiermee is de continuering van het project voor de komende drie jaar geborgd en kunnen de activiteiten worden voortgezet. (Prestatie)indicatoren Onderwerp De Friese economie is over de volle breedte versterkt Versterking van de concurrentiepositie van het Friese bedrijfsleven Bedrijvigheid

Indicator Werkgelegenheid

2011 Aantal banen 1 april 20111: 229.163

2012 227.374

Regionaal economische groei

1,1% in 20112

Aantal bedrijven/instellingen

Per 1 april 20113: 50.938

In 2012 wordt een groei van -0,8% verwacht 51.957

Toelichting Er is een aantal indicatoren dat een beeld geeft van de Friese economie. Dat zijn onder meer de stand van de werkgelegenheid, de economische groei en het aantal bedrijven. Voor deze indicatoren geldt dat de directe bijdrage van de provincie moeilijk kan worden gemeten en externe invloeden de waarden van deze indicatoren bepalen. Daarom worden op basis van de nieuwe economische beleidsvisie geschiktere indicatoren bepaald.

1

Bron: Werkgelegenheidsregister provincie Fryslân (banen > 15 uur per week) Bron: ING Economisch Bureau 3 Bron: Werkgelegenheidsregister provincie Fryslân 2

135

Wat heeft het gekost? Exploitatie Bedragen x € 1.000,Baten Structurele budgetten Tijdelijke budgetten Overlopende passiva Totaal baten Lasten Structurele budgetten Tijdelijke budgetten Overlopende passiva Bedrijfsvoeringskosten Totaal lasten Resultaat voor mutatie reserves Mutatie reserves Resultaat na mutatie reserves

Realisatie 2011


Rekening 2012


514 4.292 143 4.949

465 3.689 7.252 11.406

478 4.384 8.022 12.884

-13 -695 -770 -1.478

1.195 27.994 143 3.401 32.733

980 144.442 7.252 4.249 156.922

898 144.932 8.090 3.765 157.685

82 -491 -838 484 -763

-27.784

-145.516

-144.801

-715

15.661

5.040

5.018

22

-12.123

-140.476

-139.783

-693

Structurele budgetten Op de structurele budgetten is er in 2012 sprake van een onderbesteding van € 80.000,bij het budget Agenda Economie. Deze onderbesteding is vooral het gevolg van vertraging bij de uitvoering van een aantal projecten en onderzoeken. Tijdelijke budgetten (lasten) De doorbetaling aan de gemeenschappelijke regeling Waddenfonds is op dit beleidsveld verantwoord. Dat verklaart het verschil ten opzichte van de jaarrekening 2012. Op de tijdelijke budgetten is een bedrag van bijna € 500.000,- overschreden. Dit betreft projecten die zijn gefinancierd uit cofinancieringsbudgetten EFRO/EZ Interreg/EFRO/Waddenfonds. Deze overschrijdingen worden gedekt door de budgetten voor 2013 en verdere jaren via de mutatie reserves naar voren te halen. Daarnaast is er bij de categorie B-budgetten nog sprake van een vrijval van € 180.000,-. Dit betreft voornamelijk de onderbesteding bij het project Internetextensie.frl. Tijdelijke budgetten (baten) Hier is voor een bedrag van € 700.000,- meer ontvangen dan geraamd. Deze hogere baten hebben betrekking op Interreg-projecten. De projecten liggen goed op schema, waardoor er extra middelen van de EU binnenkomen die direct weer ingezet kunnen worden. Deze middelen zijn gereserveerd voor besteding in volgende jaren. Overlopende passiva De overlopende passiva hebben betrekking op het project Fryslân Fernijt.

136

Beleidsveld 6.2 – Toerisme en recreatie Wat wilden we bereiken? (begrotingstekst 2012) Toerisme en recreatie Onze provincie bezit een groot aantal kernkwaliteiten die de potentie hebben Fryslân uit te laten groeien tot één van de toeristische topgebieden in Nederland. De sterke punten (Unique Selling Points, USP’s) zijn het Friese Waddengebied, de watersportmogelijkheden (de Friese meren, IJsselmeer en Waddenzee) en de Elfsteden. Het beleid is geconcentreerd op versterking en internationalisering van deze speerpunten met als doel recreatie en toerisme in en naar Fryslân te laten toenemen. De uitvoering van het geformuleerde beleid vindt plaats via een tweetal uitvoeringsprogramma’s, te weten ‘Toeristische Topattractie’ (Wadden, Elfsteden) en ‘Het Friese Merenproject’ (grenzeloos varen). In februari 2011 is de Uitvoeringsagenda 2011-2013 Fryslân Toeristische topattractie vastgesteld, naast de USP Wadden, Elfsteden en Grenzeloos varen zijn de Friese Wouden toegevoegd als subprogramma. Deze lijnen gelden als kapstok voor projecten die wij steunen. Fryslân Marketing zet Fryslân op de kaart via de merken Fryslân en de Wadden. Onder deze merken kan de toerist zich verder oriënteren op bijvoorbeeld watersport, Friese Wouden, etc. Versterken imago van Fryslân Onder de noemer van Fan Fryslân is een Fries merkconcept ontwikkeld met als doel versterking van het beeld van Fryslân, zowel binnen als buiten Fryslân. We willen graag een eigentijds beeld van Fryslân waar bij ook oog is voor de economisch vernieuwende activiteiten van Fryslân en de Friese cultuur. Dit beleidsveld is vormgegeven via een tweetal uitvoeringslijnen: Programma Toeristische Topattractie en Programma Friese Meren. Daarnaast is sprake van het programma Fan Fryslân dat door Fryslân Marketing uitgevoerd wordt. 1. Programma Toeristische Topattractie Wij zetten de ingeslagen beleidslijn voort om Fryslân te profileren als topattractie in Nederland. Voor de periode 2011-2013 gelden de volgende doelen: - Handhaving van het bestedingsniveau boven het nationale gemiddelde - Groei van het werkgelegenheidsaandeel in de Friese toerisme sector - Kwaliteitsverhoging van recreatieve voorzieningen op basis van diversiteit van het aanbod, hogere bezettingsgraden en waardering van toeristen en eigen bevolking. Op middellange termijn streven wij de volgende ambities na: in 2013 is toegankelijkheidsinformatie over toeristisch-recreatieve voorzieningen in heel Fryslân optimaal beschikbaar. In samenwerking met de toerisme sector is een optimale en efficiënte digitale toeristische informatiestructuur gerealiseerd. 2. Het Friese Merenproject Door uitvoering van het project willen we de volgende beleidsdoelen bereiken: Versterking van de marktpositie van de sector toerisme en recreatie in het Friese merengebied. Verbeteren van de kwaliteit van natuur, landschap en water. Vergroten en verbeteren van het vaargebied. De prestaties van dit beleid zijn als volgt geformuleerd: Een werkgelegenheidsgroei van 30% in de Friese watersport gedurende de looptijd van het Friese merenproject.

137

Een bestedingsgroei (per persoon per dag) van 150% in de Friese watersport aan het einde van de looptijd. Groei watertoerisme die minstens zo groot is als de Duitse watersportgebieden. Om de beschreven doelen te realiseren binnen de programmaperiode (2015), de door PS vastgestelde financiële kaders en de beschikbare financiële middelen zal in de laatste 5 jaar van Het Friese Merenproject worden ingezet op: Het versoberen binnen vooral het infrastructurele deel van het programma; Het investeren in de restopgave van het programma in zowel economie als ecologie; Het verzilveren van de kwaliteitsverbetering door in te zetten op rendement; Het borgen van het beheer van basisvoorzieningen voor de lange termijn. De nadere uitwerking van deze aanpak is neergelegd in het uitvoeringsprogramma Friese Merenproject 2011-2015 en wordt eind 2011 aan uw Staten ter besluitvorming voorgelegd. Een concept versie hiervan is besproken in de Statenvergadering van 9 februari 2011, samen met de evaluatie van het programma Friese Meren over de periode 2000-2010. 3. Fan Fryslân De doelen van Fan Fryslân zijn: meer effect sorteren met de regiomarketing van Fryslân en een breder en sterker imago van Fryslân, zowel binnen als buiten Fryslân. De aanleiding om te werken aan het Merk Fryslân komt voort uit Fryske Fiersichten. Bij die gelegenheid zijn ideeën aangeleverd om het Merk Fryslân beter te benutten. We hebben op grond van onderzoek geconstateerd dat het imago van Fryslân goed is maar smal en sterk op traditionele beelden geënt. We willen graag een eigentijds beeld van Fryslân, waarbij ook oog is voor de economisch vernieuwende activiteiten van Fryslân en de Friese cultuur. Bovendien heeft Fryslân te kampen met concurrerende regio’s, waardoor meer aandacht besteed moet worden aan marketing. Een goed doordacht systeem van integrale regiomarketing levert ook een stimulans op voor de Friese economie. Ten slotte: er gebeurt al heel veel aan Fryslânpromotie maar de activiteiten op dit terrein zijn versnipperd. Er ontbreekt een verbindende schakel. Met een Fries merkconcept, zoals ontwikkeld met Fan Fryslân hebben we een uitgelezen kans om de krachten te bundelen. Het programma Fan Fryslân wordt uitgevoerd door Fryslan Marketing.





6.2. Toerisme en recreatie

Toelichting De meerjarige doelstellingen voor werkgelegenheidsgroei en bestedingen in de Friese toerismesector staan zwaar onder druk als gevolg van de recessie. Hierdoor is de kans groot dat de doelstellingen voor deze onderwerpen niet worden gehaald. In het kader van het Friese Merenproject wordt in 2013 een midterm review uitgevoerd. De uitkomsten hiervan worden in het najaar van 2013 aan Provinciale Staten voorgelegd.

138

Hebben we de gewenste resultaten bereikt? Gewenste resultaten uit begroting 2012 1. Programma Toeristische Topattractie 1.1 Toeristische organisatiestructuur 1.1.1 Verstevigen toeristische organisatiestructuur in Fryslân in nauwe samenwerking met de vier O’s: onderzoek, onderwijs, onderneming en overheid 1.1.2 Via Fryslân Marketing, investeren in de (internationale) toeristische promotie van Fryslân en het Waddengebied 1.2 Projecten verwerven en financieren 1.2.1 Projecten ontwikkelen voor seizoensverbreding, kwaliteitsverbeteringen en slimme arrangementen 1.2.2 Innovatiebevordering in het toeristisch aanbod en stimulering grensoverschrijdend toerisme in samenwerking met Duitse regio’s 1.2.3 Via de database/website van Fryslân Marketing wordt ‘toerisme met zorg’ verder uitgevoerd, waardoor toegankelijkheidsinformatie voor veel meer voorzieningen en regio’s gegeven wordt 1.2.4 In samenspraak met de Friese gemeenten onderzoeken of de focus in het huidige accommodatie beleid niet moet worden verlegd van nieuwe recreatieparken en accommodaties naar herstructurering van bestaand gebied 2. Het Friese Merenproject (FMP) 2.1 Grenzeloos varen 2.1.1 Uitbreiden vaarnetwerk. In 2012 worden, na instemming door uw Staten, de werkzaamheden voor de heropening van het Polderhoofdkanaal en de aanvullende natuurmaatregelen hervat. De laatste fase van het opwaarderen van de Noordelijke ElfstedenvaarRoute (NER) wordt in uitvoering genomen. De werkzaamheden voor het opwaarderen van het Lutscomplex worden voortgezet. De Wellebrug bij Woudsend wordt opgeleverd, evenals het fietspad langs de Swette 2.1.2 Verbeteren toegangspoorten. De drempelverlaging van de sluis in Workum en de capaciteitsuitbreiding van de Johan Friso sluis in Stavoren worden in uitvoering genomen 2.1.3 Verruimen bestaand vaarnetwerk en voorzieningen. De gemeente Opsterland start met de aanleg van toeristische overstappunten in de Turfroute. Indien de gemeentelijke bijdrage rond komt, volgt de realisatie in Ooststellingwerf. We beginnen met de voorbereiding van de verhoging van de brug in Jirnsum. De aanleg van zogenoemde ‘wachtverzachters’ (maatregelen die het wachten aangenamer maken) en het instellen van een betere regeling voor de brugbediening in de stad Leeuwarden vinden in 2012 plaats. We ondersteunen de gemeente Leeuwarden met de opwaardering van de Wurdumerfeart tussen Leeuwarden en Wirdum (sloepenroute) 2.1.4 Uitbreiding brug- en sluisbedieningstijden. Aansluitend op een onderzoek naar de bedrijfsvoering van de provinciale brug- en sluisbediening wordt in 2011 onderzocht in hoeverre het mogelijk is de bedieningstijden te verruimen door gemeentelijke bruggen aan te laten haken bij de provinciale bedieningsorganisatie. Samen met gemeenten zal gekeken worden naar de mogelijkheid van verruiming van de brugbediening door het inzetten van extra tijdelijk personeel. In 2012 wordt gestart met de eerste uitvoeringsmaatregelen 2.1.5 Baggeren bestaand netwerk. Naast de uitvoering van een aantal gemeentelijke baggerprojecten op basis van de provinciale subsidieregeling ‘Versnelling onderhoudsbaggeren’, voeren wij de eerder aangekondigde ‘nieuwe werkwijze’uit door vanuit de provincie meer regie te nemen om de baggerachterstand weg te werken. Wij nemen het initiatief om samen met gemeenten de komen tot een integrale aanpak, samenwerking en gezamenlijke financiering. De eerste resultaten hiervan worden in 2012 zichtbaar

139

Beleid

Tijd

Geld

Beleid

Tijd

Geld

2.2 Stimuleren bestedingen aan de wal 2.2.1 Masterplannen en versterkingsplannen. In het kader van de masterplannen Earnewâld, Heeg, Woudsend, IJlst, Langweer (tweede fase Stevenshoek) en Grou (tweede fase waterfront) worden werken uitgevoerd voor de versterking van de watersportkernen 2.2.2 Start uitvoering van ten minste vier masterplannen (Franeker, Balk, Joure, Dokkum) 2.2.3 Samen met de gemeente Leeuwarden wordt het tiende masterplan Ruimtelijke Kwaliteit watersportkern opgesteld 2.2.4 Begin van uitvoering van drie versterkingsplannen (Harlingen, Lemmer, Zuidoever Tjeukemeer) 2.2.5 Voor drie toegangspoorten (Stavoren, Workum, Lauwersoog) worden de versterkingsplannen afgerond 2.2.6 Over de uitvoering van de masterplannen voor de Toegangspoorten Stavoren, Workum, Makkum en de Watersportkern Bolsward wordt begin 2012 door de gemeente Súdwest Fryslân via een integrale afweging een priortering vastgesteld. Dit gebeurt in overleg met de provincie en kan er toe leiden dat enkele van deze vier plannen niet, of op een later tijdstip, worden uitgevoerd 2.3 Ecologie en Duurzaamheid 2.3.1. Mitigatie ecologie 2.3.1.1 In samenwerking met de terreinbeherende instanties als SBB en JFG wordt een start gemaakt met projecten ter versterking van de kwaliteit van de bestaande natuurgebieden rondom Snitsermar en Fluezen 2.3.1.2 Wetterskip en provincie werken intensief samen bij planvorming en uitvoering met een projectorganisatie voor het merengebied 2.3.2 Elektrisch varen 2.3.2.1 Het elektrisch varen wordt in samenwerking met de SEFF gestimuleerd. Door middel van een geïntegreerde aanpak gericht op het consumentengedrag, de uitbreiding van laadinfrastuctuur, certificering, innovatie en vaarinfrastructuur wordt samen met de partners gewerkt aan (verdere) uitvoering van het beleid 2.3.2.2 Er vinden (beurs)presentaties en promotieacties plaats 2.3.2.3 Er worden circa 125 oplaadpunten gerealiseerd binnen het basisnetwerk 2.3.2.4 Er wordt begonnen met een nadere uitwerking van kansrijke ‘electric only’ routes en vaargebieden 2.3.3 Duurzaamheid 2.3.3.1 (Her)gebruik van duurzame materialen, beperking van energiegebruik en oog voor het landschap en ruimtelijke kwaliteit zijn voorbeelden van duurzaamheid die bij de uitvoering van masterplannen in de praktijk gebracht worden 3. Fan Fryslân 3.1 Er wordt in 2012 buiten de provincie draagvlak gezocht 3.2 Bestaande initiatieven en organisaties (o.a. Fan Fryslân, Fryslân Ferbynt en Fryslân Marketing) die zich bezighouden met de ontwikkeling van de promotie van Fryslân worden samengevoegd dan wel in nauwe samenspraak uitgevoerd

Beleid

Tijd

Geld

1. Programma Toeristische Topattractie 1.1 Toeristische organisatiestructuur 1.1.1 Digitale informatievoorziening Het project Digitale toeristische informatievoorziening is aanbesteed. Alle binnen de provincie beschikbare relevante toeristisch data worden in een overkoepelende database ondergebracht en ontsloten voor de toeristische driehoek Tourist Info Fryslân, Beleef Friesland en Marrekrite en ondernemers. 1.1.2 Marketing en promotie Door het uitblijven van voldoende marktbijdragen in het SNN-project Fryslân Topattractie is Fryslân Marketing in financiële problemen geraakt. Inmiddels zijn met alle schuldeisers

140

afspraken gemaakt en is besloten de Stichting Fryslân Marketing op te heffen. Voor de gewenste beleidscontinuïteit is gekozen voor het opzetten van een tijdelijke stichting ‘Beleef Friesland’. Er wordt het komend jaar gewerkt aan een voorstel om de activiteiten op het gebied van (regio)marketing en promotie en toeristische informatievoorziening verder te integreren. Daarbij gaat het om activiteiten in het kader van Fan Fryslân, Tourist Info Fryslân (TIF) en de stichting Beleef Friesland. Dit moet voor 1 januari 2014 gerealiseerd te zijn. In maart 2013 wordt een informerende bijeenkomst voor Provinciale Staten georganiseerd. De online marketingactiviteiten lopen gewoon door. Voor 1 april 2013 wordt de integratie met de websites van Tourist Info Fryslân en Beleef Friesland gerealiseerd. Ook de database voor ‘toerisme met zorg’ is hierin opgenomen. Ondernemers kunnen via een login-formule zelf opgeven in welke mate hun accommodatie geschikt is voor mensen met een beperking. Via de website en speciale arrangementen wordt de toegankelijkheidsinformatie openbaar gemaakt. 1.2 Projecten verwerven en financieren 1.2.1 Kwaliteitsverbetering en seizoensverlenging Via het beëindigde budget bezinningstoerisme zijn elf projecten gesteund. Ook via het PMJP zijn projecten voor kwaliteitsverbetering en seizoensverlenging gesteund. De regioaanjagers van het TIF hebben zich samen met ondernemers ingezet voor de ontwikkeling van arrangementen. Het uitwerken van de speerpunten Wadden, Elfsteden en Wouden heeft in 2012 prioriteit gekregen. Voor het speerpunt Wadden is gestart met het opstellen van een toeristisch programma Wadden door Provincie en Friese Waddengemeenten (Waddeneilanden en Kust). Dit programma is in overleg met andere stakeholders opgesteld en wordt halverwege 2013 opgeleverd. Ook voor de speerpunten Elfsteden en Wouden is de focus bepaald. Elfsteden wordt vooral via marketing verder uitgewerkt, Wouden van onderop samen met de streek. 1.2.3 Toegankelijkheidsinformatie De toegankelijkheidsgegevens van toeristische voorzieningen worden in de gezamenlijke database van de nieuwe toeristische organisatie opgenomen en dus niet in de database van Fryslân Marketing. Hierbij is enige vertraging opgelopen 1.2.4 Accommodatiebeleid De planning is dat het onderzoek uiterlijk medio maart 2013 is. In februari 2013 zullen de deelresultaten plenair besproken worden met de Friese gemeenten. Hierdoor is het onderzoek iets later gereed dan gepland. 2. Friese Merenproject 2.1 Grenzeloos varen 2.1.1 Uitbreiden vaarnetwerk Door de rechtbank te Leeuwarden is de verleende ontheffing Flora- en faunawet voor het Polderhoofdkanaal vernietigd. Zonder ontheffing kan het project niet gerealiseerd worden. De gemeente Opsterland en het ministerie van Economische Zaken (de vergunningverlener) gaan de vernietiging aanvechten in hoger beroep bij de Raad van State. Daardoor loopt het project minimaal een jaar vertraging op. Als de Raad van State het oordeel van de rechtbank volgt, kan het project niet worden gerealiseerd. De derde fase van het Fietspad langs de Swette wordt in 2013 uitgevoerd doordat asbest is aangetroffen en onderhandelingen over grondaankoop langer duren dan verwacht. De gevolgen hiervan zijn niet onoverkomelijk, maar er is wel meer tijd nodig. Door de langere uitvoeringsduur blijven de bestedingen achter.

141

2.1.2 Verbeteren Toegangspoorten De drempelverlaging Sluis Workum is doorgeschoven naar einde vaarseizoen 2013 opdat de sluis niet in het vaarseizoen wordt gestremd. 2.1.5 Baggeren bestaand netwerk Een deel van de baggerinzet in de boezem wordt verschoven naar baggerinzet in de Turfroute. Die wijziging koste meer voorbereidingstijd waardoor een deel van de inzet en bestedingen doorschuiven naar 2013. 2.2 Stimuleren bestedingen aan de wal 2.2.1 Master- en versterkingsplannen Voor de uitwerking van de masterplannen in Heeg, Woudsend en IJlst heeft de gemeente Súdwest Fryslân twee maanden extra tijd nodig gehad. Inmiddels is deze uitwerking gereed en kan beoordeeld worden of deze voldoet aan de voorwaarden om in aanmerking te komen voor de gereserveerde REP-bijdrage (PS december 2010). Begin 2013 kan de beschikking voor de benodigde medefinanciering worden afgegeven. Daarna kan gestart worden met de uitvoering. 2.2.2 Uitvoering masterplannen Voor Balk en Joure zijn op basis van masterplannen bestuursovereenkomsten opgesteld tussen provincie en gemeente. De uitvoering is in deze plaatsen gestart. De masterplannen voor Franeker en Dokkum zijn klaar. Het sluiten van een bestuursovereenkomst vergt echter meer tijd in deze steden. Het masterplan hangt in Franeker samen met de vervanging van de Stationsbrug en de bochtverruiming van het Van Harinxmakanaal en in Dokkum met het bevaarbaar maken van de Súd Ie. Omdat de plannen in beide plaatsen in aanmerking kunnen komen voor een bijdrage vanuit het Waddenfonds is meer tijd nodig voor een Waddenfondsaanvraag en bestuursovereenkomst. Begin 2013 wordt voor beide plaatsen zowel een Waddenfondsaanvraag als een bestuursovereenkomst gemaakt. 2.2.3 Watersportkern Leeuwarden Vanwege de aard en schaal van de watersportkern Leeuwarden ambieert de gemeente geen instrument ‘masterplan’ zoals voor de andere watersportkernen en toegangspoorten is gebruikt. In 2013 wordt bepaald of, en zo ja, op welke wijze invulling wordt gegeven aan de verbetering van de watersportkern Leeuwarden. 2.2.4 Uitvoering drie versterkingsplannen De uitvoering van de plannen in Delfstrahuizen (Zuidoever Tjeukemeer) en Harlingen is in volle gang. Het plan voor Lemmer is nog onderwerp van een herijking met inachtneming van de financiële positie van de fusiegemeenten. 2.2.5 Afronding versterkingsplannen Het masterplan voor de toegangspoort Lauwersmeer wordt in 2013 afgerond. 2.2.6 Masterplannen Workum, Stavoren, Makkum en Bolsward Eind 2012 heeft de gemeenteraad de masterplannen Workum, Stavoren, Makkum en Bolsward vastgesteld en middelen beschikbaar gesteld voor de uitvoering. Bij de uitvoering ligt de focus in eerste instantie op de plannen voor Stavoren en Workum. Ook Makkum en Bolsward worden nog gedurende de looptijd van Het Friese Merenproject opgewaardeerd. 2.3 Ecologie en Duurzaamheid 2.3.1.1 Versterking bestaande natuurgebieden In 2012 is een belangrijke stap vooruit gezet door de aankoop van drie percelen aan de noordoever van het Snitser Mar. Daarmee is het mogelijk geworden om een gebied van 70 hectare optimaal voor de natuur in te gaan richten. Met de voorbereiding is gestart.

142

2.3.2.3 Realisatie oplaadpunten Het aantal aanvragen voor oplaadpunten blijft achter. In 2013 wordt de regeling extra gepromoot. 3. Fan Fryslân 3.2 Samenvoegen bestaande initiatieven en organisaties De organisatorische onzekerheid bij Fryslân Marketing heeft de feitelijke integratie in de weg gestaan. De integratie zou in april 2012 plaatsvinden. De financiële situatie van Fryslân Marketing maakte een verdere aanpassing van de dienstverlening niet mogelijk. In de tweede helft van het jaar is prioriteit gegeven aan het beperken van verdere risico’s en het op orde brengen van de financiële situatie van Fryslân Marketing. Bij het inzetten van het vermogen van Fryslân Marketing voor de schuldeisers, is hier ook een gedeelte van de bijdragen van Fan Fryslân aan Fryslân Marketing opgegaan. Dit is een onwenselijke situatie, waardoor in het laatste kwartaal van 2012 Fan Fryslân geen verdere activiteiten met derden kon uitvoeren. (Prestatie)indicatoren Onderwerp Indicator Toeristische organisatiestructuur Fryslân Topattractie

Waddengebied Toerisme met zorg Kwaliteit recreatieve voorzieningen Friese Merenproject

Fan Fryslân

Nulmeting

 Duidelijk afsprakenkader binnen de toeristische organisatiestructuur  Handhaving bestedingsniveau boven het nationaal gemiddelde  Groei van het werkgelegenheidsaandeel in de Friese toerismesector Totstandkoming van een Duurzame Toerisme strategie Wadden Werelderfgoed als kaderstellende richtlijn Toegankelijkheidsinformatie op website VVV Toename waardering door toeristen en eigen bevolking Vier in uitvoering genomen masterplannen voor watersportkernen Drie in uitvoering genomen versterkingsplannen voor toegangspoorten 125 oplaadpunten voor elektrische varen gerealiseerd in 2012 Er zijn 50 partners/donateurs verbonden aan Fan Fryslân en staan er meer dan 50 organisaties/ bedrijven/instellingen geregistreerd als afnemer c.q. gebruiker van producten en diensten van Fan Fryslân Er wordt minimaal vijftien keer gebruik gemaakt van het merkconcept Er worden ten minste drie marketingcampagnes uitgevoerd, gericht op de ontwikkeling van en koppeling aan concrete producten in Fryslân. Aan het eind van het jaar is er sprake van een regiomarketingorganisatie voor Fryslân

n.v.t

Realisatie 2012 Is gereed

€ 42 per toerist per dag 6,8% n.v.t.

Zie toelichting

n.v.t. 7,7

Gereed 7,8

0

4

0

2

52

95

0

Geslaagd

0

Ruim geslaagd 3

0

6,6% Programma gereed

Fryslân Topattractie Het bestedingsniveau wordt gemeten op basis van driejaarlijks consumentenonderzoek. Het eerstvolgende onderzoek wordt in 2013 uitgevoerd. Fan Fryslân Er zijn in 2012 drie grote campagnes uitgevoerd: samenwerking met sc Heerenveen, campagne ‘Van bezoekers naar fans’ en de campagne ‘Zakendoen met Fryslân’.

143


Realisatie 2011

Baten Structurele budgetten Tijdelijke budgetten Overlopende passiva Totaal baten Lasten Structurele budgetten Tijdelijke budgetten Overlopende passiva Bedrijfsvoeringskosten Totaal lasten Resultaat voor mutatie reserves Mutatie reserves Resultaat na mutatie reserves


Rekening 2012


165 509 153 826

213 0 1.009 1.222

106 -4 39 140

107 4 970 1.081

1.540 7.636 153 2.195 11.524

1.478 9.224 1.009 2.951 14.661

1.388 7.449 39 2.719 11.595

90 1.775 970 231 3.066

-10.698

-13.439

-11.454

-1.985

4.833

279

-412

691

-5.865

-13.160

-11.866

-1.294

Toelichting Per saldo is sprake van een onderbesteding van € 1,3 mln. Dit doet zich vooral voor bij de tijdelijke programmabudgetten. Door de problemen bij Fryslân Marketing moest het SNN-project Fryslân Topattractie vroegtijdig worden beëindigd. Hierdoor is circa € 0,6 mln. minder afgerekend en vrijgevallen. Door vertragingen binnen het Friese Merenproject is in 2012 een bedrag van circa € 0,5 mln. niet tot besteding gekomen. Investeringen Bedragen x € 1.000,Afgerekende werken Opgeleverde werken Onderhanden werken Totaal

Stand per 1-1-2012

Vermeerderingen

19 26.005 4.125 30.149

-19 624 1.539 2.144

Verminderingen


0 10 163 173

0 26.619 5.501 32.120

Sluis Stavoren Door het aantreffen van vervuiling heeft de bouw enige tijd stilgelegen en kost de sanering extra tijd. Ook heeft het opstellen van de vergunningaanvragen meer tijd gekost dan verwacht. Hierdoor is de bouw vertraagd. Brug en sluisbediening Het project afstandsbediening Rochsleat te Warten is gestart. Met de gemeenten Leeuwarden en Boarnsterhim wordt overlegd over de integratie van de bediening van de bruggen in Leeuwarden Zuid en Boarnsterhim-Noord. Met de gemeente Súdwest Fryslân wordt overlegd over het nader invullen van de gastvrijheidsdoelstellingen met behulp van afstandsbediening. Voor de ontwikkeling van de visie waterrecreatie Noordoost-Fryslân wordt onderzoek gedaan naar de integratie van de afstandsbediening op de Dokkumer Ee en het Dokkumer Grootdiep. Stoomtrein Sneek-Stavoren Het onderzoek van een extern bureau is afgerond. Zonder een substantiële exploitatiebijdrage van de overheid is een regulier rijdende stoomtrein niet rendabel. Een andersoortige reguliere toeristische treindienst is alleen haalbaar in samenwerking met

144

Arriva. Gemeente en provincie zijn in gesprek met Arriva over de haalbaarheid van een toeristisch treinconcept en de daarvoor benodigde voorzieningen en spoorinfrastructuur. Pas als deze gesprekken resultaat opleveren, kan worden besloten of de half aangelegde spoorinfrastructuur nog moet worden aangelegd, of dat het project moet worden stopgezet. Brug Rochsleat Warten De brug over de Rochsleat bij de rondweg in Warten wordt gerenoveerd. De bediening wordt geïntegreerd met de gemeentelijke brug in de Hoofdstraat. Hiermee is eind 2012 begonnen.

Beleidsveld 6.3 – Duurzame energie Wat wilden we bereiken? (begrotingstekst 2012) Fryslân geeft energie. Fryslân produceert op diverse manieren een substantiële hoeveelheid schone energie. Daarnaast zetten we forse stappen in de verbetering en verduurzaming van de bestaande woningvoorraad. Door de energievraag zo veel mogelijk te beperken en door het (decentraal) opwekken en produceren van duurzame energie kunnen wij op termijn onafhankelijk worden van fossiele brandstoffen. ‘Fryslân geeft energie’ betekent een vrije keuze kunnen maken in Fryslân voor duurzame energie. Volop groene warmte, groene stroom en groen gas. Thuis, in de auto en op het werk, op school en in de vrije tijd. Fryslân stapt oer! In een breder kader wil Fryslân samen met de Noord-Nederlandse partnerprovincies in het Energy Valleygebied koploper en natuurlijk laboratorium zijn en blijven in de energietransitie. Wij zetten in op meer en betere projecten in Fryslân en op meer externe middelen. Dit beleidsveld kent drie thema's: 1. Energiebesparing gebouwde omgeving De uitwerking van het thema energiebesparing in de gebouwde omgeving loopt via twee sporen. Het eerste spoor is nieuwbouw (14.000 stuks tot 2015). De provincie speelt een belangrijke rol in het bevorderen van innovaties in de bouw. Het tweede spoor betreft de bestaande bouw (26.000 stuks tot 2015). Bij herstructurering of renovatie wordt de energieprestatie van bestaande woningen (zowel corporatiebezit als particulier eigendom) met minimaal twee labels verbeterd, met als ondergrens energielabel C. Dit thema heeft raakvlakken met programma 9, waarin acties zijn genoemd voor de verbetering van de verduurzaming van de bestaande woningvoorraad. 2. Opwekking duurzame energie De transitie van een maatschappij die ‘draait’ op fossiele brandstof naar een daadwerkelijk duurzame samenleving die enkel duurzame, hernieuwbare energie gebruikt kan nu worden ingezet. Ons doel is dat de Friese burger op termijn voor alle varianten van zijn energiebehoefte (warmte, elektriciteit en voortbewegen) een betaalbaar duurzaam alternatief voor handen heeft. Het gebruik van restwarmte wordt in hoog tempo een steeds belangrijker onderwerp. 3. Duurzame mobiliteit Wij zetten in Fryslân in op twee sporen: op transitie en besparing. De ambitie in Fryslân is met het transitiespoor circa 1,5 petajoule (PJ, 1 PJ = 1015 J) aan fossiel brandstofgebruik te vervangen door duurzaam opgewekte brandstoffen. Dit komt overeen met het brandstofgebruik van circa 40.000 voertuigen. Eind 2012 rijden er 500 elektrische auto’s en varen er 700 elektrische boten in Fryslân. Er zijn dan 85 arbeidsplaatsen in deze sector en er zijn 800 oplaadpunten geplaatst. De ambitie via het

145

besparingsspoor is om het energiegebruik als gevolg van mobiliteit niet verder te laten groeien.





6.3. Duurzame energie

Toelichting Nederland doet het internationaal gezien niet goed als het gaat om duurzame energie, daarin is Fryslân dus niet uniek. In Fryslân is sprake van vertraging op de thema’s duurzame mobiliteit (uitrol groen gas voertuigen en elektrische auto’s) en de opwekking van duurzame energie (vooral productie biogas). Dit komt vooral door de recessie, waardoor businesscases, voor zowel grootschalige als kleinschalige projecten, minder goed van de grond komen. Daarnaast is het vaak nog zo dat ‘grijze’ stroom goedkoper is dan ‘groene’ stroom; zeker voor de grootverbruikers van energie. Het ongunstige fiscale regiem en de vertraagde marktintroductie van voertuigen op de markt, zorgen voor vertraging bij de uitrol van groengasvoertuigen en elektrische auto’s. De ontoereikende rijkssubsidie en de prijsstijging van covergisting materiaal vertragen de uitrol van de productie van biogas. Bovendien is er te weinig slagkracht en creativiteit in de samenwerking tussen bedrijfsleven (MKB), kennisinstellingen en overheden om innovatieve projecten van de grond te krijgen. Er moet meer gedeelde urgentie op dit onderwerp ontstaan; bij overheden, bedrijfsleven en kennisinstellingen. De provincie investeert in het bij elkaar brengen van relevante netwerken. Een gedeelde agenda kan en mag voor alle partijen niet vrijblijvend zijn. It is mei sizzen net te dwaan. Positieve signalen Er zijn positieve signalen op rijksniveau. Uit het nieuwe regeerakkoord spreekt een verhoogde ambitie en ook de Sociaal-Economische Raad (SER) houdt zich bezig met de vertaalslag van die ambitie naar de praktijk. Op projectniveau in Fryslân is behoefte aan ondersteuning aan lokale initiatieven (op dorpsniveau, kooperaasjes) om businesscases rond te krijgen. Deze ondersteuning kan naast het inbrengen van kennis en (internationale) netwerken ook financieel van aard zijn (handgeld). Ook is een consistent financieel instrumentarium nodig, voor zowel grootschalige als kleinschalige initiatieven. Daarom wordt gewerkt aan de oprichting van het Fûns Skjinne Fryske Enerzjy (FSFE) die tegemoet komt aan de vraag vanuit de mienskip. Op basis van de nieuwe Nota Economie is gestart met de voorbereiding voor een uitvoeringsprogramma Duurzame Energie.

Hebben we de gewenste resultaten bereikt? Gewenste resultaten uit begroting 2012 1. Energiebesparing gebouwde omgeving 1.1 We stimuleren dat de energie-index van bestaande woningen met minimaal twee stappen verbetert: jaarlijks 1.500 corporatiewoningen en 1.500 particuliere woningen. Jaarlijks voldoen 2.000 nieuwe woningen minimaal aan de landelijke energieprestatienorm 2. Duurzame mobiliteit 2.1 Samen met marktpartijen geven we een verdere impuls aan de opschaling van mobiliteit op groen gas, een uitbreiding van het aantal aardgasvulpunten en voertuigen op groen gas 2.2 Wij blijven participeren in het projectbureau Drive4Electric met projectontwikkeling die is gericht op de aanschaf van elektrische

146

Beleid

Tijd

Geld

Gewenste resultaten uit begroting 2012 auto’s en vaartuigen, aanleg van infrastructuur en acties met proefritten 3. Opwekking duurzame energie 3.1 We werken aan de oprichting van het Fûns Skjinne Fryske Enerzjy ter stimulering van het produceren van duurzame en betaalbare energie 3.2 We stimuleren lokale/regionale energieketens voor duurzame energieopwekking in de landbouw 3.3 We werken verder aan de totstandkoming van een distributiestructuur (groen gas hubs) voor distributie en verwerking van lokaal geproduceerd biogas 3.4 In samenwerking met gemeenten en energiebedrijven wordt gewerkt aan de ontwikkeling van warmtenetten 3.5 Ook wordt ingezet op de realisatie van zonnestroom in de gebouwde omgeving en in de agrarische sector 3.6 De komst van een pilot blue energy langs de Afsluitdijk wordt gefaciliteerd

Beleid

Tijd

Geld

1. Energiebesparing gebouwde omgeving 1.1 Stimuleren energie-index bestaande woningen Ook in 2012 zijn behulp van het Noordelijk Energie besparingsfonds corporaties en particulieren gestimuleerd met subsidie. 300 particuliere woningeigenaren en drie corporaties maakten gebruik van de regeling. In totaal worden hiermee ruim 400 woningen minimaal twee labels energiezuiniger gemaakt en zes woningen energieneutraal gerenoveerd. In Noordelijk verband participeerde de provincie in het project SLIM Wonen met Energie. Vijf Friese consortia hebben vernieuwende energiebesparingsconcepten in de markt gezet. De website www.slimwonenmetenergie.nl is gelanceerd en een campagne is gestart met behulp van social media. De resultaten zijn op dit moment nog niet bekend. Naar verwachting is het doel (3.000 woningen) gehaald. 2. Duurzame mobiliteit 2.1 Groen gas In Joure is een groengasvulstation geplaatst. Door de aanbesteding van het openbaar vervoer in het concessiegebied Noord- en Zuidwest-Fryslân en Schiermonnikoog zijn er twintig groengasbussen bij gekomen in onze provincie. Landelijk is een greendeal LNG (Liquid Natural Gas) afgesloten, waardoor de focus meer komt te liggen op het zwaardere wegtransport en de (binnen)vaart. Voor de particulier blijven de fiscale randvoorwaarden minder gunstig voor groengas dan voor elektrisch vervoer. Daardoor is het moeilijk om een grote groei te realiseren. 2.2 Drive4Electric Het projectbureau Drive4Electric heeft verder gewerkt aan de ontwikkeling van elektrische mobiliteit in Fryslân. Onder meer door promotionele activiteiten voor burgers en bedrijven, de inzet van een ‘twitterauto’ en een website. De kortingsregeling voor laadpalen in het kader van elektrisch varen gaat door. Op 31 december eindigde het projectbureau Drive4Electric. In de in 2011 met het rijk afgesloten Green Deal is Fryslân aangemerkt als één van de drie focusgebieden op het terrein van elektrische mobiliteit. Dit is vooral te danken aan onze inzet en successen op het terrein van elektrisch varen. De provincie participeert in het ‘focus gebiedenoverleg’ voor voorlopers op het gebied van elektrische mobiliteit. Hieruit is ook onze participatie in het Europese ‘Hyer-netwerk’ voortgekomen. 3. Opwekking duurzame energie 3.1 Fûns Skjinne Fryske Enerzjy (FSFE) In juli 2012 is de marktverkenning van het FSFE aan Provinciale Staten voorgelegd. In december 2012 is het beslisdocument over het FSFE ter vaststelling aan Provinciale Staten voorgelegd.

147

3.2 Duurzame energieopwekking landbouw De lokale en regionale energieketens komen moeizaam van de grond, doordat weten regelgeving belemmerend werken. Ook de businesscase biedt onvoldoende perspectief. Zo zijn er verschillende initiatieven waarbij boeren zonnestroom willen produceren voor particulieren. Het vorige kabinet wilde hiervoor een aantal pilots starten met verruimde regelgeving. Het huidige regeerakkoord spreekt van ‘saldering in de nabijheid’. Dit zal eerst in regelgeving omgezet moeten zijn, willen lokale (zonnestroom)ketens van de grond komen. Naast energieproductie is ook ingezet op energiebesparing in de landbouw. 3.3 Groen Gas Hubs Groen Gas Hubs zijn alleen haalbaar bij voldoende subsidie. In 2012 zat de SDE-subsidie (Stimuleringsregeling duurzame energieproductie) nog op een te laag niveau. Dit is voor meerdere projecten in de ontwikkelfase reden om verder te zoeken naar andere wegen. Hoewel de vraag vanwege fiscale redenen nog tegenvalt, biedt de route van biogas naar transportbrandstof meer perspectief. Er zijn meerdere projecten die deze route met de steun van de in Leeuwarden gevestigde Stichting Groen Gas.nl, verkennen. In 2012 is er geen verbetering opgetreden in de marktomstandigheden van mest(co)vergisting. Binnen de landbouw wacht men af of mono-vergisting en/of mestraffinage meer perspectief bieden. Een aantal systemen bevindt zich in de ontwikkelfase, onder meer de MANURE op de Dairy Campus. Deze zijn op zijn vroegst in 2015 praktijkrijp. Er zijn in 2012 wel enkele SDE-beschikkingen voor grootschalige biogasprojecten afgegeven, ondermeer voor OMRIN en Orgaworld. Met marktpartijen, Wetterskip Fryslân, Groen Gas.nl en kennisinstituten (WUR, VHL, RUG) wordt onderzocht waar en hoe biogasproductie uit biomassa verbeterd kan worden. Een voorbeeld is het met enzymen verhogen van de biogasproductie. In 2012 is subsidie toegekend voor een praktijktest van een dergelijke installatie (Greenstep). Studenten van VHL zijn betrokken bij de validatie van deze techniek. Met enkele initiatiefnemers zijn contacten gelegd voor nieuwe projecten welke naar verwachting in 2013 concreet worden. 3.4 Ontwikkeling warmtenetten Samen met Energy Valley en de gemeente Leeuwarden wordt gewerkt aan een warmtevisie voor die gemeente. Op grond van deze visie kan de gemeente de verschillende potentiële warmteprojecten op haar merites beoordelen. Deze visie is naar verwachting voorjaar 2013 gereed. Binnen de provincie is er inmiddels een aantal concrete plannen voor geothermie. 3.5 Zonnestroom In het voorjaar van 2012 is de notitie Sinnestroom aan Provinciale Staten aangeboden. De afzet en installatie van Photovoltaic-systemen is in 2012 verdubbeld ten opzichte van 2011. Er is een sprong gemaakt van vijf MW in 2011 naar tien MW in 2012. Een belangrijk deel daarvan was bij particuliere woningeigenaren en boeren. Er is gestart met de uitvoering van een communicatieplan. Binnen de agrarische sector is een groeiend animo voor zonnestroompanelen. Met Zorggroep Tellens is in juli 2012 een Grien Deal gesloten, waarin naast andere duurzame acties ook PV is opgenomen. Uitvoering vindt plaats in 2013. Met de beide ROC’s in Leeuwarden is zomer 2012 een Fries certificaat voor een kwalitatief goede installatie van PV van start gegaan. Hierin is Fryslân koploper. In 2013 zal dit landelijk een vervolg krijgen. Fryslân ondersteunde voorlichtingbijeenkomsten en een project in de Noardlike Fryske Walden. Met LTO-Fryslân is eind 2012 gewerkt aan een Samenwerkingsagenda Duurzame Energie waarbij Zonnestroom en Energiebesparing speerpunten zijn. Het IPO tekende in oktober 2012 namens de provincies een convenant met I&M voor een subsidieregeling ‘Asbest eraf-Zonnepanelen erop’. Deze regeling wordt naar verwachting

148

in mei 2013 opengesteld en neemt daarmee een drempel weg voor installatie van zonnepanelen bij agrariërs. 3.6 Blue Energy Op 2 juli 2012 is de pilot Blue Energy met een stakeholdersbijeenkomst in Leeuwarden formeel van start gegaan. De publieke en private financiering is in juni 2012 rond gekomen. De uitvoering vindt plaats in de periode 2013-2016. (Prestatie)indicatoren Onderwerp Indicator Emissiereductie Besparing CO2 in ton per jaar CO2 Werkgelegenheid Aantal werkzame personen in de duurzame duurzame energie sector energiesector Energiezuinige Label A,B,C zijn energiezuinige woningen woningen. Aantallen A, B, C labels in Fryslân Productie Duurzame energieproductie in PJ duurzame per jaar energie (PJ) Duurzame Aantal voertuigen elektrisch mobiliteit Aantal voertuigen groen gas Aantal elektrische vaartuigen Duurzame Aantal aardgas vulpunten en/of infrastructuur elektrische oplaadpunten voor voertuigen en vaartuigen

Nulmeting In 2011 bedroeg uitstoot 3,8 ton CO2[1] Laatste gegevens uit 2007[2]: 4.951 werkzame personen A[3]: 2.625 B: 6.636 C: 18.513 2,2 PJ per jaar [4]

Realisatie 2012 Uitstoot 3,6 ton CO2 in 2012 In 2010: 6.411

14 [5] 401 225 Aardgas voertuig: 7 Elek. voertuig: 25 Elek. vaartuig: 70

1.117 1.053 560 11 87 85

Gegevens nog niet beschikbaar bij het CBS 4,8 PJ in 2012

Emissiereductie CO2 De provincie volgt het Europese en nationale doel voor CO2-reductie. Dit houdt een besparing in van 20% voor de periode 1990-2020. In 1990 bedroeg de CO2-uitstoot 4,4 mln. ton per jaar. Het doel is om in 2020 slechts 3,5 mln. ton per jaar uit te stoten. Met een uitstoot van 3,6 mln. ton in 2012 liggen we ruim op schema (bron: emissieregistratie/CBS). Arbeidsplaatsen duurzame energiesector Uit het onlangs verschenen rapport van de Energy Valley-monitor blijkt dat de totale werkgelegenheid in 2010 in Fryslân 6.411 personen is. Het betreft hier banen in de energiebranche, gerelateerd aan energieopwekking. Energiezuinige woningen Van de circa 270.000 woningen in Fryslan heeft ruim 30% een energielabel. Het gros van de gelabelde woningen heeft een slecht label (G,F,E,D). G is een zeer slechte energieprestatie, A een goede. Het doel van het 100.000 woningenplan is jaarlijks 3000 woningen naar minimaal label C te verbeteren. In 2011 waren er 3.534 label A woningen, 7.461 label B woningen en 18.896 label C woningen. De gegevens over 2012 zijn nu nog niet bekend. Naar verwachting zijn er 3.000 woningen in de categorie label A-C bij gekomen. De cijfers worden door het Agentschap.NL bijgehouden.

[1]

Bron: CO2 Monitor Bron: Energy Valley monitor [3] Bron: Klimaatmonitor, meting 2010 [4] Bron: Duorsume Enerzjy, KNN rapport [5] Bron: RDW Rijksdienst Weg Verkeer, januari 2011 [2]

149

Productie duurzame energie (PJ) naar energiebron Ons doel is om 16% van de totale energieproductie in 2020 duurzaam op te wekken. Dit betekent dat er volgens de huidige inzichten 9,9 PJ aan duurzame energie in 2020 geproduceerd moet worden. In 2012 is de productie 4,8 PJ, de nulmeting over 2011 bedroeg 2,2 PJ. Er moet in totaal nog 5,1 PJ extra duurzame energie bij geproduceerd worden. Duurzame mobiliteit Elektrische voertuigen In de periode van januari t/m december 2012 is het aantal elektrische voertuigen toegenomen met 22 % van 869 naar 1.117 voertuigen (bron: RDW). Dit betreft alle elektrische voertuigen die geteld worden door de RDW, dus inclusief elektrische bromfietsen. In de nulmeting van 2011 zijn alleen de elektrische auto’s meegenomen. Het aantal hybride voertuigen is in de periode van januari t/m december 2012 toegenomen met 22% van 1.115 naar 1.362 voertuigen (bron: RDW). Groengasvoertuigen In de periode van januari t/m december 2012 is het aantal groengasvoertuigen toegenomen met 43%: van 738 naar 1.053 (bron RDW). Elektrische vaartuigen Het aantal elektrische boten is in de periode juni 2011-december 2012 met circa 28% toegenomen: van 440 naar 560. Duurzame infrastructuur Aardgasvulpunten voor voertuigen In de periode van 2011 t/m december 2012 is het aantal aardgas/groengasvulpunten toegenomen van zeven naar elf. Elektrische oplaadpunten voor voertuigen en vaartuigen Het aantal elektrische oplaadpunten voor voertuigen is in de periode van 2011 t/m december 2012 toegenomen van 25 naar 87 en het aantal (openbare) oplaadpunten voor vaartuigen van 70 naar 85.

150

Wat heeft het gekost? Exploitatie Bedragen x € 1.000,Baten Tijdelijke budgetten Overlopende passiva Totaal baten Lasten Tijdelijke budgetten Overlopende passiva Bedrijfsvoeringskosten Totaal lasten Resultaat voor mutatie reserves Mutatie reserves Resultaat na mutatie reserves

Realisatie 2011


Rekening 2012


0 124 124

355 36 391

375 177 552

-20 -141 -161

5.227 124 1.216 6.567

2.592 36 1.237 3.865

2.372 177 1.220 3.769

221 -141 17 97

-6.443

-3.474

-3.216

-258

2.057

-38

-265

227

-4.386

-3.512

-3.482

-31

Toelichting De overlopende passiva betreffen de post elektrisch voortbewegen.

151

152

3.7 Programma 7 – Sociaal beleid en zorg Portefeuillehouder: mevrouw C. Schokker-Strampel

Wat wilden we bereiken met dit programma? (begrotingstekst 2012) Dit beleidsprogramma is gericht op het welzijn en welbevinden van alle inwoners van Fryslân. Wij gaan daarbij uit van de menselijke maat, met aandacht voor de individuele behoeften en vanuit een sociale en culturele samenhang. Om deze doelstelling uit het coalitieakkoord te bereiken, voeren we een aantal wettelijke taken uit en is autonoom beleid vastgesteld. Wettelijke taken hebben betrekking op Jeugdzorg, Steunfunctiebeleid (Partoer CMO Fryslân en SPORT Fryslân) en de Wet op de lijkbezorging. Autonoom beleid behelst Sociaal beleid en Sport.





7.1 Sociaal Beleid 7.2 Jeugdzorg 7.3 Sport

Toelichting De beleidsdoelen voor het programma zijn opgenomen in de Sociale Agenda 2008-2011, de Sportnota 2010-2013 en het Beleidskader Jeugdzorg 2009-2012. Conform het coalitieakkoord is er geen nieuw sociaal beleid en zorgbeleid geformuleerd.

153


Realisatie 2011


Rekening 2012


Baten 7.1 Sociaal Beleid 7.2 Jeugdzorg 7.3 Sport Totaal baten

1 51.049 0 51.050

0 54.367 0 54.367

4 58.434 0 58.438

-4 -4.068 0 -4.072

Lasten 7.1 Sociaal Beleid 7.2 Jeugdzorg 7.3 Sport Totaal lasten

8.948 55.591 992 65.531

6.903 59.054 1.267 67.223

6.832 61.755 1.104 69.690

71 -2.701 163 -2.467

-14.480

-12.857

-11.252

-1.605

3.204

474

659

-185

-11.276

-12.383

-10.593

-1.790


Voor de toelichting wordt verwezen naar de betreffende beleidsvelden.

Beleidsveld 7.1 – Sociaal beleid Wat wilden we bereiken? (begrotingstekst 2012) Het provinciale sociaal beleid en het zorgbeleid integreren we de komende jaren (transitieproces 2012-2015) in andere beleidsterreinen, zoals verkeer en vervoer, plattelandsbeleid, ruimte en wonen (krimp), kennis,economie en innovatie (DAF). Qua uitvoering willen we het sociaal beleid en het zorgbeleid een volwaardige plek geven in de streekagenda’s. Jeugd en gezin Het kabinet heeft bepaald dat alle jeugdzorg moet worden gedecentraliseerd naar de gemeenten. In dit decentralisatieproces (2012-2016) focust de provincie op het versterken en borgen van de behaalde resultaten. Het jaar 2012 staat in het teken van kennisdeling met gemeenten op het terrein van de jeugdzorg, gebruik van beleids- en sturingsinformatie en databanken, starten van de transitie van de geïndiceerde jeugdzorg naar gemeenten en verdere implementatie van ‘evidence based methodieken’ (GROEI en Eigen Kracht). Maatschappelijke participatie Meedoen en uitgaan van eigen kracht van de burger staan centraal in de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). De gemeenten zijn verantwoordelijk voor de uitvoering van de Wmo. Bij gemeenteoverstijgende problematiek en/of een problematiek die moeilijk te doorbreken is, levert de provincie een bijdrage om meer mensen uit de meest kwetsbare groepen deel te laten nemen aan het maatschappelijk en economisch verkeer. Doel is het zelfoplossend vermogen van en de kansen voor kwetsbare groepen te vergroten.

154

Zorg en welzijn in een leefbare omgeving Doelen zijn een goede spreiding, bereikbaarheid en toegankelijkheid van welzijns- en zorgvoorzieningen en, binnen een passende woon- en leefomgeving. Alle inwoners moeten in de gelegenheid zijn in sociale verbanden te leven en deel te nemen aan de samenleving. Zorg Doel is de integrale samenwerking tussen ‘cure’, ‘care’ en aanpalende terreinen te verbeteren. Voor alle inwoners van Fryslân moet er voldoende en bereikbare basiszorg zijn. Hierbij is vraagsturing vanzelfsprekend. Randvoorwaarden zijn voldoende en kwalitatief goed personeel en creatieve oplossingen om zorg en welzijn te blijven bieden.





7.1 Sociaal beleid

Toelichting Het plan van aanpak Transitie Sociaal Beleid en Zorg is voor 1 april 2012 aan Provinciale Staten aangeboden. Naar aanleiding van de commissie B&M van 6 juni 2012 zijn aanpassingen voorgesteld en verwerkt. De aangepaste versie wordt in 2013 door Provinciale Staten behandeld. Zowel kennisdeling als de implementatie van methodieken op het thema Jeugd en gezin verlopen conform planning. Bij het thema maatschappelijke participatie vraagt het versterken van zelfoplossend vermogen en vooral het participeren van kwetsbare groepen extra inspanning en creativiteit. Deelname aan de ontwikkeling van de streekagenda draagt bij aan een goede spreiding van voorzieningen op het terrein van zorg, welzijn en onderwijs. Producten en inzet van Partoer leveren daarbij een nuttige bijdrage. Het ministerie van VWS heeft het experiment Frieslab verlengd. Dit vanwege de belangrijke bijdrage aan het verbeteren van integrale samenwerking tussen cure, care en aanpalende terreinen.

155

Hebben we de gewenste resultaten bereikt? Gewenste resultaten uit begroting 2012 1. Transitie Sociaal beleid en zorg 2012-2015 Om zorg te dragen voor een goede borging van sociaal beleid en zorg zal via integrale projecten met verschillende beleidsterreinen sociaal beleid en zorg zichtbaar worden gemaakt 2. Jeugd en gezin In het kader van jeugdinterventies van signaleringsmethode achterstanden (GROEI) wordt de implementatie in de voor- en vroegtijdse periode verder uitgewerkt 3. Maatschappelijke participatie (inclusief armoedebestrijding) De inzet van maatschappelijke organisaties gericht op diverse groepen in Fryslân die om verschillende redenen onvoldoende betrokken zijn bij de Friese samenleving 4. Zorg en welzijn in een leefbare omgeving Maatschappelijke organisaties worden ingezet om de betrokkenheid van burgers bij hun medemens en omgeving te bevorderen 5. Zorg Verbeteren van integrale samenwerking tussen cure, care en aanpalende terreinen

Beleid

Tijd

Geld

Algemeen De vakjes onder ‘Beleid’ zijn geel gekleurd omdat er geen zelfstandig sociaal beleid meer is. 1. Transitie Sociaal beleid Provinciale Staten hebben het plan van aanpak Transitie Sociaal beleid en zorg nog niet vastgesteld. De behandeling is uitgesteld in verband met de takendiscussie in januari 2013. Dit betekent dat de realisatie en voltooiing van de transitie en het implementeren van de sociale en zorgcomponent vertraagt. In 2012 is de laatste tender van het Sociaal Investeringsfonds uitgevoerd. Er zijn 38 projecten gehonoreerd voor ongeveer € 2 mln. Deze projecten zijn uitgevoerd in het kader van de vier thema’s. 2. Signalering achterstanden De pilots in Smallingerland, Leeuwarden en Terschelling in het kader van jeugdinterventies van signaleringsmethode achterstanden (GROEI) zijn afgerond. De resultaten zijn verwerkt in een onderzoeksrapport dat de basis vormt voor een promotie in 2013. Daardoor is het nog niet gepubliceerd. Een publieksversie van het onderzoeksverslag is in juni 2012 aan de Friese gemeenten gepresenteerd. Voor implementatie van GROEI hebben de gemeenten Zuidwest, Leeuwarden, Smallingerland, Ameland en Terschelling een subsidieverzoek ingediend in het kader van het Sociaal Investeringsfonds (SIF), tender 2012. Dat verzoek is gehonoreerd. Partoer fungeert daarbij als projectleider. De methode wordt in 2013 en 2014 geïmplementeerd in genoemde gemeenten. 3. Maatschappelijke organisaties De Task Force heeft haar inzet voor de borging van behaalde resultaten afgerond. De ontwikkelingen in de aandachtsgebieden zijn volop aan de gang. Het eerste boekje over de gebruikte methodiek is geschreven. Het project integrale eenzaamheidsbestrijding verkeert in de derde fase en verloopt voorspoedig. Het project wordt uitgevoerd in vijf gemeenten, waaronder: Opsterland, Franekeradeel, Smallingerland, Skarsterlân en Harlingen. Het project is gericht op de versterking van zelfregie en de eigen kracht om eenzaamheid te verminderen.

156

5. Integrale samenwerking in de zorg Projecten in het kader van Frieslab 2 (de verlenging met een periode van twee jaar van het experiment Frieslab) leveren een bijdrage aan het verbeteren van integrale samenwerking tussen cure, care en aanpalende terreinen. Het gaat hierbij om projecten op de scheidslijn van verschillende wetten zoals de AWBZ, Zorgverzekeringswet, Wet op de jeugdzorg en Wet werken naar vermogen. Concrete projecten zijn onder meer ‘Skillslab’, ‘Handen in één’, ‘Wat kan en wil een Wajongere’ en ‘Pgb voor jeugd’. Daarnaast zijn uit het SIF aanvragen gesubsidieerd die de integrale samenwerking verbeteren. Nieuwe projecten Een voorbeeld is een project waarbij onder andere de methodiek gebiedsgerichte zorg vanuit het perspectief van de patiënt onder leiding van Zorgbelang wordt bezien: het project e-Health, gecombineerd met anderhalvelijnszorg in Drachten. Met het Anderhalvelijns Centrum (AHC) wordt beoogd de grens tussen eerstelijnszorg en de duurdere tweedelijnszorg op te schuiven. Hierdoor kan de tweedelijnszorg (deels) ontzien worden. Een volledig nieuw zorgconcept, waarbij diagnose en expertise wordt geboden, specifiek gericht op ouderen. Zelfregie en zelfmanagement van de cliënten en de bezoekers van het centrum staan centraal en de huisarts krijgt een belangrijke functie. Eén van de projecten die binnen het AHC wordt opgepakt is een e-Health-project. Bij dit project worden verschillende pilots met e-health- en domotica-toepassingen gestart en onderzocht. Door de e-health-toepassingen kunnen de huisartsen weer een kernfunctie in de regio krijgen. Zij worden de spil in een systeem waarin de zorg dichtbij huis wordt georganiseerd. Hierdoor kunnen mensen langer thuis blijven wonen. Bijdragen zijn geleverd aan startdocumenten van de anticipeerregio’s Noordoost en Noordwest en voor het opstellen van streekagenda’s. Partoer heeft verschillende producten uitgevoerd op het terrein van integrale samenwerking. Partoer heeft de vertraging opgelost door 500 uur door te schuiven naar 2013, zodat er dan extra inzet kan worden gepleegd. Bereikbaarheid en toegankelijkheid zorg In 2012 is door ontwikkelingen rondom het ziekenhuis de Sionsberg het accent komen te liggen op het behouden van de bereikbaarheid en toegankelijkheid van (basis)zorg. Er zijn verschillende (bestuurlijke en ambtelijke) gesprekken gevoerd met betrokken partijen zoals de zorgverzekeraar, de gemeente Dongeradeel en het actiecomité ‘Red de Sionsberg’. Verder zijn er - mede naar aanleiding van signalen en moties van Provinciale Staten - lobbydocumenten opgesteld en aangedragen voor besprekingen rond dit thema in de Tweede Kamer. Tot slot hebben Provinciale Staten op 23 mei en 19 september twee moties aangenomen rond het zorglandschap en het verzoek te komen met een visie/zorgagenda. De voorstellen hiervoor zijn in voorbereiding en worden in 2013 aan Provinciale Staten voorgelegd. De Tijdelijke wet ambulancezorg (Twaz) is vanaf 1 januari 2013 in werking getreden. Met de inwerkingtreding is de verdeling van de bestuurlijke verantwoordelijkheden veranderd. Per 1 januari 2013 zijn de wettelijke taken van de provincie op de grond van de Wet ambulancevervoer (Wav) vervallen.

157

(Prestatie)indicatoren Onderwerp Indicator Jeugd en gezin

Maatschappelijke participatie

Zorg, welzijn en een leefbare omgeving

Zorg

Aantal info- en kennisbijeenkomsten. Aantal gemeenten waar evidence based methodieken in gebruik zijn: resp. Groei en Eigen Kracht (EK) Aantal pilots voor kwetsbare mensen. Aantal projecten ter verbetering van de sociaal-economische en fysieke omgeving van mensen in een achterstandssituatie in de Stellingwerven Aantal voorzieningenspreidingsplannen. Aantal innovatie en creatieve projecten in verband met demografische ontwikkelingen Aantal gemeenten die ‘Geryflik wenjen’ invoeren Aantal vervoerpilots Aantal projecten in het kader van digitalisering Aantal projecten

Doelwaarden 2012 4 Eigen Kracht: 6 Groei: 3

Realisatie 2012 4 EK: 12 Groei: 3

1 4

10 11

1

5

2

2

2

1

1 1

3 1

3

9

Jeugd en gezin Er is € 125.684,- beschikbaar gesteld voor EKc aan JGZ/AMW. Het bedrag is besteed aan investeringskosten, scholing en coördinatie bij JGZ en AMW (ad € 49.684,-) en aan uitvoering van conferenties (ad € 76.000,-). De projectpartners achten deze burgerschapsbenadering wenselijk en hebben gezamenlijk een notitie geschreven die tijdens een portefeuillehouderoverleg van de VFG met de Friese wethouders in het najaar van 2012 is besproken. CMO Partoer heeft in opdracht van de provincie de verschillende manieren waarop in Fryslân gewerkt wordt met inzet van Eigen kracht gebundeld in een Eigen Kracht-wijzer. Na een moeizame start zijn er uiteindelijk meer gemeenten actief geworden met Eigen Kracht-projecten dan aanvankelijk verwacht. Maatschappelijke participatie Dit thema laat een grote diversiteit van Sif-projecten (tien) zien met een looptijd variërend van 2012 tot en met 2015. De projecten variëren van netwerkversterking van mensen met een verstandelijke beperking, sport als middel om zelfvertrouwen en zelfbeeld te versterken tot het project ‘Onderweg naar werk’ voor vluchtelingen. In de aandachtsgebieden zijn elf projecten gehonoreerd die aansluiten bij de integrale aanpak op de domeinen sociaal, economisch en fysiek. Gemeenten hebben uiteindelijk meerdere projecten ingediend. Deze zijn gehonoreerd. De looptijd van deze projecten varieert van één tot vier jaar. Zorg, welzijn en een leefbare omgeving Op basis van urgentie zijn er vijf spreidingsplannen voor onderwijs opgesteld, in plaats van één voorzieningenspreidingsplan in een regio. Voor de vervoerspilot zijn in drie regio’s alternatieve vervoersvormen geïnventariseerd. Deze inventarisaties zijn input voor mogelijke toekomstige pilots. Zorg Bij dit thema zijn negen aanvragen uit het Sociaal Investeringsfonds 2012 (SIF) gesubsidieerd. Het gaat om aanvragen die een bijdrage leveren aan continuïteit van de zorg, specifiek gericht op het reduceren van personeelskrapte en/of het spreiden van (basis)zorgvoorzieningen en ontschotting door integrale samenwerking op het terrein van cure, care en aanpalende terreinen. Zorgorganisaties hebben maximaal gebruikgemaakt van de laatste Sif-tender in oktober 2012.

158


Realisatie 2011

Baten Structurele budgetten Tijdelijke budgetten Totaal baten Lasten Structurele budgetten Tijdelijke budgetten Bedrijfsvoeringskosten Totaal lasten Resultaat voor mutatie reserves Mutatie reserves Resultaat na mutatie reserves


Rekening 2012


1 0 1

0 0 0

1 3 4

-1 -3 -4

4.260 3.920 767 8.948

3.814 1.780 1.309 6.903

3.855 1.932 1.044 6.832

-42 -152 265 71

-8.946

-6.903

-6.828

-75

2.625

537

723

-185

-6.321

-6.365

-6.105

-260

Beleidsveld 7.2 – Jeugdzorg Wat wilden we bereiken? (begrotingstekst 2012) Jeugdigen in Fryslân groeien in een goede en veilige leef- en leeromgeving op tot sociale en zelfredzame burgers. De kerndoelen zijn:  De hulpvragen van cliënten zijn beantwoord;  De autonomie van cliënten is versterkt;  De veiligheid van de jeugdige is hersteld;  De jeugdige vormt geen bedreiging voor de veiligheid van de samenleving. Wij willen deze kerndoelen realiseren door ons te richten op de volgende thema’s: Snellere Ketens Cliënten krijgen snel de hulp die nodig is. De provincie is daarin wettelijk verantwoordelijk voor de indicatiestelling door Bureau Jeugdzorg en de beschikbaarheid van voldoende provinciaal gefinancierde jeugdzorg. Als regisseur in de keten van jeugdzorg is het van belang dat er zicht bestaat op de cliëntstromen in de hele keten van jeugdzorg.

159

Zorg die werkt Friese jongeren krijgen zorg die effectief is. Voor cliënten, maar ook de organisaties en de provincie als subsidieverlener, is het belangrijk dat de geleverde jeugdzorg effectief is. Om dit te bereiken zijn prestatie-indicatoren nodig en de beschikbaarheid van effectieve methodieken. Minder bureaucratie Onnodige bureaucratie moet verdwijnen in Fryslân. Bureaucratie is nodig om de jeugdzorg goed te organiseren. Nieuwe financieringssystematiek Doel is een nieuwe financieringssystematiek voor een toereikende Doeluitkering jeugdzorg, gebaseerd op de reële vraag naar jeugdzorg in Fryslân. De huidige Doeluitkering jeugdzorg is historisch gegroeid. Voor Fryslân is deze niet meer toereikend. Uitvoeringsprogramma 2011-2015:de jeugdzorg is verder verbeterd en klaar voor een verantwoorde overdracht aan gemeenten.





7.2 Jeugdzorg

Toelichting In 2012 is stevig ingezet op de transitie van de jeugdzorg per 31 december 2014 naar de gemeenten. Zeker nadat in het regeerakkoord 2012 (Bruggen slaan) dit voornemen door de nieuwe regering werd herbevestigd. De provinciale koers is om samen met de gemeenten de geïndiceerde jeugdzorg klaar te maken voor een verantwoorde overdracht. Daarbij is het uitgangspunt: mei-inoar stean foar ús bern. De provincie en de gemeenten trokken in 2012 constructief op voor de transitie. Dat wordt in 2013 voortgezet. De Friese gemeenten hebben een procesplan opgesteld en een kwartiermaker aangenomen. Daarnaast is de stuurgroep CJG omgevormd naar een stuurgroep Zorg voor Jeugd.

Hebben we de gewenste resultaten bereikt? Gewenste resultaten uit begroting 2012 1. Snellere ketens Cliënten krijgen snel de hulp die nodig is 2. De zorg die werkt Friese jongeren krijgen zorg die effectief is 3. Minder bureaucratie In het kader van het traject ’Beter, Anders, Minder’ de regeldruk met 25% verminderen bij de uitvoering van het Friese plan van aanpak 4. Nieuwe financieringssystematiek Het realiseren van een nieuwe financieringssystematiek voor een toereikende Doeluitkering jeugdzorg, gebaseerd op de reële vraag naar jeugdzorg in Fryslân

Beleid

Tijd

Geld

1. Snellere ketens De databanken vrijwillige jeugdzorg, jeugdbeschermingsketen en jeugdstrafrechtketen vormen één vindplaats voor de gegevens van de verschillende jeugdketens. In de eerste

160

helft van 2012 zijn de databanken opnieuw ingedeeld. Bedoeling is de doelstellingen van de databanken voldoende transitieproof te realiseren. Voor de spoedeisende zorg is in 2012 gestart met één loket voor de spoedeisende zorg: SPOED4Jeugd. Het project Kind in Fryslân is in 2012 met een goed bezocht symposium afgerond. Er zijn aanbevelingen gegeven en er is onder meer een ordeningsprincipe ontwikkeld. Dit is een instrument om in de praktijk handen en voeten te geven aan een betere samenwerking tussen eerste en tweede lijn. 2. De zorg die werkt In verband met de transitie wordt de landelijke invoering van de prestatie-indicatoren losgelaten. De afzonderlijke provincies mogen nu zelf bepalen of zij doorgaan met de invoering. Omdat het belangrijk is om te weten of geboden zorg werkt, wordt doorgegaan met de invoering van de indicatoren. Zes van de negen indicatoren zijn ingevoerd. In 2011 waren dit er nog drie. Het programma ‘Signs of Safety’ is een benadering om te komen tot een constructieve samenwerkingsrelatie met de cliënt. De veiligheid van de kinderen staat hierbij centraal. In 2012 hebben Bureau Jeugdzorg (BJZ) en Jeugd Hulpverlening (JHF) het programma ‘Signs of Safety’ integraal geïmplementeerd in hun primair proces. 3. Minder bureaucratie In 2011 en 2012 zijn er projecten gestart ter vermindering van de bureaucratie, zoals de invulling van de experimenteerruimte. Dit houdt in dat het mogelijk wordt om voor licht ambulante hulp zorg te bieden zonder dat hiervoor een indicatie van BJZ nodig is. Voorwaarde is wel dat de tussenkomst van BJZ goed geregeld is. Dit is in 2012 afgerond en ingevoerd. In 2012 vond er een onderzoek plaats om tot een verregaande samenwerking tussen de frontoffice van AMK (Advies- en Meldpunt Kindermishandeling) en de frontoffice van het Steunpunt Huiselijk Geweld te komen. De resultaten van dit onderzoek worden begin 2013 verwacht. De wettelijke taak voor het volgen en toetsen van BJZ is in 2012 efficiënter ingevuld waarbij nog steeds aan het wettelijk kader wordt voldaan. Het project Handtekeningenbeleid is in 2012 afgerond. Dit heeft geleid tot een reductie van de administratieve lasten zodat er meer tijd overblijft voor het directe contact met de cliënt. 4. Nieuwe financieringssystematiek De provincie ontvangt van het rijk een doeluitkering voor het uitvoeren van de wettelijke taken op het gebied van de jeugdzorg. Over de hoogte van de doeluitkering ontving de provincie medio 2012 van het ministerie van VWS een beschikking. Daaruit bleek een budgettaire korting van 2,65% op de doeluitkering jeugdzorg vanaf 2013. Dit gaat om een bedrag van ruim € 1,2 mln. Tegen deze beschikking is bezwaar aangetekend. Gedurende meerdere jaren zet de provincie, naast de rijksmiddelen, autonome middelen in. Deze middelen worden ingezet om de stijgende vraag naar jeugdzorg op te vangen. De middelen worden eveneens ingezet om te voldoen aan de doelstelling dat jongeren niet langer dan maximaal negen weken na indicatiestelling adequate hulp krijgen.

161

(Prestatie)indicatoren Onderwerp Indicator Voldoende aanbod aan provinciaal gefinancierde geïndiceerde jeugdzorg Geen wachtlijsten bij het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling

Geen jongeren wachten onverantwoord langer dan 9 weken op provinciaal gefinancierde jeugdzorg

Nulmeting Doelwaarden Realisatie 2012 2012 1 januari 0* 0 2009: 54

Het aantal jongeren waarbij niet 4e kwartaal binnen vijf dagen na de melding is 2008: 0 vastgesteld of de melding in onderzoek moet worden genomen en waarbij het onderzoek niet na die vijf dagen is gestart. *een streefwaarde van ‘0 ’ staat in de praktijk gelijk aan ‘0-10’.

0*

0

Provinciaal gefinancierde geïndiceerde jeugdzorg Door extra inzet van provinciale middelen is in de loop van 2012 de oplopende vraag naar jeugdzorg gekeerd. Deze vraag en de daardoor ontstane wachtlijst per 31 december 2012 is in zijn geheel weggewerkt. Dit is mede te danken aan het vrijmaken van extra capaciteit bij Jeugdhulp Friesland. Advies- en Meldpunt Kindermishandeling Voor het eerst sinds jaren is het aantal meldingen bij het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling (AMK) niet gegroeid. Daarnaast is het aantal AMK-onderzoeken in 2012 licht afgenomen.


Realisatie 2011


Rekening 2012


Baten Tijdelijke budgetten Voorzieningen Overlopende passiva Totaal baten

0 30 51.019 51.049

0 0 54.367 54.367

615 1 57.818 58.434

-615 -1 -3.452 -4.068

Lasten Tijdelijke budgetten Voorzieningen Overlopende passiva Bedrijfsvoeringskosten Totaal lasten

4.039 30 51.019 503 55.591

3.922 0 54.367 765 59.054

3.220 0 57.818 716 61.755

702 0 -3.452 49 -2.701

-4.542

-4.687

-3.321

-1.367

561

-63

-63

0

-3.981

-4.751

-3.384

-1.367


Toelichting Bij de tijdelijke budgetten doet zich per saldo een vrijval van circa € 1,3 mln. voor. Eind december 2012 heeft de provincie nog een fors bedrag van het rijk ontvangen voor de loonkostenontwikkeling. De instellingen hebben de ontvangen financiële middelen efficiënt ingezet. Dit heeft geleid tot een lagere inzet van autonome middelen, zonder wachtlijsten. De combinatie, minder inzet van autonome middelen en geen wachtlijsten,

162

is van belang voor de transitie, waarbij de gemeenten met een fors lager budget de jeugdzorg moeten uitvoeren. Balanspost voorzieningen Overzicht en verloop Stand per voorziening x € 1.000,1-1-2012 Verzameluitkering 11 beleidsthema Zorg

Toevoeging

Aanwending 0

Stand per 31-12-2012 11

0

Beleidsveld 7.3 – Sport Wat wilden we bereiken? (begrotingstekst 2012) Een goed sportklimaat in Fryslân, waarbij alle inwoners in de gelegenheid zijn om op een passende manier te sporten en te bewegen (breedtesport). In dit sportklimaat zullen de Fryske sporten – als cultureel erfgoed – een belangrijke plaats in nemen. Het sportbeleid voor de komende jaren wordt vormgegeven binnen het ‘Olympisch plan Fryslan’. Dit is een uitwerking van het landelijk Olympisch Plan, waarbij het doel is om Fryslân (en Nederland) op Olympisch niveau te brengen. Het Olympisch plan is niet zozeer iets nieuws als wel het anders ‘labelen’ van doelstellingen en het bundelen van partijen.





7.3 Sport

Toelichting In 2012 zijn de beleidsdoelen op het gebied van sport gerealiseerd. Het sportbeleid voor de komende jaren is vastgelegd in het Olympisch plan Fryslân ‘Fryslân giet foar goud 2012-2016’. Bij de Fryske sporten is sprake is van een toename van leden. Tot voor kort namen de ledentallen nog af. Op het gebied van de breedtesport is gestart met de organisatie van de Special Olympics Nationale spelen 2014 in Fryslân.

Hebben we de gewenste resultaten bereikt? Gewenste resultaten uit begroting 2012 Breedtesport 1. Het bieden van professionele ondersteuning aan partijen op het gebied van sport, vanuit expertisecentrum Sport Fryslân Fryske Sporten 2. Ondersteuning van de Friese sportbonden 3. Verankering van Friese sporten binnen het onderwijs, te beginnen met het kaatsen en het fierljeppen 4. Stimuleren evenementen en clinics op het gebied van de Friese sporten Olympisch plan Fryslân 5. Opstellen van een Olympisch Plan Fryslân 6. Afstemming Olympisch Plan in Noordelijk verband (met Groningen

163

Beleid

Tijd

Geld

Gewenste resultaten uit begroting 2012 en Drenthe) 7. Versterken kernsporten en talentontwikkeling vanuit Topsport Noord 8. Ondersteunen Fries sportgala 9. Stimuleren grootschalige sportevenementen

Beleid

Tijd

Geld

3. Friese sporten in het onderwijs De Kaatssport is een vast onderdeel binnen het CIOS-programma geworden. Het project Fierljeppen wordt actief opgepakt. 4. Evenementen en clinics Met ingang van 1 april 2012 is er een subsidieregeling voor bovenlokale evenementen en clinics voor de Friese sporten. Gesubsidieerd zijn onder andere de gezamenlijke concoursen Fryslân en het NK Fierljeppen. 5. Olympisch Plan Fryslân Het Olympisch plan Fryslân 2012-2016 ‘Fryslân giet foar goud’ is in 2012 aan Provinciale Staten voorgelegd. 6. Olympisch Plan in Noordelijk verband. De afstemming Olympisch Plan in Noordelijk verband (met Groningen en Drenthe) is in gang gezet. In 2012 is een ambitieus Noordelijk plan opgesteld, waarvoor onvoldoende draagvlak binnen de provincies bleek. Dit plan wordt nu bijgesteld en wordt mogelijk in 2013 door de provincies onderschreven. 9. Stimuleren grootschalige sportevenementen Gesubsidieerd zijn onder meer Gymnastic Tournament Heerenveen, Remco Haite schaaktoernooi, Fryslân Trophy (waterpolo) Drachten, WK IJshockey en het Internationaal Concours Noord Nederland. (Prestatie)indicatoren Onderwerp Indicator

Nulmeting

Stabilisatie van sportdeelname door inwoners van Fryslân

Sportdeelname: 6-12 jaar 13-18 jaar 18-24 jaar

Stabilisatie of toename van sportdeelname aan Fryske sporten

Aantal leden Fryske Sporten: Skûtsjesilen Damjen Fierljeppen Keatsen

2008: 06-12: 97% 13-18: 92% 18-24: 74% 2009: 615 262 296 14.219

Doelwaarden 2012 97% 92% 74%

700 300 300 15.000

Realisatie 2012 Cijfers 2010: 06-11: 94% 12-18: 92% 19-64: 66% 65 eo: 41%

916 297 316 14.269

Toelichting In de laatste kolom zijn cijfers voor 2010 opgenomen omdat de cijfers voor 2012 nog niet bekend zijn. In 2012 heeft de GGD een uitgebreid gezondheidsonderzoek gedaan waarbij ook gekeken is naar de sportdeelname van verschillende bevolkingsgroepen. De resultaten van dit onderzoek worden begin 2013 gepresenteerd. Het aantal leden van de SKS (skûtsjesilen) is constant en bedraagt 51. Het aantal leden van de IFKS (skûtsjesilen) is de laatste jaren gestegen tot een aantal van 865. Het ledenaantal Damjen is ten opzichte van eind 2011 met ongeveer 10% gestegen. Bij het Keatsen is er sinds 2011 weer een stijging van het aantal leden. Deze stijging heeft zich voortgezet in 2012.

164

Wat heeft het gekost? Exploitatie Bedragen x € 1.000,Baten Structurele budgetten Totaal baten Lasten Structurele budgetten Tijdelijke budgetten Bedrijfsvoeringskosten Totaal lasten Resultaat voor mutatie reserves Mutatie reserves Resultaat na mutatie reserves

Realisatie 2011


Rekening 2012


0 0

0 0

0 0

0 0

765 104 123 992

842 217 208 1.267

781 177 146 1.104

61 40 62 163

-992

-1.267

-1.104

-163

18

0

0

0

-974

-1.267

-1.104

-163

Structurele budgetten Hier is sprake van een onderbesteding van € 61.000,-. Voor grootschalige sportevenementen zijn minder aanvragen binnengekomen die voldoen aan de provinciale voorwaarden. Hierdoor is budget niet volledig besteed.

165

166

3.8 Programma 8 – Kultuer, taal en ûnderwiis Portefúljehâlder: mefrou J.A. de Vries

Wat woene wy mei dit programma berikke? (begruttingstekst 2012) De ôfrûne jierren hat de provinsjale oerheid him hieltyd ynsetten as katalysator fan de Fryske ekonomy en foar it befoarderjen fan kohesy en fersterking fan it kulturele bewustwêzen yn de Fryske maatskippij. Wy hawwe ferskillende lytsskalige, mar ek grutte inisjativen realisearre en mear fokus oanbrocht yn it kultuer-, taal-, erfgoed- en ûnderwiisbelied. Dat mei as doel it yn stân hâlden fan lytsskalige en libbene mienskippen yn plattelânsgebieten, it spegeljen fan ûntwikkelings yn de maatskippij en ynnovaasje te befoarderjen yn alle sektoaren fan de Fryske maatskippij. Wy hawwe de ôfrûne jierren al in soad dien om boppesteande doelstellings te heljen. Fryslân, ‘ít bêste lân fan d’ierde’. Dat jildt net yn it lêste plak foar de mêden keunst en kultuer yn Fryslân, de talen yn Fryslân en de kwaliteit fan it ûnderwiis mei in goed plak foar it Frysk yn dat ûnderwiis en it ferhaal fan Fryslân. It steande belied rjochtet him op it neikommende: útfiering fan it kultuerbelied 2009–2012 Fryslân Kulturele Haadstêd yn 2018 it behâlden en it fuortsterkjen fan it brûken fan de Fryske taal en de beide streektalen: it Biltsk en it Stellingwerfsk. it behâlden en fuortsterkjen fan Fryske monumintale, kultuerhistoaryske en argeologyske eleminten, patroanen en struktueren. in goed stelsel fan biblioteken en in duorsum, goed tagonklik argyfbestel. in goed en goed spraat, tagonklik, folslein en gearhingjend oanbod fan ûnderwiis dat op syn minst it nasjonaal gemiddelde hellet, optimale skoallearpaden (dêr’t it yntegraal taalbelied goed yn ferfrissele is) foar de Fryske learlingen. goed hbû-ûnderwiis en in trochgeande learline nei in universitêre top, mei de ûntwikkeling fan akademyske masters op it mêd fan de Fryske ‘kennishotspots’ troch de realisaasje fan in University Campus Fryslân. Yn it ramt fan it boppeneamde belied wolle wy ús it kommende jier, mei it each op it koälysje-akkoart, benammen rjochtsje op de ûndersteande spearpunten: Fryslân Kulturele Haadstêd Europa 2018 University Campus Fryslân Nije bestimming karakteristike gebouwen Oar gebrûk en oare funksje fan karakteristike gebouwen Terpeprojekt Fersaakliking ferhâlding provinsje – kulturele ynstellings Ymplemintaasje advys Kommisje Hoekstra

167

Hoe stiet it mei de doelstellings fan de beliedsmêden? Beliedsmêden

8.1 8.2 8.3 8.4




Kultuer Erfgoed Taal, Media en Letteren Ûnderwiis en Wittenskippen

Taljochting De beliedsdoelen foar it programma binne opnommen yn de Kultuernota “Finsters Iepen!”, Nota Erfgoed 2010-2013, Taalnota “Fan Rjocht nei Praktyk: Frysk yn Fryslân”, Streektalenotysje (2007), Notysje Frysk Skreaune Media (2007), Notysje Letteren (1998) en de ûnderwiisnotysje Boppeslach (2007). Om ta in bettere ôfstimming te kommen, binne de ûnderskate beliedsdoelen fan alle ûnderskate beliedsmêden yn ien nota foar kultuer, taal en ûnderwiis mei de namme “Grinzen oer” ûnderbrocht. Yn it koälysje-akkoart Nije enerzjy foar Fryslân is oanjûn dat taal en kultuer wêzentlike eigenskippen binne dy’t bydrage oan de eigen identiteit en dêrmei oan it wolwêzen fan minsken. Dêrom wurdt ek ynset op it fuortsterkjen en sichtberder meitsjen fan de Fryske identiteit. It stimulearjen fan de Fryske taal en kultuer wurdt as in kearntaak fan de provinsje sjoen. Foar de útfiering en realisaasje fan it belied op it mêd fan kultuer, taal en ûnderwiis wurde sawol op strukturele as op ynsidintele basis budzjetsubsydzjes oan sa’n 70 organisaasjes takend. Yn 2012 binne neist de realisaasje fan it rinnende belied ek in pear mear yn it each springende resultaten en ûntjouwings te neamen: De sjuery hat op 30 novimber 2012 Ljouwert - mei Eindhoven en Maasticht – trochgean litten nei de twadde en lêste faze. It opstellen fan in wetsútstel Wet gebrûk Fryske taal. Mercator hat him yn 2012 fierder ûntwikkele as ynternasjonaal ekspertizesintrum op it mêd fan meartaligens yn brede sin. It is Omrop Fryslân yn 2012 slagge om in folsleine en brede Frysktalige programmearring ta stân te bringen. Yn it projekt Boppeslach partisipearje sa’n 240 skoallen út it primêr ûnderwiis. Ûnder oare troch de ynset fan Boppeslach is it tal swakke en tige swakke skoallen al yn 2012 stykjen bleaun op it nivo dat wy ús yn it kwaliteitsakkoart mei it ryk en de skoalbestjoeren steld hawwe.

168


Realisaasje 2011


Rekken 2012


Baten 8.1 Kultuer 8.2 Erfgoed 8.3 Taal, Media en Letteren 8.4 Ûnderwiis en Wittenskippen Baten mei-inoar

298 9 0 4 310

164 79 0 71 314

145 20 0 71 236

19 59 0 0 78

Lesten 8.1 Kultuer 8.2 Erfgoed 8.3 Taal, Media en Letteren 8.4 Ûnderwiis en Wittenskippen Lesten mei-inoar

25.913 3.674 5.513 9.017 44.117

25.701 3.230 5.887 8.886 43.703

25.373 3.100 5.796 8.588 42.857

328 130 91 297 846

-43.807

-43.389

-42.621

-768

-623

-3.559

-3.457

-102

-44.430

-46.948

-46.078

-870


Taljochting Op it nivo fan it folsleine programma giet it by de lesten om in oerbesteging fan likernôch € 927.000,-. Dat is 2% fan de begrutting. Hjirnei wurdt nei beliedsmêd fierder op de finansjele ôfwikings yngien.

Beliedsfjild 8.1 – Kultuer Wat woene wy berikke? (begruttingstekst 2012) De besteande kultuernota Finsters iepen! giet yn 2012 syn lêste jier yn. De Taalnota en it budzjet Frysk Skreaune Media wurde mei in jier ferlingd (2012). It doel is om tenei mei ien beliedsaginda foar it hiele programma te wurkjen. It giet dêrby om it belied lykas no beskreaun yn de Kultuernota, de Taalnota, de notysje Streektalen, de Nota Frysk Skreaune Media, de Notysje Letteren en de Ûnderwiisnota. Dy beliedsaginda wurdt yn de rin fan 2011 en 2012 fierder útwurke. It programma Fryslân Kulturele Haadstêd 2018 docht yn 2012 en dêrnei tsjinst as motor foar it kultuerbelied. Yn 2012 sille wy fierder mei it fuortsterkjen fan it kulturele bewustwêzen fan ynwenners fan Fryslân mei help fan it materiële en ymmateriële Fryske erfgoed. Dat dogge wy yn oparbeidzjen mei de fjouwer provinsjale musea, de Museumfederaasje en stipe foar oankeapen fan moderne byldzjende keunst troch it Frysk Museum, soks te hifkjen oan de jierlikse rapportaazje oer útstallings en tallen besikers. Wat it yn dy beliedsaginda te beskriuwen kultuerbelied oanbelanget, kinne de provinsjale ynspannings rjochte wêze op it stimulearjen fan it kreative fermogen fan de maatskippij, op in sterkere ynteraksje tusken kreativiteit en ekonomy, rjochte op kreative yndustry, wêrby’t keunst en kultuer as ‘change agent’ tsjinst docht as it giet om maatskiplike

169

digitalisearring en regioprofilearring. Kulturele festivals en eveneminten wurde yntegraal meinommen yn it kultuerbelied. Dêrneist is it fan belang om de Fryske kulturele basisynfrastruktuer yn stân te hâlden. Dat betsjut dat dy ynstellings dy’t ta dy basis hearre, mar no noch (foar in part) tydlik finansiere wurde, safolle mooglik in strukturele dekking krije sille.

Hawwe wy berikt wat wy berikke woene? (realisaasje doelen) Beliedsmêden




8.1 Kultuer

Taljochting De beliedsdoelen foar dit programma wiene opnommen yn de Kultuernota “Finsters Iepen!”, Taalnota “Fan Rjocht nei Praktyk: Frysk yn Fryslân, Notysje Streektalen (2007), Notysje Frysk Skreaune Media (2007), Notysje Letteren (1998) en de ûnderwiisnotysje Boppeslach (2007). Om ta in bettere ôfstimming fan de ûnderskate beliedsdoelen te kommen hawwe wy de winsk útsprutsen om alle beliedsmêden binnen dit program yn ien nota ûnder te bringen. Fan 2013 ôf wurkje wy mei de yntegrale nota “Grinzen Oer”. Yn it koälysje-akkoart Nije enerzjy foar Fryslân is oanjûn dat taal en kultuer wêzentlike eigenskippen binne, dy’t bydrage oan de eigen identiteit en dêrmei oan it wolwêzen fan minsken. Dêrom is ynset op it fuortsterkjen en sichtberder meitsjen fan de Fryske identiteit. Om dat ta stân te bringen hawwe wy wurke oan it fuortsterkjen fan de Fryske kulturele basisynfrastruktuer. Wy hawwe derfoar soarge dat dy ynstellings dy’t ta dy basis hearre, mar no noch (foar in part) tydlik finansiere wurde, safolle mooglik in strukturele dekking krigen hawwe. Yn 2012 is mei help fan it materiële en ymmaterële Fryske erfgoed ek besocht om it kulturele bewustwêzen fan ynwenners fan Fryslân fierder fuort te sterkjen. De fjouwer provinsjale musea en de Museumfederaasje hawwe dêr in rol yn spile. It stimulearjen fan de Fryske taal en kultuer wurdt as in kearntaak fan de provinsje sjoen. De provinsjale ynspannings binne rjochte op it stimulearjen fan it kreative fermogen fan de maatskippij, op in sterkere ynteraksje tusken kreativiteit en ekonomy, rjochte op kreative yndustry, wêrby’t keunst en kultuer as ‘change agent’ tsjinst docht as it giet om maatskiplike digitalisearring en regioprofilearring. It programma Fryslân Kulturele Haadstêd 2018 is dêrmei de motor foar it kultuerbelied. Yn it part Kultuer wurde alle taken autonoom útfierd, útsein de Argyfynspeksje dy’t yn it ramt fan de Argyfwet de gemeentlike en wetterskipsargiven kontrolearret. It programma Kultuerpartisipaasje wurdt yn oparbeidzjen mei it lanlik Fûns Kultuerpartisipaasje útfierd.

170

Hawwe wy de ferlange resultaten helle? Ferlange resultaten út begrutting 2012 1. It yn stân hâlden fan de Fryske kulturele basisynfrastruktuer yn Fryslân. 2. Ôfspraken meitsje mei de 6 kultuerkearnen, Ljouwert, It Hearrenfean, Drachten, Snits, Frjentsjer en Dokkum oer regionaal foarsjenninsnivo foar taal en kultuer. 3. Kandidaatstelling Fryslân Kulturele Haadstêd 2018. 4. It ta stân bringen fan in koöperaasje mei gemeenten yn ferbân mei de mienskiplike ynspannings foar stipe fan de ambysje Kulturele Haadstêd 2018. 5. Ferbreding fan draachflak by de befolking foar Kulturele Haadstêd 2018. 6. Realisaasje van it nije Frysk museum. 7. Realisaasje van it nije depot Fryslân. 8. Ynfiering fan it nije beleid foar de kulturele prizen.

Belied

Tiid

Jild

1. Fryske kulturele basisynfrastruktuer Der is ynvestearre yn ús kulturele ynfrastruktuer en kultuere ûntjouwing. Dêrby wie it fan belang dat ûnder oare de produksjehûzen foar pop en jongereinteater, wurkpleatsen en talintfoarsjennings op it mêd fan muzyk en dûns om produksjes, oer fasiliteiten beskikke koene. Benammen yn it fuortsterkjen fan it produksjeklimaat yn Fryslân wurde Opera Spanga, Kunstmaand Ameland en Noorderlicht ek bûten Fryslân faker opmurken. De eksperimintele inisjativen (brûsplakken) mei cross-overs dy’t in útwikseling binne fan ferskate sektoaren, bedriuwslibben, wittenskip en keunst, binne op gleed. Njonken de fêste brûsplakken dy’t yn de mearjierreplannen fan Oerol, Stichting Ark en Tryater beskreaun steane, binne trije nije brûsplakken ta stân brocht. Yn it programma kultuerpartisipaasje is de útfiering fan de projekten, dy’t oer it generaal in yntegraal karakter hawwe, op gleed. Foarbylden dêrfan binne Simmerdeis en de ferskate iepenloftspullen. 2. Kultuerkearnen Op 1 novimber 2012 hat de Keninginne it teater Snits feestlik iepene. Ein 2012 koe it teater al de 20.000e besiker registrearje. It kolleezje fan Smellingerlân is dwaande om de plannen stal te jaan foar de Cultuurketen Drachten (foar de nij- en ferbou fan de Lawei en Meldij). Yn de begrutting 2013 is it jild dêr al foar reservearre. 3. Kulturele Haadstêd 2018 De sjuery hat Ljouwert op 30 novimber 2012 – mei Eindhoven en Maastricht – trochgean litten nei de twadde en lêste faze. Der wurdt no wurke oan it twadde bidbook, dat yn july 2013 klear wêze moat. De sjuery sil yn september 2013 de definitive kar meitsje hokker stêd yn 2018 Kulturele Haadstêd foar Nederlân wêze sil. 4. Stipe gemeenten ambysje Kulturele Haadstêd 2018 Njonken Ljouwert stypje de fiif kearngemeenten (Súdwest Fryslân, it Hearrenfean, Smellingerlân, Dongeradiel en Frjentsjerteradiel) en it grutste part fan de oare gemeenten de ambysje Kulturele Haadstêd 2018. Mei alle oanbelangjende gemeenten wurdt oerlein oer hoe’t sy de kommende jierren in rol spylje kinne as Ljouwert de definitive nominaasje krije soe.

171

5. Ferbreding fan draachflak by de befolking foar Kulturele Haadstêd 2018 Yn 2012 is der mei it projekt ‘De Reis’ (de ynwenners fan de doarpen op kulturele wize ferbine mei tema’s dy’t yn de mienskip spylje) fierder wurke oan draachflak. Yn Ljouwert waard de befolking in pear wike lang mei aktiviteiten út de ‘2018 Bus’ wei by de Kulturele Haadstêd behelle. 6. Nijbou Frysk museum De nijbou fan it Frysk museum is ta stân brocht binnen de stelde tiid en binnen it boubudzjet. It museum giet, lykas plend, septimber 2013 iepen. De tariedings foar de iepeningsútstalling en it oerheveljen fan de kolleksje binne op gleed. 7. Nij depot Fryslân It programma fan easken foar in mienskiplik depot foar de Fryske musea en Tresoar is klear. Op basis dêrfan is in finansjele rapportaazje makke, dêr’t ferskillende farianten njonkeninoar lein binne. De finansjele rapportaazje jout ynsjoch yn de ynvestearrings- en eksploitaasjekosten. Dêrút komt nei foaren dat nijbou goedkeaper is as ferbou. Fan de nijboufarianten is de duorsume nijbou, as it no om de ynvestearringskosten giet as om de eksploitaasjelesten, it effektyfst wat de kosten oanbelanget. Dy fariant wurdt no fierder útwurke. 8. Kulturele prizen Yn de nota ‘Grinzen Oer’, de nije yntegrale nota foar kultuer, taal en ûnderwiis, is it nije belied foar de kultuere prizen meinommen. Nei fêststelling fan dizze nota, begjin 2013, sil mei de ymplemintaasje fan it nije belied úteinset wurde. (Prestaasje)yndikators Ûnderwerp Yndikator

Nulmjitting

Kultuerpartisipaasje

Tal minsken dat meidocht

Musea

1) tal besikers 2) kolleksjemobiliteit, 3) registraasje museums op peil hâlde Trochstream fan learlingen nei formele keunstfakopliedings út de ynformele struktueren wei Groei fan it tal ta stân brochte subsidiearre produksjes

Kulturele ûntjouwing Poadiumproduksjes

Besteande kulturele basisynfrastruktuer

tal tal tal tal tal tal

musea keunstners koaren korpsen biblioteken galeryen

Doelwearden 2012 30%

Realisaasje 2012 34%

131.000 107

139.114 107

34 10

34 15

34 12

13 ( = 5 % mear as sûnder de regeling) 2010 120 583 528 259 2010 52 2010 59

5-10 % mear

8

25% yn 2007 131.000 107

120 583 528 259 52 59

120 583 528 259 52 59

Taljochting It persintaazje by kultuerpartisipaasje komt út de risseltaten fan de enkête dy’t yn it ramt fan kultuer holden is. Fanwegen it leger fêststellen fan it subsydzjeplafond binne der by poadiumproduksjes minder produksjes fan finansjele stipe foarsjoen.

172


Realisaasje 2011


Rekken 2012


Baten Strukturele budzjetten Tydlike budzjetten Foarsjennings Baten mei-inoar

59 140 98 298

67 0 97 164

47 0 98 145

20 0 -1 19

Lesten Strukturele budzjetten Tydlike budzjetten Foarsjennings Bedriuwsfieringskosten Lesten mei-inoar

19.964 5.046 96 808 25.913

20.185 4.307 100 1.109 25.701

20.000 4.239 96 1.038 25.373

185 68 5 71 328

-25.616

-25.536

-25.228

-309

1.128

-26

141

-166

-24.487

-25.562

-25.087

-475


Strukturele budzjetten It begrutte bedrach foar de desintralisaasje fan de provinsjale argiven is net folslein bestege, om’t it ryk dit jier noch in part dêrfan betelle hat. Alhoewol’t wy de stelde doelen en resultaten fan it budzjet foar taal en kultuer wol helle hawwe, hawwe wy dat mei minder aktiviteiten dien as yn de begrutting rûsd wie. Dêrtroch is der frijfal op dit budzjet. Tydlike budzjetten De stelde doelen en resultaten fan it budzjet foar taal en kultuer hawwe wy wol helle. Dat hawwe wy dien mei minder aktiviteiten as wy yn de begrutting rûsd hiene. Dêrtroch is der frijfal op dit budzjet. Foarsjennings It giet yn dit gefal om de grafykkolleksje Knecht-Drent en it Buma-legaat. Balânspost foarsjennings Oersjoch en ferrin foarsjenning x € 1.000,Legaat van Harinxma thoe Sloten Grafykkolleksje KnechtDrenth Útwr./ynstânhâlding grafykkolleksje KnechtDrenth Buma-legaten

Stân op 1-1-2012

Tafoeging

Brûkt

Stân op 31-12-2012

21

0

0

21

0

73

73

0

400

23

0

423

160

6

6

160

173

Beliedsfjild 8.2 – Erfgoed Wat woene wy berikke? (begruttingstekst 2012) It behâlden en fuortsterkjen fan Fryske monumintale, kultuerhistoaryske en argeologyske eleminten, patroanen en struktueren troch: it kearen fan de tebekgong fan karakteristike gebouwen; yntegraasje fan kultuerhistoaryske wearden yn romtlike plannen keppelings mei gebietsûntwikkeling it stimulearjen fan it partikulier inisjatyf om dêryn te ynvestearjen it lizzen fan ferbinings tusken kultuerhistoarje en ekonomy it kreëarjen fan draachflak en it fergrutsjen fan it publyksberik fan kultuerhistoaryske wearden. Nota Erfgoed It rike en grutte ferskaat fan kultuerhistoarysk erfgoed jout Fryslân karakter, identiteit en romtlike kwaliteit. De Nota Erfgoed 2010-2013 jout oan dat wy foar it behâld en de ûntjouwing dêrfan foar de provinsje in wichtige rol sjogge. Wy sille wat langer wat mear gebietsrjochte wurkje en sjogge ússels as gebietsregisseur. De basis dêrfoar leit yn de te modernisearjen Monumintewet en de Wet romtlike oardering. Wy wolle de tebekgong fan karakteristike gebouwen keare. Wy wolle ek de wearden dy’t wy op grûn fan ús Kultuerhistoaryske Kaart fan provinsjaal belang achtsje, yntegrearje yn romtlike plannen en gebietsplannen. Stimulearje dat partikulieren, ynstellings, bedriuwen, en gemeenten ynvestearje yn it behâld en de ûntjouwing fan erfgoed is wichtich. Dat jildt ek foar it fergrutsjen fan it draachflak en it berik fan it publyk.





8.2 Erfgoed

Taljochting It beliedsdoel hawwe wy berikt troch it neikommende: Yntegraasje fan kultuerhistoaryske wearden yn romtlike plannen troch advys en oerlis, mei de fisy Grutsk op ’e Romte, de Kultuerhistoaryske Kaart (CHK) en de Fryske Argeologyske MonuminteKaart Ekstra (FAMKE) as útgongspunt. Keppelings mei gebietsûntwikkeling hawwe wy makke yn lânynrjochtingsplannen, Sintrale As, N381, Fryske Marren, Terpeprojekt en troch erfgoedprojekten op grûn fan it pMJP. It kearen fan de tebekgong fan karakteristike gebouwen en it partikulier inisjatyf om dêryn te ynvestearjen hawwe wy stimulearre mei de útfiering fan in subsydzjeregeling foar monuminten en troch de ynset fan it pMJP. It ta stân bringen fan draachflak en it fergrutsjen fan it publyksberik fan kultuerhistoaryske wearden hawwe wy stimulearre troch it Deltatiim en it Deltaplatfoarm Fryske Tsjerken, Tsjerkepaad, argeologyske stipepunten en publyksaktiviteiten oangeande argeologyske steilkanteûndersyken en it Terpeprojekt.

174

Hawwe wy de ferlange resultaten helle? Ferlange resultaten út begrutting 2012 1. It kearen fan de tebekgong fan karakteristike gebouwen 2. It útfieren fan it Deltaplan Fryske Tsjerken. 3. De yntegraasje fan kultuerhistoaryske wearden yn romtlike plannen troch in wurdearring fan de Kultuerhistoaryske Kaart. 4. De trochwurking fan kultuerhistoaryske wearden yn gebietsplannen. 5. It stimulearjen fan foarljochting, ûndersyk en beskerming fan argeologyske wearden. 6. Finansjele stipe fan erfgoedynstellings.

Belied

Tiid

Jild

1. Karakteristike gebouwen Wy hawwe in stimulearringsregeling foar monuminten útfierd. Mei de ynset fan ekstra middels út it programma Erfgoed en it brûken fan middels út 2013 nei de fêststelling fan de begrutting fan 2013, is hast € 3 mln. beskikber steld foar 88 monuminten. Troch dy regeling krijt de bou- en restauraasjesektor in ympuls fan hast € 8 mln. It budzjet bestiet foar hast € 1,5 mln. út desintralisearre restauraasjemiddels dêr’t it ryk en IPO in bestjoersoerienkomst foar ûndertekene hawwe. Yn de Nota Erfgoed 2010-2013 wie de desintralisaasje yn termen fan belied al oankundige. Troch it ekstra jild, de ekstra beskikkings en in langere yntsjinningstermyn foar nije bestimmings is it kasritme mei in begruttingswiziging wizige troch it desintralisearre jild troch te skowen fan 2012 nei 2013. It is lykwols dochs slagge om yn 2012 al beskikkings foar dy middels ôf te jaan. It útbeteljen sil neffens it wizige kasritme ferrinne. Op grûn fan it Koälysje- en Útfieringsakkoart hat restauraasje mei in nije bestimming in swier aksint krigen yn de regeling. Dat lêste budzjet is net hielendal opbrûkt, om’t it nije en komplekse prosessen binne, de net brûkte middels binne foar reguliere restauraasjes ynset. Om nije bestimming in ympuls te jaan hawwe wy mei de provinsjes Drinte en Grinslân in projektútstel ‘noardlike strategy nije bestimming’ opsteld. Foar dat doel hawwe wy subsydzje fan it ryk krigen. Dat projekt jout ek ynfolling oan it projekt Erfgoedparels út it Útfieringsprogramma Streekplan en it programma romtlike kwaliteit. 2. Deltaplan Fryske Tsjerken It Deltatiim Fryske Tsjerken hat mei mienskippen yn petear west oer in stik as njoggen tsjerkegebouwen foar in nije bestimming of breder gebrûk. Foar fjouwer tsjerken binne der konkrete oplossings fûn. Dat binne minder as it stelde doel fan acht, om’t de trajekten foar in nije bestimming kompleks binne en in protte tiid fergje. Wy hawwe de Stichting Behoud en Herbestemming Religieus Erfgoed opdracht jûn oan foar in ferkenning fan in nije bestimming foar trije leechsteande of leech kommende tsjerkegebouwen. Wy hawwe stipe jûn oan Tsjerkepaad 2012. Der is in ynventarisaasje makke fan 140 tsjerkegebouwen dy’t al in nije bestimming krigen hawwe. Dy binne yn byld brocht en beskreaun om ideefoarming te befoarderjen. 3. Kultuerhistoaryske Kaart Foar de yntegraasje fan kultuerhistoaryske wearden yn romtlike plannen is de fisy Grutsk op ’e romte en de Kultuerhistoaryske Kaart (CHK) in wichtich ynstrumint. De wurdearring, it selektearjen fan eleminten en struktueren fan provinsjaal belang en it omsetten yn in beliedsfisy is opnommen yn it projekt Grutsk op ’e romte (sjoch programma 9). Mei it each op de prioriteit foar Grutsk is it net slagge om dit jier de lêste pear CHK-kategoryen dy’t net yn de struktueren fan Grutsk passe, te wurdearjen.

175

4. Kultuerhistoaryske wearden yn gebietsplannen Kultuerhistoaryske wearden hawwe wy yntegrearre yn gebietsûntwikkeling, lykas Sintrale As, N381, Terpeprojekt en troch erfgoedprojekten op grûn fan it pMJP. 8.2.4. By Berltsum is de earste terp oankocht út it Terpeprojekt, dat te’n doel hat om bedrige weardefolle terpen mei agrarysk gebrûk yn boulân, duorsum te beskermjen. Om’t boeren ôfwachtsjend binne, is it net slagge om twa terpen duorsum beskermje te kinnen. Yn it plan foar de gebietsûntwikkeling Harns-Frjentsjer is wol opnommen dat socht wurde sil nei geskikte terpen foar it Terpeprojekt. 5. Argeologyske wearden De FAMKE wurdt fierder ûntwikkele as advys- en beliedskaart. Mei fjouwer gemeenten is of wurdt fierder op de ynhâld yngien. It steilkanteûndersyk fan de terpen fan Arkum en in terp by Dronryp is útfierd. De iepen dagen hawwe in protte belangstelling fan besikers en media lutsen. De argeolooch fan de provinsje hat as bysûnder heechlearaar terpe-argeology by de Ryksuniversiteit Grins (RuG) foar ien dei yn ’e wike, in oraasje holden. Dêrtroch krijt in argeologysk ûndersyk stipe. Foar it Noardlik Argeologysk Depot Nuis is in stappeplan makke foar de technyske easken en de trochûntwikkeling fan it depot as kennis- en foarljochtingssintrum. Foar de ûntwikkeling fan de publyksfunksje is in plan makke en hawwe wy middels beskikber steld. Troch in brekme bestjoerlik draachflak by gemeenten slagget it net om yn oparbeidzjen mei gemeenten te kommen ta Fryske oplossings foar spesifike argeologyske beliedsfragen, lykas de gefolgen fan ‘de feroarsaker betellet’, ‘ûnfoege kosten’ en planskea. Wol is it opsetten fan in model foar gemeentlik en argeologysk belied en oardering yn de gemeentlike wurkgroep argeology slagge. 6. Erfgoedynstellings De troch ús fêststelde produktplannen foar de fjouwer erfgoedynstellings wurde útfierd. Wy hawwe meiwurke oan in oplossing foar it siktariaat fan de stichting Fryske Mole yn oparbeidzjen mei it Stipepunt Monumintesoarch. De tsien erfgoedynstellings yn it Monumintehûs hawwe in oerienkomst ôfsletten om nauwer mei-inoar op te arbeidzjen om de kwetsberens fan de organisaasjes te ferminderjen en de doelmjittigens te ferheegjen. Yn in bestjoersoerienkomst tusken ryk en IPO is de desintralisaasje fan de stipepunten monumintesoarch definityf makke. (Prestaasje)yndikators Ûnderwerp Yndikator Restauraasje, ûnderhâld en nije funksje fan karakteristike gebouwen Leechkommende tsjerkegebouwen Terpen

Nulmjitting

Tal restauraasjes en oare funksjes

Oplossings foar leechkommende tsjerkegebouwen Tal terpen dat oankocht is of dêr’t in behearsoerienkomst foar ôfsletten is

Taljochting Sjoch it boppesteande ûnder 1, 2 en 4.

176

30

Doelwearden 2012 40

8

4

2

1


Realisaasje 2011


Rekken 2012


Baten Strukturele budzjetten Tydlike budzjetten Baten mei-inoar

8 1 9

7 73 79

10 10 20

-3 62 59


1.138 1.624 912 3.674

1.059 1.446 725 3.230

1.053 1.295 753 3.100

6 151 -27 130

-3.665

-3.151

-3.080

-70

262

-1.375

-1.442

67

-3.403

-4.526

-4.522

-4


Taljochting It ferskil tusken de begrutte en ta stân brochte baten en lesten giet benammen oer neier ûndersyk fan de gemeenten Sudwest Fryslân, Opsterlân en it Hearrenfean. Troch dit jier prioriteiten te stellen by tal fan argeologyske aktiviteiten foar de nije provinsjale diken (bgl. de Sintrale As, de Heak en de N381) binne der minder ynkomsten en is der minder útjûn. Dy baten en lesten binne trochskood nei 2013, om’t it om middels giet dy’t yn oerienkomsten mei gemeenten fêstlein binne.

Beliedsfjild 8.3 – Taal, media en letteren

Wat woene wy berikke? (begruttingstekst 2012) Ús taalbelied is in logyske útwurking fan saken dy’t op Europeesk (Hânfêst) en lanlik nivo (BFTK) fêstlein binne. Lykas earder oanjûn rint de besteande kultuernota Finsters iepen! noch oant 2013 troch. Om dy reden sil de besteande taalnota Taal yn Fryslân, fan Rjocht nei Praktyk nochris mei ien jier ferlingd wurde en sadwaande ek yn 2012 it beliedsramt foar taal foarmje. Itselde jildt foar belied en budzjet foar it Frysk yn de skreaune media. Sadwaande kinne wy mei yngong fan 1 jannewaris 2013 mei ien nije provinsjale beliedsaginda foar taal en kultuer begjinne, de struktuer fan de Bestjoersôfspraak Fryske Taal en Kultuer (BFTK) folgjend, it provinsjale ûnderwiisbelied dêr ek ûnder beflapt. Neffens de útgongspunten fan ús taalbelied sille wy der by de gemeenten, de soarch (ferpleechtehuzen en sikehuzen), it ûnderwiis (meartalich ûnderwiis fia Boppeslach) en it bedriuwslibben ek yn 2012 op oanstean om it Frysk safolle mooglik te brûken. It doel is om fan 2013 ôf mei ien beliedsaginda foar it hiele programma te wurkjen. Soks betsjut dat it belied foar de streektalen, de letteren en it Frysk yn de skreaune media dêr ek ûnder beflapt wurde kin. De fuortsetting fan it taalbelied yn boppeneamde beliedsaginda bliuwt lykwols rjochte op it prinsipe ‘fan rjocht nei praktyk’: mei de nije Wet gebrûk Fryske taal en de ymplemintaasje fan it advys fan de Stjoergroep Hoekstra yn ûnderwiiswetjouwing sil de posysje fan de Fryske taal nei alle gedachten op termyn juridysk boarge wêze. Soks

177

betsjut lykwols net dat oan de maatskiplike posysje fan de taal, it brûken fan it Frysk yn de praktyk, neat mear ferbettere hoecht te wurden. It takomstige belied sil der ek op rjochte wêze om dat te befoarderjen om sa de Fryske taal in sterker plak te jaan yn de Fryske mienskip, lykas beskreaun yn it Útfieringsprogramma 2011-2015.





8.3 Taal, Media en Letteren

Taljochting De doelstellings foar it taalbelied, it streektaalbelied en it belied op it mêd fan it Frysk yn de (skreaune) media, binne neffens plan helle. Op it stik fan belied is der yn 2012 dan ek hurd oan boppeneamde doelstellings wurke. Bysûnder is dat deputearre Jannewietske de Vries yn 2012 foarsitter wurden is fan it Europeeske Network to Promote Linguistic Diversity. Mei de gemeenten dy’t op 1 jannewaris 2014 fusearje sille of belutsen binne by in opdieling (Gaasterlân-Sleat, Lemsterlân, Skarsterlân, Boarnsterhim, it Hearrenfean, Ljouwert en Súdwest Fryslân) binne wy yn 2012 in trajekt yngien om der foar te soargjen dat it taalbelied yn dy gemeenten boarge wurdt, soks neffens it Europeesk Hânfêst foar Regionale talen of Talen fan Minderheden. It hat lykwols bliken dien dat der foar de realisaasje fan guon doelstellings mear tiid fanneden is, lykas de fêststelling fan de Wet gebrûk Fryske taal en it wizigjen fan de ûnderwiiswetjouwing foar it fak Frysk troch de Twadde Keamer, it advys fan de kommisje Hoekstra oer it Frysk yn de media, de ûndertekening fan de nije BFTK en it ûntwikkeljen fan in deeglike ynfrastruktuer om de ferkeap fan Fryske boeken te stimulearjen. Dochs is der ek op dy terreinen in flinke stap foarút set. Fierder hawwe wy ús belied yn it ramt fan de taalnota, Frysk yn Fryslân, taal tusken minsken: fan rjocht nei praktyk neffens plan útfierd (Praat mar Frysk, Frysk en gemeenten, Taaltaske, Frysk yn bedriuwslibben, ûnderwiis en media, Frysk yn ynternasjonaal ferbân [NPLD], ensfh.). Yn 2012 is ek it nije taalbelied foar de kommende fjouwer jier ta stân kommen en beskreaun yn de nije yntegrale beliedsnota kultuer, taal en ûnderwiis.

178

Hawwe wy de ferlange resultaten helle? Ferlange resultaten út begrutting 2012 Taal 1. De Kampanje Praat mar Frysk draacht yn 2012 by oan it doel om Friezen bewust te meitsjen fan de ekstra wearde fan meartaligens en it fergrutsjen fan de sichtberens fan it Frysk yn it iepenbiere libben. 2. Yn 2012 krije jonge âlden goede foarljochting oer it Frysk- en meartalich grutbringen fan harren bern. Doel is dat safolle mooglik fan dy jonge âlden op grûn dêrfan kieze foar it meartalich grutbringen fan harren bern. 3. It taalbelied fan de nije gemeente Súdwest Fryslân (SWF) sil yn 2012 neier stal jûn wurde, soks op basis fan it yn septimber 2011 troch de gemeenterie fêststelde ‘Plan van aanpak Fries taalbeleid’. Dêrta hawwe provinsje en de gemeente SWF geregeldwei oerlis. 4. Yn it ramt fan it belied op it mêd fan Frysk en gemeenten binne de ynspannings derop rjochte om it tal gemeenten mei aktyf taalbelied te fergrutsjen, mei bysûnder omtinken foar de fúzjegemeenten. 5. Yn it ramt fan de maatskiplike emansipaasje fan it Frysk (fan Rjocht nei Praktyk) stimulearret de provinsje de sichtberens fan de Fryske taal yn soarch, bedriuwslibben en yn ICT-tapassings. 6. De trochgeande learline Frysk yn de VVE, it primêr ûnderwiis en it fuortset ûnderwiis wurdt fuortsterke en it oanbod dêrmei anneks wurdt ta stân brocht. 7. It Mercator Kennissintrum foar Meartaligens en Taallearen jout omtinken oan it learen op skoalle, mar ek oan de taaloerdracht thús, op it wurk, yn de frije tiid of troch kultuerpartisipaasje. Mercator draacht by oan it befoarderjen fan it plak fan de Fryske taal yn ynternasjonale kontakten. 8. De provinsje Fryslân hat yn 2012 in goede gearwurking mei oare minderheidstaalregio’s fia it Network to Promote Linguistic Diversity (NPLD). 9. Yn 2012 wurdt de nije Wet gebrûk Fryske taal troch de Twadde en de Earste Keamer fêststeld. 10. Yn 2012 wurdt de ûnderwiiswetjouwing nei oanlieding fan it advys fan de Stjoergroep Hoekstra wizige en krijt de provinsje mear foech op it mêd fan it fêststellen fan de kearndoelen Frysk en it takennen fan (parsjele) ûntheffing. 11. De provinsje slút yn 2012 in nije Bestjoersôfspraak Fryske Taal en Kultuer (BFTK). Media 12. Yn it ramt fan it ôfbouwen fan de autonome provinsjale bydrage foar ferdjipping en ferbreding fan de programmearring, stribbet Omrop Fryslân dernei om yn 2012 in folsleine en bredee Frysktalige programmearring ta stân te bringen. 13. De trochstart fan Froeks.tv, de digitale stjoerder foar jongerein yn de âldens fan 14-21 jier, ûnder de wjukken fan it Fryske middelber en heger beropsûnderwiis, mooglik meitsje. 14. Yn 2012 bringt in kommisje Boarging Ferdrachsôfspraken Frysk yn ‘e media, ûnder foarsitterskip fan âld-steatsrie mr. R.J. Hoekstra, advys út oer de posysje fan Omrop Fryslân yn de nije Mediawet. Letteren 15. It ferskaat fan Frysktalige (literêre) tydskriften stypje en it oanbod en de kwaliteit fan de Fryske literatuer boargje. 16. Yn it ramt fan de befoardering fan de ferkeap fan Fryske boeken ûntwikkelje de útjouwers fan Frysktalige literatuer yn 2012 meiinoar in deeglike ynfrastruktuer om de ferkeap fan dy boeken yn de takomst op eigen krêft goed stal jaan te kinnen. 17. Yn 2012 wurde de Obe Postmapriis foar oersettings, de Fedde Schurerpriis en de Fedde Schurerpublykspriis foar debuten en de

179

Belied

Tiid

Jild

Ferlange resultaten út begrutting 2012 Joast Hiddes Halbertsmapriis foar wittenskiplike publikaasjes op it mêd fan de Fryske taal, kultuer en skiednis útrikt.

Belied

Tiid

Jild

Taal 1. Kampanje Praat mar Frysk De kampanje Praat mar Frysk hat der ek yn 2012 ta bydroegen dat it Frysk op in positive wize yn it omtinken fan de Friezen brocht waard, troch ferliedingstechniken ta te passen en no krekt net te driuwen. Boppedat is de kampanje yn oparbeidzjen mei GGD Fryslân yn de rjochting fan de jongerein bgl. ek útwreide mei seksuele foarljochting (yn it Frysk). Fierder binne der Frysktalige apps ûntwikkele foar bgl. de iPhone en de iPad. PraatmarFrysk wie ek yn 2012 wer rjochte op it brûken fan it Frysk by bedriuwen. Fierder wie de kampanje yn 2012 rjochte op oerheden, de soarch en it ûnderwiis. PraatmarFrysk hat ek kampanje fierd yn it Frysk op de sosjale media. 2. Taaltaske Mei it taaltaske binne yn 2012 sa’n 7.000 jonge âlden berikt. It taaltaske waard troch alle Fryske gemeenten (útsein de waadeilannen en de gemeente Weststellingwerf) oan jonge âlden útrikt by de oanjefte fan in berte. De ynhâld fan it taaltaske feroaret geregeldwei. 3. Taalbelied nije gemeente Súdwest Fryslân Yn 2012 hat de provinsje in tal kearen oerlis hân mei de gemeente Súdwest Fryslân oer it taalbelied dêr. It ministearje fan Ynlânske Saken en Keninkryksrelaasjes wie dêr ek by fertsjintwurdige. De grûnslach foar dat oerlis is de bestjoerlike oerienkomst oer it taalbelied yn de fúzjegemeente fan maart 2010 en it ‘Plan fan oanpak Frysk taalbelied’ dat de gemeenterie yn septimber 2011 fêststeld hat. Súdwest Fryslân docht op basis fan de oerienkomst alle jierren ferslach oer de stân fan saken oangeande it plan fan oanpak. 4. Taalbelied gemeenten De provinsje hat yn de maaitiid fan 2012 alle sân gemeenten dy’t op 1 jannewaris 2014 fusearje sille of belutsen binne by in opdieling (Gaasterlân-Sleat, Lemsterlân, Skarsterlân, Boarnsterhim, it Hearrenfean, Ljouwert en Súdwest Fryslân), ynformearre oer de gefolgen fan de fúzje foar it taalbelied yn de nije gemeente. Op basis fan it Europeesk Hânfêst foar regionale talen of talen fan minderheden en it Ramtferdrach foar de beskerming fan nasjonale minderheden, meie de taalrjochten fan boargers der as gefolch fan in bestjoerlike weryndieling net op efterútgean. De provinsje en it Ministearje fan Ynlânske Saken en Keninkryksrelaasjes wolle ta op it sluten fan in ‘Oerienkomst Frysk taalbelied’. Dy oerienkomst moat foar 1 jannewaris 2014 tekene wurde. 5. Frysk yn de soarch, bedriuwslibben en yn ICT-tapassings Yn it ramt fan de maatskiplike emansipaasje fan it Frysk (Nota fan Rjocht nei Praktyk, Frysk yn Fryslân: taal tusken minsken) hat de provinsje yn 2012 stimulearre dat de Fryske taal better sichtber makke is en brûkt waard yn de Fryske mienskip, de soarch, it bedriuwslibben en yn ICT-tapassings. Yn it ramt fan de regeling binne yn 2012 ûnder oare subsidiearre in digitaal wurdboek, in dvd, tal fan websiden dy’t ek yn it Frysk beskikber kamen en twa Frysktalige apps foar jonge(re) bern. 6. De trochgeande learline Frysk Foar de foarskoalske opfang binne Tomke en de Sânglêsrige wichtich en yn it basisûnderwiis wurdt in soad gebrûk makke fan Studio F. Yn 2012 is begûn mei de digitalisearring fan de lesmetoade Frysk foar it basisûnderwiis Studio F. Foar de jongste bern yn it basisûnderwiis (4 oant en mei 6 jier) is it online edukative programma Berneboel ûntwikkele en yn 2012 presintearre; it programma slút oan by Studio F. Foar it fuortset ûnderwiis wurdt de metoade Freemwurk in soad brûkt. Dêryn krijt de digitale metoade Freemwurk.nl in hieltyd wichtiger plak.

180

7. Ynternasjonaal ekspertizesintrum Mercator Mercator hat him yn 2012 fierder ûntwikkele as ynternasjonaal ekspertizesintrum op it mêd fan meartaligens yn brede sin. Mercator is aktyf yn ferskate Europeeske netwurken en is (liedend) partner yn ferskate Europeeske projekten op it mêd fan meartaligens. 8. Network to Promote Linguistic Diversity (NPLD) Yn 2012 is it NPLD in selsstannige non governemental organisation (NGO) wurden. It NPLD hat dwaande west mei de Europeeske subsydzje-oanfraach foar it netwurk. Dy oanfraach hie sukses: foar it NPLD-wurkprogramma fan 2013 oant 2016 is op ’en nij subsydzje takend. Fierder is yn 2012 deputearre Jannewietske de Vries keazen ta foarsitter fan it NPLD. Dat fersterket de rol fan de provinsje yn Europa. Dêr kin ek yn it ramt fan de Kulturele Haadstêd gebrûk fan makke wurde. 9. Wet Gebrûk Fryske Taal Wetsútstel oangeande de Wet gebrûk Fryske taal is, nei advisearring troch de Rie fan Steat, yn july 2012 troch de ministerried fêststeld en de wetstekst is oan de Twadde Keamer tastjoerd. Yn novimber 2012 binne der troch ferskate partijen yn de Twadde Keamer skriftlike fragen oer it wetsútstel steld. De ferwachting is dat de Keamer it wetsútstel yn ‘e maitiid fan 2013 behannelje sil. As de Earste Keamer der ek oer gear west hat, kin ek it yn de Taalwet beneamde ‘Orgaan foar de Fryske taal’ ynsteld wurde. 10. Stjoergroep Hoekstra Nei oanlieding fan it kabinetsstânpunt oangeande it advys fan de Stjoergroep Hoekstra hat OCW in wetsútstel desintralisaasje Frysk yn it ûnderwiis opsteld. Doel fan dat wetsútstel is dat de provinsje it foech krijt om de kearndoelen foar it fak Frysk yn it basis en fuortset ûnderwiis fêst te stellen (Provinsjale Steaten) en foar in part of hielendal ûntheffing ta te kennen oan skoallen foar it opnimmen fan it fak Frysk yn harren learplan (Deputearre Steaten). De Rie fan Steat hat ûnderwilen advys oer it wetsútstel útbrocht; nei oanlieding dêrfan wurdt it op punten oanpast. De ferwachting is dat it fernijde wetsútstel yn ‘e maitiid oan de Twadde Keamer tastjoerd wurde kin. 11. Nije Bestjoersôfspraak Fryske Taal en Kultuer (BFTK) Yn it neijier fan 2011 is mei de ûnderhannelings oer in nije BFTK úteinset. Yn 2012 is oerienstimming berikt oer de teksten oangeande ûnderwiis, kultuer, bestjoerlik ferkear en rjochtsferkear, útwikselings oer de grins hinne en ekonomysk en sosjaal libben. It lêste knyppunt is it haadstik media, fanwegen de posysje fan Omrop Fryslân. Sadwaande is de plende ûndertekening fan de BFTK op 16 jannewaris 2013 net trochgien. Ein jannewaris 2013 sil dêr bestjoerlik oerlis mei OCW oer wêze. It doel is om mei yngong fan 2013 in nije BFTK foar seis of acht jier ôf te sluten. Media 12. Omrop Fryslân It is Omrop Fryslân yn 2012 net slagge om in folsleine en brede Frysktalige programmearring ta stân te bringen. De autonome provinsjale bydrage is ûnder oare ynset foar ôfleverings fan it kultuerprogramma K-Rûte, de histoaryske rige It Paad Werom, de talkshow Need op Freed en it live ferslach dwaan fan eveneminten yn de provinsje lykas it skûtsjesilen en de PC. De Omrop hat yn 2012 ek fierder wurke oan de ûntwikkeling fan in nije oarspronklik Frysktalige dramarige (De Keet). Foar dat lêste doel hat de Omrop ein 2012 op jo fersyk in ekstra bydrage takend krigen. 13. Froeks.tv Froeks.tv hat yn 2012 in duorsume trochstart makke ûnder de wjukken fan it Friesland College (Oplieding D’drive), yn oparbeidzjen mei de NHL (de opliedings CMD en Communicatie), Stenden (oplieding Media en Entertainment) en de Hanzehegeskoalle (Akademy foar Popkultuer). Yn ferbân mei dy trochstart hat it Friesland College yn 2012 foar ien kear in bydrage krigen foar de trochstart fan Froeks.tv.

181

14. Posysje fan Omrop Fryslân yn de nije Mediawet By beslút fan 23 maaie 2012 hat de minister fan OCW de Kommisje Boarging Ferdrachsôfspraken Frysk yn ‘e media ynsteld. De kommisje hat neffens it ynstellingsbeslút de taak “om advys út te bringen oer it garandearjen fan de ferdrachsôfspraken Fryske taal yn ’e media by de yntegraasje fan de lanlike en regionale omrop en de nije Mediawet”. Mei ‘ferdrachsôfspraken’ wurde de mediakêsten fan it Europeesk Hânfêst foar regionale talen en talen fan minderheden en it Ramtferdrach foar de Beskerming fan Nasjonale Minderheden bedoeld. It advys soe uterlik op 31 desimber 2012 klear wêze. Dy datum is yntusken opskood nei 31 jannewaris 2013. Letteren 15. Frysktalige (literêre) tydskriften Yn 2012 hawwe wy yn de nije yntegrale beliedsnota Grinzen oer útsteld om de bydragen foar de tydskriften De Moanne en Ensafh. fan 2013 ôf folslein struktureel te meitsjen. Dêrmei wolle wy de takomst fan beide tydskriften boargje. In komplisearjende faktor is lykwols al dat it ryk besletten hat om de ryksbydrage foar literêre tydskriften fia it Nederlands Letterenfonds fuort te besunigjen. Beide tydskriften moatte sadwaande oare boarnen fan ynkomsten oanboarje en (noch) mear gebrûk meitsje fan digitale edysjes. Wy hawwe yn 2012 ek de Dútske oersetting fan Gysbert Japicxpriiswinner 2011 Durk van der Ploeg subsidiearre. Fansels koene Fryske útjouwers ek yn 2012 in berop dwaan op de regeling Útjaan Fryske boeken. 16. Ferkeap fan Fryske boeken De Fryske útjouwers, Tresoar, Afûk en de Biblioteekservice Fryslân binne sûnt ein 2010 dwaande mei it opsetten fan in ynfrastruktuer om de ferkeap fan Frysktalige boeken te stimulearjen en op in heger peil te bringen. Dy partners hawwe dêr de Stichting Boeken fan Fryslân foar oprjochte, dy’t troch eigen ynset en mei stipe fan de provinsje minsken fia de Fryske boekhannels, mar benammen ek op oare wizen yn kontakt bringe wol mei Frysktalige literatuer. De aktiviteiten fan dy stichting hawwe fertraging oprûn om’t it opstarten en ynrjochtsjen fan de ynfrastruktuer in protte tiid koste hat en om’t der yn 2012 in bestjoerswikseling wie dy’t net foarsjoen wie. Nei oanlieding dêrfan hat de provinsje yn 2012 in tal petearen mei de stichting hân en dy op goede plannen en dúdlike doelstellings te fergjen. Earst nei’t de stichting oan dy betingsten foldie, hat de provinsje it al reservearre jild beskikber steld. 17. Literêre prizen Tresoar hat yn 2012 de organisaasje en de útrikking fan de provinsjale literêre prizen foar syn rekken nommen. De Obe Postmapriis foar oersettings en de Fedde Schurerpriis en Fedde Schurer Publykspriis foar debuten binne yn oktober 2012 by Tresoar útrikt oan Anne Tjerk Popkema foar syn Fryske oersetting fan De Hobbit fan Tolkien, en oan Elske Kampen (sawol de sjuerypriis as de publykspriis) foar de dichtbondel Fan it glês brekken. Op 10 desimber wie yn Grou de útrikking fan de dr. Joast Halbertsmapriis ‘foar wittenskiplik wurk Fryslân oanbelangjend’. Diskear hat Piet Hagen de priis wûn mei syn tsjokke biografy Politicus uit hartstocht oer de fan oarsprong Fryske sosjaal-demokraat Pieter Jelles Troelstra.

182


Nulmjitting

Persintaazje fan de ynwenners fan Fryslân dat de Fryske taal aardich oant hiel goed ferstean, prate, lêze en skriuwe kin

Ferstean: Prate: Lêze: Skriuwe:

94% 74% 76% 30%

Kampanje Praat mar Frysk Yntinsjeferklearring Frysk gemeenten Taaloardering Frysk

Tal besikers Hyves Tal leden Praat mar Frysk Tal gemeenten mei in yntinsjeferklearring Tal oerheidsynstânsjes

Begjin 2011/enkête

Doelwearden 2020 Ferstean: 95% Prate: 75% Lêze: 75% Skriuwe: 35%

125.000 10.000 8

125.000 10.000 12

Realisaasje 2012 Ferstean: 94% Prate: 74% Lêze: 76% Skriuwe: 30% 125.000 10.000 12

14 (ynkl. 5 gemeenten dy’t opgeane yn Súdwest Fryslân)

14 (ynkl. Súdwest Fryslân)

14 (ynkl. Súdwest Fryslân

Doelwearden 2012 Yn de Taalnota fan 2008 waarden boppeneamde doelwearden foar 2020 fêststeld, op grûn fan de útkomsten fan de quickscan/fluchhifking oangeande de taalbehearsking fan it Frysk fan 2007 (Taalatlas 2007). Út de Taalatlas 2011 docht al bliken dat der neffens de situaasje fan 2007 op alle mêden (ferstean, prate, lêze en skriuwe) foarútgong boekt is. Útsein it skriuwen fan it Frysk, binne de doelwearden 2020 feitlik al hast helle. Mei it each op de ûntwikkelings yn it ûnderwiis mei ferwachte wurde dat de kommende jierren de doelwearde wat it skriuwen oanbelanget ek wol helle wurde sil. Kampanje Praat mar Frysk Tal besikers Praat mar Frysk Hyves Dit is dreech te mjitten, mar op grûn fan it hege tal leden fan de Praat mar Frysk Hyves kin mei rjocht en reden ûndersteld wurde dat dat tal besikers yn in jier tiid mei gemak helle wurdt. It tal besikers fan it webstee fan Praat mar Frysk, www.praatmarfrysk.nl seit faaks mear. Yn 2012 wiene dat likernôch 50.000 besikers. Tal leden Praat mar Frysk social media It giet hjirby om de sosjale media yn brede sin, dus Hyves, Twitter en Facebook. De Praat mar Frysk Hyve hat 7.502 leden. Dat ledetal nimt ôf fanwegen de ôfnimmende populariteit fan Hyves en de tanimmende populariteit fan Facebook. De Praat mar Frysk Community op Facebook hat al mear as 4.200 leden (4.232 op it stuit). Op Twitter hat Praat mar Frysk 4.386 folgers. It giet mei-inoar dus om 15.841 Praat-mar-Frysk-folgers op de sosjale media.

183


Realisaasje 2011


Rekken 2012



0 0

0 0

0 0

0 0


4.196 901 417 5.513

4.138 975 774 5.887

4.109 964 722 5.796

29 11 52 91

-5.513

-5.887

-5.796

-91

187

50

50

0

-5.326

-5.837

-5.746

-91


Beliedsfjild 8.4 – Ûnderwiis en wittenskippen Wat woene wy berikke? (begruttingstekst 2012) Ûnderwiis De rinnende ûnderwiisnota Boppeslach is ein 2006 troch de doetiidske Steaten fêststeld en begruttingstechnysk ûnderwilen oant 2015 ferlingd. It belied is yn ‘e rin fan de jierren fansels lykwols wat fan koers wizige; wy sitte wat de ûnderwiiskwaliteitsferbettering fan it Fryske basisûnderwiis oanbelanget no yn in perioade fan stadichoan ôfbouwen, wylst der op it mêd fan it Frysk en meartaligens yn it ûnderwiis, ek yn it ramt fan de trochgeande learline, nije ympulzen en ûntwikkelings binne. Yn de nije beliedsaginda kin dy beliedsline beskreaun wurde. Tagelyk kin oanjûn wurde wêr’t it provinsjaal ûnderwiisbelied yn de perioade nei 2014 op rjochte wêze kin en moat. Frysk c.q. meartaligens yn it ûnderwiis bliuwt in kearntaak fan de provinsje. Ûnderwiiskundige kwaliteit In goed ûnderwiisklimaat betsjut dat Fryslân, as it om de kwaliteit giet, in plak yn de top trije fan Nederlân hat. Dat stribjen jildt foar yntegraal taalbelied, de ûnderwiiskundige kwaliteit en paswurk yn de kombinaasjes fan ûnderwiis en learlingesoarch. Yn 2012 geane wy dêrom mei feart en faasje fierder mei it ta stân bringen fan in profesjonele op prestaasjes rjochte kultuer dy’t bydraacht oan in brede (kognitive en sosjaal-emosjonele) ûntwikkeling en optimale prestaasjes fan de learlingen yn it Fryske basisûnderwiis. Tagelyk wolle wy ynsette op in goed yntegraal taalbelied, mei omtinken foar talen as fak en as ynstruksjetaal en de relaasje tusken de ferskate talen (Nederlânsk, Frysk en Ingelsk). Underwiisspriedingsplan Foar in effektive ynvestearring op dat mêd stribje wy nei in goed spraat, tagonklik, folslein en gearhingjend oanbod fan ûnderwiis dat op syn minst it nasjonaal gemiddelde hellet en optimale skoallearpaden biedt foar de Fryske learlingen yn it ramt fan in goede tarieding op de kennisekonomy. Boppedat stimulearje wy in goed oanbod fan hbûûnderwiis en de realisaasje fan de “University Campus Fryslân” (UCF). Mei de UCF kin yn

184

it kolleezjejier 2011/2012 úteinset wurde. Der wurdt in stichting UCF opset en dy jout wer advys oan Deputearre Steaten oer it al as net it beskikken fan subsydzje foar de ynstelling fan de earste master(s). Trochgeande learline Yn it Útfieringsprogramma 2011-2015 hawwe wy ôfpraat de posysje fan it Frysk yn opfieding en ûnderwiis fierder te ferstevigjen en meartaligens te befoarderjen troch yn te setten op in trochgeande learline fan pjutteboartersplak oant en mei akademysk ûnderwiis (twatalige pjutteboartersplakken, trijetalige basisskoallen, meartalich fuortset ûnderwiis en de (bysûndere) learstuollen Frysk oan de RuG en de universiteiten fan Leien en Amsterdam.





8.4 Ûnderwiis en Wittenskippen

Yn 2012 hawwe wy ús doelstelling foar de trochgeande learline ferwurke yn de nije beliedsnota Kultuer, Taal en Ûnderwiis. Dêrby hawwe wy oanjûn dat, meidat de doelen út de nota Boppeslach yntinsivearre wurde, der in nij plan fan oanpak komme moat. Dat betsjut dat wy der op ta wolle in nije groep skoallen oan te sprekken foar de trochgeande learline. Wy wolle dêr de taktyk fan de ferlieding foar ynsette en de akwisysje fan skoallen mear fan ûnderen op dwaan. Dat dogge wy om’t wy sjogge dat de groei fan it tal trijetalige skoallen en skoallen mei in meartalige stream fuortset ûnderwiis wat stykjen bliuwt. Yn 2012 hawwe wy dan ek in soad aksje set op it opstellen fan dy oanpak yn oparbeidzjen mei ús partners yn it fjild. It resultaat dêrfan sil wer weromkomme yn it útfieringsprogramma by de nota Kultuer, Taal en Ûnderwiis. Dêrneist hawwe wy yn 2012 wer in stap makke yn it ôfbouwen fan it Boppeslach-projekt dat tafersjoch hâldt op de ferbettering fan yntegraal taalbelied, ûnderwiiskundige kwaliteit en it paswurk yn de kombinaasjes fan ûnderwiis en learlingesoarch. De groep skoallen dy’t yn 2007 as earste úteinset is, hat foar it skoaljier 2012-2013 foar de lêste kear subsydzje oanfrege. Dat de kwaliteit fan it primêr ûnderwiis yn ús provinsje ferbettere is docht bliken út de regiostúdzje fan de ynspeksje fan ûnderwiis dy’t op 11 jannewaris 2013 presintearre is. It tal swakke en tige swakke soallen yn Fryslân sit tsjin it lanlik gemiddelde oan, de skoares op de CITO-eintoets lizze dêr sels boppe. Wy hawwe, yn oparbeidzjen mei it ûnderwiisfjild, ek stappen set om te kommen ta in goed spraat, tagonklik en betelber oanbod fan ûnderwiis. Wy hawwe derfoar keazen, as soks fanneden is, om in rol te spyljen by de bewustwurding by bestjoerders en tafersjochhâlders yn it primêr en fuortset ûnderwiis fan de gefolgen fan it tebekrinnen fan it tal learlingen. Foar it primêr ûnderwiis wurdt dat yn de plattelânsgebieten fierder útwurke.

185

Hawwe wy de ferlange resultaten helle? Ferlange resultaten út begrutting 2012 1. De trochgeande learline Frysk fierder stal jaan. 2. It tal Frysktalige of twatalige bernesintra en of bernedeiferbliuwen op 125 bringe. 3. It tal trijetalige skoallen op 40 bringe. 4. It besteande MIF-budzjet effektiver ynsette foar skoallen mei ambysje foar trijetalich ûnderwiis. 5. De Cito-toets begripend lêze Frysk sil yn 2012 fierder ynfierd wurde yn groep 8 fan it primêr ûnderwiis. 6. Trochgean mei taaltaske en de kampanje praat mar Frysk ferbreedzje en ek rjochtsje op âlden en skoallen. Tagelyk wurde inisjativen nommen om âlden en skoallen op ‘e hichte te stellen fan de foardielen fan in meartalige opfieding. 7. It tal lokaasjes foar fuortset ûnderwiis mei in meartalige stream op 4 bringe. 8. Beide pabû’s biede in folslein programma oan foar by-oplieding yn it ramt fan it foech Frysk. 9. Bliuwend ynvestearje yn de earste- en twaddegraads learare-oplieding Frysk fan de NHL. 10. It tal swakke en tige swakke basisskoallen leit op it lanlik gemiddelde. 11. Kwaliteitsferbettering fan it primêr ûnderwiis yn it ramt fan it projekt Boppeslach fierder ôfbouwe en oerdrage oan de skoalbestjoeren. 12. Wy sille de ûntwikkeling fan de Fryske Akademy fierder stimulearje yn de rjochting fan in fleksibele, heechweardige kennisynstelling op it mêd fan de Fryske taal, kultuer en skiednis. 13. De akademyske profilearring fan Fryslân fierder fuortsterkje troch it operasjonalisearjen fan de business case University Campus Fryslân.

Belied

Tiid

Jild

1. Trochgeande learline Yn 2012 hawwe wy op it mêd fan de trochgeande learline mei ús partners yn it fjild dwaande west mei it ûntwikkeljen fan in nije oanpak om mear skoallen te mobilisearjen om twa- of meartalich te wurden. De dúdlike groei dy’t der yn de jierren 2008-2010 west hat, bliuwt no wat op itselde nivo. Wy wolle der dêrom op ta dat by de skoallen sels en by de âlden en learlingen mear fraach ûntstiet nei meartalich ûnderwiis. Mear fan ûnderen op dus. De oanpak fan boppen ôf fan skoallen hat de earste jierren goed wurke, mar no moat der in nije groep skoallen oansprutsen wurde. 2. Frysktalige of twatalige bernesintra en of bernedeiferbliuwen It tal fan 125 twatalige bernesintra is yn 2012 helle. Dat is tige wichtich, want dat betsjut dat de bern op dy lokaasjes sawol it Nederlânsk en it Frysk meikrije en dêrmei fierder bouwe kinne oan de basis foar it Frysk dy’t thús al lein is. It makket de oerstap nei in trijetalige basisskoalle ek ta in logyske. 3. Trijetalige skoallen It tal fan 40 trijetalige basisskoallen yn 2012 is helle. 4. Materiële Ynstânhâlding Frysk Wy hawwe yn 2012 besocht om mei it ministearje fan Ûnderwiis, Kultuer en Wittenskip ôfspraken te meitsjen oer de ynset fan it jild foar de Materiële Ynstânhâlding Frysk yn it ramt fan de Bestjoersôfspraak Fryske Taal en Kultuer. It ministearje is dêr net yn meigien en wol it MIF-budzjet bliuwend ferdiele as in bedrach ynienen, ôfhinklik fan it tal learlingen. Posityf is wol dat de nije bestjoersôfspraak nei alle ferwachtings ek in bedrach foar MIF foar de groepen 1 en 2 en foar it fuortset ûnderwiis ynhâlde sil.

186

5. CITO-toets begripend lêze Yn 2012 hawwe 63 skoallen mei mei-inoar 1.241 learlingen de CITO-toets begripend lêze ôfnommen. Op mei-inoar om-ende-by 480 skoallen is dat fansels noch net genôch. Mei de konferinsje foar de toetsen Frysk yn febrewaris fan dit jier ferwachtsje wy dêr yn 2013 in ympuls oan jaan te kinnen. 6. Taaltaske en de kampanje praat mar Frysk Wy binne yn 2012 fierder gien mei it taaltaske. Dêrneist binne wy yn oparbeidzjen mei Fan Fryslân dwaande om te besjen hoe’t wy âlden it bêste berikke kinne yn ferbân mei de foardielen fan meartalich ûnderwiis. De ‘marketing’ fan it meartalich ûnderwiis sil ek diel útmeitsje fan it útfieringsprogramma by de nota foar kultuer, taal en ûnderwiis. 7. Meartalige stream yn it fuortset ûnderwiis It tal skoallen dêr’t in meartalige stream fuortset ûnderwiis jûn wurdt, is yn 2012 op trije stykjen bleaun. Der wurdt op it stuit wurke oan in plan fan oanpak om de erfarings út it rinnende proefprojekt meartalich fuortset ûnderwiis oer de provinsje út te rôljen. 8. Nei-opliedingstrajekt pabû’s Op de beide pabû’s kin it nei-opliedingstrajekt foar it foech Frysk folge wurde. 9. Learare-oplieding Frysk yn it fuortset ûnderwiis Yn 2012 hawwe wy ek subsydzjeôfspraken makke mei de learareoplieding Frysk, sadat ek yn it fuortset ûnderwiis nije learkrêften foar de klasse komme dy’t it Frysk goed ûnder de slach hawwe. 10. Basisskoallen Út de regiostúdzje dy’t de ynspeksje foar it ûnderwiis op 11 jannewaris presintearre hat, docht bliken dat it tal swakke en tige swakke skoallen yn Fryslân ticht tsjin it lanlike gemiddelde oan sit. De skoares fan de CITO-Eintoets lizze dêr sels boppe. 11. Kwaliteitsferbettering primêr ûnderwiis Yn 2012 hat de groep skoallen dy’t yn 2007 mei Boppeslach begûn is foar de lêste kear subsydzje oanfrege. De skoalbestjoeren jouwe ynhâld oan de rol fan kwaliteitstafersjochhâlder dy’t wy fan harren freegje. Ús deputearre praat dêr fjouwer kear yn it jier oer mei de koepelfertsjintwurdigers fan it primêr ûnderwiis. 12. Fryske Akademy De Fryske Akademy (FA) docht op heech nivo wittenskiplik ûndersyk nei de Fryske taal, kultuer en skiednis. De fisitaasjekommisje hat yn 2009 fêststeld dat it wittenskiplik wurk fan de FA tige goed oant eksellint is. De FA docht alle war om dat nivo fêst te hâlden en sels noch better te krijen, ek mei it each op de kommende fisitaasje yn 2015. De FA spilet fierder in wichtige rol yn nije ûntwikkelings lykas de UCF en siket oansluting by ynternasjonaal wittenskiplik ûndersyk, benammen op it mêd fan meartaligens. 13. University Campus Fryslân Foar de fuortgong oangeande de UCF ferwize wy nei paragraaf 9 Grutte projekten.

187

(Prestaasje)yndikators Ûnderwerp Yndikator Tal bernesintra dat Frysk brûkt

100 yn 2010

Doelwearden 2012 125

20 yn 2011 0% yn 2010

40 0%

47 0%

20 yn 2011 70%

40 80%

47 70%

25%

40%

25%

Ûnderwiiskwaliteit primêr ûnderwiis

Tal meartalige skoallen Tal skoallen dat eintoets Frysk brûkt Tal trijetalige skoallen Tal skoallen dat it fak Frysk yn de earste faze oanbiedt Tal skoallen dat it fak Frysk yn alle learjierren oanbiedt Tal meartalige skoallen Tal tige swakke skoallen Tal swakke skoallen

3 yn 2011 26 yn 2008 70 yn 2008

4 < 10 < 30

UCF

Úteinsette mei UCF

Start earste master

ja

3 2 21 (peildatum 1-10-12) Ja

Frysk yn foarskoalske perioade Frysk yn it primêr ûnderwiis

Frysk yn it fuortset ûnderwiis

Nulmjitting

Realisaasje 2012 125

Taljochting Foar it Frysk yn it fuortset ûnderwiis jildt dat dêr noch stappen te meitsjen binne. De earste stappen binne set om te kommen ta in metoade ûnôfhinklike toetsen en in learlingfolchsysteem. Oer it ta stân bringen dêrfan binne wy yn petear mei it ministearje fan Ûnderwiis, Kultuer en Wittenskip. Op dit stuit is der noch gjin eintoets Frysk. Der wurdt wurke oan in nij plan fan oanpak dat benammen yngiet op de aksisysje fan nije skoallen en it útrôljen fan it proefprojekt meartalich fuortset ûnderwiis oer de hiele provinsje hinne. Yn it útfieringsprogramma by de nota Kultuer, taal en ûnderwiis sil dêr de klam op komme te lizzen. It tal swakke en tige swakke skoallen sit ûnder de doelwearden. Lykas út de rapportaazje fan de ynspeksje fan 11 jannewaris 2013 bliken docht binne de skoares op de CITOEintoets sels noch wat heger as it lanlik gemiddelde. Foar de stân fan saken UCF wurdt nei paragraaf 9 Grutte Projekten ferwiisd.

188

Wat hat it beliedsmêd koste? Ekspoitaasje Bedraggen x € 1.000,-

Realisaasje 2011

Baten Tydlike budzjetten Foarsjennings Baten mei-inoar Lesten Strukturele budzjetten Tydlike budzjetten Foarsjennings Bedriuwsfieringskosten Lesten mei-inoar Resultaat foar mutaasje reserves Mutaasje reserves Resultaat nei mutaasje reserves


Rekken 2012


0 4 4

71 0 71

71 0 71

0 0 0

2.455 6.197 1 365 9.017

1.307 7.116 4 459 8.886

1.307 6.846 5 431 8.588

0 270 -1 28 297

-9.014

-8.815

-8.517

-298

-2.199

-2.208

-2.205

-3

-11.213

-11.023

-10.723

-301

Tydlike budzjetten De wurksumheden op it mêd fan de trochgeande learline binne yn 2012 eins stabyl bleaun. As gefolch dêrfan binne der minder aktiviteiten útfierd as yn de begrutting rûsd wie. Úteinlik is der as gefolch dêrfan frijfal. Balânspost foarsjennings Oersjoch en ferrin foarsjenning x € 1.000,Jorritsma-Boschmafûns

Stân op 1-1-2012

Tafoeging 123

Brûkt 5

189

0

Stân op 31-12-2012 128

190

3.9 Programma 9 – Ruimte en wonen Portefeuillehouder: de heer J.H.J. Konst

Wat wilden we bereiken met dit programma? (begrotingstekst 2012) Een duurzame ruimtelijke ontwikkeling van Fryslân gericht op een economisch sterk en tegelijkertijd mooi Fryslân. Het doel is een toekomstbestendige ontwikkeling van sterke steden en een vitaal platteland. Vanuit het principe van een zorgvuldig en doelmatig ruimtegebruik vindt in het ruimtelijk beleid een integrale afweging van alle belangen plaats. Het maatschappelijke kader voor deze integrale afweging van belangen is vastgelegd in het Streekplan Fryslân 2007, ‘Om de kwaliteit fan de romte’. Dit streekplan heeft een wettelijke status als structuurvisie op grond van de wet ruimtelijke ordening. Het programma ruimtelijke kwaliteit maakt deel uit van de uitvoering van het Streekplan. De doorwerking van het streekplan en ander ruimtelijk relevant provinciaal beleid in gemeentelijke ruimtelijke plannen is geborgd in de Verordening Romte Fryslân die u op 15-6-2011 hebt vastgesteld. Deze doorwerking vindt in goede samenwerking met de gemeenten plaats. In ons Uitvoeringsprogramma 2011-2015 ‘Koersfêst mei nij realisme’ zitten twee centrale thema’s: ruimtelijke kwaliteit en leefbaarheid/vitaliteit platteland. Uitvoeringsprogramma 2011-2015: Fryslân is nog altijd de mooiste provincie van Nederland. ‘We blijven de ruimtelijke kwaliteit van Fryslân stimuleren via onder andere het Atelier Ruimtelijke Kwaliteit (nog in 2012) en ons eigen ruimtelijk kwaliteitsteam. We ondersteunen gemeenten bij implementatie van de Nije Pleats (inpassing agrarische bedrijven). We analyseren en bepalen het provinciaal belang van landschappelijke, stedenbouwkundige en cultuurhistorische hoofdstructuren, om gemeenten te informeren en te inspireren bij planvorming en ruimtelijke afwegingen. We reiken tweejaarlijks de Anita Andriesenprijs voor ruimtelijke kwaliteit uit. Ook onze inzet op bundeling van windmolens en het opknappen van hectares bedrijventerreinen dragen bij aan een nog mooier Fryslân.’ (citaat) Ons doel is om Fryslân zichtbaar mooier te maken: ‘Fryslân op afstand de mooiste provincie van Nederland’. Ons uitgangspunt is dat bij nieuwe ontwikkelingen bewust moet worden omgegaan met bestaande waarden en kwaliteiten. Dit betekent behoud, maar ook ontwikkeling en versterking van die waarden en kwaliteiten en het toevoegen van nieuwe waarden en kwaliteiten. Samen met anderen werken we aan een mooier en duurzamer Fryslân, waarbij we ontwikkelingen als kans zien om het karakter en de identiteit van het Friese landschap en de dorpen en steden sterker te maken. Wij willen dat bereiken via verschillende sporen. Wij willen aandacht bij alle partijen voor kwaliteit (stimuleren, Atelier Fryslân). Wij willen afspraken over een verantwoorde mate van uitbreiding van steden en dorpen voor wonen en werken. In samenhang daarmee willen wij dat de woningvoorraad en de woonomgeving worden aangepast en opgeknapt. Wij willen bestaande (verouderde) bedrijventerreinen opknappen en landschappelijk inpassen. En wij willen de energiemix verbeteren met een landschappelijk verantwoorde clustering van windmolens in een goede verhouding water/land. Uitvoeringsprogramma 2011-2015: op vernieuwende en creatieve wijze is het voorzieningenniveau op het platteland geborgd gebruik makend van digitale ontwikkelingen.

191

‘We formuleren de komende jaren krimpbeleid. Wij bieden voor eind 2011 een menukaart krimp aan de buitenwereld aan om aan te geven wat we voor hem kunnen doen en om in te spelen op de demografische ontwikkelingen. We gaan het menu ook serveren’ (citaat). Ook de uitwerking van dit beleid is veelvormig. We willen in samenwerking met regio’s en gemeenten voorkomen dat onevenredige concurrentie plaatsvindt binnen de programma’s voor wonen en werken. En voorkomen dat achteruitgang plaatsvindt van de kwaliteit van bestaande steden en dorpen. Wij willen bijdragen aan een goed en bereikbaar voorzieningenpakket, optimaal geclusterd en gespreid. De uitwerking hiervan verloopt niet alleen via dit beleidsprogramma, maar ook via andere beleidsprogramma’s zoals programma 2. Verkeer en vervoer (samen met de gemeenten en andere partijen maatwerkoplossingen zoeken voor vervoer op het platteland), programma 5. Lanlik Gebiet (nieuwe Agenda Leefber Plattelân) en programma 6 Economie, Toerisme en recreatie (digitale agenda en breedbandinfrastructuur).





9.1 Planvorming, onderzoek en monitoring 9.2 Realiseren ruimtelijke ontwikkelingen 9.3 Wonen

Toelichting De ontwerp-structuurvisie Fryslân Windstreek 2012 en de bijbehorende milieueffectrapportage (planMER) zijn ter inzage gelegd. De tussentijdse evaluatie van het Streekplan is in januari 2013 door Provinciale Staten behandeld. De woningbouwproductie blijft op een laag niveau.

192

Wat heeft het programma gekost? Exploitatie Bedragen x € 1.000,Baten 9.1 Planvorming, onderzoek en monitoring 9.2 Realiseren ruimtelijke ontwikkelingen 9.3 Wonen Totaal baten

Realisatie 2011


Rekening 2012


607

594

726

-132

0

60

16

44

22.382 22.989

0 654

519 1.261

-519 -607

1.557

1.520

1.644

-124

2.518

1.992

1.794

198

11.621 15.696

2.403 5.915

2.498 5.935

-95 -21

Resultaat voor mutatie reserves

7.293

-5.261

-4.674

-586

Mutatie reserves

1.924

1.285

1.495

-210

Resultaat na mutatie reserves

9.217

-3.976

-3.179

-796

Lasten 9.1 Planvorming, onderzoek en monitoring 9.2 Realiseren ruimtelijke ontwikkelingen 9.3 Wonen Totaal lasten

Beleidsveld 9.1 – Planvorming, onderzoek en monitoring Wat wilden we bereiken? (begrotingstekst 2012) Ruimtelijke ontwikkeling Doel is een toekomstbestendige integrale ruimtelijke ontwikkeling van Fryslân afgestemd tussen overheden, interactief tot stand gekomen en vastgelegd in actuele, breed gedragen en uitvoerbare beleidskaders. Waar nodig formuleren wij beleid en maken wij met gemeenten en regio’s nadere beleidsafspraken om tijdig op de gevolgen van de demografische veranderingen (waaronder toekomstige krimp) in te kunnen spelen. Uitvoeringsprogramma 2011-2015: (bestaande bedrijventerreinen zijn verbeterd) en er zijn nauwelijks nieuwe bedrijventerreinen aangelegd. ‘We zien erop toe dat er alleen in uiterste noodzaak nieuwe bedrijventerreinen bijkomen door planologische maatregelen om overbodige nieuwe aanleg te voorkomen, vastgelegd in bijvoorbeeld afspraken in een streekagenda.’ (citaat) Wij zetten in op verhoging van de kwaliteit en het effectief benutten van bestaande bedrijventerreinen (zie 9.2.). Daartoe willen we ook meer samenwerking tussen gemeenten over de aanleg en uitgifte van nieuwe terreinen. Energie Wij gaan over op duurzame hernieuwbare energie. Onderdeel van deze overgang is de energiemix, waar windmolens op zee en op land deel van uitmaken. We willen meer opbrengst met minder nieuwe windmolens, geclusterd en geconcentreerd op slechts enkele locaties in de provincie waar voldoende ruimtelijke ontwikkelingsmogelijkheden

193

zijn. Het opruimen van oude, weinig renderende molens is - ook bij rijksprojecten van 100MW en meer - een voorwaarde voor plaatsing van nieuwe windmolens. De huidige windmoleneigenaren krijgen de mogelijkheid hierin te participeren.





9.1 Planvorming, onderzoek en monitoring

Toelichting De voorbereiding voor nieuw windbeleid is voortgezet. Het ontwerp van de structuurvisie is ter inzage gelegd en er is een begin gemaakt met de verwerking van de zienswijzen. De tussentijdse evaluatie van het Streekplan is aan Provinciale Staten voorgelegd. De afronding van het beleid voor schaalvergroting in de landbouw is voorbereid.

Hebben we de gewenste resultaten bereikt? Gewenste resultaten uit begroting 2012 1. Eind 2011 wordt nieuw beleid voor windenergie ter vaststelling voorgelegd in de vorm van een structuurvisie windenergie. 2. Vanuit onze verantwoordelijkheid als regionaal regisseur van de beweging ‘Fan Mear nei Better’ sturen wij waar nodig beleidsinhoudelijk op de gevolgen van demografische veranderingen. Onder meer door regionale programma-afspraken te maken over woningbouw (zie 9.3) en bedrijventerreinen met gemeenten in regionale samenwerkingsverbanden 3. De tussentijdse evaluatie van het Streekplan wordt voor de zomervakantie van 2012 aangeboden, inclusief de eerste ervaringen met de Verordening Romte en samenwerkingsagenda met gemeenten 4. Wij coördineren samen met de partners het waddenbeleid en de waddengerelateerde programma’s en projecten (Waddenfonds, kennis voor klimaat deltaprogramma waddengebied en Afsluitdijk), incl. de ondersteuning van de regisseur waddenfonds en internationaal (die worden ingevuld vanuit Fryslân) 5. Wij leveren provinciale inbreng in SNN, IPO en diverse rijksprojecten, zoals 380 kV hoogspanningslijn, rijksstructuurvisie voor de diepe ondergrond, gasleiding Eemshaven-Randstad en windpark Noordoostpolder 6. Het Aanvalsplan bedrijventerreinen (de hoofdlijnen) heeft PS ter kennisneming ontvangen(juni 2010). Dit provinciale plan herstructurering bedrijventerreinen 2010-2013 wordt samen met de gemeenten verder uitgewerkt en verbreed in Regionale Bedrijventerreinenplannen. Wij ondersteunen de gemeenten bij dit proces om tot regionale samenwerking te komen, ook qua uitgifte en grondprijsberekening. Samen met de vier regio’s doen wij daartoe een verkenning

Beleid

Tijd

Geld

1. Nieuw beleid voor windenergie In de tweede bestuursrapportage 2012 is aangegeven dat de voorbereiding van de structuurvisie Windstreek meer tijd kost vanwege de Mer-procedure. Het ontwerp van de structuurvisie is in september 2012 aan Provinciale Staten voorgelegd. Daarna is het ontwerp van de structuurvisie Fryslan Windstreek 2012 met de bijbehorende onderzoeken ter inzage gelegd. Er zijn ongeveer 1.200 reacties (zienswijzen) binnengekomen. De commissie voor de milieueffectrapportage heeft geadviseerd om het

194

onderzoek naar de milieueffecten (planMER) aan te vullen. Het nieuwe windbeleid wordt naar verwachting in 2013 afgerond en aan Provinciale Staten voorgelegd. Het rijk wil voor een totaal vermogen van 6000 MW aan windenergie op het land realiseren. Afgesproken is dat het Friese aandeel 525 MW is. Deze opgave moet worden vertaald in het nieuwe windbeleid. 2. Demografische verandering en krimp Omdat de uitgaven voor de provincie later (in 2013) zullen plaatsvinden, zijn de resterende middelen uit 2012 via de tweede bestuursrapportage gereserveerd voor besteding in 2013. 3. Tussentijdse evaluatie Streekplan Provinciale Staten hebben in januari 2013 de tussentijdse evaluatie van het Streekplan voor kennisgeving aangenomen. Nieuw omgevingsbeleid wordt voorbereid met de tussentijdse evaluatie van het Streekplan als bouwsteen. 4. Waddenbeleid Sinds oktober 2012 voert het Regie College Waddengebied (RCW) een nieuwe koers. De nadruk ligt meer op het voeren van regie op bestuurlijk niveau. De organisatie is afgebouwd tot een secretariaat met een beperkte omvang. In samenhang hiermee is, in samenwerking met de Waddenacademie en Tresoar, in augustus 2012 een vernieuwde opzet van Waddenzee.nl van start gegaan. In september 2012 is, op gezamenlijke kosten van rijk, waddengemeenten en waddenprovincies, voor twee jaar een projectleider Waddenzee Werelderfgoed aangetrokken (0,6 fte). Belangrijke taak is het vergroten van de zichtbaarheid van het werelderfgoed Waddenzee. Samen met de andere waddenprovincies wordt sinds medio 2012 gewerkt aan een harmonisatie van het provinciale waddenbeleid. De interprovinciale waddenvisie zal deel uitmaken van het op te stellen nieuwe Uitvoeringsprogramma Waddenfonds 2014-2018. (Prestatie) indicatoren Onderwerp Indicator Bevolkingsontwikkeling Menukaart krimp

Doelwaarden 2012 Eind 2011 naar PS

Windenergie

Structuurvisie Windstreek

Begin 2012 naar PS

Herstructurering woningvoorraad Streekplan Fryslân 2007

Aanvalsplan

1e helft 2012 naar PS

Realisatie 2012 30 augustus 2011 vastgesteld door GS en aangeboden aan PS Medio 2013 naar PS 25 april 2012 in PS

Tussentijdse evaluatie

Voor zomer 2012 naar PS

Oktober 2012 naar PS gezonden

195

Wat heeft het gekost? Exploitatie Bedragen x € 1.000,Baten Structurele budgetten Tijdelijke budgetten Overlopende passiva Totaal baten Lasten Structurele budgetten Tijdelijke budgetten Overlopende passiva Bedrijfsvoeringskosten Totaal lasten Resultaat voor mutatie reserves Mutatie reserves Resultaat na mutatie reserves

Realisatie 2011


Rekening 2012


0 20 587 607

13 0 581 594

23 0 703 726

-10 0 -122 -132

146 28 599 784 1.557

152 50 581 736 1.520

163 101 694 686 1.644

-10 -51 -113 50 -124

-950

-926

-918

-8

0

0

0

0

-951

-926

-918

-8

Overlopende passiva De saldi bij inkomsten en uitgaven hebben betrekking op de budgetten voor de waddenorganisaties Regionaal College Waddengebied, SEPH (Servicepunt Handhaving Waddenzee), het secretariaat, Stuurgroep Wadden en Waddenzee.nl. Deze saldi zijn verrekend met de overschotten van vorige dienstjaren, die op de balans van de provincie Fryslan zijn opgenomen. Tijdelijke budgetten In 2011 is de bijdrage van € 51.000,- aan de gemeente Leeuwarden voor Nieuw Stroomland niet besteed en doordoor vrijgevallen in het jaarrekeningresultaat 2011. De bijdrage is echter in 2012 door de gemeente gedeclareerd en overeenkomstig onze toezegging uitbetaald, tezamen met de bijdrage over 2012. Hierdoor wordt dit tijdelijke budget nu met een bedrag van € 51.000,- overschreden.

Beleidsveld 9.2 – Realiseren ruimtelijke ontwikkelingen Wat wilden we bereiken? (begrotingstekst 2012) Het streekplanbeleid wordt uitgevoerd in overeenstemming met de Uitvoeringsagenda Streekplan 2011 -2014. Daarbij verloopt uitvoering van ruimtelijk beleid door de provincie zelf via meerdere sporen, programma’s en projecten die binnen de overige beleidsprogramma’s vanuit de provincie worden geprogrammeerd, zoals landinrichting via het pMJP, het Friese merenproject of het PVVP. Ter uitvoering van de beleidsagenda is de focus in realisatie van beleid in belangrijke mate mede gericht op demografische ontwikkelingen. Bestaande instrumenten en inzet van middelen worden daarop mede gericht (krimpproof).

196

Wij zetten in op verhoging van de kwaliteit en het effectief benutten van bestaande bedrijventerreinen. Daartoe wordt een deel van de bestaande voorraad bedrijventerreinen geherstructureerd. Dat kan alleen als de toevoeging van nieuwe terreinen beperkt blijft. Zie 9.1.





9.2 Realiseren ruimtelijke ontwikkelingen

Hebben we de gewenste resultaten bereikt? Gewenste resultaten uit begroting 2012 1. Wij blijven ontwikkelingsgericht werken en inzetten op proactieve advisering aan gemeentenen en initiatiefnemers door informeel vooroverleg. Gemeenten en initiatiefnemers worden uitgenodigd in een zo vroeg mogelijk stadium plannen en projecten voor te leggen aan de provincie 2. Bij het beoordelen van gemeentelijke bestemmingsplannen en projecten worden de instrumenten die de Wet ruimtelijke ordening biedt ingezet. Naast de provinciale Verordening Romte Fryslân zijn dat vooroverleg, zienswijze en/of reactieve aanwijzing. Nieuw is de procedure van het verlenen van ontheffing van de provinciale Verordening Romte voor onvoorziene initiatieven die op zich in strijd zijn met de basisregels, maar als uitzondering op die regel toch voldoende kwaliteit en maatschappelijke meerwaarde hebben 3. De uitvoeringsagenda Streekplan 2011–2014 wordt de komende jaren uitgevoerd 4. Binnen het kader van de Landbouwnota worden de ontwikkelingen in de intensieve veehouderijen de zeer grootschalige melkveehouderij tegen het licht gehouden. In het najaar van 2011 verwachten wij meer duidelijkheid te kunnen geven over de heroverweging van het provinciale beleid voor de intensieve veehouderij en de zeer grootschalige melkveehouderij. Hierbij houden wij rekening met de rijksvisie op megastallen en met de resultaten van de brede maatschappelijke discussie 5. Vanuit het oogpunt van ruimtelijke kwaliteit worden pilots uitgevoerd voor de landschappelijke inpassing van bedrijventerreinen 6. Wij nemen onze verantwoordelijkheid als regionale regisseur van de beweging ‘Fan Mear nei Better’ waarin alle betrokken partijen samenwerken 7. In juni 2010 heeft PS het Aanvalsplan bedrijventerreinen ter kennisneming ontvangen. Dit provinciale plan herstructurering bedrijventerreinen 2010-2013 wordt samen met de gemeenten verder uitgewerkt in vier regionale bedrijventerreinenplannen. In ons uitvoeringsprogramma hebben wij aangegeven de REP-middelen hiervoor te willen inzetten. Hierover zullen wij een afzonderlijk voorstel aan PS voorleggen 8. Voor de gebiedsontwikkeling Nieuw Stroomland hebben de drie betrokken gemeenten (Leeuwarden, Menameradiel en Littenseradiel) begin 2011 een intergemeentelijke structuurvisie vastgesteld, die met regie van de provincie tot stand gekomen is. De provinciale inzet wordt in 2012 voortgezet om de keten van duurzaamheid verder in te vullen en om te bemiddelen bij eventuele bovengemeentelijke knelpunten

197

Beleid

Tijd

Geld

2. Procedures ruimtelijke ordening In onderstaande schema wordt het aanbod en de afhandeling van plannen met doorlooptijd weergegeven. In vet gedrukt zijn de cijfers over 2012, tussen haakjes staan de cijfers over 2011. Soort procedure

Aantal ontvangen

Afgedaan

Voorontwerpbestemmingsplannen

120 (156)

111 (148)

Geen wettelijke afhandelingsduur 6 weken 97% (98%)

Voorontwerp-projectbesluiten/omgevingsvergunningen

41 (42)

46 (37)

100% (100%) Zienswijze

Ontwerp-bestemmingsplannen

119 (182)

117 (175)

Wettelijke afhandelingsduur 6 weken 100% (100%)

Ontwerp-projectbesluiten/omgevingsvergunningen

61 (54)

65 (43)

100% (100%)

12 (0)

22 (24)

Vastgestelde bestemmingsplannen

125 (195)

131 (187)

100% (100%)

Reactieve aanwijzing 0 (0)

Verleende projectbesluiten/omgevingsvergunningen

29 (22)

27 (20)

100% (100%)

0 (0)

Aanvragen ontheffing/afwijking Verordening Romte

12 (0)

10 (0)

100% (0)

Er zijn 22 zienswijzen ingediend tegen ontwerpbestemmingsplannen. De zienswijzen hadden, in volgorde van meest voorkomend thema, betrekking op archeologie (4), woningbouw (4), recreatie (4), landschappelijke inpassing (3), kantoren (2), weidevogelcompensatie (2), detailhandel (1), wind (1) en schaalvergroting in de landbouw (1). Tegen ontwerp-omgevingsvergunningen die afwijken van een bestemmingsplan zijn 12 zienswijzen ingediend. In de meeste gevallen ging het om een te ruime interpretatie van de regels uit de Verordening Romte (6). Over de thema’s schaalvergroting in de landbouw (2), archeologie, wind, recreatie, kustfundament werd ook een zienswijze ingediend. Aan de ingediende zienswijzen is door de gemeenten (in voldoende mate) tegemoetgekomen. Het was niet noodzakelijk om een reactieve aanwijzing te geven. Het totale jaarlijkse aanbod aan plannen en projecten is afgenomen van 650 naar 505 plannen. De komende jaren zal blijken of deze trend zich voortzet. Zowel aan de wettelijke afhandelingtermijnen (zes weken bij ontwerp en vaststelling), als aan de zelfbenoemde reële bestuurlijke afhandelingtermijn (zes weken) bij overleg over het voorontwerp, kon in vrijwel alle gevallen worden voldaan.

198

3. Uitvoering Streekplan Het onderzoek naar de sloopsubsidieregeling is in het tweede kwartaal van 2012 gestart. De middelen voor dit onderzoek zijn via de tweede bestuursrapportage gereserveerd voor besteding in 2013. De betaling vindt in dat jaar plaats. Atelier Fryslân De onafhankelijke werkplaats voor ruimtelijke kwaliteit, Atelier Fryslân, heeft het advies ‘Waddenland aan Zee’ en het advies ‘Boer en Landschap’ uitgebracht. Daarnaast is een Atelierpodium over natuur en ruimtelijke kwaliteit georganiseerd, zijn werkateliers met het Fryske Gea en de gemeente Smallingerland gehouden (kennisdeling, advies op maat) en zijn ‘1000x Mooi’ en de Dag van de Ruimtelijke Kwaliteit 2012 georganiseerd. De uitvoering van Atelier Fryslân is per oktober 2012 beëindigd. Ruimtelijk kwaliteit Het provinciaal ruimtelijk kwaliteitsteam heeft onder andere gewerkt aan de speerpunten Masterplannen Waterfronten (Fries Merenproject), ontwikkeling Structuurvisie Windstreek en heeft geparticipeerd in het kwaliteitsteam Leeuwarden Zuidwest en geadviseerd bij initiatieven over zonnestroom. Grutsk op ‘e Romte Het visiedocument Grutsk op ‘e Romte, waarin de landschappelijke en cultuurhistorische structuren en elementen in samenhang zijn geanalyseerd en gewaardeerd, is afgerond. Met de Friese samenleving wordt nagegaan op welke manier het document gebruikt kan worden. 4. Nieuw beleid schaalvergroting in de landbouw De vervolgbehandeling van de schaalvergroting van de landbouw, inclusief het beleid voor intensieve veehouderij is in 2012 voorbereid. Notities en voorstellen over dit beleid zijn in het vierde kwartaal van 2012 aan Provinciale Staten voorgelegd. Dit beleid wordt in de eerste helft van 2013 door Provinciale Staten behandeld. 5. Landschappelijke inpassing bedrijventerreinen De pilot Bolsward is in de tweede fase terecht gekomen, vooral gericht op communicatie met ondernemers en omwonenden. De uitkomsten en ervaringen van de pilots bedrijventerreinen, samen met de adviezen van het Atelier Fryslân, hebben een aantal concepten voor ruimtelijke kwaliteit opgeleverd. Deze worden in een andere gemeente getest op bruikbaarheid bij nieuwe of te revitaliseren bedrijventerreinen. 6. Krimp De provincie is medeopsteller van de Startnotities Anticipeerregio Noordoost en Noordwest Fryslân. De provincie had hierbij een regisserende en verbindende rol. 7. Herstructurering bedrijventerreinen Vanwege de recessie zijn gemeenten terughoudend met het indienen van projectvoorstellen voor herstructurering van bedrijventerreinen. In 2012 zijn geen aanvragen ingediend. Via de tweede bestuursrapportage 2012 zijn middelen overgeheveld naar 2015.

199

(Prestatie)indicatoren Onderwerp Indicator Nije Pleats

Implementatie van werkwijze

Schaalvergroting Landbouw

Heroverweging beleid intensieve veehouderij en zeer grootschalige melkveehouderij.

Landschappelijke inpassing bedrijventerreinen

Uitvoeren van drie pilots

Doelwaarden 2012 Overgedragen aan gemeenten voor januari 2012 Discussie najaar 2011 en besluitvorming 1e helft 2012 In de loop van 2012, uitvoering is aan gemeenten

Realisatie 2012 Afgerond Heroverweging beleid intensieve veehouderij februari 2013 in PS Twee uitgevoerd, één gestaakt

Wat heeft het gekost? Exploitatie Bedragen x € 1.000,Baten Tijdelijke budgetten Totaal baten Lasten Structurele budgetten Tijdelijke budgetten Bedrijfsvoeringskosten Totaal lasten Resultaat voor mutatie reserves Mutatie reserves Resultaat na mutatie reserves

Realisatie 2011


Rekening 2012


0 0

60 60

16 16

44 44

0 1.199 1.319 2.518

100 777 1.115 1.992

89 661 1.044 1.794

11 116 71 198

-2.518

-1.932

-1.778

-154

125

156

188

-33

-2.393

-1.776

-1.590

-187

Tijdelijke budgetten De lagere kosten bij de tijdelijke budgetten hebben onder meer betrekking op de onderdelen Streekplan/Ruimtelijke Kwaliteit en Demografische Ontwikkeling (krimp). Bij de Demografische Ontwikkeling heeft de opstart van de planmatige aanpak in de regio meer tijd gekost. Dit kwam onder meer door gemeentelijke herindeling en de aansluiting bij het proces van de streekagenda. Een deel van de werkzaamheden is doorgeschoven naar 2013. Daarnaast zijn een aantal masterclasses, in overleg met de partners binnen Fan mear nei Better, doorgeschoven naar 2013. De onderbesteding van de budgetten Streekplan/Ruimtelijke Kwaliteit houdt verband met de opheffing van het Atelier Fryslân.

200

Beleidsveld 9.3 – Wonen Wat wilden we bereiken? (begrotingstekst 2012) Een voldoende gevarieerd aanbod van woningen voor iedereen en het voorkomen van leegstand en verpaupering. Voor de verschillende doelgroepen zijn in Fryslân kwalitatief goede, betaalbare en energiezuinige woningen beschikbaar. In relatie tot het mooi houden van Fryslân en om de gevolgen van demografische ontwikkelingen vooral op het platteland in goede banen te leiden is de kwaliteit van wonen van groot belang. Ook hier gaat het zowel om woningen als de woonomgeving. Op het stimuleren van die kwaliteit, specifiek op het herstructureren van de woningvoorraad, inclusief duurzaamheid, zetten wij de komende jaren zwaar in. In het Coalitieakkoord hebben wij daarom het volgende geformuleerd: ‘We willen onze regisseurrol ten aanzien van de omvang van woningbouw uitbreiden naar meer aandacht voor de kwaliteit hiervan. Omdat ook in Fryslân het aantal senioren toeneemt, zullen wij krachtig het zogenoemde levensloopbestendig of leeftijdsbewust bouwen stimuleren. Bij ouderenhuisvesting zal de relatie met zorgen welzijnsvoorzieningen een belangrijk aandachtspunt zijn. Ook streven we naar de bouw van flexibele mantelzorgwoningen. Er zal een transformatie en verbetering van de bestaande woningvoorraad nodig zijn, waarbij maatwerk in de (toekomstige) woningvoorraad vereist is, met ook speciale aandacht voor de toegang van jongeren tot de woningmarkt. We zullen hierop in de woningbouwafspraken met gemeenten meer het accent leggen. Ook zullen we ons sterk blijven maken voor duurzame woningbouw (onder andere via het 100.000 woningen plan). De transformatie en verbetering van de bestaande woningvoorraad is ook een speerpunt van het provinciale integrale stedelijk vernieuwingsbeleid (ISV).’ Uitvoeringsprogramma 2011-2015: er zijn forse stappen gezet in de verbetering en verduurzaming van de bestaande woningvoorraad. ‘Om Fryslân te wapenen tegen de ingrijpende demografische ontwikkelingen van de komende jaren gaan we stevig investeren in mooie en leefbare dorpen en wijken. Deze investering is bedoeld om het woningenbestand in Fryslân mooier en bij de tijd (want duurzamer) te maken. We gaan samen met woningbouwcorporaties en gemeenten investeren in herstructurering van bestaande woningen (energiezuinig maken en opknappen) en van de woonomgeving. Deze investering kent een korte en lange termijn component. Op de korte termijn tot en met 2015 sluiten we aan bij de bestaande rijksmiddelen voor ISV en het 100.000 woningenplan. De extra benodigde provinciale investeringen regelen we via de begrotingsmiddelen. Gemeenten en corporaties werken pas meerjarenprogramma’s uit - samen met de provincie - als een langjarig vooruitzicht op middelen te bieden is. Een dergelijk proces heeft enige jaren nodig om goed op gang te komen. Dit terwijl na 2014 de ISV middelen die het rijk ter beschikking stelt geheel wegvallen. Daarom gaan we samen met corporaties en gemeenten de herstructureringsopgave voor de lange termijn (t/m 2022) nader in beeld brengen. Vervolgens verschaffen we langjarige financiering vanuit een nieuw provinciaal Stimuleringsfonds bestaand stedelijk gebied. We regisseren, stimuleren en faciliteren de ontwikkeling en uitvoering van plannen door gemeenten, corporaties en anderen. Deze actieve rol werken wij uit in het Aanvalplan herstructurering woningvoorraad. We stimuleren dat in projecten waarin: naast corporatiewoningen ook herstructurering van particuliere woningen plaatsvindt. de energie-index van bestaande woningen met minimaal twee stappen verbetert.

201

tegelijk de woon- en leefomgeving opknapt en kansen voor hergebruik van leegstaande panden en vrijkomende locaties door transformatie toenemen. sanering van milieuhinderlijke bedrijven, bodemverontreiniging en verkeerslawaai plaatsvindt. de cultuurhistorische aspecten van wederopbouwwijken meewegen. Dit moet ertoe leiden dat 20.00 tot 30.000 woningen in 2030 zijn verbeterd, vervangen of gesloopt. Hier behoort ook het integraal opknappen van de woonomgeving. De woningen en hun omgeving zijn comfortabel, energiezuinig, schoon en veilig, sluiten aan op de woonbehoefte en hebben ruimtelijke kwaliteit.’ (citaat)





9.3 Wonen Woningbouw Ook in 2012 is de woningbouwproductie op het lage niveau van de voorgaande twee jaren gebleven. De gevolgen van de recessies zijn in de grafiek over woningaanbod en woningvraag duidelijk zichtbaar. Mede daarom wordt een accentverschuiving naar herstructurering van de bestaande woningvoorraad urgenter. Herstructurering Friese naoorlogse Woningvoorraad Het ‘Aanvalsplan herstructurering Friese naoorlogse Woningvoorraad’ is aan Provinciale voorgelegd. Dit aanvalsplan is ten opzichte van de oorspronkelijke planning enigszins vertraagd. De uitwerking van het aanvalsplan is doorgeschoven naar 2013. Het beleidskader Stedelijke Vernieuwing 2012-2015 is in april 2012 door Provinciale Staten vastgesteld. Vervolgens is de Verordening ISV3 voorbereid waarmee op korte termijn aanjaaggelden aan herstructureringsprojecten toegekend kunnen worden. Naar verwachting wordt deze verordening begin 2013 door Provinciale Staten behandeld.

202

Hebben we de gewenste resultaten bereikt? Gewenste resultaten uit begroting 2012 1. Op basis van geactualiseerde bevolkingsprognoses en monitoring van de woningbouwproductie evalueren we de woningbouwafspraken voor de periode 2008 tot en met 2015 en gaan we na of de woningbouwafspraken met gemeenten op regionaal niveau geactualiseerd moeten worden. Ter voorkoming van een overschot of tekort aan woningen worden zo nodig nieuwe afspraken voorbereid 2 Om te bevorderen dat voldoende woningen van de juiste kwaliteit en in de juiste prijsklasse gebouwd worden stimuleren wij dat gemeenten woonvisies in regionaal verband opstellen en actualiseren. Daarnaast beoordelen we gemeentelijke woonplannen en adviseren we over initiatieven van derden 3. Om de ontwikkelingen op de woningmarkt vanuit verschillende invalshoeken goed te volgen voeren wij overleg in diverse verbanden zoals Wenjen Oerlis Fryslân, VFG-verband en stadsregio Leeuwarden. Daarnaast dragen we bij aan bestuurlijke overleggen, studiedagen en symposia 4. Samen met betrokken partijen in de regio’s werken we aan en geven we invulling aan het aanvalsplan herstructurering woningvoorraad. Op basis daarvan ontwikkelen we financieringsvoorstellen voor het langjarig stimuleren en aanjagen van de herstructurering van woningen en woonomgeving na 2014. 5. Tot en met 2014 worden de ISV3-middelen ingezet voor herstructurering van de bestaande woningvoorraad. De criteria (verordening ISV3) worden aangescherpt. Duurzame energie en de veranderende bevolkingsontwikkeling (vergrijzing en krimp) gaan zwaarder wegen. Vooruitlopend hierop hebben we besloten aan de programmagemeenten Heerenveen, Sneek, Harlingen, Dongeradeel en Smallingerland

203

Beleid

Tijd

Geld

Gewenste resultaten uit begroting 2012 een vergelijkbaar budgetdeel als in de afgelopen ISV2-periode beschikbaar te stellen 6. We subsidiëren collectief particulier opdrachtgeverschap, waarmee groepen van particulieren (als rechtspersoon) in staat worden gesteld hun eigen bouwlocatie naar eigen wens te ontwikkelen 7. We houden toezicht op de huisvesting van statushouders door de gemeenten en rapporteren hierover twee keer per jaar aan het ministerie van VROM 8. De nog lopende (al geselecteerde of genomineerde) projecten in het kader van de pilots landelijk wonen worden afgerond (conform streekplan 2007). Er worden geen mogelijkheden geboden om nieuwe projecten in te dienen

Beleid

Tijd

Geld

1. Woningbouwprogramma’s Nadat in 2009 met bijna alle regio’s woningbouwafspraken tot 2016 zijn gemaakt, hebben veel gemeenten in 2010 en 2011 deze afspraken vertaald in een geactualiseerd woonplan, woonvisie en bijbehorend woningbouwprogramma. Hier ligt ook een relatie met de Verordening Romte. Als gemeenten beschikken over een door de provincie geaccordeerd woonprogramma hoeft in het kader van de Verordening Romte geen discussie meer plaats te vinden over nut en noodzaak van het ontwikkelen van een woningbouwlocatie. In 2012 is op basis van de ‘Discussienotitie Voortgang woningbouwafspraken’ met gemeenten gestart met actualisatie van de woningbouwafspraken. Er is ingezet op het doorschuiven van de afgesproken woningbouwruimte van 2016 naar 2020. Daartoe hebben verschillende ambtelijke en bestuurlijke overleggen met regio’s en gemeenten plaatsgevonden. 4. Herstructurering woningvoorraad In 2012 is het beleidskader Stedelijke Vernieuwing 2012-2015 vastgesteld. Hiermee wordt sturing gegeven aan de inzet van ISV3-middelen (korte termijn). Daarnaast is het Aanvalsplan herstructurering Friese naoorlogse Woningvoorraad vastgesteld. De uitwerking van dit aanvalsplan vindt in 2013 plaats. Voor de lange termijn worden financieringsvoorstellen ontwikkeld voor het meerjarig stimuleren en aanjagen van de herstructurering van woningen en woonomgeving. 5. ISV3-middelen In 2012 is als uitwerking van het beleidskader Stedelijke Vernieuwing de Verordening ISV3 voorbereid. De Verordening ISV3 wordt begin 2013 door Provinciale Staten behandeld. Vanaf 2013 kunnen gemeenten projectvoorstellen voor ISV3-subsidie indienen en kunnen er verplichtingen worden aangegaan. De programmagemeenten hebben, vooruitlopend op die verordening, al in 2011 40% van het ISV3-budget toegewezen gekregen. In 2012 is extra ingezet op de afhandeling van ISV2-projecten. Van de 51 projecten (ISV1, ISV2, SDV) die per 1 juli 2012 nog openstonden, is van 29 projecten de subsidie definitief vastgesteld. De subsidies van de overige 22 projecten konden nog niet worden vastgesteld omdat de maximale uitvoeringstermijn van drie jaar nog niet was verstreken, of omdat gemeenten vertraging hebben opgelopen door de recessie. Met de ISV-middelen is in herstructureringswijken de duurzaamheid, omgevingskwaliteit, energiebesparing en levensloopbestendigheid bevorderd. Dit naast het stimuleren van de herinrichting van de openbare ruimte. Daarmee is wat de energiezuinigheid betreft vooruitgelopen op het 100.000-woningenplan.

204

6. Collectief particulier opdrachtgeverschap De uitvoeringsregeling Stimulering Collectief Particulier Opdrachtgeverschap (CPO) is tot en met 2013 opengesteld. Het uitgangspunt van een jaarlijkse ondersteuning van twee CPO-projecten wordt echter niet gehaald. Dit houdt verband met de moeilijke situatie op de woningmarkt. In 2011 is CPO-subsidie verstrekt aan een project in Oosterlittens (11 woningen) en in 2012 aan een project in Sint Johannesga (vier woningen). 7. Toezicht huisvesting asielzoekers Met betrekking tot de huisvesting van asielzoekers (statushouders) is de provincie toezichthouder voor Friese gemeenten. De rijksoverheid stelt elk half jaar de opgave vast van het aantal per gemeente te huisvesten statushouders. De gemeenten zijn verantwoordelijk voor de realisatie van deze doelen. Op 1 januari 2013 hebben nog 19 gemeenten een achterstand. Door het uitvoeren van de pilot ‘Sneller Thuisgeven’, waarin een nieuwe plaatsingssystematiek door het Centraal Orgaan Opvang Asielzoekers (COA) is getest, is de achterstand van Friese gemeenten fors ingelopen. Ook de huisvesting van 75 genodigde vluchtelingen heeft hiertoe bijgedragen. Daarom heeft het ministerie van Infrastructuur en Transport besloten dat de provincie de toezichtstaak adequaat heeft uitgevoerd. Gemeenten die de taakstelling niet halen worden hierop bestuurlijk aangesproken. Periodiek vindt er ambtelijk overleg plaats met gemeenten, corporaties en vluchtelingenwerk. (Prestatie)indicatoren Onderwerp Indicator Woningbouwafspraken

Evaluatie

Aanvalsplan herstructurering woningvoorraad Regeling funderingsherstel

Uitwerken aanvalsplan in programma en financieringsvoorstel Openstellen regeling

Doelwaarden 2012 Voor de zomer van 2012 Eind 2012

Realisatie 2012 2013

1-1-2012

1-1-2012

2013

Toelichting Omdat prioriteit is gegeven aan andere werkzaamheden, zoals het opstellen van de verordening ISV3 en de afrekening ISV2, is in 2012 nog geen verdere uitwerking gegeven aan het Aanvalsplan Herstructurering Friese Woningvoorraad.

205


Realisatie 2011


Rekening 2012


Baten Overlopende passiva Totaal baten

22.382 22.382

0 0

519 519

-519 -519


21 2.180 8.834 586 11.621

66 1.669 0 668 2.403

21 1.480 372 625 2.498

45 189 -372 43 -95

10.761

-2.403

-1.979

-424

1.800

1.129

1.307

-177

12.561

-1.274

-672

-602


Overlopende passiva Deze budgetten hebben betrekking op middelen die door het rijk beschikbaar zijn gesteld op grond van het Besluit Locatiegebonden Subsidies (BLS). In 2012 is deze bijdrage met het rijk afgerekend. De doelen en resultaten zijn gehaald. De resterende middelen hoeven niet aan het rijk te worden terugbetaald en vallen vrij aan de algemene middelen. Structurele budgetten In 2012 is verkend of het instrument De Huistest kan worden ingezet om een bijdrage te leveren aan de gewenste kwalitatieve aanpassing van de Friese woningvoorraad. Eind 2012 werd geconcludeerde dat niet aan de voorwaarden kan worden voldaan om met de Huistest aan de slag te gaan. Eind 2012 is besloten het Huistesttraject niet door te zetten, waardoor het bedrag van € 45.000,- vrijvalt (budget woonmonitoring) . Tijdelijke budgetten Hier doet zich een onderbesteding voor van € 189.000,-. Bij het ISV3-budget voor de programmagemeenten is sprake van een overbesteding van € 177.000,-. Dit wordt veroorzaakt door een verschil tussen de verwachte uitgaven voor programmagemeenten en de werkelijke uitbetaling. Daartegenover staat een onderbesteding van de ISV1- en ISV2-regelingen van in totaal € 367.000,-. Dit is het resultaat van de afrekening van de ISV-projecten, die in de afgelopen jaren op basis van de oude ISV-regelingen zijn uitgevoerd.

206

3.10 Programma 10 – Algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien Portefeuillehouder: mevrouw J.A. de Vries Dit ‘programma’ is niet beleidsinhoudelijk van aard, maar heeft een administratief karakter. Hier worden de zogenoemde algemene dekkingsmiddelen geraamd en verantwoord. Bijvoorbeeld de algemene uitkering uit het provinciefonds. Aan deze dekkingsmiddelen is geen specifieke bestemming gegeven. Deze middelen dienen ter dekking van de lasten in de beleidsinhoudelijke programma’s voor zover die lasten niet worden gedekt door (specifieke) uitkeringen van andere overheden.

Wat heeft het programma gekost? Exploitatie Bedragen x € 1.000,Baten 10.1 Provinciefonds 10.2 Opcenten motorrijtuigenbelasting 10.3 Dividenden 10.4 Financieringsrente 10.5 Btw-compensatiefonds 10.6 Interne financiering 10.7 Overige algemene dekkingsmiddelen 10.8 Onvoorzien Totaal baten Lasten 10.1 Provinciefonds 10.2 Opcenten motorrijtuigenbelasting 10.3 Dividenden 10.4 Financieringsrente 10.5 Btw-compensatiefonds 10.6 Interne financiering 10.7 Overige algemene dekkingsmiddelen 10.8 Onvoorzien Totaal lasten Resultaat voor mutatie reserves Mutatie reserves Resultaat na mutatie reserves

Realisatie 2011


Rekening 2012


138.227 57.435

242.309 59.174

242.309 58.741

0 432

45.475 2.990 132 11.937 -29.461

25.371 35.225 49 9.696 48.506

25.381 35.300 65 10.307 48.451

-10 -75 -16 -611 55

0 226.734

40 420.370

204 420.758

-164 -389

0 0

0 0

0 0

0 0

188 4.729 0 0 23.607

0 5.088 0 0 10.924

0 6.412 0 0 5.483

0 -1.324 0 0 5.441

-3 28.522

0 16.012

1.608 13.503

-1.608 2.509

198.212

404.357

407.255

-2.898

-9.848

-112.725

-117.184

4.459

188.364

291.632

290.071

1.561

Toelichting Het verschil in de exploitatie houdt verband met de post ‘Onvoorzien’. Zie beleidsveld 10.8 Onvoorzien.

207

10.1 – Provinciefonds De raming van de algemene uitkering uit het provinciefonds is gebaseerd op basis van de decembercirculaire 2012 van de beheerders van het provinciefonds. Deze raming bestaat deels uit de eigenlijke algemene uitkering en deels uit zogenoemde decentralisatieuitkeringen. In onderstaande tabel wordt aangegeven hoe de raming is opgebouwd. Hierin is de rijksbijdrage RSP REP al opgenomen voor de jaren 2013 t/m 2016. Deze middelen zijn door het rijk al toegezegd, maar worden op jaarbasis aan het provinciefonds toegevoegd.

Wat heeft het gekost? Opbouw provinciefonds Bedragen x € 1.000,Algemene uitkering - Huidig jaar - Voorgaand jaar Decentralisatieuitkeringen: - RSP Zuiderzeelijn - Zwemwaterrichtlijn EU - RUD - Bodemsanering - Externe veiligheid - Luchthavens - Natuur (ILG) - PAS - Elektrisch varen - Asbest en zonnepanelen - Sterke regio’s - Waddenfonds - Lokaal emancipatiebeleid - Invoering jeugdzorg - Cultuurparticipatie - Monumentenzorg - SLOK - ISV - Bedrijventerreinen - RSP REP Totaal baten

2011

2012

80.839 -35

84.862 -30

9.862

23.579 90

140 3.657 771 138

3.670 771 131 23.420 575

2013

2014

2015

2016

83.722

83.955

83.955

79.955

90

90

90

3.667 771 131 19.630

3.677 771 131

36.824

38.690

175 1.590 3.840 33.000 46 434 92 5.268 0

138.227

960 95.369 100 434 1.464 4.080 1.245

242.309

40.499

28.978

5.083

5.083

150 1.464

1.464

4.190 1.275 5.083

3.832 608 5.083

156.997

138.301 129.627 114.016

10.2 – Opcenten motorrijtuigenbelasting Het rijk stelt jaarlijks het maximale niveau van de opcentenheffing vast. Het verschil tussen dit maximale tarief en het feitelijk door de provincie gehanteerde tarief voor de opcenten is de zogenoemde onbenutte belastingcapaciteit. In paragraaf 1 Provinciale heffingen wordt dit verder uitgewerkt.

208


Realisatie 2011

Baten Opcenten motorrijtuigenbelasting Totaal baten


Rekening 2012


57.435

59.174

58.741

432

57.435

59.174

58.741

432

Toelichting Voor 2012 was een belastingopbrengst van € 59,2 mln. geraamd. Uiteindelijk is in de jaarrekening een opbrengst van € 58,7 mln. verantwoord. De lagere opbrengst is een landelijke tendens. Het aantal zuinige auto’s, waarvoor geen motorrijtuigenbelasting (mrb) hoeft te worden betaald, stijgt en het gewicht van de auto’s daalt. In onderstaande tabel is de opbouw van zowel de raming als de realisatie opgenomen. Begroting 2012 € 697.000,0,0% 14.800

Gemiddelde opbrengst per punt Groei wagenpark Zuinige auto’s (vrijstelling mrb)

Realisatie 2012 € 692.000,0,05% 21.300

10.3 – Dividenden De provincie Fryslân neemt deel in het aandelenkapitaal van een aantal bedrijven. In onderstaand overzicht worden de baten uit de dividenden weergegeven.


Realisatie 2011


Rekening 2012


Baten Nuon Alliander Vitens BNG NWB Totaal baten

45.282 1 173 19 45.475

23.271 2.023 76 0 25.371

23.271 2.024 87 0 25.381

0 -1 -9 0 -10

Lasten Nuon Alliander BNG Totaal lasten

152 36 188

0 0 0

0 0 0

0 0 0

Balanspost voorzieningen Overzicht en verloop Stand per voorziening x € 1.000,1-1-2012 Escrow 12.648

Toevoeging

Aanwending 0

209

12.648

Stand per 31-12-2012 0

10.4 – Financieringsrente Wat heeft het gekost? Exploitatie Bedragen x € 1.000,Baten Rente vermogensbeheer Rente kort Rente lang Rente verstrekte geldlening Egalisatiereserve rendement vermogensbeheer Totaal baten Lasten Rente vermogensbeheer Rente kort Doorbelasting rente verstrekte geldlening Inflatievergoeding RSP-gelden Rente nazorgfonds Kosten vermogensbeheer Advieskosten vermogensbeheer Totaal lasten Resultaat voor mutatie reserves Mutatie reserves Resultaat na mutatie reserves

Realisatie 2011


Rekening 2012


0 69 381 2.541 0

25.344 840 52 2.990 6.000

25.336 1.035 7 2.922 6.000

8 -195 44 68 0

2.990

35.225

35.300

-75

0 1.723 2.541

0 0 2.541

0 71 2.541

0 -71 0

0 465 0 0 4.729

1.555 494 463 35 5.088

2.785 486 529 0 6.412

-1.230 8 -66 35 -1.324

-1.739

30.137

28.888

1.249

0

-6.000

-6.000

0

-1.739

24.137

22.888

1.249

Toelichting De behaalde rente op het vermogensbeheer is nagenoeg gelijk aan de raming in de begroting: € 25,3 mln. Samen met de positieve resultaten op een aantal tussentijdse verkopen is er een rendement behaald van € 31,3 mln. Met het extra rendement is een egalisatiereserve van € 6 mln. ingesteld. Deze reserve wordt de komende jaren gebruikt om de negatieve gevolgen van het verplicht schatkistbankieren (gedeeltelijk) mee op te vangen. De ontvangen rente op kortlopende uitzettingen viel hoger uit dan begroot. Daarnaast is er rente betaald vanwege kortstondige debetstanden in rekening courant. Die waren niet geraamd in de begroting. In 2012 en eind 2011 zijn er RSP-gelden vervroegd uitgekeerd door het rijk. Hierdoor wordt over deze gelden geen inflatie meer vergoed. Om dit te compenseren is een inflatievergoeding toegekend over het nog niet bestede saldo van de RSP-gelden. Het percentage voor de inflatievergoeding is gelijk aan het percentage dat het rijk hiervoor hanteert. Zowel het nog niet bestede saldo als het inflatiepercentage viel fors hoger uit dan in de begroting was opgenomen.

210

10.5 – Btw-compensatiefonds In de begroting is een structurele bate van € 48.950,- geraamd in verband met de compensabele btw in het onderdeel goederen en diensten bij het grondwaterplan. Aangezien de provincie hiervoor leges heft, is dit onderdeel niet meegenomen in de zogenoemde nettering van de doeluitkeringen door het rijk.

Wat heeft het gekost? Exploitatie Bedragen x € 1.000,Baten Btw-compensatiefonds Totaal baten

Realisatie 2011


132 132

Rekening 2012

49 49


65 65

-16 -16

Toelichting Het bedrag betreft de compensabele btw in het onderdeel goederen en diensten bij het grondwaterplan. Dit bedrag wordt toegerekend aan de voorziening.

10.6 – Interne financiering De provincie werkt met het systeem van totaalfinanciering. Dit betekent dat er geen directe relatie bestaat tussen specifieke investeringsprojecten en de daarvoor werkelijk aangetrokken financieringsmiddelen. De provincie voorziet met eigen middelen in de totale behoefte aan financiering. Zie hiervoor paragraaf Financiering en beleggingen. Dee inzet van financieringsmiddelen brengt rentelasten of –baten met zich mee. In 2012 hebben Provinciale Staten de nota Waarderen, activeren en afschrijven vaste activa vastgesteld. In deze nota wordt ook uitgegaan van een vereenvoudiging in de raming en verantwoording van rentekosten. Dit betekent dat rentelasten en rentebaten buiten de inhoudelijke programma’s worden gehouden en dat de werkelijk te betalen en te ontvangen rente in programma10 wordt verantwoord. Rentelasten en –baten worden niet doorbelast. Dit heeft geen budgettaire gevolgen. Rentetoerekening aan reserves, voorzieningen en overlopende passiva vindt slechts plaats waarbij dat door derden verplicht is gesteld. Conform de nota Uitvoering Begroting (Statenvergadering december 2009) wordt wel (bouw)rente toegerekend aan lopende investeringsprojecten. Rente toegerekend wordt ook toegerekend aan de natuurgronden die in bezit zijn van de provincie.

Wat heeft het gekost? Exploitatie Bedragen x € 1.000,Baten Rentetoerekening vaste activa Totaal baten

Realisatie 2011

11.937 11.937

211

Begroting 2012 na wijziging 9.696 9.696

Rekening 2012

10.307 10.307

Verschil begroting en rekening -611 -611

Toelichting De hogere rentetoerekening heeft betrekking op het investeringskrediet gronden. De verwachte verkoop van gronden is lager uitgevallen dan geraamd.

10.7 – Overige algemene dekkingsmiddelen In onderstaand overzicht is een specificatie van de overige algemene dekkingsmiddelen opgenomen.


Begroting 2012

Baten - Mutaties kostenplaatsen via reserves - Overboeking decentralisatie uitkering Waddenfonds naar overlopende passivapost - Reserve NUON besteedbaar deel - OP NUON overige baten Totaal Baten Lasten - Mutaties kostenplaatsen via reserves - Stelpost nominaal - Budget voormalig personeel - OP NUON overige lasten - Voorwaardelijke budgetten PS: Implementatie WABO Sportstad Heerenveen RSP REP Provinciefonds - Nog te verdelen bedrijfsvoeringkosten Totaal Lasten Resultaat voor mutatie reserves Mutatie reserves Resultaat na mutatie reserves

Realisatie 2012

Saldo 2012

93 32.960

93 32.960

0 0

12.646 2.807 48.506

12.648 2.750 48.451

-2 57 55

2.687 687 700 2.807

2.307 0 268 2.750

380 687 432 57

215 25 3.445 359 10.924

0 0 0 159 5.483

215 25 3.445 200 5.441

37.582 -106.725 -69.144

42.967 -111.184 -68.217

-5.386 4.459 -927

Baten De mutatie kostenplaatsen via reserves betreft de tijdelijke budgetten bij de bedrijfsvoering. Het verschil met dezelfde post aan de lastenkant betreft de vrijval bij de tijdelijke budgetten bedrijfsvoering. Lasten De salarisuitbetaling aan voormalig personeel is € 432.000,- lager uitgevallen dan begroot. Vanaf 2013 wordt de raming naar beneden bijgesteld. Bij de afronding van de jaarrekening bleek dat er nog een bedrag aan bedrijfsvoering verdeeld had moeten worden over de programma’s. Dit bedrag van € 200.000,- is nu in dit programma verantwoord. Als voorwaardelijke budgetten waren in de programma 10 nog de budgetten voor de implementatie WABO en het project Sportstad Heerenveen opgenomen. Beide budgetten zijn vrijgevallen. Het opgenomen budget voor RSP REP is via de jaarovergang tijdelijke budgetten gereserveerd voor besteding in 2013.

212

10.8 – Onvoorzien Wat heeft het gekost? Exploitatie Bedragen x € 1.000,Baten Dubieuze debiteuren Fryslan marketing Crediteuren vrijval 2012 Reserve EHS opheffing Bijdrage Nieuw Stroomland Opheffen bankrekening Verkoop activa Totaal baten

Realisatie 2011


Rekening 2012


0 0 0 0 0 0 0 0

0 0 0 0 40 0 0 40

7 79 2 55 40 17 5 204

-7 -79 -2 -55 0 -17 -5 -164

-3 0 0 0 0 -3

0 0 0 0 0 0

134 229 1.586 -278 -64 1.608

-134 -229 -1.586 278 64 -1.608

Resultaat voor mutatie reserves

3

40

-1.404

1.444

Mutatie reserves

0

0

0

0

Resultaat na mutatie reserves

3

40

-1.404

1.444

Lasten Dubieuze debiteuren Fryslan marketing Westergo Crediteuren vrijval 2012 Verkoop activa Totaal lasten

Toelichting In de tabel is de opbouw van de post onvoorzien aangegeven. Het betreft hier vooral de afwikkeling van Fryslân Marketing en de afboeking van het provinciale aandeel in de cvbv Westergo. In 2012 is de reserve EHS bij de herziening van programma 5 als gevolg van het bestuursakkoord natuur. Het restantbedrag is aan de post onvoorzien toegevoegd. Bij de afwikkeling van de crediteurenpost zijn bedragen vrijgevallen. Voor zover dit eindige tijdelijke of structurele budgetten betreft vloeien deze naar de post onvoorzien.

213

214

Paragrafen

215

216

2.1

Paragraaf 1 – Provinciale heffingen

De provincie heeft verschillende inkomstenbronnen. Eén van die bronnen is de provinciale heffingen. Hieronder verstaan we, in afnemende volgorde van omvang: 1. Opcenten op de motorrijtuigenbelasting (houderschapsbelasting motorvoertuigen). 2. Grondwaterbelasting. 3. Leges.

1 – Opcenten motorrijtuigenbelasting

Jaarlijks stelt het rijk het maximaal toegestane niveau van de opcenten op de motorrijtuigenbelasting vast. Dit wettelijke maximum gaat in op 1 januari van het volgende belastingjaar. Het verschil tussen dit maximaal mogelijke tarief en het feitelijk door de provincie gehanteerde tarief voor de opcenten bepaalt de zogenoemde vrije ruimte. Dit is de zogenoemde onbenutte (belasting)capaciteit die de provincie heeft voor de verhoging van haar inkomsten. Deze onbenutte belastingcapaciteit behoort tot de beschikbare weerstandscapaciteit. Zie hiervoor paragraaf 2 Weerstandsvermogen.

Opcenten motorrijtuigenbelasting in punten Heffing voorgaand jaar Jaarlijkse inflatiecorrectie (Decembernota 2003) Centrale As (nog te bevestigen) Totaal heffing Wettelijk maximum

2012 83,0 1,9

2013 84,9 1,7

2014 86,6 1,7

2015 90,3 1,8

84,9

86,6

2,0 90,3

2,0 94,1

96,0

105,0

n.n.b.

n.n.b.

n.n.b.

n.n.b.

217

2016 94,1 1,9

Provinciale opcenten In onderstaande grafiek wordt de ontwikkeling van de punten voor de jaren 2011, 2012 en 2013 weergegeven, evenals het gemiddelde niveau van de opcenten van alle provincies. De provincie Fryslân zit iets hoger dan het landelijk gemiddelde. Dit heeft te maken met het feit dat niet alle provincies hun opcenten jaarlijks indexeren.

Provinciale opcenten 140,0

119,4

120,0

105,0

105,0

aantal opcenten

100,0

83,0

79,1

80,0

84,9

79,8

86,6

80,5

60,0

40,0

20,0

0,0

2011

opc. Fryslân

2012

gem. 12 prov

2013

jaar

wettelijk toegestaan

Opbrengsten 2012 (bedragen x € 1 mln.) Opbrengst

Begroot 59.2

Realisatie 58.7

Verschil 0.4

De lagere opbrengst is een landelijke tendens die twee oorzaken heeft. Het aantal zuinige auto’s, waarvoor geen motorrijtuigenbelasting hoeft te worden betaald neemt toe. Daarnaast neemt het gewicht van de auto’s af, waardoor de opbrengst per punt lager wordt. In onderstaande tabel is de opbouw van zowel de raming als de realisatie opgenomen. Begroting 2012 € 697.000 0,0% 14.800

Gemiddelde opbrengst per punt Groei wagenpark Zuinige auto’s (geen MRB)

Realisatie 2012 € 692.000 0,05% 21.300

Onbenutte belastingcapaciteit 2012 De onbenutte belastingcapaciteit bedraagt in 2012, uitgaande van het wettelijk maximum van 2012, 20,1 punten (105-84,9 punten). Eén punt verhoging komt in 2012 overeen

218

met € 692.000,-. De onbenutte belastingcapaciteit in 2012 bedraagt daarmee € 13,9 mln.

2 – Grondwaterbelasting Op het onttrekken van grondwater wordt een heffing geheven. Deze bevoegdheid is toegekend aan de provincies op basis van artikel 48 van de Grondwaterwet. Het Waterschap verzorgt de uitvoering. De opbrengst wordt door de provincie verantwoord. De wet en de daarop gebaseerde Algemene Maatregel van Bestuur geven nauwkeurig aan waaraan de opbrengst van de heffing mag worden besteed. Dit is beperkt tot onderzoek dat verband houdt met grondwaterbeheer en activiteiten die noodzakelijk zijn om schade als gevolg van grondwaterwinning te kunnen onderzoeken, te bepalen, vast te stellen en uit te betalen. De provinciale verordening op de heffing en invoering van de grondwaterheffing bepaalt de omvang van de heffing. Deze heffing bedraagt ruim 1,1 eurocent per m³ gewonnen grondwater voor heffingsplichtige ‘onttrekkers’. De baten uit de grondwaterbelasting waren begroot op € 602.000,-. De opbrengst bedroeg in 2012 € 573.000,-.

3 – Leges In december 2009 hebben Provinciale Staten de nota Actualisatie legesverordening vastgesteld. In deze nota staat het beleid over de provinciale leges. Legesinkomsten 2012 bedragen x € 1.000,Programma 2 3 4 4 5

Onderdeel Wegen algemeen Grondwaterwet Ontgrondingen Wabo Wadlopen Totaal

Begroot 36 13 66 433 11 559

Realisatie 36 6 69 74 1 186

Verschil 0 -7 3 -359 -10 -373

Toelichting De ontvangen leges voor de Wabo zijn aanzienlijk lager. Het aantal aanvragen om een omgevingsvergunning is niet zoveel kleiner, maar het aantal aanvragen met een bouwdeel is veel kleiner dan geraamd. Aangezien alleen over dit bouwdeel leges mogen worden geheven, vallen de inkomsten lager uit dan voorzien. Overigens zijn de begrote kosten voor de Wabo ook lager uitgevallen door een zeer beperkte besteding van het budget dat bestemd was voor de inschakeling van externe expertise voor deze bouwonderdelen. Bij de behandeling van de nota Actualisatie legesverordening wordt de begroting hierop aangepast. Naar verwachting wordt deze nota in de Statenvergadering van 24 april 2013 behandeld.

219

2.2

Paragraaf 2 – Weerstandsvermogen

Het weerstandsvermogen is een maatstaf om te beoordelen of de provincie in staat is om nadelige gevolgen van risico’s op te vangen. Dit zonder dat daarbij de continuïteit van de uitvoering van taken in gevaar komt dan wel dat het beleid moet worden gewijzigd. Het weerstandsvermogen is afhankelijk van de ‘benodigde weerstandscapaciteit’ en de ‘beschikbare weerstandscapaciteit’. In een schema is dit als volgt weer te geven:

Bekende risico’s

Beschikbare middelen

Benodigde weerstandscapaciteit

Beschikbare weerstandscapaciteit

Weerstandsvermogen

Op 28 november 2012 is de herziene Nota Weerstandsvermogen door Provinciale Staten vastgesteld. In deze nota is het beleid rond weerstandsvermogen geformuleerd. De nota geeft de methodiek en berekeningswijze van de afzonderlijke delen van het weerstandsvermogen aan, evenals de norm voor het gewenste niveau van het weerstandsvermogen. Hieronder komen de beschikbare en de benodigde weerstandscapaciteit aan de orde. Tot slot worden de risico’s behandeld.

1 – Beschikbare weerstandscapaciteit De beschikbare weerstandscapaciteit is de optelsom van alle elementen uit de provinciale financiële huishouding die daadwerkelijk kunnen worden ingezet om onvoorziene niet begrote kosten te dekken. Deze elementen behoren alleen tot de weerstandscapaciteit als hierdoor de continuïteit van het bestaande beleid niet wordt aangetast. Bovendien mag er niet al een bestemming aan gegeven zijn. Tot de beschikbare weerstandscapaciteit worden gerekend: de reserves waar geen claim op rust, ofwel reserves ná verwerking van vastgestelde beleidsverplichtingen; stille reserves; gelet op de aard van deze reserves worden deze bij voorbaat niet gekwantificeerd maar als p.m.-post opgenomen; de onbenutte belastingcapaciteit. Het laatste onderdeel wordt vanwege het structurele karakter tweemaal meegeteld in de berekening van de beschikbare weerstandscapaciteit. Dit twee keer mee tellen sluit aan bij de kwantificering van risico’s met structurele gevolgen, conform de nota Weerstandsvermogen.

220

2 – Benodigde weerstandscapaciteit

De benodigde weerstandscapaciteit is de optelsom van alle risico’s waarvoor geen maatregelen zijn getroffen en die van materiële betekenis kunnen zijn voor de financiële positie. Een risico heeft voor de provincie een materiële betekenis als deze meer bedraagt dan € 45.000,-. Dit lijkt een laag bedrag, maar moet gezien worden als een grens om een risico te identificeren. De risico’s die relevant zijn voor het bepalen van de benodigde weerstandscapaciteit kunnen die niet op andere wijze worden ondervangen. Hiertoe behoren niet de reguliere risico’s, ofwel de risico’s die zich regelmatig voordoen en die meestal vrij goed meetbaar zijn. Hiervoor kunnen verzekeringen worden afgesloten of voorzieningen worden gevormd. Ook kunnen met beheersmaatregelen, zoals budgetafspraken en versobering van investeringsprojecten bij stijgende prijzen, risico’s worden beperkt. Voor de bepaling van de benodigde weerstandscapaciteit is dan ook het nettorisico van toepassing, ofwel het risico’s na aftrek van voorzieningen, beheersingsmaatregelen, enz. Deze risico’s worden zo goed mogelijk gekwantificeerd. Zie hiervoor onderdeel vijf van deze paragraaf. Omdat risico’s per definitie moeilijk zijn te kwantificeren moet bedacht worden dat het om grove schattingen gaat. Bij het kwantificeren wordt onderscheid gemaakt tussen risico’s met eenmalige gevolgen en risico’s met structurele gevolgen. Voor de bepaling van de verwachte impact van een risico met een structureel gevolg, wordt een tijdsperspectief aangehouden van twee jaar: dit risico wordt vermenigvuldigd met de factor twee. Binnen een reactietijd van twee jaar moet door middel van bijsturen, en/of aanpassing van het beleid, het risico geminimaliseerd kunnen worden dan wel opgevangen binnen de (reguliere) exploitatie. De verwachte impact van de incidentele en structurele risico’s wordt berekend door het nettorisico te vermenigvuldigen met de kans dat het risico zich zal voordoen. Deze kans is eveneens een grove schatting. Stresstest Bij de actualisatie van de nota weerstandsvermogen is voor het eerst een zogenoemde stresstest opgenomen voor de begroting 2013-2016. Het resultaat van het sombere scenario in de stresstest wordt meegenomen in de berekening van de benodigde weerstandscapaciteit. De stresstest wordt bij het opstellen van de kadernota en de begroting jaarlijks herzien. Hieronder volgt een overzicht van de benodigde weerstandscapaciteit. De benodigde weerstandscapaciteit uit de begroting 2013 is geactualiseerd voor de jaarrekening 2012. Benodigde weerstandscapaciteit (Bedragen x € 1 mln.) Progr.

Netto risico (in €)

kans %

5.500.000 35.000.000 5.005.000 35.005.000 35.005.000 1.000.000 2.100.000 550.000

25% 2% 2% 4% 1% 5% 90% 1%

Omschrijving risico’s 2 4 4 4 4 5 6 10 Div Div

Voorbereidingskosten grote projecten Besluit financiële zekerheid Repressieve handhaving Onvoldoende overheidstoezicht Vergunningverlening en toezicht Leader+ Stoomtrein Sneek Verstrekte leningen, borgstellingen en deelnemingen Verbonden partijen Juridische procedures diverse

3.345.000 18.591.000 221

50% 59%

Bedrag (in €), afronding op 1.000 tallen Incidenteel Structureel 1.375.000 700.000 100.000 1.400.000 350.000 50.000 1.890.000 5.500 1.672.500 10.892.550

Progr.

Netto risico (in €)

Omschrijving risico’s programma’s

kans %

Subtotaal risico’s

Bedrag (in €), afronding op 1.000 tallen

18.435.550

Stresstest begroting 2013-2016

107.800.000

Benodigde weerstandscapaciteit

126.235.550

Toelichting De risico’s worden toegelicht in onderdeel 5. Als er sprake is van mutaties op de gepresenteerde risico’s ten opzichte van de benodigde weerstandscapaciteit in de begroting 2013, wordt dit in onderdeel 4 toegelicht.

3 –Beschikbare weerstandscapaciteit Hieronder volgt een overzicht van de beschikbare weerstandscapaciteit ten opzichte van weerstandscapaciteit zoals berekend in de begroting 2013. Beschikbare weerstandscapaciteit (bedragen x € 1 mln.) Type beschikbare weerstandscapaciteit Reserves (stand gebaseerd op transactiebasis1) Algemene reserve, basisreserve Algemene reserve, vrij aanwendbaar (VAR) Bestemmingsreserves

1-1-2013 (begroting 2013)

31-12-2-12 (jaarrekening 2012)

8,8 56,2 137,4

9,3 55,8 143,6

1.017,6

1.012,5

0

0

26,0

27,8

1.246,0

1.224,0

Rekeningresultaat 2012 Reserve Nuon (niet besteedbaar deel) Stille reserves Onbenutte belastingcapaciteit (2 x € 13,9 mln.) Totaal beschikbare weerstandscapaciteit 1 Betreft stand ná verwerking vastgestelde beleidsverplichtingen

Reserves De reserves van de provincie Fryslân bedragen per 31 december 2012 € 1.557 mln. Er rusten op deze reserves echter vastgestelde beleidsverplichtingen: verplichtingen die vastgesteld door Provinciale Staten via begrotingen en begrotingswijzigingen. Voor de bepaling of de reserves in aanmerking komen voor de beschikbare weerstandscapaciteit moeten deze verplichtingen in mindering worden gebracht op de stand van de reserve. Daardoor resteert een bedrag € 1.224 mln. Stille reserves Stille reserves zijn de meerwaarden van direct verkoopbare activa, waarvan de verkoopwaarde hoger is dan de boekwaarde. Bij de provincie Fryslân gaat het om een stille reserves op de dienstwoningen en op de deelnemingen. Naast enkele kleine deelnemingen zijn het aandeelhouderschap van Alliander en Vitens onze grootste deelnemingen. Stille reserves kunnen slechts deel uitmaken van de beschikbare weerstandscapaciteit als het betreffende activum op korte termijn (binnen één jaar) verkoopbaar is én verkoop de taakuitoefening van de provincie niet aantast. 222

De stille reserves worden bij voorbaat niet gekwantificeerd. Mocht de beschikbare weerstandscapaciteit niet toereikend zijn om de risico’s op te vangen, dan worden de stille reserves wél betrokken om de afweging te maken of de beschikbare weerstandscapaciteit moet worden aangevuld. Onbenutte belastingcapaciteit Jaarlijks stelt het rijk het maximaal toegestane niveau van de opcenten op de motorrijtuigenbelasting vast. Dit wettelijke maximum gaat in op 1 januari van het volgende belastingjaar. Het verschil tussen het maximaal mogelijke tarief en het feitelijk door de provincie gehanteerde tarief voor de opcenten, bepaalt de vrije of onbenutte belastingscapaciteit. Zie hiervoor ook paragraaf 1 Provinciale heffingen. Deze onbenutte belastingcapaciteit is structureel, immers ieder jaar doet deze potentiële opbrengst zich in beginsel voor. Dit in tegenstelling tot een reserve, deze is na aanwending verdwenen. Daarom wordt deze opbrengst tweemaal meegesteld voor het bepalen van de beschikbare weerstandscapaciteit. Samenvatting Weerstandsvermogen bedragen * € 1.000 Benodigde weerstandscapaciteit (A) Beschikbare weerstandscapaciteit (B)

Begroting 2013

Jaarstukken 2012

126.236 1.246.000

18.436 1.224.000

Weerstandsvermogen B/A Weerstandsvermogen B – A

9,87 1.119.764

66,4 1.205.564

Weerstandsvermogen exclusief onbenutte belastingcapaciteit (C) Weerstandsvermogen C/A Weerstandsvermogen C – A

1.220.000

1.223.972

9,66 1.093.764

66,4 1.205.536

Conclusie Het weerstandsvermogen van de provincie is toereikend: de beschikbare weerstandscapaciteit is groter dan de benodigde weerstandscapaciteit.

4 – Mutaties risico’s Hieronder staan de mutaties ten opzichte van de risico’s zoals gepresenteerd in de begroting 2013. Vervallen risico’s Grondwatersanering Heerenveen Juridische procedures Noordwest Tangent Aquaduct Gewijzigde risico’s Verstrekte leningen, borgstellingen en deelnemingen Nazorg stortplaatsen en Stortplaats Ouwsterhaule zijn opgenomen in paragraaf 5 Verbonden partijen

223

5 – De risico’s Hieronder wordt een toelichting gegeven op de risico’s. Actuele risico’s Omschrijving

Programma

Voorbereidingskosten infrastructurele projecten Het gaat hier om het risico dat bij infrastructurele projecten voorbereidingskosten worden gemaakt met de intentie deze te activeren. Het is echter denkbaar dat wel voorbereidingskosten worden gemaakt maar de kosten niet geactiveerd kunnen worden in verband met het uiteindelijk niet doorgaan van een betreffend project. De eerder gemaakte voorbereidingskosten zullen in het betreffend jaar alsnog in één keer ten laste van de exploitatie moeten worden gebracht. Ondanks dat dit een risico is dat op zich geen extra kosten met zich meebrengt omdat de kosten uitsluitend naar voren worden gehaald (immers anders via afschrijvingskosten uitgespreid over de jaren), wordt dit risico wel benoemd en gekwantificeerd. Dit aangezien de exploitatie in enig jaar zwaar belast kan worden. Besluit financiële zekerheid De provincie verleent in het kader van de Wabo vergunningen aan onder andere bedrijven die afval bewerken, verwerken en/of opslaan. Vanwege intrekking van het Besluit financiële zekerheid milieubeheer kan de provincie geen dekking meer eisen voor financiële risico’s die voortvloeien uit Wabo-vergunningverlening aan bedrijven. Repressieve handhaving Op grond van een aantal milieuwetten is de provincie verantwoordelijk voor handhaving bij bepaalde categorieën van inrichtingen. Bij deze handhaving is incidenteel bestuursdwang nodig zonder dat financiële verrekening is verzekerd. Onvoldoende overheidstoezicht Sinds de vuurwerkramp in Enschede en de cafébrand in Volendam staat onvoldoende overheidstoezicht in de belangstelling. Ook de strafrechtelijke immuniteit van de overheid staat ter discussie. Thans ligt bij de Eerste Kamer een voorstel om de strafrechtelijke immuniteit van betrokken bestuursorganen en ambtenaren op te heffen. Hoewel bedrijven en saneerders zelf verantwoordelijk zijn en blijven voor het voldoen aan de betreffende milieuregelgeving, kan de provincie te maken krijgen met claims uit gesteld onvoldoende toezicht. Uit jurisprudentie blijkt dat de overheid aansprakelijk is indien zij in strijd met algemene beginselen van behoorlijk bestuur niet adequaat reageert op aan hen bekende ernstige en acute gevaren. De kans op niet adequaat optreden wordt ingeschat op 4%. Vergunningverlening & toezicht Bij vergunningverlening bestaan er risico’s dat er onterecht (dan wel onvolledig, niet doelmatig of niet tijdig) vergunningen e.d. (o.a. Wabo, ontgrondingen, vuurwerk en luchtvaart) worden verleend, gewijzigd of geweigerd. Bij bodemverontreinigingen bestaat het risico dat een onjuiste beschikking omtrent een verontreinigingssituatie en/of saneringsplan wordt afgegeven. Daarnaast kunnen er financiële gevolgen voor bedrijven of derden ontstaan als gevolg van termijnoverschrijdingen bij het aanvragen van 224

Verkeer en vervoer

Bedrag en kanspercentage Min. € 1 mln. Max. € 10 mln. Kans: 25%

Milieu

Min. € 10.000,Max. € 70 mln. Kans: 2%

Milieu

Min. € 10.000,Max. € 10 mln. Kans: 2%

Milieu

Min. € 10.000,Max. € 70 mln. Kans: 4%

Milieu

Min. € 10.000,Max. € 70 mln. Kans: 1%

Omschrijving

Programma

vergunningen waar de provincie aansprakelijk voor kan worden gesteld. Ook kan bijvoorbeeld gedacht worden aan financiële gevolgen van het niet correct tot stand komen van een handhavingsbesluit of rechtsongelijkheid bij toezicht. Leader+ Het LEADER+ programma 2000-2006 Noord-Nederland, ingediend door SNN en waarvan de uitvoering is verlengd tot medio 2009, omvat acht LEADER+ gebieden. Voor vier gebieden bleek een zeer bescheiden aanpassing van de gebiedsbegrenzing noodzakelijk. Deze gebiedsbegrenzing maakt deel uit van de afzonderlijke ontwikkelingsstrategieën voor de LEADER+ gebieden. De van toepassing zijnde EU-regels boden geen kant-en-klare procedurevoorschriften om de gebiedsbegrenzing te kunnen aanpassen. Er is op een zorgvuldige wijze een oplossing gezocht en gerealiseerd. Deze is kenbaar gemaakt aan het ministerie van LNV. Voor NW-Fryslân is gekozen om de dorpskern van Makkum buiten het LEADER+ gebied te houden. Voor Lauwersland zijn de nieuwbouwwijken van Dokkum uit het werkgebied gelicht. Er is een risico, zij het dat dit zeer beperkt wordt geacht, dat in de toekomst een geschil ontstaat tussen de Europese Commissie en SNN over de vraag of de voorschriften voor selectie en vaststelling van de LEADER+ gebieden, voldoende juist zijn geïnterpreteerd. Dit risico is expliciet benoemd bij de besluitvorming over de beschreven oplossing. De besluitvorming van de Europese Commissie wordt binnenkort verwacht. Grond voor grond principe In het natuurakkoord Bleker is opgenomen dat het rijk grond beschikbaar stelt voor verkoop ter dekking van de reeds aangegane verplichtingen voor verwerving en inrichting EHS door de provincie binnen het ILG. Deze verplichtingen bedragen € 22,5 mln. en naar verwachting zal de verkoop van rijksgronden onvoldoende zijn om deze uitgaven te dekken. In november 2012 is een voorfinancieringsfaciliteit in het leven geroepen. Deze dient in 10 jaar afgelost te worden ten laste van de grondverkopen danwel de exploitatie binnen programma 5. Wanneer dit niet mogelijk blijkt, zal een nieuw voorstel aan PS worden voorgelegd. Europese programma’s Overcommittering EFRO/EZ, Kompas en Interreg. Het is een bekend verschijnsel dat de bedragen uit een subsidieaanvraag van een project hoger zijn dan de bedragen uit het afrekeningsverzoek. Dit leidt dan tot vrijval van cofinancieringsmiddelen. Om te voorkomen dat externe middelen terugvloeien, i.c. KoersNoord en OP EFRO-middelen, wordt zowel door het SNN als door de provincie tot overcommittering van de beschikbare middelen overgegaan. In de loop der jaren zijn ervaringscijfers beschikbaar gekomen (10 tot 15% vrijval). De provincie blijft met de gepleegde overcommittering van 10% beneden dat percentage. Daarom is er geen sprake van een risico. De vrijval, die ontstaat bij de eindafrekening van de projecten wordt aangewend ter dekking van de overcommitteringsruimte Stoomtrein Sneek Het in opdracht van de gemeente, Rabobank en provincie uitgevoerde onderzoek door Deloitte heeft opgeleverd dat door de grote rente- en afschrijvingslast een positieve 225

Landelijk gebied

Bedrag en kanspercentage

€ 1 mln. Kans: 5%

Landelijk gebied

p.m.

Economie, toerisme en recreatie

p.m.


€ 2,1 mln. Kans: 90%

Omschrijving

Programma

exploitatie van de stoomtrein in zijn huidige vorm niet haalbaar is. In november 2011 is het faillissement uitgesproken van de stichtingen die de trein gingen exploiteren. Op initiatief van de gemeente SúdwestFryslân is onderzocht of in afgeslankte vorm een doorstart met een gedeelte van de bestaande boedel nog mogelijk is. Gebleken is dat de tekorten zo groot zijn dat een doorstart alleen mogelijk is met een forse overheidsbijdrage, die er niet komt. De curator is daar van in kennis gesteld zodat hij het faillissement kan afwikkelen. Gemeente en provincie hebben onderzoeksbureau ZKA gevraagd onderzoek te doen naar de mogelijkheden na afwikkeling van het faillissement. Het ZKA-rapport heeft de conclusies bevestigd en aangegeven dat er alleen een positief exploitatieresultaat te verwachten is bij een vereenvoudigde opzet als er wordt samengewerkt met Arriva. Arriva is gevraagd hier op te reageren en zal dat naar verwachting begin 2013 doen. Tot die tijd liggen de werkzaamheden van prorail stil Verstrekte leningen, borgstellingen en deelnemingen Wanneer de begunstigde van een borgstelling of de ontvanger van een verstrekte geldlening niet aan zijn verplichtingen voldoet, komen de eventuele lasten voor de provincie. De deelnemingen en verstrekte geldleningen zijn van dien aard dat het risico gering is. Voor die enkele keer dat de provincie naar eigen inschatting wel enig risico loopt, is een voorziening getroffen. Voor de borgstellingen wordt een marginaal risico aangehouden van het restantbedrag dat per balansdatum resteert. Per 31 december 2012 stond de provincie borg voor € 1,9 mln. aan leningen. Verbonden partijen In de paragraaf Verbonden partijen is aangegeven welk risico wij lopen. Juridische procedures Hieronder vallen de nog lopende juridische procedures van derden tegen de provincie. Gelet op de onderliggende risico’s komt het risicopercentage uit op gemiddeld afgerond 72% EMU- saldo In de concept wet hof is opgenomen dat er sancties opgelegd kunnen worden aan de decentrale overheden wanneer die het EMU saldo overschrijden. In het onderhandelaarsakkoord wat begin januari is gesloten tussen Rijk, IPO, VNG en UvW is afgesproken dat hiervan tot 2017 geen sprake zal zijn.

226

Algemene dekkingsmiddelen

Bedrag en kanspercentage

Min. € 0,3 mln.*) Max. € 0,8 mln. *) kleinste bedrag gewaarborgde lening Kans: 1%

Diverse programma’s Diverse programma’s

€ 3.345.000,Kans: 50% € 17.618.000,Kans: 63%


n.v.t.

2.3

Paragraaf 3 – Onderhoud kapitaalgoederen

In deze paragraaf wordt verslag gedaan van het gevoerde beleid voor het onderhoud en beheer van kapitaalgoederen. Deze paragraaf kan beschouwd worden als een nadere toelichting op beleidsprogramma 2 – Verkeer en vervoer. Tot de kapitaalgoederen behoren de gebouwen, de opstallen en de infrastructuur. Bij de infrastructuur gaat het om wegen, vaarwegen en kunstwerken, inclusief bijbehorende voorzieningen zoals het groen. Onder ‘kunstwerken’ verstaan we hier onder andere bruggen, sluizen en aquaducten.

1 – Onderhoud infrastructuur Het onderhoud is volgens de gangbare normen en regelgeving uitgevoerd, in het bijzonder het op 7 november 2007 door Provinciale Staten vastgestelde scenario 1 uit de nota Strategisch onderhoudsbeleid provinciale infrastructuur. Hierin is de kwaliteit van het onderhoud omschreven in termen van te leveren prestatie. Deze prestaties zijn gekoppeld aan de doelen van de beleidsprogramma’s. De prestaties worden gemeten en gemonitoord. Uitgangspunt voor het onderhoud is de economische doelmatigheid en de continuïteit van de kapitaalgoederen. Deze kapitaalgoederen of voorzieningen zijn redelijk comfortabel voor de gebruiker; enige slijtage, kleine schades en reparaties mag zichtbaar zijn. Onderhoudsmaatregelen worden op basis van inspecties bepaald. Er wordt snel ingegrepen zodra de kwaliteit daalt. Incidenteel en kortdurend mogen er beperkingen zijn voor de gebruiker. Er is incidenteel kans op klachten en gegronde schadeclaims. Bij het plegen van onderhoud wordt - als dit budgettair haalbaar is - ook bijgedragen aan andere beleidsdoelen, zoals bereikbaarheid, beleving, milieu, duurzaamheid, natuur of landschapswaarden. Beheer en onderhoud infrastructuur in 2012 In 2012 is het beheer en het onderhoud van de infrastructuur zoveel mogelijk uitgevoerd volgens scenario 1 van de nota Strategisch onderhoudsbeleid provinciale infrastructuur. Dure onderhoudsmaatregelen zijn uitgesteld. Het onderhoud is uitgevoerd op basis van inspecties. Voor onderhoud, inclusief gladheidsbestrijding is jaarlijks circa € 12 mln. beschikbaar. De beschikbare middelen zijn volledig aangewend. Bij de gladheidsbestrijding is een overschrijding van circa € 300.000,- aan de orde. Voor renovatie/vervanging kunstwerken is met ingang van het jaar 2011 door Provinciale Staten voor 20 jaar een bedrag van € 8 mln. per jaar beschikbaar. Actualisatie onderhoudsbeleidskader Een geactualiseerd onderhoudsbeleidskader wordt in 2013 aan Provinciale Staten voorgelegd. Centraal hierin staan de kostentransparantie, het technisch in stand houden van het areaal en de consequenties van nieuw beleid. Areaal Hieronder wordt het onderhouden areaal weergegeven in drie productgroepen: wegen, vaarwegen en kunstwerken. Daarin is ook het Prinses Margrietkanaal begrepen: vaarweg Klasse Va. De verwachting is dat het Prinses Margrietkanaal, Vaarweg Klasse Va, uiterlijk per 1 januari 2014 overgaat naar het rijk.

227

Wegen Productgroep Wegen

Verhardingen Hoeveelheden in 2

m per 1000 m

km lengte

Stroomweg (regionale hoofdwegennet)

1.530

201

Gebiedsontsluitingsweg

2.049

311

OV Ontsluitingsweg

29

4

Overige Wegen

311

51

Vrij liggende Parallelweg

521

120

Vrij liggende Fietspaden

490

159

4.929

846

Totaal

Vaarwegen Productgroep

Bodem

Oevers

Vaarwegen Hoeveelheden in km lengte CEMT-klasse Va (tevens

m breedte

m2 per

km

1.000 m

lengte

64,3

60

3.858

84,0

65,0

40

2.600

56,0

29,7

35

1.040

21,5

90,3

20

1.806

14,9

369,9

20

6978

79,5

16.282

255,9

PVVP recr. klasse) Klasse IV (tevens PVVP recr. klasse) Klasse III (tevens PVVP recr. klasse) Klasse I (tevens PVVP recr. klasse) Klasse 0 en 00 Overig: geen beroepsvaart wel PVVP-classificatie Totaal

619,2

Toelichting De aangegeven klassen I t/m Va betreffen vaarwegen in provinciaal beheer met een functie voor de beroepsvaart. Deze zijn geclassificeerd overeenkomstig Europese CEMTnorm. CEMT-klasse Va is in Fryslân de zwaarste beroepsvaartklasse; het betreft hier het Prinses Margrietkanaal. CEMT-klasse IV is van iets lagere orde, enz. Het betreft hier het Van Harinxmakanaal en de zijtakken naar Sneek, Leeuwarden, Drachten en Heerenveen. Deze beroepsvaartvaarwegen hebben ook een functie voor de recreatievaart. In het PVVP zijn deze vaarwegen geclassificeerd, afhankelijk van het belang in de klassen A t/m D. Klasse A is zwaarste klasse. De overige vaarwegen zijn voor de beroepsvaart niet van belang, wel voor de recreatievaart en zijn geclassificeerd in het PVVP.

228

Kunstwerken Productgroep

Functie

Aantal

Kunstwerken Wegen

Vaarwegen

Viaduct

5

Fiets-/ Veetunnel

37

Brug vast

94

Brug beweegbaar

55

Duiker/Viaduct

18

Sluizen

38

Aquaducten

3

2 – Onderhoud gebouwen Provinsjehûs Na de oplevering van het nieuwe provinciehuis in 2011 zijn in 2012 geen noemenswaardige problemen naar voren gekomen. Wel wordt er nog gewerkt aan het inregelen van de klimaatinstallatie in het gebouw. Vooralsnog is een onderhoudscontract afgesloten met de bij de bouw betrokken partijen. Na beëindiging wordt dit contract aanbesteed. Voor het grootonderhoud is een voorziening ingesteld. Op basis van ramingen blijkt dat de beschikbare middelen toereikend zijn om het gebouw goed te onderhouden. Hege Hûs Het Hege Hûs is in 2012 overgedragen aan de gemeente Leeuwarden voor de realisatie van de ondergrondse parkeergarage. Omdat er asbest is aangetroffen liep de sloop van het Hege Hûs en daarmee ook de bouw van de parkeergarage vertraging op. Inmiddels is het pand gesloopt. De gemeente heeft aangegeven dat de afgesproken opleverdatum 1 januari 2014 niet meer haalbaar is. De gemeente zal nog een nieuwe opleverdatum aangeven. Totdat de nieuwe parkeervoorziening gereed is wordt gebruik gemaakt van de parkeergarages Hoeksterend en Klanderij. Bedrijfsgebouwen De bedrijfsgebouwen betreffen het kantoor Uitwellingerga en de steunpunten. Er is regulier onderhoud gepleegd aan de bedrijfsgebouwen voor een bedrag van circa € 100.000,-. Er is beperkt achterstallig onderhoud. De gebouwen zijn in een aanvaardbare staat van onderhoud. Het duurdere onderhoud en aanpassingen op facilitair gebied zijn uitgesteld. Gedacht kan worden aan het aansluiten van de steunpunten op de glasvezelkabel en het aanpassen van de zoutopslag aan de milieuwetgeving. Een steunpunt in Harlingen is niet meer ingebruik en wordt verkocht. Dienstwoningen De provincie is eigenaresse van 25 (voormalige) diensten sluiswachterwoningen. Deze woningen zijn verhuurd. Waar mogelijk worden deze woningen verkocht aan zittende huurders of derden zodra de huurders vertrekken. Een aantal woningen heeft echter een zodanige verwevenheid met de kunstwerken dat deze niet verkocht kunnen worden. Bovendien is aan een aantal woningen een cultuurhistorische waarde toegekend. In 2012 is de voormalige woning aan de Nitterswei in Lauwersyl verkocht. Daarnaast worden voorbereidingen getroffen om de woning in Mildam te verkopen. Na afronden van het grondverbeteringtraject wordt de woning verkocht. Er is zodanig regulier onderhoud gepleegd dat de woningen voldoen aan wettelijke eisen. Dit betekent dat de kwaliteit van deze (oudere) woningen ‘naar redelijkheid en billijkheid’

229

voldoet aan de hedendaagse eisen. Er is geen achterstallig onderhoud en de gebouwen zijn in goede staat van onderhoud. De mate van onderhoud is afgestemd op ‘goed huismeesterschap en representativiteit’. De onderhoudskosten zijn grotendeels gedekt door de huuropbrengsten. De woningen hebben geen boekwaarde. Met het regulier onderhoud was een bedrag van circa € 60.000,- gemoeid. Afschrijvingsbeleid Het afschrijvingsbeleid is vastgelegd in de nota’s Waarderen, Activeren en Afschrijven (PS 19 december 2012), Afschrijvingen Bouwurk (PS 16 november 2008) en Strategisch onderhoud provinciale infrastructuur (PS februari 2006 en 7 november 2007). Bouwurk was de werknaam voor het nieuwe provinsjehûs in aanbouw. Uitgangspunt voor de afschrijvingsduur is de functionele levensduur van het kapitaalgoed: de periode waarin het kapitaalgoed bij normaal onderhoud zijn functie behoudt. Waar gekozen is voor een langere functionele levensduur, is rekening gehouden met een groter beslag op onderhoudsmiddelen. In de nota Waarderen, Activeren en Afschrijven (PS 19 december 2012) is het beleid vastgesteld voor de waardering, activering, afschrijving en rentetoerekening aan vaste activa.

230

2.4

Paragraaf 4 – Financiering en beleggingen

Deze paragraaf gaat over het beheer van de financiële middelen: treasury. Het gaat hier om daadwerkelijke ontvangsten en uitgaven, d.w.z. om geldstromen. Dit in tegenstelling tot de lasten en baten zoals verantwoord in de jaarrekening. De kaders voor het beheer van de financiële middelen worden gevormd door de Uitvoeringsregeling Treasury en de wet Financiering decentrale overheden (Fido). De Uitvoeringsregeling Treasury omvat kaders en richtlijnen voor risicobeheer, financiering, werkkapitaalbeheer, rapportage en verantwoording, bevoegdheden en controles.

1 –Financieringssaldo Het saldo aan liquide middelen bedroeg begin 2012 € 70,3 mln. positief. De eerste helft van 2012 daalde de liquiditeit, maar medio 2012 zijn er enkele grote ontvangsten geweest. Een deel van deze middelen is toegevoegd aan het belegde vermogen. Op 31 december 2012 bedroeg het saldo aan liquide middelen € 62,8 mln. positief. x € 1.000

Verloop liquiditeit provincie Fryslân 2012

120.000 100.000 80.000 60.000 40.000

20.000 0

jan

feb

mrt

apr

mei

jun

jul

aug

sep

okt

nov

dec

2 – Financiering en beleggingen Omvang De omvang van de beleggingsportefeuille bedraagt per eind 2012 € 921 mln. (op basis van marktwaarde.) Door de toevoeging van extra vermogen en de opgelopen marktwaarde steeg de omvang van het vermogen gedurende het jaar met ruim € 260 mln. Rendement Er is in 2012 een rendement van € 31,3 mln. behaald op het belegde vermogen. Dat is € 6 mln. meer dan begroot. Het hogere rendement is behaald door de positieve resultaten op een aantal tussentijdse verkopen. Met het extra rendement van € 6 mln. is een egalisatiereserve gevormd. Deze reserve wordt gebruikt om de negatieve gevolgen van het verplicht schatkistbankieren mee op te vangen. De rentebaten op de kortlopende uitzettingen bedragen voor 2012 € 1,1 mln. De rentelasten bedragen € 0,1 mln. 231

Samenstelling beleggingsportefeuille eind 2011 en eind 2012. Samenstelling portefeuille

31/12/2011

31/12/2012

33,3% 15,4% 14,2% 11,5% 25,6%

44,9% 30,5% 6,6% 5,0% 13,0%

100,0%

100,0%

31/12/2011

31/12/2012

78,2% 14,7% 6,7% 0,5% 100,0%

74,7% 21,7% 3,3% 0,3% 100,0%

31/12/2011

31/12/2012

1,0% 0,0% 12,1% 3,4% 20,9% 0,0% 21,7% 0,5% 11,5% 1,3% 18,7% 6,5% 2,5% 100,0%

0,8% 0,6% 4,4% 5,5% 7,4% 1,3% 33,3% 0,3% 10,0% 0,0% 30,5% 4,2% 1,7% 100,0%

31/12/2011

31/12/2012

Marktwaarde portefeuille (incl. opgelopen rente)

€ 659 mln.

€ 921 mln.

Boekwaarde portefeuille (o.b.v. geamortiseerde kostprijs)

€ 620 mln.

€ 827 mln.

€ 20,2 mln.

€ 31,3 mln.

Couponrendement

3,8%

3,5%

Couponrendement na afschrijving

3,2%

2,9%

5,4 jaar

6,9 jaar

Staatsobligaties Supranationale obligaties Staatsgegarandeerde obligaties Covered obligaties financiële instellingen Obligaties financiële instellingen Totaal

Verdeling naar rating AAA AA A BB Totaal

Verdeling naar landen België Denemarken Duitsland Finland Frankrijk Luxemburg Nederland Noorwegen Oostenrijk Spanje Supranationaal Verenigd Koninkrijk Zweden Totaal

Totale rendement

Duration (rentegevoeligheid)

232

Vermogensontwikkeling In 2009 is de eerste tranche van € 562 mln. van de verkoop van de Nuon Energyaandelen uitgekeerd. Hiervan is € 500 mln. belegd via twee professionele vermogensbeheerders. Medio 2011 heeft de uitbetaling van de tweede tranche van € 187 mln., plaatsgevonden. Hiervan is € 120 mln. toegevoegd aan het belegde vermogen en is € 67 mln. gebruikt voor de aanvulling van de liquiditeit. In 2013 en 2015 volgen de uitbetalingen van de derde en vierde tranche, respectievelijk € 187 en € 252 mln. De provincie heeft in 2012 ruim € 125 mln. aan extra middelen ontvangen. Mede hierdoor was er voldoende ruimte binnen de liquide middelen om € 180 mln. aan het belegde vermogen toe te voegen. In 2012 zijn geen financieringen aangetrokken en overtollige liquiditeiten zijn zoveel mogelijk op een hoogrentende spaarrekening gezet. Vermogensbeheer Het vermogensbeheer is ondergebracht bij twee professionele vermogensbeheerders die elk circa de helft van het vermogen beleggen volgens een strikt mandaat. Als gevolg van de toegenomen onrust op de financiële markten is er op dit moment een ingeperkt mandaat van kracht. Volgens dit mandaat mogen alleen obligaties worden aangekocht van landen en supranationale instellingen met een AAA-rating; de hoogst mogelijke kredietwaardigheid.

3 –Financiële markten De recessie had ook in 2012 een neerwaarts effect op de geldmarkt- en kapitaalmarktrente. Dit heeft voor de provincie negatieve gevolgen voor de rendementen op het belegde vermogen en de rentevergoeding op de overtollige liquiditeiten. Geldmarktrente Door de aanhoudende schuldenproblemen in de perifere landen en de negatieve effecten ervan op de financiële sector, heeft de ECB medio vorig jaar de Refirente met een kwart procent verlaagd tot 0,75%. Mede hierdoor en door d e onbeperkte beschikbaarstelling van kapitaal is de kortlopende rente gedaald tot historisch lage niveaus. De rentevergoeding voor de provincie is gebaseerd op de gemiddelde Euribor van één maand en deze daalde gedurende het jaar van 1,0% tot 0,1%. Kapitaalmarktrente Door de aanhoudende schuldencrisis is er sprake van een enorme kapitaalvlucht naar staatsobligaties van de meest veilige Europese landen, waaronder Nederland. Dit heeft geleid tot verder dalende kapitaalmarktrentes. De Nederlandse kapitaal marktrente (10 jaar) daalde in 2012 van 2,2% naar 1,5%. Indien de rust op de financiële markten terugkeert, kunnen de kapitaalmarktrentes weer stijgen. Voor 2013 worden nog lage renteniveaus verwacht, zowel voor de geldmarkt als de kapitaalmarkt.

233

Ontwikkeling gelden kapitaalmarktrente 2012

3,5% 3,0% 2,5% 2,0% 1,5%

1,0% 0,5% 0,0%

jan

feb

mrt

apr

mei

jun

langlopend (NL-staat 10 jaar)

jul

aug

sep

okt

nov

dec

kortlopend (Euribor 1 maand)

4 – Risicobeheer treasury De meest belangrijke risico’s op gebied van treasurymanagement voor de provincie Fryslân zijn renterisico, koersrisico, kredietrisico en debiteurenrisico. Renterisicobeheer De wet Fido geeft richtlijnen voor het renterisico voor korte- en langetermijnfinanciering. Het renterisico op kortlopende financieringen wordt beperkt door de zogenoemde kasgeldlimiet. Deze bedraagt voor 2012 € 29 mln. (7% van de begroting). De provincie is daar ruimschoots binnen gebleven. Voor de langetermijnfinancieringen geldt de zogenoemde renterisiconorm. Deze is van toepassing op vaste schulden en aangetrokken geldleningen. De provincie Fryslân heeft geen langlopende schulden. Er is sprake van een renterisico voor de te behalen rendementen uit het belegde vermogen, omdat de rendementen deel uitmaken van de algemene dekkingsmiddelen (programma 10). Fluctuaties op de gelden kapitaalmarktrente kunnen van invloed zijn op het verwachte rendement. Door een zodanige samenstelling en spreiding van het belegde vermogen worden deze fluctuaties zo veel mogelijk beperkt. Koersrisicobeheer De provincie belegt haar overtollige middelen alleen in vastrentende waarden zoals obligaties en deposito’s die in principe worden aangehouden tot einde looptijd. Het beleggen in aandelen, uitsluitend voor het behalen van een rendement, is niet toegestaan. Daarnaast wordt er alleen belegd in vastrentende waarden in euro’s, waardoor er geen sprake is van een (valuta)koersrisico. Kredietrisicobeheer Om het kredietrisico te beperken wordt uitsluitend belegd bij tegenpartijen die voldoen aan een kredietwaardigheid van tenminste een A-rating. Dit is vastgelegd in de Uitvoeringsregeling Treasury. Voor het belegde vermogen geldt een afzonderlijk beleggingsmandaat. Ook moet voldaan worden aan de Regeling Uitzetting en Derivaten Decentrale Overheden (Ruddo). Hierin is bepaald dat voor een uitzetting korter dan drie maanden een kredietwaardigheid van minimaal een A-rating is vereist. Voor een uitzetting langer dan drie maanden geldt een kredietwaardigheid van AA-minus. Daarnaast mag er alleen worden belegd in landen binnen de Economische Europese Ruimte (EER).

234

Om te komen tot een veilige en solide obligatieportefeuille wordt het risicoprofiel van de beleggingen zoveel beperkt. In het beleggingsmandaat is vastgesteld dat minimaal 60% van het vermogen belegd moet worden in obligaties met AAA-rating; de meest veilige categorie. Het overige deel moet belegd worden in obligaties met een kredietwaardigheid van tenminste een AA-minus. Daarnaast gelden er beperkingen voor de bedragen per land, per beleggingscategorie en per debiteur. In verband met de recessie is in 2011 besloten het mandaat tijdelijk verder aan te scherpen. Nieuwe beleggingen mogen uitsluitend nog in obligaties met een AAA-rating worden gedaan. Het tijdelijke mandaat is van kracht tot halverwege 2013. Debiteurenrisicobeheer Voor het debiteurenbeheer voor de levering van goederen en/of diensten wordt een strikt beleid gehanteerd van herinnering en aanmaning. Indien de debiteur nalatig blijft, wordt de vordering overgedragen aan een incassobureau.

235

4.5

Paragraaf 5 – Verbonden partijen

1 – Inleiding Deze paragraaf geeft een overzicht van de zogenoemde verbonden partijen en convenanten die de provincie met andere partijen heeft gesloten. Verbonden Partijen Verbonden partijen zijn samenwerkingsverbanden waarin de provincie zowel een bestuurlijk als een financieel belang heeft en waarbij sprake is van een publiek- of privaatrechtelijk rechtspersoon. Een bestuurlijk belang is aanwezig indien de provincie zitting heeft in het bestuur of stemrecht heeft. Een financieel belang heeft de provincie zodra zij middelen ter beschikking stelt (of garanties afgeeft) waarover de provincie risico loopt in geval van financiële problemen bij de verbonden partij. Verbonden partijen voeren beleid uit dat de provincie ook (geheel of gedeeltelijk) zelf kan uitvoeren. De provincie Fryslân gaat samenwerkingsrelaties alleen aan indien de realisering van beleidsdoelstellingen door de provincie op zelfstandige basis meer middelen vergt, meer risico’s met zich meebrengt of niet mogelijk zou zijn geweest. De provincie draagt zelf verantwoordelijkheid voor het bereiken van de doelstellingen die worden beoogd door het aangaan van de samenwerking met verbonden partijen. Het beleid voor de verbonden partijen in het kader van risicomanagement maakt deel uit van de planning- en controlcyclus. Periodiek wordt nagegaan of de verbonden partijen nog in voldoende mate bijdragen aan de realisatie van de provinciale doelstellingen. Convenanten Convenanten zijn schriftelijke overeenkomsten tussen de provincie en andere overheden en/of organisaties. Convenanten hebben het doel om provinciaal beleid te verwezenlijken en/of afspraken te maken over de uitoefening van (publiekrechtelijke) bevoegdheden. Een convenant heeft, in tegenstelling tot een verbonden partij, niet de status van een publiek- of privaatrechtelijk rechtspersoon. Er is vaak sprake van een financieel of bestuurlijk belang, onder andere bij convenanten die betrekking hebben op de uitvoering van een project waarbij contracten met bouwbedrijven en/of onderzoeksbureaus worden aangegaan. In die gevallen wordt in het convenant geregeld dat een van de convenantpartijen formeel als opdrachtgever fungeert. Deze taak heeft de provincie in veel gevallen op zich genomen, waardoor van belang is dat de afspraken over de uitvoering van het project juridisch bindend zijn. Van financieel belang is sprake zodra de provincie middelen ter beschikking stelt of garanties afgeeft waarover zij risico loopt in het geval van dreigende financiële problemen. Financiële risico’s De financiële risico’s die de provincie loopt bij verbonden partijen en convenanten zijn in veel gevallen vrijwel gelijk aan de omvang van het directe financiële belang van de provincie. In het overzicht verbonden partijen het aandeel van de provincie in relatie tot het eigen vermogen van de verbonden partij in procenten weergegeven. In een aantal gevallen is sprake van een potentieel financieel risico dat de omvang van het directe financiële belang aanzienlijk overstijgt. Deze risico’s worden in paragraaf 2 Weerstandsvermogen behandeld.

236

2 – Overzicht verbonden partijen In onderstaand overzicht staan de verbonden partijen van de provincie Fryslân. In de eerste kolom wordt de verbonden partij kort omschreven. De tweede kolom geeft het programma weer waar de verbonden partij onder valt. De derde kolom geeft de rechtspersoon weer en de gedeputeerde die de provincie vertegenwoordigt. Vervolgens wordt aangegeven of er in 2012 sprake is geweest van een bestuurswisseling of een andere verandering in het openbaar belang. Verbonden Partij

Programma

Rechtspers. (GSbestuurder)

BestuurswisResultaat selingen of veranderingen in openbaar belang

Financieel belang in de VP (orde van grootte)

Eigen en vreemd vermogen verbonden partij

Evt. fin. risico’s die de provincie loopt

1. Falcon Op 12 januari 2012 is de BV Falcon ontbonden. De provincie is vanaf die datum rechtstreeks aandeelhouder in NUON Energy N.V. en Alliander NV. 2. Nuon Energy NV In 2013 en 2015 vinden de nog openstaande leveringen van 15% en 21% van de aandelen aan Vattenfall plaats. Over deze aandelen ontvangt de provincie een preferent dividend van 2% tot het moment van levering. De aandelen van het gesplitste netwerkbedrijf Alliander blijven in publieke handen (zie 3). 3. Alliander NV De participatie in Alliander NV is met inachtneming van de Wet Onafhankelijk Netbeheer per 1 juli 2009 ontstaan na de splitsing van Nuon in een productie- en leveringsbedrijf en een netwerkbedrijf. Het openbaar belang van het aandeelhouderschap is verankerd in


BV (J.A. de Vries)


NV (J.A. de Vries)

Per 1 januari Eigen vermogen 2013 bezit de 1-1-2012 € 4,1 provincie nog mld. 4,5% van de aandelen. Preferent dividend 2011: € 9,0 mln. (ontvangen in 2012)

Geen


NV (J.A. de Vries)

De provincie bezit ruim 12,6% van de aandelen. Dividend 2011: € 14,3 mln. (ontvangen in 2012).

In met name in de wet genoemde omstandigheden kan bijstorting van kapitaal

Geen

237

Eigen vermogen 1-1-2012 € 3,1 mld. Solvalbiliteit 47,5%

Verbonden Partij

de wet. De aandelen dienen ingevolge de wet in publieke handen te blijven. 4. Vitens NV Vitens NV is het grootste drinkwaterbedrijf van Nederland en levert topkwaliteit drinkwater aan 5,4 mln. mensen en bedrijven in de provincies Flevoland, Friesland, Gelderland, Utrecht, Overijssel. Het openbaar belang van het aandeelhouderschap is verankerd in de wet. Op grond van de wet dienen de aandelen in overheidshanden te blijven. 5. BNG (Bank Nederlandse Gemeenten) De BNG is bank van en voor overheden en instellingen voor het maatschappelijke belang. Ze beoogt met gespecialiseerde financiële dienstverlening tegen zo laag mogelijke kosten bij te dragen aan maatschappelijke voorzieningen voor de burgers. 6. NWB (Nederlandse Waterschapsbank) De Nederlandse Waterschapsbank N.V. richt zich met haar diensten exclusief op de publieke sector. Zij financiert van oudsher waterschappen, maar ook gemeenten en provincies, en aan overheid gelieerde instellingen.

Programma



NV (J.A. de Vries)


NV (J.A. de Vries)


7. IPO (Interprovinciaal Overleg) Bestuur en Gezamenlijke belangenbehartiging van veiligheid




Evt. fin. risico’s die de provincie loopt aan de orde zijn Geen

€ 36 mln. (2011)

 De provincie Fryslân bezit sinds ultimo 2011 755.043 aandelen Vitens (13 %)  Dividenduitkering 2011 € 2,68 per aandeel

EV: € 403 mln. (2011). EV 24% van totaal vermogen. Garantievermogen is 31,4% (EV incl. achtergesteld vermogen)

Geen

Conform doelstelling.

 Dividenduitkering 2012: € 86.537,50,-.  Waarde provincie Fryslân in eigen vermogen van de deelneming € 3.052 mln.

Aansprakelijk vermogen ultimo 2010: € 2,259 mld.

Geen

NV (J.A. de Vries)

Geen


Aansprakelijk vermogen ultimo 2010: € 1.068 mln.

Geen

Vereniging (C. Schokker-

SchokkerStrampel heeft


 Dividenduitkering 2012 circa geen.  Waarde provincie Fryslân in het eigen vermogen van de deelneming per € 1,56 mln.  Bijdrage 2012: € 496.225,-

Eigen vermogen 31-12-2009:

Geen

238

Verbonden Partij

provincies in algemene overheidsaangelegenheden. In het Bestuursakkoord zijn uitspraken gedaan over zichtbaarheid en aanwezigheid van de provincie. Op landelijk niveau heeft het IPO daarbij een nadrukkelijke rol. 8. SNN (Samenwerkingsverband Noord–Nederland) Stimulering van de ruimtelijke economische ontwikkeling van NoordNederland, onder meer door behartiging van de economisch belangen van het Noorden. Het publieke belang dat hiermee nagestreefd wordt, is ‘werkgelegenheid en welvaart’.

9. HNP (Huis van de Nederlandse Provinciën) Gezamenlijke huisvesting van de provincies en het IPO in Brussel ter verdediging van de Europese belangen van de Nederlandse provincies. 10. Stichting Openbare Verlichting Fryslân Samenwerkingsverband op het gebied van beheer en onderhoud van openbare verlichting en op het gebied van gezamenlijke inkoop duurzame energie.

Programma

Rechtspers. (GSbestuurder) Strampel)

Bestuur en veiligheid

Gemeenschapp elijke Regeling (S.Poepjes en J.H.J. Konst)

Bestuur en veiligheid

Vereniging/ INPA [volgens Belgisch recht] (S. Poepjes)

Verkeer en vervoer

Stichting (GS hebben het hoofd van de afdeling Verkeer en Vervoer aangewezen als

BestuurswisResultaat selingen of veranderingen in openbaar belang zitting in het bestuur van het IPO.

Het SNNvoorzitterschap rouleert tweejaarlijks tussen de drie deel-nemende provincies. Tot 1 juli 2013 is Drenthe voorzitter. Vanaf 1 juli 2013 tot 1 juli 2015 gaat Fryslân het voorzitter-schap bekleden. Poepjes zit in het AB, niet in DB


Overeenkomst tot samenwerking aangegaan (GS 28 oktober 2008)

Gezamenlijk met groot aantal gemeenten beheer en onderhoud van de openbare verlichting en

239

Gerealiseerde huisvesting


Bijdrage 2012 € 532.992,-

 Jaarlijkse bijdrage circa € 19.500,- (via bijdrage in de Begroting SNN). Jaarlijkse bijdrage ca. € 10.000,-.

Eigen en vreemd vermogen verbonden partij € 255.607,batig saldo van € 255.607,-.


Per 31-12-2011 bedraagt de geconsolideerde algemene reserve € 3.310.000,-.

Geen

Geen

Geen

Verbonden Partij

Programma

11. Nazorg Ouwsterhaule Milieu De provincie Fryslân heeft als partij afval gestort op de voormalige stortplaats Ouwsterhaule. Alle partijen die afval hebben geleverd, en / of de stortplaats hebben beheerd, participeren in de stichting nazorg Ouwsterhaule. De provincie participeert voor 26% in de stichting. Het publieke belang dat hermee gediend is, betreft het voorkomen van ongewenste milieueffecten van de voormalige stortplaats. Het financiële risico dat de provincie loopt is het falen van het beheerssysteem opdat er een lekkage in de afdichtingsbodem optreedt. 12. Fonds Nazorg Stortplaatsen Milieu De betrokkenheid van de provincie vloeit voort uit de Wet Milieubeheer. Het Nazorgfonds Stortplaatsen is een ‘spaarpot’ waaruit de kosten van nazorg van relatief jonge stortplaatsen worden gedekt. Deze nazorg beoogt te voorkomen dat het publieke belang wordt geschaad door milieuvervuiling als gevolg van gebrek aan onderhoud aan en tijdig vervangen van voorzieningen van overgedragen (gesloten) stortplaatsen. Het belangrijkste financiële risico dat de provincie loopt is het falen van


BestuurswisResultaat selingen of veranderingen in openbaar belang vertegenwoordi de inkoop van ger van de duurzame provincie in de ener-gie RvT) geregeld. Stichting Geen Beheer stort (ambtelijk) conform doelstelling. Onderhoud wordt bekostigd uit het jaarlijkse rendement (jaarlijks 3 à 3½ %, over enkele jaren gunstiger).



 Initiële storting ca. € 0,78 mln. (i.e. 26% van nazorgkapitaal)  26% van onvoorziene uitgaven, indien deze zich voor zouden doen.

Nazorgkapitaal in Min: fonds (eigen € 20.000,vermogen) € 3 Max: mln. € 500.000,-

‘Fonds’ (bij Wet) (GS)

 Geen jaarlijkse provinciale bijdrage.

Geen

240

Resultaat 2012: € 82.565


Participatie 26% Kans: 1% Berekend risico: € 1.000,-

Eigen vermogen ultimo 2012: € 1,3 mln.  Dit EV betreft 13% van het totale vermogen, het restant is vastgelegd in voorzieningen voor te voorziene verplichtingen.

Min.: € 20.000 Max.: € 2,125 mln. Kans:1% Berekend risico: € 11.000,-

Verbonden Partij

Programma

voorzieningen en monitoring in combinatie met bodemverontreiniging. De lang onopgemerkte bodemverontreiniging zou kunnen leiden tot schade bij derden. In verband met dit soort risico’s is een risicovoorziening in het fonds opgenomen. Deze bedraagt ultimo 2012 € 1,1 mln. In de jaarrekening van het Fonds nazorg stortplaatsen wordt vermeld dat de gewenste omvang van deze voorziening € 2 mln. tot € 3 mln. is. Het resterende risico bedraagt daardoor maximaal tussen de € 0,9 mln. en € 1,9 mln. De kans op het ontstaan van een dergelijk omvangrijke kostenpost is op dit moment minimaal. 13. LMA (Landelijk Meldpunt Milieu Afvalstoffen) Op grond van de Wet milieubeheer is per 1 januari 2005 de meldplicht van afvalstoffen geregeld in het ‘Besluit melden bedrijfsafvalstoffen en gevaarlijke afvalstoffen’. Het LMA beheert de centrale database (AMICE) voor het vastleggen van meldgegevens van bedrijven die bedrijfs- en/of gevaarlijke afvalstoffen ontvangen. In het convenant Melden bedrijfs- en gevaarlijke afvalstoffen, dat op 25 oktober 2005 in de Staatscourant is gepubliceerd, zijn de afspraken vastgelegd die gemaakt zijn tussen de Minister van VROM, de provincies en het LMA. Fryslân is één





Stichting (S. Poepjes in Raad van Toezicht)

P. Adema

Bijdrage in 2012 € 165.806,-

 Eigen Geen vermogen circa € 3,3 mln. (84% van het totale vermogen)

241

Informatie van het LMA maakt het de provincies mogelijk afvalstoffen door heel Nederland te traceren. Op deze wijze draagt het LMA bij aan een doelmatige handhaving.


Verbonden Partij

Programma

van die provincies. Het openbaar belang is dat afvalstoffen op een verantwoorde wijze worden afgevoerd/verwerkt. 14. Zonebeheer Friesland Milieu In het kader van de Wet Geluidshinder zijn door de gemeenten een groot aantal bedrijventerreinen ‘gezoneerd’. Aanvragen van bedrijven die zich daar willen vestigen (of bij wijzigingen of revisie) dienen te worden getoetst aan de geluidszone. De gemeenten hebben de uitvoering van deze taak ondergebracht bij de drie regio's ( Milieuadviesdienst, De Friese Wouden en Sneek). Het publieke belang dat hiermee wordt gediend is de kwaliteit van het Friese milieu op het onderdeel geluidshinder. Besloten is om in 2013 uit deze gemeenschappelijke regeling te treden 15. Waddenglas Landelijk Met het project Waddenglas realiseren gebied de provincie Fryslân, de gemeente Franekeradeel en Dienst Landelijk Gebied (DLG) ten zuiden van Sexbierum een hoogwaardig glastuinbouwgebied. Het plan voorziet in een nieuwe locatie voor de ontwikkeling van ongeveer 120 ha netto glastuinbouw en sluit aan bij bestaande glastuinbouw. Het project dat in 2007 van start ging zou uiterlijk in 2015 afgerond worden. Vanwege de aanhoudende financiele crisis in de glastuinbouw en het






GR S. Poepjes

Geen

Geen

N.v.t.

N.v.t

N.v.t.

J.H.J. Konst is voorzitter van de stuurgroep

Geen

n.v.t.

 € 2,4 mln. (voorgefinancierd voor aankoop gronden; is later omgezet in een lening aan de gemeente Franekeradeel)

242

In geval gronduitgifte volledig uitblijft kan het project een verlies van € 10 mln. opleveren. het eindresultaat wordt gelijk verdeeld over de drie partijen

Verbonden Partij

Programma



uitblijven van gronduitgifte hebbende partijen de verwachte doorlooptijd inmiddeld verlengd tot eind 2020. Het financiële risico heeft betrekking op de grondexploitatie, c.q. het tempo van gronduitgifte. De grondexploitatie wordt jaarlijks geactualiseerd, waarbij ook zogenoemde gevoeligheidsberekeningen worden gemaakt. De stuurgroep Waddenglas, met gedeputeerde Konst als voorzitter, overlegt regelmatig over de beheersing van de financiële risico's. Om het risico te beheersen heeft de Stuurgroep Waddenglas besloten geen grond meer aan te kopen voordat er ook grond uitgegeven is.

243




16. NOM (N.V. Noordelijke Economie, Ontwikkelingsmaatschappij) te toerisme en Groningen. De reden van recreatie participatie sinds de jaren negentig is terug te voeren op afspraken die met het rijk en de drie noordelijke provincies zijn gemaakt over de economische ontwikkeling van Noord - Nederland. Het publieke belang dat Fryslân met haar participatie in de NOM beoogt is het bevorderen van de concurrentiepositie van NoordNederland en daarbinnen van Fryslân.

NV (J.H.J. Konst)

17 Marrekrite Een gemeenschappelijke regeling van de provincie Fryslân en Friese gemeenten. Het doel is het Friese waterland recreatief zo goed mogelijk te laten functioneren en daarbij rekening houdend met de belangen van landschap en natuur. Het betreft zowel een toeristisch als economisch publiek belang: goede watersportvoorzieningen en

Gemeenschappel Geen ijke Regeling J.A. de Vries


geen

244

De NOM kent een participatiepoot en een ontwikkelingspoot, waarbij de eerste in de regel een bescheiden winst maakt, en de ander geld kost. Als participatiemaat-schappij is de NOM zelf vaak afhankelijk van het presenteren van jaarcijfers van bedrijven waarin het deelneemt. De NOM maakt zelf haar resultaten bekend; dit kan pas gebeuren als de AvA de jaarstukken heeft goedgekeurd; meestal in april. Jaarverslagen verschijnen alleen nog digitaal. Het recreatieschap functioneert naar tevredenheid.

 Bijdrage provincie in 2012 € 178.000,-.  Fryslân bezit 0,01% van de aandelen van de NOM.

NOM per 31-122010 (in € 1.000,-):

Deelnemersbijdra ge in 2011 € 542.545,-

Eigen vermogen per ultimo 2011: € 3,7mln.

Dit is € 477.544,deelnemersbijdra ge en € 64.988,bijdrage aan het baggerfonds.

Geen

* Groepsvermogen € 85.231,* Financiële vaste activa € 39.206,* Resultaat € 11.263,-

Geen

werkgelegenheid. Het maken van aanlegvoorzieningen in het buitengebied en het beheer en onderhoud ervan is de hoofdactiviteit. Sinds 2011 komt daar de coördinatie van het beheer en onderhoud van het fietsknooppunten routenetwerk bij en op termijn meer soorten routes. De Marrekrite werkt nauw samen met provinciale en gemeentelijke diensten, maar ook met natuurbeschermingsorganisaties. Alle Friese gemeenten aan de vaste wal zijn aangesloten op de Marrekrite 18. Ontwikkelingsmaatschappij Westergo (Harlingen) Eind 2012 heeft GS besloten zich terug te trekken als vennoot en aandeelhouder. 19. WGR Waddenfonds Economie, Doel van het Waddenfonds is het toerisme en subsidiëren van niet - reguliere recreatie investeringen op het gebied van: A. Versterken natuur- en landschapswaarden, B. Wegnemen externe bedreigingen natuurlijke rijkdom, C. Duurzame economische ontwikkeling, dan wel duurzame energiehuishouding, D. Ontwikkelen duurzame kennishuishouding.

In mei 2012 is door de waddenprovincies de WGR Waddenfonds opgericht met een AB van 9 leden en een DB van 3 leden (C. SchokkerStrampel is voorzitter, ged. Kramer en de vries zijn AB leden namens de provincie Fryslân)

Per 1-1-2012 van Min. I&M naar GS provincie Fryslân, Per 1 oktober 2012 naar Gemeenschap pelijke Regeling Waddenfonds Penvoerder Waddenfonds is vanaf 1 januari 2012 GS van de provincie Fryslân. Per 1 oktober 2012 zijn de bevoegdheden

245

Gedecentraliseerde rijksmiddelen, geen bijdrage provincie.

geen

geen

20. Tresoar Economie, Het doel is te zorgen voor een goed toerisme en voorzieningenpatroon van historische recreatie documentatiecentra in een optimale samenwerking. Dat er een openbaar lichaam is dat de collecties en archiefbescheiden beheert, die aanwezig zijn in de rijksarchieven bewaarplaats in Fryslân, de provinciale bibliotheek en het FLMD.

GR (J. A. de Vries)

overgegaan naar de GR Waddenfonds . De bestuurssamenstelling is als volgt: namens de provincie: *mevr.mr. drs. J.A. de Vries, voorzitter *F.P. Doting

Afspraken uit activiteitenplan 2005-2008 uitgevoerd volgens afspraak.

 Bijdrage in 2011 ca. € 3 mln. Dit is 55,2% van de totale begroting van Tresoar.

J.A. Jorritsma is voorzitter

Resultaat lopend jaar: € 8.779,De financiële positie van Tresoar is goed  Jaarlijkse bijdrage € 40.600,(10% RCW)  € 11.500,(10% SEPH)

246

Vreemd Vermogen: € 375.000,-

Vier bestemmingsres erves van: € 247.855,€ 113.445,€ 55.000,€ 12.500,-

Namens de minister van OC&W: *mr. E.J. Rotshuizen *dr. P. Winsemius Drs. J. vd Velde Geen Economie, toerisme en recreatie

Geen

Algemene reserve: € 279.555,-

Namens de stichting FLMD: * W. Verf

21. Regionaal College Waddengebied /SEPH Ontwikkeling waddengebied in de richting van de provinciale beleidskaders.

2011: Eigen vermogen: € 752.190,-

Geen

3 – Overzicht convenanten In dit onderdeel staan de convenanten die de provincie heeft gesloten met andere partijen. Daarbij is een onderscheid gemaakt tussen convenanten met een groot belang en een klein belang. Het onderscheid tussen groot en klein heeft vooral betrekking op: a) b) c) d)

het financiële belang (groter of kleiner dan € 100.000,-); het aantal (overheids)partijen en de looptijd van het convenant; de eventuele risico’s voor de provincie; de politieke gevoeligheid.

Convenanten kunnen risico’s met zich meebrengen. Gelet op de getroffen beheersmaatregelen worden deze risico’s als nihil aangemerkt. Convenanten met groot belang Per programma worden de convenanten weergegeven. Programma Verkeer en vervoer Convenant grootscheepsvaarwater Dit convenant beschrijft: het zorgdragen voor een vlot en veilig gebruik van de provinciale vaarwegen door zowel beroeps- als pleziervaart; het zorgdragen voor een afname van schadevaringen aan eigendommen zoals bruggen, steigers en geleidewerken; het zorgdragen voor verbetering van de mogelijkheden voor vervoer over water (vaarweg Lemmer-Delfzijl) en vergroten van de vaarmogelijkheden voor de recreatievaart; Het zorgdragen voor in stand houden van de oevers ten behoeve van de scheepvaart en ook ter bescherming van het achterland en naastgelegen wegen en bebouwing. Het convenant heeft betrekking op het Prinses Margrietkanaal. Het convenant betreft het deel waarvoor rijksmiddelen worden verkregen. Momenteel wordt in overleg met het rijk gewerkt aan de overdracht van het Prinses Margrietkanaal naar Rijkswaterstaat. Convenant Hoogwaardig Openbaar Vervoer (HOV) Convenant voor het behoud van eenduidig, hoogwaardig openbaar vervoer. Sinds er geen landelijke productformule meer is, dreigt er verwatering van het begrip hoogwaardig. De in het convenant vastgelegde eisen vormen de basis voor aanbestedingen. Samenwerkingsagenda’s verkeer en vervoer gemeenten Deze samenwerkingsagenda’s beogen de samenwerking voor betrokken partijen inzake verkeer en vervoer transparant en duidelijk te maken. Vanwege de ontwikkeling van de gebiedsgerichte aanpak (GGA) en de komst van de streekagenda’s zijn deze samenwerkingsagenda’s in 2012 niet geactualiseerd. Regio Specifiek Pakket Op 23 juni 2008 is het convenant Regio Specifiek Pakket (RSP) tussen het rijk en de noordelijke provincies gesloten. Met deze afspraak over het RSP staat de provincie Fryslân voor een omvangrijk en ambitieus investeringsprogramma, dat moet leiden tot een wezenlijke verbetering van de bereikbaarheid en tot een impuls voor de economische ontwikkeling. Het totale pakket moet zijn gerealiseerd in de periode tot 2020.

247

Overeenkomst Programma Bereikbaarheid Leeuwarden Dit betreft de overeenkomst van 1 maart 2010 met de gemeente Leeuwarden voor een integraal programma van maatregelen ter bevordering van de bereikbaarheid van Leeuwarden. Voor een deel van de maatregelen is ook sprake van een rijksbijdrage. Deze maatregelen worden vanwege de voorschriften van het rijk afgewikkeld via het Regionaal Mobiliteitsfonds Leeuwarden. De provincie is fondsbeheerder. Convenant Vrij-baan Het convenant Vrij-baan bestaat uit de volgende overeenkomsten: - Minder hinder manifest Bestuurlijke afspraken tussen rijk, gemeente en provincie over de bereikbaarheid van Leeuwarden en omgeving tijdens de bouw - Projectovereenkomst met ProRail Realisatie-overeenkomst met ProRail over de realisatie van Haak midden - Realisatieovereeenkomst Haak om Leeuwarden Overeenkomst tussen rijk, gemeente Leeuwarden en provincie over de realisatie van de Haak om Leeuwarden - Realisatie-overeenkomst Westelijke invalsweg, Drachtsterweg, Overijsselselaan Overeenkomst tussen gemeente Leeuwarden en provincie over de realisatie van de werken die de provincie voor de gemeenten uitvoert en omgekeerd Convenanten majeure projecten De Centrale As en N381 - bestuursovereenkomst DCA Betreft een overeenkomst gesloten tussen de gemeenten Tytsjerksteradiel, Dantumadiel en Dongeradeel waarbij voor de aanleg van De Centrale As een meerwaardepakket specifiek per gemeente is vastgelegd op voorwaarde dat de gemeenten financieel bijdragen aan de aanleg van De Centrale As. Hierbij zijn ook de randvoorwaarden vastgelegd en afspraken gemaakt op welke wijze onderlinge samenwerking dient plaats te vinden. - bestuursovereenkomst verdubbeling N381 Drachten – Donkerbroek De gemeenten Ooststellingwerf, Opsterland, Smallingerland en de provincie Fryslân hebben op 18 februari 2011 een overeenkomst gesloten. De gemeenten dragen gezamenlijk € 3 mln. bij aan de verdubbeling van de N381 tussen Drachten en Donkerbroek. Convenanten over rijkswegen - Realisatie-overeenkomst Tracébesluit Rijksweg 31 Leeuwarden Dit betreft een realisatie-overeenkomst met het ministerie van Verkeer en Waterstaat en de gemeente Leeuwarden voor de aanleg van de Haak om Leeuwarden. De provincie voert risicodragend het noordelijke deel uit en het ministerie het zuidelijke deel. - Samenwerkingsovereenkomst bestuurlijke afspraak inzake knooppunt Joure Dit betreft een overeenkomst met het ministerie van Verkeer en Waterstaat en de gemeente Skarsterlân voor planstudiefase van het project en het taakstellende budget. Na de planstudiefase wordt een realisatie-overeenkomst opgesteld. - Bestuursovereenkomst ombouw N31 Traverse Harlingen Dit is een overeenkomst met het ministerie van Verkeer en Waterstaat en de gemeente Harlingen voor planstudiefase van het project en het taakstellende budget. Na de planstudiefase wordt een realisatie-overeenkomst opgesteld.

248

- Wijzigingsovereenkomst Woudvaartbrug Rijksweg A7 Sneek Dit is een overeenkomst met Rijkswaterstaat, dienst Noord-Nederland, waarin staat dat Rijkswaterstaat bijdraagt aan (groot-)onderhoud Woudvaartbrug. Deze overeenkomst is een wijziging op overeenkomst NN5000 d.d. 15 december 2005. - Overeenkomst waterhuishoudkundige werken Woudvaartbrug Rijksweg A7 Sneek Dit is een overeenkomst met It Wetterskip over het meenemen van extra waterhuishoudkundige voorzieningen nabij de Woudvaartbrug. Een en ander voor rekening en risico van It Wetterskip. - Realisatie-overeenkomst A7 Rondweg Sneek In 2005 zijn over de realisatie van het project rijksweg 7 Sneek afspraken gemaakt met de minister van Verkeer en Waterstaat, ProRail en de gemeente Sneek. Deze zijn in een overeenkomst vastgelegd. De overeenkomst loopt nog tot eind van de garantietermijn Convenant bestuurlijke afspraken beheer Hoofdvaarweg lemmer-Delfzijl Tussen rijk, provincie Groningen en provincie Fryslân is een overeenkomst gesloten waarmee de overdracht naar het rijk van het eigendom en beheer van het Prinses Margrietkanaal, Van Starkenborghkanaal en het Eemskanaal is geregeld. Ook zijn afspraken gemaakt over de afkoop van het beheer en onderhoud van de zijtakken van Van Harinxmakanaal en het Winschoterdiep/Rensel. Aanvullend is voor het van Harinxmakanaal nog afgesproken dat het achterstallige onderhoud wordt vastgesteld en meegenomen in de landelijke rws-prioritering. Programma Milieu Samenwerkingsovereenkomst (SOK) Dit zijn grote convenanten tussen gemeenten/provincie en private partijen. Een voorbeeld hiervan is de samenwerking tussen de provincie, Waterschap en gemeenten op het gebied van Wet Algemene Bepalingen Omgevingsrecht (WABO) voor het regelen van de omgevingsvergunning; een geïntegreerde vergunning voor bouwen, wonen, monumenten, ruimte, natuur en milieu. Programma Landelijk Gebied Convenant iepenbeheer De stichting Iepenwacht Fryslân is in het leven geroepen om het Friese iepenbestand door een gezamenlijke aanpak op peil te houden. Op 15 juli 2005 hebben provincie Fryslân, 25 Friese gemeenten en vier terreinbeherende organisaties het convenant duurzaam iepenbeheer ondertekend. Met deze ondertekening is een samenwerking aangegaan voor een periode van 15 jaar. Gebiedsagenda Noord Nederland (voorheen Samenwerkingsagenda met rijk) Deze gebiedsagenda is opgesteld in samenwerking tussen SNN en de ministeries van V&W en VROM. Minimaal eenmaal per jaar vindt aan de hand van deze gebiedsagenda een bestuurlijk overleg plaats. Met het rijk is afgesproken dat de huidige gebiedsagenda wordt vervangen door een gebiedsagenda tweede generatie, met aangescherpte prioriteiten. Een bouwsteen hiervoor is de Noordervisie, waarin de Noordelijke provincies hun toekomstvisie bundelen.

249

Programma 6 Economie, toerisme en recreatie Convenant A7-zone, Landstad Fryslân Dit is een samenwerking tussen de provincie Fryslân en de gemeenten Opsterland, Heerenveen, Skasterlân, Smallingerland en Sneek. Voor de financiering van de diverse gezamenlijke projecten is een Projectenfonds A7 opgericht, waaraan partijen een bijdrage leveren. Daarnaast heeft de provincie Fryslân convenantmiddelen beschikbaar gesteld voor de uitwerking van het convenant. Convenant Westergozone Dit convenant betreft het versterken van de Westergozone, het gebied tussen Leeuwarden tot en met Harlingen. De samenwerking is aangegaan voor de periode tot 2013. De deelnemende partijen zijn naast de provincie, de gemeente Harlingen, gemeente Franekeradeel, gemeente Menaldumadeel en gemeente Leeuwarden. Samenwerkingsagenda’s Leeuwarden, Súdwest Fryslân, Smallingerland en Heerenveen In de samenwerkingsagenda’s worden afspraken vastgelegd tussen de provincie en de vier grote gemeenten voor de periode 2010-2021. Het is een belangrijk instrument om sturing en uitvoering te geven aan de versterking van de economische, ruimtelijke en sociale structuur van deze gemeenten. De samenwerkingsagenda’s kenmerken zich door strategische, majeure projecten met bovenlokale effecten en meerwaarde voor Fryslân. Regionale Afspraken Agenda Netwerk Noordoost Regionale afspraken zijn gemaakt tussen de partners (gemeenten Achtkarspelen, Dantumadiel, Dongeradeel, Kollumerland c.a., Tytsjerksteradiel en de provincie) over de uitvoering van de Agenda Netwerk Noordoost. De visie uit het Sociaal Economisch Masterplan is vertaald naar een uitvoeringsprogramma met concrete projecten en regionale thema’s: de Agenda Netwerk Noordoost. Hierin is de ambitie en potentie van Noordoost Fryslân kort samengevat en vanuit een sociaal economisch perspectief vertaald naar een brede aanpak voor de regio. In de Agenda zijn alleen projecten opgenomen die een regionale meerwaarde hebben en daarmee bijdragen aan de (structuur)versterking van de regio. De Agenda is vertaald naar een meerjarenprogramma voor de periode tot en met 2015. De gemeenten dragen circa € 35 mln. bij aan de uitvoering van de Agenda en de provincie heeft € 22,7 mln. beschikbaar gesteld voor de periode tot en met 2015. Convenant met de gemeente Weststellingwerf Doelstelling is onder andere het ontwikkelen en tot stand brengen van een adequate methodiek die op den duur kan worden ingezet in andere wijken en dorpen in de provincie Fryslân. Ook wordt een substantiële en bovenal structurele verbetering van het woon- en leefklimaat in Noordwolde beoogt. De ontwikkeling neemt 2x7 jaar in beslag. Convenanten met klein belang Programma Bestuur en veiligheid Convenant Samenwerking Friese Waddeneilanden Convenant tussen de vier Friese Waddeneilandgemeenten, de rijksoverheid (BZK) en de provincie ter bevordering van de onderlinge samenwerking. Programma Verkeer en vervoer Convenant Regionaal Overlegorgaan Consumenten Openbaar Vervoer (ROCOV) Met het ROCOV en de vervoerders heeft onze provincie een convenant afgesloten over de wijze van consumenteninspraak over het openbaar vervoer.

250

Convenant Landelijke tariefkaart/chipkaart Dit convenant is het resultaat van een samenwerking tussen onder meer de OVbedrijven, decentrale overheden en het Ministerie van Verkeer en Waterstaat. Het convenant heeft betrekking op de invoering van de landelijke chipkaart. Convenant Qliner 315 Met de provincie Flevoland en het OV-bureau Groningen Drenthe zijn afspraken gemaakt over co-financiering, beheer van de concessie en omgang met jaarlijkse of tussentijdse wijzigingen van dienstregeling en tarieven. Convenant Qliner 350 Met de provincie Noord Holland zijn afspraken gemaakt over co-financiering, beheer van de concessie en omgang met jaarlijkse of tussentijdse wijzigingen van dienstregeling en tarieven. Programma Landelijk gebied Convenant wadlopen Het doel van het convenant is regels te stellen voor de veiligheid van het wadlopen. Gebiedsagenda Noord Nederland (voorheen Samenwerkingsagenda met rijk) Deze gebiedsagenda is opgesteld in samenwerking tussen SNN en de ministeries van V&W en VROM. Tweemaal per jaar vindt aan de hand van deze gebiedsagenda een bestuurlijk overleg plaats. Programma Kultuer, taal en ûnderwiis Convenant Friese Taal en Cultuur De Bestuursafspraak Friese Taal en Cultuur 2001 – 2011 is per 1 januari afgelopen. In de Bestuursafspraak maken rijk en provincie afspraken over de positie en de financiering van het Fries in de sectoren onderwijs, media, cultuur, openbaar bestuur, rechtspraak en grensoverschrijdende uitwisselingen. In 2012 is er volop onderhandeld over teksten voor een nieuwe BFTC. Over het Fries in het onderwijs, in de culturele sector, in het openbaar bestuur, in de rechtspraak en bij grensoverschrijdende uitwisselingen zijn de provincie en het rijk tot overeenstemming gekomen. Over het hoofdstuk media wordt nog onderhandeld. Naar verwachting sluiten het rijk en de provincie in het voorjaar van 2013 een nieuwe BFTC voor de periode 2013–2018 af. Convenant Rijk/SwF over taalbeleid Yn maart 2010 hawwe de boargemasters fan de gemeenten dy’t opgien binne yn de gemeente Súdwest-Fryslân, de steatssiktaris fan Ynlânske Saken en CdK Jorritsma de “Oerienkomst oangeande Fryske taalbelied yn de nij te foarmjen fúzjegemeente Súdwest-Fryslân” ûndertekene. Op basis fan dy oerienkomst is de gemeente SúdwestFryslân, mei help fan de provinsje en it Ryk, oan de slach gien om it taalbelied fan de nije gemeente stal te jaan. Yn septimber 2011 hat de gemeenteried it “Plan van aanpak Fries taalbeleid” fêststeld. De oerienkomst en it plan fan oanpak wie de basis foar in oantal oerlizzen tusken de trije oerheden yn 2012, oer de praktyske útwurking fan it konvenant. Ek is de ûnderfining fan de fúzjegemeente Súdwest-Fryslân belutsen by it tarieden fan de konvenanten mei de nije fúzjegemeenten op 1 jannewaris 2014. Mei de gemeenten Gaasterlân-Sleat, Lemsterlân en Skarsterlân (de Friese Meren) en de gemeenten Boarnsterhim, it Hearrenfean, Ljouwert en Súdwest-Fryslân binne yn 2012 in oantal gearkomsten west, om dizze gemeenten te wizen op de ferplichtings oangeande it taalbelied op grûn fan it Europeesk Hânfêst en it Ramtferdrach foar nasjonale minderheden. Nei alle gedachten sille fergelykbere konvenanten as mei de gemeente Súdwest-Fryslân, ein 2013 tekene wurde kinne

251

Convenant Friese taal in het onderwijs 2011 Op 22 december 2011 is het Convenant Friese taal in het onderwijs 2011 gesloten. In dat convenant hebben rijk en provincie afgesproken hoe te handelen in het geval van het wijzigen van de kerndoelen Fries in het primair en het voortgezet onderwijs en zijn er afspraken gemaakt over het te formuleren ontheffingenbeleid. Het convenant loopt vooruit op de totstandkoming van een wettelijke regeling die in voorbereiding is en die beoogt erin te voorzien dat Provinciale Staten de bevoegdheid krijgen tot het vaststellen van de kerndoelen Fries. Het is bovendien de bedoeling de wetgeving zodanig aan te passen dat de provincie de mogelijkheid krijgt om voortaan niet alleen volledig, maar ook gedeeltelijk ontheffing te verlenen aan scholen voor het geven van het vak Fries. Het in voorbereiding zijnde wetsvoorstel is in de zomer van 2012 door de ministerraad besproken en doorgestuurd naar de Raad van State, die er eind 2012 over geadviseerd heeft. Naar aanleiding daarvan wordt het wetsvoorstel nu op punten aangepast. Convenant/gemeenschappelijke regeling archeologisch depot Nuis Convenant voor het vergroten van de belangstelling voor en het gebruik van de archeologische collectie in relatie met kennis over geschiedenis in het algemeen. Programma Algemene dekkingsmiddelen ARBO-convenant Tripartiete overeenkomst op bedrijfstakniveau tussen werkgeververtegenwoordiging, werknemersvertegenwoordigers en de overheid over het verminderen van arbeidsrisico’s en het terugdringen van het ziekteverzuim en de WAO-instroom in de branche sociale werkvoorziening.

252

2.6

Paragraaf 6 – Grondbeleid

Met het grondbeleid wil de provincie de doelstellingen, zoals opgenomen in beleidsnota’s, realiseren door zowel anticiperend als taakgebonden grond aan te kopen voor: de realisatie van natuur; landbouwkundige structuurverbetering; beschermen van erfgoed (terpen) wegenaanleg; waterwerken; bedrijventerreinen; baggerdepots en dergelijke. Grondaankopen zijn dienstbaar aan de beleidsprogramma’s 2 Verkeer en vervoer, 4 Milieu, 5 Landelijk gebied, 6 Economie, toerisme en recreatie en 8 Cultuur, Taal en Onderwijs. Qua infrastructuur gaan de mogelijke aankopen verder dan grond voor de weg zelf, omdat gestreefd wordt naar draagvlak en een optimale inpassing van de weg. Voor de Centrale As, de N381 en de Haak om Leeuwarden wordt daarom met een gebiedsgerichte aanpak gewerkt.

1 – Het grondbeleid van de provincie tot nu toe

In de Notitie ‘Nei Provinsjaal Grûnbelied’, die Provinciale Staten in oktober 2007 hebben vastgesteld, is het beleid voor grondaankopen vastgelegd. Ook is beleid voor het voeren van anticiperend grondbeleid en de financiering geformuleerd. In vervolg hierop hebben Provinciale Staten in april 2009 ingestemd met het instellen van een Investeringskrediet Grondaankopen (IKG) voor de grondaankopen voor het pMJP. De kern hiervan is om investeringen voor grondaankopen middels een apart investeringskrediet te laten verlopen. De in 2007 beschikbaar gestelde middelen voor anticiperende grondaankopen zijn ondergebracht bij dit krediet. De provincie voert veelal, in tegenstelling tot gemeenten, een passief, ofwel een taakgebonden grondbeleid. Gronden worden pas aangekocht zodra de desbetreffende projecten zich in de fase van het ‘definitief ontwerp’ bevinden. Op deze wijze worden de financiële risico’s geminimaliseerd. De verwervingskosten van gronden maken deel uit van de investeringen en worden geactiveerd (op de balans geplaatst) en worden afgeschreven conform de daarvoor geldende afschrijvingstermijnen. Grondbeleid wordt ook uitgevoerd om de doelstellingen voor het landelijk gebied te realiseren. Al in een vroeg stadium van de projecten wordt ingezet op grondverwerving voor het realiseren van de beoogde beleidsdoelen. In sommige gevallen wordt, binnen de beleidskaders, op anticiperende wijze grond gekocht nog voordat er sprake is van een afgewogen plan voor het gebied. Anticiperend wil zeggen dat de grondaankoop naar verwachting binnen een periode van vijf jaar tot doelrealisatie leidt.

253

2 – Ontwikkelingen

Een nieuwe nota grondbeleid is ter vaststelling voorgelegd aan Provinciale Staten. Hierin is het te voeren provinciaal grondbeleid geactualiseerd en worden de taken en verantwoordelijkheden opnieuw beschreven. Deze aanpassingen zijn overeenkomstig de aanbevelingen van de Noordelijke rekenkamer alsmede het onderzoek van berenschot. Per 1 oktober 2012 is ook een nieuwe afdeling ingesteld, de Eenheid Grond. Deze afdeling is verantwoordelijk voor alle grond aan- en verkopen, eventueel ook de betreffende opstallen. Verder heeft deze eenheid de verantwoordelijkheid voor het tijdelijke beheer, zoals onderhoud maar tijdelijke verpachtingen. Hierbij wordt samengewerkt met de projectleiders en –managers van de programma’s 2, 5, 6 en 8.

3 – De grondvoorraad van de provincie

De Eenheid Grond werkt toe naar een eenduidige, volledige en actuele registratie van het eigendom van grond en opstallen. In januari 2013 zijn Provinciale Staten via brief geïnformeer over de voortgang van het op orde brengen van de eigendomsregistratie. Aangezien deze brief de stand van eind 2012/begin 2013 weergeeft, is de inhoud van deze brief hieronder opgenomen, behoudens enkele correcties en actualisaties in de cijfers van de grote wegenprojecten. De actie in 2013 is erop gericht om regelmatig geactualiseerde cijfers te leveren, conform de gewenste management- en bestuursrapportages. Hierna volgt per beleidsprogramma een beschrijving van de stand van zaken met betrekking tot de eigendomsregistratie. Programma 2 / grote wegenprojecten: Presentatie 31 oktober 2012:

In het volgende overzicht staat een gedetailleerdere onderbouwing van deze cijfers. Deze zijn op hun beurt gedestilleerd uit onderliggende grondexploitaties per project. De cijfers zijn uitgesplitst naar projecten waarin nog aan- en/of verkopen van grond moeten plaatsvinden. In andere projecten binnen programma 2 is dit niet aan de orde. Peildatum van de gegevens is augustus/september 2012. Uit de cijfers van de Haak om Leeuwarden is – in vergelijking met onze brief van 17 januari 2013 – een dubbeltelling van 56 ha verwijderd (de oppervlakte ‘andere

254

bestemming’ was dubbel geteld). Door deze correctie dalen de oppervlaktes overige gronden ‘aankoop gerealiseerd’ en ‘verkoop nog te gaan’ in de tabel hieronder met 56 ha. De totale opgave in de cirkeldiagrammen hierboven daalt met afgerond 50 ha, van 1.575 naar 1.525 ha. De correctie van de cirkeldiagrammen wordt verwerkt in volgende rapportages.

De categorie ‘al bij andere overheden’ betreft grond die zonder probleem verworven kan worden of niet verworven hoeft te worden. In sommige gevallen wordt in een project ook grond aangekocht voor gebiedsontwikkeling, weidevogelbeheer en dergelijke. Dit is apart vermeld. Presentatie 31 oktober 2012:

Opstallen 10 st

nog aan te kopen

Aangekocht

49 st

Nog te slopen

17st gesloopt

14 st

2 st

26 st Nog te verkopen

Verkocht

255

Hieronder staat de verdeling van de totaalcijfers over de projecten.

De gegevens in de tabel geven de stand per januari 2013 weer. Dit is aangepast in vergelijking met de brief van 17 januari 2013. Naast recente wijzigingen in de voortgang zijn in deze cijfers enkele correcties doorgevoerd, waardoor de totalen afwijken ten opzichte van de cijfers van 31 oktober 2012. De correctie van de staafdiagrammen wordt verwerkt in volgende rapportages. Deze opsomming omvat majeure, actieve projecten. Inmiddels zijn er zijn ook projecten van programma 2 afgerond, zoals bijvoorbeeld de rondweg Woudsend. In 2013 wordt een analyse uitgevoerd op overhoeken en de mogelijkheid deze te verkopen. Programma 5 Wat betreft de categorie BBL/ILG-gronden is Bureau Beheer Landbouwgronden (de rechtspersoon van de Dienst Landelijk Gebied) juridisch eigenaar en de provincie in meer of mindere mate economisch eigenaar. Voor deze gegevens wordt dan ook in belangrijke mate gebruik gemaakt van de registratie bij Dienst Landelijk Gebied (DLG). Presentatie 31 oktober 2012, op basis gegevens DLG:

De registratie van percelen met IKG-financiering is door de provincie in afstemming met DLG in de afgelopen maanden nauwkeurig gecontroleerd en geactualiseerd. DLG heeft bovendien actuele informatie over de categorieën BBL/ILG-oud en –nieuw aangeleverd. De actuele cijfers per 1 januari 2013 zijn: BBL/ILG-oud (financiering Rijk voor 2007) BBL/ILG-nieuw (financiering Rijk via provincie) IKG (voorfinanciering provincie)

1103 ha, exclusief 70 ha erfpacht 128 ha 659 ha, inclusief 65 ha Vitens (reeds omgeboekt 41 ha, wordt omgeboekt 553 ha)

256

In juni 2012 hebben Provinciale Staten, als onderdeel van de Nota Natuer en Lanlik Gebiet, de werkkaart Natuur besproken. Daarop zijn verschillende categorieën natuur ingetekend, waaronder de herijkte ecologische hoofdstructuur (EHS). Op dit moment wordt de ligging van de percelen natuur nauwkeurig gecontroleerd en gecorrigeerd. Dit wordt vastgelegd in bestanden volgens het Informatiemodel Natuur en voldoet daarmee aan landelijke voorschriften. Het gaat om - natuur buiten de EHS, - natuur binnen de EHS, - nog te verwerven gebieden voor de herijkte EHS, - gebieden voor agrarisch natuurbeheer. De actuele situatie wordt vastgelegd in de verordening Ruimte, welke in 2013 aan Provinciale Staten wordt vasgelegd. Alvorens de verordening in de inspraak te brengen, zal een overlegronde met alle Friese gemeenten plaatsvinden. Dit traject moet leiden tot eenduidige, actuele informatie over percelen natuur in Fryslân. Dit werkt ook door naar de Natuurmeting op Kaart (NOK), die jaarlijks door DLG wordt gemaakt. Programma 6 In het Glastuinbouwontwikkelingsproject Waddenglas in Sexbierum is de provincie, met de gemeente Franekeradeel en het rijk (vertegenwoordigd door de DLG) risicodragend partner. Hiervoor is in april 2008 een Samenwerkingsovereenkomst (SOK) gesloten. Daartoe is door Gedeputeerde Staten besloten (25 maart 2008) na Provinciale Staten gehoord te hebben. In de SOK is vastgelegd dat de gemeente Franekeradeel het project uitvoert. De provincie begeleidt het project mee via de Stuurgroep en de projectgroep. De gemeente verwerft de grond welke in gemeentelijk eigendom komt. De provincie heeft dus geen Waddenglas-grond in eigendom. Er zijn 4 transacties gedaan, waarvan 2 inclusief te slopen opstallen: totale oppervlakte 92,4 ha grond binnen het plangebied en 28,2 ha restgrond, kosten € 7.289.590 binnen het plangebied (inclusief te slopen opstallen) en € 1.450.375 daarbuiten. De grondaankopen zijn tot nu toe door de gemeente voor eigen rekening betaald. (Peildatum september 2012) Voor het project Polderhoofdkanaal is de aankoop gepland van 7,03 ha voor natuurcompensatie. Aangekocht is 24,6 ha voor € 779.000. Dit betreft allemaal ruilgronden, bedoeld dus om te ruilen tegen gronden op de gewenste locaties. (Peildatum januari 2013) Programma 8 Het doel van het Terpenproject is duurzaam behoud van kwetsbare, onbebouwde, waardevolle terpen. Een van de maatregelen is aankoop. Tot nu toe is één terp aangekocht, bij Berltsum: oppervlakte 2,462 ha, kosten € 103.000. De planning voorziet in verpachting in 2013. (Peildatum januari 2013) Registratie eigendom en ingebruikgevingen (verhuur, verpachting, etc.) Het bovenstaande betrof eigendommen in de programma’s. Daarnaast is er sprake van regulier eigendom, dat actief door de Eenheid Grond wordt beheerd. Het gaat bijvoorbeeld om huisvesting (steunpunten) voor wegen waterbeheer door de hele provincie, om provinciale wegen en provinciaal water, inclusief meren (met ingebruikgevingen van oeverstroken, woonbootligplaatsen en het verlenen van visrechten en rietrechten), om brug- en sluiswachterswoningen, om percelen waarop een benzinestation staat, om een aantal busstations, om gronddepots en ook om een aantal bezittingen die om verschillende redenen ooit zijn verkregen. Deels is het bezit voor eigen gebruik, deels wordt het verhuurd of worden vergunningen verleend voor bepaald gebruik. Bijvoorbeeld jacht-, visserijen pachtrechten en gebruik van oeverstroken, ligplaatsen en steigers.

257

Op diverse onderdelen wordt gewerkt aan het volledig op orde krijgen van deze gegevens. Dat geldt onder andere voor de gegevens van de Friese Meren, die enkele jaren geleden door het Rijk overgedragen zijn aan de provincie. Daarbij zijn heel veel gegevens van die eigendommen meegeleverd. Deze gegevens bleken niet goed op orde en soms ronduit fout. Het vraagt veel menskracht om de gegevens volledig en juist te maken, volgens de systematiek van de provincie. Dit is een nog lopend proces. Om deze reden zijn de bezittingen van Friese Meren nog apart vermeld. Er kwamen met de overdracht ook nieuwe aspecten naar de provincie. Het Rijk bleek huurinkomsten te ontvangen voor ligplaatsen van woonboten en steigers. De provincie kende ook dergelijk gebruik op eigen bezit, maar had er tot nu toe geen beleid op. Dit wordt nu ontwikkeld. Ook bij oeverstroken is sprake van een inhaalslag. De provincie is doende in beeld te brengen waar deze worden gebruikt door aanliggende eigenaren en vraagt dan een vergoeding. Dit is een arbeidsintensief proces en het roept bovendien veel weerstand op: burgers en anderen die jarenlang niets hebben hoeven betalen, krijgen nu een rekening gepresenteerd. Wat betreft de visserijcontracten moet de omschrijving van het gebied op orde worden gemaakt. In 2013 wordt nader gekeken naar de effectiviteit van verhuur, zoals visserijen jachtrechten. In de tweede helft van 2013 wil de Eenheid Grond zicht krijgen op deelname van de provincie in vastgoedobjecten, via stichtingen en dergelijke, al dan niet risicodragend.

258

Overzicht registratie provinciaal eigendom en ingebruikgevingen

Acties en resultaten Hierboven zijn al diverse acties op onderdelen van de gegevens benoemd. Over het grote geheel valt het volgende te zeggen. Geo-Obis De afdeling Beleids- en Geo-Informatie doet op dit moment onderzoek naar vervanging van het systeem Geo-Obis, waarmee veel informatie over provinciale wegen en vaarwegen worden beheerd. Een aanzienlijk deel van bovengenoemde ingebruikgevingen en vergunningen staat in dit systeem geregistreerd. Het nieuwe systeem moet ook voldoen aan de eisen van de Eenheid Grond. Dit geldt niet alleen voor intern gebruik in het provinciehuis, er wordt ook gekeken naar directe communicatie met de mensen in

259

het veld (afdeling Beheer en Onderhoud). Zij zijn de ogen en oren, die veel relevante informatie omtrent vastgoed door kunnen geven. Gronddatabank De Eenheid Grond werkt toe naar een volledige, eenduidige en actuele registratie van eigendommen. De kadastrale kaart moet als integrale drager gaan dienen voor de registratie van grond. Hierop staan alle kadastrale percelen ingetekend, met een aantal basisgegevens zoals kadastraal nummer en eigenaar. De kadastrale kaart wordt beheerd en geleverd door het Kadaster. Het is een van de basisregistraties, waarmee overheden wettelijk verplicht zijn te gaan werken. De levering ervan is vertraagd, maar het Kadaster verwacht zomer 2013 met de uitrol van de kaart in de vereiste vorm te beginnen. In IPO-verband wordt gewerkt aan de aansluiting hierop door provincies. Een aantal basisgegevens kan direct worden gebruikt uit de kadastrale kaart. De provincie kan hier aanvullende gegevens aan koppelen. De gronddatabank die hiermee ontstaat is niet alleen een actueel register, maar kan ook gebruikt worden voor analyses voor management- en bestuursrapportages. Doordat de huidige Kadastrale Kaart achterloopt, zijn met deze kaart de oppervlakten land en water in provinciaal bezit slechts bij benadering te berekenen. De huidige registratie door de provincie zelf van alle grondeigendommen bestaat nog uit verschillende losse bestanden. Door het optellen ervan is ook een totaalcijfer aan grondbezit te berekenen. Echter, niet alle losse bestanden zijn volledig op orde en actueel. Bovendien is het de vraag of de optelsom alle grondbezit omvat of dat er leemtes of mogelijk dubbeltellingen zijn. Inzet van de Eenheid Grond is om eind 2013 over een actuele, volledige en eenduidige gronddatabank te beschikken. Visie opstallen Bij de Eenheid Grond wordt een vastgoed econoom aangesteld. Deze gaat alle opstallen (brug- en sluiswachterwoningen, opstallen binnen projecten en opstallen die vanuit BBL overkomen) inventariseren. Afhankelijk van de staat waarin de opstallen verkeren kan gekozen worden voor afstoten of onderhouden. Deze inventarisatie wordt in de eerste helft van 2013 afgerond, met de bedoeling in de tweede helft van 2013 een advies te geven over hoe om te gaan met provinciale opstallen. Het is ook de bedoeling een meerjarig onderhoudsprogramma op te stellen. Vanwege allerlei projecten neemt het bezit van de provincie toe. Waar mogelijk worden gronden verkocht, maar voor de gronden die in bezit blijven (gebaseerd op een strategische keuze) zal keer op keer worden bekeken of ze rendabel geëxploiteerd kunnen worden door verhuring, verpachting, etc.

260

Stân fan it Ynvestearringskredyt Grûn (IKG) op 31-12-2012 Jierlikse foarrie yn Tal ha. trochsneed yn Oankeap/ hannen neffens ferkeap PS-beslút 22-04-2009 Lânbou + EHS yn it ramt fan gebietsûntwikkeling

Bedrach

Oankeap

€ 28,9 miljoen Grûn

719,9

Ûnderdiel

€ 5,5 miljoen Gebouwen Ferkeap

231,6

€ 10,08 miljoen Grûn € 2.6 miljoen Gebouwen

600

488,3

400

447,1

EHS Oankeap

€ €

Ferkeap

319.6 400

127,5

100

106,1

0,43 miljoen Gebouwen €

€

9,2 miljoen Grûn

5,5 miljoen Grûn 0,43 miljoen Gebouwen

Kavelruil Oankeap

€ 3,8 miljoen Grûn € 0,50 miljoen Gebouwen

Ferkeap

87

€ 3 miljoen Grûn € 0,50 miljoen Gebouwen

100

19,1

300

155,7

Foarútrinnend Oankeap Ferkeap

Mei-inoar

13 300

142,8

1.400

777,7

€ 5,7 miljoen Grûn én gebouwen € 0,36 miljoen Grûn

Voor het verloop van het Investeringskrediet Grond en de risicovoorziening grondaankopen wordt verwezen naar programma 5 Lanlik gebiet.

261

2.7

Paragraaf 7 – Bedrijfsvoering

Inleiding Bedrijfsvoering is het geheel van activiteiten en bijbehorende informatievoorziening om de realisatie van de beleidsprogramma’s mogelijk te maken. Bedrijfsvoering betreft niet alleen de diensten van ondersteunende afdelingen zoals I&A, P&O en Inkoop. Ook activiteiten die de zogenoemde primaire processen of kerntaken van de provinciale organisatie ondersteunen worden hier toegerekend. Het begrip bedrijfsvoering wordt soms ook breder uitgelegd. Dan wordt gesproken in termen van sturing en beheersing of planning en control. In deze paragraaf wordt onder andere ingegaan op sturing en beheersing, taakstellende bezuinigingen, visieontwikkeling, de strategische personeelsplanning, It Fryske Wurkjen en Koöperaasje: samenwerking met andere partijen. Uitgangspunten voor de bedrijfsvoering van de provinciale organisatie zijn doelmatigheid en rechtmatigheid. De doelmatigheid wordt onder andere bevorderd door de samenwerking met andere partijen en It Fryske wurkjen. Daarbij wordt toegewerkt naar een compactere organisatie. Met rechtmatigheid wordt bedoeld dat het provinciale handelen in overeenstemming is met de geldende wetten en regels. Bij de controle van de jaarrekening controleert de accountant of de onderliggende financiële beheershandelingen, zoals inkopen, aanbestedingen en subsidieverstrekking, zijn verricht volgens de geldende Europese, nationale en provinciale regelgeving. 1. Sturing en beheersing Verbeterplan bedrijfsvoering 2012 was een bewogen jaar: zowel politiek als ambtelijk. De rapporten van de Noordelijke rekenkamer en Berenschot over het grondbeleid van de provincie waren aanleiding voor grote politieke discussie en bijbehorende media-aandacht. Dit ging niet alleen meer over grondbeleid, maar over de gehele provinciale bedrijfsvoering en de tijdigheid en de volledigheid van de informatievoorziening aan Provinciale Staten. Op basis van de discussie in de Staten en de gemaakte analyse heeft het college samen met de directie een verbeterplan opgesteld. De ambtelijke en bestuurlijke besluitvorming is gebaat bij een goede afweging van belangen en argumenten en dus bij een volledige en optimale informatievoorziening. Dit vergt niet alleen overzicht en beheersing (controlling) van processen, systemen (= formeel) en handelingen (= informeel/cultuur), maar ook een goed inzicht in de strategische opgaven, de beleidsmatige koers en de omgeving van de provinciale organisatie. We volstaan niet met vrijblijvend signaleren, maar toetsen ook of de signalen daadwerkelijk worden opgepakt. Als dat niet of onvoldoende het geval is wordt sneller opgeschaald naar een hoger management – en/of bestuurlijk niveau. Om eenheid en consistentie te bewaken in de sturing van de organisatie wordt de nota Control in 2013 uitgewerkt, evenals het sturingsmodel. Uitgangspunt is een goede borging van de ‘checks en balances’. In dit kader is eind 2012 de onafhankelijke toetsende rol van de afdeling Concerncontrol herbevestigd. Deze afdeling adviseert de directie en bestuur op basis van geplande en ongeplande onderzoeken en op basis van verzoeken om advies. Het jaarlijkse werkplan met de geplande onderzoeken wordt door Gedeputeerde Staten vastgesteld. Drie keer per jaar wordt een samenvatting van de adviezen voor kennisgeving aan GS voorgelegd.

262

Beleids- en organisatieontwikkeling Voorafgaand aan het verbeterplan waren al verbeteringen in gang gezet. Deze ontwikkelingen worden afgestemd op het verbeterplan voor de bedrijfsvoering. Gedacht kan worden aan de integrale beleidsplanning. Kern hiervan is het voorkomen van fragmentatie in de beleidsvorming en – planning, het bereiken van zogenoemde synergie-effecten en een betere afstemming op de beleidsuitvoering. Afzonderlijke beleidsnota’s worden geïntegreerd in integrale beleidsagenda’s. Bijvoorbeeld de integrale nota Cultuur, Taal en Onderwijs zoals vorig jaar aan Provinciale Staten aangeboden. Deze integrale benadering is ook uitgangspunt geweest voor de organisatie-ontwikkeling. In 2011 zijn drie nieuwe beleidsafdelingen van start gegaan: Kultuer en Mienskip (K&M), Kennis en Economie (K&E), Stêd en Plattelân (S&P). Deze indeling sluit aan bij de drie thema’s uit het Coalitieakkoord en het Uitvoeringsprogramma: minsken, wurk en omjouwing. Volgens het zelfde principe wordt gewerkt met een zogenoemde Dynamische BeleidsAgenda (DBA) waarin de beoogde resultaten uit diverse nota’s eenduidig zijn gekoppeld aan de inzet van mensen en middelen. Andere organisatie-ontwikkelingen zijn de vorming van de afdeling Ynfraprojekten en advys en de eenheid grond. De eenheid grond is verantwoordelijk voor het aan- en verkopen van onroerend goed en voor het uitvoeren van de beheertaak voor onroerend goed. Het gaat daarbij om het realiseren en beheren van huur-, pacht-, rietrecht-, jachtrechten visrechtovereenkomsten. De eenheid beheert alle vastgoed, behoudens de wegen waterroutes. Deze worden beheerd door afdeling Beheer en Onderhoud. In 2013 zal de afdeling Subsidiezaken beter worden ingericht om te kunnen voldoen aan de afspraken die met Provinciale Staten zijn gemaakt over het subsidiebeleid. Versterking van de control Samen met een vertegenwoording uit de Staten is gestart met de verbetering van de bestuurlijke P&C-documenten. Voor de begroting 2013 waren de verbeteringen vooral gericht op de leesbaarheid van de programma’s. In deze begroting is een paragraaf grote projecten opgenomen. In de digitale versie van deze begroting zijn ‘links’ opgenomen naar onderliggende beleidsnota’s en relevante weten regelgeving. In 2013 wordt, samen met Provinciale Staten gewerkt aan een verdere verbetering van de bestuurlijke P&C-documenten. Naast de ontwikkeling van het beleids- en beheersinstrumentarium, de zogenoemde harde controls, is ook gewerkt aan de zogenoemde zachte controls: organisatiewaarden en –cultuur. Dit in eerste instatie onder de naam van de organisatievisie. Deze richtinggevende visie beschrijft de doelen en uitdagingen van de provinciale organisatie en de waarden en het gedrag die daarbij horen. Niet om bevoogdend te willen zijn naar de collega’s, maar om een richtinggevend kader te bieden voor onze gedragingen en uitingen. De kernwaarde ‘Mienskip op 1’ houdt in dat bij alle handelingen, gedragingen en uitingen, de burgers en organisaties in onze provincie voorop gesteld worden. Dat is natuurlijk vanzelfsprekend, maar het is van belang dit periodiek te bevestigen. De visie is met alle afdelingen gedeeld. Daarbij is een plan van aanpak voor de kernwaarde ‘mienskip op 1’ opgesteld. Daarmee wordt de visie geborgd in jaargesprekken, opleidingsplanen en afdelingsplannen. Directie en management zorgen samen met een team van ambassadeurs voor het levend houden van de visie in de organisatie. De Mienskip moet de kernwaarden herkennen in de communicatie en het gedrag van ambtenaren. Om dit te monitoren worden jaarlijks klantbelevingsonderzoeken uitgevoerd. Via de bestuurlijke P&C-documenten (bestuursrapportages, etc.) worden Provinciale Staten op de hoogte gehouden van het vervolgtraject van de organisatievisie. 2. Bezuinigingen op de bedrijfsvoering Sinds 2005 zijn drie taakstellingen op de bedrijfsvoering opgelegd, oplopend tot een totaalbedrag van € 20 mln. De taakstelling op de bedrijfsvoeringsvoeringskosten wordt gerealiseerd door samenwerking, efficiëntie, procesverbetering en waliteitsverbeteringen.

263

De afgesproken bezuinigingstaakstellingen waren: Begroting 2005 een structurele taakstelling van € 10 mln. waar de Staten in 2009 definitieve besluiten op hebben genomen. Begroting 2011 een structurele taakstelling van € 6 mln. oplopend naar € 7,5 mln. Begroting 2012 een structurele taakstelling van € 1,1 mln. oplopend naar € 2,5 mln. De bezuiniging € 6 mln. op bedrijfsvoering bij de begroting 2011 betekende een bezuiniging van 10% op het toenmalig begrote budget voor de bedrijfsvoering voor de provinciale organisatie. Deze bezuiniging loopt op tot € 7,5 mln. in 2012 , deels om de structurele lasten voortvloeiende uit het informatiseringsplan te dekken. De taakstelling van € 7,5 mln. is in 2012 gerealiseerd en verwerkt in de begroting vanaf 2013. Hiervoor is € 4,4 mln. gevonden in de formatiekosten en € 3,1 mln. in de goederen- en dienstenbudgetten. De concrete invulling van de nieuwe taakstelling van € 2,5 mln. is opgenomen in de afdelingsplannen 2013 en wordt in de eerste bestuursrapportage 2013 nader toegelicht. Benchmark In het Uitvoeringsprogramma van GS staat dat de kosten van ons bestuur en onze organisatie in overeenstemming moeten zijn met die van andere provincies. De resultaten van de vergelijking zijn vertaald naar normen voor onze provincie. In 2012 is een benchmark uitgevoerd om de kosten van onze bedrijfsvoering te vergelijken met die van andere provincies. Hiervoor zijn onze bedrijfsprocessen ingedeeld in primaire en secundaire processen zodat deze processen en bijbehorende kosten vergelijkbaar zijn met die van andere provincies. Hieruit blijkt dat de omvang van de overhead van onze provincie in 2012 behoorlijk lager is dan het gemiddelde van de provincies, namelijk 30% tegen 36% voor het gemiddelde van alle provincies. Dit percentage van 30% willen wij als norm blijven hanteren. De ontwikkeling van de formatie, inclusief de verhouding overhead, wordt gemonitoord. De resultaten van de benchmark zijn in september 2012 behandeld door de Auditcommissie. 3. Strategische personeelsplanning Strategische personeelsplanning beoogt de ontwikkeling van de formatie en bezetting af te stemmen op de ontwikkeling van de provinciale taken en de bestuurlijke beleidsambities. Daarbij wordt ingezet op het vergroten van de doorstroom; naar andere functies, zowel horizontaal als verticaal, naar een andere organisatieonderdeel en het waar nodig bevorderen van de uitstroom. De effecten hiervan zijn mede afhankelijk van uitstroom op basis van leeftijd (natuurlijk verloop) en de mogelijkheid om medewerkers met een vast dienstverband in te zetten op plekken waar nu extern ingehuurde medewerkers en medewerkers met tijdelijke contracten werken. Hierdoor ontstaat meer balans tussen de personeelsbezetting en de uitvoering van het provinciale beleid. Centrale sturing personeelsvoorziening In 2012 is de strategische personeelsplanning verder uitgewerkt. Alle vragen om personeelsinzet worden centraal verwerkt door een personeelsvoorzieningsteam. In 2012 zijn door dit team 40 aanvragen afgehandeld met 40% interne overplaatsingen. De totale uitstroom in 2012 was 39 medewerkers. Er zijn 24 mensen van buitenaf aangenomen, waarvan er 17 een tijdelijke aanstelling hebben gekregen. Door de personeelsvoorziening effectief en efficiënt te organiseren verwachten wij de bedrijfsvoeringskosten van ambtelijk personeel en inhuur - in relatie tot de uit te voeren taken - de komende vier jaar te reduceren.

264

Traineeprogramma/stageorganisatie De strategische personeelsplanning zoals verder ontwikkeld in 2012 moet de organisatie in staat stellen nieuwe personeelsinstroom gericht op de toekomst mogelijk te maken. Zo is in 2012 gestart met een traineeprogramma waarbij jaarlijks jongeren worden aangetrokken die na een gerichte inzet, ontwikkeling en begeleiding over twee jaar kunnen instromen in de organisatie. Na een succesvolle wervingscampagne zijn in september negen trainees in dienst getreden. Gelet op de verwachte uitstroom van medewerkers wegens pensionering willen wij verder gaan met het gericht laten instromen van nieuw personeel. Die instroom zal geringer zijn dan de uitstroom, zodat de noodzakelijke inkrimping van de organisatie bereikt wordt. Daarbij zal, na een evaluatie van de eerste wervingsronde van trainees, in 2013 besloten moeten worden of het traineeprogramma met een jaarlijkse instroom van jonge trainees kan worden voortgezet. In 2012 is de organisatie erin geslaagd om voor 61 jongeren een stageplaats open te stellen. Hiermee is Fryslân één van de grootste stageorganisaties ten opzichte van de overige provincies. Flexpool De in 2011 gestarte pool van flexibel inzetbare ambtenaren op tijdelijke projecten en programma’s is na een evaluatie voortgezet. Beoogde doelen van de Flexpool zijn het vergroten van de flexibele inzet van ambtenaren en het terugdringen van inhuur van derden om daarmee de wendbaarheid van de organisatie te vergroten. Ook het dekken van de kosten van de flexpool uit inhuurbudgetten moet ervoor zorgen dat de bezetting de komende jaren gefinancierd kan worden. In 2012 is de inzet van de 25 medewerkers van de Flexpool gedekt uit budgetten voor formatie, projecten en inhuur. Vanaf 2013 worden de medewerkers van de Flexpool volledig gedekt uit de budgetten voor inhuur. Hiermee wordt een flexibele personele inzet op projecten gerealiseerd en wordt het inhuren van derden beperkt. Formatie De formatie is het aantal toegestane formatie-eenheden zoals in de begroting opgenomen en is afhankelijk van de ambities en het beleid van de provincie. In 2012 is de formatie teruggebracht van 831 fte’s (eind 2011) naar 781 fte’s (eind 2012). Voor 2013 is een verdere teruggang voorzien tot 740 fte’s. De formatie loopt verder af tot circa 650 fte’s in 2016: een verwachte inkrimping met 22% in vijf jaar. Om de provinciale taken binnen deze formatie te kunnen uitvoeren is een strak beleid ingezet gericht op interne mobiliteit, flexibele inzet en beperkte instroom.

265

Tabel: formatieontwikkeling in meerjarig perspectief stand van zaken 31 december 2012 2011 Structureel Formatie structureel Uitvoeringsprogramma 2011-2015 structureel Uitvoeringsprogramma 2011-2015, bezuiniging € 2,5 mln. Totaal structureel Tijdelijk Formatie tijdelijk Uitvoeringsprogramma 2011-2015 tijdelijk Extra tijdelijke projectformatie voor projecten Totaal tijdelijk Totaal

831

2012

2013

2014

2015

2016

2017

636

633

634 33

634 33

634 33

634 33

- 14

-31

- 31

- 31

- 31

636

619

636

636

636

636

145

121

32 39

13 36

7 7

7

14

11

14

12

2

145

135

82

63

26

9

781

754

718

699

662

645

De Flexpool is niet begrepen in de formatie. Daarnaast zijn vanaf 2012 29 fte’s brugwachters niet meer begrepen in de formatie. Deze formatieruimte is omgezet naar inhuur (salarisbudget is budgettair neutraal omgezet in inhuurbudget). In het vaarseizoen worden extra brugwachters ingehuurd. Overigens houdt de daling van de formatie verband met de krimp van de ambtelijke formatie als gevolg van bezuinigingstaakstellingen. In verband met de uitvoering van een aantal – vooral infrastructurele - projecten is rekening gehouden met een toename van de tijdelijke formatie in 2013 met 14 fte’s. Vanaf 2015 daalt deze tijdelijke formatie. Bezetting De bezetting geeft aan hoeveel functionarissen – omgerekend naar voltijdeenheden – daadwerkelijk zijn ingezet voor de realisatie van het provinciale beleid. Het verschil met de formatie wordt bepaald door de zogenoemde vacatureruimte. Door de toegestane formatie af te zetten tegen de (verwachte) personeelsbezetting, rekening houdend met verloop, kan de kwantitatieve over- of onderbezetting in beeld worden gebracht. De bezetting is inclusief negen trainees en 25 fte’s van de Flexpool (vanaf 2012). Tabel: bezetting in fte’s 2011

2012

2013

2014

2015

2016

Bezetting natuurlijk verloop, excl. Flexpool/trainees

749

739

697

675

652

628

Bezetting 2012: Flexpool (25 fte’ s)/trainees (9)

0

34

39

39

39

39

De cijfers over 2011 en 2012 zijn gerealiseerd. De cijfers vanaf 2013 zijn prognoses uitgaande van het verwachte verloop en vervangingsinstroom. Bij natuurlijk verloop is uitgegaan van pensionering van in dienst zijnde medewerkers op 65 jarige leeftijd. Het overige verloop is momenteel 1%. Gemiddeld kent dit verloop een percentage tussen de twee en drie procent. De noodzakelijke vervangingsinstroom is ingeschat op 1,5%.

266

Grafiek: prognose ontwikkeling formatie en bezetting

Prognose ontwikkeling formatie - bezetting 840 820 800 780 760 740 fte

ontwikkeling begrote formatie

720 700

Bezetting natuurlijk verloop excl Flexpool/trainees (fte)

680

extra tijdelijke projekt formatie

660 640 620 600 580 2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

Mobiliteit en uitstroom De tijdelijke budgetten in de lopende exploitatiebegroting lopen de komende jaren af. Hoewel de grote infrastructuurprojecten de komende jaren nog een fors beroep doen op personele capaciteit neemt de omvang van de investeringsprojecten uiteindelijk ook af. Dat betekent dat de verhouding tussen enerzijds vast en flexibel personeel en anderzijds de dekking van de hiermee gemoeide kosten uit structurele en tijdelijke middelen in balans gebracht moet worden. Anders gezegd: de dekking van vaste formatie uit tijdelijke middelen moet de komende jaren afgebouwd worden. Hiervoor wordt een strak formatie- en bezettingsbeleid gevoerd. Dit beleid is gericht op interne mobiliteit, flexibele inzet en beperkte instroom; bij voorkeur van jongeren en waar nodig specialisten. Daarnaast is een scherpere inhoudelijke prioritering onvermijdelijk. Om de medewerkers die beschikbaar komen als gevolg van het aflopen van tijdelijke dekking te kunnen herplaatsen wordt vrijwillige mobiliteit gestimuleerd. Vanaf 2015 moet een oplossing worden gevonden door herplaatsing van circa 50 medewerkers, vooral uit afdelingen van beleid en programma’s. Mogelijkheden voor interne herplaatsing worden maximaal ingezet. Natuurlijk verloop en toekomstige personeelsbehoefte De geprognotiseerde ontwikkeling van de personeelsaantallen laat zien dat de formatieve ruimte sterk afneemt. Toch zal de komende jaren een beperkt aantal vacatures ontstaan. Bij een verwacht gemiddeld jaarlijks verloop van zo’n 30 fte’s zal, ondanks de inkrimping van de formatie, een selectieve instroom noodzakelijk zijn ter vervanging van noodzakelijke kennis en ervaring. Naar verwachting moeten jaarlijks gemiddeld circa tien nieuwe medewerkers worden aangetrokken. Deze bescheiden noodzakelijke instroom biedt mogelijkheden in het vervullen van de rol van de provincie Fryslân als regionale

267

werkgever. We blijven in staat een belangrijke bijdrage te leveren door het aanbieden van kwalitatief hoogwaardig werk. Daarbij hebben we de mogelijkheid om jonge mensen uit Fryslân aan te nemen. Het voornemen is het gestarte traineeprogramma en het stage- en afstudeerprogramma verder uit te bouwen, om de leeftijdsopbouw van de organisatie te verjongen en talent voor de provincie Fryslân te behouden. Inhuur derden 2012 De inhuur van derden is, evenals de inzet van de Flexpool, nodig voor een flexibele bedrijfsvoering. Tijdelijke kwantitatieve of kwalitatieve fricties tussen de vraag naar en het aanbod van deskundigheid en kennis worden opgevangen door interne of externe flexibele krachten. De inhuur van derden doet zich vooral voor bij de grote infraprojecten (30% van de totale inhuur) zoals de Centrale As, N381 en RSP-traverse Harlingen. Dit betreft vooral inhuur van extra specialistische kennis. De kosten van inhuur van derden voor investeringsprojecten worden gedekt uit de investeringskredieten die PS voor deze projecten beschikbaar heeft gesteld. Ook voor de komende jaren wordt de inhuur voor een groot deel nog bepaald door de behoefte aan tijdelijk benodigde technische kennis voor de grote infraprojecten. De geplande grote wegenprojecten zijn volop in voorbereiding en worden de komende jaren uitgevoerd, waaronder Centrale As en N381. In 2012 zijn onder andere de projecten Haak om Leeuwarden en Bereikbaarheid Leeuwarden in uitvoering genomen. Een andere ontwikkeling is de overgang van een deel van de eigen organisatie naar een Fryske Utfieringstsjinst Miljeu en Omjouwing (FUMO, naar verwachting operationeel in 2014). Gezien deze ontwikkeling willen wij bij vrijkomende vacatures op dit terrein geen voorschot nemen op de definitieve vorming van FUMO. Vrijkomende vacatures ten aanzien van milieuvergunningen en handhaving zijn ook in 2012 ingevuld met tijdelijke inhuur, maar minder dan verwacht. Hetzelfde is van toepassing bij de brug- en sluisbediening in verband met het overgaan naar op afstand bediende bruggen. Tabel: inhuur derden Bedragen x € 1.000,-

Besteding 2011 6.535

Prognose 1e berap 2012 8.751

Prognose 2e berap 2012 8.566

Bestedingen 2012 7.858

Programma 1

19

12

22

33

Programma 2

7.389

6.115

5.580

4.943

Programma 3

0

15

20

20

Programma 4

290

362

397

311

Bedrijfsvoering

Programma 5

57

205

307

185

Programma 6

969

1.600

1.400

1.237

Programma 7

5

9

28

39

Programma 8

68

4

0

175

Programma 9

121

581

232

244

15.453

17.654

16.552

15.046

Totalen

Zoals aangegeven wordt de inhuur van derden voor investeringsprojecten gedekt door de investeringskredieten die hiervoor door PS beschikbaar zijn gesteld. De inhuur van derden die ten laste komt van de lopende (exploitatie)begroting wordt vooral gedekt, c.q. opgevangen door niet gebruikte vacatureruimte. In de begroting worden de kosten van inhuur derden niet over de gehele linie expliciet geraamd. In de loop van het jaar wordt bekeken in hoeverre deze kosten opgevangen kunnen worden door zogenoemde vacatureruimte en in de bestuursrapportages wordt een prognose gemaakt van de verwachte kosten. Pas in de jaarrekening wordt een volledig beeld gegeven van de kosten van inhuur. Om gedurende het jaar beter te kunnen sturen op deze kosten zullen de ramingen van deze kosten voortaan expliciet in de begroting opgenomen worden.

268

Ten opzichte van de prognose in de tweede bestuursrapportage 2012 zijn de kosten van inhuur in 2012 € 1,5 mln. lager uitgevallen. Ten opzichte van de jaarrekening 2011 is er sprake van een daling van vier ton. De inhuur bij de bedrijfvoering (50% van de totale inhuur) betreft voor € 5,9 mln. vervanging in verband met vacatures of ziekte, € 1,4 mln. voor extra capaciteit en € 0,5 mln. voor inhuur van kennis. Verwachte inhuur bij diverse afdelingen is achteraf niet noodzakelijk gebleken. Bij programma 2 bestaat de daling ten opzichte van de prognose voornamelijk uit het niet gebruiken van de post onvoorzien die opgenomen is in de prognose (€ 0,6 mln.) bij de infrastructurele werken. Bij de prognose was ook rekening gehouden met de spoorlijn Heerenveen – Groningen. Omdat hiervoor geen werkzaamheden meer hebben plaatsgevonden is minder ingehuurd. HRM-beleid Het ontwikkelde HRM-beleid over het terugdringen van ziekteverzuim is verder gebracht en laat zijn resultaten zien. Het verzuimpercentage in 2012 bedroeg 4,42% en laat een teruggang zien met 0,3% ten opzichte van 2010/2011. Met deze daling van het ziekteverzuimcijfer bezet Fryslân binnen de Provincies een middenpositie. Het doel is om het ziekteverzuim verder terug te brengen naar onder de 4% In 2012 heeft intensief overleg plaatsgevonden met sociale partners. De ondernemingsraad heeft eind 2012 aangegeven op een goede wijze overleg te voeren met de algemeen directeur. In georganiseerd overleg verband is in 2012 uitgebreid afgestemd met de vakorganisaties over afspraken, regels en faciliteiten in geval van reorganisaties. Hierover is begin 2013 een accoord bereikt. De provincie Fryslân is daarmee een van de weinige provincies met een geactualiseerd Sociaal statuut. 4. Koöperaasje: samenwerken met andere partijen Samenwerkend bestuur De samenwerkingsagenda’s met de gemeenten Smallingerland en Heerenveen worden geactualiseerd naar aanleiding van het niet doorgaan van de aanleg van de spoorlijn Heerenveen-Groningen. Ook is sprake van verkenning van de wenselijkheid van actualisatie van de agenda’s met Leeuwarden en Súdwest-Fryslân. In 2012 is, naar aanleiding van een motie van GroenLinks, gewerkt aan de concretisering en uitwerking van het begrip ‘koöperaasje’. De uitwerking en inhoud van de koöperaasje Fryslân wordt in het tweede kwartaal van 2013 aan Provinciale Staten voorgelegd. De werkwijze voor de streekagenda’s is afgelopen voorjaar aan Provinciale Staten voorgelegd. Daarbij zijn twee moties aangenomen, één over de monitoring op resultaten en één over het effect op terugdringing van ambtelijke en bestuurlijke drukte. Noordelijke samenwerking In 2012 is samen met de provincie Groningen en Drenthe de businesscase verder uitgewerkt voor inkoopsamenwerking in de vorm van Shared Services. Op een zestal onderdelen van bedrijfsvoering zijn onderzoeken naar mogelijkheden voor shared services door de noordelijke provincies uitgevoerd. Fryslân heeft bij de partners aangegeven geen deelname aan een Gemeenschappelijke regeling te willen aangaan. Fryslân wil niet verder gaan dan een samenwerking via detachering van provinciale ambtenaren. Op 26 maart 2013 constateerden de colleges van Gedeputeerde Staten van Groningen, Fryslân en Drenthe dat er geen breed bestuurlijk draagvlak is voor een verregaande samenwerking op de zes vakgebieden in de vorm van een Gemeenschappelijke Regeling. De besturen vonden dat er sprake was van forse investeringen met een grote organisatorische impact en risico's. Nu onderzoeken de provincies in hoeverre de samenwerking verder gestalte kan krijgen.

269

Fumo In 2012 is ook gewerkt aan de samenwerking met gemeenten ten aanzien van de externe omgeving. 2012 stond vooral in het teken van het voorbereiden van de realisatie van de Fumo. Met name door de provincie in de rol van ‘regisseur’. Dit heeft geresulteerd in een bestuursbesluit van de provincie, de gemeenten en it wetterskip Fryslân waarbij de Fumo middels een gemeenschappelijke regeling is opgericht. Voorbereidingen zijn getroffen om te komen tot een sociaal plan voor de overgang van medewerkers van provincie en gemeenten naar de nieuw op te zetten Fumo-organisatie. In 2012 heeft er Fryslân-breed besluitvorming plaatsgevonden over de daadwerkelijke realisatie. Vanaf 2013 zullen er in de bedrijfsvoering daadwerkelijke effecten optreden zoals de overplaatsing van medewerkers vanuit de afdelingen Omgevingvergunningen&toezicht naar de Fumo. Inkoop Uitvoeringstrajecten en inkoopverbeteringen proberen we zo mogelijk in samenwerking met andere overheidsorganisaties te bereiken. Het project Noordelijke samenwerking heeft daar een bijzondere rol in gehad. In 2012 is de inkoop businesscase in Noordelijke samenwerking uitgewerkt. Dit zal in het voorjaar 2013 tot besluitvorming leiden. Naast de Noordelijke samenwerking is ook gezocht naar synergie met lokale partners. Dat doen we in de vorm van Inkoop Samenwerking Leeuwarden (ISL). Dit samenwerkingsverband bestaat momenteel uit de volgende deelnemers: Gemeente Leeuwarden, Provincie Fryslân, CJIB, Wetterskip Fryslân, Fries Museum, Noordelijke Hogeschool Leeuwarden, Stenden Hogeschool, Veiligheidsregio Fryslân. Op provinciale schaal werkt de provincie Fryslân samen met alle gemeenten in Fryslân voor de inkoop van (groene) energie. In 2012 is de centrale regie op inkopen vergroot. Deze versterking krijgt een vervolg in 2013. Nu naar verwachting in het voorjaar 2013 de Nationale aanbestedingswet haar intrede doet is centrale regie van nog groter belang. In het voorjaar van 2013 is het nieuwe inkoop- en aanbestedingsbeleid aan GS voorgelegd. Dit beleid wordt kaderstellend en richtinggevend voor de aanbestedingspraktijk. Nog voor de zomer van 2013 wordt een uitvoeringsnotitie gemaakt. De uitvoeringsnotitie beschrijft op een drietal punten borging binnen het inkoopproces en zorgt ervoor dat inkoopbeleid en –praktijk worden verbonden. Doelstelling voor 2013 is om met het nieuwe inkoopbeleid voorbereid te zijn op de aanbestedingswet. Er is een contractenregister ingericht. Hiermee is het inzicht in de organisatiebrede contracten verbeterd. In 2013 worden verdere stappen gezet om het gebruik van deze contracten beter te kunnen monitoren. Duurzaamheid Op het terrein van duurzaam P&O-beleid is een daadwerkelijke gedragsverandering gerealiseerd. Door de nieuwe vergoedingen voor woon-/werkverkeer is het fietsen en openbaar vervoer sterk gestegen ten opzichte van het gebruik van de eigen auto. Eind 2012 maakte ruim 60% van de medewerkers gebruik van duurzame vervoersvormen tegen nog 40% begin 2011. De afgesproken maatregelen hebben de verwachtingen overtroffen. Ook de medio 2011 gestarte pilot met 10 duurzame bedrijfsauto’s op groen gas of elektrisch rijden is uitgebreid. Hierdoor is het zakelijk reizen al voor een deel verduurzaamd. Vooral het gebruik van openbaar vervoer, de fiets en ‘groene’ auto’s is nadrukkelijk gestimuleerd. 5. It Fryske Wurkjen, Wiis mei Subzydjes, Bouwurk It Fryske Wurkjen Doel van It Fryske Wurkjen is om met behulp van moderne (digitale) technieken het werk van de provincie efficiënter, effectiever en plezieriger te maken. In 2012 is vooral ingezet op de introductie van Sharepoint in de organisatie. Een groot aantal afdelingen, projecten en medewerkers maakt inmiddels gebruik van Sharepoint. De aanbesteding

270

voor een systeem voor zaakgericht werken is in voorbereiding. De pilot mobile devices is geëvalueerd en uitgewerkt naar een voorstel. Voor 2013 ligt het accent op het verder uitbreiden van de samenwerkingsomgeving (Sharepoint), het introduceren van mobile devices (IPad, laptop) voor een brede doelgroep en het digitaliseren van prioritaire werkprocessen. Wiis mei Subzydjes In 2012 heeft de projectgroep ‘Wiis mei subsydzjes’ samen met betrokken afdelingen voorstellen gedaan voor het stroomlijnen van subsidiebeleid en subsidieverstrekking. Dit betreft nieuw subsidiebeleid, de ontwikkeling van een brede goed geoutilleerde subsidieafdeling en het subsidieregister. De nota subsidieverstrekking wordt naar verwachting in april door Provinciale Staten behandeld. In deze nota worden voorstellen gedaan om ons subsidiebeleid beleidsmatig bij de tijd te brengen. Daartoe wordt het zogenoemde rijkssubsidiekader ingevoerd. Bij de onderdelen rechtmatig en rechtvaardig van de nota verwerken we nieuwe kaders en nieuwe maatschappelijke ontwikkelingen. Daarbij geven we uitvoering aan de motie van Provinciale Staten over de inkomensnorm. In oktober 2012 is het eerste openbare subsidieregister op de website van de provincie geplaatst. Dit register geeft inzicht in de verleende subsidies over het jaar 2011. Daarmee is voldaan aan de wens van Provinciale Staten. De informatievoorziening rond de subsidieverlening was tot voor kort versnipperd over verschillende organisatieonderdelen. Dit stond een goede informatievoorziening rond de subsidieverlening in de weg. Vooruitlopend op de aanschaf en implementatie van een organisatiebreed zaaksysteem is een uniform registratie- en volgsysteem gebouwd. Met dit systeem wordt op een uniforme wijze noodzakelijke informatie over subsidieverlening op een centrale plek geregistreerd. Bouwurk Het project Bouwurk liep door tot eind oktober 2012. Omdat de geleidelijke overdracht naar de reguliere organisatie al in januari is gestart zijn er geen problemen ontstaan. in de loop van het jaar zijn onderhoudscontracten afgesloten voor de bouwkundige werkzaamheden, elektrotechnische en werktuigkundige installaties. In de loop van het eerste kwartaal 2013 wordt het project financieel (positief) afgesloten. De afdeling Facilitaire Zaken is daarna verantwoordelijk voor het pand. Het Hege Hûs is in 2012 overgedragen aan de gemeente Leeuwarden voor de realisatie van de ondergrondse parkeergarage. Omdat er asbest is aangetroffen liep de sloop van het Hege Hûs, en daarmee ook de bouw van de parkeergarage, vertraging op. Inmiddels is het pand gesloopt. De gemeente heeft aangegeven dat de afgesproken opleverdatum 1 januari 2014 niet meer haalbaar is. De gemeente zal nog een nieuwe opleverdatum aangeven. De latere oplevering heeft geen financiële gevolgen. Totdat de nieuwe parkeervoorziening gereed is wordt gebruik gemaakt van de parkeergarages Hoeksterend en Klanderij. 6. Bedrijfsvoeringskosten In onderstaande tabel wordt de samenstelling van de bedrijfsvoeringskosten weergegeven: onderverdeeld in personele en de overige bedrijfsvoeringskosten. Tot de personele bedrijfsvoeringskosten behoren de salariskosten voor de werkgever. Onder de overige bedrijfsvoeringskosten vallen o.a. de kosten voor huisvesting, automatisering, opleidingen en archiefkosten.

271

Tabel: samenstelling bedrijfsvoeringskosten Bedragen x € 1.000,-

Realisatie 2011


Realisatie 2012


Baten -

Personele kosten

-

Overige bedrijfsvoeringskosten

1.174

1.258

835

423

740

119

193

-74

1.914

1.377

1.028

348

63.125 0

68.054 0

63.356 598

4.698 -598

19.936 0

18.423 0

16.434 525

1.989 -525

83.061

86.477

80.913

5.564

-81.147

-85.101

-79.885

-5.216

3.771

2.687

2.307

380

-77.376

-82.414

-77.578

-4.836

Totaal Baten Lasten -

Personele kosten Inhuur flexpool tlv budget personele kosten - Overige bedrijfsvoeringskosten - Inhuur flexpool tlv budget overige bedrijfsvoeringskosten Totaal Lasten Saldo voor mutatie reserves Mutatie reserves (lopen via de exploitatie) Mutatie reserves Saldo na mutatie reserves

Toelichting In totaal is er een onderbesteding van de bedrijfsvoeringskosten van € 4,8 mln. De onderbesteding op de personele kosten is ontstaan op de volgende posten: vrijval wachtgeld voormalig personeel: € 0,4 mln. Door de afname van het aantal wachtgelders kan deze post naar beneden worden bijgesteld voor 2013 en verder. vrijval frictiekosten personeel: € 0,6 mln. In 2012 hebben we deze post niet volledig hoeven te benutten. Door de krimpende organisatie zijn deze middelen de komende jaren wel benodigd. vrijval van € 0,6 mln. als gevolg van bijstelling van de normbedragen. Sinds twee jaar werken wij met normbedragen per functieschaal voor het ramen van de salariskosten. Dit normbedrag wijkt minimaal (1%) af van de daadwerkelijk verantwoorde salarissen. vrijval van € 2,5 mln. in verband met vacatureruimte. Bij een aantal afdelingen, waaronder Omgevingsvergunningen en toezicht (OVT), is een onderbesteding ontstaan in verband met vacatureruimte. Bij OVT is deze ruimte bewust niet ingevuld in afwachting van de inrichting van de FUMO. Daarnaast zijn de werkzaamheden voor de uitvoering van de WABO meegevallen waardoor ook minder ingehuurd hoefde te worden. Hiertegenover staan lagere inkomsten van € 0,4 mln. als vergoeding voor de inzet van personeel bij derden. Bij de overige bedrijfsvoeringskosten zijn er enkele meevallers, onder andere ten aanzien van het nieuwe provinciehuis. De reserve (ver)nieuwbouw is indertijd ingesteld om de kosten van de tijdelijke huisvesting in de periode tot de verhuizing naar het nieuwe provinciehuis beheersbaar te houden. Van deze reserve resteerde een bedrag van € 1 mln. Deze reserve wordt opgeheven en het bedrag van € 1 mln. valt nu ten gunste van het jaarrekeningresultaat. Ook bleken de exploitatiekosten van het nieuwe provinciehuis in het eerste jaar van ingebruikname € 0,7 mln. lager dan begroot. Bij een aantal overige bedrijfsvoeringskosten is een overbesteding ontstaan van € 0,3 mln.

272

Toerekening van bedrijfsvoeringskosten In onderstaande tabel wordt aangegeven hoe de bedrijfsvoeringskosten zijn toegerekend aan de programma’s. Tabel: toegerekende bedrijfsvoeringskosten Bedragen x € 1.000,-

Realisatie Begroting Realisatie Verschil 2011 2012 na 2012 begroting wijziging en rekening

Specifieke toerekening aan programma’s bestaand beleid - Programma 1 Bestuur en Veiligheid -

Programma 2 Verkeer en Vervoer

-

Programma 3 Water

-

Programma 4 Milieu

-

Programma 5 Landelijk Gebied

-

Programma 6 Economie, Toerisme en Recreatie - Programma 7 Sociaal beleid en zorg -

Programma 8 Cultuur, Taal en Onderwijs

-

Programma 9 Ruimte

-

590

670

627

43

1.696

1.890

1.547

343

324

0

37

-37

11

0

17

-17

471

539

373

167

513

406

404

2

0

0

29

-29

0

0

25

-25

407

370

487

-118

Programma 10 Algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien - Investeringen

0

700

268

432

6.689

7.168

6.526

642

-

5.079

3.574

3.685

-111

195

0

42

-42

0

0

1.123

-1.123

15.975

15.317

15.191

126

Voorzieningen

- Schades en werken voor derden -

Bedrijfsvoering

Totaal specifieke bedrijfsvoeringskosten Algemene toerekening aan programma’s bestaand beleid o.b.v. verdeelsleutel -

Programma 1 Bestuur en Veiligheid

-

Programma 2 Verkeer en Vervoer

5.605

3.999

3.745

253

19.871

22.462

21.214

1.248

-

Programma 3 Water

2.159

1.938

1.821

117

-

Programma 4 Milieu

12.520

13.206

12.152

1.054

-

Programma 5 Landelijk Gebied

7.500

9.226

8.613

613

Programma 6 Economie, Toerisme en Recreatie - Programma 7 Sociaal beleid en zorg

6.365

8.031

7.478

553

1.393

2.282

1.906

376

-

Programma 8 Kultuer, Taal en Underwiis

2.501

3.067

2.944

123

-

Programma 9 Ruimte

2.689

2.519

2.355

164

797

368

159

209

61.401

67.097

62.387

4.710

77.376

82.414

77.578

4.836

-

-

Programma 10 Algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien Totaal algemene bedrijfsvoeringskosten Totaal toegerekende bedrijfsvoeringskosten

De bedrijfsvoeringskosten worden deels specifiek en deels algemeen toegerekend aan de programma’s en investeringen. De specifieke toerekening vindt plaats bij investeringen en bij projecten waarbij de kosten door derden worden gefinancierd (overlopende passiva). Daarnaast worden de bedrijfsvoeringskosten die gerelateerd zijn aan het bestuur specifiek doorbelast, aangezien deze volgens de voorschriften aan programma 1 moeten worden toegerekend.

273

De resterende bedrijfsvoeringskosten worden gedekt uit de algemene middelen. Deze kosten worden via de gerealiseerde inzet van menskracht (verdeelsleutel) aan de programma’s toegerekend. Tabel: Investeringen bedrijfsmiddelen Bedragen x € 1.000,Afgerekende werken Opgeleverde werken Onderhanden werken Totaal

Stand per Vermeerderingen Verminderingen 1-1-2012 827 420 243 78.790 2.068 0 486 282 0 80.103 2.770 243

Stand per 31-12-2012 1.004 80.858 768 82.630

Bij de opgeleverde werken is het nieuwe provinciehuis meegenomen. De afrekening volgt in 2013. De andere investeringen betreffen vooral investeringen in ICT-middelen en bedrijfsmiddelen voor de buitendienst. Zie ook het investeringsoverzicht. Tabel: voorziening groot onderhoud provinciehuis Bedragen x € 1.000,Stand per Toevoeging 1-1-2012 Groot onderhoud 0 228 Provinciehuis

Aanwending 0

Stand per 31-12-2012 228

De voorziening groot onderhoud provinciehuis wordt vanaf 2012 gevoed met € 228.000,per jaar. Inmiddels is er een onderhoudplan opgesteld op basis waarvan deze middelen de komende jaren ingezet zullen worden. Resumerend 2012 was een jaar waarin, voorzien en onvoorzien, heel veel gebeurde op het terrein van de provinciale bedrijfsvoering. Veel zaken zijn opgepakt. In 2012 werd onder andere de strategische personeelsplanning verder uitgebouwd, de afdeling Ynfraprojekten en advys heringericht, de vijf afdelingen gericht op managementservices doorgelicht en van een ontwikkelrichting voor herindeling voorzien, realisatie van en een bestuursbesluit over FUMO voorbereid, het subsidieverleningsproces bedrijfsmatig doorgelicht en op basis daarvan een voorstel voor taakverdeling tussen de subsidieafdeling en de beleidsafdelingen gemaakt, de drie nieuwe beleidsafdelingen verder doorontwikkeld en het proces van beleidsnota’s maken gericht op het maken van integrale beleidsnota’s. De vorming van een nieuwe eenheid grondbeleid en in algemene zin het verbeteren van ons sturingsmodel via onder andere een ambtelijke stuurgroep Sturing en beheersing vroegen ook aanzienlijke aandacht. Dit alles noodzaakte de focus te leggen op al deze zaken met als gevolg daarvan het tijdelijk ‘bevriezen’ van een aantal andere ontwikkelingen. De herstructurering van de personeelsformatie en –organisatie op andere terreinen dan de bovengenoemde is daardoor vertraagd.

274

2.8

Paragraaf 8 – Handhaving

Wat wilden we bereiken? Samen met burger en bedrijf werkt de provincie aan een schoner, mooier en productiever Fryslân. Vanuit dat streven heeft de provincie in het Handhavingsuitvoeringsplan prioriteiten gesteld en daarop toezicht gehouden, want burgers en bedrijven moeten zich bij hun activiteiten houden aan de gestelde normen. Wat hebben we daarvoor gedaan in 2012? Bedrijven en activiteiten, die onder het toezicht van de provincie vallen, zijn gecontroleerd op basis van het Handhavingsuitvoeringsprogramma 2012. Met het uitoefenen van onze toezicht- en handhavingstaken hebben wij bijgedragen aan de doelstelling om Fryslân schoon en veilig te houden. Er zijn honderden controles gehouden en waar het fout ging is ingegrepen, zoals bij bodemverontreinigingen, afvalfraude, overlastsituaties, onveilige situaties op (vaar) wegen en ook in de mooie natuurgebieden is handhavend opgetreden. Op basis van het gedrag van overtreders en de aard en ernst van overtredingen werden de prioriteiten bepaald. Wij hebben ingezet op maximale beïnvloeding van het naleefgedrag. Dit houdt in dat het meest passende toezicht- en handhavingsinstrument ingezet wordt bij overtredingen. Het maakt voor de aanpak uit of het per ongeluk gebeurt of opzettelijk. Iemand die afval dumpt, een bedrijf die gasflessen onveilig opslaat vlak naast een woning of een wildstroper wordt hard aangepakt, maar iemand die nog te weinig weet van recent vastgestelde administratieve regels wordt geïnformeerd en er wordt een termijn gesteld. Daar waar we overtredingen hebben geconstateerd, is het handhavingsinstrumentarium gericht op het snel beëindigen van die overtredingen. De uitvoering van onze toezicht- en handhavingstaken vindt plaats conform landelijk vastgestelde kwaliteitscriteria. Gedoogd is er vrijwel niet. Als er sprake was van gedogen, vanwege zwaarwegende belangen, dan werd dat schriftelijk en onder voorwaarden met een termijnstelling gedaan. Eventuele benadeelden konden er kennis van nemen en eventueel bezwaar maken. Gemeenten, waterschap en provincie in Fryslân voldoen aan de in het omgevingsrecht genoemde landelijke kwaliteitscriteria. Soms is gebruik gemaakt van instrumenten die de wet biedt ter correctie van een tekortkoming. De beleidsregel ‘Aanwijzingsbevoegdheden handhavingsstructuur milieu’ is daarin richtinggevend. De ketenmatige aanpak van aanvraag, vergunningverlening en uitoefenen van toezicht op het vergunde is verbeterd. Het provinciale handhavingsbeleid is actueel en aan de implementatie wordt verder gewerkt. De afdelingen van de provincie stemden hun toezicht in 2012 beter af. Integraal toezicht krijgt, zowel binnen de provincie als in de samenwerking met andere overheden, steeds meer vorm. Dat proces heeft in 2012 door het nieuwe beleid een flinke impuls gekregen. In 2013 krijgt het een vervolg in de vorm van gecombineerde controles en informatie-uitwisseling. Controleurs zijn beter op de hoogte van prioriteiten van een collega in het toezicht in het zelfde domein.

275

Zacht waar het kan en hard waar het moet In de organisatie van het toezicht zijn de gekozen prioriteiten en de financiële basis daarvoor, de begroting, wettelijk verplicht aan elkaar gekoppeld. Daarom wordt in de jaarstukken verslag gedaan van het uitgevoerde toezicht. De inhoudelijke rapportage van het toezicht vindt plaats via een gezamenlijke en integrale rapportage. Deze is ter kennis neming aan Provinciale Staten voorgelegd. In 2012 baseerden we ons bij de inzet van onze toezicht- en handhavingsinstrumenten op het uitgangspunt burger en bedrijf ruimte te geven waar het kan en streng op te treden waar het moet. Dit is in lijn met ons nieuw handhavingsbeleid: zacht waar het kan en hard waar het moet. We zoeken samen met burger en bedrijf naar de gewenste ruimte voor nieuwe ontwikkelingen. Daarbij zoeken we naar mogelijkheden om enige bandbreedte aan te brengen in de toezichtrelatie en daar waar mogelijk bedrijven de helpende hand te bieden. Veiligheids- en milieurisico’s De prioriteiten bij de provinciale handhavingstaken lagen vooral op het beperken van de veiligheids- en milieurisico’s. Een groot deel van de beschikbare capaciteit is ingezet op risicovolle dossiers. Er is gewerkt met variërende controlefrequenties per branche of activiteit. Wanneer blijkt dat de realisatie achterblijft bij de programmering wordt op bedrijfsniveau of per activiteit afgewogen of het risicoprofiel aanleiding geeft tot extra handhaving. Preventief toezicht en handhaven In 2012 is een scheiding aangebracht tussen preventief toezicht en handhaven na het constateren van overtredingen. Daardoor kon adequater de hand gehouden worden aan opgelegde termijnen waarbinnen de overtreding ongedaan gemaakt moest worden. Hierdoor kon ook meer tijd ingezet worden op preventief toezicht, de handhavers namen het vaak tijdrovende correctieproces op zich. Handhaving ruimtelijke ordening Handhaving op het terrein van ‘Ruimte’ was gericht op goede ruimtelijke ordening in de provincie en het belang van de provincie daarin, vooral buiten de bebouwde kommen. In 2012 bestond dit werk vooral uit het houden vooroverleg, indienen van zienswijzen naar aanleiding van bestemmingsplannen en reageren op projectbesluiten. Door vroegtijdig aan te haken komt feitelijk ingrijpen in de vorm van een aanwijzing zelden voor. Samenwerking met andere partijen De samenwerking met bestuursrechtelijke - en strafrechtelijke partijen in onze provincie vindt plaats op basis van een gezamenlijke programma en projecten. Voorbeelden van samenwerkingsprojecten zijn het toezicht op grondstromen bij grote aanpassing van wegen, controle van opslagtanks, asbestsloop en visstroperij. Op diverse onderwerpen is samengewerkt. Het Fries Handhavingsoverleg vormt daarvoor het platform. Ook is in 2012, op initiatief van de Friese Milieufederatie, het project borging groene handhaving opgepakt. Dit met als doel om voor het werk van de Toezichtskringen natuurhandhaving de prioriteiten voor de komende jaren uit te werken en deze taak en de samenwerking tussen provincie en organisaties zoals de politie, Staatsbosbeheer, It Fryske Gea, Sportvisserij Fryslan en Natuurmonumenten te borgen.

276

Speerpunten Naast het uitvoeren van het Handhavingsuitvoeringsprogramma 2012 hebben we in 2012 de volgende speerpunten opgepakt: 1. meer aandacht voor preventie; 2. implementatie van het nieuwe handhavingsbeleid: uitvoering acties Implementatieplan Integraal toezicht- en handhavingsbeleid; 3. handhaven van de kwaliteitseisen uit de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht; 4. stimuleren en faciliteren van de overige kwaliteitseisen voor de op te zetten Regionale uitvoeringsdienst en de Gemeenten; 5. verder inrichten van de Friese uitvoeringsorganisatie Milieu en Omgeving (FUMO); 6. interbestuurlijk toezicht. 1. Preventie Toezicht is nog meer ingezet op advisering en voorlichting aan de bedrijven. Door adequate advisering en uitleg over de prioriteiten willen we het afdwingen van regels voorkomen. Inzet is het gewenste naleefgedrag te stimuleren. Zo wordt in samenspraak met bedrijven en burgers nagegaan hoe de kwaliteit van de leefomgeving kan worden verbeterd. 2. Implementatie handhavingsbeleid Op 7 juni 2011 is het Integraal toezicht- en handhavingsbeleid Provincie Fryslân 20112014 aan Provinciale Staten voorgelegd. Daarin wordt meer ingezet op integraal toezicht en het besef dat toezicht en handhaving een zaak is van alle bestuursorganen. Samenwerking is onontbeerlijk. Dit betekent dat bij een specifieke zaak gekeken wordt welke afdelingen of overheden samen kunnen werken. Tegelijkertijd met de nota is een implementatieplan vastgesteld. Dat plan is momenteel in uitvoering. 3. Kwaliteitseisen Wet algemene bepalingen omgevingsrecht Gelijktijdig met de Wabo, die op 1 oktober 2010 in werking is getreden, zijn ook de kwaliteitscriteria voor de milieuhandhaving, verbreed naar de VROM-brede handhaving (Bouw-en woningtoezicht en Ruimtelijke ordening). Het interbestuurlijk toezicht van de provincie op dit gebied is verbreed naar handhaving van de gehele fysieke leefomgeving. De provincie heeft in 2012 invulling gegeven aan het interbestuurlijk toezicht. Gecontroleerd is of de gemeenten en het waterschap voldeden aan de wettelijke kwaliteitseisen. De rapportage waarin de resultaten zijn opgenomen moet nog worden vastgesteld. 4. Kwaliteitseisen en ontwikkelingen De kwaliteitscriteria gelden als referentie voor zowel de regionale uitvoeringsdiensten (RUD) als de gemeenten. Door een on-line zelfevaluatie kunnen de betrokken organisaties nagaan, waar eventueel verbeteracties nodig zijn op het gebied van vergunningverlening en handhaving. We stimuleren en faciliteren deze kwaliteitsslag, bijvoorbeeld door het geven van voorlichting en advisering. In de discussie over de totstandkoming van de FUMO is het voldoen aan de betreffende kwaliteitseisen een structureel bestuurlijk aandachtspunt geweest. 5. Inrichting Friese Uitvoeringsorganisatie Milieu en Omgeving (RUD/FUMO) In navolging van landelijke afspraken, en om uitvoering te geven aan het Friese Plan van aanpak, is in 2012 onder regie van de provincie met de betrokken partijen, gewerkt aan de totstandkoming van de Friese Uitvoeringsorganisatie Milieu en Omgeving. De Fumo is op 20 december 2012 opgericht. In 2013 wordt verder gewerkt aan het operationaliseren van deze uitvoeringsorganisatie. Deze moet uiterlijk 1-1-2014 operationeel zijn. 6. Interbestuurlijk toezicht Op 1 oktober 2012 trad de Wet revitalisering generiek toezicht (Wrgt) in werking.

277

Deze wet vormt nu de basis voor het interbestuurlijk toezicht (IBT) en heeft betrekking op de toezichthoudende taken van de provincie ten aanzien van de uitvoering van wettelijke taken door gemeenten. Uitgangspunt van de modernisering van het nieuwe stelsel is ‘sober, doch doelmatig’. Dit met inbegrip van het doorvoeren van horizontaal toezicht, in combinatie met een adequate kwaliteitsborging door Provinciale Staten en/of de gemeenteraden. Inzet is om het bestuurlijk toezicht gezamenlijk met de partners te organiseren. Begin november 2012 hebben Gedeputeerde Staten ingestemd met de uitgangspunten van het Interbestuurlijk toezicht. In 2013 vindt de uitwerking plaats.

278

2.9

Paragraaf 9 – Grote projecten

Provinciale Staten hebben bij het vaststellen van de begroting 2013 besloten een paragraaf Grote projecten op te nemen in de planning- en controlproducten. De verantwoording vindt plaats aan de hand van de volgende vragen: Wat wilden we bereiken en wat hebben we gerealiseerd? Wat heeft het gekost? Welke besluiten hebben Provinciale Staten in 2012 genomen? Hoe hebben de risico’s zich ontwikkeld? Voor de risico’s bij de infrastructurele projecten geldt vooral dat ze zowel aan de zijde van opdrachtgever als opdrachtnemers worden vastgelegd in een risicoregister. Door actief risicomanagement wordt hierop continu gestuurd. Bij elk project staat een korte financiële toelichting. Daarbij wordt soms verwezen naar de bijlage Investeringen. De bedragen in deze bijlage kunnen afwijken van de bedragen in deze paragraaf. Dit komt door het doorrekenen naar einde werk (prijspeil).

1 – Definitie groot project

Provinciale Staten hebben aangegeven welke projecten in deze paragraaf worden opgenomen. Infrastructurele projecten Beleid

Tijd

Geld

1 Bereikbaarheidsprojecten Leeuwarden-Vrijbaan a) N31 Haak om Leeuwarden b) Westelijke invalsweg c) Drachtsterweg en omgeving d) Noordwesttangent 2 N31 Traverse Harlingen 3 Verruiming Prinses Margrietkanaal 4 N381 Drachten-Drentse grens 5 De Centrale As 6 Gebiedsontwikkeling Heerenveen 7 Knooppunt Joure, aquaduct Skarster Rien 8 RSP-Spoorprojecten a) Capaciteitsvergroting Leeuwarden–Zwolle Versnelling spoorbrug Van Harinxmakanaal Verbetering overwegveiligheid Rotstergaastweg Heerenveen Ondertunneling spoorkruising ‘Om den Noort’ in Wolvega Verbetering baanvak Meppel-Zwolle (blokverdichting) b) Capaciteitsvergroting Leeuwarden–Groningen c) Station Werpsterhoek d) Spoorlijn Heerenveen-Groningen

n.v.t. project gestopt

279

Overige projecten Beleid

Tijd

Geld

9 Heerenveen, stad van sport (nieuw Thialf) 10 University Campus Fryslân 11 Culturele hoofdstad 2018 12 Europese watertechnologiehub 13 Het Friese Merenproject 14 Toekomst Afsluitdijk 15 Dairy Campus Fryslân 16 Breedbandinfrastructuur in Fryslân

n.v.t.

17 Ecosysteem Drachten 18 Fûns Skjinne Fryske Enerzjy (FSFE) 19 Doefonds 20 Provinciaal Herstructureringsprogramma (PHP) bedrijventerreinen 21 Herstructurering naoorlogse Friese woningvoorraad 22 Agenda Netwerk Noordoost (ANNO) 23 Gebiedsontwikkelingsplan Harlingen-Franekeradeel

2 – Infrastructurele projecten

1

Bereikbaarheidsprogramma Leeuwarden-Vrijbaan (programma 2)

Het bereikbaarheidsprogramma Leeuwarden-Vrijbaan is een programma aan infrastructurele werken, mogelijk gecombineerd met gebiedsontwikkeling Nieuw Stroomland, waar rijk, provincie en gemeente Leeuwarden samen aan werken. Dit betreft meerdere projecten. De belangrijkste voor de provincie zijn: a. N31 Haak om Leeuwarden b. Westelijke invalsweg (fase 1 en fase 2) c. Drachtsterweg en omgeving d. Noordwesttangent e. Station Werpsterhoek f. Extra sneltrein Groningen-Leeuwarden De laatste twee staan vermeld onder de RSP-Spoorprojecten. Grondaankoop De grondverwerving voor de Haak om Leeuwarden en de Westelijke invalsweg loopt naar wens. Met één eigenaar moet nog een overeenkomst worden afgesloten. De verwachting is dat dit in 2013 tot een minnelijk akkoord zal komen. Parallel hieraan loopt ook een onteigeningsprocedure. De rest van de gronden is aangekocht of er is overeenstemming. De grondverwerving is ook op orde gelet op de realisatie van de weg. Voor Drachtsterweg en omgeving hoeven geen gronden aangekocht te worden. Voor de Noorwesttangent zijn alle gronden verworven.

280

1a

N31 Haak om Leeuwarden

Wat wilden we bereiken en wat hebben we gerealiseerd? Voor het noordelijke deel van de Haak om Leeuwarden is, conform planning, een start gemaakt met de realisatie van het middendeel en het aquaduct. Verder zijn er volgens planning twee uitvoeringscontracten gegund: 1. Haak om Leeuwarden Midden en spooronderdoorgangen Westelijke invalsweg. Dit contract is door ProRail aanbesteed aan de combinatie Grutte Fier (omvang ca. € 25 mln.). ProRail is gedelegeerd opdrachtgever namens de provincie. De combinatie Grutte Fier bestaat uit de bedrijven Mobilis, Van Gelder, Oosterhof-Holman en Friso. 2. Aquaduct Rijksweg 31. Dit contract is gegund aan MNO Vervat (omvang ca. 19 mln.) Wat heeft het gekost? Dit project ligt financieel op koers tot einde werk. Zie bijlage Investeringen. Welke besluiten hebben Provinciale Staten in 2012 genomen? Het besluitvormingstraject is in 2011 afgesloten. Hoe hebben de risico’s zich ontwikkeld? Het risico tijdige grondverwerving is in 2012 opgelost door de onteigeningsprocedure. Met nog één eigenaar moet overeenstemming worden bereikt. Dit vormt geen planningsrisico. Het risico flora en fauna (weidevogelcompensatie) is eveneens niet meer aan de orde. In 2012 zijn alle noodzakelijke vergunningen en ontheffingen verleend. Ook is het marktrisico (tegenvallende aanbestedingen) opgelost door positieve aanbestedingen. Overige risico’s zijn vooral uitvoeringsgerelateerd. Er is nog steeds een tijdsrisico als het gaat om de mijlpaal dat de nieuwe Haak in gebruik genomen moet worden in 2014. Deze planning is haalbaar, maar krap. 1b

Westelijke invalsweg (fase 1 en fase 2)

Wat wilden we bereiken en wat hebben we gerealiseerd? Parallel aan de realisatie van de Haak om Leeuwarden wordt ook de eerste fase van de Westelijke invalsweg aangelegd. De provincie is verantwoordelijk voor de bouw van het aquaduct en de aansluiting op de Haak om Leeuwarden. De aansluiting op de Haak is ondergebracht in contract Haak om Leeuwarden Midden. De bouw van het aquaduct Westelijke Invalsweg is gegund aan Ballast Nedam (kosten ca. € 28 mln.). Fase 2 van de westelijke invalsweg is momenteel in voorbereiding. De gemeente Leeuwarden is hiervoor verantwoordelijk. Wat heeft het gekost? Voor dit project liggen we financieel op koers tot einde werk. Zie ook de bijlage investeringen. Welke besluiten hebben Provinciale Staten in 2012 genomen? Het besluitvormingstraject is al in 2011 afgesloten. Hoe hebben de risico’s zich ontwikkeld? Het risico van de aanleg van het aquaduct nabij het spoor en de bebouwde omgeving is ondervangen met een uitgewerkt ontwerp en een uitgebreid onderzoek vanuit de opdrachtgever. Verdere risico’s hebben betrekking op de uitvoering. Ook voor dit project is de planning haalbaar, maar krap. Het betreft een technisch complex bouwwerk. De bouw is in volle gang. Als de aannemer echter tegen problemen aanloopt (bouwtechnisch), bestaat het risico dat de planning niet haalbaar is.

281

1c

Drachtsterweg en omgeving

Het project Drachtsterweg en omgeving bestaat uit meerdere onderdelen. Het eerste deel betreft het Drachtsterplein. Dit is door de gemeente voorbereid, aanbesteed en uitgevoerd. De werkzaamheden zijn in 2012 nagenoeg afgerond. Het tweede deel betreft de verdiepte ligging, inclusief aquaduct en ongelijkvloerse kruising Zuiderburen. Wat wilden we bereiken en wat hebben we gerealiseerd? Volgens planning is in 2012 de planologische procedure afgerond. Er zijn geen beroepsprocedures geweest. De provincie heeft dit deel voorbereid en aanbesteed in 2012 conform planning. Het laatste deel betreft de fietsen sloepenroute Wiarda. Dit is conform planning gestart met de contractvoorbereiding. De reconstructie van het Drachtsterplein is uitgevoerd door MNO (kosten ca. € 10 mln.). Het aanbestedingsresultaat was positief. Het uitvoeringscontract Verdiepte Ligging Drachtsterweg (inclusief aquaduct) is gegund aan Heijmans BV (kosten ca. € 35 mln.). Wat heeft het gekost? Dit project ligt financieel op koers tot einde werk. Zie ook de bijlage Investeringen. Welke besluiten hebben Provinciale Staten in 2012 genomen? Het besluitvormingstraject is in 2011 afgesloten. Hoe hebben de risico’s zich ontwikkeld? Voor de verdiepte ligging waren er planologische risico’s voorzien (procedures Raad van State). Deze hebben zich niet voorgedaan; er zijn geen bezwaren bij Raad van State ingediend. Overige risico’s zijn verder vooral uitvoeringsgerelateerd. 1d

Noordwesttangent

Het uitvoeringscontract Noordwesttangent is begin 2011 gegund aan de combinatie KWS Infra bv en Van Hattum en Blankevoort bv voor ruim € 10 mln. en is op dit moment volop in uitvoering. Wat wilden we bereiken en wat hebben we gerealiseerd? Een goede aansluiting van Noord(west)-Fryslân op het hoofdwegennet richting Harlingen en Heerenveen. Door toepassing van de methode leanplanning zijn de werkzaamheden zo ver gevorderd dat alle werkzaamheden in 2013 afgerond kunnen worden in plaats van in 2014. Wat heeft het gekost? Dit project ligt financieel op koers tot einde werk. Naar verwachting zal de Noordwesttangent in 2013 ruim binnen budget worden afgerond. Zie ook de bijlage Investeringen. Welke besluiten hebben Provinciale Staten in 2012 genomen? Het besluitvormingstraject is in 2010 afgesloten. Hoe hebben de risico’s zich ontwikkeld? De werkzaamheden zijn voor ongeveer 65% afgerond, waardoor de meeste risico’s al zijn genivelleerd. Er zijn geen nieuwe risico’s bijgekomen.

282

2

N31 Traverse Harlingen (programma 2)

Wat wilden we bereiken en wat hebben we gerealiseerd? Doelstelling voor 2012 was het afronden van de planstudiefase en afsluiten van een realisatieovereenkomst met de samenwerkingspartners. In het voorjaar van 2012 is het MER-OTB (Milieueffectrapport-Ontwerp Tracébesluit) afgerond. Op het plan zijn 23 zienswijzen binnengekomen. Deze zijn deels verwerkt. Na de zomer is het TB (Tracébesluit) door de minister ondertekend. Er is één beroep ingesteld bij de Raad van State. De verwachting is dat in het voorjaar van 2013 het TB onherroepelijk is. Inmiddels heeft de Raad van State haar uitspraak gedaan en is het plan onherroepelijk. Voor de uitvoering hebben rijk, provincie en gemeente een realisatie-overeenkomst opgesteld. Dit in samenwerking met project Knooppunt Joure, aquaduct Skarster Rien. De overeenkomst moet nog getekend worden. De minister heeft aangegeven geen enkel besluit over projecten te nemen, totdat die met de Kamer gesproken heeft over de bezuinigingen op de IenM-begroting. De verwachting is dat de ondertekening daarom pas in april 2013 kan plaatsvinden. Tot dat moment kan maar beperkt verder gewerkt worden aan de voorbereiding van de uitvoering. Hierdoor loopt de voorbereiding vertraging op en is het onderdeel ‘Tijd’ in de tabel daarmee oranje. Vooralsnog heeft deze vertraging geen consequenties voor de opleverdatum van het project. Grondaankoop Op dit moment is meer dan de helft van de dossiers afgerond. Er lopen nog een zestal onderhandelingen. De noodzaak van onteigening kan nog niet worden uitgesloten. De documenten hiervoor zijn in voorbereiding. Omdat het een rijksweg betreft, wordt de onteigening door het rijk uitgevoerd. Wat heeft het gekost? Voor de planstudie is bij de start van het project een budget € 12,6 mln. beschikbaar gesteld, waarvan € 2,925 mln. ten behoeve van de planstudie, € 3,5 mln. voor de grondverwervingen en € 6,175 mln. voor de verdere (contract)voorbereiding. In totaal is voor de planstudiefase inclusief grondverwerving tot en met 31 december 2012 € 4,1 mln. uitgegeven. Aangezien er alleen nog kosten worden gemaakt voor de grondverweving is de verwachting dat een en ander binnen budget blijft. Zie voor meer informatie de bijlage Investeringen. Welke besluiten hebben Provinciale Staten in 2012 genomen? In 2012 zijn geen besluiten aan Provinciale Staten voorgelegd. Wel zijn de Staten geïnformeerd over de voortgang van het project. Hoe hebben de risico’s zich ontwikkeld? Prijs/marktontwikkeling. Dit risico wordt beheerst door een adequate aanbestedingsstrategie waarin getracht wordt de creativiteit van de markt optimaal te benutten. In 2013 worden de contractstukken opgesteld, daarbij zal expliciet uitwerking worden gegeven aan het benutten van de creativiteit van de markt. Te weinig sturing op de financiële risico’s. Rijkswaterstaat is verantwoordelijk voor de uitvoering en de provincie draagt het financiële risico. Door de opgezette bestuurlijke alliantie en de realisatieovereenkomst is de verwachting dat we dit risico kunnen beheersen. De onzekerheid van faillissementen die in de huidige economische situatie niet uitgesloten kunnen worden. Via bankgaranties en een goede controle vooraf wordt geprobeerd dit te beheersen. Bij het opstellen van het contract zal dit een belangrijk aandachtspunt zijn. De kinderziektes van een gezamenlijke uitvoering door middel van een bestuurlijke alliantie. Het operationeel krijgen van een goed draaiende alliantie kost tijd; vooral de planning staat onder druk.

283

De bezuinigingen van het kabinet, waardoor ondertekening van de Rok (=regionale overeenkomst) is uitgesteld tot na de kamerbehandeling van de bezuinigingsvoorstellen van ministerie Infrastructuur & Milieu. 3

Verruiming Prinses Margrietkanaal (programma 2)

Wat wilden we bereiken en wat hebben we gerealiseerd? Het realisatiecontract voor de brug Burgum is opgesteld. Daarnaast is in 2012 een onderzoek naar de technische staat van onderhoud van de bruggen opgesteld. Het gaat hierbij om bruggen die ten gevolge van de temporisering van fase twee pas na 2020 in aanmerking komen voor vervanging. Door de minister is conform planning een realisatiebesluit genomen over de brug Burgum en de kanaalverlegging. Daarmee is de financiering voor dit deel geregeld en kan in samenhang met de Centrale As worden uitgevoerd. Voor de gebiedsontwikkeling Skûlenboarch-Wetskern wordt voor het gebied ten zuiden van het Prinses Margrietkanaal gewerkt aan een bestemmingsplan. Hierin worden alle plannen vanuit de gebiedsontwikkelingen meegenomen, zoals de ontsluitingsweg voor het bedrijventerrein Skûlenboarch. De gemeente Achtkarspelen is trekker van dit bestemmingsplan. Door problemen daar is dit in 2012 nagenoeg niet van de grond gekomen, waardoor er een vertraging van ruim een half jaar is ontstaan. Voor een heldere procedure richting bevolking is gekozen om Het Milieueffectrapport en Provinciaal Inpassingsplan (MER/PIP) voor Skûlenboarch/Westkern gezamenlijk te presenteren, waarna het eind 2012 aan Provinciale Staten zou worden voorgelegd. Helaas lukt het niet de economische onderbouwing sluitend te krijgen. Om deze reden is gekozen voor een gescheiden aanpak. Naar verwachting wordt de MER in de Statenvergadering van juni 2013 behandeld. Het PIP wordt aan Provinciale Staten voorgelegd als de economische onderbouwing is opgelost. Dit wordt betrokken bij de samenstelling van de kadernota 2014. Wat heeft het gekost? De planstudies voor de bruggen fase 2a hebben € 1,53 mln. gekost. De afronding zal in 2013 zijn. De uitvoering brug Burgum kost € 26,45 mln. en wordt afgerond in 2017. De uitgaven vinden grotendeels plaats in 2015, 2016 en 2017. De planfasekosten voor de gebiedsontwikkeling Skûlenboarch/Westkern zijn in totaal € 425.000,-. Er is € 397.487,uitgegeven. Dit project ligt financieel op schema. Zie ook de bijlage Investeringen. Welke besluiten hebben Provinciale Staten in 2012 genomen? In februari 2012 is de overeenkomst vastgesteld met het rijk over overdracht Prinses Margrietkanaal en afkoop Van Harinxmakanaal. In september 2012 hebben Provinciale Staten het uitvoeringskrediet voor de brug Burgum en de kanaalverlegging bij het aquaduct in de Centrale As beschikbaar gesteld. Hoe hebben de risico’s zich ontwikkeld? Prijs-/marktontwikkeling. Dit risico wordt beheerst door een adequate aanbestedingsstrategie waarin getracht wordt de creativiteit van de markt optimaal te benutten. De onzekerheid van faillissementen die in de huidige economische situatie niet uitgesloten kunnen worden. Via bankgaranties en een goede controle vooraf wordt geprobeerd dit te beheersen. Van het Provinciaal Inpassingplan (PIP) voor project Skûlenboarch/Westkern is de economische haalbaarheid van het watergebonden bedrijventerrein door de gemeenten niet rond te krijgen. In het coalitieakkoord is de bijdrage (€ 5 mln.) van de provincie hiervoor geschrapt.

284

Het moment van overdracht van het prinses Margietkanaal is onduidelijk. Uiterlijk 1 januari 2014 is de overdracht naar het rijk. De werkwijze, richtlijnen, kaders en eisen van het rijk zijn afwijkend van die van de provincie. Voor overdracht worden hierover de afspraken vastgelegd, zodat er geen scopewijzigingen als gevolg van de overdracht gaan plaatsvinden. Door de overdracht van het Prinses Margrietkanaal naar het rijk is het mogelijk dat voor het watergebonden bedrijventerrein andere eisen worden gesteld voor de te realiseren langshaven. Het rijk moet bezuinigen, dit kan tot temporisering leiden van de realisatie een daarmee van invloed op de uitvoeringsplanning. 4

N381 Drachten-Drentse grens (programma 2)

In 2011 hebben Provinciale Staten bij vaststelling van het Provinciaal Inpassingsplan (PIP) de onteigeningsbevoegdheid gedelegeerd naar Gedeputeerde Staten. Wat wilden we bereiken en wat hebben we gerealiseerd? Afgelopen jaar is het PIP conform planning onherroepelijk geworden. Dit is gerealiseerd met de uitspraak van de afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State op 31 oktober 2012. Ook is het Inrichtingsplan Gebiedsontwikkeling definitief geworden. Dit is gebeurd met de vaststelling door Gedeputeerde Staten op 17 december 2012. In april 2012 hebben Gedeputeerde Staten het onteigeningsverzoek naar de Kroon verstuurd. Dit heeft geleid tot een Koninklijk Besluit over de onteigening. Dit is gerealiseerd door publicatie van het besluit op 28 december 2012 in de Staatscourant. Op 26 november 2012 is gestart met de aanbesteding van contract 1 (Drachten-Oosterwolde). Grondaankoop Het Koninklijk Besluit (KB) over de onteigening maakt het mogelijk alle gronden te verwerven, ook als de eigenaren hun grond niet willen verkopen. Er is voor 21 grondeigenaren een Koninklijk Besluit voor onteigening ontvangen. Met vijf daarvan is overeenstemming bereikt en is de akte gepasseerd. Met acht van de 21 is een mondelinge overeenstemming. Met de laatste acht wordt op dit moment nog onderhandeld. Wat heeft het gekost? Met het instemmen van het Realisatiebesluit N381 op 10 februari 2010 is € 161,3 mln. (inclusief € 4 mln. BDU) ter beschikking gesteld voor de planvorming, voorbereiding en realisatie van het project N381 Drachten-Drentse grens. Met het instemmen met het begrotingsvoorstel 2013 op 7 november 2012 is € 11,9 mln. beschikbaar gesteld voor de gebiedsontwikkeling N381 Drachten-Drentse grens. Dit project ligt financieel op koers tot einde werk. Zie ook de bijlage Investeringen. Welke besluiten hebben Provinciale Staten in 2012 genomen? Provinciale Staten hebben op 7 november 2012 ingestemd met het begrotingsvoorstel voor 2013 en daarmee ook met de financiering voor de gebiedsontwikkeling N381 Drachten-Drentse grens. Hoe hebben de risico’s zich ontwikkeld? Er is nog een risico dat grondeigenaren in cassatie gaan bij de Hoge Raad naar aanleiding van de uitspraak van de rechtbank over het onteigeningsvonnis. Dit kan leiden tot vertraging en latere oplevering van het werk. Planningsrisico: uit de contacten met marktpartijen komt naar voren dat de oorspronkelijke opleverdatum van eind 2014 onder druk staat. Hiervoor zijn verschillende redenen. Zo is onder andere de scope van het project uitgebreid doordat de gebiedsontwikkeling aan het project is toegevoegd. Ook ontbreken er nog enkele belangrijke grondposities en heeft de aannemer extra tijd nodig om de wensen voor duurzaamheid en hergebruik van materialen in te kunnen vullen. In

285

november zijn Provinciale Staten per brief geïnformeerd over het verschuiven van de opleverdatum van het project, inclusief de onderdelen van de Gebiedsontwikkeling, naar 31 december 2015. 5

De Centrale As (programma 2)

Wat wilden we bereiken en wat hebben we gerealiseerd? Na het onherroepelijk worden van het Provinciaal Inpassingsplan eind 2011 is er gestart met de aanbesteding van de verschillende onderdelen. Dit heeft in 2012 geresulteerd in het gunnen van de aanleg van de rondweg Garyp (onderdeel Zuid 1) aan Haarsma uit Tjerkwerd. Daarnaast is de aanleg van deel Noord 2 (Dokkum–De Westereen/Feanwâlden) gegund aan Heijmans uit Rosmalen/Hoogeveen. Beide contracten zijn Europees aanbesteed. Daarmee ligt het project op koers. In 2012 is er in het kader van het Koninklijk Besluit Onteigening De Centrale As een groot aantal dossiers niet goedgekeurd. In 2012 is de nieuwe procedure (administratieve deel) voor de onteigening opgestart. Door deze situatie is de planning onder druk gekomen. Er zal op meerdere plaatsen gelijktijdig gewerkt moeten worden om de openstelling op 31 december 2015 te kunnen behalen. Hierop is de aanbestedingsplanning aangepast. De eindmijlpaal blijft overeind. Grondaankoop Van de 164 dossiers zijn inmiddels 81 in eigendom. Van de resterende 83 is in 24 gevallen sprake van overeenstemming. Hiervan is de akte nog niet gepasseerd. In 26 gevallen zijn de onderhandelingen in een vergevorderd stadium. In de laatste 33 gevallen zijn de minnelijke onderhandelingen gaande. Dit is een wezenlijke verbetering ten opzichte van de situatie medio 2012 (bekendmaking Koninklijk Besluit). Wat heeft het gekost? De uitgaven in 2012 bedroegen € 12,4 mln., de inkomsten afgerond € 17,5 mln. Voor dit project is in financiële zin sprake van een wezenlijke verbetering. Vooral door meevallende aanbestedingen is de omvang van de post ‘project onvoorzien’ bijna op het niveau van wat wenselijk is, inclusief de bezuinigingsdoelstelling programma 2. Zie voor meer informatie de tabel Overzicht investeringen. Welke besluiten hebben Provinciale Staten in 2012 genomen? In 2012 zijn Provinciale Staten geïnformeerd over het onteigeningsdossier De Centrale As. Verder heeft er besluitvorming plaatsgevonden over het burgerinitiatief BetterAs (niet agenderen). Daarnaast is de gebiedsvisie De Centrale As vastgesteld. Ook is het krediet voor de uitvoering beschikbaar gesteld, waarbij gestreefd wordt naar maximale integratie met de wegcontracten. Hoe hebben de risico’s zich ontwikkeld? Grondverwerving: er is een duidelijke voortgang te constateren bij de minnelijke verwerving. Hiermee wordt het risico ook kleiner. Wel blijft er nog een restrisico over. Hierop wordt geacteerd door in te blijven zetten op het minnelijk verwerven van gronden, het aangeven van een realistisch tijdpad voor het beschikbaar komen van de gronden in de contracten en een verzwaarde inzet op het onteigeningstraject. Met betrekking tot het risico van tegenvallende aanbestedingen is sprake geweest van een (bijzonder) positieve ontwikkeling. Hiermee is de financiële positie van het project sterk verbeterd. Prijs-/marktontwikkeling: dit risico wordt beheerst door een adequate aanbestedingstrategie waarin getracht wordt de creativiteit van de markt optimaal te benutten. Daarnaast is er sprake van een lijn waarbij er reële kansen voor het MKB worden gecreëerd in de directe aanneming.

286

De onzekerheid van faillissementen die in de huidige economische situatie niet uitgesloten kunnen worden. Via bankgaranties en een goede controle vooraf wordt geprobeerd dit te beheersen. 6

Gebiedsontwikkeling Heerenveen

Wat wilden we bereiken en wat hebben we gerealiseerd? Er zijn plannen ontwikkeld om Heerenveen voor de langere termijn bereikbaar te houden. Met de gemeente is afgesproken dat zij de plannen zouden uitwerken. Omdat de gemeente zich de afgelopen periode vooral heeft gefocust op haar begroting, is het project in 2012 op ‘hold’ gezet. Met de gemeente zal in 2013 overleg plaatsvinden over de wijze waarop dit project doorgaat. Wat heeft het gekost? Door de vertraging zijn er geen kosten gemaakt voor deze studie. Zie ook de bijlage Investeringen. Welke besluiten hebben Provinciale Staten in 2012 genomen? De Staten zijn door een brief van 6 februari (kenmerk: 982605) geïnformeerd over de intentieovereenkomst die is gesloten tussen Rijkswaterstaat, gemeente Heerenveen en provincie Fryslân. Hierin is de intentie uitgesproken deze plannen uit te willen voeren. Hoe hebben de risico’s zich ontwikkeld? Er zijn geen bijzondere ontwikkelingen. 7

Knooppunt Joure, aquaduct Skarster Rien

Wat wilden we bereiken en wat hebben we gerealiseerd? In 2012 zijn de plannen voor Knooppunt Joure uitgewerkt en heeft de minister het Ontwerp-Tracebesluit vastgesteld (21 mei 2012). Dit OntwerpTracébesluit (OTB) is ter visie gelegd. Op het OTB zijn 28 zienswijzen binnengekomen. De meeste zienswijzen gaan over de inpassing van het ontwerp. Er zijn geen zienswijzen tegen de oplossing als zodanig ingediend. Voor de uitvoering hebben rijk, provincie en gemeente een realisatie-overeenkomst opgesteld, in samenwerking met project N31 Traverse Harlingen). De minister heeft aangegeven geen enkel besluit over projecten te nemen, totdat die met de Kamer gesproken heeft over de bezuinigingen op de I&M-begroting. De verwachting is dat de ondertekening daarom pas in april 2013 kan plaatsvinden. Tot dat moment kan maar beperkt verder gewerkt worden aan de voorbereiding van de uitvoering. Hierdoor loopt de voorbereiding vertraging op. Grondaankoop Voor de grondexploitatie Knooppunt Joure is een budget van € 7,6 mln. opgenomen voor grondaankoop. Voor de aanleg van het aquaduct is € 1,0 mln. voor grondaankoop opgenomen. De onderhandelingen bevinden zich in de fase waarin op minnelijke wijze tot aankoop over kan gaan. Met de aankoop van gronden benodigd voor het aquaduct is nog niet begonnen, in afwachting van besluitvorming van de minister over de aanvullende bezuinigingen op infrastructuurprojecten van € 300 mln. Wat heeft het gekost? De kosten voor knooppunt Joure zijn geraamd op € 70 mln. Voor het aquaduct Skarster Rien is € 50 mln. nodig. De dekking is in de concept-realisatieovereenkomst beschreven. De provincie is de grootste financier en stuurt de rijksprojecten financieel aan. Zie ook de bijlage Investeringen.

287

Welke besluiten hebben Provinciale Staten in 2012 genomen? In 2012 zijn geen besluiten aan Provinciale Staten voorgelegd. Wel zijn de Staten geïnformeerd over de voortgang van het project. Hoe hebben de risico’s zich ontwikkeld? De mogelijkheid van het koppelen van een aquaduct aan het knooppunt is een mooie kans, zelfs als dit enige vertraging zou kunnen hebben voor het project. Omdat het een rijksweg is waar de provincie de grootste financierder is, heeft dit geleid tot een keuze om in een alliantie samen te gaan werken. Het project heeft nog een taakstelling van € 4,5 mln.

8

RSP-Spoorprojecten (programma 2)

Algemeen De RSP-Spoorprojecten zijn onder te verdelen in drie hoofdprojecten: 1. Capaciteitsvergroting van de spoorverbinding Leeuwarden-Zwolle voor de uitbreiding van het aantal treinen van twee naar vier per uur in beide richtingen. 2. Capaciteitsvergroting van de spoorverbinding Leeuwarden-Groningen voor de tweede sneltrein die gaat rijden. 3. Aanleg van station Werpsterhoek met een onderdoorgang voor auto’s, vrachtwagen en landbouwvoertuigen en een onderdoorgang voor fietsers en voetgangers. Welke besluiten hebben Provinciale Staten in 2012 genomen? Op 16 juni 2009 hebben Provinciale Staten ingestemd met de uitwerking van het Regio Specifiek Pakket (RSP) en daarmee met de uitwerking van de hiervoor genoemde spoorprojecten. Financiering RSP-spoorprojecten De spoorprojecten worden gefinancierd uit de RSP-middelen die het rijk beschikbaar heeft gesteld. Voor de capaciteitsvergroting van de spoorverbinding LeeuwardenGroningen en de realisatie van station Werpsterhoek is ook een regionale bijdrage van ca. 9% met het rijk afgesproken. De regionale bijdrage voor deze spoorprojecten worden op pakketniveau gefinancierd door de gemeente Leeuwarden. De capaciteitsvergroting van de spoorverbinding Leeuwarden-Zwolle wordt gefinancierd uit de RSP-middelen die beschikbar zijn gesteld bij de motie ‘Koopmans’. Voor deze projecten is door het rijk geen regionale bijdrage geëist. Per hoofdproject wordt meer specifiek op de financiering ingegaan. Grondaankoop De grondaankoop is bij de RSP-Spoorprojecten geen issue. 8a

Capaciteitsvergroting spoorverbinding Leeuwarden-Zwolle (programma 2)

De 1. 2. 3.

capaciteitsvergroting Leeuwarden-Zwolle bestaat uit de volgende subprojecten: Versnelling spoorbrug Van Harinxmakanaal (€ 2,4 mln. motie Koopmans). Verbetering overwegveiligheid Rotstergaastweg Heerenveen (PM motie Koopmans). Ondertunneling spoorkruising ‘Om den Noort’ in Wolvega (€ 12 mln.). Bijdrage uit motie Koopmans € 10,5 mln., gemeente Weststellingwerf € 1,5 mln. 4. Verbetering baanvak Meppel-Zwolle (blokverdichting) (€ 12 mln. motie Koopmans). 5. Capaciteitsvergroting Herfte-Zwolle (PM, gedeeltelijk motie Koopmans mogelijk, verder nog dekking (vanuit rijksmiddelen) zoeken). 6. Aanpassing station Zwolle (bijdrage uit motie Koopmans € 46 mln.).

288

Wat wilden we bereiken en wat hebben we gerealiseerd? De zes genoemde projecten worden in opdracht van het rijk door ProRail uitgevoerd. De planuitwerkingsfase voor de onder 1 en 3 genoemde projecten zijn gereed. De planuitwerkingsfase voor de onder 2 genoemde studie is opgestart. Hetzelfde geldt voor de planuitwerkingsfase van de onder 4, 5 en 6 genoemde projecten. Deze laatste drie genoemde projecten worden nu in opdracht van het rijk door ProRail in samenhang onderzocht. Wat heeft het gekost? De planuitwerkingsfase wordt door het rijk gefinancierd uit de Koopmansgelden. In de huidige fase wordt voor deze projecten relatief weinig geld uitgegeven. Welke besluiten hebben Provinciale Staten in 2012 genomen? Door Provinciale Staten zijn in 2012 geen besluiten genomen over de infrastructurele spoorprojecten op de spoorverbinding Leeuwarden-Zwolle. Wel is er een besluit genomen met betrekking tot de afspraken met de NS over de gefaseerde uitbreiding van de dienstregeling naar vier treinen per uur in de periode van 2013 t/m 2025. Hoe hebben de risico’s zich ontwikkeld? De versobering van het ontwerp van de spoortunnel Wolvega heeft er toe geleid dat de raming is uitgekomen op het taakstellend budget van € 12 mln. Verder is duidelijk geworden dat er voor de wenselijke capaciteitsuitbreiding op Herfte-Zwolle een extra bedrag nodig is van minimaal € 40 mln. Dekking hiervoor wordt gezocht door de drie noordelijke provincies, provincie Overijssel en het ministerie van Infrastructuur & Milieu. 8b

Capaciteitsvergroting spoorverbinding Leeuwarden-Groningen (programma 2)

Wat wilden we bereiken en wat hebben we gerealiseerd? Conform planning is er in 2012 gestart met de tracéprocedure en de MER-procedure. Parallel hier aan is conform planning gewerkt aan de planuitwerkingsfase. Wat heeft het gekost? Voor de gehele planuitwerkingsfase heeft ProRail van het rijk een bedrag van € 4,6 mln. ter beschikking gekregen. Er zijn geen aanwijzingen dat dit budget door ProRail wordt overschreden. Dit bedrag komt uit de € 120 mln. (prijspeil 2007) die het rijk beschikbaar heeft voor de spoorverbinding Leeuwarden-Groningen. Welke besluiten hebben Provinciale Staten in 2012 genomen? Door Provinciale Staten zijn in 2012 geen besluiten genomen met betrekking tot de infrastructurele spoorprojecten op de spoorverbinding Leeuwarden-Groningen. Hoe hebben de risico’s zich ontwikkeld? Met de provincie Groningen is afgesproken dat zij het deel van de verdubbeling dat niet per se noodzakelijk is voor de extra sneltrein separaat zullen financieren. Hierdoor komen de geschatte kosten dichter bij het bij het taakstellend budget van € 120 mln. 8c

Station Werpsterhoek (programma 2)

Wat wilden we bereiken en wat hebben we gerealiseerd? Op verzoek van de kwaliteitscommissie is het schetsontwerp de onderdoorgang voor de fietsen voetgangers bij station Werpsterhoek aangepast. Deze aanpassing was mogelijk binnen de huidige planning van de planuitwerkingsfase. Conform planning is in 2012 het bestemmingsplan voor het stationsgebied aangepast. Het bestemmingsplan voor station Werpsterhoek is in december 2012 door de gemeenteraad van Leeuwarden vastgesteld.

289

Wat heeft het gekost? Voor de huidige planuitwerkingsfase heeft ProRail van rijk een bedrag beschikbaar van € 0,47 mln.). Er zijn geen aanwijzingen dat dit budget wordt overschreden. Dit bedrag komt uit de € 28 mln. (prijspeil 2007) die het rijk beschikbaar heeft voor station Werpsterhoek. Welke besluiten hebben Provinciale Staten in 2012 genomen? Door Provinciale Staten zijn in 2012 geen besluiten genomen over het station Werpsterhoek. Hoe hebben de risico’s zich ontwikkeld? Het versoberde ontwerp is in de planuitwerkingsfase veder uitgewerkt. De kostenschatting valt nu binnen het taakstellend budget van € 28 mln. Tijdens de procedure voor de wijziging van het bestemmingsplan zijn enkele zienswijzen ingediend. Het risico is aanwezig dat er een bezwaarprocedure doorlopen moet worden, waardoor de onderdoorgangen op een later tijdstip gereed zijn. 8d

Spoorlijn Heerenveen-Groningen

Wat wilden we bereiken en wat hebben we gerealiseerd? Het doel van het project Spoorlijn Heerenveen-Groningen was om te onderzoeken wat de haalbaarheid is van een zogenaamde ‘heavy railverbinding’ (spoorlijn) tussen Heerenveen en Groningen. Op 18 juli 2012 hebben Provinciale Staten geconcludeerd dat het op dit moment niet verantwoord is om de spoorlijn aan te leggen. Belangrijkste redenen zijn de hoge aanlegkosten (raming € 100 mln. hoger dan het budget) en de hoge kosten voor beheer, instandhouding en exploitatie van de lijn (€ 6 mln. per jaar). Wat heeft het gekost? Voor deze fase van het project was € 4,2 mln. aan budget beschikbaar, het project heeft Fryslân circa € 1,5 mln. gekost. Dit project is gestopt. Zie voor meer informatie de bijlage Investeringen. Dit overzicht moet nog aangepast worden in verband met het beëindigen van het project. Deze administratieve verwerking vindt in 2013 plaats. Welke besluiten hebben Provinciale Staten in 2012 genomen? Op 18 juli 2012 heeft PS besloten om te stoppen met het project Spoorlijn HeerenveenGroningen. In het verlengde hiervan heeft PS besloten om GS te vragen om in juni 2013 met een alternatief investeringsplan voor Heerenveen en Drachten te komen met een minimaal investeringsvolume van € 24 mln. Hoe hebben de risico’s zich ontwikkeld? Niet van toepassing.

3 – Overige projecten

9

Heerenveen, stad van Sport (Nieuw Thialf) (programma 6)

Wat wilden we bereiken en wat hebben we gerealiseerd? In de loop van 2012 stond een definitieve ‘go-no go-beslissing’ gepland, waarna een bouwperiode van circa drie jaar was voorzien. In 2012 is de ver- en nieuwbouw op de huidige locatie, die door Provinciale Staten in februari 2012 is gekozen als voorkeursvariant, in nauwe samenwerking met belanghebbenden uitgewerkt. Er is een

290

Programma van Eisen ontwikkeld, een investeringsraming gemaakt, een prognose exploitatiebegroting opgesteld en een juridische structuur opgezet. Dit heeft geleid tot het voorstel om te kiezen voor een wedstrijdhal en een toptrainingshal met een tweede baan. De investeringskosten worden geraamd op € 106 mln. De oplevering is gepland in het jaar 2016. Wat heeft het gekost? De uitwerking heeft bijna € 600.000,- gekost. De helft hiervan wordt betaald door de provincie en de andere helft door de gemeente Heerenveen. Welke besluiten hebben Provinciale Staten in 2012 genomen? Op 22 februari 2012 is besloten om vernieuwbouw op de huidige locatie als voorkeursvariant verder uit te werken. Op 19 december 2012 is besloten te streven naar een Nieuw Thialf waarbij er sprake is van een wedstrijdhal en optioneel een toptrainingshal (tweede baan). Ook is besloten om voor de realisatie maximaal een bedrag van € 50 mln. te reserveren, waarbij over de dekking nog nadere besluitvorming plaatsvindt. Het projectvoorstel wordt verder uitgewerkt tot een realisatiebesluit en wordt geagendeerd voor de Statenvergadering van juni 2013. Het realisatieproces wordt zodanig ingericht dat de bouw van de wedstrijdhal in april 2014 kan starten. Hoe hebben de risico’s zich ontwikkeld? In de loop van 2012 is de betrokkenheid bij het project voor de provincie toegenomen. Onder andere door de marksituatie, waarin een minder groot aandeel aan cofinanciering wordt verwacht, en door de opgezette juridische structuur. Hierin is, om ongeoorloofde staatssteun te voorkomen, een Onroerend Goed bv voorzien die in overheidshanden is. Een grotere betrokkenheid betekent meer risico’s. Bij de uitwerking richting een te nemen realisatiebesluit in juni krijgen de risico’s speciale aandacht. 10

University Campus Fryslân (programma 8)

Wat wilden we bereiken en wat hebben we gerealiseerd? Op 26 januari 2011 is het ‘Programma University Campus Fryslân 2010-2015´ door Provinciale Staten vastgesteld. Ook is toen een bedrag van € 16,4 mln. beschikbaar gesteld: € 2,4 mln. voor de organisatie van de stichting en € 14 mln. voor projecten. Van dit laatste bedrag is € 7 mln. door de Staten vrijgegeven (eerste tranche). Het was de bedoeling om in het najaar van 2012 deze eerste tranche dusdanig besteed te hebben dat de tweede tranche van € 7 mln. kon worden gevraagd aan PS. Doordat het opstarten van de uitvoering van het programma en het initiëren van subsidiewaardige projecten van de kennisinstellingen langer heeft geduurd dan oorspronkelijk verwacht, zullen de projectmiddelen van de eerste tranche in de loop van maart 2013 vergaand besteed zijn. De aanvraag voor de tweede tranche van € 7 mln. zal in het voorjaar van 2013 aan PS worden voorgelegd. In december 2012 is een concept Herijkingsnotitie door de Stichting UCF opgesteld die als basis zal gaan dienen voor de aanvraag van de tweede tranche en eventuele aanpassingen in het door PS vastgestelde UCF-programma. Provinciale Staten zijn op 12 december 2012, middels een informerende statenbijeenkomst, geïnformeerd over de voortgang van het programma UCF. Wat heeft het gekost? Op 26 januari 2011 hebben PS een bedrag van € 16,4 mln. voor het ‘Programma University Campus Fryslân 2010-2015´ beschikbaar gesteld. Dit betreft: € 2,4 mln. voor de organisatie van de stichting, voor vier jaar (i.e. € 600.000,- per jaar). € 14 mln. voor projecten. Van dit bedrag is € 7 mln. door de Staten vrijgegeven. De tweede tranche van € 7 mln. zal in het voorjaar van 2013 bij PS worden aangevraagd.

291

Welke besluiten hebben Provinciale Staten in 2012 genomen? In het jaar 2012 zijn over UCF geen besluiten genomen door PS. Hoe hebben de risico’s zich ontwikkeld? De uitvoering is op afstand gezet in de Stichting UCF. Hierdoor is er een grote mate van afhankelijkheid gecreëerd ten aanzien van de realisatie van de doelen van het programma. Door regelmatig overleg op ambtelijk en bestuurlijk niveau en kwartaalrapportages wordt de voortgang intensief gemonitord en wordt indien wenselijk bijgestuurd. Door een dynamisch risicobeheersingssysteem, dat periodiek geactualiseerd wordt, worden alle mogelijke risico´s in beeld gebracht en hierop beheersmaatregelen geformuleerd en tot uitvoer gebracht. 11

Culturele Hoofdstad 2018 (programma 8)

Wat wilden we bereiken en wat hebben we gerealiseerd? De provincie wilde bereiken dat Leeuwarden zich op basis van het bidbook zou weten te plaatsen voor de eindronde om namens Nederland in 2018 Culturele Hoofdstad van Europa te worden. Dat is gelukt: samen met Eindhoven en Maastricht is Leeuwarden op 30 november 2012 door de jury geselecteerd voor de laatste ronde. Wat heeft het gekost? € 1,2 mln. Welke besluiten hebben Provinciale Staten in 2012 genomen? PS hebben op 20 juni 2012 de kandidatuur van Leeuwarden ondersteund en het resterende deel (€ 0,4 mln.) van het budget voor 2012 beschikbaar gesteld. Hoe hebben de risico’s zich ontwikkeld? De impact van nieuwe rijksbezuinigingen op de gemeentelijke en provinciale financiën was eind 2012 nog niet duidelijk. De ambities zijn hoog, maar uitgangspunt voor de provincie blijft dat deze binnen het beschikbare budget moeten worden gerealiseerd. Over de bijdragen vanuit het bedrijfsleven valt nu nog niets te zeggen: dat is een opgave voor de tweede fase die momenteel loopt (tweede bidbook en definitieve keuze jury). De Stichting is eind 2012 ingrijpend herzien qua structuur en personele bezetting en daarmee toegesneden op de eisen die de tweede fase stelt. Er zijn geen nieuwe risico’s bijgekomen. 12

Europese watertechnologiehub (programma 6)

Wat wilden we bereiken en wat hebben we gerealiseerd? Het doel was om in 2012 de basis te leggen voor de langjarige financiering van Wetsus. In het kader van de landsdelige Agenda Topsectoren hebben we al in januari 2012 afspraken met minister Verhagen gemaakt over inzet van Rijks REP-gelden voor de voortzetting Wetsus. Bij de decentralisatie van Rijks REP op 1 november 2012 heeft het rijk de voorwaarde gesteld dat SNN zorgdraagt voor de uitvoering van deze bestuurlijke afspraak. Op 4 december 2012 heeft het DB SNN besloten om Wetsus te ondersteunen met Rijks REP-gelden onder voorbehoud van goedkeuring van de bijbehorende subsidieverordening in Provinciale Staten en het voldoen aan de Europese regels met betrekking tot ongeoorloofde staatssteun. Met de minister is afgesproken dat de provincie Fryslân zorgt voor regionale cofinanciering. Deze dient te bestaan uit een investering van € 13 mln. in de periode 2013-2020 voor valorisatie van watertechnologie in de regio. In oktober 2013 krijgen Provinciale Staten een voorstel voor een valorisatieprogramma watertechnologie in het kader van het Regio REP.

292

In mei 2012 heeft staatssecretaris Atsma aan de Tweede Kamer bericht dat het ministerie van I&M uit de Afsluitdijkgelden een budget van € 2 mln. voor Wetsus reserveert voor de periode 2013-2016. Wetsus verwacht daarnaast in 2013 € 0,8-0,9 mln. te ontvangen uit de Research & Development Toeslag, die beschikbaar komt voor de Topconsortia voor kennis en innovatie (TKI’s). Wat heeft het gekost? De kosten voor de voortzetting van Wetsus en het valorisatieprogramma watertechnologie komen niet ten laste van 2012. Welke besluiten hebben Provinciale Staten in 2012 genomen? In september 2012 is de Beleidsvisie Economie door Provinciale Staten vastgesteld. Hierin is vastgelegd dat wij er naar streven om de Europese hub voor watertechnologie in Fryslân te realiseren. Langjarige financiering van Wetsus en langjarige financiële ondersteuning van valorisatie zijn hierbij belangrijke instrumenten. Hoe hebben de risico’s zich ontwikkeld? Ontwikkeling algemeen economisch klimaat (wat gevolgen heeft voor starten en doorgroei bedrijven): het algemene economisch klimaat is verslechterd. Bezuinigingen rijk op het innovatiebeleid: de rijksbezuinigingen treden daadwerkelijk op. De innovatiebudgetten moeten bovendien over veel topsectoren worden verdeeld. Het rijk kijkt nadrukkelijk naar de regio’s voor bijdragen in het topsectorenbeleid. Risicomanagement Watercampus: het risico van de exploitatie van de nieuwbouw op de Watercampus ligt bij de gemeente Leeuwarden. Met de toekenning van de rijks REP-gelden heeft de belangrijkste huurder Wetsus perspectief op financiering t/m 2020. De gemeenteraad zal in 2013 een besluit nemen over de nieuwbouw op de Watercampus. Minder EFRO-geld voor realisatie Europese watertechnologiehub (totaal budget kleiner, aanwending Rijk voor Topsectorenbeleid, minder focus in RIS-strategie). Lange besluitvormingstrajecten provinciale cofinanciering, waardoor indieners afhaken. Micro-macro paradox: regionale partijen stellen het eigen belang oven het algemeen belang van Europese watertechnologie hub. (13)

Het Friese Merenproject (programma 6)

Wat wilden we bereiken en wat hebben we gerealiseerd? 1. Programmalijn Grenzeloos varen 1.1 Uitbreiden vaarnetwerk Door de rechtbank in Leeuwarden is de verleende ontheffing Flora- en Faunawet voor het Polderhoofdkanaal vernietigd. Zonder ontheffing kan het project niet gerealiseerd worden. Gemeente en het ministerie van Economische Zaken (de vergunningverlener) gaan de vernietiging aanvechten in hoger beroep bij de Raad van State. Doordat asbest is aangetroffen en onderhandelingen over grondaankoop langer duren, wordt de derde fase van het fietspad langs de Swette in 2013 uitgevoerd. De laatste fase van het opwaarderen van de Noordelijke ElfstedenvaarRoute (NER) is in uitvoering genomen en wordt in 2013 opgeleverd. De werkzaamheden voor het opwaarderen van het Lutscomplex zijn aanbesteed en worden in 2013 en 2014 uitgevoerd. De Wellebrug bij Woudsend is opgeleverd. 1.2 Verbeteren toegangspoorten De start van de uitvoering voor de drempelverlaging Sluis Workum is doorgeschoven naar einde vaarseizoen 2013 zodat buiten het vaarseizoen de sluis gestremd wordt. De capaciteitsuitbreiding van de Johan Friso sluis in Stavoren is in uitvoering genomen en wordt in 2014 opgeleverd.

293

1.3 Verruimen bestaand vaarnetwerk en voorzieningen De gemeenten Opsterland en Ooststellingwerf zijn gestart met de aanleg van toeristische overstappunten in de Turfroute. De provincie is begonnen met de voorbereiding van de verhoging van de brug in Jirnsum. Gestart is met de aanleg van zogenoemde ‘wachtverzachters’ (maatregelen die het wachten aangenamer maken) en het instellen van een betere regeling voor de brugbediening in de stad Leeuwarden. We ondersteunen de gemeente Leeuwarden met de opwaardering van de Wurdumerfeart tussen Leeuwarden en Wirdum (sloepenroute). 1.4 Uitbreiding brug- en sluisbedieningstijden In 2012 is gestart met de eerste uitvoeringsmaatregelen. 1.5 Baggeren bestaand netwerk Naast de uitvoering van een aantal gemeentelijke baggerprojecten op basis van de provinciale subsidieregeling ‘Versnelling onderhoudsbaggeren’, voeren wij de eerder aangekondigde ‘nieuwe werkwijze’ uit. Dit door vanuit de provincie meer regie te nemen om de baggerachterstand weg te werken. Wij nemen het initiatief om samen met gemeenten te komen tot een integrale aanpak, samenwerking en gezamenlijke financiering. Besloten is om een deel van de baggerinzet in de boezem te verschuiven naar baggerinzet in de Turfroute. 2. Programmalijn Stimuleren bestedingen aan de wal 2.1 Masterplannen en versterkingsplannen Voor de uitwerking van de masterplannen in Heeg, Woudsend en IJlst heeft de gemeente Súdwest-Fryslân twee maanden extra tijd nodig gehad. Inmiddels is deze uitwerking gereed en kan beoordeeld worden of deze voldoet aan de voorwaarden om in aanmerking te komen voor de gereserveerde REP-bijdrage (PS december 2010). Begin 2013 kan de beschikking voor de benodigde medefinanciering worden afgegeven, waarna de uitvoering kan starten. In het kader van de masterplannen Earnewâld, Langweer (tweede fase Stevenshoek) en Grou (tweede fase waterfront) zijn werken uitgevoerd voor de versterking van de watersportkernen. 2.2 Start uitvoering van ten minste vier masterplannen (Franeker, Balk, Joure, Dokkum) Voor Balk en Joure zijn op basis van de opgestelde masterplannen bestuursovereenkomsten opgesteld tussen provincie en gemeente. Hierin zijn de afspraken over uitvoering vastgelegd. De uitvoering is in deze plaatsen inmiddels gestart. De masterplannen voor Franeker en Dokkum zijn ook af. Het sluiten van een bestuursovereenkomst vergt echter meer tijd in deze plaatsen. Het masterplan hangt in Franeker samen met de vervanging van de Stationsbrug en de bochtverruiming van het Van Harinxmakanaal en in Dokkum met het bevaarbaar maken van de Súd Ie. Omdat de plannen in beide plaatsen voorgedragen worden voor een bijdrage vanuit het Waddenfonds, is meer tijd nodig voor een goede Waddenfondsaanvraag en bestuursovereenkomst. Begin 2013 zal voor beide plaatsen zowel een Waddenfondsaanvraag als een bestuursovereenkomst worden gemaakt. 2.3 Samen met gemeente Leeuwarden opstellen tiende masterplan Ruimtelijke Kwaliteit watersportkern Vanwege aard en schaal ambieert Leeuwarden geen instrument “masterplan” zoals we dat voor de andere watersportkernen en toegangspoorten hebben ingezet. In 2013 zal worden bepaald of, en zo ja, op welke wijze wel invulling kan worden gegeven aan de verbetering van de ‘watersportkern Leeuwarden’. 2.4 Uitvoering drie versterkingsplannen (Harlingen, Lemmer, Zuidoever Tjeukemeer) De uitvoering van de plannen in Delfstrahuizen (Zuidoever Tjeukemeer) en Harlingen zijn in volle gang. Over de uitvoering van het plan voor Lemmer is nog geen besluit genomen door de gemeenteraad.

294

2.5 Versterkingsplannen Stavoren en Workum Voor Stavoren en Workum zijn de versterkingsplannen afgerond. Het opstellen van het masterplan voor de toegangspoort Lauwersmeer zal in 2013 worden afgerond. 3. Programmalijn Mitigatie Ecologie en duurzaamheid 3.1 Mitigatie ecologie In 2012 is een belangrijke stap vooruit gezet door de aankoop van drie percelen aan de noordoever van het Snitser Mar. Daarmee is het mogelijk geworden om een gebied van 70 hectare optimaal voor de natuur in te gaan richten. De voorbereiding van de uitvoering daarvan is inmiddels gestart. 3.2 Elektrisch varen Het elektrisch varen is in samenwerking met de SEFF gestimuleerd. Door middel van een geïntegreerde aanpak gericht op het consumentengedrag, de uitbreiding van laadinfrastuctuur, certificering, innovatie en vaarinfrastructuur wordt samen met de partners gewerkt aan uitvoering van het beleid. Het aantal aanvragen voor oplaadpunten blijft achter. In 2013 zal extra inzet worden gepleegd in promotie van de regeling. Er is begonnen met de nadere uitwerking van kansrijke ‘electric only’ routes en vaargebieden. Wat heeft het gekost? Van het FMP-budget 2012 van € 7.337.613,- is € 6.140.889,- besteed. Welke besluiten hebben Provinciale Staten in 2012 genomen? In de vergadering van 21 maart 2012 hebben Provinciale Staten besloten tot het beschikbaar stellen van een REP-bijdrage van € 20 mln. aan het Friese Merenproject, programmalijn bestedingen aan de wal. Hoe hebben de risico’s zich ontwikkeld? Enkele projecten binnen het programma dreigen te vertragen of niet door te gaan door beperkte cofinancieringsmiddelen bij gemeenten (Turfroute) of het uitblijven van vergunningen (Polderhoofdkanaal). 14

Toekomst Afsluitdijk (programma 6)

Wat wilden we bereiken en wat hebben we gerealiseerd? In 2012 zijn projectplannen opgesteld en samen met het rijk stakeholderbijeenkomsten georganiseerd. De projectplannen zijn geaggregeerd in het Uitvoeringsprogramma 20132016. Ook is de projectorganisatie opgebouwd. Daarnaast is de bestuurlijke afstemming tussen de regio onderling en met het rijk vormgegeven en deze functioneert. Er zijn communicatieplannen opgesteld. Er is een addendum voor de bestuursovereenkomst (december 2011) opgesteld en overeengekomen over de toegezegde 20 mln. (rijksbijdrage Ambities Afsluitdijk). Tot slot is de Regionale Commissie Afsluitdijk (RCA) ingesteld en deze functioneert. Wat heeft het gekost? Het projectmanagement wordt betaald door de partners. De bijdrage van Fryslân in die kosten was in 2012 € 200.000,-. Dat bedrag is besteed. Niet alleen aan inzet personeel maar voor een deel ook aan het opstellen van onder andere projectplannen. Welke besluiten hebben Provinciale Staten in 2012 genomen? In 2012 zijn er geen besluiten voorgelegd, wel is PS geïnformeerd over de voortgang en het addendum voor de bestuursovereenkomst.

295

Hoe hebben de risico’s zich ontwikkeld? De rijksbijdrage van € 20 mln. (rijksbijdrage Ambities Afsluitdijk) is in 2012 geborgd in een addendum voor de bestuursovereenkomst (Bok). De betrokkenheid in het netwerk van regionale partners die werken aan de Afsluitdijk is in 2012 hechter geworden. De bezuinigingen hebben – zeker bij gemeenten – mogelijk nog invloed op de financiële mogelijkheden om bij te dragen aan het Uitvoeringsplan. Temporisering kan dan een oplossing zijn. De mogelijkheden om voortvarend de voorbereiding van de uitvoering en realisatie van de deelprojecten op te pakken hangt sterk af van de verkrijging van subsidies en bijdragen. Aanvragen worden per project voorbereid en opgesteld. Er zijn nog geen beschikkingen. Het tijdig aansluiten bij de planuitwerking, contractvoorbereiding en uitvoering van de rijkswerken aan de Afsluitdijk is afhankelijk van het verkrijgen van voldoende subsidies en bijdragen. Temporisering van delen van het Uitvoeringsplan zullen tot gevolg hebben dat een integrale aanpak maar deels mogelijk is. 15

Dairy Campus Leeuwarden (programma 6)

Wat wilden we bereiken en wat hebben we gerealiseerd? In 2012 is de aanvraag voor € 15 mln. Rijks REP verstuurd. Het rijk heeft op 1 november het Rijks REP gedecentraliseerd naar SNN. Op 4 december heeft het DB SNN besloten in te stemmen met de aanvraag. Wat heeft het gekost? Niets. Welke besluiten hebben Provinciale Staten in 2012 genomen? In de begroting 2013 heeft PS de cofinanciering voor de REP-bijdrage Dairy Campus in de begroting opgenomen. Hoe hebben de risico’s zich ontwikkeld? De afwikkeling bij het rijk heeft tot vertraging geleid in de ontwikkeling van de bouw. 16

Breedbandinfrastructuur in Fryslân (programma 6)

Wat wilden we bereiken en wat hebben we gerealiseerd? Op 29 juni 2011 is in de Commissie Boarger & Mienskip de startnotitie ‘Scenariokeuze voor de totstandkoming van een hoogwaardige, toekomstvaste en open breedbandinfrastructuur voor particulieren in Fryslân’ besproken. Na deze bespreking hebben Provinciale Staten verzocht de notitie op onderdelen aan te passen. In de tweede helft van 2011 en in 2012 is een nieuwe startnotitie geschreven. Hierin zijn meegenomen de gesprekken met marktpartijen, andere provincies en gemeenten, en ontwikkelingen in Europees beleid en wetgeving. Deze nieuwe startnotitie was in december 2012 gereed. Besluitvorming in GS en PS op respectievelijk 29 januari 2013 en 20 maart 2013. Dit heeft ertoe geleid dat het behalen van het doel (in 2012 starten met de uitwerking van een plan van aanpak voor delen van Fryslân enigszins vertraagd is. Zoals het er nu naar uitziet wordt dit in het tweede en derde kwartaal van 2013 gerealiseerd. Deze vertraging is ontstaan omdat er nadrukkelijk is gekozen voor kwaliteit, zorgvuldigheid en draagvlak bij een breed scala aan stakeholders.

296

Wat heeft het gekost? De in 2012 uitgevoerde activiteiten in het kader van het opstellen van een nieuwe, aangepaste startnotitie hebben geen extra kosten met zich meegebracht. Welke besluiten hebben Provinciale Staten in 2012 genomen? Er zijn in 2012 geen besluiten genomen door Provinciale Staten. De nieuwe startnotitie ‘Een Next Generation Accessnetwork (NGA) voor elk huishouden in Fryslan´ was in december 2012 gereed. Hoe hebben de risico’s zich ontwikkeld? In deze voorbereidingsfase zijn er nog geen financiële risico’s aan het project verbonden. Een meer gedetailleerde uitwerking van de risico’s zal plaatsvinden in de volgende fase (verwachte start voorjaar 2013) waarin een investeringsplan zal worden wordt opgesteld. 17

Ecosysteem Drachten (programma 6)

Wat wilden we bereiken en wat hebben we gerealiseerd? In 2012 is een aanzet gegeven tot het realiseren van een ecosysteem in Drachten door een extern bureau in te huren voor het maken van een plan van aanpak. Provincie was opdrachtgever en opdrachtnemer was Bureau Berenschot. Dit plan van aanpak geeft inzicht in het draagvlak naar en de opzet van een te ontwikkelen ecosysteem. In november heeft bureau Berenschot haar bevindingen conform opdracht gepresenteerd. Dit plan van aanpak is de basis voor de te ondernemen vervolgstappen in 2013 en verder. Het innovatiecluster Drachten (zes bedrijven in Drachten) zal nu een projectplan inclusief subsidieaanvraag opstellen en dit voorleggen aan zowel gemeente Smallingerland als aan de provincie Fryslân. Wat heeft het gekost? De bijdrage aan de kosten voor het maken van het plan van aanpak bedragen voor de provincie € 17.010,-. Overige bijdragen komen van gemeente Smallingerland en bedrijven uit het innovatiecluster. Welke besluiten heeft Provinciale Staten in 2012 genomen? In de kadernota 2013 is onder hoofdstuk 5 Beleidsvoornemens (paragraaf nieuwe voorstellen onderdeel vooralsnog geen financiële claim) het project Technocampus Drachten benoemd als een project dat lijkt te voldoen aan de REP-criteria. Hoe hebben de risico’s zich ontwikkeld? Deelnemende bedrijven uit het innovatiecluster Drachten en de gemeente Smallingerland zijn dragende partijen en hebben zich geconformeerd aan de uitgangspunten als geformuleerd in het plan van aanpak van Bureau Berenschot. Dit impliceert dat partijen zich bereid hebben verklaard de nodige inzet te plegen om de fasegewijze aanpak te komen tot een volwaardig ecosysteem te ondersteunen en gestalte te geven. Dit zal worden uitgewerkt in een projectplan inclusief subsidieaanvraag aan gemeente Smallingerland als aan de provincie Fryslân. Dit projectplan zal worden voorgelegd aan PS (april 2013) om instemming te verkrijgen voor de gevraagde financiële bijdrage voor de realisatie van de eerste fase.

297

18

Fûns Skjinne Fryske Enerzjy (FSFE) (programma 6)

Wat wilden we bereiken en wat hebben we gerealiseerd? In het Coalitieakkoord staat dat de provincie het initiatief wil nemen tot de oprichting van een EnergieKoöperatie Fryslân. In maart 2012 hebben Provinciale Staten ons de richtinggevende opdracht gegeven dit nader uit te werken in de vorm van een Fûns Skjinne Fryske Enerzjy (FSFE). Het is de bedoeling om de energietransitie in Fryslân te stimuleren door financiering ter beschikking te stellen door een revolverend fonds. Het fonds is nog in ontwikkeling. Wat heeft het gekost? Er zijn in 2012 geen middelen beschikbaar gesteld. In de kadernota 2014 zal, als onderdeel van het voorstel over besteding van het NUON-vermogen, een voorstel worden gedaan voor financiering van het fonds. Welke besluiten hebben Provinciale Staten in 2012 genomen? In maart hebben Provinciale Staten de richtinggevende opdracht gegeven een Fûns Skjinne Fryske Enerzjy (FSFE) in een concreet projectvoorstel nader uit te werken. Op 17 oktober hebben Provinciale Staten een eerste Marktverkenning en een Notitie Revolverendheid van het bureau BCI besproken. Daarbij werd de wens uitgesproken voor het eind van het jaar een concreet voorstel voor het FSFE te willen ontvangen. Op 20 december 2012 hebben GS een voorstel voor de belangrijkste beleidsuitgangspunten voor het FSFE aan de Staten toegezonden. Provinciale Staten hebben hierover op 27 februari 2013 een besluit genomen. Hoe hebben de risico’s zich ontwikkeld? De financiële risico’s van het fonds zelf en daarmee ook de mate van revolverendheid, zijn afhankelijk van de soort projecten die uiteindelijk vanuit het fonds gefinancierd zullen worden. Een daadwerkelijke risicoanalyse zal bij de uitwerking van de businesscase worden gemaakt die halverwege 2013 aan PS zal worden aangeboden. Vervolgens zal per te financieren project een gedegen risicoafweging worden gemaakt. 19

Doefonds (programma 6)

Wat wilden we bereiken en wat hebben we gerealiseerd? In 2012 is uitgezocht waar er een marktfalen is voor financiering van innovatie. Op basis daarvan is een businescase gemaakt voor een Doefonds. Start Doefonds zal volgens plan plaatsvinden in 2013. Wat heeft het gekost? Tot nu toe zijn de kosten het marktonderzoek en het opstellen van de businesscase op hoofdlijnen. In totaal een bedrag van € 35.000,-. Welke besluiten hebben Provinciale Staten in 2012 genomen? Provinciale Staten zijn per brief van 26 juni en 6 november op de hoogte gebracht van de stand van zaken en hebben bij het vaststellen van de begroting ingestemd met in de aankomende jaren beschikbaar stellen van € 8 mln. voor het Doefonds. Hoe hebben de risico’s zich ontwikkeld? Uit de businesscase blijkt dat het fonds wel revolverend is, maar het fondsomvang na 10 jaar daalt met 25% tot 50%. De verwachting is dat de markt nog steeds bereid is om hetzelfde bedrag te investeren.

298

20

Provinciaal Herstructureringsprogramma (PHP) bedrijventerreinen (programma 9)

Wat wilden we bereiken en wat hebben we gerealiseerd? Volgens het PHP zou t/m 2013 een start moeten zijn gemaakt met de aanpak van 60 hectare veroudering op bedrijventerreinen. Sinds 2009 lopen op zes bedrijventerreinen herstructureringsprojecten, of zijn inmiddels afgerond. In totaal gaat het daarbij om de aanpak van circa 30 hectare veroudering. Wat heeft het gekost? De begrootte kosten bedroegen € 4,8 mln. Gelet op de subsidievoorwaarden was hiervoor bijna € 840.000,- subsidie gereserveerd. Na afrekening van vijf projecten (één project eindigt pas in 2013), wordt nu rekening gehouden met een subsidie van € 795.000,-. Welke besluiten hebben Provinciale Staten in 2012 genomen? PS hoefde in 2012 geen besluiten te nemen. De nieuwe regeling wordt in 2013 vastgesteld door GS. PS wordt dan voorgesteld om twee artikelen uit de oude regeling te doen laten vervallen. Hoe hebben de risico’s zich ontwikkeld? In 2012 zijn geen nieuwe projecten door gemeenten aangedragen. Wel zijn drie projecten bij drie gemeenten in studie. 21

Herstructurering naoorlogse Friese Woningvoorraad (programma 9)

Wat wilden we bereiken en wat hebben we gerealiseerd? Provinciale Staten hebben op 25 mei 2012 het beleidskader Stedelijke Vernieuwing 20122015 vastgesteld, en daaraan gekoppeld het Aanvalsplan Herstructurering naoorlogse Friese Woningvoorraad. Voor de korte termijn geeft het Provinciaal beleidskader Stedelijke Vernieuwing 2012-2015 richting aan de inzet van ISV3-middelen voor stedelijke vernieuwing. Het Aanvalsplan Herstructurering naoorlogse Friese Woningvoorraad geeft voor een langere termijn (t/m 2022) aan op welke wijze de provincie de herstructurering van de Friese woningvoorraad wil aanjagen. In 2012 is vervolgens gewerkt aan de Verordening ISV3, waarmee de beschikbare ISV3middelen concreet kunnen worden ingezet. Deze Verordening ISV3 wordt begin 2013 van kracht. Daarom zijn in 2012 nog geen ISV-middelen gekoppeld aan het beleidskader Stedelijke Vernieuwing. Wel is in 2012 een groot aantal projecten afgerond die onder de ISV2-regeling een bijdrage hebben ontvangen. Deels richten deze projecten zich op herstructurering van de woningvoorraad. Wat heeft het gekost? Tot 2015 is ruim € 22 mln. aan gedecentraliseerd rijksgeld (ISV) beschikbaar gesteld. Provinciale Staten hebben besloten om daar € 14 mln. aan toe te voegen, zijnde het vrijgevallen rekeningsaldo in verband met het vervallen van de terugbetalingsplicht van de voormalige ISV-I, ISV-II en stads- en dorpsvernieuwing. De uitgaven zullen dus in 2013 t/m 2015 plaatsvinden. Welke besluiten hebben Provinciale Staten in 2012 genomen? Er zijn naast genoemde beleidsnotities geen andere besluiten door PS genomen over dit onderwerp. Hoe hebben de risico’s zich ontwikkeld? De aangegeven risico’s, namelijk onvoldoende mogelijkheden voor cofinanciering herstructureringsprojecten bij gemeenten, woningcorporaties en/of overige partijen zijn

299

met het bekend worden van de actuele kabinetsplannen nog pregnanter geworden. Vooral de woningcorporaties lijken door de rijksheffingen (2 mld.) nog nauwelijks investeringsmogelijkheden te hebben, waardoor voor veel voorgenomen projecten pas op de plaats wordt gemaakt. 22

Agenda Netwerk Noordoost (ANNO) (programma 5)

Wat wilden we bereiken en wat hebben we gerealiseerd? In april 2012 zijn de regionale afspraken tussen de vijf gemeentes en de provincie door GS ondertekend. Conform het besluit van PS van 21 december 2011 over ANNO als uitwerking van de visie (Sociaal Economisch Masterplan). Dit betreft onder meer een meerjarenprogramma voor de periode t/m 2015 met concrete projecten en regionale thema’s en het jaarplan 2012. De gemeenten dragen circa € 35 mln. bij aan de uitvoering van de Agenda en de provincie heeft € 22,7 mln. beschikbaar gesteld voor de periode tot en met 2015. ANNO is een eerste versie van een streekagenda en geeft in Noardeast Fryslân tevens uitwerking aan de koöperaasjegedachte. Conform afspraak en planning is in het najaar het Streekhuis Noardeast Fryslân feestelijk geopend en wordt hard gewerkt aan de verdere invulling van het instrument streekagenda en een volgende versie van de streekagenda in NOF. Wat heeft het gekost? In 2012 zijn, conform het vastgestelde meerjarenprogramma ANNO aanvragen omtrent de Kenniswerkplaats, Regiomarketing, Haalbaarheidsstudie Kuorke Dokkum en Kollum Watersportdorp geaccordeerd. Ook zijn al 10 van de 14 visie/ambitietrajecten in uitvoering, waaronder de watersportvisie, voorzieningen spreidingsplan, versterken ondernemersnetwerken. In 2012 is voor ruim € 3 mln. aan verplichtingen aangegaan. Waarvan in 2012 circa € 900.000,- is uitbetaald Welke besluiten hebben Provinciale Staten in 2012 genomen? De werkwijze streekagenda is op 23 mei 2012 in PS vastgesteld en de streekagenda’s zullen in 2013 ter kennisname aan PS worden aangeboden. De exacte organisatie en dus ook de regionale afspraken per streek(agenda) kunnen verschillen en de regionale afspraken ANNO worden gebruikt als eerste aanzet voor de invulling in de andere streken. PS is in een brief van november 2012 geïnformeerd over de toetreding van Ferwerderadiel en voorwaarden waaronder dit heeft plaatsgevonden. Provincie en gemeente zijn een wederzijdse inspanningsverplichting aangegaan om te zoeken naar provinciale cofinanciering uit bestaande programma’s Hoe hebben de risico’s zich ontwikkeld? Een algemeen risico is dat er bij alle partners druk op de financiële middelen is. Daarbij zijn specifiek benoemd private partners, rijk en Europees (waarbij ook opschuiving in de tijd van nieuwe Europese programma’s als LEADER en POP speelt). Ook de ontwikkelingen over de btw-compensatie spelen een belangrijke rol. Hierdoor is het niet (tijdig) kunnen uitvoeren van projecten is een tweede risico.

300

23

Gebiedsontwikkelingsplan Harlingen-Franekeradeel (programma 5)

Wat wilden we bereiken en wat hebben we gerealiseerd? In 2012 hebben Provinciale Staten middelen beschikbaar gesteld waardoor het planproces weer verder kon. De partijen zijn de contractbesprekingen met vooral met Frisia Zout weer gestart. Deze lopen door tot in 2013. De planvorming is verder gegaan en zal in 2013 worden vastgesteld. Wat heeft het gekost? Het proces heeft € 0,4 mln. gekost voor de provincie, dit zijn procesmiddelen geweest die in 2012 beschikbaar waren gesteld. Welke besluiten hebben Provinciale Staten in 2012 genomen? Provinciale Staten hebben middelen beschikbaar gesteld en een besluit genomen dat met het proces verder kon worden gegaan. Hoe hebben de risico’s zich ontwikkeld? Er waren in 2012 geen risico’s benoemd. Doordat de contractbesprekingen langzaam gaan en veel tijd kosten, loopt het proces vertraging op. Deze vertraging leidt ook tot kostenverhoging die tot nu toe binnen het project worden opgelost. Door deze vertragingen worden de kosten voor de maatregelingen hoger omdat met een ander btwtarief moet worden gewerkt en omdat indexering moet worden toegepast.

301

302

Bijlagen

303

304

5.1

Financieel kader

Het financieel kader is geactualiseerd ten opzichte van de tweede bestuursrapportage 2012.

Begrotingssaldo

Bedragen x € 1.000,Begrotingssaldo 2e berap 2012 GS mandaat december 2012 - OP mooi Nederland - Voorziening pensioen GS leden PS 7 november 2012 - weidevogels - tv programma ‘op weg naar het lagerhuis’ - uitzending via satelliet - duurzame energie - verkeersknelpunten PS 28 november 2012 - nota weerstandsvermogen PS 19 december 2012 - voorbereidingskosten Thialf - van Harinxmakanaal

2012

2013

2014

2015

2016

3.196

-3.214

-1.158

-14.638

21.479

-200 -5 -150 -1.000 -2.000

-200 -5

-200 -5

-5

-1.363

-14.843

21.474

40 -486

-500

2.250 Begrotingssaldo Onderbesteding 2012

-400 -500 -7.469

8.005

Rekeningresultaat 2012

10.255

Vrij Aanwendbare Reserve Ontwikkeling VAR De vrij aanwendbare reserve (VAR) bestaat uit een reeds bestemd deel conform eerdere besluitvorming van de Staten en een daadwerkelijk vrij aanwendbaar deel. De VAR wordt aan het eind van het jaar gevoed met het begrotingssaldo. De ontwikkeling van de vrij aanwendbare reserve (VAR) voor de periode 2012-2016 is als volgt: Vrij Aanwendbare Deel van de VAR per ultimo van het jaar bedragen x € 1.000,Beginsaldo Mutatie reserve Afkoopsom van Harinxmakanaal Begrotingssaldo Rekeningresultaat 2012 Stand per 31/12 Minimumstand VAR Vrij inzetbaar

2012 62.912 101.882

2013 175.049 7.730

2014 80.810 -5.613

2015 78.834 119

2016 59.111 -16.358

-94.500 -7.469

-1.363

-14.843

21.474

80.810 10.000 70.810

73.834 10.000 63.834

59.111 10.000 49.111

64.226 10.000 54.226

10.255 175.049 10.000 165.049

305

Reserve NUON De totale opbrengst van de verkoop aandelen NUON bedraagt € 1.253 mln. Conform het besluit van Provinciale Staten is hiervan € 1 mld. niet inzetbaar waarvan € 500 mln. waardevast moet zijn en € 500 mln. niet waardevast. De stand van de reserve Nuon voor wat betreft dit niet inzetbare deel is als volgt: Bedragen x € 1.000,Waardevast deel Niet Waardevast deel

2012

2013

2014

2015

2016

512.524 500.000

517.570 500.000

523.826 500.000

530.178 500.000

538.290 500.000

De overige € 253 mln. is inzetbaar voor nieuwe beleidsvoorstellen. In onderstaand overzicht is aangegeven voor welke projecten de reserve wordt ingezet. Onderwerp Vrij inzetbaar deel Dividend Falcon (o.a. ivm rentevergoeding bij 2e berap 2009) RSP infraprojecten (spoorlijn) RSP cofinanciering REP UCF Gebiedsontwikkeling Franeker-Harlingen Gebiedsontwikkeling Centrale As Gebiedsontwikkeling N381 Doefonds Restant Vervallen RSP infraprojecten (spoorlijn) Restant *

PS-besluit

16-06-2009 16-06-2009 26-01-2011 23-05-2012 Kadernota 2013 Kadernota 2013 Kadernota 2013 Kadernota 2013

Bedrag 253,9 - 6,1 -131,8 -32,4 -16,4 -12,8 -31,9 -11,9 -8,0 2,6 131,8 134,4

* Bij de Kadernota 2013 is het voorstel opgenomen om te stoppen met de spoorlijn HeerenveenGroningen. Hierdoor vloeit er € 131,8 mln. (€ 114 mln. prijspeil 2007) terug naar de reserve NUON. Wanneer deze middelen opnieuw ingezet worden moet rekening worden gehouden met een structurele rendementsderving.

REP-middelen

De REP-middelen zijn onderdeel van de REP-component in het RSP-convenant dat is afgesloten tussen het Rijk en de Noordelijke provincies. De provincie Fryslân draagt zelf vanuit de reserve NUON € 32,4 mln. bij aan REP (prijspeil 2007: € 28 mln.). Ook komt vanuit het Rijk via het provinciefonds € 50,7 mln. naar de provincie toe (prijspeil 2007 € 48 mln.). Deze twee onderdelen vormen samen € 83,1 mln. aan beschikbare middelen. Daarnaast staat er nog REP-geld bij het ministerie EL&I geparkeerd. Het aandeel van Fryslân daarin bedraagt € 57 mln. Over de besteding hiervan besluit het Ministerie in afstemming met de provincies. Op 25 januari 2012 hebben Provinciale Staten de REP-criteria vastgesteld. Op basis daarvan kunnen projecten worden voorgedragen. Inmiddels hebben Provinciale Staten over de onderstaande projecten besloten om REP-middelen in te zetten. Voor de voorwaardelijk opgenomen projecten zal nog een aanvullend statenvoorstel aan Provinciale Staten worden voorgelegd.

306

Onderwerp Beschikbaar FMP Wymbritseradiel Friese Meren Projecten Voorwaardelijk: Dairy Campus Thialf Wetsus fase 1 Wetsus fase 2 Energy Valley Toekomst Afsluitdijk Restant nog in te zetten

PS besluit

REP Provincie 32,4

15-12-2010 21-03-2012

-10,0

23-06-2010 07-11-2012 07-11-2012 07-11-2012 07-11-2012 07-11-2012

REP Rijk Provinciefonds 50,7 -4,6 -10,0

-2,5 -20,0

307

57,0

-15,0 -13,0

0,0

REP Rijk

-1,6 -0,3 21,2

-19,0 -19,0

4,0

308

5.2

Investeringen

In dit onderdeel zijn de investeringen opgenomen waarvoor geldt dat de gerealiseerde uitgaven geactiveerd en - na oplevering van het object - afgeschreven worden. Dit betreft investeringen in bedrijfsmiddelen en infrastructuur (wegen, vaarwegen en kunstwerken). Hieronder worden de kleuren toegelicht. Tijd Projecten met overschrijding in tijd.



Project met risico voor mogelijke afwijkingen in tijd



Project ligt qua tijdsplanning op schema



Een project met Rood stoplicht Het project wordt later opgeleverd.



 Een project met Geel stoplicht Het project loopt nog op schema, maar er doen zich zaken voor die een risico vormen voor het jaar van oplevering. Ook mogelijke eerdere oplevering valt hier onder. In de begroting is namelijk geen dekking voor eerder opleveren. Een project met Groen stoplicht Een project dat qua tijd op schema loopt, dit betekent dat het project wordt opgeleverd in het jaar zoals in de begroting is vermeld.



Geld Projecten met overschrijding van het krediet.



Project met risico voor mogelijke overschrijdingen in krediet



Project ligt qua bestedingen op schema



Een project met Rood stoplicht De bestedingen overschrijden het beschikbare krediet van het project



Een project met Geel stoplicht Het project loopt qua bestedingen nog op schema, maar er doen zich zaken voor die een risico vormen en tot overschrijdingen van het beschikbare krediet kunnen leiden.



Een project met Groen stoplicht Een project dat qua bestedingen op schema loopt, dit betekent dat project wordt gerealiseerd binnen het beschikbare krediet. Onderschrijdingen van krediet vallen hier ook onder.



309

Vervangingsinvesteringen De provincie activeert investeringen die betrekking hebben op Infrastructuur (wegen, vaarwegen en kunstwerken) alsmede bedrijfsmiddelen. In de bijlage zijn de vervangingsinvesteringen met een “ja of nee” gemerkt. Vervangingsinvesteringen zijn voor de genoemde onderdelen op de volgende wijze binnen de meerjarenbegroting geregeld: Infrastructuur (wegen, vaarwegen en kunstwerken) Na activering van een infrastructuurproject wordt deze opgenomen in de beheer- en onderhoudsplanning om het actief in functie te kunnen houden. Mocht er sprake zijn van noodzakelijke vervanging dan zal dit project afzonderlijk in de begroting worden opgenomen. Om de vervanging van kunstwerken te kunnen realiseren is vanaf 2011 € 8 mln. structureel als investeringskrediet in de meerjarenbegroting opgenomen. Bedrijfsmiddelen Voor bedrijfsmiddelen worden de afschrijvingslasten structureel in de begroting opgenomen. Na afschrijving van een bedrijfsmiddel blijven de afschrijvingslasten als stelpost beschikbaar voor het doen van vervanging van het actief. Bij uitbreiding van de investeringen in bedrijfsmiddelen worden de afschrijvingslasten structureel opgenomen in de begroting.

310

Jaarrekening 2012 overzicht investeringen Onderhanden bedrijfsmiddelen UITGAVEN Beleids veld B0003 B0003 B0003 B0003 B0003 B0003 B0003 B0003 B0003 B0003 B0003 B0003 B0003 B0003 B0003 B0003 B0003 B0003 B0003 B0003 B0003 B0003 B0003 B0003 B0003

Jaar van Project oplevering Project Managing Security 2012 Centraal klant beheer systeem 2012 Fat Clients 2012 Laptops veld medewerkers (ICT-baseline) 2012 Werkplekken buitenlocaties (ICT-baseline) 2012 Milieuinformatie-/workflowmanagement systeem 2013 Koppelingen voorzieningen 2012 Centraal Medewerkersbestand 2012 Smartphones (HTC) 2012 2012 FB Repro apparatuur 2012 NUP Nat.Uitv.progr. Dienstverlening en e-Overheid Sharepoint licenties 2012 D-style sjablonen generator 2012 Firewall 2013 Netwerkbeveiliging 2 2013 Helpdesk software en SLM 2012 Touchscreens 2013 Inrichten testomgeving 2014 Backup 2012 Generiek Document Management Systeem (DMS) 2012 Tokens 2014 2014 Swing 2012 Vervanging Geo-Obis 2013 HP Blade t.b.v. citrix virtualisatie 2012 Vervanging apparatuur GIS-werk 2012 Totaal Automatisering

B0006 B0006 B0006 B0006

Verv. Surveillance PW10 PW10 navigatiemiddelen motor PW 10 Generator PW 104 Totaal Voer- en vaartuigen

INKOMSTEN

SALDO

Begroot t/m 2011 113.274 13.220 25.305 54.386 0 0 4.250 54.848 99.147 0 0 21.584 24.938 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 410.951

Begroot 2012 49.726 36.780 32.501 205.614 144.000 0 50.350 45.153 45.320 43.000 0 78.463 18.063 0 0 31.823 0 0 25.924 250.000 0 12.500 0 116.148 3.240 1.188.605

Begroot 2013 ev 0 0 0 0 0 340.000 0 0 0 0 0 0 0 13.000 15.000 0 19.597 10.000 0 0 20.259 0 73.500 0 0 491.356

Totale begroting 163.000 50.000 57.806 260.000 144.000 340.000 54.600 100.001 144.467 43.000 0 100.047 43.001 13.000 15.000 31.823 19.597 10.000 25.924 250.000 20.259 12.500 73.500 116.148 3.240 2.090.912

Bestedingen t/m 2011 113.274 13.220 25.305 54.386 0 0 4.250 54.848 99.147 0 0 21.584 24.938 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 410.951

Bestedingen 2012 8.128 0 10.677 2.234 11.892 0 0 880 7.604 0 4.489 55.644 1.972 0 0 29.700 0 0 21.700 0 0 7.500 0 116.148 3.240 281.809

Bestedingen t/m 2012 121.402 13.220 35.982 56.620 11.892 0 4.250 55.728 106.751 0 4.489 77.227 26.910 0 0 29.700 0 0 21.700 0 0 7.500 0 116.148 3.240 692.760

Saldo 2012 Begroot - werkelijk 41.598 36.780 21.824 203.380 132.108 0 50.350 44.273 37.716 43.000 -4.489 22.819 16.091 0 0 2.123 0 0 4.224 250.000 0 5.000 0 0 0 906.796

Begroot t/m 2011 0 0 0 0 0 0 3.600 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 3.600

Begroot 2012 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Begroot 2013 ev 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Totale begroting 0 0 0 0 0 0 3.600 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 3.600

Inkomsten t/m 2011 0 0 0 0 0 0 3.600 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 3.600

Inkomsten 2012 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Inkomsten t/m 2012 0 0 0 0 0 0 3.600 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 3.600

Saldo 2012 Begr - Werk 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Begroot 2012 Uitg - Ink 49.726 36.780 32.501 205.614 144.000 0 50.350 45.153 45.320 43.000 0 78.463 18.063 0 0 31.823 0 0 25.924 250.000 0 12.500 0 116.148 3.240 1.188.605

Werkelijk 2012 Uitg - Ink 8.128 0 10.677 2.234 11.892 0 0 880 7.604 0 4.489 55.644 1.972 0 0 29.700 0 0 21.700 0 0 7.500 0 116.148 3.240 281.809

Saldo 2012 Begr - Werk 41.598 36.780 21.824 203.380 132.108 0 50.350 44.273 37.716 43.000 -4.489 22.819 16.091 0 0 2.123 0 0 4.224 250.000 0 5.000 0 0 0 906.796

78.865 0 0 0 78.865

1.000.000 0 0 40.000 1.040.000

621.135 250.000 100.000 0 971.135

1.700.000 250.000 100.000 40.000 2.090.000

78.865 0 0 0 78.865

0 0 0 0 0

78.865 0 0 0 78.865

1.000.000 0 0 40.000 1.040.000

0 0 0 0 0

0 0 0 0 0

0 0 0 0 0

0 0 0 0 0

0 0 0 0 0

0 0 0 0 0

0 0 0 0 0

0 0 0 0 0

1.000.000 0 0 40.000 1.040.000

0 0 0 0 0

1.000.000 0 0 40.000 1.040.000

Totaal onderhanden bedrijfsmiddelen

489.816

2.228.605

1.462.491

4.180.912

489.816

281.809

771.625

1.946.796

3.600

0

0

3.600

3.600

0

3.600

0

2.228.605

281.809

1.946.796

Totaal B0003 Totaal B0006

410.951 78.865

1.188.605 1.040.000

491.356 971.135

2.090.912 2.090.000

410.951 78.865

281.809 -

692.760 78.865

906.796 1.040.000

3.600 -

-

-

3.600 -

3.600 -

-

3.600 -

-

1.188.605 1.040.000

281.809 -

906.796 1.040.000

489.816

2.228.605

1.462.491

4.180.912

489.816

281.809

771.625

1.946.796

3.600

-

-

3.600

3.600

-

3.600

-

2.228.605

281.809

1.946.796

Totaal beleidsvelden

2013 2013 2013 2012

311

Vervangings investering nee ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja ja

Jaarrekening 2012 overzicht investeringen Onderhanden infra/overig UITGAVEN Beleids veld B0602 B0602 B0602

INKOMSTEN

SALDO

Jaar van oplevering 2015 2013 2013

Begroot t/m 2011 248.623 122.382 0 371.004

Begroot 2012 72.938 164.179 245.000 482.117

Begroot 2013 ev 11.518.440 499.399 115.000 12.132.839

Totale begroting 11.840.001 785.960 360.000 12.985.960

Bestedingen t/m 2011 248.623 122.382 0 371.004

Bestedingen 2012 17.938 71.657 245.000 334.595

Bestedingen t/m 2012 266.561 194.038 245.000 705.599

Saldo 2012 Begroot - werkelijk 55.000 92.522 0 147.522

Begroot t/m 2011 0 122.382 0 122.382

Begroot 2012 0 50.818 0 50.818

Begroot 2013 ev 0 0 0 0

Totale begroting 0 173.200 0 173.200

Inkomsten t/m 2011 0 122.382 0 122.382

Inkomsten 2012 0 23.818 0 23.818

Inkomsten t/m 2012 0 146.200 0 146.200

Saldo 2012 Begr - Werk 0 27.000 0 27.000

Begroot 2012 Uitg - Ink 72.938 113.361 245.000 431.299

Werkelijk 2012 Uitg - Ink 17.938 47.838 245.000 310.776

2009

0 0

7.500.000 7.500.000

0 0

7.500.000 7.500.000

0 0

0 0

0 0

7.500.000 7.500.000

0 0

6.000.000 6.000.000

0 0

6.000.000 6.000.000

0 0

0 0

0 0

6.000.000 6.000.000

1.500.000 1.500.000

0 0

2013 2013 2015 2014 2015 2014 2016 2015 2016 2015 2016 2014 2013 2016 2016

189.976 18.353 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 208.329

210.024 1.926.647 0 0 0 1.000.000 0 0 0 300.000 0 500.000 0 0 0 3.936.671

0 2.415.000 1.500.000 500.000 4.000.000 4.000.000 1.500.000 4.000.000 4.000.000 500.000 3.600.000 9.500.000 500.000 3.500.000 5.000.000 44.515.000

400.000 4.360.000 1.500.000 500.000 4.000.000 5.000.000 1.500.000 4.000.000 4.000.000 800.000 3.600.000 10.000.000 500.000 3.500.000 5.000.000 48.660.000

189.976 18.353 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 208.329

55.870 427.170 28.761 0 52.945 150.323 15.272 62.256 88 35.005 16.425 119.614 829 15.272 15.272 995.101

245.847 445.523 28.761 0 52.945 150.323 15.272 62.256 88 35.005 16.425 119.614 829 15.272 15.272 1.203.431

154.154 1.499.477 -28.761 0 -52.945 849.677 -15.272 -62.256 -88 264.995 -16.425 380.386 -829 -15.272 -15.272 2.941.570

0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

0 245.000 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 245.000

0 115.000 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 115.000

0 360.000 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 360.000

0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

0 245.000 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 245.000

0 245.000 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 245.000

0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

210.024 1.681.647 0 0 0 1.000.000 0 0 0 300.000 0 500.000 0 0 0 3.691.671

55.870 182.170 28.761 0 52.945 150.323 15.272 62.256 88 35.005 16.425 119.614 829 15.272 15.272 750.101

154.154 1.499.477 -28.761 0 -52.945 849.677 -15.272 -62.256 -88 264.995 -16.425 380.386 -829 -15.272 -15.272 2.941.570

projecten projecten projecten projecten projecten projecten projecten projecten projecten projecten projecten

2014

0 82.624.689 27.548.177 0 0 0 0 0 12.723.688 0 3.815.153 126.711.707

750.000 27.498.283 24.834.544 1.893.528 75.000 0 569.340 3.350.000 9.729.755 0 2.484.847 71.185.297

14.250.000 302.095.740 122.808.741 471.240 0 463.560 0 0 6.232.468 902.409 0 447.224.158

15.000.000 412.218.712 175.191.462 2.364.768 75.000 463.560 569.340 3.350.000 28.685.911 902.409 6.300.000 645.121.162

0 82.624.689 27.548.177 0 0 0 0 0 12.723.688 0 3.815.153 126.711.707

0 12.340.683 5.880.515 794.880 0 0 33.285 103.381 5.883.126 0 1.335.121 26.370.991

0 94.965.372 33.428.692 794.880 0 0 33.285 103.381 18.606.814 0 5.150.274 153.082.698

750.000 15.157.600 18.954.029 1.098.648 75.000 0 536.055 3.246.619 3.846.629 0 1.149.726 44.814.306

0 8.402.963 5.272.074 0 0 0 0 0 4.736.891 0 0 18.411.928

0 75.907.072 5.563.463 0 0 0 0 0 25.000 0 0 81.495.535

0 21.371.671 7.055.926 0 0 0 0 0 126.430 0 0 28.554.027

0 105.681.706 17.891.463 0 0 0 0 0 4.888.321 0 0 128.461.490

0 8.402.963 5.272.074 0 0 0 0 0 4.736.891 0 0 18.411.928

0 17.404.277 -2.329.520 0 0 0 0 0 23.500 0 0 15.098.258

0 25.807.241 2.942.554 0 0 0 0 0 4.760.392 0 0 33.510.186

0 58.502.795 7.892.983 0 0 0 0 0 1.500 0 0 66.397.277

750.000 -48.408.789 19.271.081 1.893.528 75.000 0 569.340 3.350.000 9.704.755 0 2.484.847 -10.310.238

0 -5.063.594 8.210.035 794.880 0 0 33.285 103.381 5.859.625 0 1.335.121 11.272.733

750.000 -43.345.195 11.061.046 1.098.648 75.000 0 536.055 3.246.619 3.845.130 0 1.149.726 -21.582.971

Baggerdepot Zuidwest Fr. 2e fase Stoomtrein Sneek-Stavoren railinfrastructuur Openbare LED-verlichting Totaal Overige projecten

Overige projecten Overige projecten Overige projecten

2013 2012 2013

871.244 2.343.534 0 3.214.778

447.146 2.242.089 2.000.000 4.689.235

1.894.146 0 500.000 2.394.146

3.212.536 4.585.623 2.500.000 10.298.159

871.244 2.343.534 0 3.214.778

47.146 92.073 62.711 201.930

918.390 2.435.607 62.711 3.416.707

400.000 2.150.016 1.937.290 4.487.306

23.560 254.186 0 277.746

0 2.240.570 0 2.240.570

0 0 0 0

23.560 2.494.756 0 2.518.316

23.560 254.186 0 277.746

0 0 0 0

23.560 254.186 0 277.746

0 2.240.570 0 2.240.570

447.146 1.519 2.000.000 2.448.665

47.146 92.073 62.711 201.930

400.000 nee -90.554 Nee 1.937.290 nee 2.246.736

B0202 B0602 B0202 B0202 B0202 B0202 B0203 B0202 B0202 B0202 B0201 B0202

N31 Haak om Leeuwarden AB-6 Sluis Stavoren Vaarweg Lemmer-Delfzijl Vervanging brug Skulenboarch en Kootstertille Vervanging brug Burgum RSP Bereikbaarheid Leeuwarden Vervanging kunstwerken Quick win Greuns opwaarderen vaarweg Quick win zwaaikom Leeuwarden Quick win opwaarderen vaarweg Houkesleat Fietspad Leechlan Verkeersknelpunten Totaal Projecten niet geactiveerd

Projecten Projecten Projecten Projecten Projecten Projecten Projecten Projecten Projecten Projecten Projecten Projecten

niet niet niet niet niet niet niet niet niet niet niet niet

2017 2013 2012 2012 2012 2017 2030 2012 2012 2012 2012 2013

22.893.858 2.032.256 17.797.905 369.944 132.484 5.876.835 17.850 1.003.033 78.004 1.202.741 0 0 51.404.911

17.109.433 7.037.162 922.328 406.894 611.636 42.182.281 0 935.004 646.996 97.259 1.120.000 0 71.068.993

134.936.709 8.330.581 0 0 32.360.000 115.170.884 39.282.150 0 0 0 0 2.000.000 332.080.324

174.940.000 17.399.999 18.720.233 776.838 33.104.120 163.230.000 39.300.000 1.938.037 725.000 1.300.000 1.120.000 2.000.000 454.554.228

22.893.858 2.032.256 17.797.905 369.944 132.484 5.876.835 17.850 1.003.033 78.004 1.202.741 0 0 51.404.911

9.449.449 1.112.632 372.225 9.543 8.381 11.109.638 -17.850 622.259 488.946 319.662 40.458 0 23.515.342

32.343.307 3.144.888 18.170.130 379.487 140.865 16.986.473 0 1.625.293 566.949 1.522.402 40.458 0 74.920.253

7.659.984 5.924.530 550.103 397.351 603.255 31.072.643 17.850 312.745 158.050 -222.403 1.079.542 0 47.553.651

22.893.858 245.378 17.797.905 369.944 125.000 4.923.051 0 1.003.033 78.004 1.202.741 0 0 48.638.915

17.109.433 0 922.328 406.894 419.120 43.136.064 0 935.004 646.996 97.259 1.120.000 0 64.793.098

134.936.709 200.000 0 0 16.200.000 115.170.884 0 0 0 0 0 2.000.000 268.507.593

174.940.000 445.378 18.720.233 776.838 16.744.120 163.229.999 0 1.938.037 725.000 1.300.000 1.120.000 2.000.000 381.939.606

22.893.858 245.378 17.797.905 369.944 125.000 4.923.051 0 1.003.033 78.004 1.202.741 0 0 48.638.915

9.449.449 139.200 372.225 9.543 0 11.381.978 0 622.259 210.449 319.662 40.458 0 22.545.223

32.343.307 384.578 18.170.130 379.487 125.000 16.305.030 0 1.625.293 288.453 1.522.402 40.458 0 71.184.138

7.659.984 -139.200 550.103 397.351 419.120 31.754.086 0 312.745 436.547 -222.403 1.079.542 0 42.247.875

0 7.037.162 0 0 192.516 -953.783 0 0 0 0 0 0 6.275.895

0 973.432 0 0 8.381 -272.340 -17.850 0 278.496 0 0 0 970.119

0 6.063.730 0 0 184.135 -681.443 17.850 0 -278.496 0 0 0 5.305.776

Nee nee nee Nee Nee Nee ja nee nee nee nee nee

B0202 B0202 B0202 B0202 B0202 B0202 B0202 B0202 B0202 B0202 B0202 B0204 B0202 B0202 B0202 B0202 B0202 B0202

Bijdrage aan Centr.As afslag De Tike N392 rondweg Gorredijk N359 rondweg Lemmer N358 opwaardering Skieding - Uterwei N369 Kootstermolen - Kootstertille N359 stroomweg Leeuwarden - Bolsward N357 opwaardering Stiens - Holwerd N355 Twijzel N354 fietsroute Sneek afslag Woudsend Reconstructie aansluiting IJlst Carpoolvoorzieningen 2010-2012 Kwaliteitsverbetering haltevoorzieningen N358 Lutkepost Augustinusga fase 2 N910 Stroobossertrekweg fietspad fase 2b MPI bijdrage Quick Win Houkesleat Carpoolplaats Oudeschoot Aansluiting Drachten Noord N31 Afspraken gemeente Dantumadiel Totaal Reguliere en kleine projecten

Reguliere Reguliere Reguliere Reguliere Reguliere Reguliere Reguliere Reguliere Reguliere Reguliere Reguliere Reguliere Reguliere Reguliere Reguliere Reguliere Reguliere Reguliere

en en en en en en en en en en en en en en en en en en

2015 2014 2013 2014 2014 2015 2012 2013 2013 2013 2012 2014 2013 2012 2012 2012 2014 2014

1.504.754 2.957.472 542.425 295.036 121.431 729.547 2.050.714 184.529 703.162 56.617 76.176 0 172.819 26.910 0 0 0 0 9.421.592

108.614 5.234.336 174.769 1.035.777 516.714 1.049.705 7.696.506 2.336.742 2.058.327 1.000.000 163.824 1.000.000 2.552.777 2.273.090 255.625 145.000 60.000 0 27.661.806

2.354.060 2.442.099 1.417.304 8.763.163 1.081.347 11.625.278 847.970 616.691 731.672 343.384 0 1.400.000 1.330.908 0 0 0 1.080.000 910.000 34.943.876

3.967.428 10.633.907 2.134.498 10.093.976 1.719.492 13.404.530 10.595.190 3.137.962 3.493.161 1.400.001 240.000 2.400.000 4.056.504 2.300.000 255.625 145.000 1.140.000 910.000 72.027.274

1.504.754 2.957.472 542.425 295.036 121.431 729.547 2.050.714 184.529 703.162 56.617 76.176 0 172.819 26.910 0 0 0 0 9.421.592

68.878 1.993.299 90.855 177.932 18.559 456.423 2.263.524 138.196 208.857 37.037 40.709 0 87.841 54.430 0 67.221 42.651 0 5.746.412

1.573.632 4.950.771 633.280 472.968 139.990 1.185.970 4.314.238 322.725 912.018 93.654 116.884 0 260.660 81.340 0 67.221 42.651 0 15.168.003

39.736 3.241.037 83.914 857.845 498.155 593.282 5.432.982 2.198.546 1.849.470 962.963 123.116 1.000.000 2.464.936 2.218.660 255.625 77.780 17.349 0 21.915.394

0 0 67.000 0 0 0 601.475 0 7.000 0 0 0 0 0 0 0 0 0 675.475

0 500.000 0 0 0 250.000 4.000.149 800.000 800.000 200.000 0 0 500.000 0 0 85.000 0 0 7.135.149

0 4.938.926 0 1.426.600 0 750.000 666.000 0 850.000 200.000 0 0 1.450.000 0 0 0 1.000.000 0 11.281.526

0 5.438.926 67.000 1.426.600 0 1.000.000 5.267.624 800.000 1.657.000 400.000 0 0 1.950.000 0 0 85.000 1.000.000 0 19.092.150

0 0 67.000 0 0 0 601.475 0 7.000 0 0 0 0 0 0 0 0 0 675.475

0 2.482.588 0 466.394 0 453.092 2.271.319 0 355.360 35.752 0 0 101.102 0 0 0 0 0 6.165.607

0 2.482.588 67.000 466.394 0 453.092 2.872.794 0 362.360 35.752 0 0 101.102 0 0 0 0 0 6.841.082

0 -1.982.588 0 -466.394 0 -203.092 1.728.830 800.000 444.640 164.248 0 0 398.898 0 0 85.000 0 0 969.542

108.614 4.734.336 174.769 1.035.777 516.714 799.705 3.696.357 1.536.742 1.258.327 800.000 163.824 1.000.000 2.052.777 2.273.090 255.625 60.000 60.000 0 20.526.657

68.878 -489.289 90.855 -288.462 18.559 3.331 -7.795 138.196 -146.503 1.285 40.709 0 -13.261 54.430 0 67.221 42.651 0 -419.196

39.736 5.223.625 83.914 1.324.239 498.155 796.374 3.704.152 1.398.546 1.404.830 798.715 123.116 1.000.000 2.066.038 2.218.660 255.625 -7.221 17.349 0 20.945.853

Nee nee ja nee nee nee nee nee nee nee nee Nee nee nee nee nee nee Nee

B0202 B0202 B0202 B0202 B0202 B0202

Ministations Joure RSP Heerenveen RSP Joure RSP OV spoor Heerenveen-Groningen RSP Startkrediet RSP Traverse Harlingen Totaal Rijksprojecten

Rijksprojecten Rijksprojecten Rijksprojecten Rijksprojecten Rijksprojecten Rijksprojecten

2015 2020 2016 2020 2014 2018

15.461 0 1.669.698 941.722 1.682.256 2.474.123 6.783.261

206.996 900.000 9.500.000 7.431.022 1.817.743 6.590.729 26.446.490

830.155 35.100.000 50.528.955 358.133.417 0 146.116.787 590.709.314

1.052.612 36.000.000 61.698.653 366.506.161 3.499.999 155.181.639 623.939.065

15.461 0 1.669.698 941.722 1.682.256 2.474.123 6.783.261

11.676 0 1.074.389 396.470 890.207 1.755.348 4.128.090

27.137 0 2.744.087 1.338.192 2.572.464 4.229.471 10.911.351

195.320 900.000 8.425.611 7.034.552 927.536 4.835.381 22.318.400

0 0 1.669.745 761.850 0 2.281.864 4.713.460

0 794.314 8.863.500 7.610.893 1.750.000 6.206.211 25.224.918

0 30.978.242 47.147.679 358.133.417 0 135.539.135 571.798.473

0 31.772.556 57.680.924 366.506.160 1.750.000 144.027.210 601.736.851

0 0 1.669.745 761.850 0 2.281.864 4.713.460

0 0 1.074.342 571.398 0 1.943.154 3.588.894

0 0 2.744.087 1.333.249 0 4.225.019 8.302.354

0 794.314 7.789.158 7.039.495 1.750.000 4.263.057 21.636.024

206.996 105.686 636.500 -179.871 67.743 384.518 1.221.572

11.676 0 47 -174.928 890.207 -187.806 539.195

195.320 105.686 636.453 -4.943 -822.464 572.324 682.377

nee Nee Nee nee Nee Nee

198.115.582

212.970.609

1.463.999.657

1.875.085.848

198.115.582

61.292.460

259.408.042

151.678.149

72.839.905

187.185.088

880.256.619

1.140.281.612

72.839.905

47.666.802

120.506.707

139.518.286

25.785.521

13.625.658

12.159.863

192.271.364 1.097.423 4.746.794

1.120.000 183.317.556 4.383.817 6.887.868 7.500.000 9.761.368

1.355.510.141 85.691.296 2.334.800 20.463.420

1.120.000 1.731.099.061 91.172.536 9.222.668 7.500.000 34.971.582

192.271.364 1.097.423 4.746.794

40.458 57.756.759 1.024.397 931.546 1.539.299

40.458 250.028.123 2.121.821 931.546 6.286.094

1.079.542 125.560.797 3.359.420 5.956.322 7.500.000 8.222.069

72.194.400 23.560 621.946

1.120.000 177.528.700 245.000 6.000.000 2.291.388

879.941.619 115.000 200.000

1.120.000 1.129.664.719 383.560 6.000.000 3.113.334

72.194.400 23.560 621.946

40.458 47.218.325 245.000 163.018

40.458 119.412.725 268.560 784.964

1.079.542 130.310.375 6.000.000 2.128.370

5.788.856 4.138.817 6.887.868 1.500.000 7.469.980

10.538.434 779.397 931.546 1.376.281

198.115.582

212.970.609

1.463.999.657

1.875.085.848

198.115.582

61.292.460

259.408.042

151.678.149

72.839.905

187.185.088

880.256.619

1.140.281.612

72.839.905

47.666.802

120.506.707

139.518.286

25.785.521

13.625.658

Project FMP 2 Verruiming brug en sluisbediening op afstand Bijdrage aanpassen sluisdrempeldiepte Workum Bijdrage FMP brug Rochsleat Warten Totaal Friese Meren Project

Begroting hoofdindeling Friese Meren Project Friese Meren Project Friese Meren Project

B0504

No.33 Grondbeleid 2008-2010 LG Totaal Grondbeleid

Grondbeleid

B0203 B0203 B0203 B0203 B0203 B0203 B0203 B0203 B0203 B0203 B0203 B0203 B0203 B0203 B0203

Onderzoek en voorbereiding kunstwerken Brug Rochsleat Warten Warrebrug nabij Tijnje Viaduct Meamert te Winsum Van Panhuysbrug te Tjerkwerd Stationsbrug te Franeker Sluis II Ruijtenschildtbrug te Vierhuis Brug Welsryp Brug Warns te Warns Brug Tzummarrumervaart Brug Stroomkanaal Lemmer Brug Kerksloot nabij Sneek Brug Hallummervaart te Hallum Brug Baard Totaal Kunstwerken (MPK)

Kunstwerken Kunstwerken Kunstwerken Kunstwerken Kunstwerken Kunstwerken Kunstwerken Kunstwerken Kunstwerken Kunstwerken Kunstwerken Kunstwerken Kunstwerken Kunstwerken Kunstwerken

B0202 B0202 B0202 B0204 B0204 B0204 B0204 B0204 B0202 B0202 B0202

Aquaduct Lemmer CA: Algemeen N381 MER Algemeen Verduurzaming Infra Pilot combinatie OV en doelgroepen Investering duurzaam OV 2013 Investering Duurzaam OV 2011 Aardgasvulpunten N398 Noordwesttangent N398 NWT rotonde Jelsum en Cornjum Rondweg Woudsend fase 2 Totaal Majeure projecten

Majeure Majeure Majeure Majeure Majeure Majeure Majeure Majeure Majeure Majeure Majeure

B0203 B0602 B0202

Totaal onderhanden infra + overige

Totaal Totaal Totaal Totaal Totaal Totaal

B0201 B0202 B0203 B0204 B0504 B0602

Totaal beleidsvelden

(MPK) (MPK) (MPK) (MPK) (MPK) (MPK) (MPK) (MPK) (MPK) (MPK) (MPK) (MPK) (MPK) (MPK) (MPK)

2014 2012 2012 2020 2012 2012 2013 2014 2012

geactiveerd geactiveerd geactiveerd geactiveerd geactiveerd geactiveerd geactiveerd geactiveerd geactiveerd geactiveerd geactiveerd geactiveerd

kleine kleine kleine kleine kleine kleine kleine kleine kleine kleine kleine kleine kleine kleine kleine kleine kleine kleine

projecten projecten projecten projecten projecten projecten projecten projecten projecten projecten projecten projecten projecten projecten projecten projecten projecten projecten

312

Saldo 2012 Begr - Werk 55.000 65.523 0 120.523

Vervangings investering nee nee nee

1.500.000 Nee 1.500.000

4.749.5783.359.420 5.956.322 1.500.000 6.093.699 12.159.863

Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja

ja nee nee nee Nee Nee Nee nee nee nee nee

Tijd Geld

5.3 Begrotingshistorie In deze bijlage worden per programma de begrotingsmutaties weergeven die hebben plaatsgevonden tussen de besluitvorming over de tweede bestuursrapportage 2012 en de samenstelling van de jaarstukken 2012. Programma 1: Bestuur en veiligheid Baten en lasten Aansluiting tussen 2e berap 2012 en de jaarstukken 2012 Bedragen x € 1.000,2012 Baten begroting t/m 2e berap 2012 (voor besluitvorming PS)

2013

2014

2015

2016

428

436

436

436

436

0

0

0

0

0

428

436

436

436

436

11.681

11.524

12.240

12.554

12.229

0

5

5

5

5

-12

-23

-23

-23

-23

GS: GS nominaal GS overig

0 486

1 0

1 0

1 0

1 0

Begrotingswijziging totaal

474

-17

-17

-17

-17

Lasten begroting t/m jaarstukken 2012

12.155

11.506

12.223

12.536

12.211

Baten - Lasten

-11.726 -11.070 -11.787 -12.101 -11.775

Begrotingswijzigingen (BW): Begrotingswijziging totaal Baten begroting t/m jaarstukken 2012 Lasten begroting t/m 2e berap 2012 (voor besluitvorming PS) Begrotingswijzigingen (BW): PS: PS 7 november 2012: - motie 5 onderdeel voorronde televisieprogramma Op weg naar het Lagerhuis PS 28 november 2012: - onderwerp II.8 Invulling bezuiniging bedrijfsvoering

313

Programma 2: Verkeer en vervoer Baten en lasten Aansluiting tussen 2e berap 2012 en de jaarstukken 2012 Bedragen x € 1.000,2012 2013 Baten begroting t/m 2e berap 2012 (voor besluitvorming PS)

2014

2015

2016

173.651

56.461

69.528

53.875

51.674

355 39

0 0

0 0

0 0

0 0

-39

-40

-40

-40

-40

92.900

-2.100

-2.100

-2.100

-2.100

93.255

-2.140

-2.140

-2.140

-2.140

Baten begroting t/m jaarstukken 2012

266.906

54.321

67.388

51.735

49.534

Lasten begroting t/m 2e berap 2012 (voor besluitvorming PS)

253.982

102.016

119.697

106.284

104.626

0

2.000

0

0

0

26 -429

0 -737

0 -737

0 -737

0 -737

-4.835

4.835

0

0

0

-10.000

10.000

0

0

0

-500

500

0

0

0

-60

60

0

0

0

500

500

-2.100

-2.100

-2.100

0 502

1 0

1 0

1 0

1 0

-14.797

17.158

-2.837

-2.837

-2.837

239.185

119.174

116.860

103.448

101.789

27.721

-64.853

-49.472

-51.713

-52.255

Begrotingswijzigingen (BW): PS: PS 28 november 2012: - onderwerp I.1 Verkoop woningen - onderwerp I.2 Baggerwerkzaamheden Marrekrite - onderwerp II.8 Invulling bezuiniging bedrijfsvoering PS 19 december 2012: - onderwerp Van Harinxmakanaal GS: Begrotingswijziging totaal

Begrotingswijzigingen (BW): PS: PS 7 november 2012: - amendement 4 verkeersknelpunten PS 28 november 2012: - onderwerp I.1 Verkoop woningen - onderwerp II.8 Invulling bezuiniging bedrijfsvoering - onderwerp III. A1 Bereikbaarheid Leeuwarden - onderwerp III. A2 RSP concrete infraprojecten - onderwerp III. C1 Nazorg stortplaats Trijehûs - onderwerp III. C10 Waterwet Verlenging tijdelijk budget PS 19 december 2012: - onderwerp Van Harinxmakanaal GS: GS nominaal GS overig Begrotingswijziging totaal Lasten begroting t/m jaarstukken 2012 Baten - Lasten

314

Programma 3: Wetter Baten en lesten Oansluting tusken 2e berap 2012 en de jierstikken 2012 Bedraggen x € 1.000,2012 Baten begrutting o/m 2e berap 2012 (foar beslútfoarming PS)

2013

2014

2015

2016

732

731

726

652

652

DS: DS bydrage tredden

27

-6

0

0

0

Begruttingswizigings mei-inoar

27

-6

0

0

0

759

725

726

652

652

3.553

3.597

5.702

4.804

4.532

-110

110

0

0

0

0

0

-35

-25

0

27

-6

0

0

0

-83

104

-35

-25

0

3.470

3.701

5.667

4.779

4.532

-2.711

-2.977

-4.941

-4.128

-3.880

Begruttingswizigings (BW):

Baten begrutting o/m jierstikken 2012 Lesten begrutting o/m 2e berap 2012 (foar beslútfoarming PS) Begruttingswizigings (BW): PS: PS 28 novimber 2012: - ûnderwerp III. C2 Waarmte en Kjeldopslachsystemen - ûnderwerp III. C3 Tafersjoch swimwetter DS: DS bydrage tredden Begruttingswizigings mei-inoar Lesten begrutting o/m jierstikken 2012 Baten - Lasten

315

Programma 4: Milieu Baten en lasten Aansluiting tussen 2e berap 2012 en de jaarstukken 2012 Bedragen x € 1.000,2012 Baten begroting t/m 2e berap 2012 (voor besluitvorming PS)

2013

2014

2015

2016

712

546

546

546

546

GS: GS bijdrage derden

237

0

0

0

0


237

0

0

0

0


949

546

546

546

546

19.505

19.510

21.655

15.083

14.496

285

750

0

0

0

50

25

0

0

0

-128

0

0

0

0

-35

0

0

0

0

-1.100 60 -48

0 0 48

0 0 0

1.100 0 0

0 0 0

237 0

0 0

0 0

0 0

0 0

-678

823

0

1.100

0

18.827

20.333

21.655

16.183

14.496

Begrotingswijzigingen (BW):

Lasten begroting t/m 2e berap 2012 (voor besluitvorming PS) Begrotingswijzigingen (BW): PS: PS 17 oktober 2012: - onderdeel oprichting FUMO PS 28 november 2012: - onderwerp I.3 Extern onderzoek Vergunningverlening Reststoffen Energie Centrale Harlingen - onderwerp II.6 Inhuur vergunningverlening/toezichthouding - onderwerp II.8 Invulling bezuiniging bedrijfsvoering - onderwerp III. B1 Middelen bodemsanering - onderwerp III. C3 Toezicht zwemwater - onderwerp III. C4 WBB Informatievoorziening GS: GS bijdrage derden GS nominaal Begrotingswijziging totaal Lasten begroting t/m jaarstukken 2012 Baten - Lasten

-17.878 -19.787 -21.109 -15.637 -13.950

316

Programma 5: Lanlik Gebiet Baten en lesten Oansluting tusken 2e berap 2012 en de jierstikken 2012 Bedraggen x € 1.000,2012 Baten begrutting o/m 2e berap 2012 (foar beslútfoarming PS)

2013

2014

2015

2016

39.368

37.576

176

176

176

479

0

0

0

0

DS: DS bydrage tredden DS provinsjefûns

-317 -5.685

40 -36.240

0 0

0 0

0 0


-5.523

-36.200

0

0

0

Baten begrutting o/m jierstikken 2012

33.845

1.376

176

176

176

Lesten begrutting o/m 2e berap 2012 (foar beslútfoarming PS)

86.347

89.564

40.229

40.046

27.248

0

200

200

200

0

-37

0

0

0

0

3.585 -250 -475 0

0 0 475 241

165 0 0 238

-3.750 0 0 0

0 0 0 0

DS: DS bydrage tredden DS nominaal DS provinsjefûns

-317 0 -5.685

40 0 6.810

0 66 0

0 66 0

0 66 0


-3.179

7.766

669

-3.485

66

Lesten begrutting o/m jierstikken 2012

83.168

97.330

40.898

36.561

27.313

Baten - Lasten

-49.324

-95.954

-40.722 -36.386 -27.138

Begruttingswizigings (BW): PS: PS 28 novimber 2012: - ûnderwerp III. C6 Natura 2000

Begruttingswizigings (BW): PS: PS 7 novimber 2012: - ûnderdiel Greidefûgels PS 28 novimber 2012: - ûnderdiel I.4 Provinsjale bydrage waadrinne - ûnderwerp III. A3 FYLG - ûnderwerp III. B6 Duorsume enerzje - ûnderwerp III. C5 Kavelruil - ûnderwerp III. C6 Natura 2000

317

Programma 6: Economie, toerisme en recreatie Baten en lasten Aansluiting tussen 2e berap 2012 en de jaarstukken 2012 Bedragen x € 1.000,2012 Baten begroting t/m 2e berap 2012 (voor besluitvorming PS)

2013

2014

2015

2016

7.234

3.629

859

284

260

-366

0

366

0

0

-165

0

165

0

0


6.315

702

2.568

2.463

0


5.785

702

3.098

2.463

0

13.019

4.331

3.957

2.747

260

168.309

81.987

75.239

63.319

41.690

66

1.066

1.871

2.033

1.000

0

1.000

0

0

0

-581

483

0

98

0

1.220

201

-840

-580

0

-1.095

658

437

0

0

-118

0

0

0

0

215

858

1.027

2.500

0

-20

0

0

0

0

728

-949

624

-423

20

-700

0

2.000

-500

-800

800

0

0

0

0

200 0

50 -270

0 -280

0 -289

0 -299

0

800

0

0

0

Begrotingswijzigingen (BW): PS: PS 28 november 2012: - onderdeel III. A4 Friese Meren Project categorie A - onderdeel III. B4 Friese Meren Project categorie B

Baten begroting t/m jaarstukken 2012 Lasten begroting t/m 2e berap 2012 (voor besluitvorming PS) Begrotingswijzigingen (BW): PS: PS 19 september 2012: - onderdeel voorwaardelijk budget Cofinanciering Europa en Waddenfonds PS 7 november 2012: - amendement 1 duurzame energie PS 28 november 2012: - onderdeel III. A4 Friese Meren Project categorie A - onderdeel III. A5 Convenant A7/Westergozone - onderdeel III. B4 Friese Meren Project categorie B - onderwerp II.1 Watertechnologie (Voorwaardelijk budget) - onderwerp II.2 Friese meren Project Rep gelden Wymbritseradiel (voorwaardelijk budget) - onderwerp II.4 Uitvoeringsprogramma Lauwersmeer - onderwerp III. B2 Cofinanciering EFROEZ/Waddenfonds - onderwerp III. B3 Agenda Netwerk Noord Oost - onderwerp III. B5 Dairy Campus Voorwaardelijk budget - onderwerp III. B6 Duurzame energie - onderwerp invulling bezuinigingstaakstelling subsidiebeleid PS 19 december 2012: - onderdeel voorbereidingskosten eerste helft 2013 Sportstad Heerenveen onderdeel Nieuw Thialf

318

Bedragen x € 1.000,-

2012

2013

2014

2015

2016


6.425

702

2.568

2.463

0


7.140

4.598

7.406

5.302

-79

175.448

86.585

82.645

68.621

41.611

-162.430

-82.254

Lasten begroting t/m jaarstukken 2012 Baten - Lasten

319

-78.688 -65.874 -41.352

Programma 7: Sociaal beleid en zorg Baten en lasten Aansluiting tussen 2e berap 2012 en de jaarstukken 2012 Bedragen x € 1.000,2012 2013 Baten begroting t/m 2e berap 2012 (voor besluitvorming PS)

2014

2015

2016

54.367

42.487

42.487

42.487

0

0

0

0

0

0


54.367

42.487

42.487

42.487

0

Lasten begroting t/m 2e berap 2012 (voor besluitvorming PS)

68.182

53.118

52.652

52.659

5.915

-170

0

0

0

0

197

-197

0

0

0

-986

666

320

0

0

0

-127

-127

-127

-127

-959

343

193

-127

-127

67.223

53.460

52.845

52.532

5.788

-12.857

-10.973

-10.359

-10.045

-5.788

Begrotingswijzigingen (BW): Begrotingswijziging totaal

Begrotingswijzigingen (BW): PS: PS 28 november 2012: - onderdeel I.5 Programma talinten fan jonge minsken - onderwerp III. B19 Transitiemiddelen sociaal beleid - onderwerp III. B7 Sociaal Investerings Fonds - onderwerp invulling bezuinigingstaakstelling subsidiebeleid Begrotingswijziging totaal Lasten begroting t/m jaarstukken 2012 Baten - Lasten

320

Programma 8: Kultuer, taal en ûnderwiis Oansluting tusken 2e berap 2012 en de jierstikken 2012 Bedraggen x € 1.000,2012 Baten begrutting o/m 2e berap 2012 (foar beslútfoarming PS)

2013

2014

2015

2016

244

173

173

173

173

DS: DS bydrage tredden

71

0

0

0

0


71

0

0

0

0

314

173

173

173

173

48.484

46.053

42.158

35.187

30.593

0

150

0

0

0

430

438

438

438

438

78 -1.400 27 0

-78 0 -27 2.330

0 1.400 0 0

0 0 0 0

0 0 0 0

-2.523 -1.464

0 1.464

868 0

868 0

787 0

0

-100

-100

-100

-100

71

0

0

0

0

-4.781

4.177

2.605

1.205

1.124

43.703

50.230

44.763

36.392

31.717

Begruttingswizigings (BW):

Baten begrutting o/m jierstikken 2012 Lesten begrutting o/m 2e berap 2012 (foar beslútfoarming PS) Begruttingswizigings (BW): PS: PS 7 novimber 2012: - moasje 25 ûnderdiel útstjoering fia satellyt PS 28 novimber 2012: - ûnderwerp II.3 Beneame provinsjeargivaris en oanwize provinsjale archyfbewarplak - ûnderwerp III. B10 Sintraal Depot - ûnderwerp III. B11 Boppeslach - ûnderwerp III. B12 Omrop Fryslân - ûnderwerp III. B13 Fryske Akademy Budzjet mei betingst - ûnderwerp III. B8 University Campus Fryslân - ûnderwerp III. B9 Restauraasje ryksmonuminten - ûnderwerp ynfolje besunigingstaakstelling subsydzjebelied DS: DS bydrage tredden Begruttingswizigings mei-inoar Lesten begrutting o/m jierstikken 2012 Baten - Lasten

-43.389 -50.057 -44.591 -36.220 -31.545

321

Programma 9: Ruimte en wonen Baten en lasten Aansluiting tussen 2e berap 2012 en de jaarstukken 2012 Bedragen x € 1.000,2012 Baten begroting t/m 2e berap 2012 (voor besluitvorming PS)

2013

2014

2015

2016

654

606

594

581

581

0

0

0

0

0

654

606

594

581

581

5.355

7.559

9.564

12.935

3.185

20

0

0

0

0

-367 -150

0 247

425 0

0 0

0 0

-24 1.080

24 3.110

0 7.912

0 5.268

0 0

559

3.381

8.337

5.268

0

5.915

10.940

17.901

18.203

3.185

-5.261 -10.333 -17.307 -17.622

-2.603

Begrotingswijzigingen (BW): Begrotingswijziging totaal Baten begroting t/m jaarstukken 2012 Lasten begroting t/m 2e berap 2012 (voor besluitvorming PS) Begrotingswijzigingen (BW): PS: PS 28 november 2012: - onderwerp II.4 Uitvoeringsprogramma Lauwersmeer - onderwerp III. B14 Streekplan - onderwerp III. B15 Demografische ontwikkelingen - onderwerp III. B16 Funderingsherstel - onderwerp III. B17 Aanvalsplan herstructurering woningvoorraad Deels voorwaardelijk Begrotingswijziging totaal Lasten begroting t/m jaarstukken 2012 Baten - Lasten

322

Programma 10: Algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien Baten en lasten Aansluiting tussen 2e berap 2012 en de jaarstukken 2012 Bedragen x € 1.000,2012 2013 Baten begroting t/m 2e berap 2012 (voor besluitvorming PS)

2014

2015

2016

385.347

261.855

261.349

247.694

221.268

-18

-18

-18

-18

-18

-39

-39

0

0

0

6.000

0

0

0

0

GS: GS bijdrage derden GS nominaal GS provinciefonds

2.956 0 26.122

0 0 19.630

0 0 0

0 0 0

0 0 0


35.023

19.574

-18

-18

-18

420.370

281.429

261.332

247.677

221.251

28.304

29.584

38.419

42.149

29.630

-566

-1.066

-1.871

-2.033

-500

-18

-18

-18

-18

-18

-324

-789

0

0

0

118

0

0

0

0

-215

-858

-1.027

-2.500

0

-430

-438

-438

-438

-438

128

0

0

0

0

437

720

720

720

720

-1.330

-1.000

0

0

0

-58 -97

0 0

0 0

0 0

0 0

-4.080

-4.190

-3.832

-5.268

0

Begrotingswijzigingen (BW): PS: PS 17 oktober 2012: - onderdeel Fryslân Millennium Provincie 2012 - onderdeel oprichting FUMO PS 28 november 2012: - onderwerp II.7 Egalisatiereserve rendement vermogen

Baten begroting t/m jaarstukken 2012 Lasten begroting t/m 2e berap 2012 (voor besluitvorming PS) Begrotingswijzigingen (BW): PS: PS 19 september 2012: - onderdeel voorwaardelijk budget Cofinanciering Europa en Waddenfonds PS 17 oktober 2012: - onderdeel Fryslân Millennium Provincie 2012 - onderdeel oprichting FUMO PS 28 november 2012: - onderwerp II.1 Watertechnologie (Voorwaardelijk budget) - onderwerp II.2 Friese meren Project Rep gelden Wymbritseradiel (voorwaardelijk budget) - onderwerp II.3 Benoemen provinciearchivaris en aanwijzen provinciale archiefbewaarplaats - onderwerp II.6 Inhuur vergunningverlening/toezichthouding - onderwerp II.8 Invulling bezuiniging bedrijfsvoering - onderwerp III. B13 Fryske Akademy Voorwaardelijk budget - onderwerp III. B14 Streekplan - onderwerp III. B15 Demografische ontwikkelingen - onderwerp III. B17 Aanvalsplan

323

Bedragen x € 1.000,herstructurering woningvoorraad Deels voorwaardelijk - onderwerp III. B18 Sterke regio's (waddenglas) - onderwerp III. B19 Transitiemiddelen sociaal beleid - onderwerp III. B20 Mediafonds - onderwerp III. B21 Herstructurering bedrijventerreinen - onderwerp III. B5 Dairy Campus Voorwaardelijk budget - onderwerp III. C7 Inzet extra gelden Europese zwemwaterrichtlijn - onderwerp III. C8 Implementatiekosten WABO - onderwerp III. C9 Nieuwe/Friese werken en huisvesting - onderwerp invulling bezuinigingstaakstelling subsidiebeleid PS 19 december 2012: - onderdeel voorbereidingskosten eerste helft 2013 Sportstad Heerenveen onderdeel Nieuw Thialf - onderwerp Van Harinxmakanaal

2012

2013

2014

2015

2016

-3.687

3.687

0

0

0

-547

547

0

0

0

-75 -1.245

75 0

0 0

0 1.245

0 0

0

0

0

-175

-625

-90

90

0

0

0

-474

474

0

0

0

-448

448

0

0

0

0

497

506

516

526

0

-200

-200

0

0

-2.100

-2.100

0

0

0

2.807 0 0

0 -1 2.702

0 -67 0

0 -67 0

0 -67 0


-12.292

-1.419

-6.226

-8.016

-401

Lasten begroting t/m jaarstukken 2012

16.012

28.165

32.193

34.133

29.229

404.357

253.264

229.139

213.543

192.022

GS: GS bijdrage derden GS nominaal GS provinciefonds

Baten - Lasten

324

5. 4 Begrippenlijst Accountantsverklaring Schriftelijke mededeling van de accountant waarin deze een oordeel geeft over de getrouwheid van de in de jaarrekening verantwoorde baten, lasten en balansmutaties en de rechtmatigheid van de financiële beheershandelingen die geleid hebben tot deze verantwoording. Getrouwheid betreft de juistheid en de volledigheid van de verantwoorde baten, lasten en balansmutaties. Rechtmatigheid betreft de mate waarin zogenoemde financiële beheershandelingen conform de interne en externe regelgeving zijn uitgevoerd. Algemene middelen Dekkingsmiddelen waaraan nog geen specifieke bestemming is gegeven, bijvoorbeeld de vrij aanwendbare reserve, de algemene uitkering uit het provinciefonds en de opbrengst uit de opcenten motorrijtuigenbelasting. Baten en lasten De provincie is verplicht het zogenoemde stelsel van baten en lasten toe te passen. Uitgangspunt voor het jaar waarin de lasten worden verantwoord is het moment van prestatielevering. Dit in plaats van het betaalmoment (kasstelsel). Voor subsidiebeschikkingen is de inhoud van de beschikking bepalend in welk jaar de lasten worden verantwoord. Begroting Het overzicht van de geraamde (verwachte) kosten en opbrengsten in een bepaald jaar, opgezet volgens het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (BBV). De begroting wordt vastgesteld door Provinciale Staten. Begrotingswijziging Een aanpassing van begrotingsramingen tijdens het begrotingsjaar. Begrotingssaldo Het saldo van in de begroting geraamde baten en lasten in de exploitatie (programma’s). Balans Overzicht van de waarde van de activa (bezittingen, vorderingen) en passiva (reserves, voorzieningen, schulden) op één moment, bijvoorbeeld op 31 december van het kalenderjaar. Besluit begroting en verantwoording decentrale overheden (BBV) Wettelijk bepaalde voorschriften voor de inrichting van de begroting en de jaarstukken. Doeluitkering (of specifieke uitkering) Door een ministerie aan de provincie verstrekte gelden ter uitvoering van een specifieke taak (bijvoorbeeld onderwijs, jeugdzorg etcetera). Een doeluitkering mag alleen aan het voorgeschreven doel worden besteed. Overlopende passiva Dit betreffen bijdragen van andere overheden voor specifieke doelen. Voor deze bijdragen geldt een zogenoemde terugbetalingsverplichting in het geval van nietbesteding. De nog te ontvangen of terug te betalen bedragen worden verantwoord op de balans (jaarrekening). De besteding en de daar tegenoverstaande dekking (bate) worden in de exploitatie (programma’s) ten laste van deze balansposten verantwoord. Tegenover de last staat doorgaans een bate met dezelfde hoogte. Het gebruik van overlopende passiva is verplicht op grond van het Besluit Begroting en Verantwoording Provincies en gemeenten (BBV).

325

Exploitatie De baten en lasten in de beleidsprogramma’s. Dit betreffen de lopende inkomsten en uitgaven met betrekking tot een kalenderjaar, geraamd en verantwoord conform het stelsel van baten en lasten. Financiële beheershandeling Handelingen zoals aanbesteden, inkopen en het verstrekken van subsidies. Deze handelingen leiden tot het verantwoorden van baten, lasten en balansmutaties in de jaarrekening. Garantie Zekerheidsstelling door de provincie ten behoeve van derden die een lening aantrekken. Bij derden valt te denken aan bijvoorbeeld gezondheidsinstellingen. Ingeval van wanbetaling zal de provincie de resterende schuld aflossen. Leges Leges worden geheven ter dekking van de kosten van provinciale dienstverlening. Normenkader Overzicht van weten regelgeving (extern en intern) aan de hand waarvan de accountant de rechtmatigheid van de financiële beheershandelingen controleert. Planning- en controlcyclus De jaarlijks terugkerende werkzaamheden die samenhangen met het opstellen van de kadernota, de begroting, de bestuursrapportages en de jaarstukken. Provinciefonds Uitkering van het rijk die de provincie in principe vrij mag besteden. Dit ter onderscheiding van doeluitkeringen/specifieke uitkeringen met een gebonden besteding. Jaarrekening Overzicht van de in een bepaald jaar gerealiseerde baten en lasten. In de jaarrekening is een balans opgenomen waaruit de vermogenspositie blijkt. Jaarrekeningresultaat Het saldo van gerealiseerde baten en lasten in de jaarrekening. Een positief jaarrekeningresultaat wordt toegevoegd aan de vrij aanwendbare reserve (eigen vermogen). Een negatief jaarrekeningresultaat wordt opgevangen door een onttrekking aan de vrij aanwendbare reserve. Reserve Reserves behoren tot het eigen vermogen en kunnen worden ingedeeld in algemene en bestemmingsreserves. Aan bestemmingsreserves is door Provinciale Staten een bepaalde bestemming gegeven. Voorziening Voorzieningen behoren tot het vreemd vermogen en geven een schatting van voorzienbare lasten in verband met risico’s en verplichtingen, waarvan de omvang en/of het tijdstip van optreden per de balansdatum min of meer onzeker zijn. Daarnaast worden middelen van derden waarvan de bestemming gebonden is geclassificeerd onder de voorzieningen. Weerstandsvermogen Het weerstandsvermogen is een maatstaf om te beoordelen of de provincie in staat is om nadelige gevolgen van risico’s op te vangen. Dit zonder dat daarbij de continuïteit van de uitvoering van taken in gevaar komt dan wel dat het beleid moet worden gewijzigd.

326

Het weerstandsvermogen is afhankelijk van de ‘benodigde weerstandscapaciteit’ en de ‘beschikbare weerstandscapaciteit’. Risicoparagraaf Onderdeel van de paragraaf Weerstandsvermogen waarin wordt ingegaan op risico’s waarvoor geen beheersmaatregelen zoals voorzieningen en verzekeringen zijn getroffen. Indien een risico zich voltrekt komen de hieruit voortvloeiende kosten ten laste van de zogenoemde algemene middelen. Treasury Het geheel van activiteiten voor het beheer van de liquide middelen en de financiering van de provinciale taken.

327

328

Deel II Jaarrekening 2012

329

330

Inhoudsopgave 1

Inleiding

333

2

Balans Balans Programmarekening over begrotingsjaar Grondslagen voor waardering en resultaatbepaling Toelichting op de balans Gebeurtenis na balansdatum Toelichting op programmarekening Analyse rekeningresultaat Samenvatting begrotingsonrechtmatigheid Wet Openbaarheid Topinkomens

334 336 337 341 345 346 347 350 351

3

Tijdelijke Budgetten

353

4

Accountantscontrole

366

Bijlagen Overzicht Overzicht Overzicht Overzicht

369 371 372 374 375

2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 2.7 2.8 2.9

5 1 2 3 4

structurele en tijdelijke baten en lasten gewaarborgde geldleningen personeelssterkte en -lasten Sisa specifieke uitkeringen

331

332

1

Inleiding Deel II van de jaarstukken bestaat uit de jaarrekening. Deze is ingericht volgens het Besluit Begroting en Verantwoording provincies en gemeenten (BBV) en de financiële verordening van onze provincie (gewijzigd op 30 november 2011). De opzet van de jaarrekening 2012 verschilt niet ten opzichte van die over 2011. De jaarrekening bestaat uit de programmarekening, de balans en de toelichtingen hierop. De programmarekening bevat de verantwoording van de baten en lasten in 2012 van de beleidsprogramma’s en de algemene dekkingsmiddelen. Deze baten en lasten worden geconfronteerd met de oorspronkelijke begroting 2012 en de begroting 2012 na wijziging (bij de tweede bestuursrapportage 2012). De balans geeft de activa, de passiva en de vermogenssituatie van de provincie op 31 december 2012 weer. Het jaarrekeningresultaat is de verbindende schakel tussen de programmarekening en de balans. Het jaarrekeningresultaat 2012 van € 10,3 miljoen wordt op de balans gepresenteerd als nog te bestemmen resultaat en wordt daarmee toegevoegd aan het eigen vermogen. De jaarrekening is gecontroleerd door accountant Ernst & Young. De accountantsverklaring is in de jaarrekening opgenomen. Het rapport van bevindingen van de accountant wordt als afzonderlijk document aan Provinciale Staten voorgelegd. De accountant heeft de zogenoemde beheershandelingen, die hebben geleid tot de verantwoording van de baten, lasten en balansmutaties in de jaarrekening gecontroleerd op rechtmatigheid en getrouwheid. Met rechtmatigheid wordt bedoeld dat beheershandelingen, zoals inkopen, aanbestedingen en het verstrekken van subsidies, conform de betreffende externe en interne regelgeving hebben plaatsgevonden. Uitgangspunt is het zogenoemde normenkader met relevante weten regelgevind dat eerder dit jaar aan Provinciale Staten is voorgelegd. Met getrouwheid wordt bedoeld dat de verantwoorde baten, lasten en balansmutaties een juist en volledig beeld geven van het rekeningjaar 2012.

333

2 1 Balans 31 december 2011

1 januari 2012 inclusief beginbalans Falcon

31 december 2012

Activa Vaste actva Immateriële vaste activa

-

-

0

0

0

89.672.409 236.580.476

89.672.409 236.580.476

88.452.322 247.605.607

326.252.885

326.252.885

336.057.929

55.665.903

55.665.903

55.665.903

57.420.878 40.871.403

519.119.743 660.862.483

504.899.561 868.054.507

32.567.609

32.567.609

32.701.890

186.525.794 512.778.679

1.268.215.738 1.594.468.623

1.461.321.861 1.797.379.790

31.958.823 170.384 0

31.958.823 170.384 0

35.195.327 153.130 0

25.623 32.154.831

25.623 32.154.831

24.699 35.373.156

21.363.613 0 3.540.835

21.363.613 0 3.540.835

18.152.732 0 3.008.460

6.435.862 17.890 31.358.199 135.270.916 51.320.465

7.086.801 17.890 32.009.139 135.565.886 20.316.323

3.869.255 17.890 25.048.337 69.418.496 29.073.601

Totaal vlottende activa

250.104.412

220.046.178

158.913.591

Totaal activa

762.883.091

1.814.514.802

1.956.293.381

Materiële vaste activa Investeringen met economisch nut Investeringen met maatschappelijk nut Financiële vaste activa Kapitaalverstrekking aan deelnemingen Overige langlopende leningen u/g Overige uitzettingen met looptijd >1 jaar Bijdragen aan activa in eigendom van derden Toaal vaste activa Vlottende activa Voorraden

-

-

Voorraad grond Onderhanden werken Gereed product en handelsgoederen Vooruitbetalingen Uitzettingen korter dan één jaar Vorderingen op openbare lichamen Verstrekte kasgeldleningen Rek.courant met niet fin.instellingen Overige vorderingen Overige uitzettingen Liquide middelen Overlopende activa

334

31 december 2011

1 januari 2012 inclusief beginbalans Falcon

31 december 2012

Passiva

-

Vaste Passiva Eigen vermogen Algemene reserve Bestemmingsreserves Nog te bestemmen resultaat

60.526.099 91.996.107 11.135.754 163.657.961

60.526.099 1.322.817.968 11.135.754 1.394.479.821

174.044.294 1.382.740.944 10.254.809 1.567.040.047

Voorzieningen

-

Voorzieningen voor verplichtingen, verliezen en risico's

6.973.843

6.973.843

7.428.274

-

Door derden beklemde middelen met een specifieke aanwendingsrichting

1.732.776

14.380.617

2.938.916

8.706.619

21.354.460

10.367.190

0

0

0

90.756 2.295 93.051

90.756 2.295 93.051

68.067 2.150 70.217

Vaste schulden met een rentetypische looptijd van één jaar of langer

-

Onderhandse leningen van binnenlandse banken en financiële instellingen Door derden belegde gelden Waarborgsommen

Totaal vaste passiva

172.457.631

1.415.927.332 1.577.477.454

Vlottende passiva Netto vlottende schulden met een rentetypische looptijd van één jaar of korter

-

-

Kasgeldleningen Overige schulden Overlopende passiva Voorschotbedragen overheden voor uitkeringen met een specifiek bestedingsdoel Overige overlopende passiva

Totaal vlottende passiva

0 309.049.160 309.049.160

0 114.404.315 114.404.315

0 121.603.704 121.603.704

240.420.759

243.227.613

215.788.912

40.955.540 281.376.299

40.955.540 284.183.153

41.423.311 257.212.223

590.425.460

398.587.468

378.815.927

Totaal passiva 762.883.091 Niet uit de balans blijkende verplichtingen Gewaarborgde geldleningen

1.563.226

335

1.814.514.802 1.956.293.381

1.563.226

1.872.864

2

Programmarekening over begrotingsjaar

2

Bedragen x € 1.000 Programma 1 2 3 4 5 6 7 8 9

Begroting 2012 voor wijziging Baten Lasten Saldo

Bestuur en veiligheid Verkeer en vervoer Wetter Milieu Landelijk gebied Econ., toer. en recreatie Sociaal beleid en zorg Kultuer, taal en ûnderwiis Ruimte en wonen

Sub-totaal programma's

428 56.461 732 545 37.885 3.755 42.487 177 581

12.867 102.259 3.730 17.691 70.867 39.244 56.286 46.155 8.101

-12.439 -45.798 -2.998 -17.146 -32.982 -35.489 -13.799 -45.978 -7.520

Begroting 2012 na wijziging Baten Lasten Saldo 428 266.906 759 949 33.845 13.019 54.367 314 654

12.155 239.185 3.470 18.827 83.168 175.448 67.223 43.703 5.915

-11.727 27.721 -2.711 -17.878 -49.323 -162.429 -12.856 -43.389 -5.261

Baten 413 268.588 952 1.195 41.127 13.576 58.438 236 1.261

Rekening 2012 Lasten Saldo 11.339 224.880 3.474 17.698 71.561 173.048 69.690 42.857 5.935

-10.926 43.708 -2.522 -16.503 -30.434 -159.472 -11.252 -42.621 -4.674

143.051 357.200 -214.149 371.241 649.094 -277.853 385.786 620.482 -234.696

Algemene dekkingsmiddelen Provinciale heffingen Algemene uitkering Dividenden Overige alg. dekkingsmiddelen Saldo compensabele BTW en uitkering BCF Overige algemene Sub-totaal algemene dekkingsmiddelen Onvoorzien Gerealiseerd resultaat voor mutatie reserve

61.044 94.823 40.781

0 0 0

61.044 94.823 40.781

59.174 242.309 25.371

0 0 0

59.174 242.309 25.371

58.741 242.309 25.381

0 0 0

58.741 242.309 25.381

14.147

3.791

10.356

44.921

5.088

39.833

45.607

6.412

39.195

49 501

0 18.906

49 -18.405

49 48.506

0 10.924

49 37.582

65 48.451

0 5.483

65 42.968

211.345

22.697

188.648 420.330

16.012

404.318 420.554

11.895

408.659

0

0

1.608

-1.404

126.505 806.544 633.985

172.559

354.396 379.897

0

40

0

-25.501 791.611 665.106

40

204

Toevoeging/onttrekking aan reserves Bestuur en veiligheid Verkeer en vervoer Wetter Milieu Landelijk gebied Econ., toer. en recreatie Sociaal beleid en zorg Kultuer, taal en ûnderwiis Ruimte en wonen Algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien

10 -128 0 73 8.948 16.029 1.400 1.475 2.365

0 4.788 0 0 20 4.512 76 140 0

10 -4.916 0 73 8.928 11.517 1.324 1.335 2.365

10 21.875 180 878 15.375 28.296 2.579 4.129 3.819

0 20.183 138 1.204 31.802 23.015 2.106 7.688 2.534

10 1.692 42 -326 -16.427 5.281 473 -3.559 1.285

10 6.904 180 884 15.546 28.247 2.765 4.363 4.029

0 20.305 138 1.204 50.036 23.906 2.106 7.820 2.534

10 -13.401 42 -320 -34.490 4.341 659 -3.457 1.495

28.071

27.391

680

61.612

174.337

-112.725

61.039

178.224

-117.185

Sub-totaal mutaties reserves

58.243

36.927

21.316

138.753

263.007

-124.254

123.967

286.273

-162.306

2.251 930.511 920.258

10.255

1 2 3 4 5 6 7 8 9

Gerealiseerd resultaat na mutatie reserves

412.639 416.824

-4.185 930.364 928.113

336

2 3

Grondslagen voor waardering en resultaatbepaling

Inleiding De jaarrekening 2012 is opgesteld op basis van het Besluit Begroting en Verantwoording provincies en gemeenten (BBV) en de financiële verordening en de hieraan gerelateerde nota’s over de financiële spelregels. Opheffen BV Houdstermaatschappij Falcon, aanpassing balans per 1-1-2012 Op 12 januari 2012 is de BV Houdstermaatschappij Falcon opgeheven. De provincie Fryslân was enig aandeelhouder van deze BV. Per 1 januari 2012 zijn de balans en exploitatie van Falcon in de provinciale boekhouding geïntegreerd. Op exploitatieniveau vervalt het dividend Falcon (het nettoresultaat van Falcon). Dit is vervangen door rente vermogensbeheer, rente kapitaalvergoeding en dividend Alliander NV (baten), en kosten vermogensbeheer, rentetoerekening RSP (mobiliteitsfonds) en indexering waardevast vermogen (lasten) en mutaties in de reserve Nuon (vormen en beschikken). Op de balans wordt per 1 januari 2012 de reserve Nuon als eigen vermogen verantwoord. Het eigen vermogen stijgt daardoor met ruim € 1,2 miljard. Onder de financiële vaste activa zijn de obligatiebeleggingen en de langlopende vordering op Vattenfall opgenomen. Daarnaast zijn per 1 januari 2012 enkele vorderingen en schulden van Falcon door de provincie overgenomen. Wederzijdse vorderingen en schulden tussen Falcon en de provincie zijn geëlimineerd. In de toelichting op de balans worden de balansmutaties per 1 januari 2012 bij de desbetreffende posten vermeld. Algemene grondslagen De waardering van de activa en passiva en de bepaling van het resultaat vinden plaats op basis van historische kosten. Tenzij bij het desbetreffende balanshoofd anders is vermeld worden de activa en passiva opgenomen tegen nominale waarden. De baten en lasten worden toegerekend aan het jaar waarop zij betrekking hebben. Baten en winsten worden slechts genomen voor zover zij op balansdatum zijn gerealiseerd. Verliezen en risico's die hun oorsprong vinden voor het einde van het begrotingsjaar, worden in acht genomen indien zij voor het opmaken van de jaarrekening bekend zijn geworden. Personeelslasten worden in principe toegerekend aan het boekjaar waarop zij betrekking hebben. Als gevolg van het formele verbod op het opnemen van voorzieningen, c.q. schulden uit hoofde van jaarlijks terugkerende arbeidskostengerelateerde verplichtingen van vergelijkbaar volume, worden sommige personele lasten toegerekend aan de periode waarin uitbetaling plaatsvindt. Dit gebeurt onder andere bij overlopend vakantiegeld. Bepaalde medewerkers zijn verplicht tijd te schrijven. Dit is het geval wanneer formatie gedekt wordt uit specifieke (investering) projecten, waarbij het voor de verantwoording noodzakelijk is de daadwerkelijk gemaakte uren op het project te registreren. Op de kostenplaats wordt dit verantwoord als bate. Het resterende saldo op de kostenplaatsen wordt doorbelast naar de beleidsvelden op basis van het aantal formatie-eenheden dat werkzaam is per beleidsveld. De bedrijfsvoeringskosten worden toegelicht in de paragraaf 7 Bedrijfsvoering van het jaarverslag. Balans Op de balans zijn alleen de posten opgenomen die bij de provincie aanwezig zijn. Bij het opstellen van de jaarrekening 2012 is uitgegaan van het vastgestelde financiële beleid zoals opgenomen in de Nota Uitvoering Begroting 2010 (geamendeerd vastgesteld door Provinciale Staten op 16 december 2009), de Nota Reserves, Voorzieningen en Overlopende passiva en de Nota Waarderen, Activeren en Afschrijven 2010. Daarnaast is rekening gehouden met de op 16 november 2008 door Provinciale Staten vastgestelde

337

Nota Afschrijvingsbeleid Bouwurk. Voor de wijze waarop de tijdelijke budgetten zijn verwerkt wordt verwezen naar onderdeel 3 Tijdelijke budgetten. Vaste Activa Artikel 59 BBV beschrijft het onderscheid tussen investeringen met uitsluitend maatschappelijk nut in de openbare ruimte en investeringen met een (beperkt) economisch nut. Investeringen die op enige wijze kunnen leiden tot, of bijdragen aan het verwerven van inkomsten, zijn investeringen met economisch nut. De vraag of de investering geheel kan worden terugverdiend is niet relevant voor de classificatie. De afschrijvingen worden conform de afschrijvingstermijnen berekend. De afschrijving begint te lopen vanaf 1 januari van het jaar na oplevering van de investering. De rentelasten worden in de rekening van baten en lasten verantwoord, behoudens de in voorkomende gevallen berekende bouwrente. Deze wordt geactiveerd. De periode van bouwrente eindigt op het einde van het jaar waarin de investering wordt opgeleverd. Deze rentelasten worden berekend op basis van de boekwaarde per 1 januari en de gemiddelde boekwaarde van de vermeerderingen en verminderingen in het verslagjaar. Op 16 december 2009 is de nota Waarderen, Activeren en Afschrijven 2010 door Provinciale Staten vastgesteld. Deze nota bepaalt dat er vanaf 2010 alleen nog maar lineair wordt afgeschreven en dat er geen interne rente meer wordt toegerekend. Op 19 december 2012 is door middel van de aangepaste nota Waarderen, Activeren en Afschrijven bepaald dat de bouwrente wordt bevroren op het niveau van de begroting 2013. De afschrijvingstermijnen blijven gehandhaafd op het niveau van de vastgestelde nota 2010. Immateriële vaste activa Dit zijn kosten verbonden aan het sluiten van geldleningen, het saldo van agio en disagio en de kosten van onderzoek en ontwikkeling. Het beleid is om immateriële vaste activa niet te activeren. Indien zich de noodzaak voordoet om dit toch te doen, dient over een dergelijk voornemen door Provinciale Staten een besluit te worden genomen. Materiële vaste activa met economisch nut Materiële vaste activa zijn gewaardeerd tegen de verkrijging- of vervaardigingprijs. Het kan zijn dat er in het verleden reserves op deze investeringen zijn afgeboekt. Dat is conform het BBV niet meer toegestaan. De gehanteerde afschrijvingingstermijnen bedragen in jaren: Huisvesting en inrichting (Bouwurk) Casco (betreft het grootste deel v.d. investering) 48 jaar Daarnaast hebben verschillende deelinvesteringen een aparte afschrijvingstermijn gekregen in verband met technische levensduur. Apparatuur 3 jaar Automatisering 5 jaar Voertuigen 6 jaar Vaartuigen Aanhangmotoren 3 jaar Polyester speedboten 6 jaar Kranen/navigatie- + communicatieapp./generatoren 10 jaar Vasten motoren/spudpalen/lieren 15 jaar Conventionele vaartuigen 30 jaar Materiaal buitendienst GPS-ontvangers 3 jaar Maaimachines/hogedrukreinigers 6 jaar Bebakeningwagens/zoutstrooiers/heftrucks 10 jaar Sneeuwploeg/gladheidsbestrijdingsinstallaties 15 jaar

338

Investeringen in de openbare ruimte met uitsluitend maatschappelijk nut De provincie schrijft af op deze middelen. Specifieke investeringsbijdragen van derden worden op de desbetreffende investeringen in mindering gebracht. In deze gevallen wordt op het saldo afgeschreven. Op deze investeringen kunnen reserves in mindering worden gebracht. De gehanteerde afschrijvingstermijnen bedragen in jaren: Weginfrastructuur Wegmeubilair/halteplaatsen/VRI 15 jaar Wegen/verharding 30 jaar Natte infrastructuur Oeververdediging/bodem/vaarwegmeubilair 30 jaar Afstandsbedieningen 25 jaar Bruggen/sluizen/aquaducten 50 jaar Financiële vaste activa De waardering van de deelnemingen vindt als volgt plaats: De aandelen van de Nederlandse Waterschapsbank, de Noordelijke Ontwikkeling Maatschappij (NOM) en van de Visafslag Lauwersoog zijn gewaardeerd tegen nominale waarde. De aandelen BNG zijn tegen verkrijgingsprijs opgenomen onder de deelnemingen. De Grootboeken der Nationale Schuld van het BUMA-legaat zijn gewaardeerd tegen de nominale waarde. De waardering van de aandelen Vitens is gelijk aan de verkrijgingspijs. De provincie heeft een belang van 13% in Vitens. De waardering van de aandelen Alliander NV, het gesplitste netwerkbedrijf van Nuon, is gelijk aan de oorspronkelijke (benaderde) verkrijgingprijs van Nuon. De provincie heeft een belang van 12,65% in Alliander. De dividenduitkeringen van de BNG, NWB, Alliander en Vitens worden verantwoord via het stelsel van baten en lasten. Dit houdt in dat de vergadering van aandeelhouders besloten moet hebben over de hoogte van het dividend. De dividendbate over het jaar 2011 is daarom in de jaarrekening 2012 verantwoord. Bij de afwikkeling van de verkoop van deelnemingen van het toenmalige NUON is bepaald dat niet het gehele verkoopbedrag in aandelen wordt omgezet, maar dat voor het garantiedeel door het NUON een geldbedrag uitgekeerd wordt, dat vervolgens weer als achtergestelde lening aan het NUON wordt verstrekt. De verstrekking van de lening is in de balans verwerkt onder de financiële vaste activa. De overeenkomsten tot het verstrekken van een aantal achtergestelde converteerbare geldleningen zijn ultimo 2001 opgemaakt. De obligaties die uithoofde van het vermogensbeheer zijn aangeschaft worden gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs. De waarde groeit geleidelijk toe naar de nominale waarde. Het verschil tussen de verkrijgingsprijs en de nominale waarde wordt in de resterende looptijd van de obligaties verrekend met het couponrendement. In 2005 is een lening van € 22 mln. verstrekt aan de gemeente Heerenveen. Dit betreft besluit BW 12 2004, d.d. 15-9-2004. De lening wordt verstrekt in verband met de afwikkeling van IBF en is bedoeld voor herfinanciering van het bedrijventerrein Klaverblad Noord-Oost. De looptijd is 13 jaar. Daarnaast zijn in het verleden geldleningen verstrekt aan diverse stichtingen, bedrijven en instellingen. Overige langlopende geldleningen en bijdragen in activa van derden zijn gewaardeerd tegen nominale waarde. Vlottende activa Vlottende activa bestaan uit de voorraden, de uitzettingen met een rentetypische looptijd korter dan één jaar, de liquide middelen en de overlopende activa. De voorraden, waaronder de voorraad gronden, zijn gewaardeerd tegen verkrijgingprijs. Bij de voorraden zijn vanaf 2009 de aangekochte gronden in het kader het investeringskrediet grondaankopen (IKG) opgenomen. Dit is vastgesteld op 22 april

339

2009. De provincie verwerft gronden in het kader van het pMJP voor de beleidsdoelen ten behoeve van landbouw, natuur en het provinciale grondbeleid. Vorderingen, overlopende activa en liquide middelen. Deze activa zijn gewaardeerd tegen nominale waarde. Voor onverwachte oninbaarheid is een voorziening in mindering gebracht. Als een vordering na een incassoprocedure als oninbaar wordt ingeschat, wordt deze opgenomen in de voorziening. Passiva Passiva worden ingedeeld in vaste en vlottende passiva. Vaste passiva Onder vaste passiva wordt verstaan het eigen vermogen, de voorzieningen en de vaste schulden met een rentetypische looptijd van één jaar of langer. In de Nota Reserves en Voorzieningen (Provinciale Staten van 16 december 2009) is het algemene beleid met betrekking tot reserves, voorzieningen en overlopende passiva opgenomen. Het beleid voor de tijdelijke budgetten is weergegeven in de Nota Uitvoering Begroting 2010. Daarin is ook vastgelegd hoe Gedeputeerde Staten de jaarovergang tijdelijke budgetten uitvoeren. Het eigen vermogen bestaat uit reserves en het resultaat na bestemming volgend uit de programmarekening. Toevoegingen en onttrekkingen aan reserves worden verantwoord conform de besluiten van Provinciale Staten. Onttrekkingen aan reserves ten behoeve van investeringen worden direct in mindering gebracht op de desbetreffende aanschaffingsprijs of vervaardigingkosten. Toevoegingen aan de reserves worden verantwoord in de programmarekening. Bij bestemmingsreserves met bespaarde rente is een percentage van 3,75% gehanteerd die jaarlijks wordt toegevoegd. Voorzieningen worden gewaardeerd op het nominale bedrag van de betrokken verplichting, c.q. het voorzienbare verlies. De pensioenverplichting ten behoeve van GSleden is op contante waarde van de toekomstige uitkeringsverplichting gewaardeerd. Voorzieningen worden gevormd wegens: a. verplichtingen en verliezen waarvan de omvang op de balansdatum onzeker is, doch redelijkerwijs in te schatten; b. op de balansdatum bestaande risico’s ter zake van bepaalde te verwachten verplichtingen of verliezen waarvan de omvang redelijkerwijs is te schatten; c. kosten die in een volgend begrotingsjaar zullen worden gemaakt, mits het maken van die kosten zijn oorsprong mede vindt in het begrotingsjaar of in een voorafgaand begrotingsjaar en de voorziening strekt tot gelijkmatige verdeling van lasten over een aantal begrotingsjaren; d. van derden verkregen middelen die specifiek besteed moeten worden. De langlopende schulden zijn tegen nominale waarde gewaardeerd. Vlottende passiva Onder vlottende passiva zijn opgenomen voorschotbedragen van overheden voor uitkeringen met een specifiek bestedingsdoel en netto-vlottende schulden, met een rentetypische looptijd korter dan één jaar. De kortlopende schulden en de overlopende passiva zijn gewaardeerd tegen de nominale waarde. Waarborgen en garantstellingen De verplichtingen die voortvloeien uit het waarborgen van geldleningen zijn, conform het BBV, op de balans vermeld maar maken daar geen deel van uit. Dit betreffen borgstellingen van opgenomen leningen van diverse instellingen.

340

2

4 Toelichting op de balans Vaste activa Immateriële vaste activa

31 december 2011 31 december 2012 0 0

Materiële vaste activa Investeringen met economisch nut Boekwaarde per 1 januari Investeringen Bijdrage derden Afwaarderingen Afschrijvingen Boekwaarde per 31 december

31 december 2011 31 december 2012

Investeringen met maatschappelijk nut Boekwaarde per 1 januari Investering Bijdragen derden Afschrijvingen Boekwaarde per 31 december Specificatie Investeringen met economisch nut Gronden en terreinen Woonruimten Bedrijfsgebouwen Vervoersmiddelen Machines, apparaten en installaties Overige materiële vaste activa

aanschafwaarde

Investeringen met maatschappelijk nut Grond-, wegen waterbouwkundige werken

totaal afschrijvingen

2.000.182 0 108.115.136 2.364.460 9.185.648 4.811.736 126.477.163

29.028.356 1.586.765 4.252.957 2.199.986 37.387.387

298.169.638

50.564.031

57.842.807 36.382.262 -486.857 -425.314 -3.640.488 89.672.409

89.672.409 3.944.680 -391.458 0 -4.773.310 88.452.322

221.287.270 65.443.775 -46.431.055 -3.719.515 236.580.476

236.580.476 72.210.559 -57.096.563 -4.088.865 247.605.607

totaal afwaardering

boekwaarde 31-12- 2012

319.324 315.442 212.139 109.872 637.453

1.680.858 0 78.771.339 565.556 4.932.692 2.501.878 88.452.322

247.605.607

De WOZ-waarde 2011 van volledig afgeschreven woningen en enkele bedrijfspanden is € 12,2 mln.

Financiële vaste activa Kapitaalverstrekkingen aan deelnemingen Boekwaarde per 1 januari (Des)investeringen Boekwaarde per 31 december

31 december 2011 31 december 2012 55.665.903

55.665.903

55.665.903

55.665.903

Deelnemingen Aandeel in eigen vermogen belangrijkste deelnemingen NV Bank voor Nederlandse Gemeenten 2.563.226 *) Nederlandse Waterschapsbank 1.742.884 *) Vitens 52.850.594 *) De waardebepaling van de deelneming is gebaseerd op gegevens uit het jaarverslag 2011.

Op 12 januari 2012 is de BV Houdstermaatschappij Falcon opgeheven. Per 1 januari 2012 zijn de balans en exploitatie in de provinciale administratie geintegreerd. In 2009 zijn de aandelen van het productie- en leveringsbedrijf van Nuon verkocht aan Vattenfall. De aandelen van het gesplitste netwerkbedrijf Alliander zijn nog wel in publieke handen. Het aandeel van Alliander in het eigen vermogen bedraagt € 90 mln. en is niet uitkeerbaar. De waardering van de deelneming is gelijk aan de oorspronkelijke verkrijgingprijs van de NUON-aandelen van € 2.171 383,33.

Overige langlopende leningen Boekwaarde per 1 januari *) (Des)investeringen Voorziening geldlening Boekwaarde per 31 december

58.699.425 164.995 -1.443.541 57.420.878

520.563.284 -13.834.287 -1.829.436 504.899.561

40.248.931 622.472 40.871.403

660.862.483 207.192.024 868.054.507

31.677.742 2.247.265 -265.684 -1.091.713 32.567.609

32.567.609 1.226.756 -762 -1.091.713 32.701.890

*) langlopende lening bij opheffen BV Falcon toegevoegd aan beginbalans € 461.698.864,69 Financiële vaste activa, overige uitzettingen met looptijd =1 jaar Boekwaarde per 1 januari *) Vermeerderingen Boekwaarde per 31 december

*) In de beginbalans is een bedrag van € 619.991.080,60 opgenomen bij het opheffen van de BV Falcon. Bijdragen aan activa in eigendom van derden Boekwaarde per 1 januari Vermeerderingen Verminderingen Afschrijvingen Boekwaarde per 31 december

341

Vlottende activa Voorraden

31 december 2011 31 december 2012

Voorraad grond Grond voor grond Onderhanden werken Vooruitbetalingen

31.958.823

35.195.327 7.641.822 0 24.699

170.384 25.623

Verloop investeringskrediet grondaankopen (IKG) Boekwaarde per 1 januari Vermeerderingen Verminderingen *) Risicovoorziening grond Boekwaarde per 31 december

39.066.493 2.201.469 -417.296 -8.891.843 31.958.823

40.850.666 -8.756.157 -4.541.004 27.553.505

*) V. Risicovoorziening grondaankopen In overleg met E&Y wordt met ingang van 2012 de voorziening gepresenteerd bij voorraad grond en niet bij voorziening bestaande rixico's. Risicovoorziening. Tot 2012 werd bij aankoop en verkoop van de gronden via DLG 20% van het aan- of verkoopbedrag toegevoegd of onttrokken aan de voorziening. Ultimo 2012 zijn alle gronden getaxeerd, c.q. is de marktwaarde bepaald. Op grond van de huidige inschattingen is de waardering van de gronden ruim € 4,5 mln. te hoog, waarvoor een voorziening is opgenomen. De oorspronkelijke 20%-norm is losgelaten. Dit heeft ertoe geleid dat er een bedrag van de voorziening is vrijgevallen binnen het ILG FYLG.

Uitzettingen korter dan één jaar Vorderingen op openbare lichamen Verstrekte kasgeldleningen Rek.courant met niet fin.instellingen Overige vorderingen

31 december 2011 31 december 2012 21.363.613 18.152.732 0 0 3.540.835 3.008.460 6.435.862 3.869.255

Bij de overige vorderingen is een voorziening dubieuze debiteuren opgenomen. Het verloop in 2012 is als volgt: Voorziening dubieuze debiteuren. Boekwaarde per 1 januari Oninbaar Alsnog voldaan Overige afname Opgenomen Boekwaarde per 31 december Overige uitzettingen Liquide middelen Rabobank (huisbankier) Bank Nederlandse Gemeenten Groenfonds Kas FP&C Groenfonds Garantielen. Grondaank. EHS Fryslân Rabobank mobiliteitsfonds Rabobank 33.14.87.6122 Spaar Rabobank 11.87.42.450 Waddenfonds RC Groenfonds Boerderijverplaatsing 201.001 Bank: kasbank/vermogensbeheerders

1.745.259 -125.448 -7.684 0 99.750 1.711.877

1.711.877 -400.415 -7.262 0 541.536 1.845.735

17.890

17.890

31 december 2011 31 december 2012 20.285.123 12.669.255 190 -15 22.850.587 6.399 876 1.568 1.708.921 1.705.005 5.402.402 4.885.209 50.000.000 50.110.848 33.000.000 0 2.022.818 0 0 40.227 135.270.916 69.418.496

Verloop Groenfonds ILG Saldo Groenfonds per 1 januari Ontvangen voorschotten LNV ILG Rentebaten Onttrekkingen ILG Saldo Groenfonds per 31 december

Overlopende activa Nog te ontvangen bedragen Dividend Falcon Opcenten 2012 Debiteuren PMV Nog te ontvangen rente banken Nog te ontvangen rente vermogen Overig

671.172 46.892.129 103.799 -24.816.514 22.850.587

22.850.587 0 21.331 -22.865.519 6.399

51.320.465

29.073.601

31 december 2011 31 december 2012 45.282.177 0 4.609.559 4.706.324 22.032 1.430.276 97.751 6.831 18.798.448 1.308.946 4.131.721 51.320.465 29.073.601

Vaste passiva

Eigen vermogen Algemene reserve Overige bestemmingsreserve Resultaat na bestemming

1 januari 2012 71.661.853 1.322.817.967

mutatie vormen 127.271.033 159.000.492

1.394.479.820

286.271.525

Saldo eigen vermogen na begrotingsmutatie

Overzicht en verloop reserve R. Algemene reserve R. Vrij aanwendbare reserve totaal algemene reserve

beschikken 31 december 2012 24.888.593 174.044.294 99.077.516 1.382.740.943 0 123.966.109 1.556.785.237

begrotings mutatie -14.121.578 -192.250.342 -206.371.920

1.350.413.316

1 januari 2012 8.750.000 62.911.854 71.661.853

342

mutatie vormen 500.000 126.771.033 127.271.033

beschikken afschrijvingslasten 0 24.888.593 24.888.593

31 december 2012 9.250.000 164.794.294 174.044.294

mutatie vormen 408.697 0 0 0 4.969.972 15.157.841 447.500 0 6.000.000

beschikken afschrijvingslasten 1.208.080 54.882 502.161 0 0 25.684.000 1.023.511 135.092 0

0 0 130.839 1.227.400 48.985.029 1.877.623 633.786 3.538.257 0 10.000.000 4.770.755 1.005.006 500.000 1.501.125 100.000 4.789.773 0 92.070 10.000 234.000 13.800 2.500.000

0 0 720.807 1.672.000 15.114.936 2.661.093 570.252 4.590.000 0 2.936.130 3.270.755 -96.391 316.434 665.625 0 379.625 498.595 92.070 0 0 743.400 0

28.000 41.973 18.548 1.227.400 41.938.235 -1.376.634 339.072 4.623.257 0 24.971.537 4.770.755 1.208.006 661.570 899.862 100.000 4.789.772 78.172 136.070 10.000 234.000 3.305.663 2.500.000

42.731.125

81.909.463

34.135.331

90.505.257

3.454.672 13.795.096 1.771.675 5.657.093 18.989.256 -6.568.631 1.050.500

1.100.000 0 16.073.405 2.105.519 7.809.813 2.533.562 11.504.810 0

72.664 2.450 20.106.066 2.764.697 4.358.545 4.028.533 2.880.000 1.050.500

4.482.008 -2.450 9.762.435 1.112.497 9.108.361 17.494.285 2.056.179 0

38.149.661

41.127.109

35.263.455

44.013.316

-1.812.694 -88.253 1.211.349 496.461 0

0 5.534.551 138.253 103.560 1.050.902 2.152.643

10.000 195.421 180.000 312.253 373.329 0

-10.000 3.526.435 -130.000 1.002.656 1.174.034 2.152.643

tijdelijk budget categorie C

-193.137

8.979.909

1.071.004

7.715.767

totaal reserve

1.322.817.967

159.000.492

99.077.516

Overzicht en verloop reserve R. (ver-)Nieuwbouw provinciehuis R. EHS grondverwerving 5B-2 R. RW A7 bijdrage reserve infrastructuur R. Reserve NUON niet waardevast deel R. Reserve NUON waardevast deel R. Reserve NUON besteedbaar deel R. Frictiekosten en infoplan 2011 R. Persoonlijk Ontwikkelingsbudget (POB) R. Egalisatiereserve rendement vermogensbeheer

Reserve tijdelijke budgetten R. TA1 Convenant A7 1999-2006 R. TA2 Convenant Westergozone 1999-2006 R. TA3 Convenant Leeuwarden 2000-2010 R. TA4 FMP Noordelijke Elfsteden Route R. TA5 FYLG 2007-2013 R. TA6 Convenant A7 2007-2013 R. TA7 Convenant Westergozone 2007-2013 R. TA8 RSP REP NUON R. TA9 RSP Openbaar Vervoer NUON R. TA10 RSP Zuiderzeelijn Provinciefonds R. TA11 Progr Bereikbaarheid Leeuwarden 2010-2014 R. TA12 FMP Gaasterlan-Sleat R. TA13 FMP fietspad Swette bijdrage R. TA14 FMP Boarnsterhim R. TA15 FMP watersportvoorziening Leeuwarden bijdr. R. TA16 RSP REP Provinciefonds R. TA19 Externe veiligheid R. TA20 FMP Turfroute overstapplaatsen Opsterland R. TA21 FAMKE verdiepingsslag Opsterland R. TA22 Afsluitdijk bijdrage derden R. TA23 A7 Westergozone convenanten R. Tijdelijke budgetten programma 10 categorie A tijdelijk budget categorie A R. R. R. R. R. R. R. R.

Tijdelijke budgetten programma 4 categorie B Tijdelijke budgetten programma 5 categorie B Tijdelijke budgetten programma 6 categorie B Tijdelijke budgetten programma 7 categorie B Tijdelijke budgetten programma 8 categorie B Tijdelijke budgetten programma 9 categorie B Tijdelijke budgetten programma 10 categorie B Verrek reserve begrotingsruimte categorie B tijdelijk budget categorie B

R. R. R. R. R. R.

Tijdelijke Tijdelijke Tijdelijke Tijdelijke Tijdelijke Tijdelijke

budgetten budgetten budgetten budgetten budgetten budgetten

programma programma programma programma programma programma

1 categorie C 2 categorie C 3 categorie C 4 categorie C 5 categorie C 10 categorie C

Stand van zaken reserves R. Algemene reserve R. (ver-)Nieuwbouw Provinciehuis R. RW A7 bijdrage reserve infrastructuur R. Frictiekosten en infoplan 2011 R. Tijdelijke budgetten

1 januari 2012 799.383 54.882 502.161 500.000.000 507.554.352 229.321.509 2.712.552 1.185.479

28.000 41.973 608.516 1.672.000 8.068.142 -593.164 275.538 5.675.000 0 17.907.667 3.270.755 106.609 478.004 64.362 379.624 576.766 136.070

4.035.263

0

31 december 2012 0 0 0 500.000.000 512.524.324 218.795.350 2.136.542 1.050.387 6.000.000

1.382.740.943

Flexibel te besteden bufferreserve. De buffer is bepaald op € 9.25 mln. Dekking kosten tijdelijke huisvesting in verband met ver-/nieuwbouw provinciehuis. De reserve is in 2012 opgeheven. Provinciaal geld, beschikbaar voor aanleg RW A7. De reserve is in 2012 opgeheven. Reservering voor bedijfsvoeringskosten. De tijdelijke budgetten worden in drie categorieën ingedeeld: A, B en C. Voor elke categorie gelden specifieke spelregels voor het aangaan van verplichtingen en voor de zogenoemde jaarovergang; het reserveren van resterende middelen opdat deze voor de oorspronkelijke doelen ingezet kunnen blijven worden. Dit is geregeld in de nota Uitvoering begroting.

R. Persoonlijk Ontwikkelingsbudget (POB) R. Reserve NUON

Beschikbaar gestelde middelen voor het persoonlijk ontwikkelingsbudget: € 1.500,- per persoon. Reservering voor diverse projecten, opgebouwd bij de verkoop van de NUON-aandelen. Door de opheffing van de BV Falcon maakt deze reserve per 1 januari 2012 deel uit van het eigen vermogen van de provincie.

R. Egalisatiereserve rendement vermogensbeheer

Reservering om schommelingen in het rendement van het vermogensbeheer op te vangen.

343

Voorzieningen Bestaande risico's Van derden verkregen met specifieke bestemming

Overzicht en verloop voorziening V. Waardeoverdracht pensioenen GS-leden V. Wachtgelden PS-leden V. Onderhoud GSVW V. Legaat van Harinxma thoe Sloten V. Boot It Fryske Gea (IFG) V. Jorritsma-Boschmafonds V. Grafiekcollectie Knecht-Drenth V. Uitbr/instandh grafiekcollectie Knecht-Drenth V. Buma-legaten V. Groot onderhoud Provinciehuis V. Afkoopsom Van Harinxmakanaal V. Verzameluitkering beleidsthema zorg V. Baggerdepot Meilahuizen V. Grondwaterplan *) V. Escrow V. Van Harinxmakanaal groot onderhoud V. Weidevogelcompensatie

*)

1 januari 2012 6.973.842 14.380.617 21.354.459

mutatie toevoeging 818.128 102.404.280 103.222.408

aanwending 31 december 2012 363.696 7.428.274 113.845.981 2.938.916 114.209.678 10.367.190

1 januari 2012 6.296.921 235.779 500.820 21.205 65.013 123.059 0 399.975 159.919 0 0 10.714 376.129 517.084 12.647.841 0 0 21.354.459

mutatie toevoeging 796.200 0 4.264.255 476 21.928 4.974 73.059 22.689 5.790 228.000 95.000.000 0 0 829.361 0 500.000 1.475.676 103.222.408

aanwending 31 december 2012 0 7.093.121 70.085 165.694 4.765.074 0 113 21.568 11.841 75.100 0 128.034 73.059 0 0 422.664 5.790 159.919 0 228.000 95.000.000 0 10.714 0 281.770 94.359 843.390 503.055 12.647.841 0 500.000 0 0 1.475.676 114.209.678 10.367.190

Escrow-regeling In de beginbalans is een bedrag van € 12.647.841,- opgenomen bij het opheffen van de BV Falcon. Bij de verkoop van de aandelen Nuon is als garantstelling ten behoeve van Vattenfall 4% van de koopsom op een geblokkeerde rekening gestort. Deze latente vordering is in 2009 voorzichtigheidshalve geheel voorzien. Per 1 juli 2012 is het laatste gedeelte van de Escrow-regeling uitgekeerd: een bedrag van ruim € 12,6 miljoen. Er hebben zich geen claims van Vattenfall voorgedaan, zodat de voorziening is vrijvallen en dit bedrag aan de reserve Nuon is toegevoegd.

Stand van zaken voorzieningen V. Waardeoverdracht pensioenen GS-leden Risicovoorziening. Ter dekking van betaling van afkoopsommen aan ABP voor pensioenen van GS-leden. V. Wachtgelden PS-leden Risicovoorziening. Ter dekking van wachtgeld voor PS-leden. V. Onderhoud GSVW Voorziening ten behoeve van het onderhoud aan de grootscheepsvaarwaters, Prinses Magrietkanaal en Van Harinxmakanaal. V. Legaat van Harinxma thoe Sloten Legaat ten behoeve van onderhoud van een kamer in het Fries Museum. V. Boot It Fryske Gea (IFG) Risicovoorziening. Voor aanschaf en onderhoud van een nieuwe boot. V. Jorritsma-Boschmafonds Fonds gevormd door een legaat ten behoeve van uitkering aan studenten. V. Grafiekcollectie Knecht-Drenth V. Uitbreiding en instandhouding van de grafiekcollectie Knecht-Drenth Schenking ten behoeve van aankoop, instandhouding en aankoop grafiekcollectie. De collectie is ondergebracht bij het Fries Museum. V. Buma-legaten Legaat ten behoeve van de provinciale bibliotheek, Tresoar. V. Verzameluitkering beleidsthema zorg Bestemd voor diverse bestedingen voor zorg. V. Baggerdepot Meilahuizen V. Van Harinxmakanaal groot onderhoud In de begroting wordt jaarlijks een bedrag (conform besluitvorming € 500.000) toegevoegd aan de voorziening grootonderhoud VH-kanaal. Deze middelen zijn benodigd om de meerjarenplanning te kunnen realiseren. Met Rijkswaterstaat is de afspraak gemaakt dat zij het achterstallig onderhoud nog vergoedt. De reservering in de voorziening is voldoende om het VH-kanaal op peil te houden. V. Weidevogelcompensatie In het werkplan weidevogels is het compensatiebeginsel weidevogelgebieden opgenomen. Bij ruimtelijke ingrepen waarbij potentiële weidevogelgebieden verdwijnen moet het verlies gecompenseerd worden. Inmiddels zijn hiervoor vier contracten afgesloten.

Langlopende schulden Onderhandse leningen van banken en financiële instellingen Door derden belegde gelden Waarborgsommen

1 januari 2012 0 90.756 2.295

vermeerdering

200

aflossingen 31 december 2012 0 22.689 68.067 345 2.150

Stand van zaken langlopende schulden Door derden belegde gelden Leningen aangegaan door de provincie ten behoeve van de aankoop van de Grafiekcollectie Knecht-Drenth. Vlottende passiva Kortlopende schulden Kasgeldleningen Overige schulden *) Nog te betalen Vooruitontvangen Vooruitbetaald *) ILG voorschotten DLG Nationaal Restauratiefonds voorschotten Rekening Courant Nazorg fonds *)2 Rekening Courant Falcon RC Groenfonds Kavelruil 201.002

1 januari 2012 0

vermeerdering

28.372.510 62.450.761 21.374.838 -9.695.902 -3.264.849 3.540.835 9.625.757 0 1.851.509 114.255.459

1.069.740.602 29.914.858 18.937.264 10.137.447 -532.375 486.461 10.330 1.128.694.588

aflossingen 31 december 2012 0 1.062.664.520 32.757.395 21.374.838 -6.168.158 8.805.562 50.346 0 1.861.839 1.121.346.342

35.448.592 59.608.224 18.937.264 -3.527.744 -1.932.964 3.008.460 10.061.873 0 0 121.603.705

In de post nog te betalen is de jaarovergang via de post crediteuren begrepen. In overleg met de accountant worden met ingang van 2011 lasten die voortvloeien uit aangegane verplichtingen eerder genomen, c.q. verantwoord dan voorheen gebruikelijk. Uitgangspunt is het zogenoemde stelsel van baten en lasten waarbij het moment van prestatielevering leidend is voor het jaar van verantwoording. Voor subsidiebeschikkingen is de inhoud van de beschikking bepalend voor het jaar waarin de uitgaven worden verantwoord. *)2 Door het inbrengen van de beginbalans Falcon is het saldo € 0

344

Overlopende passiva (OP) : voorschotbedragen overheden voor uitkeringen met een specifiek bestedingsdoel OP RCW diverse reserveringen OP Programma BDU (Brede Doel Uitkering) OP BDU Openbaar vervoer OP BDU Spoorlijnen OP WBB 2005-2009 OP Externe veiligheid 2006-2010 OP Natura 2000-beheerplannen (rijk) 2007 t/m 2012 OP ILG OP Wadlopen OP SCW Secretariaat Stuurgroep Waddenprovincies OP Jeugdhulpverlening OP Besluit locatiegebonden subsidies OP SEPH ServicePunt Handhaving Waddenzee OP Project Boontjes OP Mobiliteitsfonds bereikbaarheid Lwd OP Kennis voor Klimaat Hotspot Waddenzee OP Leader Technische Hulp Plattelansprojecten OP Topattractie Subs Toerisme Natuurlijk STINAF OP Programma Talinten praktijktest Alcoholslot OP Duurzame Energie Elektrisch Voortbewegen OP Mooi Nederland Gemeente Leeuwarden OP RSP Mobiliteitsfonds via SNN OP Decentralisatie Waddenfonds Rijk uit prov fonds OP Fries Bestuursakkoord Waterketen 2010-2015. OP Programmatische Aanpak Stikstof PAS OP Verdiepen Langweerder Wielen OP RIPF Fryslan Fernijt II OP Uitvoeringsprogramma RUD/FUMO OP Waddenzee.nl OP Quick Win Binnenhavens It Soal OP NUON OP BDU Infra

243.227.613

overige overlopende passiva *) Bijdrage gemeenten Centrale As overig

mutatie toevoeging 72.191 374.695 5.836.595 153.284 57.666 0 0 21.331 29.205 25.515 0 0 23.055 0 91.173 0 269.919 0 0 0 0 34.544.036 0 292.841 0 0 0 7.647 0 0 0 9.034.405

1 januari 2012 57.406 19.694.145 944.071 15.328.445 7.685.384 0 565.153 30.850.839 99.660 74.217 160 519.294 33.298 266.912 5.449.626 0 0 295.135 0 361.322 8.878 124.609.166 32.959.575 210.779 0 0 62.705 197.995 0 146.595 2.806.854 0

50.833.560

1 januari 2012 40.871.403 84.137 40.955.540

mutatie toevoeging 467.771 467.771

aanwending 31 december 2012 0 129.597 325.223 19.743.617 0 6.780.666 690.487 14.791.242 0 7.743.050 0 0 565.153 0 30.872.170 0 65.789 63.077 0 99.732 160 0 519.294 0 0 56.353 266.912 0 5.054.444 486.355 0 0 0 269.919 0 295.135 0 0 361.322 0 8.878 0 2.514.553 156.638.650 32.959.575 0 0 503.620 0 0 0 0 0 62.705 197.995 7.647 0 0 308 146.288 2.750.000 56.854 1.120.000 7.914.405 78.272.261

215.788.912

aanwending 31 december 2012 41.339.174 84.137 0 41.423.311

*) Betreft gemeentelijke bijdrage aan de Centrale As. Drie gemeenten hebben de bijdrage aan de Centrale As gestort op een bankrekening. In de provinciale administratie is een vordering en een post nog te betalen opgenomen van € 41,9 mln.

Waarborgen en garanties. De verplichtingen, voortvloeiende uit het waarborgen van geldleningen, zijn conform de BBV op de balans vermeld, maar maken er geen deel van uit. De provincie heeft zich garant gesteld voor de rente en aflossing van door diverse instellingen aangegane geldleningen.

Leasecontract decentrale kopieerapparaten Leasecontracten dienstauto's Huurovereenkomst Centrale As Een specificatie van de gewaarborgde geldleningen is opgenomen in bijlage 5.4

31 december 2011 31 december 2012 267.948 216.968 2.700.951 1.923.548 600.000 480.000 1.563.226 1.872.864

Financiële verplichtingen In de nota Uitvoering begroting 2010 (Provinciale Staten 16 december 2009) zijn de financiële spelregels vastgelegd met betrekking tot de tijdelijke budgetten. Zie ook onderdeel 3 Tijdelijke budgetten.

2

5 Gebeurtenis na balansdatum Geen.

345

2 6 Toelichting op programmarekening

Aansluiting en toelichting op het verschil van de bestede Rijksbijdragen ILG en onttrekkingen ILG via RC Groenfonds en RC Rabobank. Specificatie bestede rijksbijdragen ILG Bestedingen DLG Bestedingen DR Overige bestedingen rijksbijdragen ILG Totaal bestede rijksbijdragen ILG

-1.531.764 3.494.143 11.540.178 13.502.557

Onttrekkingen ILG Via RC Groenfonds Zie voor specificatie bij 2.4 toelichting op balans, onderdeel liquide middelen Via RC Rabobank Totaal onttrekkingen ILG Verschil bestedingen ILG en onttrekking ILG Bestede rijksbijdragen ILG Onttrekkingen ILG Verschil Verklaring verschil bestedingen ILG en onttrekking ILG Verschil tussen daadwerkelijke bestedingen DLG en voorschotten aan DLG Besteding DR 2011, betaald in 2012 Besteding DR 2012, betaald in 2013 Overige bestedingen Kostenvergoeding Groenfonds, niet meegenomen in bestedingen Totaal verschil

22.865.519 -10.935.617 11.929.902

13.502.557 11.929.902 1.572.655

-10.131.764 -129.842 309.602 11.540.178 -15.519 1.572.655

Verklaring verschil tussen daadwerkelijke bestedingen DLG en voorschotten aan DLG Bestedingen FYLG 5.425.571 Bestedingen ILG balans 2.218.847 Bestedingen FYLG balans 4.319.117 Bestedingen BBL/IKG/Grond -293.273 Bestedingen BBL/IKG/Grond correctie 2011 -1.050 Beginbalans tussenrekening ILG voorschotten DLG -3.264.849 Saldo 2012 tussenrekening ILG voorschotten DLG 1.727.402 Totaal verschil 10.131.764

346

2 7 Jaarrekeningresultaat 2012 Hieronder worden de totale baten en lasten uit de programmarekening vergeleken met de begroting na wijziging. bedragen X € 1.000,Totaal baten Totaal lasten Saldo voor mutaties reserves

Begroting 2012 na wijziging 791.610 665.107 126.503

Jaarrekening 2012 806.545 633.985 172.560

138.753 263.006 -124.253

123.967 286.273 -162.305

14.786 -23.266 38.052

2.251

10.255

-8.005

Onttrekkingen aan reserves (baten) Toevoegingen aan reserves (lasten) Saldo mutaties reserves Resultaat na mutaties reserves

Verschil -14.933 31.122 -46.057

Het jaarrekeningresultaat bedraagt € 10,3 mln. (positief). Na wijziging van de begroting bedroeg het begrotingssaldo € 2,3 mln. Het jaarrekeningresultaat valt daarmee € 8,0 mln. voordeliger uit dan geraamd. Dit wordt voor het grootste deel veroorzaakt door lagere kosten van tijdelijke budgetten dan waarmee in de begroting rekening was gehouden: een vrijval van bijna € 4,4 mln. Daarnaast vallen de aan de exploitatie toegerekende bedrijfsvoeringskosten € 4,8 mln. lager uit dan geraamd. Tegenover deze vrijval van budgetten in het rekeningresultaat staat per saldo een relatief kleine overschrijding van € 1,3 mln. bij de structurele budgetten. In onderstaande tabel worden deze verschillen op een rij gezet. Begrotingssaldo na wijziging begroting (positief) bedragen x € 1.000,A. Structurele budgetten (per saldo nadelig, d.w.z. ten laste van rekeningresultaat) B. Tijdelijke budgetten (per saldo voordelig, d.w.z. ten gunste van rekeningresultaat) C. Overlopende passiva en voorzieningen (per saldo voordelig, d.w.z. ten gunste van rekeningresultaat) D. Aan de exploitatie/programma’s toegerekende bedrijfsvoeringskosten (per saldo voordelig, d.w.z. ten gunste van rekeningresultaat) Totaal mutaties t.o.v. begroting 2012 na wijziging Rekeningresultaat 2012 (positief)

2.251 - 1.339 4.443 65 4.836 8.005 10.255

Ad A Structurele budgetten Programma 1 Bestuur en veiligheid Lagere lasten voor ondersteuning PS en fractieondersteuning: € 241.000,-. Lagere lasten voor wachtgelduitkeringen oud-collegeleden: € 73.000,-. Programma 2 Verkeer en vervoer Hogere lasten van (groot) onderhoud wegen: € 106.000,-. Hogere lasten van gladheidbestrijding: € 337.000,-. Lagere afschrijvingskosten kunstwerken als gevolg van latere oplevering dan verwacht: € 160.000,-. Programma 4 Milieu Lagere baten uit leges voor Wabo-vergunningen (bouwdeel) en lagere kosten Wabo in verband met minder inhuur van expertise: per saldo € 275.000,- nadelig. Programma 6 Economie, toerisme en recreatie Lagere lasten agenda economie als gevolg van vertraging van een aantal projecten en onderzoeken: € 81.000,-. Programma 8 Kultuer, taal en underwiis Lagere lasten budget taal en cultuur als gevolg van minder uitgevoerde activiteiten: € 137.000,-. Lagere lasten voor decentralisatie provinciale archieven omdat het Rijk een deel van de kosten voor haar rekening heeft genomen: € 69.000,-.

347

Programma 10 Algemene dekkingsmiddelen Lagere bate uit opcenten motorrijtuigenbelasting als gevolg van meer zuinige en lichtere auto’s dan waarmee in de begroting rekening was gehouden: € 432.000,-. De in de begroting opgenomen stelpost voor nominale ontwikkeling – voor hogere kosten als gevolg van prijsstijging – valt vrij omdat de specifieke toerekeningen van nominale ontwikkelingen aan met name omrop Fryslân en de gemeenschappelijke regelingen lager zijn uitgevallen dan geraamd: een voordeel van € 687.000,-. Hogere rentebate in verband met een hogere toerekening van rente aan IKG-gronden omdat minder gronden zijn verkocht dan verwacht: € 611.000,-. Afboeking van ons aandeel in de cv-bv Westergo conform collegebesluit van eind vorig jaar: € 1,6 mln. Hogere kosten van inflatievergoeding voor, c.q. rentetoerekening aan nog niet bestede RSP-gelden: € 1,2 mln. Omdat het inflatiepercentage en de niet bestede RSP-gelden hoger uit vielen moest meer rente aan deze gelden toegerekend worden dan waarmee in de begroting rekening was gehouden. Ad B Tijdelijke budgetten Onderstaande tabel geeft de vrijval per programma weer waarbij de grootste mutaties worden aangegeven. Vrijval per programma bedragen x € 1.000,Programma 1 Bestuur en veiligheid lagere kosten IPO jaarconferentie en noordelijke lobby / Friese avond: € 84.000 Programma 2 Verkeer en vervoer Programma 3 Water Programma 4 Milieu lagere kosten i.v.m. vertraging uitvoering bodemsaneringsprogramma: € 126.000,lagere kosten uitvoering Milieubeleidsplan: € 96.000,lagere kosten implementatie RUD/FUMO: € 82.000,niet doorgaan van extern onderzoek vergunningverlening door de REC: € 50.000,Programma 5 Landelijk gebied lagere kosten kavelruil i.v.m. late openstelling van de betr. regeling: € 152.000,Programma 6 Economie, toerisme en recreatie lagere kosten i.v.m. beëindiging project Topattractie € 615.000,lagere kosten i.v.m. vertraging Friese meren project: € 453.000,lagere lasten project internetextensie.frl: € 85.000,Programma 7 Sociaal beleid en zorg Door ontvangen doeluitkering Rijk voor jeugdzorg zijn minder autonome middelen ingezet dan geraamd: € 1.278.000,lagere lasten voor Talinten foar jonge minsken en centra voor jeugd en gezin: € 81.000,Programma 8 Kultuer, taal en underwiis lagere lasten Boppeslach (minder activiteiten voor doorgaande leerlijn): € 273.000,lagere kosten uitvoering Kultuernota € 158.000,lagere kosten uitvoering integraal cultuurbeleid € 85.000,Programma 9 Ruimte en wonen budget herstructurering € 367.000,Programma 10 Algemene dekkingsmiddelen Totaal

138 22 20 383

217 1.274

1.393

539

421 36 4.443

Ad D Aan de exploitatie toegerekende bedrijfsvoeringskosten De vrijval van € 4,8 mln. vloeit voort uit het volgende: - vrijval wachtgeld voormalig personeel: € 0,4 mln. Door de afname van het aantal wachtgelders kan deze post naar beneden worden bijgesteld voor 2013 en verder. - vrijval frictiekosten personeel: € 0,6 mln. In 2012 hebben we deze post niet volledig hoeven te benutten. Door de krimpende organisatie zijn deze middelen de komende jaren wel benodigd.

348

- vrijval van € 0,6 mln. als gevolg van bijstelling van de normbedragen. Sinds twee jaar werken wij met normbedragen per functieschaal voor het ramen van de salariskosten. Dit normbedrag wijkt minimaal (1%) af van de daadwerkelijk verantwoorde salarissen. - vrijval van € 2,5 mln. in verband met vacatureruimte. Bij een aantal afdelingen, waaronder Omgevingsvergunningen en toezicht (OVT), is een onderbesteding ontstaan in verband met vacatureruimte. Bij OVT is deze ruimte bewust niet ingevuld in afwachting van de inrichting van de FUMO. Daarnaast zijn de werkzaamheden voor de uitvoering van de WABO meegevallen waardoor ook minder ingehuurd hoefde te worden. Hiertegenover staan lagere inkomsten van € 0,4 mln. als vergoeding voor de inzet van personeel bij derden. Bij de overige bedrijfsvoeringskosten zijn er een aantal meevallers, onder andere ten aanzien van het nieuwe provinciehuis. De reserve (ver)nieuwbouw is indertijd ingesteld om de kosten van de tijdelijke huisvesting in de periode tot de verhuizing naar het nieuwe provinciehuis beheersbaar te houden. Van deze reserve resteerde een bedrag van € 1 mln. Deze reserve wordt opgeheven en het bedrag van € 1 mln. valt nu ten gunste van het jaarrekeningresultaat. Ook bleken de exploitatiekosten van het nieuwe provinciehuis in het eerste jaar van ingebruikname € 0,7 mln. lager dan begroot. Bij een aantal overige bedrijfsvoeringskosten is een overbesteding ontstaan van € 0,3 mln. Mutaties reserves Het resultaat voor mutaties van reserves is bijna € 46 mln. hoger dan de begroting na wijziging. Dit wordt vooral veroorzaakt door onderbesteding van tijdelijke budgetten, in het bijzonder in de programma’s zes en zeven. Door het reserveren van resterende middelen voor besteding in volgende jaren valt de toevoeging aan de reserves per saldo € 38 mln. hoger uit dan in de begroting na wijziging. Deze reserveringen zijn conform de met Provinciale Staten afgesproken spelregels.

349

2

8 Begrotingsonrechtmatigheid De begrotingsrechtmatigheid heeft betrekking op het financiële handelen binnen het kader van de geautoriseerde begroting. Dit wordt formeel als volgt omschreven: “Financiële beheershandelingen, die ten grondslag liggen aan de baten en lasten (exploitatie), alsmede de balansposten (investeringen), dienen tot stand te zijn gekomen binnen de grenzen van de geautoriseerde begroting en hiermee samenhangende programma’s (begrotingscriterium). In de begroting zijn de maxima voor de lasten vermeld die door Provinciale Staten zijn vastgesteld. Dit houdt in dat de financiële beheershandelingen dienen te passen binnen de begroting, waarbij het juiste programma, de toereikendheid van het begrotingsbedrag alsmede het begrotingsjaar van belang zijn.” Volgens het Besluit Begroting en Verantwoording provincies en gemeenten (BBV) dienen de afwijkingen in de jaarrekening herkenbaar te worden opgenomen en van een toelichting te worden voorzien. Als blijkt dat de gerealiseerde uitgaven op programmaniveau hoger zijn dan geautoriseerd, is er sprake van begrotingsonrechtmatigheid. Er zijn verschillende typen begrotingsoverschrijdingen. Overschrijdingen,die binnen de beleidskaders van Provinicale Staten passen worden in het accountantsoordeel niet meegewogen. Overschrijdingen die gedurende het jaar bekend werden zijn in 2012 aan Provinciale Staten voorgelegd, bijvoorbeeld via de bestuursrapportages. Nog niet geautoriseerde overschrijdingen worden in de jaarstukken toegelicht en worden door de vaststelling van de jaarrekening door Provinciale Staten alsnog geautoriseerd. De verschillen tussen de geautoriseerde lasten en de gerealiseerde lasten worden hieronder per programma weergegeven.

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

programma lasten Bestuur en veiligheid Verkeer en vervoer Wetter Milieu Landelijk gebied Economie, toerisme en recreatie Sociaal beleid en zorg Kultuer, taal en ûnderwiis Ruimte en wonen Algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien Begrotingsruimte

begroting na wijziging 12.155 239.185 3.470 18.827 83.168 175.448 67.223 43.703 5.915 16.012 2.250

rekening 11.339 224.880 3.474 17.698 71.561 173.048 69.690 42.857 5.935 13.503 0

667.357

633.985

afwijking 816 14.305 -4 1.129 11.607 2.400 -2.467 846 -21 2.509 2.250

jaarovergang tijdelijke budgetten 0 15.093 0 -5 18.064 940 -185 -102 -210 3.887 0

saldo 816 -787 -4 1.135 -6.456 1.461 -2.281 948 189 -1.378 2.250

33.372

37.480

-4.108

*) Toe te lichten overschrijdingen In de kolom ‘Jaarovergang’ worden de bedragen weergegeven die nog niet in 2012 zijn besteed of ontvangen en volgens de spelregels voor tijdelijke budgetten gereserveerd mogen worden voor besteding in volgende jaren opdat de betreffende, door Provinciale Staten gestelde, doelen alsnog gerealiseerd kunnen worden. Bij vier programma's is er sprake van een overschrijding van de geautoriseerde lasten. Zie hieronder.

Programma 2 Verkeer en vervoer De overschrijding wordt veroorzaakt door de extra inkomsten die toegevoegd zijn aan de reserve RSP.

5 Landelijk gebied De overschrijding wordt veroorzaakt door de extra inkomsten die toegevoegd zijn aan de reserve ILG/FYLG. 7 Sociaal beleid en zorg De overschrijving wordt veroorzaakt door hogere bestedingen bij de Jeugdhulpverlening. Deze hogere bestedingen worden gecompenseerd doot extra inkomsten uit de doeluitkering. Daarnaast zijn er adminsitratieve boekingen van het tijdelijk budget naar de doeluitkering JHV. Per saldo budgetair neutraal.

10 Algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien De overbesteding wordt veroorzaakt door de post onvoorzien en inflatievergoeding. Via onvoorzien is de afwikkeling Fryslân marketing en afboeking aandeel Westergo opgenomen. In december is hierover besloten door GS. Over RSP gelden wordt een inflatievergoeding toegekend. Zowel het niet bestede saldo als het inflatiepercentage waren fors hoger dan in de begroting opgenomen.

350

*) *) *) *)

29

Wet Openbaarheid Topinkomens

Wet WOPT (Wet Openbaarheid uit publieke middelen gefinancierde Topinkomens) Met ingang van 1 maart 2006 is de Wet openbaarmaking uit publieke middelen gefinancierde topinkomens (WOPT, Stb. 2006, 95) van kracht. Deze wet regelt dat elke instelling, die overwegend uit publieke middelen is gefinancierd, jaarlijks het belastbaar jaarloon per individuele functionaris met wie zij een arbeidsrelatie heeft op functienaam zal publiceren, indien dit belastbaar jaarloon uitgaat boven dat van de minister. Voor 2012 is dit een bedrag van € 194.000,- Het voorschrift houdt voor provincies in dat de informatie over topinkomens moet worden opgenomen in de jaarrekening als bedoeld in artikel 201 van de Provinciewet. Bij de beoordeling of het normbedrag wordt overschreden dient met de volgende beloningscomponenten rekening te worden gehouden: • Belastbaar loon; • Pensioenafdracht; • Overige voorzieningen betaalbaar op termijn; • Ontslagvergoedingen voor zover deze niet zijn opgenomen in het belastbaar loon. Voor 2012 zijn er geen publicaties.

351

352

3 Tijdelijke budgetten 2012 De tijdelijke budgetten zijn ingedeeld in drie categorieën namelijk: Categorie A: Overeenkomsten met medeoverheden en andere partijen Hierbij is een overeenkomst met derden gesloten waarbij is vastgelegd wat de gewenste resultaten zijn en wat de bijdragen van de verschillende partijen zijn. Bij deze categorie blijven de begrote middelen beschikbaar voor deze projecten gedurende de looptijd van de overeenkomst. De nog openstaande verplichtingen in dat jaar gaan naar de crediteurenpost. Eventueel niet bestede gelden gaat mee als budget naar het volgende jaar. Deze mutatie verloopt via de reserve tijdelijke budgetten. In het geval dat er een overbesteding is na besteding dan zal de overbesteding ten laste komen van het volgende jaar. In dat geval wordt het budget van het volgende jaar afgeraamd ten gunste van de reserve tijdelijke budgetten. De Staten stellen de categorie A projecten vast. Categorie B: Meerjarige tijdelijke budgetten In principe zijn dit de tijdelijke budgetten in beleidsprogramma’s 6 t/m 9. Bij deze tijdelijke budgetten mogen meerjarige verplichtingen aangegaan worden. Aan het eind van het jaar vallen niet bestede gelden vrij naar het rekeningsaldo De nog openstaande verplichtingen in dat jaar gaan naar de crediteurenpost. In het geval dat er een overbesteding is na besteding dan zal de overbesteding ten laste komen van het volgende jaar. In dat geval wordt het budget van het volgende jaar afgeraamd ten gunste van de reserve tijdelijke budgetten. Categorie C: Overige tijdelijke budgetten In principe zijn dit de tijdelijke budgetten in de beleidsprogramma’s 1 t/m 5 en bedrijfsvoering Bij deze tijdelijke budgetten mogen geen meerjarige verplichtingen worden aangegaan. Aan het eind van het jaar vallen niet bestede gelden vrij naar het rekeningsaldo. De nog openstaande verplichtingen in dat jaar gaan naar de crediteurenpost. In het geval dat er een overbesteding is na besteding dan zal de overbesteding ten laste komen van het volgende jaar. In dat geval wordt het budget van het volgende jaar afgeraamd ten gunste van de reserve tijdelijke budgetten. De afzonderlijke tijdelijke budgetten zijn per categorie in een tabel aangegeven waarbij respectievelijk het volgende is opgenomen: - de begrote en ontvangen bijdrage van derden - het oorspronkelijke budget in de begroting 2012 - de mutaties bij de eerste en twee bestuursrapportages 2012 - de overige wijzigingen nadat de begroting 2012 is vastgesteld. Dit bevat onder andere de jaarovergang tijdelijke budgetten 2011/2012, de mutaties voortkomende uit de circulaires provinciefonds en bijdrage van derden in tijdelijke budgetten. Per categorie worden de grootste mutaties nader toegelicht.

353

Categorie A Tijdelijke budgetten

Inkomsten x € 1.000,-

beleidsveld

Begroot

Besteed

naam

Begroot voor

Wijziging

wijziging

1e berap

Categorie A 2.2

RSP Provinciefonds Concrete infra projecten

0

0

0

0

2.4

RSP Openbaar Vervoer

0

0

2.510

0

4.4

Externe Veiligheid

0

0

0

0

5.4

Pmjp FYLG/ILG

31.513

38.894

21.897

-2.246

6.1

Bijdr gemeenschappelijke regeling Waddenfonds

0

0

0

0

Convenant A7-zone I

0

0

0

0

520

488

2.158

-301

Convenant A7-zone II Convenant Westergozone I

6.2

0

0

0

0

Convenant Westergozone II

90

90

1.269

0

Convenant A7/Westergo III

0

14

0

0

Stadsconvenant Leeuwarden

0

0

420

0

RSP REP NUON

0

0

3.274

0

FMP Noordelijke Elfsteden Route

0

0

1.672

0

FMP Gaasterlan-Sleat

0

0

1.101

-899

FMP fietspad Swette FMP Boarnsterhim

0 0

0 0

542 2.066

-500 -490

FMP watersportvoorz Lwd bijdrage RSP REP Provinciefonds

0 0

0 0

300 0

-100 -2.500

FMP Harlingen Masterplan FMP Tysjerksteradiel Masterplan

0 0

0 0

0 0

-1.209 -1.184

0 234

0 234

0 0

-92 0

73

0

0

0

32.429

39.720

37.209

-9.520

6.3

FMP Turfroute Afsluitdijk (bijdrage derden)

8.2

FAMKE verdiepingsslag Opsterland

RSP concrete infraprojecten Bij de jaarovergang 2011/2012 is € 17,9 mln. doorgeschoven naar 2013. Daarnaast is in 2012 € 18,5 mln. ontvangen van het Rijk als bijdrage in deze projecten via het provinciefonds. Bij de tweede bestuursrapportage 2012 is alvast € 10 mln. doorgeschoven naar 2013. Uiteindelijk is in 2012 € 14,5 mln. niet besteed wat bij de jaarovergang 2012/2013 naar 2013 is doorgeschoven. Dat de gelden niet zijn besteed heeft te maken met de planning van de projecten die deels naar achteren is bijgesteld. De uitgaven zijn ook lager vanwege de gekozen contractvorm en de engineersfase die langer doorloopt RSP openbaar vervoer Vanwege het vervallen van de spoorlijn Heerenveen-Groningen is dit tijdelijke budget bij de behandeling van de begroting 2013 komen te vervallen. Externe veiligheid In 2012 is voor de uitvoering hiervan een overeenkomst afgesloten met gemeenten. De middelen die wij hiervoor hebben ontvangen van het rijk via het provinciefonds zijn door Gedeputeerde Staten vrijgegeven voor uitvoering. Daarnaast is bij de jaarovergang 2011/2012 voor € 0,5 mln. doorgeschoven naar 2012. PMJP (FYLG en ILG) Op basis van het jaarlijks opgestelde verdeelplan wordt bepaald hoeveel middelen er naar verwachting daadwerkelijk zullen worden besteed in een jaar. Bij de bestuursrapportages heeft daarom een bijstelling van de FYLG-budgetten plaatsgevonden. Het pmjp loopt ten einde waardoor in 2015 minder middelen nodig zijn dan begroot waren. Deze middelen zijn naar voren gehaald. In de decembercirculaire 2012 is het ILG als decentralisatie-uitkering opgenomen waarmee dit een tijdelijk budget is geworden. Deze middelen konden echter niet allemaal

354

Uitgaven Wijziging

Overige

Begroot na

2e berap

wijzigingen

wijziging

Besteed

(inkomsten-

naar 2013

vrijval 2012

eindig 2012

uitgaven)

-10.000

36.404

26.404

11.432

14.972

14.972

0

0

-2.510

0

0

0

0

0

0

1.213

1.213

1.206

7

7

0

4.573

26.683

50.907

40.042

18.246

18.246

0

0

128.329

128.329

128.329

0

0

0

0

28

28

0

28

28

0

1.220

-1.099

1.977

2.114

-168

-168

0

0

42

42

0

42

42

0

90

-859

500

313

187

187

0

0

1.450

1.450

968

495

495

0

0

359

779

761

19

19

0

716

-2.274

1.716

1.611

105

105

0

-391

-836

445

445

0

0

0

0

107

310

0

310

310

0

0

478

520

358

162

162

0

-98

-813

665

865

-200

-200

0

0

0

200

200

0

0

0

-7

7.160

4.653

888

3.765

3.765

0

0 0

1.209 1.184

0 0

0 0

0 0

0 0

0 0

0 234

136 0

44 234

0 0

44 234

44 234

0 0

0

83

83

0

10

10

0

-3.664

196.470

220.495

189.530

38.256

38.256

0

ja

meer besteed worden in 2012 waardoor uiteindelijk een bedrag van € 18,3 mln. doorgeschoven is naar 2013. Gemeenschappelijke regeling waddenfonds In 2012 is het waddenfonds gedecentraliseerd naar de provincie. Hiervoor hebben wij € 128 mln. van het rijk ontvangen voor enerzijds de afwikkeling van de verplichtingen die het rijk al was aangegaan en anderzijds voor de verdere uitvoering van projecten binnen het waddenfonds. Inmiddels is hiervoor een gemeenschappelijke regeling opgericht en worden de gelden die wij van het rijk ontvangen één op één doorgegeven aan deze gemeenschappelijke regeling. Convenant A7/Westergozone Bij de tweede bestuursrapportage 2012 is het budget voor de convenantsprojecten A7 en Westergozone naar beneden bijgesteld omdat de projecten doorlopen t/m 2013. RSP REP Bij de begrotingsbehandeling 2013 zijn concrete REP-projecten benoemd waarbij het verwachte bestedingsritme is aangegeven. Op basis daarvan is de begroting voor 2012 naar beneden bijgesteld. FMP Harlingen Masterplan Bij de jaarovergang 2011/2012 is € 1,2 mln. doorgeschoven naar 2012, deze is bij de eerste bestuursrapportage 2012 opnieuw doorgeschoven omdat het project enige vertraging heeft opgelopen. FMP Tytsjersteradiel masterplan Bij de jaarovergang 2011/2012 is € 1,1 mln. doorgeschoven naar 2012, deze is bij de eerste bestuursrapportage 2012 opnieuw doorgeschoven omdat het project enige vertraging heeft opgelopen.

355

Categorie B Tijdelijke budgetten


beleidsveld

Begroot

Besteed

naam

Begroot voor

Wijziging

wijziging

1e berap

Categorie B 4.3

Decentralisatie uitkering bodemsanering

0

1

2.603

0

5.2

Gebiedsontwikkeling Franekeradeel - Harlingen

0

0

0

0

5.4

Gebiedsontwikkeling Centrale As

0

0

0

0

6.1

Agenda netwerk Noord Oost fase 1

230

230

0

0

2.549

3.260

5.883

195

Geografisch top level domein

0

0

100

0

Kompas

0

0

670

0

300

299

200

0

Cofinancieringsbudget EFRO-EZ/Interreg/Waddenfonds

Sportstad Heerenveen (procesgeld) 6.1

Watertechnologie (procesgeld)

0

4

200

0

6.2

Bezinningscentra

0

0

150

0

Fan Fryslan

0

0

197

0

60

12

6.742

-1.639

Toerisme beleid/topattractie

0

0

1.977

0

Afsluitdijk (procesgeld)

0

0

200

0

121

141

2.007

189

Decentralisatie uitkering SLOK

0

0

65

0

Budget zorg

0

0

97

13

Programma talinten fan jonge minsken

0

3

325

8

Sociaal InvesteringsFonds (SIF) Stille armoede

0 0

0 0

2.088 228

10 9

7.2

sociaal beleid Jeugdhulp

0 0

0 615

350 3.221

0 2

7.3

Stimulering totstandkoming centra jeugd en gezin Sport

0 0

0 0

65 228

0 0

Basisfoarsjennings/opliedings Fernijende inisjativen/briedplakken/topkeunst

0 0

0 0

10 45

0 0

Fonds cultuurparticipatie Integraal cultuurbeleid

0 0

0 0

902 485

0 0

Kultuernota Finsters iepen Kulturele Haadsted 2018

0 0

0 0

1.259 1.272

0 -55

Museumfederatie Fryslan Omrop Fryslan

0 0

0 0

0 554

0 -277

Sintraal Depot Fryslan FF Deltaplan Fryske Tsjerken

0 0

0 0

0 0

0 0

Nota erfgoed Decentralisatie uitkering monumenten

0 0

10 0

1.207 0

250 0

Integraal taalbeleid Mercator kenniscentrum

0 0

0 0

725 200

0 0

Taalnota Mediafonds

0 0

0 0

50 75

0 0

Boppeslach Doorgaande leerlijn

0 0

0 0

5.511 70

0 0

0 71

0 71

40 3.000

0 -471

Wageningen Centre for Marine Policy Gebiedsontwikkeling Nieuw Stroomland

0 0

0 0

645 50

0 0

Decentralisatie uitkering bedrijventerreinen Demografische ontwikkelingen

0 0

0 0

1.245 325

0 0

Herstructurering bedrijventerreinen Ruimtelijke kwaliteit

0 0

0 0

0 1.436

0 -200

Herstructurering algemeen Herstructurering woningvoorraad

0 0

0 0

1.765 0

0 0

Uitvoeringskosten funderingsherstel Decentralisatie uitkering collectief opdrachtgeverschap

0 0

0 0

20 120

0 -82

Digitale agenda Fryslan Sportstad Heerenveen (procesgeld)

0 0

0 0

0 0

0 0

Friese Meren Project 6.3

Duurzame energie 7.1

8.1

8.2

8.3

8.4

Nije Ensyklopedy fan Fryslan University Campus Fryslan 9.1 9.2

9.3

10.7

Decentralisatie uitkering ISV

0

0

4.080

0

Decentralisatie uitkering sterke regio's Huisvesting fryske akademy

0 0

0 0

0 0

0 0

3.331

4.645

52.686

-2.047

356

Uitgaven Wijziging

Overige

Begroot na

2e berap

wijzigingen

wijziging

Besteed

(inkomsten-

naar 2013

vrijval 2012

eindig 2012

uitgaven)

-1.100

-329

1.173

1.049

126

0

126

0

400

400

402

-2

-2

0

0

16.500

16.500

16.500

0

0

0

-700

1.730

1.030

578

452

452

0

2.338

43

8.459

10.197

-1.027

-1.027

0

0

0

100

15

85

0

85

0

-513

158

158

0

0

0

300

100

600

540

59

0

59

0

0

200

164

39

0

39

0

47

197

185

12

0

12

0

0

197

246

-49

-49

0

-935

-1.057

3.112

2.611

453

0

453

-160

-326

1.492

877

615

0

615

0

-3

197

204

-7

-7

0

265 0

-302 -65

2.159 0

2.168 0

11 0

0 0

11 0

0 -170

0 0

110 163

125 123

-16 42

-10 0

-6 42

ja

-986 0

158 0

1.271 237

1.446 237

-175 0

-175 0

0 0

ja

-547 0

197 700

0 3.922

0 3.259

0 1.278

0 0

0 1.278

0 -6

-65 -5

0 217

-39 177

39 40

0 0

39 40

0 0

0 0

10 45

38 30

-28 15

0 0

-28 15

0 0

-157 0

744 485

872 400

-127 85

-127 0

0 85

0 0

-171 0

1.088 1.218

930 1.259

158 -41

0 -41

158 0

0 27

50 250

50 554

46 554

4 0

0 0

4 0

78 0

25 0

103 0

106 2

-4 -2

-4 0

0 -2

0 -1.464

-93 1.464

1.364 0

1.293 0

81 0

57 0

24 0

0 0

0 0

725 200

732 188

-7 12

0 0

-7 12

0 -75

0 0

50 0

44 0

6 0

0 0

6 0

-1.400 0

1.680 0

5.791 70

5.518 70

273 0

0 0

273 0

0 -2.523

0 908

40 915

40 918

0 -3

0 -3

0 0

0 0

-345 0

300 50

300 101

0 -51

0 0

0 -51

-1.245 -150

0 -97

0 78

33 35

-33 42

-33 0

0 42

0 -367

8 -258

8 611

8 549

0 62

0 0

0 62

0 1.080

-1.179 0

587 1.080

220 1.258

367 -177

0 -177

367 0

-24 0

6 -38

2 0

2 0

0 0

0 0

0 0

0 0

200 25

200 25

0 0

200 25

200 25

0 0

-4.080 -3.687

0 3.687

0 0

0 0

0 0

0 0

0 0

-1.330

1.330

0

0

0

0

0

-16.859

24.506

58.285

56.768

2.831

-922

3.753

357

ja ja

ja ja

ja

Decentralisatie-uitkering bodemsanering Het Projectplan humane spoedlocaties” geeft aan tot het volgend dat alle locaties die op het overzicht spoedlocaties bodem met humane risico’s zijn vermeld, voor 31 december 2015 worden aangepakt; gesaneerd of beheerst door middel van beveiligingsmaatregelen. Hiermee voldoet de provincie Fryslân aan het bodemconvenant voor de periode 2010 t/m 2015 (gesloten tussen Rijk, IPO, VNG en UvW). Daarnaast is in het plan aandacht besteed aan het treffen van tijdelijke beschermingsmaatregelen, communicatie met omwonenden, financiële sturing en overige spoedlocaties (verspreiding en ecologie). De aanpak van bodemsaneringen vergt de nodige voorbereidingstijd zodat de meeste saneringen aan het eind van de programmaperiode zullen plaats vinden. Bij de tweede bestuursraportage 2012 is daarom € 1,1 mln. naar achteren geschoven. Gebiedsontwikkeling Centrale As Voor de gebiedsontwikkeling Centrale As is bij de begrotingsbehandeling 2013 € 16,5 mln. beschikbaar gesteld voor 2012. Agenda netwerk noord oost Fryslân Eind 2011 hebben Provinciale Staten € 1,5 mln. voor 2012 beschikbaar gesteld ten behoeve van de Agenda Netwerk Noord Oost Fryslân (ANNO). Doordat de organisatie iets later is gestart en doordat de grote projecten eerst gedegen moeten worden voorbereid, worden de investeringen niet evenredig over de jaren verdeeld. Cofinancieringsbudget efro-ez/interreg/waddenfonds Bij de tweede bestuursraportage 2012 is € 2,3 mln. naar voren gehaald omdat bij een aantal projecten de verwachte bestedingen conform de verplichtingen niet overeen kwamen met de begroting. Friese Meren Project Bij de jaarovergang 2011/2012 is € 0,5 mln. budget van 2012 naar voren gehaald om de hogere uitgaven in 2011 te dekken. In 2012 bleek dat de te baggeren hoeveelheden in de Dokkumer Ee kleiner zijn dan eerst ingeschat. Hierdoor kan met het beschikbare budget baggerwerk op de Turfroute en het Dokkumer Grootdiep versneld in voorbereiding worden genomen. De uitvoering zal evenwel grotendeels in 2013 plaats vinden. Daarnaast neemt door vertragingen in plan- en besluitvormingsprocedures de planvoorbereiding voor het Polderhoofdkanaal meer tijd in beslag dan gepland. De aanvragen in het kader van de subsidieregelingen elektrisch varen blijven achter bij de verwachtingen. Decentralisatie uitkering monumenten De restauratiemiddelen van het Rijk zijn vanaf 2012 gedecentraliseerd naar de provincie op basis van de junicirculaire van het provinciefonds. In 2014 wordt de decentralisatie geëvalueerd. Voor Fryslân betekent dit dat er jaarlijks een bedrag van bijna € 1,5 mln. extra beschikbaar is voor de restauratie van rijksmonumenten. In de Nota Erfgoed 20102013 was dit beleidsmatig al aangekondigd. Voor 2012 zijn deze middelen samen met de provinciale middelen gebundeld in één stimuleringsregeling voor monumenten. Op grond van het Coalitieakkoord en het Uitvoeringsprogramma heeft herbestemming in de stimuleringsregeling een zwaar accent gekregen. Omdat herbestemmingen van monumentale panden vaak complex en veelal niet snel te realiseren zijn, is gekozen voor een ruimere termijn tot 31 december 2012. Gelet op de extra hoeveelheid geld, extra beschikkingen en de indieningstermijn voor herbestemming zal de uitbetaling met betrekking tot het gedecentraliseerde rijksgeld niet dit jaar maar begin 2013 plaatsvinden Boppeslach Met Boppeslach steken we in op kwaliteitsverbetering van het primair onderwijs in Fryslân, mede door te investeren in meertalig onderwijs. Met betrekking tot vermindering van het aantal (zeer) zwakke scholen zijn er al zeer goede resultaten geboekt. De achterstand die de provincie Fryslân in 2007 had, is omgebogen tot een evenaring van

358

het landelijk gemiddelde in 2010. Over de behaalde resultaten zijn provinciale Staten in november 2010 geïnformeerd. Binnen het project Boppeslach is de werkwijze in 2011 gewijzigd. Het project Boppeslach - waarin door middel van subsidies aan basisscholen wordt gewerkt aan de kwaliteit van het primair onderwijs - wordt afgebouwd. Een deel van de verantwoordelijkheid - die de provincie in 2007 op zich heeft genomen – wordt teruggelegd bij het bevoegd gezag van de scholen. De rol van de provincie wordt minder directief. De nadruk verschuift van de kwaliteit van het onderwijs naar inzet op taalbeleid en meertaligheid als kans. In het uitvoeringsakkoord zijn in dat kader verdergaande ambitieuze doelstellingen geformuleerd met betrekking tot het realiseren van een doorgaande leerlijn Frysk. Eind 2015 zijn 200 tweetalige peuterspeelzalen gerealiseerd, tegenover 100 in 2010. Eind 2015 is een kwart van alle basisscholen in Fryslân ‘trijetalig’. Eind 2015 zijn er tien locaties voor voortgezet onderwijs met een meertalige stroom, tegenover drie op dit moment. Deze doelstellingen worden verder uitgewerkt in de integrale nota cultuur, taal en onderwijs voor de periode 2012 tot en met 2016. Op deze wijze wordt een nadere invulling gegeven aan het realiseren van een doorgaande leerlijn Frysk. Bij de tweede bestuursrapportage is een deel van het budget Boppeslach doorgeschoven naar 2014. Hiermee wordt een evenwichtiger spreiding van het realiseren van de projecten over de gehele periode van de uitvoering van de nota mogelijk gemaakt. Deze projecten dragen bij in het behalen van de doelstellingen in 2016. University campus Fryslân In het najaar worden naar verwachting nog beschikkingen afgegeven voor promovendi van de Waddenacademie (5), promovendi van de Fryske Akademy (4) en flankerend beleid (aanvrager Stichting UCF). Naar verwachting zullen deze laatste aanvragen niet meer leiden tot bestedingen in 2012. De projecten hebben in de meeste gevallen een looptijd van vier jaar en de verplichtingen worden ook over die periode vastgelegd. Daarnaast hebben de start van de uitvoering van het programma UCF alsmede de vormgeving van de International Graduate en Research School meer tijd gevergd dan aanvankelijk voorzien. Hierdoor zal voor een aantal programmaonderdelen de besluitvorming over de subsidieverlening pas begin 2013 plaats kunnen vinden. Om deze redenen is, rekening houdend met het bestedingsritme bij de projecten en de vertraging in de indiening en besluitvorming over subsidieaanvragen, een bedrag van € 2,5 mln. verschoven via de tweede bestuursrapportage 2012. Decentralisatie uitkering bedrijventerreinen Voor 2012 zijn nog geen plannen voor herstructurering van bedrijventerreinen door gemeenten ingediend en evenmin worden dit jaar nog plannen verwacht. Gemeenten zijn onder de huidige economische omstandigheden terughoudend in hun projectvoorstellen voor herstructurering, mede vanwege de eigen financiële positie. De toestroom van herstructureringsplannen is mede daardoor minder dan verwacht. Uitgangspunt in de subsidieregeling is een percentage van 25%. Vooralsnog wordt niet gedacht aan een hoger percentage, teneinde wel druk te houden op de noodzaak om de grondprijzen te verhogen om verdiencapaciteit te genereren voor de (toekomstige) herstructureringsopgave. In overleg met gemeenten wordt nagaan welke acties nodig zijn om de herstructurering van bedrijventerreinen voortvarend aan te kunnen pakken. Bij de tweede bestuursrapportage is € 1,2 mln. doorgeschoven naar latere jaren. Herstructurering algemeen Bij de jaarovergang 2011/2012 is € 1,1 mln. naar voren gehaald in verband met de hogere uitgaven in 2011.

359

Herstructurering woningvoorraad Bij de tweede bestuursrapportage is € 1 mln. naar voren gehaald in verband met de verwachte besteding in 2012. Decentralisatie uitkering ISV Voor de besteding van ISV-middelen is de provincie verplichtingen aangegaan voor diverse gemeentelijke ISV- projecten. ISV- projecten zijn naar hun aard complex en hebben meestal een looptijd van meerdere jaren. Daardoor is een bedrag van € 4,1 mln. via de tweede bestuursrapportage naar achteren geschoven. Wij verwachten dat de ISVmotor op basis van het nieuwe provinciale beleidskader voor ISV en de nieuwe ISVverordening in de loop van 2013 nog krachtiger op gang komt. Decentralisatie-uitkering sterke regio’s Op grond van de septembercirculaire 2011 van het provinciefonds heeft de provincie een decentralisatie-uitkering van het rijk gekregen voor de medefinanciering van een groot duurzaam energieconcept. Door de economische recessie lopen de onderhandelingen tussen de partijen stroever dan verwacht en heeft de definitieve investeringsbeslissing nog niet kunnen plaatsvinden. Dit ondanks feit dat betrokken partijen er zelf al vele tonnen ingestopt hebben. Er is ook nog steeds van alle partijen de serieuze intentie om het project uit te voeren. Bij de tweede bestuursrapportage 2012 zijn deze middelen doorgeschoven naar 2013. Huisvesting Fryske akademy Wat betreft de financiering van de (ver)nieuwbouw van de Fryske Akademy is afgesproken dat provincie, rijk en Fryske Akademy elk een derde bijdragen. Voor Provinciale Staten is de bijdrage van het rijk en de Fryske Akademy voorwaarde om de provinciale bijdrage beschikbaar te stellen. De KNAW heeft namens het rijk eenderde van de bijdrage à € 2,3 mln. toegezegd. De Fryske Akademy realiseert haar bijdrage via een lening/bijdrage bij het Frysk Akademy Fûns (FAF). De aflossing van de lening wordt de door de Fryske Akademy grotendeels geëffectueerd door fondsverwerving en opbrengst van verkoop panden. De plannen aangaande de (ver)nieuwbouw zijn nog niet zover uitgewerkt dat er in 2012 een start met de (ver)nieuwbouw kon worden gemaakt. De beschikbare middelen zijn via de tweede bestuursrapportage 2011 naar 2012 doorgeschoven en via de tweede bestuursrapportage 2012 wederom naar 2013.

360

361

Categorie C

Tijdelijke budgetten


Begroot

Besteed

Begroot voor wijziging

Wijziging 1e berap

beleidsveld

naam

Categorie C 1.1

Lobby foar it Frysk

0

0

0

0

1.4 1.5

Bestuurskwaliteit Intensivering lobby activiteiten

0 0

0 0

50 50

0 0

2.1

Organisatie IPO jaarconferentie 2012 Fryske Fiersichten

0 0

0 0

150 0

0 0

Implementatie vaarwegenbeheer waterwet Programma bereikbaarheid Leeuwarden

0 0

0 0

150 2.500

0 0

Fietspad Leechlan Haak om Leeuwarden

0 0

0 0

1.000 1.500

0 0

2.3

Baggerdepots Kunstproject Woordenstroom

0 0

0 0

600 1

0 0

2.4

Duurzaam Openbaar Vervoer

0

30

0

0

3.3

3e Waterhuishoudingsplan

0

0

580

180

4.1

Provinciaal Milieubeleidsplan

98

112

643

0

0

0

655

0

149

149

0

0

Milennium provincie

0

0

18

0

Invoering Wabo en RUD Decentralisatie uitkering luchthavens

0 0

469 0

0 0

0 0

Geurmetingen Toezichtsplan REC

0 0

0 0

0 37

0 0

Vergunningverlening REC Extern onderzoek vergunningverlening REC

0 0

0 0

0 0

140 0

158 0

158 0

258 25

0 0

0 0

0 0

55 250

0 0

742 360

590 360

0 535

0 0

2.2

Milieubeleidsplan spoor 2 en 3 4.2 4.5 4.6

5.1

Leren voor duurzame ontwikkeling

Europees visserijfonds Overzomerende ganzen SANL Uitvoering werkplan weidevogels

5.3

Natura 2000 beheerplannen Actieplan duurzame landbouw Kavelruil Programma innovatieve agrosector Fryslan

5.4

Projectverwerving

10.7

Implementatie Wabo Decentralisatie uitkering externe veiligheid Aanschaf softwareapplicaties en apparatuur Pieken in de delta Decentralisatie uitkering zwemwaterrichtlijn EU

0

0

875

0

22

49

0

0

375

325

0

0

0

0

1.274

0

0 100

0 90

771 100

0 0

0 0

0 0

1.100 0

0 0

2.003

2.332

13.175

320

Programma bereikbaarheid Leeuwarden De provincie werkt samen de gemeente Leeuwarden en het bedrijfsleven aan maatregelen om de mobiliteit te beïnvloeden en zo de bereikbaarheid te verbeteren. Hiervoor is op 1 maart 2010 een overeenkomst gesloten. Doordat de planning van de gemeente Leeuwarden naar achteren is geschoven, zijn de middelen inclusief de jaarovergang 2011/2012-middelen, doorgeschoven naar latere jaren bij de tweede bestuursrapportage 2012. Aangezien het hier een overeenkomst met derden betreft zal dit budget met ingang van 2013 onder categorie A vallen. Fietspad Leechlan Het fietspad Leechlan is bij de tweede bestuursrapportage 2012 gecorrigeerd omdat de financiering hiervan anders gevonden is binnen de begroting.

362

Uitgaven Wijziging

Overige

Begroot na

2e berap

wijzigingen

wijziging

Besteed

(inkomsten-

naar 2013

vrijval 2012

eindig 2012

uitgaven)

0 0

30 -50

30 0

4 0

26 0

0 0

26 0

0 0

0 0

50 150

22 66

28 84

0 0

28 84

0 -60

0 0

0 90

1 75

-1 15

-1 0

0 15

-5.835 -1.000

3.593 0

258 0

136 0

122 0

122 0

0 0

0 -500

0 0

1.500 100

1.500 94

0 6

0 0

0 6

0 0

0 0

1 0

0 30

1 0

0 0

1 0

-50

-38

672

633

39

0

39

-48

-66

529

452

92

0

92

0

-4

650

641

9

0

9

0

187

187

178

9

0

9

0 -128

-18 241

0 113

0 501

0 82

0 0

0 82

15 15

0 0

15 15

15 15

0 0

0 0

0 0

ja

0 0

-7 0

30 140

42 144

-12 -4

-12 0

0 -4

ja

50 0

0 -26

50 231

0 230

50 1

0 0

50 1

0 0

0 -18

25 37

25 37

0 1

0 0

0 1

0 0

-4 249

246 249

255 69

-9 30

-9 0

0 30

-250 -475

172 0

457 400

522 248

-65 152

-65 0

0 152

0 0

70 0

70 0

63 1

34 -51

0 -51

34 0

-474 0

-586 -771

215 0

0 0

215 0

215 0

0 0

0 0

0 -1.100

100 0

90 0

0 0

0 0

0 0

-90

90

0

0

0

0

0

-8.829

1.945

6.611

6.088

853

198

654

ja ja

ja

Pieken in de Delta Het programma pieken in de delta is op 26 november 2011 door Provinciale Staten vrijgegeven en wordt als cofinancieringsbudget efro-ez/interreg/waddenfonds ingezet. Dit budget valt onder categorie B en is daar nader toegelicht.

363

364

3 Totaal tijdelijke budgetten 2012 Het overzicht tijdelijke budgetten is opgebouwd van uit de categorie indeling welke met de Staten is afgesproken bij de vaststelling van de nota ‘Uitvoering Begroting 2010’. De categorieën hebben de volgende betekenis: Categorie A: Betreft projecten waar een overeenkomst met derden is afgesloten. De gewenste resultaten en de benodigde middelen zijn hierbij vastgelegd. Bij deze categorie blijven de beschikbare middelen beschikbaar gedurende de looptijd van het tijdelijk budget. Categorie B: Bij deze projecten mogen meerjarige verplichtingen worden aangegaan. Niet bestede gelden aan het eind van het jaar vallen vrij in het rekeningsaldo. Categorie C: Bij deze projecten mogen geen meerjarige verplichtingen worden aangegaan. Niet bestede gelden aan het eind van het jaar vallen vrij in het rekeningsaldo. Voor het inzicht in het verloop van de tijdelijke budgetten is in het overzicht aangegeven welke kasritme verschuiving heeft plaatsgevonden bij de 1e en 2e berap 2012. Daarnaast is aangegeven welke tijdelijke budgetten zijn beëindigd in 2012.

baten

lasten budgetoverheveling

tijdelijk tijdelijk tijdelijk tijdelijk

budget budget budget budget

A A waddenfonds B C

totaal budgetmutatie Aansluitingen baten lasten

begroot 2012 33.818.881 3.101.049 2.002.664 38.922.594

besteed 2012 41.109.697 4.415.392 2.331.795 47.856.884

52.685.746 11.675.200 103.069.962

1.965.077 432.000 -11.053.426

16.159.310 4.058.213 -29.351.817

overig 73.251.619 128.219.000 22.696.758 -1.440.395 222.726.982

begroot na wijziging 93.305.992 128.219.000 57.258.117 6.608.592 285.391.701

182.321.739

begroot 2012 38.922.594 285.391.701

besteed 2012 47.856.884 249.636.385

toegevoegd aan reserve vrijval

verschil 8.934.290 35.755.316 44.689.606 37.532.938 4.442.848 41.975.786

Mutatie reserve 2012 tijdelijk budget A tijdelijk budget B tijdelijk budget C

begroot 2012 1e berap 2012 2e berap 2012 38.709.016 9.520.349 9.134.294

balans 1/1/2012 42.731.125 38.149.661 -193.137 80.687.649

primitieve begroting -12.570.381 -13.918.360 4.801.160 -21.687.581

jaarovergang 2011-2012 -16.606.062 5.582.432 -211.627 -11.235.257

mutatie jaarovergang reserve balans 31/12/2012 2012-2013 38.694.178 38.256.397 90.505.257 15.121.430 -921.848 44.013.316 3.120.983 198.389 7.715.767 56.936.591 37.532.938 142.234.340

Verloop reserve tijdelijke budgetten 2012 01-01-2012 tijdelijk budget A 42.731.125 tijdelijk budget B 38.149.661 tijdelijk budget C -193.137 80.687.649

vormen 81.909.463 41.127.109 8.979.909 132.016.481

beschikken 34.135.331 35.263.455 1.071.004 70.469.790

31-12-2012 90.505.258 44.013.316 7.715.767 142.234.340

Afwikkeling reserve komende jaren beginbalans 2013 tijdelijk budget A 90.505.257 tijdelijk budget B 44.013.316 tijdelijk budget C 7.715.767 142.234.340

2013 -87.448.576 -13.616.959 -6.295.088 -107.360.623

2014 -8.889.009 -18.416.838 -1.358.000 -28.663.847

2015 1.707.328 -12.700.502 -62.680 -11.055.854

365

2016 4.125.000 720.984 0 4.845.984

2017 0 0 0 0

eindsaldo -0 0 -0 -0

besteed 2012 61.765.955 128.219.000 53.477.096 6.174.334 249.636.385

vrijval

jaarovergang 38.830.853 3.755.636 1.374.092 687.212 76.178 4.442.848 37.532.938

4

Accountantsverklaring

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Aan: Provincie Fryslân

Verklaring betreffende de jaarrekening Wij hebben de in dit verslag opgenomen jaarrekening 2012 van de provincie Fryslân te Leeuwarden gecontroleerd. Deze jaarrekening bestaat uit de balans per 31 december 2012 en de exploitatierekening over 2012 met de toelichtingen, waarin zijn opgenomen een overzicht van de gehanteerde grondslagen voor financiële verslaggeving, de Sisa-bijlage en andere toelichtingen.

Verantwoordelijkheid van het college van Gedeputeerde Staten Het college van Gedeputeerde Staten is verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening die het vermogen en het resultaat getrouw dient weer te geven, alsmede voor het opstellen van het jaarverslag, beide in overeenstemming met het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten. Tevens is het college van Gedeputeerde Staten verantwoordelijk voor de financiële rechtmatigheid van de in de jaarrekening verantwoorde baten, lasten en balansmutaties. Dit houdt in dat deze bedragen in overeenstemming dienen te zijn met de begroting en met de in de relevante weten regelgeving opgenomen bepalingen. Het college van Gedeputeerde Staten is daarnaast verantwoordelijk voor een zodanige interne beheersing als het noodzakelijk acht om het opmaken van de jaarrekening mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten.

Verantwoordelijkheid van de accountant Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle, als bedoeld in artikel 217, tweede lid, van de Provinciewet. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht, waaronder het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten, het Besluit accountantscontrole decentrale overheden en het controleprotocol dat d.d. 23 januari 2013 vastgesteld is door Provinciale Staten van de provincie Fryslân. Dit vereist dat wij voldoen aan de voor ons geldende ethische voorschriften en dat wij onze controle zodanig plannen en uitvoeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat. Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controle-informatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De geselecteerde werkzaamheden zijn afhankelijk van de door de accountant toegepaste oordeelsvorming, met inbegrip van het inschatten van de risico's dat de jaarrekening een afwijking van materieel belang bevat als gevolg van fraude of fouten. Bij het maken van deze risico-inschattingen neemt de accountant de interne beheersing in aanmerking die relevant is voor het opmaken van de jaarrekening en voor het getrouwe beeld daarvan, gericht op het opzetten van controlewerkzaamheden die passend zijn in de omstandigheden.

366

Deze risico-inschattingen hebben echter niet tot doel een oordeel tot uitdrukking te brengen over de effectiviteit van de interne beheersing van de provincie Fryslân. Een controle omvat tevens het evalueren van de geschiktheid van de gebruikte grondslagen voor financiële verslaggeving en van de redelijkheid van de door het college van Gedeputeerde Staten van de provincie Fryslân gemaakte schattingen, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening. De bij onze controle toegepaste goedkeuringstolerantie bedraagt voor fouten 1% en voor onzekerheden 3% van de totale lasten, inclusief toevoegingen aan reserves. Deze goedkeuringstolerantie is d.d. 23 januari 2013 vastgesteld door Provinciale Staten van de provincie Fryslân. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is om een onderbouwing voor ons oordeel te bieden.

Oordeel betreffende de jaarrekening Naar ons oordeel geeft de jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en samenstelling van de activa en passiva van de provincie Fryslân per 31 december 2012 en van de baten en lasten over 2012 in overeenstemming met het Besluit Begroting en Verantwoording provincies en gemeenten. Voorts zijn wij van oordeel dat de in deze jaarrekening verantwoorde baten en lasten, alsmede de balansmutaties rechtmatig tot stand zijn gekomen in overeenstemming met de begroting en met de van toepassing zijnde wettelijke regelingen waaronder provinciale verordeningen.

Verklaring betreffende overige bij of krachtens de wet gestelde eisen Op grond van de wettelijke verplichting ingevolge artikel 217, lid 3, onder d, Provinciewet melden wij dat het jaarverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening.

Leeuwarden, 2 april 2013

Ernst & Young Accountants LLP

w.g. D.E. Engwerda RA

367

368

Bijlagen

369

370

5 1 Structurele en tijdelijke baten en lasten

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

x € 1.000,Baten Bestuur en veiligheid Verkeer en vervoer Wetter Milieu Landelijk gebied Economie, toerisme en recreatie Sociaal beleid en zorg Kultuer, taal en ûnderwiis Ruimte en wonen Algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien

Structurele budgetten Tijdelijke budgetten Begroting Rekening Afwijking Begroting Rekening Afwijking 2012 na 2012 begroting 2012 na 2012 begroting wijziging rekening wijziging rekening 428 265.746 759 798 676 8.974 54.367 171 594 420.370

413 267.398 952 534 751 8.820 57.821 155 1.245 420.758

16 -1.652 -193 264 -75 154 -3.454 16 -651 -389

0 1.160 0 151 33.169 4.044 0 143 60 0

0 1.190 0 661 40.376 4.756 618 81 16 0

0 -30 0 -510 -7.207 -712 -618 62 44 0

Totaal baten voor bestemming

752.883

758.848

-5.965

38.728

47.697

-8.970

Totaal tijdelijke en structurele budgetten

791.610

806.545

-14.935

Lasten Bestuur en veiligheid Verkeer en vervoer Wetter Milieu Landelijk gebied Economie, toerisme en recreatie Sociaal beleid en zorg Kultuer, taal en ûnderwiis Ruimte en wonen Algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien Begrotingsruimte

11.925 210.832 2.878 14.729 13.646 19.191 61.304 29.860 3.419 12.127

11.246 211.612 2.903 13.465 13.167 18.295 64.361 29.513 3.694 13.503

678 -779 -24 1.264 479 896 -3.057 347 -275 -1.376

230 28.353 592 4.098 69.523 156.258 5.920 13.843 2.496 3.885

92 13.268 571 4.233 58.394 154.753 5.329 13.344 2.241 0

138 15.085 20 -135 11.129 1.505 3.304 500 255 3.885

2.250

0

2.250

0

0

0

Totaal lasten voor bestemming

382.160

381.758

402

285.197

252.226

35.684

Totaal tijdelijke en structurele budgetten

667.357

633.985

33.372

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Structurele budgetten zijn budgetten die voor jaarlijks terugkerende activiteiten en taken in de (meerjaren)begroting zijn opgenomen. Tijdelijke budgetten zijn budgetten voor projecten die voor een bepaalde (eindige) periode in de begroting zijn opgenomen. Zowel de baten als de lasten die met deze projecten zijn gemoeid worden als tijdelijk aangemerkt.

371

5 2

Overzicht Gewaarborgde geldleningen 2012

Nr. Oorspronkelijk Doel van de geldlening bedrag

1

Door wie de lening is aangegaan

Gevallen van gemeenschappelijke waarborging van de lening. Namen van de andere lichamen die mede waarborgen

in €

2 3 4

1.134.451 Nieuw kantoorgebouw, magazijn, garages 1.134.451 idem

Bibliotheekservice Fryslan ( Stichting Centrale Bibliotheekdienst)

--

5

3.176.462 Uitbreiding/renovatie verpleeghuis

Stichting Bertilla te Drachten

--

Bright Spark te Joure

--

6

460.000 Duurzaamheid, spoelsysteem ballasttanks

372

Grondslag/per- Datum en nummer Goedkeurings- RenteRestant- Totaalbedrag v.d. centage van Besluit Provinciale besluit % bedrag van gewone en buitenhet deel Staten c.q. CdK de geldlening gewone aflossing dat door de per 1-1-2012 in 2012 provincie is gewaarborgd in € in € -

100 31-03-82, nr 9 100 31-03-82, nr 9

29-05-82, nr 44 6.86 29-05-82, nr 44 4.47

100 12-11-80, nr 5

19-01-81, nr 6

5.36

100 04-12-12, nr 2

11-12-12, nr 7

variabel

TOTAAL

Restantbedrag van de lening per 31-12-2012 Totaal Gewaarborgd 31-12-2012 door provincie in € in € 0 0 -

327.573 328.093 655.666 907.560 907.560 -

29.779 29.827 59.606 90.756 90.756 -

297.793 298.267 596.060 816.804 816.804 460.000 460.000

1.563.226

150.362

1.872.864

373

0 0 0

297.793 298.267 596.060 816.804 816.804 460.000 460.000 1.872.864

5 3 Personeelssterkte en -lasten Feitelijke sterkte Personeelssterkte of bezetting De feitelijke sterkte of bezetting is het werkelijk aantal bezette formatieplekken op 31 december 2012.

739

Personeelslasten

Loonkosten 2012 totaal personeelslasten

Specificatie personeelslasten Salarissen Toelagen

55.425.481

42.623.888 3.963.650 46.587.538

Sociale lasten: Pensioenpremie Overige

9.706.422 4.567.575 14.273.997

Overige uitgaven

773.229 totaal lasten

Inkomsten Salarissen Pensioenpremie Overige soc.verz.wetten

61.634.764

33.427 3.538.451 2.637.406 totaal baten totaal personeelslasten

374

6.209.283 55.425.481

54

Overzicht Sisa specifieke uitkeringen

Sinds 2006 is voor de verantwoording van de bestedingen van specifieke uitkeringen van het rijk aan provincies en gemeenten geleidelijk de zogenoemde SiSa-audit ingevoerd: Single Information, Single Audit. Deze werkwijze is in 2008 in de Financiële verhoudingswet verplicht gesteld. Dit heeft tot gevolg dat de verantwoording van de besteding van specifieke uitkeringen via de zogenoemde Sisa-bijlage bij de jaarrekening verloopt. Deze bijlage is opgesteld volgens een door het rijk voorgeschreven format. De controle van deze bijlage wordt meegenomen in de accountantscontrole van de jaarrekening. De accountant meldt per specifieke uitkering zijn bevindingen in het accountantsverslag (rapport van bevindingen). Voor 2012 gaat het om 9 regelingen. In 2011 ging het om 11 regelingen. Dit verschil is vooral te verklaren uit het streven van het Rijk om het aantal specifieke uitkeringen te verminderen. In dit kader worden van rijkwege bepaalde specifieke uitkeringen omgezet naar decentralisatie-uitkeringen die deeluit maken van het provinciefonds. Het doel van SiSa was en is dat provincies (en ook gemeenten) minder vaak en maar op één moment verantwoordingsinformatie hoeven te verstrekken aan het Rijk over de besteding van specifieke uitkeringen. Deze vereenvoudiging is mogelijk omdat de accountant de jaarrekening met ingang van 2004 ook op rechtmatigheid beoordeeld. Controle op rechtmatigheid van de bestedingen geldt ook voor de specifieke uitkeringen waarover in het kader van Sisa verantwoording afgelegd moet worden. Daartoe is in de Sisa-bijlage een aparte kolom “aard controle “ opgenomen. In aanvulling op de in de Sisa-bijlage gevraagde informatie mogen de Ministeries nog (beperkt en zeker niet jaarlijks) enige beleidsinformatie vragen. Hiervoor is niet meer een afzonderlijke accountantsverklaring nodig. De in de verantwoordingsbijlage opgenomen bedragen sluiten niet altijd aan op de bedragen zoals deze in de jaarrekening zijn verantwoord. Dit komt doordat tot en met 2009 moest worden verantwoord volgens het bestedingsbegrip van de desbetreffende regeling en met ingang van 2010 voor de verantwoording van de specifieke uitkeringen via de SiSa-bijlage het zogenoemde baten-en lastenstelsel geldt. Dit stelsel is ook uitgangspunt voor de verantwoording in de provinciale jaarrekening. Het ministerie heeft een en ander toegelicht in de Nota baten-lastenstelsel voor specifieke uitkeringen. Volledigheidshalve wordt opgemerkt dat deze stelselwijziging ook in 2012 aanleiding geeft tot aansluitingsverschillen. SiSa Medeoverheden In juli 2008 is in een wijziging van de Financiële Verhoudingswet geregeld dat SiSa met ingang van de jaarstukken 2008 ook van toepassing is op door de provincies naar gemeenten en gemeenschappelijke regelingen doorverdeelde rijksmiddelen. Het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties heeft de SiSa-bijlage daartoe uitgebreid met speciaal voor de relatie gemeente-provincie ontwikkelde formats. Bij de provincie Fryslân is de zogenoemde SiSa-medeoverheden van toepassing op de Brede Doeluitkering Verkeer en Vervoer en de regeling ISV. Daarnaast legt de provincie als medeoverheid via SiSa aan het SNN verantwoording af over de bestedingen van het Regionaal Mobiliteitsfonds RSP.

375

Ontvanger

Juridische grondslag

Nummer E6

Specifieke uitkering

Departement I&M

SiSa bijlage verantwoordingsinformatie 2012 op grond van artikel 3 van de Regeling informatieverstrekking sisa

I N D I C A T O R E N Besteding (jaar T) ten laste van Eindverantwoording Ja/Nee Wbb

Bodemsanering (excl. Bedrijvenregeling) 20052009

Aard controle R

Aard controle n.v.t.

Wet bodembescherming Indicatornummer: E6 / 01 Indicatornummer: E6 / 02 (Wbb), Besluit financiële € 8.846 Nee bepalingen bodemsanering Aantal saneringen Aantal bodemonderzoeken Aantal m2 gesaneerd en Regeling financiële oppervlakte (inclusief SEB) bepalingen bodemsanering; Provincies en gemeenten

in te vullen zodra de prestaties behaald zijn


Aard controle D1 Indicatornummer: E6 / 03

I&M

E6_2010

Besteding 2010 uit Wbb

Bodemsanering (excl. Bedrijvenregeling) 20052009_Hernieuwde uitvraag 2010 Wet bodembescherming (Wbb), Besluit financiële bepalingen bodemsanering en Regeling financiële bepalingen bodemsanering; Provincies en gemeenten


Besteding 2010 uit FES

Aard controle R Indicatornr: E6_2010 / 01

€ 644.843 Eindverantwoording Ja/Nee

€0 Aantal saneringen (in te vullen zodra de prestaties behaald zijn)

I&M

E27

Brede doeluitkering verkeer en vervoer Wet BDU Verkeer en Vervoer (art. 10)

Aard controle R Indicatornummer: E27 / 01

€ 53.742.006 Eindsaldo/-reservering (jaar T)

Provincies en stadsregio's (Wgr+)




Uitgaven (FES) van vóór 2010, waarvan besteding in 2010 plaatsvindt

In verband met de overgang naar het baten-lastenstelsel




€ 1.572.478 Aantal bodemonderzoeken (in te vullen zodra de prestaties behaald zijn)



€0 Aantal m2 gesaneerd oppervlakte (inclusief SEB) (in te vullen zodra de prestaties behaald zijn)

Aard controle D1 Indicatornr: E6_2010 / 09


€0 Aantal m3 gesaneerde grond (inclusief SEB) (in te vullen zodra de prestaties behaald zijn)


Ontvangen BDU-bijdrage V&W Terugbetaling door derden (jaar T) vanuit BDU-bijdrage verstrekte middelen in (jaar T)


€ 537.420


Bestedingen (Wbb) van vóór Uitgaven (Wbb) van vóór 2010, Bestedingen (FES) van vóór 2010, waarvan de uitgave in of waarvan besteding in 2010 2010, waarvan de uitgave in na 2010 plaatsvindt plaatsvindt of na 2010 plaatsvindt


Rentebaten (jaar T)

Aantal m3 gesaneerd verontreinigd grondwater (inclusief SEB)



Aard controle n.v.t. Indicatornr: E6_2010 / 07

Nee Eindsaldo/-reservering (jaar T1)


Aantal m3 gesaneerde grond (inclusief SEB)



Besteding (jaar T)




€0 Aantal m3 gesaneerd verontreinigd grondwater (inclusief SEB) (in te vullen zodra de prestaties behaald zijn) Aard controle D1 Indicatornr: E6_2010 / 12

Correctie over besteding (T1) Aard controle R Indicatornummer: E27 / 06

€ 53.590.000

€ 973.964

€ 59.383.121

€ 40.514

Dotatie rijk in (jaar T)

Rentebaten (jaar T)

Besteding (jaar T) uit het fonds (onderscheid herkomst middelen niet nodig)

Eindsaldo (jaar T)


€ 49.500.783 Individuele bestedingen (jaar Individuele bestedingen (jaar T) die meer dan 20% van de T) die meer dan 20% van de totaal ontvangen BDU bedragen totaal ontvangen BDU bedragen Omschrijving

Bedrag

Aard controle n.v.t. Indicatornummer: E27 / 08

1 I&M

E28

Regionale mobiliteitsfondsen

Eindsaldo (jaar T-1)


€ 13.860.233 Dotatie regio in (jaar T)

Besluit Infrastructuurfonds Provincies en Wgr+ regio’s


€ 5.449.625 Eindverantwoording Ja/Nee




€0

€0

€ 91.174

Gerealiseerd Ja/Nee

Besteding (jaar T) ten laste van Overige bestedingen (jaar T) SNN



€ 5.054.444

€ 486.355

Te verrekenen met SNN

Toelichting

Aard controle n.v.t. Indicatornummer: E28 / 07

I&M

E28B

Regionale mobiliteitsfondsen (Zuiderzeelijn) SiSa tussen medeoverheden

Nee Hieronder per regel één beschikkingsnummer en in de kolommen ernaast de verantwoordingsinformatie

Beschikking of overeenkomst van Samenwerkingsverband Noord Nederland met provincies obv convenant tussen Rijk en Samenwerkingsverband Noord Nederland voor Regiospecifiek Pakket Zuiderzeelijn Provincies Friesland, Groningen en Drenthe

Aard controle n.v.t. Indicatornummer: E28B / 01

Aard controle R Indicatornummer: E28B / 02




1 UP-10-03059 en UP-10-21309

Nee

€ 13.486.289

€0

€0

2 UP-11-15070 Eindverantwoording Ja/Nee

Nee

€ 4.473.988

€0

€0


1 Nee 2 Nee

376


Bestedingen projecten Joure Harlingen, GroningenHeerenveen, Centrale As Besteding N381

I&M

E30

Quick wins binnenhavens Hieronder per regel één projectaanduiding en in de Tijdelijke subsidieregeling kolommen ernaast de verantwoordingsinformatie Quick Wins Binnenvaart

Besteding (jaar T) ten laste van Overige bestedingen (jaar T) rijksmiddelen

Eindverantwoording Ja/Nee

Provincies en gemeenten Aard controle n.v.t. Indicatornummer: E30 / 01

I&M

E34

1 500001288 Zwaaikom Leeuwarden 2 500001326 It Soal 3 4 50001196 Wide Greuns Besteding (Jaar T) exclusief Bijdrage hoofdvaarwegen Fryslân Hoofdvaarweg Lemmer-Delfzijl en Groningen



€ 244.473

€ 244.473

€ 18.154

€ 18.154

€ 127.282 € 127.282 Besteding tot en met 2012 voor Hoofdvaarweg Lemmer-Delfzijl


Ja Ja Ja

Convenant tussen rijk en provincies Friesland en Groningen Aard controle R Indicatornummer: E34 / 01

Provincies Friesland en Groningen EL&I

F3

Verzameluitkering EL&I


€ 6.328.685 Besteding (jaar T)

Regeling verzameluitkering (en eventueel besteding van voorgaande jaren voor zover Provincies, gemeenten en nog niet eerder verantwoord) gemeenschappelijke Aard controle R regelingen (Wgr) Indicatornummer: F3 / 01

VWS

H8

Doeluitkering jeugdzorg (Bureau Jeugdzorg + Zorgkosten Jeugdzorg) Wet op de jeugdzorg (art. 37) en Regeling bekostiging jeugdzorg 2009

€ 149.417 Aantal Onder toezichtstelling (OTS), (jaar T-1)

Aantal OTS (jaar T-1), overig

Aard controle D1 Indicatornummer: H8 / 01

206 Aantal Individuele Traject Begeleiding (jaar T-1) (ITB), harde kern

Provincies en stadsregio’s (Wgr+)


519 Aantal ITB (jaar T-1), Criem


80 Aantal aanmeldingen (jaar T-1) aan het LBIO door bureau jeugdzorg


0 Aantal afmeldingen (jaar T-1) aan het LBIO door bureau jeugdzorg


441


460

Aantal voorlopige voogdij (jaar T-1)

Aantal voogdij (jaar T-1)


3 Aantal scholing- en trainingsprogramma's (STP) (jaar T-1)


161 Besteding (jaar T) aan stichting die een bureau jeugdzorg in stand houdt -deel justitietaken


0 Omvang egalisatiereserve jeugdzorg per 31 december (jaar T)

Aard controle R Indicatornummer: H8 / 10

€ 8.221.250 Eindverantwoording Ja/Nee


-€ 15.970.707

377

Aard controle n.v.t. Indicatornummer: H8 / 16

Nee

Aantal jeugdreclassering (jaar Aantal samenloop (jaar T-1) T-1) Aard controle D1 Indicatornummer: H8 / 05


193 16 Besteding (jaar T) aan Besteding (jaar T) aan stichting, die een bureau zorgaanbod jeugdzorg in stand houdt deel taken bureau jeugdzorg en subsidie bureau jeugdzorg Aard controle R Indicatornummer: H8 / 11

€ 9.296.709


€ 40.300.525

378

Deel III Burgerjaarverslag 2012

Commissaris van de Koningin, 2 april 2013

379

380

BURGERJAARVERSLAG 2012 Inleiding Met genoegen presenteer ik u het Burgerjaarverslag over 2012. Het was andermaal een moeilijk economisch jaar voor Nederland, waarbij Fryslân geen uitzondering vormde. De urgentie om als overheid actie te ondernemen om de economie te bevorderen is vergroot. Vandaar dat de provincie zich ingezet heeft om te investeren in bijvoorbeeld Thialf, in watertechnologie, in de Dairy Campus, in infrastructuur, in natuur en in Kulturele Haadstêd. We hebben aangegeven dat we in de eerste helft van 2013 met verdere voorstellen komen om ons vermogen in te zetten voor het stimuleren van de werkgelegenheid. Deze inzet doen we vanuit onze nieuwe behuizing. In 2012 heeft Hare Majesteit de Koningin het vernieuwde Provinsjehûs geopend. Dit is gebeurd op de manier zoals we als provincie bij voorkeur opereren: samen met de inwoners. Een groot koor van 2040 zangers onthaalde de Koningin bij het Provinsjehûs in Leeuwarden met een lied van Syb van der Ploeg en Anne Oosterhaven, met de passende titel “Mei inoar ien”. ’s Avonds hebben zo’n duizend Friezen met mensen van ‘kwizekwânsje’ op vrolijke wijze vooruit gekeken naar Fryslân in 2040. Zorg dat Fryslân voor onze kinderen en kleinkinderen minstens net zo plezierig is om in te wonen, werken en recreëren als het Fryslân dat we nu kennen, was de boodschap. Een ander belangwekkend onderwerp binnen het Provinsjehûs is integriteit, één van de pijlers van het openbaar bestuur. Zonder integriteit heeft het overheidsbestuur geen gezag. Daarom heeft de provincie onder het personeel in 2012 een belevingsonderzoek integriteit uitgevoerd. Daaruit bleek o.a. dat de medewerkers van de provincie elkaar als integer beoordelen, zelfs bovengemiddeld in vergelijking met andere overheidsorganisaties, maar dat de bekendheid met regelgeving beter kan. Daaraan wordt inhoud gegeven met de eind 2012 vastgestelde nieuwe gewijzigde gedragscode. Het belang van integriteit komt ook tot uiting in de vastgestelde organisatievisie, waarin betrouwbaar zijn als één van de kernwaarden wordt genoemd. De website van de provincie, www.fryslan.nl, waar u dit jaarverslag ook vindt - is in 2012 vernieuwd. Landelijk gezien lopen we voorop met het voldoen aan de webrichtlijnen die zijn opgesteld om een zo publieksvriendelijk mogelijke website te hebben. De website is voor een belangrijk deel ook in de Friese taal beschikbaar. Bovendien zijn we de eerste website met een Friestalige voorleesfunctie, ontwikkeld samen met de Fryske Akademy. Het past bij ons streven om ook digitaal zo klantvriendelijk en bereikbaar mogelijk te zijn. Via www.twitter.com/provfryslan kunt u het actuele nieuws van de provincie volgen en via www.facebook.com/provinciefryslan de vrolijke kanten van onze provincie en onze organisatie. Ten slotte kunt u mij volgen en bereiken op mijn twitteraccount: John Jorritsma@Cdkfryslan J.A. Jorritsma Commissaris van de Koningin in de provincie Fryslân

381

382

INHOUDSOPGAVE Pagina 381

Inleiding I. Provinciale Staten Vergaderingen en andere bijeenkomsten van PS en Statencommissies Initiatiefvoorstellen Vragenrecht Interpellaties

384 384 385 385 385

II. De kwaliteit van de dienstverlening Digitale agenda Fryslân Afhandeling van aanvragen Verbetering van dienstverlening Jeugdzorg De omgevingsvergunning (Wabo) Fryske Utfieringstsjinst Miljeu en Omjouwing (FUMO) voor vergunningverlening, toezicht en handhaving (Ook wel: Regionale Uitvoeringsdienst (RUD)) Verlening van subsidies (monumenten c.a.) Telefonische bereikbaarheid Betaling facturen Website Andere wijze van bekendmakingen Nieuwsbrieven, informatiebrieven en persberichten Verzoeken om informatie Elektronisch aanvragen van subsidies,vergunningen, ontheffingen e.d. Klanttevredenheid Openbaar vervoer Fryske taal (Taalbelied) Integriteit

386 386 386 389 389 390

III. De kwaliteit van burgerparticipatie Informatie- en inspraakbijeenkomsten Plattelânsprojekten Duurzame energie (Programma Duorsume Ynnovaasjes) Duurzame bedrijfsvoering Werkbezoeken College van Gedeputeerde Staten Fries Jeugd Parlement Statenspel Insprekers

397 397 400 400 404 404 404 405 405

IV. Afhandeling van klachten, bezwaar en beroep Klachtenregistratie divisie Utfiering, Fysiek Beheer, afdeling Beheer en onderhoud Provinciale klachtenregeling Klachtenregistratie afdeling Complexe infraprojecten Milieualarmnummer Bezwaar- en beroepschriften

405

V. Conclusies Over enkele onderwerpen worden er ten aanzien van het jaar 2012 kort enkele conclusies getrokken.

408

383

390 390 392 392 393 393 393 393 393 394 394 395 397

405 406 406 407 407

I. Provinciale Staten De zetelverdeling in Provinciale Staten was in 2012 als volgt. partij PvdA CDA VVD PVV FNP SP CU GrienLinks D66 Friese Koers

aantal zetels 11 8 6 3 4 3 3 2 2 1

Vergaderingen en andere bijeenkomsten van PS en Statencommissies In 2012 kwamen Provinciale Staten 13 keer regulier bijeen. Provinciale Staten vergaderden het afgelopen jaar o.a. over: Het Friese REP-kader Startnotitie Veenweidegebied Samenwerkingsagenda’s Beheerssituatie Prinses Margrietkanaal en Van Harinxmakanaal De voorkeursvariant voor “Nieuw Thialf” Realisatie Frysk Top Level Domein Aanvullend akkoord Natuur en Landelijk Gebied Aanwijzing vaarwegbeheerders Opdracht voor een haalbaarheidsonderzoek naar een Enerzjy Koöperaasje Fryslân Regeling brug- en sluisbediening Herstructurering Friese woningvoorraad en stedelijke vernieuwing 2012-2013 Het werken met streekagenda’s Gebiedsontwikkeling Centrale As, N381, Franekeradeel-Harlingen Agendering burgerinitiatief BetterAs Culturele Hoofdstad 2018 Plan van aanpak Transitie sociaal beleid en zorg Nota internationale contacten Nota Natuur en landelijk gebied Concept-notitie Reikwijdte en Detailniveau Windpark Fryslân Spoor Heerenveen-Drachten Economische Beleidsvisie Groen, Slim en Grensverleggend Fûns Skjinne Fryske Enerzjy Fryslân Millennium provincie 2012 Extern onderzoek vergunningverlening Reststoffen Energie Centrale Harlingen Beleidsnota Platteland 2012-2017 Friese Uitvoeringsdienst Miljeu en Omjouwing FUMO Rapport Noordelijke rekenkamer “Naar verantwoorde grondverwerving” Beleidskader Jeugdzorg 2013-2014 Startnotitie Alternatief Investeringsplan spoorlijn Heerenveen-Drachten-Groningen Integrale beleidsnota Cultuur, taal en onderwijs Bezuinigingstaakstelling subsidiebeleid De keuze voor “Nieuw Thialf” Takendiscussie De Statencommissie Boarger en Mienskip kwam 9 maal bijeen. De Statencommissie Lân, Loft en Wetter kwam 12 maal bijeen. Daarnaast waren er 7 gezamenlijke Statencommissievergaderingen.

384

Voorts zijn er altijd nog diverse andere bijeenkomsten voor Statenleden, variërend van werkbezoeken tot informatieve bijeenkomsten, los van de fractievergaderingen. Initiatiefvoorstellen De SP heeft een initiatiefvoorstel ingediend over de aanbesteding van het Openbaar Vervoer. Dit voorstel is in maart in PS behandeld. Er is in 2012 ook een burgerinitiatief ingediend. De stichting Better As heeft provinciale staten verzocht een voorstel op de agenda van PS te plaatsen. Dit voorstel omvat het verzoek om het eerdere besluit van PS tot de aanleg van de Centrale As in de vorm van een vierbaansweg te heroverwegen en te besluiten tot een eenvoudiger variant. PS heeft het verzoek om dit voorstel te agenderen niet gehonoreerd, omdat zij dit strijdig acht met de Verordening Burgerinitiatief. Het bezwaarschrift van de stichting Better As tegen dit besluit van PS is door PS ongegrond verklaard. De stichting Better As is hiertegen in beroep gegaan. Deze procedure loopt nog. (In 2011 waren er geen initiatiefvoorstellen.) Vragenrecht In totaal hebben de fracties 158 keer schriftelijke vragen gesteld aan Gedeputeerde Staten. Hiervan is één vraag teruggetrokken. In 2011 werden er 89 keer schriftelijke vragen gesteld. De onderwerpen van deze schriftelijke vragen behelsden onder meer: Fries Museum; extra treinen Leeuwarden-Zwolle; veiligheidsrisico ICT; Studie Frysk; meetgegevens REC; schaalvergroting in de Landbouw; positie Omrop Fryslân; breedband op basisscholen; verhuizing OM; kosten opening Provinciehuis; Fryslân Marketing. Aantal schriftelijke vragen Partij 2012 2011 CDA 9 6 PvdA 13 18 FNP 12 10 VVD 28 27 ChristenUnie 21 7 GrienLinks 7 7 SP 6 4 D66 1) 4 6 PVV2) 27 4 Friese Koers3) 40 1

2010 11 13 13 9 2 11 6 0 0 0

2009 14 12 22 16 2 15 10 0 0 0

2008 8 10 16 19 3 7 7 0 0 0

Totaal

93*)

68*)

85*)

167

88*)

62*)

2007 18 17 16 13 3 11 10 3 0 0

1

) D66 had na 7 maart 2007 geen zitting meer in PS, vanaf maart 2011 wel weer . ) PVV heeft sinds maart 2011 zitting in PS. 3 ) Per 24 oktober 2011 heeft statenlid J.E. Hiemstra zich afgesplitst van de PVV en doorgegaan onder de naam Friese Koers. 2

*) Doordat een aantal vragen door een combinatie van fracties is ingediend, is het totaal aantal lager dan de som van de afzonderlijke fracties.

Naast het indienen van schriftelijke vragen bestaat de mogelijkheid om aan het begin van iedere Statenvergadering mondeling vragen te stellen. In 2012 werden 13 mondelinge vragen gesteld tegenover 14 in 2011. Interpellaties Als een Statenlid (nadere) informatie wenst over een bepaalde zaak, kan gebruik worden gemaakt van het recht van interpellatie. Van deze mogelijkheid werd in 2011 zeven keer gebruikt gemaakt.

385

In 2012 is 6 keer van dat recht gebruik gemaakt. Het betrof de volgende onderwerpen: treinen naar Zwolle; gasbaten; Culturele Hoofdstad 2018; behoud geboortezorg Sionsberg; onteigening ten behoeve van de Centrale As en aanbesteding fabricage elektrische bussen.

II. De kwaliteit van de dienstverlening Digitale Agenda Fryslân In 2011 startte het project Digitale Agenda Fryslân (DAF). Het project richtte zich in de volle breedte op de vraag hoe digitalisering een bijdrage kan leveren aan maatschappelijke veranderingen. Deze breed ingestoken vraag wekte hoge verwachtingen bij partijen in de samenleving. Verwachtingen die niet altijd aansloten bij de rol die de provincie kan en wil spelen. In 2012 heeft de provincie het project Digitale Agenda Fryslân daarom een nieuwe, concretere invulling gegeven. Het project DAF bestaat sindsdien uit twee onderdelen: 1) het realiseren van toegang tot snel internet in heel Fryslân, en 2) digitale dienstverlening. De ambitie is dat ieder huishouden in Fryslân toegang heeft tot een zeker basisniveau aan (maatschappelijke) digitale diensten, onder meer op het gebied van Zorg en Onderwijs. Ten aanzien van punt 1 is in 2012 gewerkt aan de startnotitie ‘Een Next Generation Accessnetwork (NGA) voor elk huishouden in Fryslân’. Provinciale Staten besluiten begin 2013 aan de hand van deze notitie over het investeren in een breedband-infrastructuur. Ten aanzien van het tweede spoor, digitale dienstverlening, werkt de provincie in 2013 aan een uitwerking. Afhandeling van aanvragen Sinds 1 oktober 2009 is de Wet dwangsom en beroep bij niet tijdig beslissen van kracht. De wet is bedoeld om ervoor te zorgen dat overheden, zoals provincies, gemeenten en waterschappen zo snel mogelijk beslissen over aanvragen en bezwaarschriften van burgers. Een overheid die niet tijdig beslist, overschrijdt de beslistermijn. De wet geeft de burger in zo’n situatie de mogelijkheid om een vergoeding (dwangsom) van de provincie te krijgen als er niet op tijd een beslissing op zijn of haar aanvraag of bezwaarschrift wordt genomen. In specifieke regelgeving waar de aanvraag of het bezwaarschrift uit voortvloeit, staat aangegeven binnen welke termijn er een beslissing op een aanvraag of bezwaarschrift moet worden genomen. Dit kan een Rijkswet zijn, maar ook een provinciale verordening of een andere regeling. Als er geen wettelijke termijn is, geldt een ‘redelijke termijn’. Wat redelijk is, hangt af van het soort beslissing. Dat kan enkele weken of maanden zijn, maar in sommige, eenvoudige, gevallen ook een paar dagen. Hieronder volgt een overzicht van de zojuist genoemde aanvragen. Besluiten Natuur en Milieu Wet/Regeling soort procedure

Wet Bodembescherming

Waterwet

Beschikking ernst en spoedeisendheid, saneringsplan of combinatie hiervan Beoordeling melding Besluit Uniforme Saneringen Subsidiebeschikkingen Bedrijvenregeling Beschikking evaluatieverslag en/of nazorgplan bodemsanering Watervergunning

386

(wettelijke) afhandelingsnorm

aantal afgehandeld

15 wkn

23

percentage op tijd afgehandeld 100%

5 wkn

63

100%

13 wkn

0

n.v.t.

8 wkn evaluatieverslag 6 mnd nazorgplan 6 mnd

42

86%

37

100%

Besluiten Natuur en Milieu Wet/Regeling soort procedure

Flora en Faunawet Natuurbeschermingswet 1998

Boswet *

Wet Algemene Bepalingen Omgevingsrecht* Gedoogbeschikkingen Activiteitenbesluit (melding) Meldingen sloop/asbest Ontheffingen (PMV, Stortbesluit) Goedkeuringsbesluiten Ontgrondingenwet i.d. Vuurwerkbesluit Wet Luchtvaart

(voor koude- en warmteopslagsystemen) Ontheffing Vrijstelling Vergunning (waarvan vergunning voor uitbreiding veehouderij) Waarvan verlenging vergunning Waarvan wijziging vergunning Niet-vergunningplichtig Controle herplantverplichtingen Kapmeldingen Illegale vellingen Teniet gegane beplantingen Compensatieverzoeken (herplant elders) Overige verzoeken (advies)


aantal afgehandeld

percentage op tijd afgehandeld

8 wkn 8 wkn 13 wkn

15 1393 71 (43)

100% 100% 100%

8

100%

1 33 160

100% 100%

114 15 33 39

Uitgebreide procedure

6 mnd

59 24

92%

Reguliere procedure

8 wkn 6 wkn 4 wkn

40 1 6

98% 100% 100%

4 wkn 6 wkn

14 2

100% 100%

6 wkn 16 wkn 6 mnd 8 wkn 4 wkn 4 wkn 6 mnd

9 10 16 46 25 21 0

100% 80% 56% 100% 100% 100% n.v.t.

Art. 1.10 AB Art. 1.26 BB

korte lange Locatiegebonden TUG Generieke TUG Regeling

* Bovenstaande cijfers zijn afkomstig uit de database van de afdeling Milieu Toezicht. Men constateert dat er een toename is van het (deels) illegaal verwijderen van landschappelijke beplantingen (houtwallen en elzensingels) Dit is t.a.v. het landschap een zeer zorgelijke ontwikkeling. De massale kap door SBB en deels door IFG voor bosomvorming - en heide – zandverstuivingen voor bos, is naar schatting de laatste jaren ten koste gegaan van ca. 500 ha. bos in Fryslân. De provincie zelf moet nog ca. 1.500 bomen herplanten op grond van vellingen voor werken (dit is exclusief de vellingen voor de Centrale As en voor de omvorming van de N 381). Voor deze laatste 2 werken is een apart vastgelegd herplant plan opgesteld (met overcompensatie op grond van politieke toezeggingen). Wederom kan worden geconstateerd dat het algemene beeld dat uit deze tabellen naar voren komt, zeer positief is. De scores zijn, uitzonderingen daargelaten, veelal (ca.) 100%. Voorts heb ik er alle vertrouwen in, dat onze ambtenaren er alles aan doen deze scores hoog te houden.

387

Besluiten Wegen en Vaarwegen Wet/Regeling soort procedure


aantal afgehandeld

Vaarvergunning

5 dgn

271

percentage op tijd afgehandeld 100%

Ontheffing voor evenementen

6 wkn

21

100%

Ontheffing beperkingen kunstwerken

6 wkn

12

100%

Vaarwegenverordening

Ontheffing

115

91%

Wegenverordening

Ontheffing (*)

120

100% *)

Telecommunicatiewet

Instemmingsbesluiten o.g.v. Telecommunicatiewet voor het leggen van kabels dan wel leidingen Ontheffingen/vrijstellingen

1X 8 wkn + 1X6 wkn verdagen 1X 8 wkn + 1X 6 wkn verdagen 8 wkn

37

99%

8 wkn

30

100%

8 wkn 8 wkn

20 11

100% 100%

Binnenvaartpolitiereglement/ Vaarwegenverordening

Reglement Verkeersregels en Verkeerstekens Wegenverkeerswet Regeling Voertuigen

Ontheffing Ontheffing t.b.v. landbouwverkeer

*) 4 x gebruik gemaakt van de mogelijkheid de termijn te verlengen. Sinds 2006 geeft de provincie geen ontheffingen meer af voor exceptionele transporten. Dit wordt sinds die tijd gedaan door de Rijksdienst voor het Wegverkeer. Buiten de afmetingen van het mandaat m.b.t. tot de beslisruimte vraagt de RDW nog wel advies aan bij de provincie. In 2012 zijn 527 adviezen aan de RDW afgegeven door de provincie. Sinds 1 oktober 2010 geeft de provincie geen ontheffingen meer af in het kader van de Wegenverordening provincie Fryslân voor het aanleggen van uitritten/aansluitwegen langs provinciale wegen. Deze aanvragen vallen onder de Wabo (Wet algemene bepalingen omgevingsrecht). Aanvragen moeten via de betreffende gemeenten waarin de provinciale weg ligt. De gemeenten vragen vervolgens advies aan bij de provincie indien het een provinciale weg betreft. De provincie reageert hier positief (met voorschriften) of negatief (met motivatie) op. De gemeente verleent vervolgens al of niet (afhankelijk van het provinciale advies) de uitritvergunning. Het aantal afgegeven Wabo-adviesaanvragen in 2012 bedraagt 12.

Soort procedure Nieuwe Wro (per 1-1-8)

aantal

afgedaan

Voorontwerpbestemmingsplannen

120

111

Geen wettelijke afhandelingsduur; bestuurlijke streeftermijn 2 maanden 97%

Voorontwerpprojectbesluiten

41

46

100%

388

Ontwerpbestemmingsplannen

119

117

wettelijke afhandelingsduur (6 wkn.) 100%

Ontwerpprojectbesluiten/omgevingsvergunningen

61

65

100%

Zienswijze

12

22

Reactieve zienswijze Vastgestelde bestemmingsplannen

125

131

100%

0

Vastgestelde projectbesluiten Aanvragen ontheffing c.q. afwijking Verordening Romte

29 12

27 10

100% 100%

0

Verbetering van dienstverlening Voortdurend werkt de provincie Fryslân aan verdere verbetering van de dienstverlening aan de Friese samenleving, onder andere door het introduceren van nieuwe producten en werkwijzen. In het uitvoeringsprogramma 2011 - 2015 ‘Koersfêst mei nij realisme’ geeft het bestuur van de provincie Fryslân aan dat de inwoners van Fryslân een goede dienstverlening van de overheid mogen verwachten. In de organisatievisie van de provinciale organisatie is als ambitieus doel geformuleerd: ‘De Friese gemeenschap waardeert ons werk als uitstekend’. Met ‘ons werk’ bedoelen we de dienstverlening aan de Friese samenleving. Met het streven naar een uitstekende dienstverlening legt de provincie de lat hoog. De medewerkers van de provincie Fryslân streven er naar de inwoners van Fryslân positief te verrassen. Van elke medewerker van de provincie Fryslân wordt verwacht dat hij of zij handelt naar kernwaarden uit de organisatievisie: Mienskip op 1 (klantgerichtheid), Met hart en ziel voor Fryslân (betrokkenheid), Resultaatgerichtheid en Betrouwbaarheid. De volledige organisatievisie staat op de provinciale website. In 2012 is een heel programma gestart om onze dienstverlening te verbeteren. Begin 2013 zullen het dienstverleningsstatuut en -handvest van kracht worden waarin onze servicenormen zijn opgenomen. De servicenormen zijn gericht op de bereikbaarheid en de respons op telefoon, e-mail en postverkeer. Ook de afhandeling van aanvragen binnen de wettelijke termijn en de betaling van facturen binnen 30 dagen behoren tot de servicenormen. Binnen het programma ter verbetering van de dienstverlening wordt in 2013 ook een verkenning gedaan naar de mogelijkheden voor een efficiëntere dienstverlening middels frontoffices en/of een Klant Contact Centrum (KCC). Jeugdzorg De provincie is op dit moment wettelijk verantwoordelijk voor de uitvoering van de geïndiceerde, gespecialiseerde jeugdzorg. In 2012 liep het Beleidskader Jeugdzorg 20092012 af. Er was een nieuw kader nodig. Het nieuwe Beleidskader Jeugdzorg 2013-2014 is eind november 2012 door Provinciale Staten vastgesteld. In dit beleidskader geeft de provincie aan op welke wijze zij de huidige wettelijke taken gaat uitvoeren. In dit nieuwe kader is de invoering van de nieuwe Wet zorg voor jeugd meegenomen. Dit houdt voor de provincie in, dat de wettelijke taken op het terrein van de geïndiceerde jeugdzorg per 1 januari 2015 eindigen. Met ingang van die datum worden de gemeenten verantwoordelijk voor de uitvoering van de keten rond zorg voor jeugd. Daarnaast is de provincie in 2012 landelijk en provinciaal zeer betrokken bij de voorbereiding van deze transitie jeugdzorg aan de gemeenten. De provincie is lid van de kerndelegatie van het Interprovinciaal Overleg (IPO) en is lid van de provinciale Stuurgroep Zorg voor Jeugd. In deze stuurgroep zitten vertegenwoordigers van de gemeenten en gedeputeerde Schokker, namens de provincie.

389

Verder is het project Kind in Fryslân afgerond. Dit was een integraal en landelijk pilotproject, waarbij partijen uit de keten van de zorg voor jeugd afspraken hebben opgesteld voor een optimale aansluiting tussen de 1 e lijn (o.m. Maatschappelijk werk, MEE, Jeugdgezondheidszorg) en de gespecialiseerde jeugdzorg (2e lijn). Voor deze 2e lijn is een indicatie nodig. Om dit in de praktijk handen en voeten te geven, is een instrument ontwikkeld om een ordening te maken welke zorg gewenst is en zijn handvatten aangedragen om de samenwerking te verbeteren. De omgevingsvergunning (Wabo) Na een lange voorbereiding is per 1 oktober 2010 de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo) in werking getreden. Vanaf deze datum kan de burger c.q. ondernemer bij één loket zijn aanvraag indienen voor het verkrijgen van een vergunning voor het realiseren van een project. De Wabo vervangt circa 25 vergunningen toestemmingstelsels, waaronder de bouwvergunning en de milieuvergunning. De aanvraag voor een vergunning kan digitaal worden ingediend. Uitgangspunt hierbij is dat de aanvrager van de omgevingsvergunning de gewenste gegevens maar één maal hoeft aan te leveren bij de overheid. De betrokken overheden stemmen onderling af. De provincie heeft voor bedrijven een voorlichtingsboekje gemaakt waarin de veranderingen zijn aangegeven. De provinciale medewerkers hebben zich geschoold om in de nieuwe situatie goed te kunnen handelen en er zijn samenwerkingsafspraken gemaakt met de Friese gemeenten en Wetterskip Fryslân. Fryske Útfieringstsjinst Miljeu en Omjouwing (FUMO) voor vergunningverlening, toezicht en handhaving (Ook wel: Regionale Uitvoeringsdienst (RUD)) Een groot aantal landelijke ontwikkelingen is aanleiding om de uitvoering van vergunningverlening en het toezicht op de leefomgeving te verbeteren. De provincie heeft hiervoor in Fryslân de regie. De belangrijkste is geweest de noodzaak om de kwaliteit van het toezicht en vergunningverlening te verbeteren en goed te laten aansluiten bij de huidige stand van de techniek. Verder zijn het één-loketprincipe bij de overheid (Wet algemene bepalingen omgevingsrecht, Wabo), het verder inperken van de vergunningplicht, de gemeenten als eerste overheid (uitgezonderd complexe inrichtingen) belangrijke redenen. Ook voor de strafrechtelijke milieuhandhaving is er reden de uitvoering te bundelen, zodat de landelijke criminaliteit door een betere en afgestemde informatievoorziening effectief kan worden aangepakt. De RUD gaat binnen een landelijk netwerk voor de overheden werken, zodat de informatievoorziening naar alle betrokkenen kan worden verbeterd en de versnippering vermindert. Daarmee wordt de kwaliteit van de uitvoering binnen de leefomgeving integraal verbeterd. Inmiddels is de FUMO op 20 december 2012 opgericht door de provincie, het Wetterskip en de Friese gemeenten, uitgezonderd de gemeenten Ooststellingwerf, Weststellingwerf, Opsterland en Súdwest-Fryslân. In het jaar 2013 zal inzet worden gepleegd om de deelname volledig te krijgen en een operationele organisatie te realiseren die voldoet aan de door het Rijk gestelde criteria. Verlening van subsidies De afdeling Subsidiezaken (SZ) verzorgt de subsidieaanvragen en subsidievaststellingen voor een 25-tal regelingen. De subsidies voor deze regelingen variëren van subsidieaanvragen voor culturele activiteiten tot subsidies voor elektrisch varen. Op een efficiënte wijze wordt er voor gezorgd dat de subsidies op een rechtmatige wijze worden verleend. De beleidsinhoudelijke afdelingen toetsen of de aanvraag voldoet aan de inhoudelijke eisen van de regeling. Om dit subsidieproces goed te ondersteunen is een goed werkend subsidiesysteem belangrijk. Met name voor het bewaken van termijnen,

390

een soepele interne samenwerking en het genereren van rapportages. In 2011 is er veel tijd en energie gestoken in het inrichten van een nieuw subsidiesysteem. In oktober 2012 is voor het eerst een openbaar subsidieregister op onze website geplaatst. In dit register staat hoeveel subsidie waarvoor en aan wie in een bepaald jaar is verstrekt. Wij streven er naar om voor 1 april 2013 het openbaar register over het jaar 2012 op de website te plaatsen. In onderstaand schema zijn bij wijze van voorbeeld de subsidieregelingen ten aanzien van Monumenten en cultuurhistorie opgenomen. Besluiten subsidies Subsidieregeling Uitvoeringsregeling projectsubsidies ruimte, onderdeel Stimuleringsregeling monumenten 2012 idem

Categorie Instandhouding Restauratie rijksmonumenten

Onderhoud molens

idem

Restauratie met herbestemming

idem

Bouwhistorisch onderzoek / bouwhistorische inventarisatie Gemeentelijke monumenten Restauraties Stichting Alde Fryske Tsjerken en Stichting Fryske Mole

Idem Idem

(Wettelijke) afhandelingsnorm

Aantal afgehandeld

8 weken (termijn bij ontvangstbevestiging verlengd met 6 weken)

27

Percentage op tijd afgehandeld 100 %

8 weken (termijn bij ontvangstbevestiging verlengd met 6 weken) 8 weken (termijn bij ontvangstbevestiging verlengd met 6 weken) 8 weken (termijn bij ontvangstbevestiging verlengd met 6 weken) Idem

47

100 %

1

100 %

2

100 %

5

100 %

Idem

6

100 %

88

100 %

Totaal

Met de subsidieregeling is bijna € 3 mln. geïnvesteerd in 88 monumenten voor restauratie, herbestemming, onderhoud en bouwhistorisch onderzoek. Dat is inclusief het gedecentraliseerde geld van het Rijk voor de restauratie van rijksmonumenten. Voor restauratie en onderhoud van monumenten heeft de provincie extra middelen ingezet. Dat is niet alleen goed voor het behoud van deze monumenten. Er komen zo ook meer opdrachten voor de bouwen recreatiesector, die last heeft van de economische crisis. Subsidie uit Sociaal Investeringsfonds voor 29 projecten. Voor 38 projecten is een subsidie toegekend vanuit het Sociaal Investeringsfonds van de provincie Fryslân. Met deze projecten is een totaalbedrag ad € 1.995.639,- gemoeid. Van de 58 ingediende aanvragen zijn 20 aanvragen geweigerd: 9 keer op basis van ranking, 9 keer omdat niet werd voldaan aan de criteria en 2 keer vanwege te laat indienen. Er is 7 keer een subsidie verleend van € 5.000,- of minder (projecten met een lichte toetsing). De hoogte van de overige projecten varieert van € 12.500,- tot € 200.000,-. Bij de toegekende projecten gaat het om 7 projecten binnen het thema Jeugd en gezin, 10 binnen het thema Maatschappelijke participatie, 5 binnen het thema Vermaatschappelijking en leefbaarheid en 9 binnen het thema Zorg.

391

Voorbeelden van projecten waar subsidie voor is toegekend: - Gemeente Súdwest-Fryslân: de basis versterkt. Samenwerking tussen onderwijs en gemeente bij versterking van 0-de en 1e lijns zorg (Jeugd en gezin); - Van Rijswijk projects in sports: De warming up: activeren, diagnosticeren en bemiddelen naar werk/opleiding van jongeren met een grote afstand tot de arbeidsmarkt (Maatschappelijke participatie); - Tûmba: 40 dagen zonder schelden, project voor kinderen op de basisscholen (Vermaatschappelijking en leefbaarheid); - Timpaan Welzijn: proeftuin ontzorgen en ontschotten (Zorg); - Stichting BASS Spijkerdorp: Speeltuinbende op Spijkerdorp: aanpassingen speeltuinvoorzieningen voor kinderen met een beperking (aanvragen < 5.000). Telefonische bereikbaarheid Het laatste onderzoek naar de telefonische bereikbaarheid dateert uit 2009 toen de provincie nog gehuisvest was aan de Snekertrekweg. De invoering van flexibele werkplekken, mobiele telefonie en de mogelijkheden voor thuiswerken heeft ongetwijfeld zijn invloed op de telefonische bereikbaarheid van afdelingen en medewerkers. In het kader van de verbetering van de dienstverlening wordt momenteel onderzocht hoe de bereikbaarheid via telefoon en e-mail kan worden verbeterd. Overwogen wordt eind 2013 een bereikbaarheidsonderzoek te houden. Betaling facturen Het beleid van de provincie Fryslân is er op gericht om facturen binnen 30 dagen te betalen. Facturen die niet binnen die termijn zijn voldaan, worden als te laat betaalde facturen beschouwd. In 2012 kreeg de provincie circa 21.200 facturen te verwerken. In gevallen van onenigheid over de geleverde prestatie kan een factuur soms niet binnen 30 dagen worden betaald. Onderstaande percentages zijn niet gecorrigeerd voor dergelijke vertragingen. Het factuurafhandelingsproces is eind 2010 volledig gedigitaliseerd. Met de digitalisering is een betere bewaking van de betalingstermijnen en een versnelling in het betalingsproces mogelijk. In 2011 hebben we ingezet op een strakker proces van inkoop/opdrachtverlening en centrale adressering van facturen. Tevens hebben we de leveranciers verzocht de factuurvereisten in acht te nemen. In 2012 hebben we rapportages ontwikkeld waarbij per afdeling de actuele stand van zaken van de factuurafhandeling realtime beschikbaar is. Desondanks heeft dit nog niet geleid tot een daling van het percentage te laat betaalde facturen. Met behulp van de ontwikkelde rapportages wordt in 2013 strakker gestuurd op tijdige autorisatie van de (digitale) factuur. We streven er naar om het percentage tijdige betalingen naar minimaal 90% te laten stijgen. Ontwikkeling te laat betaalde facturen 2004 20% 2005 14 % 2006 11 % 2007 16 % 2008 18 % 2009 17 % 2010 17% 2011 18 % 2012 18% Overzicht betaalde facturen in 2012 Tijdig betaald 82% 0-10 dagen te laat 8 % 11-20 dagen te laat 4 % 21-30 dagen te laat 2 % 31-40 dagen te laat 1 % > 40 dagen te laat 3 %

392

Website De website www.fryslan.nl is in 2012 366.000 maal bezocht. Iets meer dan de helft van het bezoek was afkomstig uit Fryslân. De meest bezochte rubrieken waren nieuws, provinciebestuur. Provinciale Staten, vacatures, contact en kaarten. De website is vanaf 1 september geheeld vernieuwd en is nu voor het grootste deel ook toegankelijk voor mensen met een functiebeperking. Ruim 12.000 mensen bezochten de site via Twitter. www.twitter.com/provfryslan heeft inmiddels ruim 4300 volgers. Om het bereik van de provinciale informatie te vergroten, verspreiden we deze naast Twitter ook via Facebook. Vragen die via die kanalen binnenkomen, proberen we zo goed mogelijk af te handelen. Via Facebook willen we in beeld brengen wat de provincie doet. Het Facebook-account is te vinden op www.facebook.com/provinciefryslan. Andere wijze van bekendmakingen Elke zaterdag verschijnen de provinciale mededelingen op een vaste pagina in de Leeuwarder Courant en het Friesch Dagblad. Uit kostentechnische overwegingen is gekozen voor uitsluitend deze beide kranten. Deze centrale mededelingenpagina is ingesteld om de provincie beter herkenbaar te maken. De lay-out en de informatievoorziening op deze pagina blijven een punt van aandacht. Inhoudelijk zijn enige aanpassingen doorgevoerd, zoals het zoveel mogelijk realiseren van uniformiteit in de diverse teksten. In een enkel geval, bij zeer specifieke of plaatselijke onderwerpen wordt nog gebruik gemaakt van huis-aan-huisbladen of vakbladen. De bekendmakingen van de provincie Fryslân zijn ook te vinden op www.overheid.nl en op www.fryslan.nl. Nieuwsbrieven, informatiebrieven en persberichten Alle extern gerichte afdelingen binnen het provinciehuis maken gebruik van nieuwsbrieven (schriftelijk dan wel ook digitaal) om de burgers dan wel gemeenten en/of maatschappelijke organisaties e.d. op de hoogte te stellen van hun activiteiten. Zo zijn er bijv. nieuwsbrieven over het project N381 Drachten-Drentse grens, Leeuwarden Vrij-baan, Plattelânsprojekten en het Friese Merenproject. Ten aanzien van bijv. de N381 wordt de digitale nieuwsbrief als communicatiemiddel ingezet. Tevens is het vastgestelde tracé van de N381 Drachten – Drentse grens op de website geplaatst (interactieve kaart). Op deze wijze kunnen belangstellenden het ontwerp, geprojecteerd op luchtfoto’s, visualisaties en filmpjes bekijken. Verder zijn er 332 persberichten verstuurd over allerhande onderwerpen. Verzoeken om informatie Er kwamen in 2010 circa 970 elektronische informatieverzoeken binnen en ongeveer 840 telefoontjes. Voor 2011 gaat het om 860 e-mails respectievelijk 780 telefoontjes. In 2012 betreft het 980 e-mails respectievelijk 920 telefoontjes. Beide aantallen zijn omhoog gegaan, wellicht i.v.m. de opening van ons nieuwe Provinsjehûs. Op de verbeterde website www.fryslan.nl vindt men de antwoorden op de meeste (en de meest gestelde) vragen. Elektronisch aanvragen van subsidies, vergunningen, ontheffingen e.d. Er zijn verschillende mogelijkheden om digitaal (via de mail) subsidies aan te vragen, bijv. voor sport, alsmede voor zorg en sinds kort ook voor onderwijs. Wel dient het definitieve verzoek op dit moment nog schriftelijk te worden ingediend, vanwege de juridische status van een elektronische handtekening, die nog niet voldoende is. Datzelfde geldt voor ontheffingen/subsidies/vergunningen in het kader van de Wet Algemene Bepalingen Omgevingsrecht, Natuurbeschermingswet e.d. Voorts zijn er bijv. in het kader van de Boswet kapmeldingen en verzoeken om compensatie e.d. Via de website van het ministerie van LNV zijn speciaal hiervoor bestemde formulieren te downloaden.

393

Klanttevredenheid De provincie Fryslân heeft in 2012 een klanttevredenheidsonderzoek gehouden. In de meting is klanten gevraagd naar hun oordeel over de externe dienstverlening van provinciemedewerkers. De klanten beoordeelden de dienstverlening met een 7,2. Het blijkt dat mensen in een aantal gevallen niet tevreden zijn over onze dienstverlening. Het gaat daarbij vooral om het niet op tijd leveren van producten en diensten, de telefonische bereikbaarheid, de lange afhandelingstermijn van brieven en e-mails en het niet op tijd betalen van onze facturen. Hieraan zullen we in 2013 speciale aandacht geven. Het klanttevredenheidsonderzoek van 2012 fungeert als nulmeting en wordt in 2013 herhaald. De meting is uitgevoerd in het kader van de nieuwe organisatievisie van de provincie Fryslân. Openbaar vervoer De provincie verleent middels aanbestedingen concessies voor openbaar vervoer en ziet erop toe dat de bedrijven de beloofde dienstverlening aan de burger ook daadwerkelijk nakomen. In 2009 is de Nota Concessiebeheer OV vastgesteld. Hierin worden de kaders van het concessiebeheersysteem neergezet, waarmee sprake is van een gestructureerde aanpak van het toezicht op de naleving van de concessies. Om ook aan burgers duidelijk te maken hoe de openbaar vervoerbedrijven presteren, worden elk kwartaal de cijfers over gebruik, tijdigheid, rituitval en klachten bekend gemaakt. Deze cijfers worden gepubliceerd op de website van de provincie. Aanbestedingen In 2012 zijn de concessies voor Noord en Zuidwest Fryslân, stad Leeuwarden, Schiermonnikoog en het traject Groningen-Lelystad samengevoegd en overgegaan naar een nieuwe vervoerder. Arriva verzorgt vanaf 9 december 2012 het busvervoer in deze concessie. De concessie loopt voor een periode van acht jaar met een mogelijke verlenging van twee jaar. Met deze geslaagde aanbesteding hebben we uitvoering kunnen geven aan de uitgangspunten van het PVVP en zijn we onder het financiële plafond gebleven. Als gevolg van de sterke kostenstijging in het openbaar vervoer worden er vanaf 9 december 2012 25 % minder dienstregelinguren gereden dan in de vorige dienstregeling. Met het schrappen van dun bezette ritten wordt 2% van de reizigers geraakt. Duurzaam OV Bij de gunning van bovengenoemde aanbesteding aan Arriva is ervoor gekozen om in de stad Leeuwarden te gaan rijden met bussen op (groen)gas. Hiervoor wordt een aardgasvulpunt gebouwd bij de busstalling in Leeuwarden. Ook hiervoor is door de provincie een aanbesteding doorlopen en deze aanbesteding is gewonnen door MoKo Bouw. De verwachting is dat het vulpunt in de zomer van 2013 is gerealiseerd. Tot die tijd tanken de aardgasbussen op het industrieterrein Schenkenschans. Daarnaast is er in 2012 binnen het programma Duurzaam OV een aanbesteding geweest voor zes elektrische bussen, die zullen worden ingezet op Schiermonnikoog. In juni 2012 is deze opdracht gegund aan de Chinese producent BYD. Deze kwam zowel kwalitatief als financieel het beste uit de bus. De nieuwe elektrische bussen worden in maart 2013 in Nederland verwacht. In 2012 zijn de door de provincie aangekochte stations gerepareerd, schoongemaakt en geschilderd. Tenslotte is er in het kader van vervoer in het landelijk gebied een pilot gestart in Ferwerderadiel. In de vroege ochtend rijdt een, vanuit het programma Duurzaam OV beschikbaar gesteld, busje van Burdaard naar de halte Stiennendam. Daarmee worden ouderen van hun huis naar de dagbesteding in Ferwert gebracht (en terug). In de middag rijdt het busje wederom een paar ritten van de halte naar Burdaard. Er wordt nog ge-

394

zocht naar een toepassing van het busje in de middaguren. In 2013 vindt een evaluatie van deze pilot plaats en worden waar mogelijk meer van dit soort proeven gestart. Fryske taal (Taalbelied) Wet gebrûk Fryske Taal Yn 2012 binne der gâns ûntjouwings west op it mêd fan de Fryske taal. Sa is de Wet gebruik Friese Taal, dy’t it kabinet Rutte I ein 2010 yn ûntwikkeling naam, yn july 2012 oanbean oan de Twadde Keamer. By it ta stân kommen fan dit wetsútstel hat der in protte oerlis west mei ferskate ministearjes, om’t de nije wet ta in oantal belangrike wizigings liede sil oangeande de hjoeddeistige situaasje. Sa binne bygelyks de bepalings oer it Frysk yn it bestjoerlik ferkear út de Algemene Wet Bestuursrecht opnommen en somtiden oanskerpe yn de Wet gebrûk Fryske Taal. Ek de rjochten oangeande it gebrûk fan it Frysk yn it rjochtsferkear en de feroarings fan de gerjochtlike kaart binne ferwurke yn de nije wet. In wichtich elemint út de wet is de oprjochting fan in Orgaan foar de Fryske taal. Dit nije orgaan hat as belangrike taakstelling de befoardering fan de gelikense posysje fan it Frysk en it Nederlânsk yn de provinsje Fryslân. It Europeesk Hânfêst foar regionale talen of talen fan minderheden en it Ramtferdrach foar de beskerming fan nasjonale minderheden binne dêrfoar it kritearium. It Orgaan foar de Fryske taal bringt rapport út oan de minister fan Ynlânske Saken, oare ministers dy’t ferantwurdlik binne foar ûnderdielen dy’t yn de provinsje Fryslân festige binne en rjochterlike ynstânsjes of bestjoersorganen dy’t Fryslân as wurkgebiet hawwe. Oer de útfiering fan de bestjoersôfspraken rapportearret it Orgaan ek oan de minister fan Ynlânske Saken en it kolleezje fan Deputearre Steaten. Mei de ynstelling fan it Orgaan foar de Fryske taal, sil it Konsultatyf Orgaan ferdwine. Yn it lêste fearnsjier fan 2012 is der yn de Twadde Keamer in earste skriftlike behanneling fan it wetsútstel west. Nei alle gedachten wurdt der oer de Wet yn it earste healjier fan 2013 besluten. Nije Bestjoersôfspraak Fryske Taal en Kultuer Yn 2001 hat de provinsje de (lêste) Bestjoersôfspraak Fryske Taal en Kultuer (BFTK) ôfsletten mei it Ryk. Yn dizze bestjoersôfspraak binne de provinsje en it Ryk oerienkommen hoe’t de bepalings út it Europeesk Hânfêst útwurke wurde. It giet dêrby bygelyks om hoe’t de posysje fan it Frysk regele is yn de media, it ûnderwiis, yn it ekonomysk en sosjaal libben, by kulturele aktiviteiten en foarsjennings ensfh. Dizze BFTK wie ôfsluten foar de perioade 2001-2010.Yn 2011 is de oerienkomst noch in jier ferlingd, mar yn 2012 binne provinsje en it Ryk drok dwaande west om in nije oerienkomst ta te rieden foar de perioade 2013-2018. Nei alle gedachten sette Ryk en de provinsje yn it earste fearnsjier fan 2013 harren hântekenings ûnder de nije BFTK. Gemeentlike weryndieling en taalbelied Yn 2012 hat de provinsje har ferantwurdlikheid oppakt, as it giet om de posysje fan it Frysk by it ta stân kommen fan nije gemeenten as gefolch fan in weryndieling of opdieling. Op grûn fan it Europeesk Hânfêst en it Ramtferdrach (beide troch Nederlân ûnderskreaun en ratifisearre) is bepaald dat it heechste nivo fan it brûken fan it Frysk fan in belutsen gemeente de maat wêze sil foar de oare gemeenten dy’t by deselde weryndieling partij binne (kêst 4, twadde lid, en 7, lid 1b). It “Committee of Experts” fan de Rie fan Europa hifket elke trije jier it neilibjen fan dizze ferdraggen en sjocht dêrby ek nei de gefolgen fan de weryndielings foar de taalrjochten fan de boargers. Dêrneist hat de provinsje ôfspraken makke mei it Ryk yn de BFTK dêr’t sy yn befoarderje dat gemeenten taalbelied formulearje. Wat ek tige wichtich is, is it advys oangeande it taalbelied dat Deputearre Steaten oan it ministearje fan Ynlânske Saken jout yn har sjenswize. Dat jildt as eksplisite opdracht oan de rjochtsopfolgjende gemeente en hat dus gjin frijbliuwend karakter. Op 1 jannewaris 2014 sille de gemeenten Gaasterlân-Sleat, Lemsterlân en Skarsterlân fusearje ta de gemeente De Friese Meren, en wurdt de gemeente Boarnsterhim opdield ûnder de gemeenten It Hearrenfean, Ljouwert, Skarsterlân en SúdwestFryslân. Mei dizze sân gemeenten hat yn 2012 oerlis west oer de gefolgen hjirfan foar it taalbelied Frysk, mei as doel om te kommen ta in bestjoersoerienkomst dêr’t de ôfspra-

395

ken en ambysjes oer it takomstich taalbelied yn fêstlein wurde. Ek it ministearje fan Ynlânske Saken is hjir nau by belutsen. Frysk oan de Ryksuniversiteit Grins Om reden fan besunigings drige de universitêre oplieding Fryske taal en kultuer oan de Ryksuniversiteit Grins (RuG) yn 2012 te ferdwinen as folweardige stúdzje. De stúdzje soe as bachelorstúdzje ûnderbrocht wurde by in nije stúdzje Europeeske Talen en Kultueren en yngean yn it stúdzjejier 2012/2013. Foar dizze stúdzje krige de RuG lykwols al sûnt de jierren 80 jild en yn ferskate oerienkomsten wienen de ferplichtings oangeande de stúdzje Frysk fêstlein en boarge. Nei oanlieding fan de besunigingsplannen hat de provinsje ferskate petearen fierd, lykas mei it Kolleezje fan Bestjoer fan de RuG en de steatssekretaris fan OCW, de hear H. Zijlstra. Nei oerlis mei it Kolleezje fan Bestjoer hat heechlearaar Fryske Taal en Kultuer prof. dr. G. Jensma in plan opsteld om te kommen ta in fernijde stúdzje Frysk; “Minorities & Multilingualism: Into the Frisian Laboratory”. De kearn fan dit plan wie om de stúdzje Frysk yn te passen yn in brede universitêre oplieding oer minderheden en meartaligens. De aspekten Frysk en minderheden & meartaligens moatte elkoar hjirby fersterkje. Nei yntinsive kontakten mei de RuG en it ministearje, hat de steatssekretaris yn novimber 2012 witte litten akkoart te gean mei de fernijde stúdzje en in finansjele bydrage tasein foar de kommende seis jier. Frysk by de meldkeamer Yn febrewaris 2012 waarden der skriftlike fragen steld troch Provinsjale Steaten oer it (net) brûke kinne fan it Frysk by de Noardlike Meldkeamer yn Drachten en it Shared Services Centre Noord (SSC) fan de plysje yn Grins, en it oankaarten fan dizze kwestje troch it Konsultatyf Orgaan (KO). Yn maart 2012 binne der skriftlike fragen steld oer itselde probleem by de miljeutelefoan, dat troch de provinsje oanbestege wie by in bedriuw út Emmen. Op grûn fan it Europeesk Hânfêst hawwe boargers ommers it rjocht om it Frysk te praten yn harren kontakten mei de oerheid. Nei oanlieding fan dizze fragen hat der in petear west mei de korpsbehearder, de hear Crone, en is ôfpraat dat de provinsje yn oerlis mei de belutsen partijen advisearje soe hoe’t dit oplost wurde kin. Nei ferskate petearen mei fertsjintwurdigers fan de Veiligheidsregio Fryslân, it Noordelijk Politie Service Centrum (NPSC) en de Meldkamer Noord Nederland (MKNN) hat de provinsje in advys opsteld foar de korpsbehearder. Krekt foar de behanneling fan dit advys yn oktober, bruts der in brân út yn Boazum. De berjochtjouwing hjiroer yn de media, wie oanlieding dat der op ‘e nij skriftlike fragen steld waarden oer mooglike problemen mei de Frysktalige melding fan de brân. Ut it skript fan de melding die letter bliken dat de Frysktalige melding net foar problemen soarge hat. Nei oanlieding fan dizze fragen hat der wol op ‘e nij bot omtinken west foar it brûken fan it Frysk by de meldkeamer. It advys dat opsteld wie troch de provinsje is foar beslútfoarming foarlein oan de interregionale stuurgroep SSC-Noord en it Samenwerkingsbestuur MKNN. Op basis fan dit advys is in kar makke hoe’t de ferskate organen yn de takomst omgean sille mei it Frysk. Desintralisaasje fan it foech Frysk yn it ûnderwiis Der is yn 2012 hurd wurke om it advys fan de stjoergroep Hoekstra, oer de desintralisaasje fan it foech oangeande de kearndoelen fan it Frysk, om te setten yn belied. Hjiroer hat in soad kontakt west tusken it ministearje fan Underwiis, Kultuer en Wittenskippen en de provinsje. Yn july hat de ministerried it wetsútstel fêststeld en foar beoardieling trochstjoerd nei de Steatsrie. Nei it ferwurkjen fan de reaksje fan de Steatsrie sil it wetsútstel nei alle gedachten yn 2013 oanbean wurde oan de Twadde Keamer. Yntegrale kultuer, taal en ûnderwiisnota Grinzen Oer Yn de nije yntegrale beliedsnota kultuer, taal en ûnderwiis “Grinzen Oer” (2013-2016) hawwe de Fryske taal en meartaligens fansels in prominint plak. Yn 2012 hat de provinsje wakker mei de ûntwikkeling fan it nije belied dwaande west. Nei in wiidweidige konsultaasje fan organisaasjes, ynstellings en ferienings dy’t harren dwaande hâlde mei it Frysk, hat de provinsje har beliedsfoarnimmens foar de kommende jierren yn septimber oanbean oan Provinsjale Steaten. Wichtich punt oangeande it Frysk is dat wêr’t de am-

396

bysjes yn it ferline foar in part rjochte wienen op it behâld fan it Frysk, de klam no mear komt te lizzen op it belang fan meartaligens fan de Fryske maatskippij. Nei de behanneling yn de steatekommisje Boarger en Mienskip yn oktober, is de nota Grinzen Oer op 23 jannewaris 2013 fêststeld yn de gearkomste fan Provinsjale Steaten. Integriteit Integriteit is één van de pijlers van het openbaar bestuur. Zonder integriteit heeft het overheidsbestuur geen gezag. Terecht blijven media veel aandacht besteden aan schendingen door bestuurders en ambtenaren. De provincie heeft onder het personeel in 2012 een belevingsonderzoek integriteit uitgevoerd. Daaruit bleek o.a. dat de medewerkers van de provincie elkaar als integer beoordelen, zelfs bovengemiddeld in vergelijking met andere overheidsorganisaties, maar dat de bekendheid met regelgeving beter kan. Aan de bekendheid met regelgeving rond integriteit zal in 2013 binnen de organisatie de nodige aandacht worden gegeven, tegelijk met de publicatie van de eind 2012 vastgestelde gewijzigde gedragscode. In de in 2012 geformuleerde visie voor de organisatie is “betrouwbaar zijn” als 2 e kernwaarde opgenomen, waarmee het belang van integer gedrag is verankerd als richtlijn voor provinciaal handelen. Voor dat provinciaal handelen is het van belang tijdig integriteitsrisico’s te herkennen en zo objectief mogelijk keuzes te maken. Steeds meer wordt door overheidsorganisaties dit ondersteund door het personeel laten volgen van trainingen morele oordeelsvorming. Ook de provincie Fryslân doet dit. In 2012 heeft het management de training gevolgd en in 2013 zullen de overige medewerkers van de organisatie volgen.

III. De kwaliteit van burgerparticipatie Informatie- en inspraakbijeenkomsten Elk jaar worden er voor omwonenden, belangstellenden, ondernemers e.d. tal van informatiebijeenkomsten en inspraaktrajecten georganiseerd, om mensen op de hoogte te stellen van op handen zijnde of lopende plannen, waaronder ook ruimtelijke plannen. Onder informatiebijeenkomsten worden die bijeenkomsten verstaan die een zuiver informerend karakter hebben. Bij inspraakbijeenkomsten of inspraaktrajecten is de opzet om standpunten of ideeën van de aanwezigen te verzamelen, zodat deze kunnen worden meegewogen in de besluitvorming. Het kan daarbij gaan om zeer uiteenlopende onderwerpen, zoals Jeugdzorg en informatiebijeenkomsten over infrastructurele plannen. Bij dat laatste kan worden gedacht aan wegenplannen, maar ook aan bijvoorbeeld aan het deelnemen door de provincie als adviseur voor de verkeersveiligheid bij verkeerscommissies die door een 7-tal gemeenten zijn ingesteld. Hierin worden vooral de gemeentelijke verkeersproblemen besproken, bij twee gemeenten zijn er ook spreekuren voor bewoners. De commissie wordt vertegenwoordigd door gemeente, politie, VVN en provincie Fryslân en komen gemiddeld 4 x per jaar bij elkaar.

397

Naast bovengenoemde kleine greep uit de vele voorbeelden is in het overzicht hieronder nog een aantal van deze informatiebijeenkomsten weergegeven, met bijbehorende doelgroepen. Dit overzicht bevat niet alle bijeenkomsten (en dit keer geen inspraakbijeenkomsten), maar geeft een goed beeld van de veelheid aan onderwerpen die in de provincie spelen. Informatiebijeenkomsten e.d. in 2012 Onderwerp M.b.t. knooppunt Joure - informatiebijeenkomsten voor burgers; 29 mei 2012 Informatieavond OTB knooppunt Joure De Commissie Overleg en Voorlichting Milieuhygiene (COVM) is ingesteld op grond van de Luchtvaartwet. De commissie ziet er onder meer op toe dat het vliegverkeer geen grotere geluidsbelasting veroorzaakt dan volgens de vastgestelde geluidscontour van de vliegbasis Leeuwarden is toegestaan. De commissie ziet er ook op toe dat klachten op een juiste wijze worden behandeld.

De Fryske Toerisme Kongresdei, dit keer te Sneek

De stichting UCF organiseert in aansluiting op onderwijs- en onderzoeksinitiatieven uiteenlopende academische en culturele activiteiten, zoals: kenniskringen, expertmeetings, congressen, lezingen/fora en debatten, academische activiteiten voor scholieren en activiteiten voor (clusters van) bedrijven. Vredeman de Vriespriis

Doelgroep Belangstellende burgers/omwonenden

Omwonenden. Als een burger hinder ondervindt van de vliegbasis kan hij/zij telefonisch of schriftelijk een klacht indienen bij Staf Voorlichting van de Vliegbasis Leeuwarden of het Bureau Geluidhinder van de Luchtmachtstaf. Als de burger het niet eens is met een telefonisch gegeven antwoord op de klacht, dan kan hij/zij de klacht alsnog schriftelijk indienen. Pas indien de burger het niet eens is met het schriftelijke antwoord op de klacht, kan de COVM om een oordeel worden gevraagd. De vergaderingen van de commissie zijn openbaar en worden in de Friese regionale dagbladen aangekondigd. Tijdens de vergadering bestaat voor het publiek de mogelijkheid om het woord te voeren. Toeristische ondernemers en branche vertegenwoordigers, alsmede horeca-ondernemers. Meer dan 180 zelfstandige ondernemers binnen de horeca of toerisme en beleidsmakers van overheidsinstanties bezochten de workshops en namen deel aan discussies. Het ging daarbij m.n. om vragen als: Waar liggen onze marktkansen? Wat zijn goede product/markt combinaties? Hoe kunnen we samenwerken in het Noorden om toeristen te trekken? Studenten en belangstellenden.

Het architectenbureau Onix heeft de Vredeman de Vries Prijs voor Architectuur 2012 gewonnen. De jury koos unaniem voor het ontwerp van architect Allart Vogelsang, van de Michaëlschool in Leeuwarden. Vogelsang ontwierp de Michaëlschool in opdracht van Stichting Vrije Scholen Athena uit Deventer. De jury waardeert de “kruisbestuiving tussen opdrachtgever en ontwerper”. De architect toont met zijn ontwerp respect voor de onderwijsvisie van de Vrije School, de opdrachtgever heeft de ontwerper de ruimte gegeven voor een interpretatie van de vormentaal, zo meldt het rapport. Gedeputeerde Jannewietske de Vries reikte de prijs

398

Informatiebijeenkomsten e.d. in 2012 Onderwerp

Friese Anjer van het Prins Bernhard Cultuurfonds.

Informatiebijeenkomsten over de Afsluitdijk Informatiebijeenkomsten: Extra Sneltrein Groningen-Leeuwarden (3 stuks in Fryslân), Spoortunnel Wolvega (2 stuks), Station Leeuwarden Werpsterhoek (2 stuks) Informatieavonden: Belangrijk onderdeel bij de voorbereiding en realisatie van onze projecten is een open en regelmatige informatievoorziening naar de directe (project)omgeving. In het kader hiervan worden, naast de bekende communicatiemiddelen in de huisstijl van Vrij Baan, ook regelmatig informatieavonden georganiseerd. Voor zowel Haak om Leeuwarden Noord, Drachtsterweg e.o., Noordwesttangent en Westelijke Invalsweg zijn alleen al ongeveer 15 avonden georganiseerd om omwonenden en belangstellenden te informeren over stand van zaken en voortgang van de projecten. Klachten: De klachten die tot nu toe zijn binnengekomen zijn beperkt in aantal en relatief eenvoudig op te lossen. Tot nu toe ging het om verduidelijking van omrijrou-

Doelgroep zaterdag 1 december uit in het Woudagemaal in Lemmer. Het Groningse bureau Onix ontving samen met de opdrachtgever een cheque van 5000 euro en een oorkonde. Het is de zevende keer dat de provincie Friesland de jaarlijkse Vredeman de Vries Prijs weggaf. De architectuurprijs gaat naar het resultaat van een geslaagde samenwerking tussen opdrachtgever en ontwerper. Het ontwerpproces, de toegevoegde waarde en de relevantie voor de samenleving staan daarbij centraal. De prijs gaat om het jaar naar architectuur of naar vormgeving. Toneelschrijver en theaterproducent Bouke Oldenhof uit Tijnje kreeg in 2012 de Friese Anjer van het Prins Bernhard Cultuurfonds Fryslân. Hij ontvangt de prijs voor de bijdrage die hij, met de Friese taal als inspiratiebron levert aan het theaterklimaat binnen en buiten Fryslân. Bouke Oldenhof schreef de succesvolle theatervoorstellingen Abe! en Peer Gynt en vertaalde King Lear naar het indrukwekkende Kening Lear. Zijn professionaliteit, creativiteit en inzet voor het Fries amateurtoneel is van groot belang. Hij werkt zowel met professionals als amateurs, zowel klein- als grootschalig. Commissaris van de Koningin John Jorritsma, de voorzitter van het Prins Bernhard Cultuurfonds Fryslân, reikte de Friese Anjer in Leeuwarden uit. Het fonds eert jaarlijks een persoon, vereniging of instelling die zich verdienstelijk heeft gemaakt voor de Friese cultuur of die het cultuurfonds een stimulans wil geven. Voor omwonenden/belangstellenden. Geuite ideeën en wensen zijn voor zover mogelijk meegenomen in de planuitwerking. Voor omwonenden/belangstellenden.

Omwonenden en belangstellenden.

399

Informatiebijeenkomsten e.d. in 2012 Onderwerp tes, schoonmaken van bouwwegen en parkeerproblematiek als gevolg van afsluitingen. Deze klachten hebben we snel kunnen oplossen. (Zie in dat verband tevens de paragraaf Klachtenregeling afdeling Complexe Infraprojecten.)

Doelgroep

Plattelânsprojekten De organisatie van Plattelânsprojekten is in 2012 concreet begonnen met de overgang naar het werken met streekagenda’s vanaf 2014. Op de Waddeneilanden en in Noardwest-Fryslân organiseerden de projectbureaus bijeenkomsten met gemeenten, Wetterskip Fryslân, maatschappelijke organisaties en inwoners. Met de inbreng van alle partijen maken de provincie, gemeenten en Wetterskip Fryslân een programma met concrete projecten en ruimte voor initiatieven vanuit de samenleving. In Zuidwest- en ZuidoostFryslân is het proces nog niet zover. Momenteel maken provincie, gemeenten en Wetterskip Fryslân afspraken om ook deze gebieden tot een gezamenlijk programma te komen. In Noordoost-Fryslân is er al de Agenda Netwerk Noordoost. Plattelânsprojekten Noordoost streeft ernaar om in 2013 bij deze agenda aan te sluiten met de aanpak van initiatieven vanuit de samenleving. In 2012 zijn er 26 persberichten en 6 redactionele artikelen verstuurd. Er zijn rond de 45 persvragen gesteld, verdeeld over het hele jaar. Plattelânsprojekten verstuurde 12 digitale nieuwsbrieven en 5 projectenbrochures, verdeeld over de vijf gebieden. De beginpagina van de website van Plattelânsprojekten staat op nummer 21 van de 4500 bezochte pagina’s. Ook zijn er drie filmpjes gemaakt over kenmerkende projecten van Plattelânsprojekten. Terugblik gebieden In Noordoost is het succesvolle project Jonge Friezen Foarút met een symposium op de NHL feestelijk afgesloten. Overheden en ondernemers adopteerden enkele projecten die hieruit voort zijn gekomen. Het eerste Streekhûs in Fryslân te Burgum werd in november 2012 geopend. Daar werken nu o.a. Netwerk Noordoost, Plattelânsprojekten en De Centrale As. In Zuidoost werden in 2012 de plannen voor het project De Friese Waterlinie opgeleverd. Ook vond onder grote belangstelling de zevende netwerkbijeenkomst cultuurhistorie Zuidoost Fryslân plaats. In Noardwest stond het jaar voor een groot deel in teken van de voorbereiding op de streekagenda. Het project Village Image was een van de hoogtepunten: een internationale uitwisseling met Ierland en Duitsland met als doel om toeristen naar de regio te krijgen. In 2012 bezochten de Ieren en Duitsers Noardwest-Fryslân. Het gebiedsplatform en dorpsvertegenwoordigers van Noardwest bezoeken in 2013 gebieden in Ierland en Duitsland. Ook het projectbureau Waddeneilanden is in 2012 veel bezig geweest met het opzetten van de streekagenda Waddeneilanden. Een ander hoogtepunt was de toekenning van subsidie vanuit het Waddenfonds voor het project Wadden in de Oorlog. In Zuidwest werd begin 2012 het boek Tussen Hemdijk en Klif door Meindert Schroor onder grote belangstelling gepresenteerd. Ook ontwikkelde Plattelânsprojekten Zuidwest de Landbouwagenda Zuidwest Fryslân. Op dinsdag 25 september 2012 reikte gedeputeerde Johannes Kramer de Landbouwagenda Zuidwest Fryslân uit aan bestuurders van de gemeente Súdwest-Fryslân, Gaasterlân-Sleat, Skarsterlân en Lemsterland. In de landbouwagenda zijn de opbrengsten verzameld van het proces dat de afgelopen maanden in het gebied met ruim 65 deelnemers is gevoerd. Duurzame Energie (Programma Duorsume Ynnovaasjes) Met het programma Duorsume Ynnovaasjes kiest de provincie Fryslân voor een Friese

400

aanpak. We werken aan een sterk en gezond Fryslân! Een provincie die niet meer afhankelijk is van de huidige brandstoffen zoals olie en gas. En een provincie met vele groene banen. We dagen onszelf en anderen uit om met creatieve en innovatieve oplossingen te komen. Fryslân wil een proeftuin zijn voor duurzame innovaties. Daarvoor creëert Duorsume Ynnovaasjes de voorwaarden. We werken samen met woningcorporaties, gemeenten, bedrijven, dorpsbelangen, onderwijsinstellingen, maatschappelijke organisaties en inwoners. We zetten in op energie en op het verminderen en hergebruiken van afval. Op het opwekken van duurzame energie en als het nu nog niet anders kan op slim gebruik maken van olie, gas en elektriciteit. En we zetten in op werkgelegenheid: provinciale kenniseconomie duurzame energie, innovatie van de bouwsector en Capital of Watertechnology Leeuwarden. Green Deals Samen met Noord-Holland, Groningen en Drenthe hebben we verschillende Green Deals met het Rijk afgesloten. Samen vormen we de Energy Valley regio. De Rijksoverheid wil helpen om knelpunten voor duurzame projecten weg te nemen. Bijvoorbeeld met vergunningen en regels of het vinden van samenwerkingspartners. Zo sloot de provincie met het Rijk de Green Deal Elektrisch Vervoer Fryslân. Eén van de doelstellingen van deze Green Deal is dat er in 2015 meer dan 2000 elektrisch aangedreven auto’s, elektrische bussen en elektrische steps/scooters op de Friese wegen rijden. Daarvoor is een dekkend netwerk van oplaadpalen in de provincie Fryslân nodig. In dit kader is in 2012 de kortingsregeling ‘Aanschaf oplaadpunten voor privaatterreinen’ uitgevoerd door Drive 4 Electric. Via deze regeling konden particulieren en bedrijven een bijdrage van € 500,- aanvragen voor het plaatsen van een elektrische oplaadpaal. In 2012 zijn 22 aanvragen ontvangen. De regeling loopt nog tot juli 2013. In Fryslân reden in 2012 31 elektrische auto’s en 824 elektrische bromfietsen en scooters. E-community De Green Deal Noord-Nederland is de opvolger van het Energieakkoord Noord-Nederland. Deze Green Deal heeft als doel om het Noorden dé energieregio van Nederland te laten worden. In deze Green Deal zijn ongeveer 50 projecten op het gebied van duurzame energie opgenomen. Een van deze projecten is het Ecomunitypark in Oosterwolde. Hier wordt een energieneutraal werklandschap ontwikkeld. Het project ontving van de provincie een bijdrage van € 200.000,- voor de kosten voor onderzoek, certificering en uitvoering van duurzaamheidmaatregelen. Op 25 september werd de intentieverklaring voor het Ecomunitypark getekend. Deze verklaring was het startsein voor een unieke samenwerking tussen de provincie, de gemeente Ooststellingwerf, Hogeschool Van Hall Larenstein, Stenden Hogeschool, Nordwin College en Ecomunitypark BV. Enerzjy Koöperaasje Fryslân In 2012 heeft de provincie vanuit het budget Duurzame Energie een bijdrage van € 95.000,- geleverd aan de oprichting van de Enerzjy Koöperaasje Fryslân. Deze stichting heeft als doel om op termijn 50.000 leden te hebben. De Koöperaasje biedt haar leden: collectieve inkoop van groene energie, hulp bij energiebesparing, centrale inkoop van energiegerelateerde producten, financieringsarrangementen en de mogelijkheid tot participatie in Fryske energieproductie. Samenwerkingsovereenkomst slim met water en energie De provincie Fryslân en gemeente Leeuwarden ondertekenden begin 2011 de overeenkomst Slim met water en energie. Deze samenwerking leidt tot een efficiëntere aanpak en meer resultaten. Vanuit de samenwerkingsagenda waren verschillende aanjagers actief in Fryslân en Leeuwarden. Ze waren actief op thema’s zonnestroom, duurzame woningbouw en rijden op Groengas. Verder is de overzichtskaart Slim met water en energie ontwikkeld. In de provincie zijn vele groene initiatieven en projecten. De kaart geeft een zo volledig mogelijk beeld op het gebied van watertechnologie en duurzame energie.

401

Bijeenkomsten ‘Fryslân geeft energie’ Voor het vierde jaar op rij organiseerde de provincie Fryslân de bijeenkomst Fryslân geeft energie. Het uitwisselen van kennis, informatie en positieve en negatieve ervaringen stond centraal. In 2012 waren we te gast bij de gemeenten Dongeradeel, Dantumadiel en Weststellingwerf. Ruim 80 gemeentebestuurders, raadsleden en ambtenaren en leden van Provinciale Staten kwamen naar de bijeenkomst op 6 juli in Dokkum. De bijeenkomst op 20 december 2011 telde bijna 120 deelnemers. Ook in 2013 organiseert de provincie Fryslân deze bijeenkomsten weer in samenwerking met de VFG. Fryslân Fernijt Met Fryslân Fernijt wil de provincie innovatie in Fryslân stimuleren. Innovatie is goed voor de Friese economie. En het versterkt de concurrentiepositie van het Friese bedrijfsleven. In 2012 kregen 24 vernieuwende projecten subsidie vanuit Fryslân Fernijt. Een van de projecten onderzoekt bijvoorbeeld hoe mest bij kan dragen aan de productie van energie. Of er wordt een sensor ontwikkeld waarmee een huisarts sneller een diagnose kan stellen bij patiënten. En het project Cleanwater gebruikt zeewier om zware metalen uit water te filteren. Subsidieregeling Energiebesparing Bestaande Bouw 1500 particuliere woningen en 1500 corporatiewoningen energiezuinig maken! Dat is onze jaarlijkse ambitie. Samen met bedrijven, gemeenten en corporaties wil de provincie Fryslân deze doelstelling realiseren. In 2012 hebben we bijna € 1 mln. subsidie verstrekt aan particulieren en corporaties om woningen energiezuiniger te maken. Ook ondersteunde de provincie de campagne ‘SLIM wonen met energie’. Dit is een initiatief van het Noordelijk bedrijfsleven om zoveel mogelijk woningen energiezuinig te maken. Energiebesparing zorgt voor opdrachten en banen bij de Friese installatie- en bouwbedrijven en draagt daarmee positief bij aan de Friese economie. Zonnestroom In 2012 stelden Gedeputeerde Staten de Notitie Sinnestroom 2012-2015 vast. Hiermee wil de provincie zonne-energie in Fryslân stimuleren. De ambitie is groot: in 2015 ligt er 50 Megawatt (MW) aan zonnestroom in Fryslân. In 2012 zijn verschillende projecten gestart. Zo werd een provinciale aanjager aangesteld. De gemeente Leeuwarden fungeerde als overheidspilot bij de uitrol van een eerste PV-privé project voor medewerkers. De provinciale organisatie en andere gemeenten zullen volgen. Ook is onderzoek gedaan naar zonnepanelen op publieke gebouwen, met opnieuw een pilotrol voor de gemeente Leeuwarden in de uitvoering hiervan. Er zijn ook geschikte provinciale gebouwen geïnventariseerd. Verder is in 2012, in samenwerking met het ROC Leeuwarden, een Fries kwaliteitscertificaat voor de installatie van zonnepanelen ontwikkeld. Ook is de eerste ‘Grien Deal’ gesloten met zorggroep Tellens. Doel van deze Grien Deal is dat de provincie Tellens helpt bij het verduurzamen. Ze ondersteunt de initiatieven op het gebied van o.a. zonne-energie, energiebesparing en mobiliteit. Verder is onderzocht hoe de totale hoeveelheid opgewekte zonnestroom in Fryslân bijgehouden kan worden. Tenslotte is onderzoek gedaan naar het plaatsen van zonnepanelen langs wegen en op dijken (projecten ‘Sinnediken’ en ‘Zon langs de Haak’). Elektrisch Varen Als provincie van de watersport stimuleert Fryslân het elektrisch varen. In de periode juni 2011 – december 2012 is het aantal elektrische boten met ongeveer 28% toegenomen van 440 stuks naar 560 stuks. In 2012 is bijgedragen aan de Dong Energy Solar Challenge, de formule 1 race onder de zonneboten. Dit jaar deden 40 teams mee. Vanuit de subsidieregeling stimuleren oplaadpunten elektrisch varen is bijgedragen aan het realiseren van ongeveer 95 nieuwe oplaadpunten. Ook is subsidie verleend voor het aanschaffen of ombouwen van 35 particuliere boten en 3 boten voor de verhuur. Verder is op basis van het rapport “Flusterjend Farre yn Fryslân” gestart met het uitwerken van twee ‘electric only vaarroutes’. Eén in de buurt van Heeg/Oudega en één in de buurt van

402

Veenwouden/Ryptsjerk. Wie Slim is rijdt Groengas In 2012 ondersteunden de aanjagers van de provincie en de gemeente Leeuwarden opnieuw acties om het aantal groengasauto’s in Fryslân te vergroten. Op 1 juni was de eerste landelijke Groengasdag. In het hele land waren er activiteiten op het gebied van het rijden op Groengas. De provincie en het Friesland College in Heerenveen organiseerden samen een gastcollege over Groengas. Studenten van de opleiding werkplaatsmanagement mobiliteitsbranche kregen lezingen over Groengas: het beleid, de techniek en ervaringen van een ondernemer. Groengas is inmiddels verkrijgbaar op ruim 100 plekken in Nederland. In 2012 zijn in Fryslân twee nieuwe groengasvulpunten geopend in Joure en Sneek. In Fryslân kan nu op 11 plekken Groengas worden getankt. Groen Gas Nederland De provincie Fryslân is één van de initiatiefnemers van de Stichting Groen Gas Nederland (GGNL). Deze stichting is bijvoorbeeld nadrukkelijk betrokken bij de Green Gas Green Deal (G3D). Ook trekt GGNL het ontwikkelen van een Routekaart Groen Gas. Verder ondersteunt GGNL het realiseren van projecten met een subsidie in het kader van de Stimulering Duurzame Energieproductie. Veel mest(co)vergisters hebben het financieel zwaar door de sterke stijging van de prijs van co-producten. Er zijn ook positieve ontwikkelingen. Bij Stiens is bijvoorbeeld een WKK (WarmteKrachtKoppeling of stroomgenerator) geplaatst bij het zwembad. Hierdoor haalt de mestvergister daar een beter rendement en heeft het zwembad een lagere energierekening. De provincie heeft de haalbaarheidstudie hiervoor bekostigd. Een andere mestvergister werkt het biogas op naar aardgaskwaliteit en voedt dit in op het aardgasnet. Ook heeft de provincie de Europese POPsubsidie verstrekt voor het ontwikkelen/testen van de GREENSTEP. Dit is een unit die enzymen produceert die kunnen zorgen voor een hogere biogasproductie uit een vergister. Tenslotte ontwikkelt de Dairy Campus, met financiële steun van de provincie, een mestraffinage (de MANURE). Dit prototype produceert naast biogas uit mest ook een aantal mineralenconcentraten. De bedoeling is dat hiermee in de toekomst kunstmest en mestafzet overbodig worden en tegelijk duurzame energie wordt opgewekt. Internationale samenwerking Door deelname aan het Europese subsidieprogramma Interreg werkt de provincie aan duurzame grensoverschrijdende regionale ontwikkeling. In juli 2012 werd het project Cradle to Cradle Islands afgesloten. Het project eindigde als een van vijf finalisten van de Europese RegioStars Awards 2013 in de categorie Sustainable Growth (Supporting resource efficiency in SMEs). Er wordt gekeken naar een mogelijk vervolg van dit succesvolle project. Op 24 oktober 2012 is het project SAIL gestart. De provincie is lead partner van dit Interreg IVB project. SAIL werkt samen met 17 universiteiten, kennisinstellingen, reders en overheden van de zeven Noordzeelanden. Doel is een duurzame scheepvaartsector met schepen die varen zonder schadelijke uitstoot van stoffen. Zoals bijvoorbeeld hybride zeilschepen. Dit zijn schepen met zeilen, vleugels of vliegers, die varen op elektriciteit of biobrandstof. Tijdens de bijeenkomst werd de Ecoliner gepresenteerd. Dit zeilende containervrachtschip wordt gezien als de toekomstige duurzame oplossing voor de vrachtvaart. Het Afval Actie Programma In 2012 is de provincie gestart met de aanzet tot een duurzamer grondstoffenbeheer in Fryslân. Daarbij is ook het grondstoffenbeheer van MKB, instellingen en industrie betrokken. In diverse productketens zijn de belangrijkste partners bijeen gebracht om samen te zoeken naar een manier om duurzamere productieprocessen mogelijk te maken. Deze ‘ketenaanpak’ heeft in 2012 een aantal innovatieve projecten opgeleverd. Bijvoorbeeld de campagne ‘Fair Fibers’ (textielketen) de ‘Slimme koelkast’ (foodketen), uitbreiding van kringloopcentra met een Repaircafé, een (Fries) alternatief voor het statiegeld op PETflessen ‘Closing the Loops’, het gescheiden inzamelen van drankkartons en ketensamen-

403

werking gericht op het doelmatig bewaren van voedsel(producten). In november 2012 organiseerde de provincie met Omrin het symposium ‘Meer groei met minder afval – het lokaal sluiten van de grondstoffenkringloop’. Daar is de grondslag gelegd voor de Friese grondstoffenagenda. Rond 100 deelnemers van overheden, bedrijfsleven, belangenverenigingen en afvalverwerkers concludeerden dat het symposium een belangrijk moment markeert: afval is ‘verleden tijd’, voortaan spreken we van grondstoffen. Duurzame bedrijfsvoering De provincie Fryslân heeft een voorbeeldfunctie in het maatschappelijk verkeer. Deze verantwoordelijkheid nemen we door duurzaam inkopen structureel toe te passen in de bedrijfsvoering. In de dagelijkse bezigheden in en om het nieuwe provinciehuis zijn er inmiddels legio voorbeelden te vinden rondom duurzame bedrijfsvoering. Bijvoorbeeld slimme en zuinige verlichting, slimme verwarming van het gebouw, papierloos vergaderen, het recyclen van diverse materialen, biologische catering enzovoorts. Maar duurzame bedrijfsvoering gaat verder. De provincie Fryslân wil bij het uitvoeren van haar bedrijfsvoering ook oog hebben voor mensen voor wie het niet altijd even vanzelfsprekend is om hun mogelijkheden optimaal te benutten in de Friese samenleving. Daarom wordt de participatie van personen met een achterstand op de arbeidsmarkt gestimuleerd. ‘Social Return’ is een onderdeel van dit maatschappelijk verantwoord ondernemen. De provincie neemt hierin haar verantwoordelijkheid, door bij inkopen en aanbestedingen van haar leveranciers of opdrachtnemers te eisen dat zij een deel van de opdrachtwaarde investeren in het creëren van extra werk/leer(ervarings)plekken. Bijvoorbeeld door een deel van een opdracht uit te laten voeren door mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Zowel binnen de dagelijkse facilitaire omgeving (catering, schoonmaak), maar ook bij infrastructurele projecten (Vrij-Baan) laat de provincie het goede voorbeeld zien. Werkbezoeken College van Gedeputeerde Staten en Commissaris van de Koningin In 2012 hebben het gehele College van GS dan wel de Commissaris van de Koningin de volgende werkbezoeken afgelegd. 3 februari 16 mei 22 juni

Bezoek aan Bumaleen, leenboerderij Bezoek aan Barkmeijer Bezoek museum Belvédère

Weidum Harlingen Heerenveen

14 september 9 november 20 november

Bezoek NAM Bezoek CSK Food Bezoek Projectbureau Vrij Baan

Kollumerpomp Leeuwarden Leeuwarden

CdK CdK CdK en gedeputeerde de Vries CdK CdK GS

Verder zijn er tientallen werkbezoeken geweest van individuele gedeputeerden en van mezelf, maar het voert in het kader van dit burgerjaarverslag te ver om die afzonderlijk te noemen. Indien u hiervan kennis wilt nemen, kunt u surfen naar www.fryslan.nl, onderdeel Actueel en vervolgens Agenda. Fries Jeugd Parlement Op 7, 8 en 9 maart vond de eenentwintigste editie plaats van het Fries Jeugd Parlement (FJP). Net als voorgaande jaren hebben circa tachtig leerlingen van negen middelbare scholen kennis gemaakt met de provinciale politiek. Elke school vormde een politieke partij die weer vertegenwoordigd was in een commissie. Voor de voorstellen die door de commissies zijn geformuleerd was in totaal € 2.500,- beschikbaar. Ook dit jaar werden er goede voorstellen aangenomen door de jongeren. Te weten: Efficiënt gebruik van water, een pilot ontwikkelen waarbij regenwater wordt omgezet in zuiver water, en een Lespakket over voorlichting seksueel misbruik. Dat pakket bevat een film, een handleiding voor de leraar, folders voor leerlingen en verder informatie over

404

instanties. Verder is er een voorstel aangenomen over Waterspelen Heeg, een leuk evenement waarmee de actieve deelname van jongeren aan sport weer wordt bevorderd en bovendien goed is voor het toerisme van Fryslân, alsmede over een App to date. Dat is een app die informatie duidelijker maakt voor reizigers en alternatieven biedt bij vertragingen, zodat het openbaar vervoer aantrekkelijker wordt. Statenspel Het statenspel - een simulatie van de provinciale politieke besluitvorming - wordt vaak gespeeld door leerlingen van MBO- en HBO-opleidingen, maar ook door andere groepen. In 2012 werd het Statenspel 14 keer gespeeld. Ieder spel staat onder begeleiding van een of meer statenleden of oud-statenleden. De statenspellen worden in de historische statenzaal gehouden.

Insprekers Burgers, bedrijven en andere organisaties hebben het recht om tijdens de vergadering van een Statencommissie het woord te voeren over onderwerpen die op de agenda staan. Hieronder is een overzicht opgenomen van de beide Statencommissies, alsmede van enkele gezamenlijke Commissievergaderingen. Insprekers Adviserende Commissie Lân, Loft & Wetter 2012 11-01-12 06-06-12 03-10-12 14-11-12

Takomstfisy Feangreidegebiet 2050-2100 Polderhoofdkanaal, bijdrageovereenkomst gemeente Opsterland Beliedsnota Plattelân Startnotitie niet doorgaan spoorlijn HeerenveenDrachten-Groningen

2 insprekers 1 inspreker 1 inspreker 1 inspreker

Insprekers Adviserende Commissie Boarger & Mienskip 2012 08-02-12 06-06-12 05-09-12 14-11-12 05-12-12

Kar foarkarsfariant Nieuw Thialf Plan fan Oanpak Transysje Sosjaal Belied en Soarch Ekonomyske Beliedsfisy 2012 Yntegrale Nota Kultuer, Taal en Underwiis Projektútstel Iisstadion Nij Thialf

2 insprekers 2 insprekers 3 insprekers 6 insprekers 3 insprekers

Insprekers Adviserende Gemeenschappelijke Commissie Boarger & Mienskip/Lân, Loft & Wetter 2012 07-03-12 13-06-12 10-10-12

Notysje Enerzjy Koöperaasje Fryslân Nota Natuer en Lanlik Gebiet Begrutting 2013 en Begrutting 2013 Fonds Nazorg Stortplaatsen

1 inspreker 13 insprekers 2 insprekers

IV. Afhandeling van klachten, bezwaar en beroep Klachtenregistratie, divisie Utfiering, Fysiek Beheer, afdeling Beheer en onderhoud De klachten, meldingen en verbetervoorstellen m.b.t. het gebruik van de provinciale infrastructuur van 2012 worden op diverse manieren gemeld, telefonisch, via het meldpunt op de site van de provincie Fryslan, via het milieualarmnummer (Pricon) of via de post. Er wordt in dit geval over klachten gesproken als duidelijk is dat een voorval het gevolg is van het in gebreke blijven bij het uitvoeren van regulier onderhoud en/of het niet binnen een reële termijn reageren op een melding. Dagelijkse storingen e.d. noemen we een melding.

405

Op basis van voorgaande definitie bedraagt het aantal klachten dat is binnengekomen bij de afdeling Beheer en Onderhoud een niet noemenswaardig aantal. De klachten die binnenkomen bij de afdeling Beheer & Onderhoud, bedroegen afgelopen jaar 48 in getal, schriftelijk (via de post), via de mail dan wel telefonisch. Een deel van deze reacties betreft het attenderen van de provincie op (mogelijk) gevaarlijke situaties bij wegen, zoals kruispunten en fietspaden en vaarwegen, dan wel verstopte duikers. De klachten gaan bijv. over oeverafslag, bestrating, bebording, (te laat) maaien e.d. De klachten, voor zover gegrond, worden zo spoedig mogelijk aangepakt. Met elke melder/klager wordt contact opgenomen. De tendens is in het algemeen dat de toonzetting van meldingen verandert. De burger is mondiger in een eigen beleving en invulling van hoe het zou moeten gaan en meldt dit ook. Bijvoorbeeld voor wat betreft de gladheidbestrijding zijn er afgelopen jaar verschillede meldingen geweest Het grootste deel van de meldingen is te categoriseren in de rubriek “u heeft niet- / dan wel te laat gestrooid” Bij navraag blijkt dan dat de melders veelal een verkeerd beeld hebben van de gladheid en de bestrijding ervan. De oorzaak van dit verkeerde beeld is te zoeken in onvoldoende kennis van de wijze en de werking van wegenzout in verhouding met verkeersintensiteiten. We kunnen wel werken aan het verwachtingenpatroon door meer en meer gerichte communicatie. Provinciale klachtenregeling Er zijn in 2012 zeven klachten binnengekomen. Hiervan zijn er inmiddels twee opgelost na overleg tussen de klager en de provincie. In twee gevallen vinden nog gesprekken plaats om tot een minnelijke oplossing te komen. Voor twee dossiers heeft de klachtencommissie een hoorzitting gehouden en over de klacht advies uitgebracht. In één dossier is de hoorzitting gepland in 2013. Van de zaken waarover de klachtencommissie heeft geadviseerd, is in één geval de klacht, in lijn met het advies van de commissie, deels gegrond en deels ongegrond verklaard. In de tweede zaak is de klacht op advies van de commissie ongegrond verklaard. Klachtenregistratie afdeling Complexe infraprojecten Voor alle projecten die onder de Complexe Infraprojecten vallen, is het mogelijk klachten te melden op de betreffende website (zie onderstaand overzicht), dan wel tijdens een bezoek aan het projectbureau: -Bereikbaarheidsprojecten Leeuwarden-Vrijbaan (www.vrij-baan.nl) N31 Haak om Leeuwarden Westelijke invalsweg Drachtsterweg en omgeving Noordwest tangent - N31 Traverse Harlingen (www.harlingen.nl/n31) - Verruiming Prinses Margrietkanaal (www.lemmerdelfzijl.nl) - N381 Drachten-Drentse grens (www.n381.nl) Klachtenregistratie is mogelijk via de website (www.n381.nl) of in persoon (Infocentrum N381). De beantwoording van ingekomen vragen wordt gearchiveerd in het projectarchief van de N381 Drachten – Drentse grens en het centrale archief van de provincie Fryslân. - De Centrale As (www.decentraleas.nl) - Gebiedsontwikkeling Heerenveen (loopt via gemeente Heerenveen) - Knooppunt Joure, aquaduct Skarsterrien (www.knooppuntjoure.nl) - RSP Spoorprojecten (www.vrij-baan.nl) Capaciteitsvergroting Leeuwarden-Zwolle

406

Capaciteitsvergroting Leeuwarden-Groningen: extra sneltrein GroningenLeeuwarden (ESGL) Station Werpsterhoek -Toekomst Afsluitdijk (website is in ontwikkeling, nu via: www.rijkswaterstaat.nl) De spoorprojecten hebben nog geen projectbureau. De projectmedewerkers zijn te benaderen in het provinciehuis. Voor de Rijksprojecten is er ook een landelijke klachtenlijn: 0800-8002. Voor zover er in 2012 klachten zijn binnengekomen, zijn ze (in samenspraak met de betrokken projectpartners) afgehandeld tot tevredenheid van de indieners van de klacht. Milieualarmnummer Via het telefoonnummer 058-21.22.422 kunnen burgers 24 uur per dag melding doen van situaties waarbij het milieu in het geding is, maar ook van andere incidenten. Bij milieu-incidenten gaat het over bodemverontreiniging, lawaaioverlast, zwemwaterkwaliteit en stankoverlast. Het Milieualarmnummer is gebaseerd op een samenwerkingsovereenkomst met Wetterskip Fryslân. Burgers kunnen daarom ook melding doen van problemen aan gemalen of andere wateroverlast. Dit telefoonnummer is daarnaast ook bedoeld als aanspreekpunt voor medeoverheden. Het Milieualarmnummer heeft in 2012 in totaal 2246 meldingen verwerkt. Dit getal ligt boven het gemiddelde van de afgelopen 4 jaar van ongeveer 2100 meldingen per jaar. Deze stijging heeft een aantal oorzaken, waarvan één het hoge water is geweest begin 2012. Ook de categorie wegverontreiniging kreeg fors meer meldingen. Een andere factor voor de verhoging is de wijze van factureren, waarbij nu de “verdwaalde” telefoontjes voor andere overheidsorganisaties ook bij de provincie in rekening worden gebracht. Ook dit jaar vallen de meeste meldingen onder de categorie Provinciale Waterstaat. Dit betreffen meldingen over wegen en waterwegen. Denk aan meldingen over storingen aan installaties, zoals verkeerslichten en bruggen of verontreiniging op de weg, maar ook verzoeken van de politie om een wegafzetting te plaatsen na een ongeval. De onderstaande cijfers betreffen alleen het aantal meldingen aangenomen door het call center. Deze cijfers komen daarom per definitie niet overeen met de cijfers die bij de afzonderlijk vakafdelingen worden benoemd. Over een storing of incidenten kunnen immers verschillende meldingen gedaan worden. Meldingen Milieualarmnummer 2012: Totaal Milieu Droog Milieu Nat

Meldingen PWS Overig

2246

1060

352

370

235

Meldingen WF 229

Bezwaar- en beroepschriften Op grond van de Algemene wet bestuursrecht kunnen belanghebbenden bezwaar maken tegen besluiten van provinciale bestuursorganen. Ook kunnen belanghebbenden in bepaalde gevallen bij gedeputeerde staten administratief beroep instellen tegen besluiten van het gemeente- of waterschapsbestuur. Bezwaar- en beroepschriften worden voor advies voorgelegd aan een onafhankelijke commissie. De commissie stelt de indiener van het bezwaar- of beroepschrift, eventuele derde-belanghebbenden en het bestuursorgaan dat het bestreden besluit heeft genomen, in de gelegenheid om te worden gehoord. In 2012 zijn 5851 bezwaarschriften ingediend. Er zijn geen beroepschriften ontvangen.

407

Het, in verhouding met voorgaande jaren, forse aantal bezwaarschriften komt voor het grootste deel voor rekening van bezwaarschriften die zijn ingediend tegen het (gezamenlijk) besluit van gedeputeerde staten van Fryslân, Groningen en Drenthe om aan RWE Eemshaven Holding BV, een vergunning op grond van de Natuurbeschermingswet 1998 te verlenen voor de bouw van een elektriciteitscentrale in de Eemshaven. In 2012 zijn 5.833 bezwaarschriften afgedaan. Daarvan hebben 5.748 dossiers betrekking op bezwaarschriften tegen het (gezamenlijk) besluit van de colleges van Fryslân, Groningen en Drenthe om aan RWE Eemshaven een Nb-wet-vergunning te verlenen voor de bouw van de juist genoemde energiecentrale. De behandeling van de bezwaarschriften tegen dit besluit is gecoördineerd door de provincie Groningen. De 5748 dossiers zijn, wederom door het nemen van gezamenlijke besluiten op bezwaar, allemaal tijdig afgedaan (100%). Daarnaast zijn 85 bezwaarschriften over andere onderwerpen afgedaan. Van deze bezwaarschriften is in 14 gevallen (16%) de beslistermijn overschreden. Op het totaal van de afgedane be-zwaarschriften is ruim 99 procent tijdig afgedaan. Laten we de RWE bezwaarschriften buiten beschouwing dan is dat 84%, waarbij overigens in een aantal gevallen een plausibele verklaring voor de termijnoverschrijding is te geven. Wet Dwangsom en beroep bij niet tijdig beslissen Als een besluit niet tijdig is genomen, kan de aanvrager de overheid schriftelijk in gebreke stellen. Na ontvangst van de ingebrekestelling moet binnen 2 weken worden beslist. Blijft dit achterwege dan moet de overheid aan de aanvrager een geldbedrag betalen, dat hoger wordt naarmate de termijnoverschrijding voortduurt. In 2012 is de provincie vijf keer in gebreke gesteld. In drie gevallen is de maximale dwangsom van € 1.260,- betaald. In één dossier is het verzoek afgewezen, omdat de beslistermijn nog niet was verstreken. In een tweede dossier is het verzoek eveneens afgewezen, omdat er geen sprake was van een besluit op aanvraag, zoals bedoeld in de Wet dwangsom en beroep bij niet tijdig beslissen.

V. Conclusies Kort gezegd kunnen voor het jaar 2012 de volgende conclusies worden getrokken: Het aantal tijdig afgedane zaken is licht toegenomen, de betaling van de facturen is nagenoeg onveranderd, we zijn telefonisch nog beter bereikbaar geworden, klachten worden als vanouds zo goed mogelijk afgehandeld, en ook de tijdige afdoening van bezwaarschriften is licht gestegen en onveranderd hoog. Daarnaast weet de burger ons via internet (www.fryslan.nl) steeds beter te vinden en is er ook steeds meer informatie vrijelijk beschikbaar. In ieder geval blijven de ambtenaren op allerlei terreinen de burgers zo goed mogelijk bedienen, en ondanks het feit dat wat we doen altijd voor verbetering vatbaar is, mogen we al met al niet ontevreden zijn over het afgelopen jaar.

408

Jierferslach, Jierrekken en Boargerjierferslach. Jierstikken Fryslân: iepen en eigen

Recommend Documents