4 1 0 2 H C A L S R E
JIERF
Omrop Fryslân
Produksje: Opmaak: Fotografy: Drukkerij: Korreksjewurk:
Omrop Fryslân, Ljouwert Joël Puik Julian Lankhorst, Jaap Elzes (p. 22, 40, 46) Van der Eems, Easterein Taalwurk Fryslân, Grou
YNHÂLD 1. GEARSTALLING ORGANEN OMROP FRYSLÂN YN 2014
6
2. PROFYL 2014
8
2.1 Bedriuwsfiering 2.2 Identiteitsdoel 2.3 Kearngetallen
3. FERSLACH RIED FAN KOMMISSARISSEN
10
4. PROGRAMMABELIEDSBEPALEND ORGAAN
12
3.1 Algemien 3.2 Finansjeel
4.1 Algemien 4.2 Programmabelied
5. UNDERNIMMINGS- EN REDAKSJERIED
14
6. DIREKSJE
18
7. HAADREDAKSJE
22
8. FASILITEITEN
26
5.1 Undernimmingsried 5.2 Redaksjeried
6.1 De omjouwing fan Omrop Fryslan yn 2014 6.2 Finansjeel 6.4 Takomst
7.1 Hark- en sjochsifers en online media
9. MARKETING EN KOMMUNIKAASJE
28
10. REKLAME
30
11. SOSJAAL JIERFERSLACH
32
12. NEDERLANDSE SAMENVATTING
38
13. JAARREKENING
44
9.1 Belied en ûndersyk 9.2 Marketingkampanjes en middelen
11.1 Personiel 11.2 Organisaasje 11.3 Frysk 11.4 BHV 11.5 Sosjaal jierferslach yn sifers
12.1 Inleiding 12.2 Profiel Omrop Fryslân 12.3 Bestuurlijk 12.4 Organisatie 12.5 Personeel 12.6 Programmering 12.7 Faciliteiten 12.8 Marketing en Communicatie 12.9 Reclame 12.10 Ondernemingsraad 12.11 Redactieraad
7
N E N A G R O G IN L L A T 1. GEARS 4 1 0 2 N Y N Â L S Y R F P O R OM Programmabeliedsbepalend Orgaan Ried fan Kommissarissen T. Baas (foarsitter) G. Jaarsma (vice-foarsitter) frou A. van Gaalen frou A. Dijkman R. Stekelenburg
Direksje J.W. Koster
Haadredaksje D. Bonarius (o/m oktober 2014) A. Beishuizen (ad ynterim fan oktober 2014 ôf)
Ut namme fan: J. van der Bij Ried fan de Fryske Beweging frou A.M. Dijkstra-van der Woude Ried fan Tsjerken yn Fryslân A. de Blaauw Feriening Freonen fan Omrop Fryslân frou J. van der Meer-Kooistra It Fryske Gea frou A. Holwerda Underwiis frou M. Jansma FNV Vakcentrale M.F. Koopmans deskundige bestjoerlik mêd/foarsitter D. Kootstra deskundige mediamêd G. Kramer Sport Fryslân A. Krikke LTO D. van Tuinen VNO/NCW/MKB (wurkjouwers)
9
2. PROFYL 2014 2.1 Bedriuwsfiering
2.2 Identiteitsdoel
Stichting Omrop Fryslân is de publike regionale radio- en telefyzjestjoerder yn Fryslân. It bedriuw is yn 1988 as selsstannich radiostasjon ûntstien. Fanwege de status fan it Frysk as twadde rykstaal, makket Omrop Fryslân sûnt 1988 ek dokumintêres en skoaltelefyzjeprogramma’s foar de lanlike publike omrop. Fan 1994 ôf makket Omrop Fryslân regionale telefyzje. Sûnt 2000 beskikt de Omrop oer in webside en sûnt 2013 oer ferskate applikaasjes foar mobyl ynternet. Omrop Fryslân is dêrmei in multymediabedriuw. Omrop Fryslân Reklame soarget foar de ferkeap fan reklameromte op de radio, telefyzje en ynternet. Sûnt 2002 hat de Omrop in bestjoersstruktuer mei in Ried fan Kommissarissen, in Programmabeliedsbepalend Orgaan (PBO) en in statutêr direkteur as iennich en algemien bestjoerder. De ûnôfhinklikens fan de (haad)redaksje wurdt yn in redaksjestatút garandearre.
Omrop Fryslân stiet foar de ambysje om it liedende ynformaasjemedium fan Fryslân te wêzen. De namme Omrop Fryslân hâldt yn: regionaal werkenber, aktueel, ûnôfhinklik, betrouber, tagonklik, ûnderhâldend en fariearre: midden yn de mienskip. En: Frysk, fan belang en ynteressant foar elk part fan Fryslân en foar alle Friezen; it poadium foar maatskiplike diskusje yn dizze provinsje; belutsen by en ûnderdiel fan it deistige Fryske libben.
2.3 Kearngetallen De regionale Omrop fan Fryslân heart ta de bêst beharke en besjoene regionale publike stasjons yn Nederlân. Omrop Fryslân radio is op ôfstân merklieder yn ’e provinsje. Understeand yn ’t koart in tal skaaimerken fan de Omrop: 118 minsken yn fêste tsjinst, 96,8 fte 143 freelance meiwurkers 14,6 miljoen jieromset 1,6 miljoen ynkomsten út ’e reklame 24 oeren radio deis 24 oeren deis ynternet radio op 2 kanalen 1½ oere ‘farske’ regionale televyzje deis 16,3% deiberik radio gemiddeld 16,7% deiberik televyzje gemiddeld 24% groei ynternet nei 20.948.346 besiken 7.5 rapportsifer yn Kien-ûndersyk foar de Omrop as gehiel
11
N A F D IE R H C A L S R 3. FE KOMMISSARISSEN 3.1 Algemien Yn 2014 hat de Ried fan Kommissarissen fiif kear byinoar west. Mei de Undernimmingsried is twa kear oerlein. Yn it ôfrûne jier is der neat feroare yn de besetting fan de Ried. Yn de gearkomste fan 15 april 2014 hat de Ried fan Kommissarissen de jierrekken 2013 goedkard en yn de gearkomste fan 20 maaie 2014 is dy ynformaasje besprutsen mei de Undernimmingsried. De begrutting foar 2015 hat de Ried fan Kommissarissen fêststeld op 2 septimber 2014.
3.2 Finansjeel It boekjier 2014 is ôfsluten mei in negatyf resultaat fan goed € 537.000,-. De oarsaak dêrfan leit hast hielendal by it letter útstjoeren fan ‘de Keet’ as
begrutte. De kosten fan dy TV- dramasearje dy’t yn 2013 produsearre is, mar yn 2014 útstjoerd, komme dit boekjier foar rekken fan it resultaat. Om dy reden wie yn 2013 in heger resultaat helle as begrutte. Los fan dat effekt wie it finansjeel foar Omrop Fryslân in goed jier. De solvabiliteit en de likwiditeit (Current Ratio) binne mei respektyflik 0,59 en 2,26 goed. It úteinlike resultaat is mei bepaald trochdat de fêste personielskosten ûnder de begrutting útkamen troch fêststeld belied, troch mear as gewoanwei ynsidintele baten dy’t te krijen hawwe mei programmaprojekten yn it ramt fan Ljouwert Kulturele Haadstêd 2018 en it inisjatyf foar it begjinnen fan in ûndersyk mei eventueel in pilot foar in Frysk Mediasintrum. Dat is in projekt mei Fryske kranten en lokale omroppen mei as doel de sjoernalistyk yn Fryslân te fersterkjen. By de reklameferkeap foel
it resultaat yn de omset, dat foaral yn de simmermoannen ûntstien is, ôf. De Ried fan Kommissarissen is tefreden oer it eksploitaasjeresultaat. Dêrneist is de Ried fan Kommissarissen tefreden oer de solvabiliteit en likwiditeit.
3.3 Organisaasje Yn 2014 binne de kontoeren fan de nije opset fan regionale omroppen fan 2017 ôf noch net hielendal helder wurden. Wat bliuwt binne ûnôfhinklike redaksjes, woartele yn de regio om sa programma’s meitsje te kinnen dy’t ticht by de minsken steane. Om de opleine besuniging te heljen sille de omroppen yn klusterferbân yngeand oparbeidzje. Mei Grinslân en Drinte sil it yn it kluster Noard mei 3,3 miljoen euro minder ta moatte. Yn dat model wurdt it belied lanlik fêststeld en regionaal útfierd. De
Ried fan Kommissarissen hat der altiten op oanstien dat rekken hâlden wurdt mei de bysûndere posysje fan Omrop Fryslân. In Fryske Omrop jout gesicht oan de meartaligens yn ús gebiet, is sterk yn de mienskip woartele en sadwaande in kultureel platfoarm foar de Fryske taal en kultuer. De troch it regear winske yntegraasje tusken NPO en ROOS giet aldergelokst net troch. Wat nedich bliuwt is in wetlike ferankering fan ús Frysktalige omrop mei syn spesifike posysje yn it publike omropbestel, in brede programmearring en in dêrop taspitste finansiering. As lêste wol de Ried fan Kommissarissen alle meiwurkers tank sizze foar harren ynset yn it ôfrûne jier. Ut namme fan de Ried fan Kommissarissen, Ton Baas
13
S D IE L E B A M M A R G 4. PRO BEPALEND ORGAAN 4.1 Algemien Yn 2013 hawwe de 11 leden fan it Programmabeliedsbepalend Orgaan yn ferskate gearstallingen trije kear yn gearkomste byinoar west. Dat barde twa kear yn oanwêzigens fan de haadredakteur en de bestjoerder en ien kear yn oanwêzigens fan de haadredakteur, de bedriuwscontroller en de seniorbeliedsmeiwurker. It PBO is it orgaan dat neffens de Mediawet it belied foar it media-oanbod fan de Stichting fêststelt en foarmet yn syn gearstalling in ôfspegeling fan de Fryske befolking. Yn de gearstalling fan it PBO hat yn 2014 ien wiziging west. Van der Broek, út namme fan VNO/NCW/MKB, hat ein 2013 it PBO ferlitten. Dêrfoar yn it plak hat D. van Tuinen, út de wurkjouwersorganisaasje, in sit yn it PBO krigen. De plande novimbergearkomste koe troch omstannichheden net trochgean. Ek dit jier wie der wer in soad oandacht foar de takomst fan de Omrop. Twa prosessen binne datoangeande fan belang: de politike beslútfoarming oer de nije struktuer fan de regionale omroppen en it feroarjend mediagedrach fan it publyk, dat ek de Omrop twingt om nije wegen te sykjen om harkers en sjoggers te berikken.
4.2 Programmabelied It PBO hat yntinsyf belutsen west by de opset fan in nije programmearring foar Omrop Fryslân radio. Yn de septimbergearkomste is it PBO bypraat oer de delgong yn hark- en sjochsifers. Der harkje en sjogge no minder Friezen nei Omrop Fryslân as in jier as fiif ferlyn. Fansels wurdt soks foar in part wol kompensearre troch de enoarme groei op ynternet. Lykwols is it saak de radio en telefyzje net ôf te skriuwen mar der krekt nij elan yn te bringen. Konkurrearje mei stasjons dy’t de hele dei muzyk útstjoere – Sky Radio, 538 ensafuorthinne -, is net it doel. De Omrop is krekt oprjochte om mei nijs en ynformative programma’s by te dragen oan de gearhing yn de mienskip en te soargjen foar bining en ferbining. Op foarstel fan de haadredaksje beslút it PBO te kiezen foar in totaaloanbod. In mear trochrinnend programma wêryn’t it publyk de hiele dei by bliuwt. Presintearre troch fêste minsken op fêste tiden. Gjin skerpe skieding tusken ynformaasje en muzyk. De krêft fan de Omrop hat altyd west dat it oanbod oanslút op wat Friezen ynteressearret: ticht by hûs, werkenber en eigen. Dy kant moat it mear út. Yn it PBO binne tal fan opmerkingen makke dêr’t de haadredaksje fierder mei kin. De radio kin spannender en de kwaliteit
fan de berjochtjouwing moat absolút omtinken hawwe. De tiid wie te koart om alle suggestjes te bepraten. In stik as 5 leden hawwe noch skriftlik materiaal oandroegen dat brûkt is by de nije opset dy’t maitiid 2015 yngean sil. De haadredaksje hat mei it PBO ek stilstien by de needsaak om mear te ynvestearjen yn ynternet. Rûnom is te sjen dat jonge minsken har ynformaasje minder by kranten, radio en tv helje mar kieze foar ynternet. Fan de Omrop falle foaral de nijste apps yn de prizen, de besites dêroan nimme ta mei tsientallen prosinten. De wurkwize fan de redaksje sil sa ynrjochte wurde dat mear de klam leit op ynternet. Yn 2014 is in earste stap set nei in Frysk Mediasintrum. It oparbeidzjen fan Omrop Fryslân mei de Fryske kranten en lokale omroppen hat ta doel de regionale sjoernalistyk te fersterkjen. Net de takomst fan de bedriuwen mar it produkt stiet foarop. Media hawwe ommers in belangrike funksje yn de maatskippij ek om autoriteiten en oerheden kritysk te folgjen. De leden fan it PBO binne fan miening dat sa’n Mediasintrum in positive ûntwikkeling is. Wol wurdt wiisd op it gefaar dat it brûken fan it Frysk yn sa’n konstruksje derûnder strûpt. De haadredakteur sprekt út dêr net benaud foar te wêzen, de Fryske taal is it besteansrjocht fan
de Omrop. Hy krige it advys mei om op syn iepenst te wêzen. It PBO is fierders bypraat oer de jierrekken en de begrutting foar 2015. Ek hat de bestjoerder de leden op ’e hichte hâlden fan de politike en bestjoerlike ûntwikkelingen. De driging dat de regionale omroppen twongen wurde ta in fúzje mei de NPO is oant de hjerst hingjen bleaun. De steatssekretaris hat him yn syn Mediabrief útsprutsen foar behâld fan de publike omroppen yn de regio, ticht by de minsken, om sa ek yn de programma’s it streekeigene út te strielen. Yn hokker organisaasjefoarm soks krekt stal krije sil is yn 2014 noch net dúdlik wurden. Foar it PBO bliuwt yn dy diskusje fan belang dat der omtinken is foar it unike Fryske karakter fan de Omrop en syn taak om de Fryske taal en kultuer foar it fuotljocht te bringen. Omrop Fryslân mei in brede programmearring is wêzentlik foar it útfieren fan de publike opdracht. De unike posysje fan it Frysk as twadde rykstaal is boarge yn de nije Taalwet fan 2014. De posysje fan de Omrop soe foar de takomst boarge wurde moatte yn de nije Mediawet. Ut namme fan it PBO, Marten F. Koopmans foarsitter
15
N E S G IN M IM N R E 5. UND REDAKSJERIED Spearpunten yn 2014 wiene:
5.1 Undernimmingsried De Undernimmingsried bestie yn 2014 út de folgjende persoanen: Wim Brons as foarsitter, Maaike van Dijk as sekretaris en de leden René Dijk, Gurbe Douwstra, Frans Slaterus en Hiltsje Talsma. Yn de rin fan it jier binne Gurbe en Wim út de UR gien. Foar harren yn it plak binne Roelof de Vries, Onno Falkena en Jacoba Beiboer lid wurden fan de UR. De UR wie dêrmei wer op folle sterkte, mei sân leden. Maaike is keazen as foarsitter, it sekretariaat is komme te lizzen by Hiltsje en Jacoba. Frans is beneamd as vice-foarsitter. De UR hie alle moannen – útsein yn july – in
gearkomste, earst mei de eigen leden en in wike letter mei de direksje. Der binne 7 nijsbrieven útgien, dêr’t de UR de organisaasje mei ynformearret oer de wurksumheden en de stân fan saken. De UR hat yn 2014 wer twa kear oerlis hân mei de Ried fan Kommissarissen, ûnder oaren oer de jierrekken, de begrutting en it jierferslach. Dat oerlis hat yn 2014 wat in oare opset krigen, der is praat oer saken dy’t neffens de bestjoerder de kommende tiid mei de UR oan de oarder komme soene. Dy nije opset hat de UR goed foldien, it oerlis wie sa folle minder plichtmjittich. De UR hat ek mei de Redaksjeried en apart mei de fakbûnen om ’e tafel sitten oer de feroarings yn de kommende jierren.
•
•
•
De oanpassing fan de wurkkosteregeling dy’t troch de wet oplein is, hat de UR wiidweidich besprutsen. De tinkrjochting dy’t de direksje hie, koe de UR him wol yn fine. De oanpassing fan it hânboek moat noch oan de UR foar ynstimming foarlein wurde. De kwestje ynterne fakatuere en it nije sollisitaasjereglemint dat dêr mei gearhinget is yn 2014 noch net hielendal útiten. It nije sollisitaasjereglemint is oanpast yn it hânboek en de UR hat dermei ynstimd. Wat no krekt in ynterne fakatuere is en wa’t dêrop sollisitearje mei, wurdt yn 2015 definityf makke yn it hânboek. De meiwurkers dy’t fia Tentoo by de Omrop oan
•
•
•
•
de slach wiene, mochten troch in feroaring yn de wet in skoft net by de Omrop wurkje. Dat hat de UR tige yn de besnijing hâlden. It nije planningsprogramma Prompt en de feroarings fan de roasters(winsken), hat in soad meiwurkers tige dwaande hâlden. It is earst in proef en sil yn 2015 evaluearre wurde. Yn it jier 2014 is in soad praat oer de kommende nije radioprogrammearring. Foar de UR gie it dan benammen om de mooglike gefolgen foar it personiel. Dat wie yn 2014 noch net hielendal útiten. Yn gearwurking mei de direksje is in meiwurkersûndersyk opset, de útfiering dêrfan is yn 2015. De UR hat ynstimming jûn om 5 trainees oan te nimmen op de redaksje foar bepaalde tiid.
• •
Foar it sykjen nei in projektlieder Nije Media hat de UR syn tastimming jûn. Der is in begjin makke om in platfoarm op te rjochtsjen mei alle ûndernimmingsrieden fan de 13 regionale omroppen oangeande de feroarings dy’t der yn 2017 oan sitte te kommen.
Weromsjend op 2014 moat de UR konstatearje dat it in drok jier west hat en dat sa no en dan de prioriteiten goed steld wurde moasten. In tal grutte ûnderwerpen lykas fan 2 nei 1 redaksje en de digitale strategy binne trochskood nei 2015.
5.2 Redaksjeried Yn 2014 hat de Redaksjeried him foaral dwaande hâlden mei de fraach wat dien wurde kin om de fanâlds sterke maatskiplike posysje fan Omrop Fryslân te hanthavenjen. By radio en telefyzje is sprake fan weromrinnende hark- en sjochsifers. Tagelyk is der groei by digitale platfoarms. It mediagedrach fan de Friezen is yn rap tempo oan it feroarjen en redaksjes sille gau mei feroarje moatte om fan betsjutting te bliuwen foar in breed publyk. Kommend jier sille alle redaksjes opgean yn ien grutte redaksje, de radioprogrammearring giet op ’e kop en ynternet kriget in folle belangriker rol as
oant no ta. Feroarings om tichter by ús publyk te kommen en mear ynteraksje mei har oan te gean. Der wie en is noch altyd diskusje oer nut en needsaak fan al dy feroarings. It sit no ien kear yn it aard fan programmamakkers dat se yn alles meitinke wolle en by feroarings earst dúdlik hawwe wolle wêrom’t it nedich is en wêr’t de Omrop dan hinne wol. Terjochte. De Redaksjeried is fan miening dat it sa ek moat en sil de nije haadredakteur freegje om mei ús te begjinnen oan it skriuwen fan in nij en dúdlik fisystik. Dêr komt dan yn te stean hokker rol de Omrop de kommende jierren yn de Fryske mienskip spylje wol, wêrom’t we de programma’s meitsje dy’t we meitsje en op ynternet dogge wat we dan dogge.
De Redaksjeried bestiet út Joline Dalstra, Albert Jensma, Annet Huisman, Bart Kingma, Arjen de Boer en Eric Ennema (foarsitter).
17
19
6. DIREKSJE Omrop Fryslân hat yn 2014 op ferskate fronten erkenning krigen foar de striid om it behâld fan in selsstannige ûnôfhinklike regionale omrop yn Fryslân. De kabinetsplannen foar in fúzje mei de lanlike omroppen binne fan de baan. De Ried foar Kultuer sjocht foar de regionale omrop krekt in spilfunksje om de kwaliteit fan de sjoernalistyk yn oparbeidzjen mei kranten en lokale omroppen te fersterkjen. In sûne demokrasy kin ommers net sûnder ûnôfhinklike en krityske media. Telefyzje, radio en kranten binne noch hieltyd net wei te tinken. Tagelyk is yn 2014 mei de eksplosive groei fan mobyl ynternet noch dúdliker wurden dat dat platfoarm de takomst útmakket. De Omrop wol derby wêze en as oanbieder fan nijs en ynformaasje ek yn de digitale wrâld posysje kieze. Troch ek dêr programma’s oan te bieden dy’t wurdearre wurde, foar alle Friezen dy’t op ús rekkenje. Programma’s, makke troch belutsen meiwurkers dy’t foar har ynset yn 2014 op dit plak ek in tankwurd fertsjinje.
6.1 De omjouwing fan Omrop Fryslan yn 2014 Nei twongen ûntslaggen yn 2013 kaam de Omrop yn 2014 yn rêstiger farwetter. De formaasje is noch wat ynkrompen troch frijwillich fuortgean en natuerlik ferrin. Op de ôfdielingen wurdt mei minder fêste minsken it wurk no oars oanpakt. Bedriuwsbreed wurdt stribbe nei mear effisjinsje, in proses dat trochgean sil mei it each op de oankundige besunigingen by de regionale omroppen yn 2017. Rekken hâldend mei dy ûntwikkeling bliuwt ek yn 2015 it personielsbelied rjochte op it ynvestearjen yn de kwaliteit fan de meiwurkers en har te fasilitearjen by in feroarjende taakynfolling. Yn 2014 is de planning en kontrôlesyklus ferskerpe sadat no fan alle programma’s de kosten better yn byld binne. De ferskate redaksjes binne yninoar skood en gearfoege op ien wurkflier. De redaksjonele wurkprosessen binne mei help fan in ekstern buro beskreaun en analysearre. It opsetten fan in oare wurkwize, it mear strukturearjen en it foarkommen
fan dûbeld wurk, sil kapasiteit opsmite om content fan de Omrop nei hieltyd mear platfoarms te fersprieden. De fokus komt earst op it ynternetproses. Yn 2014 is ynvestearre yn editsets, it fideo-argyf en de oanskaf fan in mobile TV-studio. Signifikante ynvestearrings yn de takomst sille foaral ôfhingje fan de krekte gearwurking yn noardlik ferbân, dêr’t yn 2014 de earste stappen foar set binne. Ynternet liet yn 2014 wer in sterke groei sjen, mar leafst 22% yn de plus. Noch altyd lûkt de webside omropfryslan.nl de measte besikers, mar de apps helje hurd yn en binne kwa besikersoantal ferdûbele yn 2014. Ek op sosjale media binne grutte stappen set, foaral it resultaat fan it pleatsen fan mear relevante content. De grutte ferskowing yn it medialânskip fan tradisjoneel nei digitaal set troch. Ynternet groeit dêr’t hark- en sjochsifers sakje. Omrop Fryslân radio is noch altyd it bêst beharke stasjon yn ús provinsje en makket syn reputaasje as merklieder wier. Om dat ek foar de takomst te garandearjen hat de redaksje yntinsyf gear west oer
in oare oanpak op de radio, dy’t yn de maitiid fan 2015 syn beslach kriget.
6.2 Finansjeel It boekjier 2014 is ôfsletten mei in negatyf resultaat fan goed € 537.000,-. De oarsaak dêrfan leit hast hielendal by it letter útstjoeren fan ‘de Keet’ as begrutte. De kosten fan dy TV- dramasearje dy’t yn 2013 produsearre is, mar yn 2014 útstjoerd, komme konform de ferslachjouwingsrjochtlinen, dit boekjier foar rekken fan it resultaat. Om dy reden wie yn 2013 in heger resultaat helle as begrutte. Los fan dat effekt wie it finansjeel foar de Stichting Omrop Fryslân in goed jier. De solvabiliteit en de likwiditeit (Current Ratio) binne mei respektyflik 0,59 en 2,26 goed. It úteinlike resultaat is ûnder oaren beynfloede troch de folgjende saken: •
it ûnder de begrutting útkommen fan de fêste personielskosten troch fêststeld belied
•
•
ynsidintele baten yn ferbân mei Ljouwert Kulturele Haadstêd 2018 en it Frysk Mediasintrum (provinsje Fryslân) in legere omset by de reklameferkeap.
De Omrop hat yn 2014 mei finansjele stipe fan it provinsjaal bestjoer it inisjatyf nommen foar it oprjochtsjen fan in Frysk Mediasintrum. Tagelyk is yn 2014 al in eksperimint úteinset yn de Súdwesthoeke om mei de lokale omrop dêr de gearwurking te sykjen. Aksjes dy’t mei ta doel hawwe, net fuortdalik om de belangen fan de Omrop mar mear dy fan de ynwenners fan Fryslân te tsjinjen. De regionale media steane ûnder druk en sykje nei mooglikheden om de kwaliteit oerein te hâlden troch mear gearwurking. De legere omset by reklameferkeap leit foaral yn de lanlike ferkeap. Soks kin ek it gefolch wêze fan feroarjend mediagedrach, minder berik fan tradisjonele media as radio en telefyzje.
6.3 Risiko De Omrop rint gjin bysûndere kredyt- , likwiditeit- of
rinterisiko’s. De direksje sjocht dan ek gjin reden foar risiko-beheinende maatregels sa as it gebrûk fan derivaten. Yn 2014 is fêst komme te stean dat de regionale omroppen mei-inoar fan 2017 ôf € 17 miljoen minder subsydzje krije fan it ministearje fan OCW. Yn it gearwurkingsferbân ROOS is besletten dy taakstelling nei rato te ferdielen oer 5 klusters. Yn it kluster Noard wolle de omroppen fan Fryslân, Grinslân en Drinte de taakstelling realisearje troch fiergeande gearwurking, “shared services” op it mêd fan fasiliteiten, P&O en Sales. Foar Omrop Fryslân is in budzjetfermindering foarsjoen fan €1,3 miljoen. De redaksjes bliuwe ûnôfhinklik mar sille wol oparbeidzje foarsafier’t soks de regionale identiteit net yn ’e wei stiet.
6.4 Takomst Yn 2014 is der stadichoan wat mear bekend wurden oer it nije omropbestel dat fan 2017 ôf yngiet. Steatssekretaris Dekker fan OCW kaam nei de simmer mei syn Mediabrief dêr’t it belang fan de regionale omrop yn ûnderstreke wurdt. Programma’s makke
foar en út de regio befoarderje de ûnderlinge bân en gearhing yn de maatskippij. Yn it politike debat oer de takomst fan de media hat ek omtinken west foar ús Fryske omrop. Aloan ha wy hammere op de spesjale posysje fan de Omrop, dy’t ommers syn programma’s yn de twadde rykstaal útstjoert. Sawol yn de Earste as de Twadde Keamer is de steatssekretaris foarhâlden dat hy rekken hâlde moat mei Omrop Fryslân, dy’t genôch budzjet hawwe moat om in brede programmearring te realisearjen yn de Fryske taal. Oant it keamerdebat woe de steatssekretaris dy boat wat ôfhâlde, mar mei stipe fan in moasje ynbrocht troch it Keamerlid Heerma (CDA) kaam der romte foar fierder oerlis. Wilens hawwe de regionale omroppen, ferienige yn ROOS, in plan makke om de opleine besuniging fan € 17 miljoen sa te ferwurkjen dat de programma’s der net ûnder lije. Foar Fryslân soe dat delkomme op in fiergeande gearwurking mei de omroppen fan Grinslân en Drinte, mei behâld fan in selsstannige redaksje. De definitive wetsfoarstellen
wurde media 2015 ferwachte. Ek yn de fisy fan de steatssekretaris bliuwt de regionale omrop bestean as sjoernalistike organisaasje, dêr’t de haadredakteur it boechbyld fan wêze sil. Wol wiist alles derop, dat it bestjoer fan de regionale omrop sintralisearre wurdt yn Hilversum, wylst de útfiering dan yn de regio stal kriget. Helder moat wêze dat it eigen lûd fan Omrop Fryslân net ferdwine mei troch mear gearwurking. In eigen omrop slút ommers oan by de Europeeske ferdraggen oer minderheidstalen, by it advys fan de kommisje Hoekstra en by de ôfspraken tusken Ryk en Provinsje út de BFTK. Wy drage dat oanhâldend út; in eigen stjoerder mei brede programmearring (nijs en kultuer), foldwaande middelen om dy taak út te fieren en in wetlike en organisatoaryske boarging yn de Mediawet binne dêrby de spearpunten. Jan Koster febrewaris 2015
21
23
7. HAADREDAKSJE Programmatysk wie 2014 in stabyl jier. Der binne op radio en televyzje gjin grutte oanpassingen west of feroaringen ynfierd. Meast opfallende is de yntroduksje fan saneamde ‘visual radio’. Dat is it op televyzje yn byld bringe fan radioútstjoeringen. Alle wiken barde dat by de útstjoering fan Noardewyn Live op freedtemiddei. Yn it radioprogramma treden ferskate (regionale) artysten en muzykselskippen op en dat wurdt mei in beheind oantal kamera’s en in beheinde personiele ynset ek op televyzje útstjoerd. Yn desimber hiene alle regionale omroppen de aksje ‘Samen voor de voedselbank’. Ek by dizze aksje waard by Omrop Fryslân visual radio makke. De berjochtjouwing oer spontane jeften en aksjes fan Fryske ferieningen, skoallen en partikulieren levere tige libbene en positive televyzje en radio op. Visual radio biedet Omrop Fryslân de mooglikheid om mei beheinde middels streekrjocht ferslach te dwaan op radio en televyzje fan relevante saken yn de provinsje. Dêrnjonken is it in manier om reguliere radioprogramma’s sichtberheid te jaan en bygelyks de ynteraksje mei harkers fia sosjale media
op it skerm yn byld te bringen. It belang en de ynset fan online kanalen binne op ‘e nij groeid yn 2014 en sille groeien bliuwe. It gebrûk fan de webside en de apps groeide mei mear as 20 prosint en der is gjin reden om oan te nimmen dat dy groei op koarte termyn stagnearje sil. De redaksje kiest der dêrom hieltyd faker foar om berjochtjouwing earst online te plakken en dêrnei fia radio en televyzje ferslach te dwaan. Dêrnjonken sykje redakteuren en programmamakkers yn tanimmende mjitte direkt kontakt fia sosjale media. Facebook, Twitter en oare sosjale platfoarms wurde net allinne brûkt om ferslach te dwaan, mar ek om it petear oan te gean mei minsken. Hjirtroch krije hieltyd mear minsken in stim yn de programma’s en online uteringen. In oar foarbyld fan it groeiende belang fan online kanalen is de tanommen ynset fan Omroplive yn 2014. Fia de webside en apps kinne konsuminten live tsjûge wêze fan eveneminten, sportwedstriden en nijsfeiten. It kin wêze dat der op de televyzje ek live ferslach dien wurdt, mar dat is net needsaaklik.
Fia Omroplive is it mooglik ek spesifike doelgroepen te betsjinjen, lykas bygelyks leafhawwers fan de Hynstekeuring fan it Friesch Paarden-Stamboek. Dizze waard streekrjocht útstjoerd fia Omroplive. De redaksje hat wilens 2014 in fikse modernisearring tared wat de organisaasje, de wurkwize en de ynhâldlike strategy oanbelanget en dat sil yn 2015 syn beslach krije. Dêr wêr’t oant no ta ferskate redaksjes aktyf wiene foar radio, televyzje, ynternet of spesifike programma’s is ôfrûne jier besletten dat dizze dielredaksjes omfoarme wurde sille yn in redaksje dy’t foar alle uteringsfoarmen fan Omrop Fryslân content produsearret. De wurkwize sil ek oanpast wurde, sa waard besletten. Yn ferskate workshops ûnder lieding fan in eksterne saakkundige waard ynventarisearre wat de hjoeddeistige wurkwize is en wat de winske wurkwize foar de takomst wêze moat. Ek hjir waard dúdlik dat der mear gearwurke en sintralisearje wurde moat. Dêrnjonken moat fierder foarút pland en wurke wurde om ynhâldlik sterkere (nijs) programma’s te meitsjen. Strategysk makke Omrop Fryslân redaksjoneel de kar foar ‘online first’. Dizze strategy betsjut dat de redakteuren by har
wurksumheden útgean fan online publikaasje fan de content. Net earder as dêrnei wurdt sjoen oft de content ek gaadlik makke wurde kin foar radio en televyzje. Mooglik stroffelpunt foar de ynfiering fan de modernisearring wie it fuortgean fan haadredakteur Diederik Bonarius, dy’t fan novimber 2014 ôf in funksje by RTL oannommen hie. Om it fernijingsproses net te fertraachjen waard dêrom in ynterim-haadredakteur beneamd yn de persoan fan Alex Beishuizen. Underwilens waard de winning foar in nije haadredakteur út ein set. Spesifyk op de radio ûnderfynt Omrop Fryslân tanimmende konkurrinsje. De harksifers binne hjirtroch ûnder drok komme te stean. Yn 2014 is besletten de radioprogrammearring oan te passen oan de easken fan dizze tiid. Dizze oanpassing waard yn de lêste moannen fan it jier tared troch ferskate wurkgroepen en sil yn maart 2015 ynfierd wurde.
25
7.1 Hark- en sjochsifers en online media Foar radio en telefyzje wurdt al jierren struktureel ûndersyk dien nei it tal sjoggers en harkers, it saneamde berik ûnder de Fryske befolking. It buro Intomart docht dat yn opdracht fan de stichting Kijk-en Luisteronderzoek. Sûnt twa jier lit Omrop Fryslân ek ûndersyk dwaan nei de wurdearring fan de programma’s troch it buro Kien. Ek online wurdt neigien wat it berik is foar de websiden en apps, meast troch Google Analytics.
Televyzje Sûnt septimber 2012 docht ûndersyksburo Kien alle fearnsjierren ûndersyk nei berik en wurdearring fan de TV-stasjons yn Fryslân. It ûndersyk bestiet út in mjitting ûnder in panel fan in lytse tûzen minsken oer 7 dagen. It panel wurdt elk fearnsjier wiksele. Omrop Fryslân kaam oer 2014 út op in gemiddeld deiberik fan 22 %, in lichte efterútgong neffens 2013. Mei in rapportsifer fan 7.5 wie de wurdearring foar de programma’s like heech as yn 2013.. 100 80
Totaal
60
Moanne
Radio
Online
Foar Omrop Fryslân Radio wurdt mear gebrûk makke fan it Continu Luister Onderzoek (CLO) dêr’t alle moannen yn byhâlden wurdt hoe’t de Fryske befolking mei radio omgiet. As graadmjitter jildt dêr it saneamd ‘merkoandiel’: hoefolle fan de radio-harkers stimme ôf op jo stasjon. Omrop Fryslân wie yn 2014 noch hieltyd de nûmer 1 en dus “merklieder”. Yn ferliking mei 2013 kaam it merkoandiel wol bot ûnder druk te stean. Mear en mear kiest it publyk foar muzykstjoerders en wurdt ynformaasje op oare wize garre. Mei in berik fan goed 90.000 Friezen deis is de Omrop fierwei de populêrste stjoerder.
Foar ynternet wie 2014 in moai jier foar de Omrop. Mei mear as 20 miljoen besites wie sprake fan in groei mei 24 % neffens 2013. Dy groei siet foaral yn mobyl ynternet, mei in ferdûbeling fan it tal besites. Wol lûkt de webside noch de measte minsken, mei 200.000 unike besikers de moanne. De besikers op de mobile apparaten binne wol loyaler, sy sykje sa’n 30 kear yn de moanne nei de content fan de Omrop. De apps mei nijsberjochten op de snoadfoans liene har ek makliker foar in koarte besite.
Arrow Radio Veronica 2,3% RadioNL 5,8% 3,4%
Waterstad FM
Omrop Fryslân 16,5%
5,3% Q-music
Dei
20
25000000
merkoandiel:
Wike
40
3,6%
7,1%
9,7% 10,9%
0
Radio 538
2012
2013
2014
Radio 1
20000000
15000000
Radio 2
6% 11,2% 2% 3FM Sky Radio
Bron: Kien
besikers:
10000000
tablet
Radio 4
5000000
berik:
smartphone
100000
0
80000 60000 40000
webside 2013
Bron: Google Analytics
20000 0
2014
ow rr 4 A FM o di ad Ra rst e at W NL ica n o di ro Ra Ve o di Ra o 1 di Ra sic u -m 2 Q o di 8 o Ra 53 di o di io Ra Ra ad ân l R y rys Sk p F ro m
O
27
8. FASILITEITEN De technyske wrâld is ien mei in protte dynamyk. Dat is ek te fernimmen by Omrop Fryslân. Njonken de deistige fasilitêre ynset by de programma’s en it 24/7 draaiende hâlden fan alle systemen, binne der ek ferskate fernijingsslaggen makke. Oan it begjin fan it jier binne alle editsets fernijd, sawol technysk as kwa ynrjochting en meubilêr. De romten binne ek better isolearre sadat men by lûdsbewurking gjin lêst mear hat fan de set derneist. It digitale fideo-argyf is útwreide mei 160 Terabyte oan hurde skiven. It systeem is dêrtroch stabiler en folle flugger wurden as mei de âlde tape-robot. Foar live-útstjoerings op lokaasje is in mobile studio makke. De wanden binne foar it grutste part fan
glês sadat der goed sicht is op de omjouwing. De studio is foar it earst ynset by it ferslach fjouwer dagen lang fan de Tallships yn Harns. Dat wie tagelyk ek it debút foar de nije TV-wein fan de Omrop. Mei dy wein kin live TV-registraasjes makke wurde mei help fan maksimaal 6 kamera’s. Foar planning en produksje is in grutte update kaam fan it planningssysteem Prompt. Dat is net allinnich bedoeld om it stabiler en flugger te meitsjen, mar ek om alderhande nije funksjonaliteiten ta te foegjen. Sa kin no sawol by it ynplannen as neitiid per programma sjoen wurde hoefolle minsken en oare middelen ynset binne. Op basis dêrfan is wichtige ynformaasje foarhannen wêrmei’t men bystjoere kin as it nedich is.
Op it mêd fan online media is der benammen in slach makke mei de webside foar de skoalbern. It eardere Tsjek.nl is folslein fernijd en hat in oare namme krigen: Skoal.tv. Der is in protte omtinken jûn oan in bettere tagonklikheid fan it audiofisuele materiaal en oan in ienfâldiger navigaasje op de side. Sa kin men makliker as foarhinne in kar meitsje op basis fan de leeftiid fan de bern. Belangryk wie ek de trochûntwikkeling fan de app foar mobyl en tablets, yn gearwurking mei de oare regionale omroppen. Yn 2014 hat de app dúdlik de webside ynhelle as grutste online platfoarm. Yn it begjin fan it jier binne der nije funksjonaliteiten yn de app bykaam, lykas live fideostreams en teletekst.
Organisatoarysk is ek it ien en oar feroare. Algemiene saken en húsfesting binne ûnderdiel wurden fan de ôfdieling fasiliteiten. Húsmasterstaken binne foar it grutste part outsourced en der is úteinset mei in fierdere profesjonalisearring op dat mêd. Der is yn 2014 ek bot nei de takomst sjoen. Yn it ramt fan de oankundige besunigings en feroarings fan it mediabestel yn 2017, wurdt ek sjoen nei fiergeande gearwurking tusken regionale omroppen. Der is troch it haad fasiliteiten ûndersyk dien nei de mooglikheden dêrfoar, sawol yn noardlik as lanlik ferbân. Pas yn 2015 sil definityf keazen wurde moatte.
29
9. MARKETING EN KOMMUNIKAASJE It ynsetten fan oare marketingtechniken en -middels foar programma’s en eveneminten, ûndersyk en it trochsetten en evaluearjen fan it ynsette belied. Dat wiene de wichtichste spearpunten op it mêd fan Marketing & Kommunikaasje yn 2014. Haaddoelstelling dêrby wie om in brede groep ynwenners fan Fryslân te berikken en te binen oan de Omrop. Sawol trou publyk as nije doelgroepen.
9.1 Belied en ûndersyk De lêste jierren leit de klam by Marketing & Kommunikaasje op de marketing oangeande de temakampanjes en (nije) programma’s. Dat belied
is ek yn 2014 trochset. Dêrby hat yn 2014 ekstra omtinken west foar ûndersyk en foar de ynset fan nije marketingmiddels. Njonken de gegevens fan it reguliere ûndersyk fan SKO is gebrûk makke fan de ûndersyksgegevens fan ûndersyksburo KIEN en ûndersyksburo Motivaction. Dêrneist hawwe wy in ûndersyk útfierd ûnder de Freonen fan Omrop Fryslân. De ûndersyksresultaten binne/wurde brûkt foar de ynfolling fan in strategysk marketingplan foar de kommende jierren, foar de ûntwikkeling fan in nije radioprogrammearring en fansels foar de evaluaasje en ûntwikkeling fan oare programma’s en projekten. Foar de ûntwikkeling fan it marketingbelied foar de kommende jierren wurdt gearwurke mei in ekstern buro.
9.2 Marketingkampanjes en middelen It ôfrûne jier wie der in tal grutte projekten dêr’t Marketing & Kommunikaasje in wichtige rol yn spile hat. Njonken de temawiken (Nostalgywykein, Simmer yn Fryslân, Fryske Muzykwike en Winterwiken) wiene dat: it Tallshipsevenemint yn Harns, de Special Olympics, de grutte fiedselbankbankaksje ‘Samen voor de Voedselbank’ fan de regionale omroppen en de nije programma’s: Moai Fryslân, DE UTFLECHT, Fryske Muzyk yn Eastenryk, Sân Stêden en Kening Hert & Harry Hazze. Dêrneist is Marketing & Kommunikaasje nau belutsen by rjochtstreekse útstjoeringen op de ynternetstjoerder Omroplive.nl.
By alle projekten binne njonken de fertroude kommunikaasjemiddels ek oare en fernijende kommunikaasjemiddels en marketingtechniken ynset. Bygelyks Facebook- en Twitterkampanjes, ludike promoasje op lokaasje, promoasje yn kranten en winkels en de Omropcam, in app dêr’t minsken sels grappige foto’s mei meitsje en ynstjoere koene. De ynset fan dy oare marketing- en kommunikaasjemiddels hat ûnder oaren as doel om ús publyk op in ynteraktive wize oan de Omrop te binen en om in bredere groep ynwenners yn Fryslân te berikken. Dat hat fertuten dien, sa docht bygelyks bliken út it grut tal reaksjes en ‘likes’ op de sosjale media by guon projekten en programma’s.
31 MOATST SJEN!
C P : N E S T A KA
Advertearje op TV
T E H N A V D IJ R T S D E W E T S K IJ R G N A L E B E DD N O R N É P O D R A O UW BILLB ? N Â L S Y R F IN R A A J
weer live n e ll u z C P e s k ij rl a ja ale van de n fi n e le a n fi e lv a h . Direct r zover; de n e e te it w z t e is h u b is e li d ju r o 0 o 3 v g l Woensda llen massaa u z n e z e ri F e d n e n rop Fryslâ ond. m to e O g r o n o e d rd n o e w d n o rd z a e o g lb worden uit conden bil e s 5 n e e l a z n e d ij tr deze weds n a v p o o fl a a n n e d voorafgaan zal in beeld o g lo s jf ri d e b w U troch….. e k k a m k li g o o m i waard me t/ rd u w a m m ra g Dit pro kampanjes komme troch de krêft fan werhelling ta . n e n ij h c rs Uteinlik is 95% fan de regionale begrutting helle. in better resultaat. ve Hoewol’t it dreech is om it yn sifers út te drukken, Spitigernôch is oars as ferline jier de lanlike omset eel mee v g o n u t jg ri k le a n fi wie yn 2014 foar it earst te fernimmen dat guon bot ûnderút gien. Dêrtroch is de algemiene begrutAllefimoannen n nijsbrieven ferstjoerd, der le ewurde namediabrosjuere e in nije lv a h e d n a v p o kampanjes net genôch respons krigen. Ferfolchting net helle en is dy úteinlik op 90% útkommen. is mei aktuele ynlisblêden o fl a a n n e d n a a fg e finale ra o n o a v v s p kampanjes wurde dêrom soms net mear boekt ofrd kommen en der binne spotsjes makke omdnije o a o o fl a lb il a b n 4 n e e d d n t aas wêze fan de waar te itgezo oer de drompel te heljen om by eekn uadvertearders útsteld. Dat kin inNgefolch De regionale online ferkeapnûntwikkele him rd o w n e d o c e s 0 1 vanen der is mear oan bannerposysjes Omrop Fryslân te advertearjen. nimmen ferskowing by it publyk fan tradisjonele ecommerc dit ia jierl’posityf Dy ssille yn maart worden m a a n jf ti ri a d it e c b li e w ‘f u n n e e e media nei online. Er zal en pre-rolls ferkocht. Dy baten kinne net tippe etoopondedstjoerder komme. g2015 n e rd o w o g lo w u l a z ierin fan tradisjonele media. Mar de Ooanokde hynkomsten . n e k k lo b e m la c re 8 in alle 1 md.
10. REKLAME De trend fan 2013 hâldt ek yn 2014 stân. Advertearders hawwe lytsere budzjetten en sette dêrom koartere kampanjes yn. Yn stee fan dat oan it begjin fan it jier op basis fan in marketingstrategy ynkocht wurdt, meitsje in soad advertearders de kar om last minute yn te keapjen. Dat betsjut in soad ekstra wurk foar de akkountmanagers en de reklameplanning, foar lytsere bedraggen.
33
H C A L S R E F R IE J L A A J S 11. SO 11.1 Personiel De mediawrâld feroaret, hark- en sjochgedrach fan publyk en technyske ynnovaasjes binne dêr foarbylden fan. Dat betsjut dat mediabedriuwen as Omrop Fryslân oare easken oan de organisaasje en de meiwurkers stelle. In moai foarbyld dêrfan is dat by de Omrop yn 2014 de “MOJO”-sjoernalist syn yntree die, in redakteur dy’t mei de “smartphone” items makket, as MObile JOurnalist. Foar meiwurkers betsjut dat in ferbreding en ferdjipping tagelyk. Sa is de organisaasje hieltyd mear dwaande mei it geskikt meitsjen fan meiwurkers foar har “nije”rol en tagelyk mei it sykjen fan gaadlike kandidaten foar taken dy’t no net ynfolle wurde kinne. Yn febrewaris is in nije controller oannaam foar de organisaasje. Mei syn komst binne de prosessen op finansjeel en organisatoarysk mêd trochljochte
en is in start makke om nij belied te formulearjen. Yn oktober hat haadredakteur Diederik Bonarius de Omrop ferlitten foar in baan by RTL Nederlân. Oant de Omrop in nije haadredakteur fûn hat en dy begjinne kin, is dy funksje ynfolle troch Alex Beishuizen dy’t romme ûnderfining hat yn sjoernalistike organisaasjes. Neist de fakatuere foar haadredakteur wiene der tal fan oare funksjes (yntern en ekstern) dy’t iepenstien hawwe. Boppedat hat dit jier in tariedingsjier west foar belied oangeande nij talint, de Omrop wol yn 2015 fyf nije jonge meiwurkers oannimme foar in traineeship, we sjogge út nei harren komst.
11.2 Organisaasje Funksjes skowe mear yninoar of nei-inoar ta, redaksjonele ûnderwerpen binne net mear bûn oan ien titel of programma, de organisaasje rjochtet him
hieltyd mear op content foar meardere platfoarms. De hjoeddeistige organisaasjefoarm fan de redaksje is net mear passend foar dizze tiid. Der is in start makke mei it ûntwikkeljen fan in nije organisaasjestruktuer mei as doel de organisaasje doelmjittiger wurkje te litten. Der is in nij systeem foar it roasterjen fan meiwurkers oankocht en ymplemintearre. Dêrby is de kar makke om earder ynsjoch te krijen yn de winsken fan meiwurkers. Sadwaande kin fierder foarút sjoen wurde yn de planning en kin de organisaasje better stjoere. Yn 2015 moat ferplicht oergien wurde nei in oar fiskaal systeem, de saneamde “wurkkosteregeling”. De Omrop hat dêrfoar al har personiele foarsjenningen tsjin it ljocht hâlden en yn oerlis mei de UR de regelingen oanpast oan dy nije wetjouwing.
11.3 Frysk Omrop Fryslân is de iennige omrop yn it Frysk. Op inisjatyf fan meiwurkers is dat ûnderwerp op ’e nij op de aginda set. In wurkgroep hat plannen makke en dy oan it MT foarlein. Ien fan de plannen , “in taaltoets foar alle meiwurkers”, sil in spearpunt wurde foar 2015.
11.4 BHV De organisaasje foar bedriuwshelpferliening hat in yngeande opfrisbeurt hân. Der binne nije BHV-ers bykaam mar ek in nije ploechlieder en in nij haad.
Personielsbestân (leden) ferdield nei âldenskategory en man/frou
11.5 Sosjaal jierferslach yn sifers Peildatum: 31 desimber 2014
Leeftydskategory
Man
Frou
Totaal
Oantal FTE’s ferdield nei
15 t/m 24 jaar
0
Ôfdieling
Programma
Technyk
Reklame
Fierder
Totaal
25 t/m 34 jaar
12
5
17
51,61
27,61
5,89
11,67
96,78
35 t/m 44 jaar
18
13
31
45 t/m 54 jaar
29
18
47
55 t/m 59 jaar
7
7
14
60+ jaar
6
1
7
Totaal
72
44
116
Personielsbestân (leden) ferdield nei funksjegroep en man/frou Skaal
Man
Frou
Totaal
A
0
B
0
C
2
2
D
1
1
E
1
3
4
F
16
12
28
Bepaalde tiid
G
33
20
53
Unbepaalde tiid
H
15
6
21
Totaal
J
4
4
K
2
2
Personele mutaasjes
L
0
Oantal personielsleden 31.12.2013
M
1
1
Ynstream
1
Fier boppe de noarm
73
43
116
Utstream
7
Boppe de noarm
11
Konform de noarm
98
Totaal
Leeftyd personielsleden trochinoarhinne Arbeidsoerienkomsten
46
Syktefersom oantallen (ekslusyf kreamferlof) 3
Koart fersom
93
113
Middellang fersom
12
116
Lang fersom Totaal oantal fersommen
122
Oantal personielsleden 31.12.2014
Yn de skaal
Utrin Ein fan skaal de skaal
Totaal
116
Bedraggen (realisearre útjeftes) 31.12.2014 Leankosten
A
0
Opliedingskosten
B
0
Freelancekosten
C
2
2
Wêrfan kosten foar Tentoo ensaf.
D
1
1
E
2
2
4
F
3
24
1
28
Fersompersintaazje
G
20
24
9
53
Fersomduer trochinoarhinne
H
6
10
5
21
Meldingsfrekwinsje
J
2
2
4
K
2
2
L
M
1
1
34
64
18
116
Totaal
113
Leden
Personielsbestân (leden) ferdield nei ynskaling nei funksjegroep
8
6.982.105
Oantal beoardielingspetearen 0
Te ûntwikkeljen
Fier ûnder de noarm
Totaal
109
121.732 1.983.229 981.647
Wurkpaadtrajekten Persintaazje meiwurkers
4,00%
Syktefersom feiten (eksklusyf kreamferlof) 2,91 7 0,93
35
Ried fan Kommissarissen
Algemien Direkteur Jan Koster
Programma Beliedsbepalend Orgaan
Omrop Fryslân Reklame Simonia van Dijk
Controller Egbert van Dijk
Marketing en Kommunikaasje Jitske de Hoop
P&O Ype van Kammen
Haadredaksje Diederik Bonarius
Sjef Nijs en Sport Sybren Terpstra
Koördinator Nijs en Sport Sybren Terpstra a.y.
Haad fasiliteiten / Alg. Saken Jouke Algra
Sjef Kultuer Piter Zwart
Koördinator Nijs en Sport Afke Meekma
Koördinator Kultuer Jacqueline Spendel
1ste kameraman Abe Visser
1ste programmatechnikus Martin Wijbenga
1ste editor Susan Zwerver
1ste meiwurker TV produksjes Wibo Grimmius
1ste technikus Henk Dijkstra
1ste planner Frederik Kampstra
37
39
12. NEDERLANDSE SAMENVATTING 12.1 Inleiding Omrop Fryslân heeft in 2014 erkenning gekregen voor zijn strijd om als zelfstandige onafhankelijke regionale omroep in Fryslân te blijven bestaan. Een fusie met de landelijke omroep, zoals voorgesteld door het kabinet Rutte 2, is van de baan. De staatssecretaris van OCW heeft nu ook het behoud van 13 zelfstandige regionale omroepen, geworteld in de regio’s, hoog in het vaandel. Wel zal in een nieuwe structuur vanaf 2017 een bezuiniging van 17 miljoen euro gerealiseerd moeten worden. In het verslagjaar is een clustermodel ontworpen, waarin regionale omroepen intensief samenwerken om de besparingen zo in te richten dat de programmering zo veel mogelijk in stand blijft. In het cluster Noord werken de drie noordelijke omroepen aan de concrete invulling van dit model. De zelfstandigheid van de drie (hoofd) redacties is daarbij uitgangspunt. In dat krachtenveld is bij elke gelegenheid tot in beide kamers van de Staten-Generaal steeds de bijzondere positie benadrukt die Omrop Fryslân vervult, als enige zender in de tweede rijkstaal, het Fries. Een Fries(talige) omroep geeft gezicht aan de meertaligheid in onze regio, is sterk in de gemeenschap geworteld en vormt een (cultureel) platform voor de Friese taal en cultuur. Een wettelijke verankering van deze positie in de nieuwe Mediawet is
in 2014 dichterbij gekomen door een aanhoudende lobby binnen Roos, bij OCW en in het parlement.
12.2 Profiel Omrop Fryslân Stichting Omrop Fryslân is de publieke regionale radio- en televisiezender in Fryslân. Het bedrijf is in 1988 als zelfstandig radiostation ontstaan maar is al actief sinds 1946. Vanwege de status van het Fries als tweede rijkstaal maakt Omrop Fryslân ook documentaires en schooltelevisieprogramma’s voor de landelijke publieke omroep. Vanaf 1994 maakt Omrop Fryslân regionale televisie. Sinds 2000 beschikt de Omrop over een website en sinds 2013 ook over verscheidene applicaties voor mobiel internet. Omrop Fryslân Reclame zorgt voor de verkoop van reclameruimte op de zenders. Omrop Fryslân is daarmee een multimediabedrijf. Sinds 2002 heeft de Omrop een bestuursstructuur met een Raad van Commissarissen, een Programmabeleidbepalend Orgaan (PBO) en een statutair directeur als enig en algemeen bestuurder. De onafhankelijkheid van de (hoofd)redactie wordt in een redactiestatuut gegarandeerd. De naam Omrop Fryslân houdt in: regionaal herkenbaar, actueel, onafhankelijk, betrouwbaar, toegankelijk, onderhoudend en divers. En: Fries,
van belang en interessant voor elk deel van Fryslân en voor alle Friezen; het podium voor maatschappelijke discussie in deze provincie; betrokken bij en onderdeel van het dagelijkse Friese leven. Dit uit zich ook in de voertaal in de programma’s, het Fries. Een publieke omroep is geen instituut voor taalbevordering, maar Omrop Fryslân is de facto wel één van de belangrijkste actoren in het beleid tot behoud en bevordering van deze taal. De regionale omroep van Fryslân is een van de best beluisterde en bekeken regionale publieke stations in Nederland. Omrop Fryslân Radio is op afstand marktleider in de provincie. Hieronder in het kort een aantal kerncijfers van Omrop Fryslân. • • • • • • • • • • •
118 mensen in vaste dienst, 96,8 fte’s 143 freelance medewerkers jaaromzet van 14,6 miljoen inkomsten uit de reclame 1,6 miljoen 24 uren radio per dag 24 uur internetradio 1½ uur ‘verse’ regionale televisie per dag dagbereik radio gemiddeld 16,3 % dagbereik televisie gemiddeld 16,7 % internet gegroeid naar 20.948.346 bezoeken(+ 24%) rapportcijfer voor de Omrop als geheel in onderzoek Kien: 7.5
12.3 Bestuurlijk De Raad van Commissarissen is in het verslagjaar vijf keer bijeen geweest. De samenstelling bleef onveranderd. De jaarrekening 2013 werd vastgesteld in de bijeenkomst van 15 april, de begroting voor 2015 in de bijeenkomst op 2 september 2014. Het boekjaar 2014 is afgesloten met een negatief resultaat van € 537.000,--. Dit bedrag wordt vrijwel geheel veroorzaakt door het later dan begroot uitzenden van ‘de Keet’. De kosten van deze TV-dramaserie, die in 2013 is geproduceerd, maar in 2014 uitgezonden, komen dit boekjaar ten laste van het resultaat. Om deze reden was in 2013 een hoger dan begroot resultaat behaald. Afgezien van dit effect was 2014 voor Omrop Fryslân financieel bezien een gunstig jaar. Solvabiliteit en liquiditeit (Current-Ratio) zijn met respectievelijk 0,59 en 2,26 goed. Het uiteindelijke resultaat is mede bepaald door een onderschrijding van de vaste personeelskosten door vastgesteld beleid, alsmede hogere incidentele baten dan gewoonlijk door programmaprojecten rond Leeuwarden Europese Culturele Hoofdstad 2018 en een lagere omzet bij de reclameverkoop. De Raad van Commissarissen is tevreden over het exploitatieresultaat.
12.4 Organisatie In 2014 is meer bekend geworden over het nieuwe
omroepbestel dat vanaf 2017 geldt. Staatssecretaris Dekker kwam na de zomer met zijn Mediabrief waarin hij het belang van de regionale omroep onderstreept. Met programma’s voor en vanuit de regio wordt de maatschappelijke samenhang bevordert. Zijn plan voor een integratie met de landelijke NPO werd ingetrokken. Wel zal de regionale omroep nieuwe stijl bestuurlijk eenvoudiger ingericht worden en efficiënter moeten werken. In het politieke debat over de toekomst van de media is vanuit het bestuur van Omrop Fryslân steeds gehamerd op de speciale positie van Omrop Fryslân die immers uitzendt in de Friese taal. Nieuwe bezuinigingen staan haaks op het ook door het Rijk uitgesproken standpunt dat de Friese omroep voldoende budget nodig heeft om een brede programmering op de regionale televisie in de Friese taal te realiseren. Door het aannemen van de motie Heerma kwam er ruimte om verder overleg te voeren om deze Friese belangen ook naar voren te laten komen in de uitwerking van het wetsvoorstel. De regionale omroepen verenigd in ROOS zijn van plan door vergaande samenwerking een bezuiniging van 17 miljoen euro te realiseren. Het beleid wordt meer centraal vastgesteld, de uitwerking blijft in de regio bij een zelfstandige (hoofd)redactie. Helder moet zijn dat het eigen geluid van Omrop Fryslân niet mag verdwijnen door meer samenwerking. Een eigen omroep voor Fryslân sluit immers aan bij Europese verdragen over minderheidstalen, bij het advies van de Commissie Hoekstra en bij de afspraken tussen het Rijk en de Provincie Fryslân (BFTK). De inzet blijft: een eigen zender met een brede programmering van nieuws en cultuur, voldoende middelen om die taak uit te voeren en borging van de afspraken in de
nieuwe Mediawet.
12.5 Personeel De mediawereld is volop in beweging. Het kijk- en luistergedrag van het publiek verandert en technische innovaties volgen elkaar snel op. Dit betekent ook dat mediabedrijven als Omrop Fryslân andere eisen aan de medewerkers en de organisatie moet stellen. In 2014 deed bij de Omrop de ‘Mojo-journalist’ zijn intrede, een redacteur die met de mobiele telefoon bijdragen maakt. Voor de medewerkers betekent dit verbreding en verdieping van de functie. Voor de organisatie betekent vernieuwing een verandering van de structuur, met name op de redactie. Functies verdwijnen, veranderen of schuiven in elkaar. In 2014 is gewerkt aan het ontwikkelen van een nieuwe organisatiestructuur met als doel doelmatiger te opereren. Ook is beleid ontwikkeld om nieuw talent aan te trekken door te werken met trainees. Op initiatief van de medewerkers is het onderwerp “beheersing Friese taal” op de agenda gezet. Een werkgroep heeft hier plannen voor ontwikkeld die aan het MT zijn voorgelegd. Een van de plannen behelst een taaltoets voor alle medewerkers, een speerpunt voor 2015.
12.6 Programmering Programmatisch was 2014 een stabiel jaar. Er zijn op radio en televisie geen grootscheepse aanpassingen geweest of veranderingen doorgevoerd. Meest in het oog springend is de introductie van zogenoemde ‘visual radio’. Dit is het op televisie in beeld brengen van radio-uitzendingen. Wekelijks gebeurde dit bij de uitzending van Noardewyn Live op vrijdagmiddag.
In december hadden alle regionale omroepen de actie ‘Samen voor de voedselbank’. Ook bij deze actie werd bij Omrop Fryslân visual radio gemaakt. De berichtgeving over spontane giften en acties van Friese verenigingen, scholen en particulieren leverde uiterst levendige en opbeurende televisie en radio op.
radioprogrammering aan te passen aan de eisen van deze tijd. Deze aanpassing werd in de laatste maanden van het jaar voorbereid door diverse werkgroepen en zal in maart 2015 worden ingevoerd.
Het belang en de inzet van online kanalen zijn opnieuw gegroeid in 2014 en zullen blijven groeien. Het gebruik van de website en de apps nam toe met meer dan 20 procent en er is geen reden om aan te nemen dat die groei op korte termijn zal stagneren. De redactie kiest er daarom steeds vaker voor om berichtgeving eerst online te plaatsen en daarna pas via radio en televisie verslag te doen.
De wereld van mediatechniek vertoont veel dynamiek. Dat was in 2014 zeker ook bij de Omrop het geval. Naast de dagelijkse facilitaire inzet voor de programma’s en het 24/7 draaiend houden van alle systemen zijn er verscheidene vernieuwingsslagen gemaakt. Alle editsets zijn vernieuwd, het digitale videoarchief is met 160 Terabite uitgebreid en voor live uitzendingen op locatie is een mobiele studio in gebruik genomen. Het geheel werd voor het eerst ingezet bij de verslaggeving rond de Tallships in Harlingen, in combinatie met de eigen TV-wagen van de Omrop van waaruit live TV registraties gemaakt kunnen worden met maximaal 6 camera’s. Online werd de website Skoal.TV ingevoerd als opvolger van Tsjek.nl. De toegankelijkheid is verbeterd en de navigatie vereenvoudigd, zodat audiovisueel materiaal makkelijker gekozen kan worden op basis van de leeftijd van de doelgroepen. Belangrijk was ook de doorontwikkeling van de app voor mobiel en tablets, samen met de andere regionale omroepen. De app heeft inmiddels de website ingehaald als grootste online platform. Met het oog op de toekomst heeft het Hoofd Faciliteiten in 2014 onderzoek gedaan naar de mogelijkheden voor vergaande samenwerking met andere omroepen, zowel in noordelijk als landelijk verband. Definitieve keuzes worden gemaakt in 2015.
Daarnaast zoeken redacteuren en programmamakers in toenemende mate direct contact via sociale media. Facebook, Twitter en andere sociale platforms worden niet alleen gebruikt om verslag te doen, maar ook om het gesprek aan te gaan met mensen. Hierdoor krijgen steeds meer mensen een stem in de programma’s en online uitingen. De redactie heeft gedurende 2014 een forse modernisering voorbereid. Deze modernisering heeft betrekking op de organisatie, de werkwijze en de inhoudelijke strategie en zal in 2015 zijn beslag krijgen. Alle deelredacties worden omgevormd tot één redactie die voor alle uitingsvormen van Omrop Fryslân content produceert. Specifiek op de radio ervaart Omrop Fryslân toenemende concurrentie. De luistercijfers zijn hierdoor onder druk komen te staan. In 2014 is besloten de
12.7 Faciliteiten
41
12.8 Marketing en Communicatie In 2014 is de aanpak van de afdeling Marketing & Communicatie toegespitst op de inzet van andere technieken en middelen ter ondersteuning van programma’s en evenementen. Hoofddoelstelling bleef om een brede groep inwoners van Fryslân te bereiken en te binden aan de Omrop. Zowel trouw publiek als nieuwe doelgroepen. In veel projecten speelde Marketing & Communicatie een belangrijke rol. Naast de themaweken (Nostalgywykein, Simmer yn Fryslân, Fryske Muzykwike en Winterwiken) waren dat: het Tallshipsevenement in Harlingen, de Special Olympics, de actie Samen voor de Voedselbank van de regionale omroepen en de nieuwe programma’s Moai Fryslân, DE UTFLECHT, Fryske Muzyk yn Eastenryk, Sân Steden en Kening Hert & Harry Hazze. Bij alle projecten zijn naast de vertrouwde communicatiemiddelen ook andere en vernieuwende elementen toegepast. Facebook- en Twittercampagnes, ludieke promotie op locatie en de introductie van de Omropcam, een app waarmee het publiek zelf foto’s kon maken en inzenden. Zodoende is een bredere groep inwoners in Fryslân aangesproken en bereikt, zoals blijkt uit het grote aantal reacties en ‘likes’ op de social media bij sommige projecten en programma’s.
12.9 Reclame De reclame-afdeling had ook in 2014 last van veel onrust in de markt. Adverteerders met kleinere
budgetten kiezen voor kortere campagnes, die ook vaak last minute ingekocht worden. Extra werk voor de accountmanagers bij een lagere omzet. Voor het eerst in jaren kwam op sommige campagnes onvoldoende respons, mogelijk als gevolg van een verschuiving van het publiek van traditionele media naar online. Toch wist de afdeling nog 95% van de regionale begroting te halen. De landelijke omzet ging sterk onderuit, waardoor de algemene begroting niet gehaald werd. Positief was de ontwikkeling online, met een groei aan verkoop van bannerposities en pre-rolls. Elke maand is een nieuwsbrief verschenen en ook kwam er in 2014 een nieuwe mediabrochure met actuele inlegvellen. Voor 2015 werd gewerkt aan het maken van wervende spots om adverteerders te bewegen bij Omrop Fryslân reclameseconden in te kopen.
12.10 Ondernemingsraad De Ondernemingsraad van Omrop Fryslân heeft in 2014 iedere maand vergaderd, in eigen geleding en met de directie, behalve in juli. Ook is er tweemaal overleg geweest met de Raad van Commissarissen, over de jaarrekening, de begroting en het jaarverslag. Met de redactieraad en de vakbonden is gesproken over de veranderingen die de komende jaren worden verwacht. De raad bestond in 2014 uit de volgende personen: Wim Brons (voorzitter), Maaike van Dijk (secretaris) en de leden René van Dijk, Gurbe Douwstra, Frans Slaterus en Hiltsje Talsma. In de loop van
het jaar zijn de plaatsen van Wim Brons en Gurbe Douwstra ingenomen door Roelof de Vries, Jacoba Beiboer en Onno Falkena. De Ondernemingsraad werd met 7 leden weer compleet en koos Maaike van Dijk tot voorzitter. Zaken die veel aandacht vroegen in 2014 waren de invoering van de werkkostenregeling waarover de OR het eens is geworden met de directie; de gang van zaken rond interne vacatures en de aanpassing van het Handboek; de mogelijke gevolgen voor het personeel van een nieuwe radioprogrammering per 1-1-2015. In samenwerking met de directie is gewerkt aan de opzet van een medewerkerstevredenheidsonderzoek, waarvan de uitvoering begin 2015 ter hand zou worden genomen. Aan het einde van het jaar is een begin gemaakt om met de ondernemingsraden van alle 13 regionale omroepen een platform op te richten specifiek voor de veranderingen die debet zijn aan de nieuwe opzet van de regionale omroepen. Terugblikkend op 2014 constateert de Ondernemingsraad dat het nodig was prioriteiten te stellen. Grote onderwerpen zoals het proces “van 2 naar 1 redactie” en de digitale strategie van Omrop Fryslân zijn voor verdere behandeling doorgeschoven naar het jaar 2015.
12.11 Redactieraad
worden om de vanouds sterke maatschappelijke positie van Omrop Fryslân te behouden. Bij de traditionele media radio en televisie is sprake van een daling in de luister- en kijkcijfers. Steeds beter weet het publiek de Omrop te vinden op de digitale platforms, de website, de apps en de social media. Het mediagedrag van de Friezen verandert in rap tempo. Redacties zullen in aanpak en werkwijze mee moeten veranderen om van betekenis te kunnen blijven voor een breed publiek. Vanuit die achtergrond heeft de redactieraad in 2014 overleg gevoerd over het proces om verschillende deelredacties bij elkaar te voegen, veranderingen door te voeren in de aanpak bij de radio en internet een veel belangrijker rol toe te kennen. Veranderingen die tot doel hebben dichter bij ons publiek te komen en ook meer interactie te realiseren. Over nut en noodzaak van al deze veranderingen was en is nog steeds discussie. Dat past ook bij kritische journalisten die mee willen praten over veranderingen. De redactieraad stelt zich voor samen met een nieuwe hoofdredacteur te komen tot een helder visiedocument. Hierin moet staan welke rol de Omrop de komende jaren in Fryslân wil spelen, welke programma’s hierbij passen en wat de rol zal zijn van internet. De Redactieraad bestond in 2014 uit Joline Dalstra, Albert Jensma, Annet Huisman, Bart Kingma, Arjen de Boer en Eric Ennema (voorzitter).
De Redactieraad heeft zich in 2014 intensief beziggehouden met de vraag wat er gedaan moet
43
45
13. JAARREKENING Directieverslag Omrop Fryslân heeft in 2014 op verscheidene fronten erkenning gekregen voor de strijd om het behoud van een zelfstandige onafhankelijke regionale omroep in Fryslân. De kabinetsplannen voor een fusie met de landelijke omroep zijn van de baan. De Raad voor de Cultuur ziet voor de regionale omroep juist een spilfunctie voor versterking van de regionale journalistiek, in samenwerking met kranten en lokale omroepen. Een gezonde democratie kan immers niet zonder onafhankelijke en kritische media. Televisie, radio en kranten zijn nog steeds niet weg te denken. Tegelijkertijd is in 2014 met de explosieve groei van mobiel internet nog duidelijker geworden dat dit digitale platform de toekomst heeft. De Omrop wil hier kansen pakken en als aanbieder van nieuws en informatie ook in de digitale wereld positie kiezen. Door het aanbieden van content die wordt gewaardeerd, voor alle Friezen die op ons rekenen. Gemaakt
door betrokken medewerkers, die voor hun inzet in 2014 ook op deze plaats een dankwoord verdienen.
De omgeving van Omrop Fryslân in 2014 Na gedwongen ontslagen in 2013 kwam de Omrop in 2014 in rustiger vaarwater. De formatie is nog iets gekrompen door vrijwillig vertrek en natuurlijk verloop. Op de afdelingen wordt met minder medewerkers in vaste dienst het werk nu anders aangepakt. Bedrijfsbreed wordt gestreefd naar meer efficiency, een proces dat ook de komende jaren voortgezet zal worden met het oog op de aangekondigde bezuinigingen bij de regionale omroepen in 2017. Rekening houdend met deze ontwikkeling blijft ook in 2015 het personeelsbeleid erop gericht te investeren in de kwaliteit van de medewerkers en hen te faciliteren bij een veranderende taakinvulling. In 2014 is de planning en controlcyclus verscherpt zodat van alle programma’s de kosten nu beter in beeld zijn. Deelredacties zijn in elkaar
geschoven en ondergebracht op één werkvloer. De redactionele werkprocessen zijn met behulp van een extern bureau beschreven en geanalyseerd. Er is een andere werkwijze ontworpen - meer stroomlijning ter voorkoming van dubbel werk - zodat in 2015 meer capaciteit beschikbaar is om de content van de omroep naar steeds meer platforms te verspreiden. De focus komt op het proces ‘internet eerst’. In 2014 is onder andere geïnvesteerd in de aanpassing van editsets, het video-archief en de aanschaf van een mobiele TV-studio. Significante investeringen in de toekomst zullen vooral afhankelijk zijn van de invulling van de beoogde samenwerking in noordelijk verband, waartoe in 2014 de eerste stappen zijn gezet. Internet is in 2014 sterk gegroeid, maar liefst 22% in de plus. Nog steeds trekt de website omropfryslan.nl de meeste bezoekers, maar bij de apps voor telefoon en tablet is het aantal bezoeken verdubbeld in 2014.
Ook op social media zijn grote stappen gezet, vooral het resultaat van het plaatsen van meer relevante content. De verschuiving in het medialandschap van traditioneel naar digitaal zet door. Internet groeit waar kijk- en luistercijfers dalen. Omrop Fryslân radio is nog altijd het best beluisterde station in onze provincie en maakt zijn reputatie als marktleider waar. In 2014 is hard gewerkt aan een nieuwe aanpak op de radio die in het voorjaar 2015 zou ingaan.
Financieel Het boekjaar 2014 is afgesloten met een negatief resultaat van € 537.000,-. Dit bedrag wordt vrijwel geheel veroorzaakt door het later dan begroot uitzenden van ‘De Keet’. De kosten van deze TV-dramaserie, die in 2013 is geproduceerd is, maar in 2014 uitgezonden, komen conform de verslaggevingsrichtlijnen, dit boekjaar ten laste van het resultaat. Om deze reden was in 2013 een hoger resultaat behaald dan begroot. Afgezien van dit effect was 2014 financieel bezien voor de Stichting Omrop
Fryslân een goed jaar. Solvabiliteit en liquiditeit (Current Ratio) zijn met respectievelijk 0,56 en 2,26 goed. Het uiteindelijke resultaat is beïnvloed door de volgende zaken:
veranderend mediagedrag, wat zorgt voor een lager bereik van traditionele media als radio en televisie.
•
De Omrop loopt geen bijzondere krediet-, liquiditeit- of renterisico’s. Derhalve acht de directie/ management het niet noodzakelijk om hier risico-mitigerende maatregelen voor te nemen zoals het gebruik van derivaten. In 2014 is vast komen te staan dat de regionale omroepen gezamenlijk per 2017 € 17 miljoen minder subsidie verkrijgen van het ministerie van OCW. Binnen het samenwerkingsverband ROOS is besloten deze taakstelling naar rato te verdelen over vijf clusters. In het cluster Noord willen de omroepen van Fryslân, Groningen en Drenthe de taakstelling realiseren door vergaande samenwerking , ‘shared services’, op het gebied van faciliteiten, P&O en Sales. Voor Omrop Fryslân is een budgetvermindering van 1,3 miljoen voorzien. De redacties blijven onafhankelijk en werken samen voor zover zulks de eigen regionale identiteit niet in de weg staat.
•
•
een onderschrijding van de vaste personeelskosten door vastgesteld beleid incidentele baten in verband met de projecten Leeuwarden Culturele Europese Hoofdstad 2018 en Frysk Mediasintrum, (beide provincie Fryslân) lagere omzet bij de verkoop van reclame, met name landelijk.
De Omrop heeft met financiële steun van de provincie Fryslân het initiatief genomen voor het oprichten van een Frysk Mediasintrum. Ook is in 2014 een experiment gestart voor samenwerking met de lokale omroep in de gemeente Súdwest-Fryslân. Acties die bedoeld zijn om niet zozeer de belangen van de omroep maar meer die van de inwoners van Fryslân te dienen. De regionale media staan onder druk en onderzoeken hoe door meer samenwerking de journalistieke slagkracht versterkt kan worden. De lagere omzet bij de reclameverkoop zit vooral in de landelijke verkoop. Dit kan het gevolg zijn van
Risico
Toekomst In 2014 is meer bekend geworden over het nieuwe omroepbestel dat in 2017 zal functioneren. Staatssecretaris Dekker (OCW) onderstreept in zijn Mediabrief die na de zomer verscheen, het belang van regionale omroep. Programma’s gemaakt voor en vanuit de regio bevorderen de onderlinge band en samenhang in de maatschappij. In het politieke debat over de toekomst van de media kwam Omrop Fryslân regelmatig aan bod. Steeds heeft de directie, in overleg met het provinciaal bestuur, gehamerd op de speciale positie van de Omrop, die immers zijn programma’s uitzendt in de tweede rijkstaal. Zowel in de Tweede als de Eerste Kamer is de staatsecretaris vanuit verscheidene partijen voorgehouden dat hij rekening moet houden met eerdere afspraken over de Omrop, die ook volgens Europese afspraken voldoende financiële middelen moet hebben om een brede en veelzijdige TV-programmering te kunen realiseren in de Friese taal. Aanvankelijk hield de staatssecretaris de boot af, maar ondersteund door een motie van het Kamerlid Heerma (CDA) is er ruimte ontstaan voor verder overleg. De definitieve
wetsvoorstellen worden medio 2015 verwacht. Het samenwerkingsverband van regionale omroepen ROOS zal in de toekomst als centraal bestuur functioneren, al dan niet via een cluster. Ook in de visie van de staatssecretaris blijft de regionale omroep bestaan als onafhankelijke journalistieke organisatie, waarvan de hoofdredacteur het boegbeeld vormt. Helder moet zijn dat het eigen geluid van Omrop Fryslân niet mag verdwijnen door meer samenwerking. Een eigen omroep sluit immers aan bij het door Nederland geratificeerde Europees Verdrag voor Minderheidstalen, bij het advies van de ‘commissie Hoekstra’ en bij de afspraken tussen rijk en provincie vastgelegd in opeenvolgende bestuursafspraken (BFTK). Wij blijven dit benadrukken: Omrop Fryslân heeft recht op een brede programmering (nieuws en cultuur), voldoende middelen om die taak uit te voeren en een borging van deze aspecten in de nieuwe Mediawet. Jan Koster 15 april 2015
47
BALANS EN EXPLOITATIEREKENING Balans Exploitatierekening Kasstroomoverzicht Toelichting Overige gegevens Kengetallen
48
49
Balans Na resultaatbestemming
ACTIVA
2014
2013
PASSIVA
2014
2013
EIGEN VERMOGEN
VASTE ACTIVA Materiële vast activa Bedrijfsgebouwen en - terreinen
€
1.907.997
€
2.062.109
Inventaris en inrichting
€
156.349
€
174.670
Vaste bedrijfsmiddelen
€
1.573.470
€
1.372.863
Niet aan de bedrijfsuitoefening dienstbaar
€
-
€
-
Risicoreserve exploitatieoverschotten
€
3.629.219
Risicoreserve herwaardering
€
674.676
Bestemmingsreserve projecten
€
475.000
Algemene reserve
€
4.303.895
Reserve voor media-aanbod
€
-62.050
VOORZIENINGEN
€
1.351.992
€
988.357
€
28.031
€
29.518
1.077.561
€
1.346.801
Financiële vaste activa Deelnemingen
€
7.500
€
7.500
VLOTTENDE ACTIVA
LANGLOPENDE SCHULDEN
Voorraden
€
52.871
€
551.570
Schulden aan kredietinstellingen
Handelsdebiteuren
€
383.786
€
494.561
KORTLOPENDE SCHULDEN EN OVERLOPENDE PASSIVA
Belastingen en premies sociale verzekeringen
€
146.179
€
267.612
Schulden aan leveranciers
€
Overige vorderingen
€
1.010.420
€
1.089.063
Overlopende passiva
€
28.042
€
44.219
Overlopende activa
€
159.262
€
689.044
Overige schulden
€
458.609
€
390.106
Liquide middelen
€
1.788.245
€
868.904
TOTALE ACTIVA
€
7.186.080
€
7.577.896
TOTALE PASSIVA
€
7.186.080
€
7.577.896
Vorderingen en overlopende activa
50
51
Exploitatierekening (categoriale indeling)
Kasstroomoverzicht 2014
2013
BATEN
2014
2013
Kasstroom uit operationele activiteiten - Bedrijfsresultaat
€
-550.586
€
901.295
- Afschrijvingen en waardeverminderingen
€
848.976
€
916.212
- Mutaties van voorzieningen
€
363.635
€
-117.296
€
-1.243.758
€
456.453
- bekostiging
€
1.675.648
€
1.675.647
- subsidies
€
10.406.908
€
10.479.003
Reclamebaten
€
1.572.451
€
1.718.573
- Bijdragen van derden / sponsorbijdragen
€
729.778
€
683.550
- Barteringbaten
€
76.037
€
89.726
Veranderingen in werkkapitaal
- Baten uit nevenactiviteiten
€
44.545
€
42.830
- Toename handelsvorderingen
€
110.775
€
-66.726
- Overige
€
47.269
€
242.875
- Toename overlopende activa
€
610.969
€
-275.304
Som der baten
€
14.552.636
€
14.932.204
- Toename (omzet) belasting
€
89.004
€
-148.868
- Toename voorraden
€
498.699
€
-531.702
- Toename handelsschulden
€
-362.768
€
663.351
- Afname belastingen en sociale premies
€
32.429
€
-451.010
- Afname kortlopende schulden
€
40.416
€
-433.499
Overige baten:
LASTEN Personeelslasten
Aanpassingen voor:
- Lonen en salarissen
€
5.386.351
€
5.598.623
- Sociale lasten
€
903.437
€
886.053
- Pensioenlasten
€
692.319
€
746.706
Kasstroom uit bedrijfsoperaties
- Overige personeelslasten
€
654.951
€
611.119
- Ontvangen interest
€
17.098
€
23.046
Directe productielasten (programmalasten)
€
3.942.987
€
2.847.540
- Betaalde interest
€
5.804
€
-8.605
PR en Promotie
€
134.662
€
76.682
Facilitaire lasten (distributie- en uitzendlasten)
€
812.657
€
975.256
Huisvestigingslasten
€
336.926
€
362.500
Afschrijvingslasten op materiële vaste activa
€
848.976
€
916.212
Algemene lasten
€
1.389.957
€
1.010.218
Som der bedrijfslasten
€
15.103.221
€
14.030.909
Rentebaten en soortgelijke baten
€
19.642
€
23.046
Rentelasten en soortgelijke lasten
€
6.106
€
8.605
Financieel resultaat
€
13.536
€
14.441
Financiele baten en lasten
Kasstroom uit operationele activiteiten
€
1.019.524
€
1.681.549
€
22.902
€
14.441
€
1.704.451
€
470.894
€
-605.833
Kasstroom uit investeringsactiviteiten - (Des)investeringen
€
-783.622
Kasstroom uit investeringsactiviteiten
€
-605.833
€
-783.622
Kasstroom uit financieringsactiviteiten
€
-1.487
€
29.518
Mutatie geldmiddelen
€
919.341
€
-105.421
- Saldo liquide middelen op 1 januari
€
868.904
€
974.325
- Saldo liquide middelen op 31 december
€
1.788.245
€
868.904
Mutatie geldmiddelen
€
919.341
€
-105.421
Kasstroom uit financieringsactiviteiten - Toename langlopende schulden
€
-1.487
€
29.518
Buitengewone baten Buitengewone lasten
€
-
€
75.000
Belastingen buitengewoon resultaat
Kasstroom verkort
Resultaat na belastingen
€
52
-537.050
€
840.736
53
TOELICHTING Algemeen
Oordelen en schattingen
De jaarrekening is opgesteld in overeenstemming met het Handboek Financiële Verantwoording Regionale Omroepen waarin opgenomen Titel 9 Boek 2 BW en luidt in euro’s. De activa en passiva zijn gewaardeerd tegen de geamortiseerde kostprijs, tenzij hierna of in de toelichting bij de desbetreffende post anders is vermeld.
Bij de toepassing van de grondslagen en regels voor het opstellen van de jaarrekening vormt het bestuur van Omrop Fryslân zich diverse oordelen en schattingen. De belangrijkste oordelen en schattingen hebben betrekking op de voorzieningen. De hierbij behorende veronderstellingen zijn vermeld in de toelichting bij de betreffende jaarrekeningposten.
Stichting Omrop Fryslân is opgericht op 29 oktober 1987 en is statutair gezeteld in Leeuwarden. De stichting stelt zich primair ten doel omroepprogramma’s voor radio en televisie en eventuele andere moderne communicatiemiddelen te verzorgen in de provincie Fryslân.
Stelselwijzigingen 1. De toepassing van de hernieuwde richtlijn RJ290 heeft geen effect op de jaarrekening 2014 en vergelijkende cijfers. 2. Omrop Fryslân heeft in 2006 een niet significant kapitaalbelang verworven in Omroep Reclame Nederland Sales C.V. ten bedrage van € 7.500. Gezien de resultaatverwachtingen destijds heeft het toenmalige management besloten tot een afwaardering van dit belang ten laste van het resultaat. Na overleg met het Commissariaat voor de Media is besloten om dit bedrag alsnog in de vorm van een financieel vast actief in de balans op te nemen. Er is dus sprake van een stelselwijziging. Het effect op het resultaat van 2013 is nihil, het effect op het beginvermogen 1 januari 2013 is € 7.500,3. Met ingang van 1 januari 2014 schrijft het Handboek financiële verantwoording regionale publieke media-instellingen voor dat de per 31-12-2013 aanwezige reserves allen dienen te worden herverdeeld. Middels onderstaand overzicht is het financieel effect inzichtelijk gemaakt. Aangezien het om een herverdeling van reserves gaat, is er geen sprake van een effect op het resultaat. Voorts gaat het om nieuwe regelgeving, en is aanpassing van het beginvermogen per 1-1-2013 niet aan de orde. Risico reserve: - risicoreserve exploitatie - risicoreserve herwaardering Bestemmingsreserve - bestemmingsreserve projecten
31-12-13 €
Eigen Vermogen Algemene reserve
01-01-14 € 4.303.895
3.629.219 674.676 475.000 4.778.895
Reserve voor media-aanbod
Materiële vaste activa Onroerend goed wordt gewaardeerd tegen aanschafprijs. Op de grond wordt niet afgeschreven. De overige investeringen zijn opgenomen tegen de aanschaffingsprijs verminderd met een lineaire afschrijving.
De jaarrekening is opgemaakt op 15 april 2015.
Eigen Vermogen
Waarderingsgrondslagen
Financiële vaste activa Betreft deelneming ORN. Deelnemingen worden gewaardeerd op kostprijs. Voorraden Voorraden worden gewaardeerd tegen inkoopprijs. Voor incourante voorraden wordt een voorziening gevormd. Onderhanden werk Waardering van een eigen productie geschiedt tegen de directe historische kosten. Gereed voor uitzending maar nog niet uitgezonden programma’s worden op balansdatum individueel beoordeeld. Een programma wordt afgewaardeerd indien door Omrop Fryslân besloten is het programma niet uit te gaan zenden. Indien twee jaar na de eerste voorraadwaardering nog steeds geen beslissing is genomen ten aanzien van het uitzenden van een programma, zal het programma volledig worden afgewaardeerd. De waardering van een programma wordt verminderd met de voor dit programma ontvangen bijdragen van derden. In de toelichting op de voorraadpost worden de in mindering gebrachte bijdragen van derden en de eventuele afwaardering zichtbaar gemaakt. Debiteuren Debiteuren worden gewaardeerd op reële waarde. Voor eventuele oninbare vorderingen wordt een voorziening gevormd.
Voorzieningen Een voorziening wordt gevormd voor verplichtingen waarvan het waarschijnlijk is dat zij zullen moeten worden afgewikkeld en waarvan de omvang redelijkerwijs is in te schatten. De omvang van de voorziening wordt bepaald door de beste schatting van de bedragen die noodzakelijk zijn om de desbetreffende verplichtingen en verliezen per balansdatum af te wikkelen. Voorzieningen worden gewaardeerd tegen nominale waarde, met uitzondering van de voorzieningen die tegen contante waarde worden gewaardeerd als het effect van de tijdswaarde materieel is. Indien niet anders vermeld hebben de voorzieningen een langlopend karakter. Alle voorzieningen zijn gevormd in overeenstemming met Boek 2 BW artikel 374. Schulden De schulden zijn op basis van geamortiseerde kostprijs opgenomen. Algemene reserve De algemene reserve bevat de voormalige risicoreserve. De voormalige risicoreserve (algemeen risico voor lagere inkomsten) kan gezien worden als het weerstandvermogen van Stichting Omrop Fryslân. Deze is niet bestemd voor programmering, maar dient om onvoorziene posten in moeilijke tijden te kunnen opvangen waardoor de continuïteit van de omroep niet in gevaar komt. Gezien de indirecte relatie van de risicoreserve met het media-aanbod is na het toepassen van de stelselwijziging deze reserve verantwoord als algemene reserve. Daarnaast bestaat de voormalige risicoreserve uit risicoreserve herwaardering. De herwaarderingsreserve is ontstaan uit vrijval van de om niet verkregen onroerende en roerende goederen van het voormalige pand van de NOS in Leeuwarden. Reserve voor media-aanbod De reserve voor media-aanbod bestaat uit de voormalige bestemmingsreserve Projecten verminderd met een gedeelte van het exploitatietekort van 2014. De bestemmingsreserve Projecten is gevormd om de relatief hoge lasten voor niet reguliere projecten te verspreiden over meerdere jaren. Deze reserve is met schriftelijke instemming van Provinsje Fryslân gevormd. Baten De radio- en televisiebijdragen komen van het Commissariaat voor de Media en van de NOS. Verder zijn diverse extra bijdragen beschikbaar gesteld door verschillende instellingen voor aanvullende programmering.
Onder reclamebaten wordt verstaan de opbrengst uit levering van goederen en diensten onder aftrek van kortingen en dergelijke en van over de omzet geheven belastingen. De baten en lasten worden toegerekend aan het boekjaar waarop zij betrekking hebben, met inachtneming van de hiervoor al vermelde waarderingsgrondslagen. Directe programmakosten worden verantwoord in het jaar waarin zij zich voordoen. Pensioenlasten De aan de pensioenuitvoerder te betalen premie wordt als last in de winst-en-verliesrekening verantwoord. Te betalen premie dan wel de vooruitbetaalde premie per jaareinde wordt als overlopend passief respectievelijk overlopend actief verantwoord. Voor verplichtingen naast de aan de pensioenuitvoerder te betalen premie wordt een voorziening opgenomen, indien per balansdatum sprake is van een in rechte afdwingbare of feitelijke verplichting aan de pensioenuitvoerder en/of werknemer, het waarschijnlijk is dat voor de afwikkeling van die verplichting een uitstroom van middelen noodzakelijk is en er een betrouwbare schatting kan worden gemaakt van de omvang van de verplichting. De voorziening voor additionele verplichtingen aan de pensioenuitvoerder en/of werknemer wordt gewaardeerd tegen de beste schatting van de bedragen die noodzakelijk zijn om de desbetreffende verplichtingen per balansdatum af te wikkelen. De voorziening wordt gewaardeerd tegen de contante waarde als het effect van de tijdswaarde van geld materieel is (waarbij de disconteringsvoet vóór belastingen de marktrente van hoogwaardige ondernemingsobligaties weergeeft). Financiële instrumenten Onder financiële instrumenten worden zowel primaire financiële instrumenten zoals vorderingen, effecten en schulden, als afgeleide instrumenten verstaan. Alle aan- en verkopen volgens standaard markconventies van financiële activa worden opgenomen per transactiedatum, dat wil zeggen de datum waarop Omrop Fryslân de bindende overeenkomst aangaat. Voor de grondslagen van de primaire financiële instrumenten wordt verwezen naar de behandeling per balanspost. Omrop Fryslân maakt geen gebruik van derivaten dan wel hedge accounting.
475.000
54
55
Grondslagen kasstroomoverzicht Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte methode. De geldmiddelen in het kasstroomoverzicht bestaan uit de liquide middelen. Ontvangsten en uitgaven uit
hoofde van interest, ontvangen dividenden en winstbelastingen zijn opgenomen onder de kasstroom uit operationele activiteiten. Betaalde dividenden zijn opgenomen onder de kasstroom uit financieringsactiviteiten. Transacties waarbij geen ruil van kasmiddelen plaatsvindt, zijn niet in het kasstroomoverzicht opgenomen.
Toezichthoudende topfunctionarissen bedragen x € 1 Functie(s) Duur dienstverband
Belastbare onkostenvergoe-
OVERIGE GEGEVENS
De exploitatierekening 2014 sluit met een negatief resultaat van € 537.050,-. Dit resultaat is als volgt op het Eigen Vermogen gemuteerd: 2014 Algemene reserve Saldo 1 januari
Beloningen betaalbaar op
Bezoldiging topfunctionarissen Leidinggevende topfunctionarissen bedragen x € 1
J.W. Koster
Functie(s)
Algemeen Directeur 1/1 - 31/12
Omvang dienstverband (in fte)
1,0
Stelselwijziging (herverdeling reserves)
4.303.895
Gewezen topfunctionaris?
nee
Saldo 1 januari na stelselwijziging
4.303.895
(Fictieve) dienstbetrekking?
Af: exploitatietekort Saldo 31 december
4.303.895
Reserve voor media-aanbod Saldo 1 januari Stelselwijziging (herverdeling reserves) Saldo 1 januari na stelselwijziging
475.000 475.000
A.A. Dijkman
A. van Gaalen
Voorzitter RvC
Lid RvC
Lid RvC
Lid RvC
Lid RvC
1/1 - 31/12
1/1 - 31/12
1/1 - 31/12
1/1 - 31/12
1/1 - 31/12
6.750,-
4.500,-
4.500,-
4.500,-
4.500,-
380,-
380,-
445,-
-
614,-
-
-
-
-
-
€ 7.130
€ 4.880
€ 4.945
€ 4.500,-
€ 5.114,-
17.286
11.524
11.524
11.524
11.524
termijn
WNT-maximum per persoon of functie is berekend naar rato van de omvang (en voor topfunctionarissen tevens de duur) van het dienstverband, waarbij voor de berekening de omvang van het dienstverband nooit groter kan zijn dan 1,0 fte. Uitzondering hierop is het WNT-maximum voor de leden van Raad van Commissarissen; dit bedraagt voor de voorzitter 7,5% en voor de overige leden 5% van het bezoldigingsmaximum.
Duur dienstverband in 2014 -
R. Stekelenburg
dingen
Totaal bezoldiging
Vanaf 1 januari 2014 kunnen exploitatie-overschotten alleen toegevoegd worden aan Reserve voor media-aanbod. Eventuele exploitatietekorten worden in eerste instantie uit de Reserve voor media-aanbod gehaald. Wanneer de Reserve voor media-aanbod te laag is zal de Algemene Reserve worden aangewend.
G. Jaarsma
Bezoldiging Beloning
Resultaatbestemming
T.Baas
Toepasselijk WNT-maximum Motivering indien overschrij-
Er is geen sprake van overschrijding van het WNT-maximum.
ding: zie
Uitkeringen wegens beëindiging dienstverband aan topfunctionarissen Er is geen sprake van uitkeringen wegens beëindiging dienstverband aan topfunctionarissen. Overige rapportageverplichtingen op grond van de WNT Naast de hierboven vermelde topfunctionarissen zijn er geen overige functionarissen die in 2014 een bezoldiging boven het toepasselijke WNT-maximum hebben ontvangen, of waarvoor in eerdere jaren een vermelding op grond van de WOPT of de WNT heeft plaatsgevonden of had moeten plaatsvinden. Er zijn in 2014 geen ontslaguitkeringen aan overige functionarissen betaald die op grond van de WNT dienen te worden gerapporteerd. Gebeurtenissen na de balansdatum Gebeurtenissen na de balansdatum welke materiële impact zouden hebben gehad op de cijfers per 31 december 2014 hebben niet plaats gevonden.
ja
Bezoldiging Beloning
155.708
Belastbare onkostenvergoedingen
1.800,-
Beloningen betaalbaar op termijn
21.457
Totaal bezoldiging
178.965
Toepasselijk WNT-maximum
230.474
Motivering indien overschrijding: Af: exploitatietekort
537.050-
Er is geen sprake van overschrijding van het WNT-maxi-
Saldo 31 december
62.050-
mum
WNT-verantwoording 2014 Stichting Omrop Fryslân Per 1 januari 2013 is de Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector (WNT) ingegaan. Deze verantwoording is opgesteld op basis van de volgende op Stichting Omrop Fryslân van toepassing zijnde regelgeving: Het algemene WNT-maximum. Het bezoldigingsmaximum in 2014 voor Stichting Omrop Fryslân is € 230.474,-. Het weergegeven toepasselijke
56
57
Kengetallen A
Kengetal
Kengetal
Bedrijfseconomisch
Bezetting in fte
Eigen vermogen
€
Totaal vermogen
€
Solvabiliteitsratio
Vast
4.241.845 7.186.080 0,59
Netto werkkapitaal
€
Personeelskosten
1.976.551
Vast
Current Ratio
2,26
Variabel
Vastgelegd vermogen (VA) / Eigen vermogen
0,86
Freelancerkosten
Resultaat
€
-537.050
Cashflow
€
-565.225
96,8
Variabel
€
6.982.106
€
1.983.229
Verhouding indirect / totaal in procenten
18%
Gemiddelde personeelskosten in euro’s
€
72.129
Percentage ziekteverzuim B
Bekostiging
€
10.406.908
D
Programma’s
Reklame-inkomsten
€
1.572.451
D1
Televisie
In % inkomsten uit reclame en basissubsidie
Aantal uitzenduren televisie
15,11% D2
Overige inkomsten
C
2,91%
Afhankelijkheid subsidieverstrekker
- Bijdrage NOS inzake LTV
€
1.675.648
- Programmabijdragen
€
729.778
- Barteringbaten
€
76.037
- Opbrengst nevenactiviteiten
€
44.545
- Overige opbrengsten
€
47.269
Totaal overige inkomsten
€
2.573.276
858
Radio Aantal uitzenduren radio
E
8.395
Waarvan: gepresenteerd in %
53%
Waarvan: niet gepresenteerd in %
47%
Algemeen Pand in eigendom
Ja
Wagenpark in eigendom
Gedeeltelijk
SNG wagen in eigendom
Ja
Afschrijvingspercentage per rubriek.
Personeel Onderstaande aantallen en bedragen gelden per ultimo 2013. Leeftijdsopbouw Jonger dan 34 jaar
17
35 t/m 44 jaar
31
45 t/m 54 jaar
47
55 jaar en ouder
21
Gebouwen
3% tot 10% van de aanschafprijs
Inventarissen
20% tot 33,3% van de aanschafprijs
Vervoermiddelen
20% van de aanschafprijs
Drempelwaarde investering
€
116
Schaalindeling Jonger dan 34 jaar
3
35 t/m 44 jaar
32
45 t/m 54 jaar
74
55 jaar en ouder
7 116
58
59
3.000
Omrop Fryslân Postbus 7600, 8903 JP Ljouwert/Leeuwarden - Sûderkruiswei 2, 8938 AP Ljouwert/Leeuwarden Telefoan 058 299 77 99 - Faks 058 299 77 00 -
[email protected] -
[email protected]
