Je kunt straks: uitleggen wat letterlijk en figuurlijk is vertellen dat de schrijver soms iets anders bedoelt dan wat er staat

2014 | blok 2, wEEK 4, les 1 | Groep 7-8

Herstellen Wat ga je leren? Je kunt straks: • uitleggen wat letterlijk en figuurlijk is • vertellen dat de schrijver soms iets anders bedoelt dan wat er staat Wat ga je doen? Je gaat een tekst lezen over de Nobelprijs voor de Vrede. Lees de uitleg hierna en lees de tekst. Maak dan de vragen. Wat moet je weten? Als je een woord niet snapt, kun je de betekenis opzoeken. Je zoekt de betekenis in de tekst of in een woordenboek. Maar soms werkt dat niet. Dan bedoelt de schrijver een woord of een zin niet letterlijk (precies). Hij gebruikt een beeld of een vergelijking. Dat heet: figuurlijk taalgebruik. Voorbeelden Figuurlijk taalgebruik: Sanne is snel op haar teentjes getrapt. De schrijver bedoelt: Sanne voelt zich snel beledigd. Figuurlijk taalgebruik: Ajax gooit de handdoek in de ring. De schrijver bedoelt: Ajax geeft het op. Figuurlijk taalgebruik: David zit met lange tanden te eten. De schrijver bedoelt: David vindt het eten niet lekker. Je kunt ook ‘tussen de regels door’ lezen. Dat is figuurlijk taalgebruik voor: lezen wat de schrijver eigenlijk bedoelt, maar niet opschrijft. Voorbeeld Het heeft drie weken geregend. Dus we zaten de hele tijd in de tent ganzenbord te spelen. Gelukkig lekte de tent maar een klein beetje. Kortom, het was een fantastische vakantie. Wat lees jij ‘tussen de regels door’? Heeft de schrijver echt een fantastische vakantie gehad? Moeilijke woorden de goede papieren = diploma’s en andere documenten waaruit blijkt dat je iets goed kunt (bijvoorbeeld bepaald werk) uitbuiten = als je iemand uitbuit, maak je misbruik van hem. Je laat hem bijvoorbeeld heel hard werken voor weinig loon. de Taliban = een organisatie die in Afghanistan en Pakistan veel macht heeft. De Taliban vinden dat iedereen zich aan hun strenge, islamitische regels moet houden. het boegbeeld = beeld dat voor de sier op de voorkant van een schip zit

© MALMBERG | LEESLINK, niveau 3

❮ 1 / 4 ❯


1

5

10

15

Nobelprijs voor Malala Op 10 oktober was er bijzonder nieuws: de Nobelprijs voor de Vrede gaat naar Malala! Het 17-jarige meisje is de jongste Nobelprijswinnaar ooit. Vorig jaar had Malala ook al goede papieren om deze prijs te krijgen. Maar toen ging hij aan haar neus voorbij. Dit jaar krijgt ze de prijs wél. Niet alleen, maar samen met Kailash Satyarthi. Op woensdag 10 december nemen ze in Oslo de prijs in ontvangst. Strijd tegen kinderarbeid Je hebt vast weleens van Malala gehoord. Maar wie is Kailash Satyarthi? Deze ‘onbekende’ Indiase man strijdt al zo’n dertig jaar tegen kinderarbeid. Kinderarbeid komt in India erg veel voor, vooral op het platteland. Kinderen worden uitgebuit, onder meer in fabrieken en in de bouw. Soms is er zelfs sprake van slavernij. Kailash en zijn medewerkers hebben veel kinderen uit fabrieken bevrijd. Daarbij kwam hij er niet altijd zonder kleerscheuren van af: hij raakte al een paar keer gewond.

20

25

30

35

Strijd voor onderwijs Malala Yousafzai maakt zich al jaren sterk voor de rechten van meisjes. Ze wil dat niet alleen jongens, maar ook meisjes naar school kunnen. In haar geboorteland Pakistan spreekt dat niet vanzelf. In de Swatvallei, waar Malala woonde, mochten meisjes van de Taliban niet naar school. Malala legde zich daar niet bij neer en ging tóch naar school. Dat kwam haar duur te staan: in 2012 werd ze neergeschoten. Maar Malala overleefde de aanslag. Ze is nu het boegbeeld van de strijd voor het recht op onderwijs. Ze spreekt zalen vol belangrijke mensen toe, komt op tv en ging zelfs op bezoek bij president Obama. Overal praat ze vol vuur over haar doel: onderwijs voor alle kinderen. Hoop voor de Swatvallei Malala heeft haar doel voorlopig nog niet bereikt. In de Swatvallei gaan veel kinderen nog steeds niet naar school. De Taliban hebben veel scholen met de grond gelijk gemaakt en de herbouw van de scholen gaat langzaam. Maar de Nobelprijs heeft wel hoop gebracht in de Swatvallei. Al sinds de aanslag op Malala gaan er meer meisjes naar school in het gebied. Deskundigen verwachten dat dat aantal nu nog meer zal toenemen. Ze denken dat de prijs hoop geeft aan alle meisjes die nu nog niet naar school kunnen.

40

45

Je moppert vast weleens omdat je naar school moet. Altijd maar weer spelling, breuken, topo, begrijpend lezen. Nee, dat valt allemaal niet mee. Maar hopelijk kunnen ooit alle kinderen in de hele wereld over hetzelfde mopperen als jij! Bronnen: www.nrc.nl, www.dewereldmorgen.be


❮ 2 / 4 ❯


Maak de vragen 1 Lees de eerste, vetgedrukte alinea en bekijk de moeilijke woorden. a Lees: Vorig ... krijgen. (r. 5 en 6) Wordt goede papieren in deze zin letterlijk of figuurlijk gebruikt? Streep het foute antwoord door. Het wordt letterlijk / figuurlijk gebruikt. b

Wat betekent Vorig jaar had Malala ook al goede papieren om deze prijs te krijgen? Kruis het beste antwoord aan. Vorig jaar kreeg Malala ook al de Sacharov-prijs. Vorig jaar maakte Malala ook al kans op de prijs. Vorig jaar schreef Malala ook al het boek Ik ben Malala. Vorig jaar schreven de kranten ook al goede dingen over Malala.

2 In regel 6 lees je dat de prijs aan haar neus voorbij ging. a Dat is figuurlijk taalgebruik. Welke zin helpt je begrijpen wat het betekent? Markeer de zin in de tekst. b

Wat betekent het dus als iets aan je neus voorbij gaat? Vul in. Het betekent dat je

3

Lees de alinea Strijd tegen kinderarbeid. In regel 12 staat het woord onbekende tussen aanhalingstekens. Wat bedoelt de schrijver daarmee? Lees ‘tussen de regels door’. Kruis aan. Hij bedoelt ... dat deze man juist beroemder is dan Malala. dat deze man niet écht onbekend is. dat deze man zichzelf onbekend noemt. dat het een belangrijk woord is.

4 Lees de alinea Strijd tegen kinderarbeid nog een keer. a Lees: Soms ... slavernij. (r. 16) Bedoelt de schrijver slavernij letterlijk of figuurlijk? Streep het foute antwoord door en vul in. De schrijver bedoelt dat letterlijk / figuurlijk, want

b

In regel 18 en 19 lees je dat Kailash er niet altijd zonder kleerscheuren van af kwam. Bedoelt de schrijver dat letterlijk of figuurlijk? Streep het foute antwoord door en vul in. De schrijver bedoelt dat letterlijk / figuurlijk, want

5 Lees de alinea Strijd voor onderwijs. a Lees: Malala ... meisjes. (r. 22) Wat bedoelt de schrijver daarmee? Vul in. Malala om meisjes meer rechten te laten krijgen. b Wordt zich sterk maken dus letterlijk of figuurlijk gebruikt? Vul in. Het wordt


gebruikt. ❮ 3 / 4 ❯


6 a

Lees: Ze ... kinderen. (r. 27 t/m 30) In regel 28 lees je het woord boegbeeld. Bij de moeilijke woorden heb je geleerd wat dit woord betekent. Helpt dit je om te begrijpen wat de schrijver met de zin bedoelt? Streep de foute antwoorden door. Ja / nee, want boegbeeld wordt in deze zin letterlijk / figuurlijk gebruikt.

b

Wat bedoelt de schrijver hier met het boegbeeld? Kruis aan. het meisje

het symbool

de versiering

de voorkant

7 a

Lees de alinea Hoop voor de Swatvallei. In regel 34 en 35 lees je dat veel scholen met de grond gelijk zijn gemaakt. Bij deze uitdrukking liggen de letterlijke en de figuurlijke betekenis dicht bij elkaar. Wat betekent iets met de grond gelijkmaken letterlijk? Schrijf op.

b

Wat is de figuurlijke betekenis? Schrijf op.

8

Lees de laatste, vetgedrukte alinea. Lees ‘tussen de regels door’. Wat bedoelt de schrijver? Streep de foute antwoorden door. De schrijver vindt Nederlandse kinderen heel erg / helemaal niet zielig. In arme landen zouden veel kinderen graag naar school gaan / thuisblijven. De schrijver hoopt dat ooit alle kinderen onderwijs / vakantie krijgen.

9 a b

ees: Overal ... kinderen. (r. 30) L Welk figuurlijk taalgebruik staat er in deze zin? Markeer het in de tekst. Wat betekent het figuurlijk taalgebruik uit vraag 9a? Schrijf op.

10 Lees: Malala ... neergeschoten. (r. 25 t/m 27) a Welk figuurlijk taalgebruik staat er in deze zinnen? Markeer twee uitdrukkingen in de tekst. b

Zoek de betekenissen van deze uitdrukkingen op in het woordenboek. Schrijf ze op een los blaadje.

11 M alala noemt boeken en pennen de sterkste wapens. Zoek twee uitdrukkingen met het woord boek en twee met het woord pen. Zoek in het woordenboek of op internet. Ga bijvoorbeeld naar de sites spreekwoorden-gezegden.nl en www.spreekwoorden.nl. Maak op een los blaadje met elke uitdrukking een zin. De zin moet duidelijk maken wat de uitdrukking betekent. Bijvoorbeeld:

Schrijfster Francine Oomen is zó populair dat ze van de pen kan leven.

Wat heb je geleerd? Deze les ging over letterlijk en figuurlijk taalgebruik en ‘tussen de regels door’ lezen. Niet alles betekent precies wat er staat. Je moet soms even dóórdenken.


❮ 4 / 4 ❯

2014 | BLOK 2, WEEK 4, LES 2 | GROEP 7-8

Alle leesstrategieën Wat ga je leren? Je kunt straks: • de tekst bekijken voordat je gaat lezen (stap 1 t/m 3) • bedenken wat je moet doen als je het niet meer snapt (stap 4) • vragen over de tekst beantwoorden tijdens het lezen (stap 5) • van de tekst een plaatje maken in je hoofd (stap 6) • de tekst samenvatten (stap 7) Wat ga je doen? Een paar dagen geleden las je over een Nobelprijs. Deze les heeft daar ook mee te maken. Bekijk de teksten. Maak stap 1 t/m 3. Lees dan de teksten helemaal en maak stap 4 t/m 7. Weet je het nog? Lezen doe je in zeven stappen. De vorige les heb je meer geleerd over stap 4: Herstellen. Tip! Vind je herstellen moeilijk? Bekijk het filmpje dan nog eens op de computer.

Maak de vragen VOOR HET LEZEN

STAP 1 Leesdoel bepalen 1 Bekijk tekst 1 en 2 op bladzijde 2 en 3. a Welk leesdoel past het best bij tekst 1? Kruis aan.

Ik wil iets doen of maken. Ik wil iets kopen. b

Ik wil iets leren. Ik wil voor mijn plezier lezen.

Wat voor soort tekst is tekst 2? Streep de foute antwoorden door. een advertentie / een interview / een uitleg / een verhaal

c

Welke tekstsoort is tekst 1? En tekst 2? Streep de foute antwoorden door. tekst 1: informatieve tekst / instructieve tekst / meningtekst / reclametekst tekst 2: informatieve tekst / instructieve tekst / meningtekst / reclametekst

STAP 2 Voorspellen 2 Lees tekst 1 en 2 globaal. a Wat is het onderwerp van beide teksten? Schrijf op.

b

Welke informatie vind je niet in tekst 1? Kruis aan. Waar je led-lampen kunt kopen. Waarom de uitvinders een Nobelprijs krijgen. Waarom een led-lamp belangrijk is. Wat een led is.

© MALMBERG | LEESLINK, NIVEAU 3

❮ 1 / 4 ❯


STAP 3 Kennis ophalen 3 Wat weet je al over het onderwerp van de teksten? Maak een woordweb. Je mag meer lijnen tekenen.

1

5

10

15

20

1 Nobelprijs voor uitvinders led-lamp De Nobelprijs voor de Natuurkunde gaat dit jaar naar de uitvinders van de blauwe led. Terechte winnaars? We vroegen het aan natuurkundeleraar Giel Gorissen. Hij legt ons uit wat een led is en waarom de uitvinders van de blauwe led de Nobelprijs kregen. Wat is een led? ‘Led is een afkorting voor Light Emitting Diode, oftewel lichtgevende diode. Een diode is een klein buisje waar stroom doorheen kan. Als er stroom door het buisje gaat, geeft de led licht. Leds zie je in allerlei apparaten. Denk maar aan de cijfers op je wekker of de kleine lampjes in de televisie of computer.’ Waarom is de uitvinding belangrijk? ‘Al in de jaren zestig maakten wetenschappers rode en groene ledjes. Ruim dertig jaar later zag de blauwe led pas het licht. Het lukte toen pas om het juiste materiaal te vinden voor de bauwe kleur. De Nobelprijswinnaars vonden dat materiaal: gallium. En hun blauwe led maakte het vervolgens mogelijk om ook witte ledjes te maken. Daarvoor moet je namelijk behalve rood (R) en groen (G) ook blauw (B) licht hebben: R+G+B= wit. En op deze witte ledjes zaten veel mensen te wachten!’

25

30

35

En daarom een Nobelprijs? ‘Jazeker! Door de komst van blauwe en witte ledjes kunnen we ledlampen maken die de gloeilamp kunnen vervangen. Wist je dat verlichting wereldwijd zorgt voor enorm veel energieverbruik? Een led-lamp verbruikt een stuk minder energie dan een gloeilamp. Gloeilampen, tl-lampen en zelfs spaarlampen zijn lang niet zo goed voor het milieu als led-lampen.’ Gebruiken we straks alleen nog maar ledjes? ‘Ik kan natuurlijk niet in een glazen bol kijken. Maar volgens mij gaan ledlampen straks alle andere lampen vervangen. Je ziet ze nu al overal om je heen. In verkeerslichten, autolampen, beeldschermen ... noem maar op. En led-lampen worden in de toekomst steeds beter, goedkoper en slimmer. Kortom: led-verlichting is het licht van de toekomst!’ Bronnen: www.npowetenschap.nl; nl.wikipedia.org; www.schooltv.nl.


❮ 2 / 4 ❯


1

2 Mooie kerst met led-lampjes! Het is weer bijna kerst! Versier uw kerstboom dit jaar met onze prachtige led-verlichting.

5

10

15

Kerstgevoel Gezellige lichtjes horen bij kerst. Met onze led-verlichting zorgt u gegarandeerd voor sfeer tijdens de feestdagen. En met een goed gevoel! De lichtjes verbruiken tot wel 70% minder energie dan uw oude kerstverlichting. Kies dit jaar dus voor sfeervolle led-verlichting in uw boom! Nu in de aanbieding bij Blokker! Kerstverlichting 100 led-lampjes: 18,99

13,99

Maak de andere vragen TIJDENS HET LEZEN

STAP 4 Herstellen

Weet je het nog? Herstellen Soms bedoelt de schrijver dat wat hij schrijft niet letterlijk, maar gebruikt hij een beeld of een vergelijking. Dat heet: figuurlijk taalgebruik. En soms moet je ‘tussen de regels door’ lezen. De schrijver zegt dan niet wat hij eigenlijk bedoelt. Je moet even doordenken. 4 a

Lees de teksten helemaal. Lees in tekst 1: Ruim ... licht. (r. 17 en 18) Wat bedoelt de schrijver daarmee? Kruis aan. Ruim dertig jaar later kreeg iemand pas een goed idee. Ruim dertig jaar later kregen ze de led-lampjes pas aan. Ruim dertig jaar later lukte het pas om blauwe leds te maken. Ruim dertig jaar later maakten ze pas rode en groene leds.

b

Is het licht zien dus figuurlijk of letterlijk taalgebruik? Kruis aan. figuurlijk taalgebruik

5

letterlijk taalgebruik

ees in tekst 1 de alinea En daarom een Nobelprijs? Wat lees je tussen de L regels door? Wat vindt natuurkundeleraar Giel Gorissen? Streep de foute antwoorden door. Giel Gorissen vindt dat de uitvinders de Nobelprijs wel / niet verdienen. Hij vindt led-lampen belangrijk / onbelangrijk, omdat ze beter / minder goed zijn voor het milieu dan andere lampen. Hij is dus wel / niet blij met de uitvinding.


❮ 3 / 4 ❯


STAP 5 Vragen stellen 6 Lees in tekst 1 de alinea Waarom is de uitvinding belangrijk? a Waarom lukte het pas later om blauwe leds te maken? Markeer het antwoord in de tekst.

b

ees in tekst 2: En met een goed gevoel! (r. 9) Waarom krijg je een goed L gevoel van de led-verlichting, denk je? Schrijf op.

STAP 6 Visualiseren 7 Lees in tekst 1: Denk ... computer. (r. 12 en 13) a Welke foto past bij de wekker uit de tekst? Kruis aan.

b

Lees in tekst 1 de alinea Waarom is de uitvinding belangrijk? Welk materiaal zie je op de foto bij de alinea? Markeer het antwoord in de tekst.

NA HET LEZEN

STAP 7 Samenvatten 8 Lees tekst 2 nog een keer. In welke zin staat de hoofdgedachte van de tekst? Kruis aan.

Het ... kerst! (r. 3) Gezellige ... kerst. (r. 7) En ... gevoel! (r. 9) Kies ... boom! (r. 11 en 12) Kijk terug 9

ijk nog eens naar je antwoorden op vraag 1 en 2. Verbeter ze zo nodig. K Kijk ook naar vraag 3. Weet je nu meer? Schrijf nieuwe woorden in een andere kleur in het woordweb.

Tijd over? 10 In regel 34 van tekst 1 staat nog meer figuurlijk taalgebruik. a Markeer het figuurlijk taalgebruik in de tekst. b

Wat betekent het figuurlijk taalgebruik? Schrijf op.

Tip! De Kinderuniversiteit gaf in oktober een college over licht. Je kunt dit college terugkijken op YouTube. Typ ik wil mijn licht terug in het zoekveld van www.youtube.com. Je vindt dan het filmpje van de Kinderuniversiteit bovenaan.


❮ 4 / 4 ❯

Je kunt straks: uitleggen wat letterlijk en figuurlijk is vertellen dat de schrijver soms iets anders bedoelt dan wat er staat

Recommend Documents