Janssen-Cilag S.A. – V.U. E.Present Antwerpseweg 15-17, 2340 Beerse - april 2011 - 5523
5523
OVERZICHT Definitie pijn Trappensysteem
Chronische pijnen Pijn bij ouderen Evaluatie en pijnbehandeling
5523
Pijn en pijnbestrijding
5523
PIJN
Pijn is een sensoriële en emotionele onaangename ervaring, die gepaard gaat met een reëel of potentieel weefselverlies, of die beschreven wordt in termen die doen denken aan een dergelijk letsel.” International Association for the Study of Pain
5523
3-trappenmodel van de WGO
Naar het model van de WGO, 1996
5523
Acute pijn
Chronische pijn
• Zinvolle, soms zelfs levensreddende functie
• Pijn die langer aanhoudt dan de normaal verwachte periode
• Waarschuwingsteken
• Geen waarschuwende, beschermende of helende functie
• Pijnperceptie leidt tot beschermende reactie
• Betere heling door geruststelling
• Wordt een onafhankelijke, pijnlijke aandoening
• Betrekkelijk eenvoudige psychologische begeleiding
• Fysieke, psychologische en sociale uitputting
• Gemakkelijk aanvaard door de omgeving
• Moeilijk aanvaard door de omgeving
5523
Soorten pijn • Nociceptieve pijn: Stimulatie van de nociceptoren in de huid, de spieren, de pezen, de beenderen of de organen. Men spreekt dan over pijn door overmaat van nociceptie. Meest voorkomende oorzaak van pijn.
• Neuropatische pijn: Perifeer of centraal neurologisch letsel (zenuwstelsel)
• Viscerale pijnen: Abdominaal
5523
Chronische Niet-Kankerpijn Localisatie Nociceptieve pijn
Botten
Gewrichten
Spieren
Nociceptieveneuropatische pijn
Perifere arteriën
Aard
Voorbeelden
Inflammatoir
osteomyelitis
niet-inflammatoir
osteoporose
inflammatoir
reumatoïde artritis
niet-inflammatoir
artrose
inflammatoir
myositis, polymyalgia rheumatica
niet-inflammatoir
fibromyalgie
niet-inflammatoir
perifere vaataandoening, lage rugpijn
5523
Chronische Niet-Kankerpijn Localisatie Neuropatische pijn
Uitbreidingsgebied van één of meer zenuwen
Gedenerveerde lichaamsdelen
Aard
Voorbeelden
neuralgisch
herpetische of trigeminale neuralgie
neuropathisch
polyneuropathie
differentiatiepijn
fantoompijn
5523
VISCERALE PIJN • Ontstaat in de ingewanden • Meestal abdominaal
• Moeilijk te lokaliseren • Patiënt duidt dit met de hele hand aan
5523
23% van de volwassen Belgische bevolking heeft chronische pijn
Breivik H. et al.; European Journal of Pain, 2006; 10; 287-333
5523
Gemiddeld duurt de chronische pijn reeds 7,5 jaar Mean duration of pain (Years)
Breivik H. et al.; European Journal of Pain, 2006; 10; 287-333
5523
Chronische pijn: NSAID’s en zwakke opioïden worden het vaakst gebruikt % respondents Question: “Which prescription pain medicines are you currently taking for the specific pain we have been discussing?”
Breivik H. et al.; European Journal of Pain, 2006; 10; 287-333
5523
Pijn bij kanker
Klopt het dat 60-80% van de patiënten met gevorderde kankerpijn een inadequete pijnbehandeling ervaart?
5523
Juist • Pijn is het meest voorkomend symptoom bij “advanced” kankerpatiënten. 2
• Onderzoek heeft aangetoond dat 60 tot 80% van deze patiënten inadequate pijnbehandeling krijgt.3
Ref 2: Kömürcü, 2006 Ref 3: Markman, 2005
5523
Kanker en pijn Percentage kankerpatiënten met pijn (volgens aard van de kanker) Faryngaal 70% Borst 60%
Maag 50% Gynaecologisch 75%
Slokdarm 44% Long 52% Colorectaal 64% Prostaat 66%
Hematogeen 53%
5523 Vainio A et al.: J Pain Symptom Manage 1996; 12:3-10.
Types pijn bij kankerpatiënten Pijn als rechtstreeks gevolg van de tumor
Pijn als gevolg van de behandeling tegen kanker
Pijn die noch het gevolg is van de kanker, noch van de behandeling
5523 Foley KM. Pain. 1982;14:303-310
Niet kankerpijn
Is morfine geïndiceerd bij chronische pijnen oa ook neuropatische pijn?
5523
Juist • Morfine is aangewezen bij patiënten vanaf 2 jaar voor de behandeling van chronische pijn ten gevolge van kanker én van hardnekkige pijn die een behandeling met opioïde analgetica vereist.
5523
Pijn en pijnbestrijding bij ouderen
5523
Pijnbehandeling bij ouderen: Complexer dan bij jongeren
•
Co-morbiditeit
•
Poly-medicatie
•
Fysiologische veranderingen met impact op farmacokinetiek en dynamiek van geneesmiddelen
•
Moeilijker beoordelen van de pijn door cognitieve beperkingen
5523
Algemene principes van pijnbehandeling bij ouderen •
“start low - go slow”
•
“Around the clock” toediening van analgetica
•
Analgetica schema op on-demand basis vermijden wegens verminderde pijnmelding door ouderen
5523
Evaluatie & pijnbehandeling
5523
Voor de patiënt Fysiek
Psychologisch
Lusteloosheid
Angst
Tekort aan slaap
Depressie
Braken
Gekweldheid
Verlies van eetlust
Gestoorde perceptie
Constipatie
of aandacht
Pijn Sociale omgeving Rollen / Relaties
Affectie Passiviteit Frequente bezoeken aan arts Invalidering
Spiritueel / Intellectueel welzijn Lijden, verlies van motivering, religiositeit Schuldgevoel
5523
TOOLS Talrijke tools zijn reeds voorhanden
• Gill Pain Questionnaire (MPQ) • Doloplus schaal • Topografische schaal • Numerieke schaal • Visueel analoge schaal
5523
VAS PIJNMETER:
5523
Pijnkaart opvolging • bij volgende ontmoetingen • bilan opmaken van - de pijn - de behandeling - impact op functionaliteit en levenskwaliteit
• frequentie van gebruik in functie van de situatie.
5523
Pijnkaart dagelijkse opvolging • pijnintensiteit registreren op een uurrooster op weekbasis
• frequentie van opmeten in functie van - patiënt - pijntype
- ingestelde behandeling
5523
Klembord • beschrijvende icoontjes kunnen de patiënt helpen zijn/haar pijn te beschrijven • gebruik wel bij voorkeur de taal van de patiënt
5523
PIJNBEOORDELING: Waarom? •
Verfijnde pijnbeoordeling leidt tot betere besluitvorming en meer efficiëntie bij de pijnbehandeling
•
Grotere betrokkenheid van de patiënt en zijn familie met pijntherapie
•
Communicatie bevorderen tussen de verschillende hulpverleners.
5523
Therapeutische behandeling
5523
Doelstellingen Vermindering van de pijn
• Herstel van functionaliteit • Sociale integratie
• Onafhankelijkheid
5523
Behandeling van chronische pijn Analgetica en co-analgetica
Invasieve technieken
Chemotherapie
Fysische technieken
Chirurgie
Chronische pijn
Cognitieve en gedragsmethoden
Radiotherapie
Immobilisatie
5523
3-trappenmodel van de WGO
Naar het model van de WGO, 1996
5523
Niet-opioïde analgetica Paracetamol
• 1e keuze • Efficiënt en relatief veilig (opletten bij leverstoornissen)
• Voldoende hoog gedoseerd en op vaste tijdstippen toedienen (tot 4 g/dag)
5523
Niet-opioïde analgetica NSAID’s Acetylsalicylzuur • In 2e instantie • Verhoogd risico op :GI-complicaties,nefrotoxiciteit,… • Chronisch inname van klassieke NSAID’s verhoogt 4 tot 8x het risico op peptisch ulcus • Advies: combineren met gastroprotectieve medicatie (vb. PPI) • Geneesmiddelen geassocieerde morbiditeit en mortaliteit is lager bij het gebruik van opioïden dan van NSAID’s
5523
3-trappenmodel van de WGO
Naar het model van de WGO, 1996
5523
Zwakke Opioïden •
Codeïne: tot 200 mg/24 u vaak in combinatie met paracetamol sterk obstiperend
•
Tramadol:
tot 400 mg/24 u
•
Buprenorfine
•
Combinatie Paracetamol en Tramadol
5523
3-trappenmodel van de WGO
Naar het model van de WGO, 1996
5523
Sterke Opioïden •
Morfine: PO: traagwerkend Morfinesiroop 1- 5 mg/ml: snelwerkend
•
Fentanyl: transdermale pleister
•
Hydromorfone
•
Oxycodone
•
Diamorfine
5523
Pijnladder of Pijnlift? • “Het routinematig gebruik van trap II – geneesmiddelen kan significante nadelen hebben”.
5523
Co - medicatie Laxativa • preventief
Anti-emetica • 1e week (weken) • steeds preventief geven bij opstarten opioïden bij een opioïd naïeve patiënt
Corticoïden • bij botmetastase
NSAID - Paracetamol
5523
Adjuvante analgetica bij neuropathische pijn Beïnvloeden prikkelgeleiding in centraal zenuwstelsel: • Antidepressiva • Anti-epileptica • Opgepast: nevenwerkingen en geneesmiddeleninteracties
5523
Goedkoop origineel?
5523
Ref. www.BCFI.be
Janssen
Voldoen alle geneesmiddelen van Janssen die uit patent zijn aan de voorwaarden voor “Goedkoop Geneesmiddel”?
5523
Juist • Wanneer een patent van een geneesmiddel van Janssen is verlopen verlaagt Janssen de prijs tot het niveau van Goedkoop Geneesmiddel. • Op deze manier hoeft u dus nooit te twijfelen.
5523
Meer weten over de aandachtsgebieden van Janssen?
Bezoek onze website op www.janssen-cilag.be
Janssen-Cilag S.A. – V.U. E.Present Antwerpseweg 15-17, 2340 Beerse - april 2011 - 5523
