Jezelf zijn in Leiden op alle scholen Projectplan 2015-2018 Samenvatting Dit project is een vervolg op een driejarig project in Leiden, waarin op 5 scholen werd geëxperimenteerd rond integratie van seksuele diversiteit in het schoolbeleid. Deze goede ervaringen worden in dit nieuwe driejarige project (augustus 2015-augustus 2018) verspreid en scholen worden betrokken om verdere stappen te nemen. In 2015 starten we met een ronde langs alle scholen om de situatie in kaart te brengen en scholen te motiveren om te starten met een verbetertraject op hun school. Dit doen we waar mogelijk in samenwerking met andere aanbieders (zoals GGD en COC Leiden) en met de gemeente. Tegelijkertijd worden vrijwilligers en stagiaires geworven en getraind om als "ambassadeur sociale veiligheid" op te treden naar scholen. Deze ambassadeurs kunnen begeleidende gesprekken voeren en verwijzen naar aanbieders, maar ook teamdiscussies met docenten of een schoolvisitatie door leerlingen begeleiden. Op deze manieren proberen ze de scholen enkele stappen verder te brengen in de richting van integraal schoolbeleid rond burgerschap, sociale veiligheid en seksuele diversiteit. Elk gesprek, training of activiteit wordt afgesloten met het noteren van de "meest wezenlijke verandering" of leerervaring. Deze ervaringen worden gebruikt in de PR rond het project. Aan het eind van elk jaar worden alle leerervaringen met elkaar vergeleken, waardoor de scholen en vrijwilligers steeds meer leren en enthousiaster worden om met dit verbeterproces aan de slag te gaan. Aan het eind van het schooljaar in 2018 nemen de "ambassadeurs sociale veiligheid" opnieuw de situatie in de scholen op, zodat we kunnen zien welke scholen welke stappen hebben gemaakt. We hopen dan op tenminste 60% van de scholen incidentele voorlichtingen (laten) doen en dat 30% van de scholen zijn gaan werken aan wezenlijke verbeteringen in het schoolklimaat. Projectplan Jezelf zijn in Leiden op alle scholen 2015-2018
1/9
Introductie In het project "Jezelf zijn op school in Leiden", dat van 2012-2014 liep, hebben 5 scholen die voorheen geen aandacht gaven aan seksuele diversiteit deze aandacht ingebed in hun lessen en in hun beleid rond omgangsvormen en pesten. In dit project, "Jezelf zijn op school in Leiden II", zullen we de verworvenheden en de lijnen die zijn uitgezet voortzetten. Het 2e project gaat 3 jaar duren, van 1 augustus 2015 tot 1 augustus 2018.
Doelen 1. Alle scholen 71 scholen (45 PO, 23 VO, 2 MBO, 1 hogeschool) in Leiden worden benaderd met aanbod voor ondersteuning rond seksuele diversiteit om te voldoen aan de eisen van de herziene kerndoelen, de "anti-pestwet" en het Actieplan Sociale Veiligheid van de sectorraden. Voorafgaand en aan het eind van het project wordt in kaart gebracht1 wat zij doen op deze terreinen. 2. De ervaringen van de pilot scholen (1 PO, 3 VO en 1 ROC) worden gedeeld en besproken met andere scholen in Leiden. Onze uiteindelijke doelen zijn dat tenminste 60% van de scholen minimaal incidentele voorlichtingen (laten) doen en dat 30% van de scholen duidelijke stappen zijn gaan maken in de verbetering van het schoolklimaat (sociale veiligheid, burgerschap, omgaan met diversiteit en seksuele diversiteit)2. 3. De scholen krijgen een ondersteunend aanbod in de vorm van een toolkit en begeleiding door studenten en vrijwilligers, waardoor ze beter in staat zijn vorm te geven aan hun inspiratie. 4. De toolkit wordt ontwikkeld en toegepast in samenwerking met zoveel mogelijk lokale organisaties (met name het COC en de GGD) en sluit aan op hun lokale taak en aanbod, zodat een duurzaamheid via het reguliere lokale netwerk wordt geborgd. 5. De leerervaringen in scholen worden actief gedeeld en verspreid via het project, waardoor enthousiasme over goede voorbeelden aanstekelijk gaat werken.
1
De respons op het in kaart brengen hangt af van de bereidheid van scholen hieraan mee te werken.
2
Voor het monitoren daarvan gebruiken we inhoudelijk de 10 regenboogsleutels van de
Onderwijsalliantie en procesmatig 8-stappenplan voor schoolinnovatie van EduDivers. Projectplan Jezelf zijn in Leiden op alle scholen 2015-2018
2/9
Strategie Aansluiten op wettelijke eisen Scholen moeten in de komende jaren voldoen aan een toenemend aantal eisen op het terrein van sociale veiligheid. Voorlichting over seksuele diversiteit en seksualiteit is sinds 2012 verplicht in PO en VO3 en deze eis zal krachtiger worden gecontroleerd door de Onderwijsinspectie in de komende jaren. Veel scholen weten niet hoe ze dit kunnen aanpakken. Het project biedt hiervoor een oplossing. Een anti-pestbeleid dat is ingebed in breder beleid rond sociale veiligheid wordt ook verplicht via de "anti-pestwet"4 en gestimuleerd via het Actieplan Sociale Veiligheid van de sectorraden. Het is nu verplicht om sociale veiligheid expliciet te monitoren en een anti-pestcoördinator aan te stellen.
Gratis toolkit Hoewel de eis om een aantoonbaar effectief anti-pestpakket te gebruiken is vervallen uit de wet, zal de druk om effectief te werken wel toenemen. Bestaande commerciële antipestpakketten zijn vaak duur en seksuele diversiteit komt er niet of nauwelijks in aan de orde. Een gratis toolkit waarbij lokale organisaties een aanvullende (betaalde) inbreng en ondersteuning kunnen bieden, helpt scholen om aan deze eisen te voldoen én meteen seksuele diversiteit mee te nemen.
Samenwerking aanbieders Dit project werkt vanuit de visie dat integraal schoolbeleid rond burgerschap, sociale veiligheid, seksuele diversiteit en seksualiteit nodig is, zodat iedereen zichzelf kan zijn op scholen in Leiden. Scholen zien dit ook (graag) als één geheel. Naar verwachting zijn aanbieders meer succesvol en hun aanbod meer effectief als ze op deze holistische visie aansluiten. Het project communiceert daarom duidelijk dat uitwisseling en samenwerking binnen een groter geheel en via een gemeenschappelijke toolkit effectiever is dan als iedere
3
http://www.rijksoverheid.nl/documenten-en-publicaties/besluiten/2012/09/28/besluit-houdende-
wijziging-van-de-kerndoelen-onderwijs-op-het-gebied-van-seksuele-diversiteit.html 4
http://www.rijksoverheid.nl/ministeries/ocw/documenten-en-
publicaties/kamerstukken/2015/01/20/voorstel-van-wet-wijziging-onderwijswetten-invoerenverplichting-voor-scholen-om-zorg-te-dragen-voor-de-sociale-veiligheid-op-school.html Projectplan Jezelf zijn in Leiden op alle scholen 2015-2018
3/9
school en iedere aanbieder apart werkt. Het project nodigt daarom alle scholen en aanbieders in Leiden uit om deel te nemen aan activiteiten.
Rol EduDivers: aanjager De rol van EduDivers is om het voortouw te nemen in de benadering van scholen en de ontwikkeling van de toolkit te coördineren. EduDivers zal slechts zeer beperkt inzetten op schoolbegeleiding via eigen medewerkers, en meer op het begeleiden van lokale aanbieders en activisten om dit zelf te doen. COC Leiden heeft daarbij een speciale rol. Enerzijds is COC Leiden een aanbieder van voorlichting door vrijwilligers, Gay Straight Alliances en Jong & Out. Deze vormen van aanbod worden opgenomen in de toolkit en waar nodig en mogelijk versterkt om nog beter aan te kunnen sluiten op de holistische visie van een school die veilig is voor iedereen. Omdat de tijd van de COC vrijwilligers beperkt is, zal EduDivers hierbij een ondersteunende rol vervullen. Anderzijds is COC Leiden een belangenbehartiger voor de LHBT bevolking. Deze functie komt tot uiting doordat het bestuur van COC Leiden en vertegenwoordigers van de vereniging die actief zijn in en rond scholen betrokken worden om doorlopend feedback te geven op het project, zodat het continu bijgestuurd kan worden.
Continu leerproces via meest "wezenlijke verandering" methode Tenslotte zal in dit project het op een enthousiasmerende manier gezamenlijk leren en ontwikkelen van goede voorbeelden systematisch vorm worden gegeven via de "Meest Wezenlijke Verandering" methode. Deze methode houdt in dat deelnemers aan het project geregeld te vragen om kort antwoord te geven op de vraag "Wat was de belangrijkste verandering die je vandaag hebt ervaren?". De antwoorden worden bijgehouden en (als de deelnemers daar toestemming voor geven) gepubliceerd. Tijdens het project organiseren we aan het eind van het schooljaar ronde tafels, waar we de beschreven veranderingen bespreken en verkiezingen organiseren van de meest succesvolle veranderingen. De verkiezingen maken deze bijeenkomsten spannend, maar het belangrijkste resultaat is dat we er door de discussies achter komen wat het best werkte en wat minder succesvol lijkt. Doorgaans zullen verschillende betrokkenen, zoals heteroleerlingen, LHBT leerlingen, docenten, schoolleiders, aanbieders en activisten uiteenlopende redenen hebben waarom ze bepaalde ervaringen het hoogst waarderen. Deze verschillen worden duidelijk door de Projectplan Jezelf zijn in Leiden op alle scholen 2015-2018
4/9
verkiezingen eerst per doelgroep te organiseren en daarna de verschillen met alle groepen te bespreken. De hoogst scorende veranderingen filmen we door ze als statements op te nemen; deze filmpjes verspreiden we naar scholen en andere betrokkenen. Dit ondersteunt de discussie en de bekendheid van het project.
Concrete aanpak Schooljaar start met kick-off bijeenkomst In het najaar van 2015 benadert EduDivers diverse aanbieders - waaronder de GGD en aanbieders rond anti-pestprogramma's - en bespreekt het idee van de toolkit. Daardoor ontstaat een beeld van welke aanbieders op welke manier willen meewerken. Ook de Onderwijsinspectie wordt ingelicht, en op de universiteit en in Leiden actieve hogescholen worden benaderd voor het mogelijk betrekken van stagiaires. Met de reeds betrokken vijf scholen worden afgesproken welke steun zij nog nodig hebben in het komende schooljaar en hoe zijn betrokken worden bij het ontwikkelen van de toolkit en de verspreiding van goede ervaringen in andere scholen. In het najaar van 2015 ontwikkelt EduDivers een concept toolkit, PR materiaal voor het project en stageopdrachten. In de El CID week (https://www.facebook.com/introductieweekelcid; de week van 10 augustus) zijn EduDivers en COC Leiden actief om aandacht te vragen voor de projecten en vrijwilligers en stagiaires te werven. Aan het begin van het schooljaar organiseren EduDivers, COC Leiden en eventueel andere aanbieders een kick-off dag voor de nieuwe startende onderwijsprojecten (waaronder "Jezelf zijn in Leiden op alle scholen", het project dat gefinancierd wordt uit het Rainbow City budget en eventuele andere projecten en campagnes die willen aansluiten). Tijdens deze dag vindt deskundigheidsbevordering plaats van betrokkenen en worden plannen uitgewisseld en verder op elkaar afgestemd, zodat de synergie groter wordt. Daarnaast is dit ook vooral een inspiratiedag om gezamenlijk aan te slag te gaan. Tijdens de kick-off dag wordt ook de "Meest Wezenlijke Verandering" methode geïntroduceerd. Projectplan Jezelf zijn in Leiden op alle scholen 2015-2018
5/9
Voor geworven vrijwilligers geeft EduDivers een training, waarin aan de orde komt hoe men startgesprekken en vervolggesprekken met scholen voert. Vrijwilligers en stagiaires krijgen een vrijwilligersvergoeding van €400 voor 20 gesprekken per jaar met scholen inclusief de mail- en belcontacten tussendoor. We streven naar 3 vrijwilligers in het najaar van 2015, en een uitbreiding naar 7 vrijwilligers voor de rest van het project. Naast vrijwilligers die scholen "adopteren" zullen we ook ruimte creëren voor het doen van losse klussen voor het project, zoals standwerk, het organiseren van kick-off dagen en ronde tafel gesprekken, het helpen bij lessen, gesprekken met docententeams en schoolvisitaties.
Bel- en gespreksronde met scholen Vanaf oktober start een ronde langs scholen om de toolkit en het flankerende aanbod te introduceren en hun situatie in kaart te brengen. Deze ronde star met een belronde die door EduDivers wordt uitbesteed aan "Dat doe ik wel", een communicatiebedrijf waar we eerder mee hebben samengewerkt aan zulke belrondes. "Dat doe ik wel" zorgt voor een reeks van afspraken met scholen, waarna door EduDivers en door tijdens de kick-off geworven stagiaires en vrijwilligers de gesprekken worden gedaan. Het in kaart brengen gebeurt via de GeenID test, die gebaseerd is op de 10 criteria voor effectief schoolbeleid van de Onderwijsalliantie voor Seksuele Diversiteit (ook wel de regenboogsleutels genoemd). Na elk gesprek vragen we de deelnemers (dus zowel de school en de vrijwilliger/stagiaire) om aan te geven wat de meest wezenlijk verandering of leerervaring was die ze in het gesprek hebben meegemaakt. In de ronde worden ook de schoolbesturen van scholenkoepels meegenomen. Daarnaast gebeurt deze ronde in nauwe samenwerking met de wethouder van onderwijs, die in zijn overleg met schoolbesturen en directeuren rapporteert over de voortgang, enthousiaste scholen complimenteert en scholen die niet mee willen werken informeel aanspreekt op hun verantwoordelijkheid. De ronde loopt door tot het eind van dit schooljaar. De ronde levert een beeld op van wat scholen al doen en waar hun behoeften liggen, maar ook waar afwijzing, laksheid en weerzin een rol spelen. Ook levert de ronde enthousiasme op bij scholen om aan
Projectplan Jezelf zijn in Leiden op alle scholen 2015-2018
6/9
de slag te gaan. De situatie en bereidwilligheid van de scholen worden op een diplomatieke (no blame) manier gepubliceerd.
Risicomanagement: mocht het werven van vrijwilligers en/of stagiaires niet lukken, dan zal EduDivers in samenwerking met "Dat doe ik wel" elk jaar twee series korte gesprekken door EduDivers met zoveel mogelijk scholen laten plannen. Deze gesprekken vinden dan geconcentreerd binnen 1 à 2 weken plaats, waardoor de kosten beperkt blijven.
Ondersteuning voor scholen Bij scholen die actie willen ondernemen, maakt EduDivers een afspraak over ondersteuning. Dit kan via EduDivers en haar vrijwilligers/stagiaires verlopen, maar ook andere aanbieders kunnen worden ingeschakeld. EduDivers en aar vrijwilligers/stagiaires functioneren vooral als aanjagers, verwijzers naar materiaal en diverse aanbieders. Extern aanbod (naast de toolkit) moet door de school zelf ingekocht worden. Na elk gesprek vragen we de deelnemers (dus zowel de school en de vrijwilliger/stagiaire) weer om aan te geven wat de meest wezenlijk verandering of leerervaring was die ze in het gesprek hebben meegemaakt. Als scholen dat interessant vinden, kunnen ze ook gebruik maken van een door stagiaires of vrijwilligers begeleidde teamdiscussie of een schoolvisitatie door leerlingen. Daarnaast kunnen scholen gebruik maken van online ondersteuning. Dit aanbod is vooral bedoeld om de scholen te mobiliseren om aan de slag te gaan. Ook na dit soort aanbod vragen we steeds alle deelnemers om de meest wezenlijke verandering aan te geven. In overleg met COC Leiden werft EduDivers vrijwilligers en stagiaires die een of meerdere scholen "adopteren". Deze vrijwilligers kunnen ouders, studenten, leerlingen of activisten zijn. We passen op dat deze activiteit niet ten kostte van de inzet van COC voorlichters gaat. De adoptie van een school houdt in dat de vrijwilliger de school twee keer per jaar bezoekt en de school voorziet van materiaal en advies. Deze ambassadeurs sociale veiligheid worden vooraf door EduDivers getraind op wat bekend is over wat werkt om een school sociaal veilig te maken en hoe je daarover met een schoolleiding of docenten een open gesprek voert. Zo nodig komen er aparte trainingen voor volwassenen en voor jongeren (GSA leerlingen). Ook na trainingen vragen we deelnemers om de meest wezenlijke Projectplan Jezelf zijn in Leiden op alle scholen 2015-2018
7/9
verandering aan te geven. In overleg met COC Leiden wordt bekeken of het mogelijk is dat aandacht voor het schoolklimaat ingebouwd kan worden in de voorlichtingslessen en of/hoe opmerkingen daarover teruggerapporteerd kunnen worden zonder dat dit teveel tijd en bureaucratie gaat kosten.
Afsluiting schooljaar In juni 2016 vindt een "pizza-avond" plaats voor betrokkenen bij dit en van andere projecten. De vrijwilligers worden bedankt en krijgen een blijk van waardering. De meest wezenlijke veranderingen worden besproken. De deelnemers worden gevraagd de goede ervaringen met hun vrienden en kennis te delen en hen zo mogelijk bij het project te betrekken.
Het tweede schooljaar In augustus wordt op basis van de feedback de toolkit en de benadering van scholen bijgesteld. Tijdens de EL CID week werven we opnieuw vrijwilligers en stagiaires. In september is er weer een kick-off dag, waarbij de nadruk ligt op wat de ambassadeurs sociale veiligheid op hun scholen willen bereiken en hoe anderen daarbij kunnen helpen. In het schooljaar 2016-2017 worden trainingen van scholen en voor vrijwilligers gegeven en krijgen scholen die voor het eerst beginnen introductiegesprekken. Bij eerste gesprekken lopen ambassadeurs sociale veiligheid mee met EduDivers medewerkers. Met de gemeente wordt besproken welke strategie we hanteren naar scholen die op geen enkele manier willen meewerken. Voor elk van deze scholen ontwikkelen we een maatwerk strategie. In juni 2017 vindt opnieuw een "pizza-avond" plaats, waar betrokkenen worden bedankt, de meest wezenlijke veranderingen worden besproken en deelnemers worden opgeroepen meer mensen te betrekken.
Het derde schooljaar In augustus 2017 doen we weer mee aan de EL CID week en er is weer een kick-off dag in september. Het laatste schooljaar van het project wordt er weer een ronde langs alle scholen gedaan. Dit keer is er, als alles volgens plan is gelopen, een netwerk van vrijwilligers en stagiaires die Projectplan Jezelf zijn in Leiden op alle scholen 2015-2018
8/9
deze ronde kunnen uitvoeren of ondersteunen, en er is bij scholen minder uitleg nodig omdat ze allemaal de GeenID test en de toolkit al kennen. De nadruk in de gesprekken zal daarom liggen op het verkennen van wat bereikt is (wat waren de meest wezenlijke veranderingen?) en welke kansen, valkuilen en blokkades er liggen en hoe die kunnen worden opgelost. Gedurende het schooljaar vinden diverse uitwisselingen plaats over zowel successen als knelpunten en proberen we in en met het netwerk waar mogelijk knelpunten op te lossen. Tijdens IDAHO (17 mei 2018) of roze zaterdag (16 juni 2018) vindt een slotdag van het project plaats, waar de resultaten worden gepresenteerd.
www.edudivers.nl
[email protected] 020-737 2959 06 53 862 958 Peter Dankmeijer
Projectplan Jezelf zijn in Leiden op alle scholen 2015-2018
9/9
