2-4-2014
Je bent jong en je wilt wat… Kleuters met een ontwikkelingsvoorsprong een vve-masterclass opbrengstgericht werken
Doel masterclass
a. b. c. d.
aandacht voor ontwikkelingsvoorsprong, uitwisselen van ervaringen, leggen van contacten verdiepen van mogelijkheden recht te doen aan verschillen in de groep, aanreiken concrete mogelijkheden om behoeften van deze groep te honoreren.
1
2-4-2014
Inhoud
•herkennen van leerlingen met ontwikkelingsvoorsprong, •manieren om tegemoet te komen aan hun specifieke ontwikkel- en onderwijsbehoeften, zowel leraargedrag als aanbod, •zg. executieve functies, als preventie van een ongewenste leerhouding, •de rol van en de communicatie met de ouders •mogelijkheden om dit alles zelf te realiseren
2
2-4-2014
Kleuter?
Kleuter is een ontwikkelingsfase Kleuter is geen leeftijdsaanduiding
Wat betekent dit voor jonge kinderen met een ontwikkelingsvoorsprong?
3
2-4-2014
Wat is een ontwikkelingsvoorsprong?
• ontwikkeling (veel) sneller dan gemiddeld • gevolg van (meer) aanleg • vaak gevoed door omgeving
zeldzaam als zwarte tulpen?
4
2-4-2014
ontwikkeling % 60 50 40
onder gemiddeld gemiddeld boven gemiddeld
30 20 10
E
0
D
onder gemiddeld
C
B
gemiddeld
A boven gemiddeld
groepssamenstelling
ontwikkeling
%
E
D
C
B
A
groepssamenstelling
5
2-4-2014
ontwikkeling
…
%
E
D
C
B
A
groepssamenstelling
Sternberg • analytisch denken • creatief denken • praktisch denken
6
2-4-2014
Kenmerken • • • • • • • • •
nieuwsgierig / weetgierig neemt scherp waar legt direct verbanden begrijpt humor leert snel, onthoudt gemakkelijk produceert veel ideeën grote gevarieerde woordenschat grote algemene ontwikkeling interesse in letters en cijfers
7
2-4-2014
Wat zie je gebeuren? • • • • • • • •
veel fantasiespel coöperatief toont een positiever zelfbeeld gedraagt zich non-conformistisch weet en vraagt veel komt met verrassende onderwerpen tekent met veel details is vaak al vertrouwd met computer
Oog voor details…
8
2-4-2014
maar ook…
• • • • • • • •
stelt hoge eisen aan vriendjes voelt zich (meer) verbonden met volwassene past zich (daardoor) sneller aan heeft behoefte aan niet steeds hetzelfde wil ook wel eens lekker kunnen doorgaan heeft behoefte aan uitdaging kan zich verliezen in perfectionisme fixed mindset kan belemmeren
Risico’s in de klas • • • • • • • •
niet opmerken verkeerd interpreteren niet uitdagen aanbod maakt talent niet zichtbaar inbreng als storend ervaren moeilijker taken als beloning nadruk op antwoorden i.p.v. op denken tegenstelling creëren tussen spelen en leren
9
2-4-2014
Uitdagende opdrachten: brood of taart?
Didactische vragen
• • • •
vragen naar de al bekende weg zijn gericht op dat ene (goede) antwoord versterken afhankelijkheid leerling zijn bijna altijd gesloten
“Wil jij even in mijn hoofd kijken?”
10
2-4-2014
Echte vragen stel je…
• • • •
om meer te weten te komen uit nieuwsgierigheid of belangstelling omdat je het antwoord niet weet om verschillende antwoorden te verzamelen
Alternatief voor didactische vragen • • • • •
Problematiseren Vragen die hogere orde denken uitlokken Verwondering wekken Eigen ervaring delen ...
11
2-4-2014
Denkniveaus Bloom
6. creëren
5. evalueren
4. analyseren
2. begrijpen
1. onthouden
Kennisdimensies
3. toepassen
Cognitieve processen
…
feiten concepten procedures metacognitie
Leercyclus
4
3
Integreren Toepassen Vieren Delen
Oriënteren Ontdekken Problematiseren
Generaliseren Evalueren Bewijzen
Oefenen Systematisch onderzoeken
1
2
© Dolf Janson
12
2-4-2014
comfortzone kennissysteem voldoet of lijkt te voldoen
zone van naaste ontwikkeling(sprong) a. óf kennissysteem staat licht onder druk b. óf beheersbaar discomfort; ‘vluchten’ en ‘vechten’ hoort hierbij om ontwikkelingssprong te maken
zone van (voortdurend) discomfort kennissysteem schiet tekort / sluit niet aan
verzetten vermijden verlammen
13
2-4-2014
Functies van onderwijs
kwalificatie
subjectwording Gert Biesta
socialisatie
Theory of mind
•https://www.youtube.com/watch?v=8hLu bgpY2_w
14
2-4-2014
Subjectief concept
Denkgewoonten
Met welke denkgewoonten maak jij de leerlingen vertrouwd?
15
2-4-2014
Voorbeelden • Ga op zoek naar de samenhang! – Wat hoort bij elkaar? – Is er een oorzaak? Is er een gevolg? – Is dit een voorbeeld of een soort? • Zet eens een andere bril op! – Wat denkt die ander daarbij? – Ziet hij nu hetzelfde als ik? – Wat zou ik voelen als ik haar was?
Krachtige leeromgeving • • • • • • • •
veelvormig aanbod toegankelijke veelsoortige informatie echte materialen – alle zintuigen ontdekken en onderzoeken normaal aanzetten tot denken en filosoferen beroep op hogere orde denken ruimte voor initiatief variatie in duur mogelijk
16
2-4-2014
Spelen met Duplo (oid)
17
2-4-2014
Materiaal • • • • • • • •
voldoende open (te maken)? betekenisvol (te maken)? uitdagend qua moeilijkheid? nieuwsgierig makend qua inhoud? aansluiten bij interesse? nieuwe interesse wekkend? geschikt (te maken) voor samenwerken? niet te snel uitgevoerd?
http://www.fisme.science.uu.nl/video/talentenkracht/wmv/ marijnenmaurits_en_de_knikkers_download_2mbps.wmv
18
2-4-2014
Rol leraar
• • • • • • •
activeren en uitdagen leerlingen open vragen stellen variatie in soorten vragen (her)inrichten lokaal verwondering en onderzoek inbrengen kritisch op relatie vorm en functie evenwicht tussen voorspelbaarheid en verrassing
Vragen stellen Oriëntatievraag;
vraagt naar een zintuiglijke waarneming (wat hoor, zie, ruik, voel, proef je?);
Operationele vraag;
vraagt naar handelen; is alleen te beantwoorden door iets te gaan doen en/of te observeren (wat gebeurt er als…? wat is het effect van…?);
Analysevraag;
vraagt om aspecten aan een probleem of situatie te onderscheiden (waarom? wat vind je nu van…? hoe komt het dat?);
Synthesevraag;
vraagt om een voorspelling, de oplossing van een probleem of het bedenken van iets nieuws (wat zou er gebeuren als…?, bedenk eens…, hoe kun je zorgen dat?);
Evaluatievraag;
vraagt om meningen, om de waarde van een oplossing of de kwaliteit van iets te beoordelen (wat vind je van, ben je het eens met, wat is het beste voorbeeld van, denk je dat het helpt als?)
19
2-4-2014
http://www.youtube.com/watch?v=lf0L_Vi 2RtA&list=FL3CqvN3VK2FdfmngXAPLeRQ
20
2-4-2014
Executieve functies Response inhibitie (impulsbeheersing) Werkgeheugen Emotie-regulatie Volgehouden aandacht Taakinitiatie Planning / prioritering
Doelgericht gedrag
Organisatie
Flexibiliteit
Timemanagement
Metacognitie
respons inhibitie
21
2-4-2014
Impulscontrole
•https://www.youtube.com/watch?v=Wz1 pnFBLZM4
organisatie
22
2-4-2014
volgehouden aandacht
werkgeheugen
23
2-4-2014
doelgericht
Valkuilen voor de leraar bij stimuleren van EF • • • • • •
isoleren i.p.v. betekenisvol maken afdwingen met beloning en straf routine en traditie sterker dan zinvolheid eigen vaardigheid EF belemmerend incidenteel vs rigide doorvoeren gedrag afwentelen op ouders
24
2-4-2014
ouders
25
2-4-2014
Ouders als informatiebron
• ouders als ervaringsdeskundige? • ouders als educatieve partner? • ouders als tegenstander? • ouders als klant / opdrachtgever?
26
2-4-2014
verandering
gedrag
overtuigingen
verandering
vorm
27
2-4-2014
gedrag
overtuigingen
gedrag
verandering
vorm
verandering
vorm
overtuigingen
28
2-4-2014
Wat is ons ‘probleem’
Hoe maken het effect duurzaam?
Wat willen we bereiken?
Veranderproces
Hoe volgen we de ontwikkeling?
Wat is nodig?
Hoe pakken we het aan?
En nu jij…
• • • •
Wat wil jij afleren? Wat wil jij je eigen maken? Waarmee ga jij oefenen? Waarmee ga jij je collega’s inspireren?
• Wat draagt dit bij aan de doelen van de school?
29
2-4-2014
www.jansonadvies.nl/rechtdoenaanverschil len
30
