Jaarverslag Voorwoord 4

JAARVERSLAG 2012

Jaarverslag 2012

Inhoud Voorwoord

4

1. 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5

Wij staan bewust midden in de samenleving De wereld om eens heen verandert en wij veranderen mee Wij blijven trouw aan onze missie Met beide benen in Montferland Onze speerpunten voor de komende vier jaar We borgen onze plannen en stellen ze bij

7 7 9 9 10 12

2. 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6

Wij werken samen met onze netwerkpartners Onze netwerkpartners en belanghouders in beeld In gesprek met onze belanghouders Wij werkten actief samen Wij luisteren naar onze huurdersvereniging Wij gaan naar onze huurders toe Wij werken samen op basis van afspraken

13 13 13 13 15 16 16

3.

Wij stemmen vraag en aanbod op elkaar af en hebben onze klant in beeld Onze klanten in beeld Hoe wijzen wij onze woningen toe? Hoeveel woningen verhuurden we en hoe lagen ze in de markt? Aan wie verhuren wij onze vrijkomende woningen? Wij verhuren betaalbare woningen Huurtoeslag Onze huurders zijn tevreden

18

3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6 3.7 4.

18 19 20 21 23 23 23

4.1 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6

Wij stemmen vraag en aanbod op elkaar af en passen onze woningvoorraad aan Onze woningen De samenstelling van onze woningvoorraad verandert door… Projecten in voorbereiding Wij houden onze woningen in goede staat door… Het aanpassen van woningen… VvE beheer

25 26 28 29 30 30

5. 5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 5.6 5.7

Wij zetten in op duurzaamheid Duurzame bedrijfsvoering Wij zitten op koers Wij dagen onze partners uit Wij passen de volgende duurzaamheidscriteria toe… Een sprong voorwaarts Wij delen onze kennis en ervaring Wij maken bewoners bewust en sturen op woonlasten

31 31 33 33 33 34 35 35

6. 6.1 6.2 6.3

Wij dragen bij aan leefbare wijken en dorpen Van Woning naar Wonen Wij pakken overlast aan Wij ondersteunen bewonersinitiatieven

37 37 37 38

7.

Wij dragen bij aan het vergroten van de zelfredzaamheid van onze doelgroep Wonen met zorg en welzijn

39

7.1

2

25

39

Jaarverslag 2012

7.2 7.3 7.4

Wij ondersteunen mensen met sociale problematiek Wij pakken huurachterstanden aan Wij bieden een laatste kans

39 39 41

8. 8.1 8.2 8.3

Wij professionaliseren onze organisatie Onze organisatie Wij ondernemen maatschappelijk verantwoord Wij werken aan verbeteringen

42 43 44 44

9. 9.1 9.2 9.3 9.4

Verslag van het bestuur Onze directeur-bestuurder… Bestuursbesluiten Zicht op risico’s Bestuursverklaring

46 46 46 47 48

10. 10.1 10.2 10.3 10.4 10.5 10.6 10.7

Verslag van de Raad van Toezicht Basisdocumenten Taken van de Raad Het functioneren van de Raad De Raad stelt hoge eisen aan zichzelf De Raad is onafhankelijk en integer Afwijkingen Governancecode Goedkeuring

50 50 50 52 53 53 53 53

11. 11.1 11.2 11.3 11.4 11.5 11.6 11.7 11.8 11.9 11.10

Wij hebben onze financiën op de rit Ons financieel beleid Investeren of uitgeven Onze financiële continuïteit gegarandeerd Wij bewaken onze geldstromen We bewaken het jaarresultaat We bewaken de solvabiliteit We bewaken de renterisico’s Het CFV beoordeelt Wat staat ons te wachten? Financieel gezond

55 55 55 56 56 57 57 59 60 61 61

12. 12.1 12.2 12.3 12.4 12.4.1 12.4.2 12.5 12.6

De cijfers Kengetallenoverzicht Jaarrekening 2012 Kasstroomoverzicht Toelichting op de balans en winst- en verliesrekening Hoe waarderen we de activa en passiva? Hoe bepalen we het resultaat? Toelichting balans Toelichting winst- en verliesrekening

62 62 64 66 66 67 72 75 83

13.

Overige gegevens

86

14.

Controleverklaring

87

Bijlage 1 Bijlage 2 Bijlage 3

Woningtoewijzing conform BBSH Balans op actuele waarde Winst- en verliesrekening op actuele waarde

3

89 90 91

Jaarverslag 2012

Voorwoord In dit jaarverslag leggen wij rekening en verantwoording af over onze financiële en maatschappelijke prestaties van het afgelopen jaar. Verantwoordingskader Dit jaarverslag gebruikt Woningstichting Bergh om verantwoording af te leggen aan externe toezichthouders, gemeente Montferland en Huurdersvereniging Bergh. Het jaarverslag dient voor geïnteresseerde netwerkpartners als extra informatie naast de jaarkrant, die zij in maart van ons ontvingen. We verstuurden de jaarkrant ook aan al onze huurders. Deze jaarkrant kunt u vinden op onze website. Terugblik en prestaties in verslagjaar In 2012 lag onze focus vooral op het verder vormgeven van onze duurzaamheidambities en het verder professionaliseren van onze bedrijfsvoering. Energiesprong Montferland In 2010 startten we met de herontwikkeling van 45 ‘Oostenrijkse’ woningen. In 2012 sloopten we de woningen en startten we met de nieuwbouw. Bijzonder is dat dit project verder ging binnen het samenwerkingsverband Energiesprong Montferland. Het doel van de Energiesprong is om woningen op te leveren die 60% en uiteindelijk zelfs 80% energiezuiniger zijn dan de huidige nieuwbouwwoningen. De eerste acht huurwoningen werden in december verhuurd. In 2013 leveren we de overige huurwoningen op, waarvan 22 energieneutrale woningen. Hiermee brengen we de energielasten voor bewoners fors omlaag. Ook de woonomgeving krijgt een duurzame inrichting. Dit project is alleen mogelijk doordat we intensief samenwerken met onze partners. Wij verenigden ons in een consortium. Samen steken we veel tijd en energie in dit ambitieuze project. Samen werken aan Wil! Wij geloven in de kracht van samenwerking. Laris Wonen en Diensten is de andere lokaal verankerde corporatie binnen ons werkgebied. De samenwerking met Laris kwam in een stroomversnelling terecht door de gezamenlijke implementatie van een nieuw automatiseringssysteem. We kozen onafhankelijk van elkaar voor dezelfde leverancier. Hierop werd besloten de inrichting van het systeem op elkaar af te stemmen, waardoor gezamenlijk implementeren mogelijk werd. Onder de projectnaam WIL! gingen we aan de slag. Centraal in dit project staan de klantsturing, een integrale aanpak en een eenmalige invoer van gegevens. Door de samenwerking kunnen we kennis en ervaring delen, behalen we inkoopvoordeel en verkleinen we onze kwetsbaarheid. Het hoogtepunt was de ‘live-gang’ op 21 december. Trots ben ik op de wijze waarop medewerkers van beide corporaties met elkaar samenwerken, tot uniforme keuzes komen en daarbij steeds weer het gezamenlijk belang voor ogen houden. We temperen onze ambities Het project WIL! is een tijdrovend en arbeidsintensief traject. Hier hebben we van begin af aan rekening mee gehouden. Toch viel het in de praktijk tegen en legde dit project onze kwetsbaarheid als kleine organisatie bloot. Ondanks de inhuur van extra personeel moesten we onze ambities temperen en onze plannen bijstellen. Dit betekende voornamelijk dat we het opstellen en implementeren van beleids- en verbeterplannen doorschoven naar 2013 en 2014.

4

Jaarverslag 2012

Thuis in de Achterhoek Samen met ProWonen, Wonion, Sité en WSD bieden wij sinds 1 maart 2012 alle vrijkomende huuren koopwoningen aan op één regionale woonwebsite. Alle woningzoekenden kunnen terecht op www.thuisindeachterhoek.nl. Vol trots kijk ik terug op deze implementatie. Het aantal websitebezoekers is boven verwachting. We bereiken een veel grotere groep woningzoekenden. Dit zien we terug in een stijgend aantal reacties op onze woningen. Het verhuurproces versnelt en het zicht op de verhuisbewegingen en woonwensen groeit. Daarmee is ‘Thuis in de Achterhoek’ een systeem dat onze bedrijfsvoering verbetert en aansluit bij de behoefte van onze klanten. 9+ Organisatie In 2011 legden wij samen de droom vast om een vijfsterrencorporatie te worden. We willen ons onderscheiden door een uitstekende dienstverlening te bieden aan onze klanten. Dit betekent dat we willen uitblinken in de reguliere bedrijfsvoering. Alleen wanneer deze op alle fronten goed is, kunnen wij ons onderscheiden. Dit betekent iets voor de houding en het gedrag van onze medewerkers en vraagt veel flexibiliteit. Via het cultuurtraject gaven wij verdere invulling aan onze ambities. Roerige tijden Het afgelopen jaar stond in het teken van de verkiezing en de uitwerking van het regeerakkoord ‘Bruggen Slaan’. Hier is inmiddels veel over gezegd en geschreven. We bleven dicht bij de basis Wij zijn altijd dicht bij de basis gebleven. We investeerden niet in commerciële projecten en gebruiken geen ingewikkelde financieringsvormen. Bij het opstellen van onze toekomstplannen in 2010 hielden wij rekening met de (toekomstige) krimp van de bevolking, de kredietcrisis en de crisis op de woningmarkt. We hielden toen al rekening met extra bezuinigingsmaatregelen vanuit de overheid. Onze huidige financiële positie is daarom goed. Naast dat de huidige regering bezuinigt, probeert ze ook tekorten in de begroting aan te vullen. Ze ziet de corporaties en haar huurders als een bron van extra inkomsten. Tekorten worden aangevuld door het invoeren van de verhuurdersheffing. Deze heffing loopt op tot € 1,7 miljard voor de gehele corporatiesector. Wij gaan als kleine corporatie jaarlijks meer dan € 1 miljoen afdragen aan de staat. Wij willen niet dat dit geld verdwijnt uit de volkshuisvesting. We zullen er alles aan doen om de regering op andere gedachten te brengen. Niet afdragen, maar investeren Wij willen juist investeren! Investeren in een duurzame en betaalbare woningvoorraad. Hierover willen we afspraken maken met de gemeente en de regering. Investeren levert veel belastinggelden op, houdt mensen aan het werk en zorgt ervoor dat onze kwalitatief hoogwaardige volkshuisvesting in stand blijft. We willen niet dat onze huurders de rekening voor de verhuurdersheffing betalen. We houden daarom vast aan ons (gematigde) huurprijsbeleid. Zo houden we onze woningen betaalbaar voor de doelgroepen. Onze huurprijzen blijven daarmee tot de laagste van de regio behoren. De maatregelen uit het regeerakkoord dagen ons uit kritisch naar onze bedrijfsvoering te kijken en de efficiency te vergroten. Ik voorzie dat wij als branche verrassende stappen gaan zetten. Stagnatie op de woningmarkt In 2012 scherpte de overheid de regels rond het verstrekken van hypotheken verder aan. Hierdoor wordt het voor meer mensen steeds lastiger te starten op de koopmarkt. De aanhoudende crisis en de dalende huizenprijzen treft ook doorstromers op de koopmarkt. Feitelijk stagneert de doorstroming op de gehele woningmarkt. Kopers en huurders komen klem te zitten in hun eigen woning en dreigen tussen wal en schip te vallen. Dit geldt niet alleen voor starters en huishoudens met een middeninkomen, maar ook voor ouderen met een koopwoning die de laatste stap in hun wooncarrière willen maken.

5

Jaarverslag 2012

We bieden de crisis het hoofd De crisis op de woningmarkt werkt hard door in de bouwsector. Gecombineerde huur/koopprojecten waarbij wij woningen afnemen van een ontwikkelaar komen moeizaam tot stand. In sommige gevallen kunnen we niet anders dan dit accepteren. Op voor ons strategische locaties nemen we woningen af of zijn we achtervang, zodat de bouw kan starten. Door (dreigende) faillissementen stagneerden projecten. Wij besteedden daarom veel tijd en energie aan het beperken van de (financiële) risico’s. Vooruitblik Komend jaar staat in het teken van de uitwerking van het regeerakkoord en de effecten daarvan voor onze bedrijfsvoering. Duidelijk is in ieder geval dat er veel gaat veranderen. Investeringskracht is geen vanzelfsprekendheid meer. We zullen nog meer dan voorheen, kritisch moeten kijken naar onze eigen bedrijfsvoering. En dan kom ik op een spreuk van Johan Cruyff ‘ieder nadeel heeft zijn voordeel’. Als deze roerige tijden er toe leiden dat wij nog betere beslissingen nemen, onze primaire doelgroepen nog beter gaan bedienen en onze bedrijfsvoering verder optimaliseren, dan gloort er een prima toekomst! Natuurlijk vraagt dit veel flexibiliteit en andere manieren van denken van ons, van onze belanghouders en onze huurders. Maar het begint bij betrokkenheid bij onze samenleving en die ervaar ik iedere dag bij iedereen. Op naar die vijf sterren! Bewust midden in de samenleving Wij staan als organisatie bewust midden in de samenleving. Wij willen weten wat er leeft en speelt binnen ons werkgebied en gaan daarom graag met onze partners in gesprek. Ook naar aanleiding van dit jaarverslag. Dus heeft u vragen, opmerkingen, suggesties of bent u gewoon nieuwsgierig geworden? Ik nodig u van harte uit voor een gesprek! Arjan ter Bogt directeur-bestuurder

6

Jaarverslag 2012

1.

Wij staan bewust midden in de samenleving

De toekomst van de volkhuisvesting is onzeker. De sector ligt onder vuur door incidenten en de overheid grijpt hard in. De maatregelen uit het regeerakkoord Rutte II slaan een gat in ons investeringsvermogen en hebben grote consequenties voor de (lokale) woningmarkt. We worden geconfronteerd met een werkelijkheid die wij vijf jaar geleden niet voor mogelijk hielden. En het is onduidelijk wat de toekomst ons brengt. We bleven altijd dichtbij onze kerntaken en hebben een goede financiële positie. Dat is, zeker in deze tijden, onze kracht. Wij blijven onze eigen koers varen, zonder het zicht op de ontwikkelingen in de samenleving te verliezen. 1.1

De wereld om ons heen verandert en wij veranderen mee

Uit zorg voor de aarde De jaren negentig kenmerkten zich door een onbeperkte economische groei. Er lag een grote nadruk op consumeren, luxe en welvaart. Door de huidige crisis zien we een kentering. De focus ligt steeds meer op het welzijn van mensen, duurzaamheid en de ontwikkeling van de kennistechnologie. We worden ons steeds meer bewust van wat de invloed is van ons huidige handelen voor toekomstige generaties. Wij geloven dat onze bijdrage er toe doet. Dit heeft te maken met wat we zijn, maar ook met wie we zijn; we willen wij het verschil maken, uit zorg voor de aarde. Komend jaar blijven wij inzetten op het verbeteren van de energielabeling van ons woningbezit. We realiseren achttien energieneutrale woningen. We kijken niet alleen naar de woningen maar realiseren ook een duurzame inrichting van de omgeving. We passen de uitgangspunten van ‘cradle tot cradle’ toe, dagen de bouwsector uit en werken intensief samen binnen Energiesprong Montferland. We laten onze prestaties meten volgen de GPR-methodiek. Bewoners stimuleren we actief om energie te besparen. Daarnaast is de Stichting Achterhoek Duurzaam Verbouwen opgericht. Wij nemen hieraan deel. Het doel van deze stichting (zie ook www.achterhoekduurzaamverbouwen.nl) is kennisdeling en het daadwerkelijk verduurzamen van zowel huur- als koopwoningen en bedrijfsgebouwen in de Achterhoek. De woningmarkt stagneert In het begin van de financiële crisis investeerde de overheid stevig in de Nederlandse economie. Nu de economische crisis langer aanhoudt dan verwacht, ontkomt de overheid niet aan structurele en forse bezuinigingen. De gevolgen op de woningmarkt zijn duidelijk voelbaar. De hypotheeknormen worden strenger en een eigen woning is voor minder mensen weggelegd. De doorstroming naar de koopsector stagneert, waardoor de instroom in de huursector wordt beperkt. Niet alleen mensen uit de primaire, maar ook uit de secundaire doelgroep worden afhankelijk van een huurwoning. Dit, terwijl de overheid onze doelgroep juist inperkt. Hierdoor komen mensen klem te zitten in hun woning. Daarom zetten we in 2013 actief in op het optimaal benutten van de tienprocent-toewijzingsruimte voor de secundaire doelgroep. Daarnaast bieden we huurders van ons de mogelijkheid hun woning met korting te kopen, en bieden we onze nieuwbouwkoopwoningen aan met korting via de Koopgarantregeling. De armoede stijgt… We verwachten dat de armoede de komende jaren groter wordt. Het wordt voor steeds meer huishoudens, zeker uit onze doelgroep, lastig de eindjes aan elkaar te knopen. Dit komt onder andere door de crisis, de bezuinigingen en de stijging van de energielasten. Uit ramingen van het CPB blijkt dat de armoede stijgt. In 2012 steeg het aantal bijstandsuitkeringen in de gemeente

7

Jaarverslag 2012

Montferland met 48%. Wij merken dit vooral door de toenemende aandacht die wij moeten geven aan huurders die in de financiële problemen komen. …dus gaan we voor energie- en dus geldbesparing Onze huurprijzen behoren in absolute en relatieve1 zin tot de laagste van de regio. We investeerden fors in energiebesparende maatregelen en hebben een groen woningbezit. We zien vooral kansen om de woonlasten van huurders terug te dringen door hen bewust te maken van hun energieverbruik. Nieuwe huurders krijgen vanaf half februari 2013 een uitgebreide voorlichting over de mogelijkheden van energiebesparing. Ook krijgen ze gratis voor een bepaalde periode een energiemeter (Wattcher) in bruikleen, waarmee zij inzicht krijgen in hun dagelijkse energieverbruik. Hiermee maken we huurders bewust van hun eigen verbruik en worden ze gestimuleerd om energie en dus geld te besparen. …en beperken en voorkomen we de huurachterstanden We geloven in vroegtijdige signalering van problemen en een directe persoonlijke aanpak. Door op maat naar oplossingen te zoeken, zorgen wij dat achterstanden slechts weinig toenemen. Samen met onze netwerkpartners zetten we in op het voorkomen van huisuitzettingen en bieden we als het mogelijk is een tweede kans in de vorm van een laatstekanscontract. We sturen strak op onze huurincasso, want het voorkomen van achterstanden is de beste remedie. Met huurders met een maand achterstand gaan we meteen in gesprek tijdens een bezoek bij hen thuis. Anticiperen op krimp Na 2025 krimpt het aantal huishoudens in ons werkgebied. Dit heeft gevolgen voor de verhuurbaarheid van onze woningvoorraad. We zien nu al dat de verhuurbaarheid in bepaalde delen van onze woningvoorraad onder druk staat. Dit brengt ook risico’s met zich mee voor de leefbaarheid. We verwachten dat dit in de toekomst verergert. We anticiperen op de krimp door deel te nemen aan de ontwikkeling van de ‘Regionale woonvisie Liemers’. Tegelijkertijd volgen we de ontwikkelingen in de Achterhoek. We herzien ons strategisch marktbeleid en voeren een woningmarktoriëntatie uit. We zijn terughoudend met extra uitbreiding van ons woningbezit. De huidige nieuwbouwplannen realiseren we en daarna richten we ons op de herontwikkeling van onze woningvoorraad. We verkopen alleen ‘versnipperd’ woningbezit. Zo blijft toekomstige herstructurering wel mogelijk. Investeringsruimte onder druk Door de invoering van de verhuurderheffing en de saneringssteun neemt onze investeringsruimte af. Zeker nu de uitwerking van het regeerakkoord nog onduidelijk is. De incidenten die zich de afgelopen jaren voordeden in onze sector worden mede gewijd aan falend toezicht. Het CFV (onze toezichthouder) en het WSW (onze geldborger) zijn op zoek naar een verscherpte rolinvulling. We merken dit aan de steeds strengere eisen die gesteld worden voor het aantrekken van leningen. Dit alles maakt dat het steeds lastiger wordt om investeringsbeslissingen te nemen en het ook langer duurt voordat we dit soort beslissingen kunnen nemen. In de oorspronkelijke maatregelen van de regering werden de huurprijzen gekoppeld aan de WOZ-waarde, met een maximum van 4,5%. Vooralsnog is dit plafond losgelaten. Dit is gunstig omdat wij actief zijn in een krimpregio. Hierdoor hebben we te maken met structurele daling van de WOZ-waarde. Wij hebben onze ambities en opgaven voor de komende tien jaar in beeld. Vooralsnog laten de prognoses zien dat er voldoende ruimte beschikbaar is om onze ambities te financieren. Wel naderen we op termijn de ondergrenzen die we vaststelden in ons financieel beleidsplan. We willen grip en overzicht houden op onze financiën. Daarom stellen wij onze meerjarenprognoses twee keer per jaar bij. Wanneer het regeerakkoord en het daaruitvolgende woonakkoord definitief zijn uitgewerkt, maken we de gevolgen op korte en lange termijn inzichtelijk. Vooralsnog 1

Uitgedrukt in het percentage van de maximaal redelijke huur die wij voor een woning mogen vragen.

8

Jaarverslag 2012

handhaven we onze ambities. We blijven investeren en houden een vinger aan de pols. Daarnaast blijven we inzetten op optimalisatie van onze bedrijfsvoering door verdere integratie van onze kantoorautomatisering. 1.2 Wij blijven trouw aan onze missie Het nieuwe regeerakkoord dwingt corporaties terug te gaan naar de basis. Wij zijn altijd dichtbij onze basis gebleven. We blijven daarom trouw aan onze missie. Wij zijn er voor iedereen in ’s-Heerenberg, Azewijn, Beek, Loerbeek, Braamt, Lengel, Kilder, Stokkum, Zeddam en de buurtschappen Wijnbergen en Vethuizen, die niet of onvoldoende in staat is om in zijn of haar eigen huisvesting te voorzien. Wij bieden kwalitatief goede, betaalbare en toekomstbestendige woningen. Omdat prettig wonen verder gaat dan de woning alleen, zetten wij in op leefbare en vitale wijken en dorpen. Om dit te realiseren werken wij actief samen met onze netwerkpartners. 1.3 Met beide benen in Montferland Wij zijn verankerd in de kernen van het oostelijke deel van de gemeente Montferland. Binnen ons werkgebied staan relatief veel huurwoningen. In ’s-Heerenberg is 39% van alle woningen een huurwoning, in Braamt 35% en in Zeddam 26%. In de overige dorpen ligt het aandeel huurwoningen aanzienlijk lager. Van alle huurwoningen in ons werkgebied is 79% van Woningstichting Bergh. Vooral in ’s-Heerenberg zijn meer particuliere en sociale verhuurders actief.

9

Jaarverslag 2012

1.4 Onze speerpunten voor de komende vier jaar In 2010 verscheen ons strategisch beleidsplan 2010–2014 ‘Bewust midden in de samenleving’. Hierin beschreven wij onze plannen en ambities voor de komende vier jaar en benoemden wij onze speerpunten. Hieronder staat een overzicht van deze speerpunten, onze ambities voor 2012 en de belangrijkste resultaten op hoofdlijnen. Verderop in dit jaarverslag lichten we dit uitgebreid toe. Wij stemmen vraag en aanbod op de woningmarkt op elkaar af, zodat onze woningzoekenden beter in staat zijn een woning te vinden die aansluit bij hun wensen. Onze ambities voor 2012 Onze prestaties - Wij lanceren de website Thuis in de - De website ging op 1 maart live. Achterhoek op 1 maart - Wij starten met de bouw van 15 appartementen - Wij konden niet van start gaan met de bouw. voor stichting Estinea. De planning is dat we in 2013 starten. - Na beëindiging huurovereenkomst met Stichting De Lichtenvoorde voeren we een verkenning uit naar de locatie Hotel Willy. - We passen onze verhuur- en mutatieprocedure aan.

- We voerden geen verkenning uit omdat Stichting de Lichtenvoorde het contract met een jaar verlengde. - We startten met de aanpassingen van onze verhuur- en mutatieprocedure. Dit ronden wij medio 2013 af. - We voeren een woningmarktoriëntatie uit en - De woningmarktoriëntatie stelden we uit tot stellen ons strategisch marktbeleid (SMB) bij. 2013, zodat we het SMB in het nieuwe automatiseringssysteem kunnen borgen. - We stellen een nieuw huurprijsbeleid op en - Ons nieuwe huurprijsbeleid is opgesteld en implementeren dit. geïmplementeerd. - We implementeren ons verkoopbeleid en verkopen - Wij implementeerden ons verkoopbeleid en drie woningen. verkochten drie woningen uit ons bestaande bezit. Wij zetten in op duurzaamheid, zodat al onze woningen een goede energieprestatie leveren. Onze ambities voor 2012 Onze prestaties - We investeren € 372.000 in energiebesparende - We investeerden € 317.000 in maatregelen. We verwachten een label sprong bij energiebesparende maatregelen. Zevenzestig zeventig woningen. woningen maakten een labelsprong. - We nemen extra duurzaamheidsmaatregelen bij onze nieuwbouwwoningen en realiseren 31 woningen met een EPC van 0,4 en achttien energieneutrale woningen. - We stellen ons energiebeleid op.

- De plannen zijn ontwikkeld. We leveren deze woningen op in 2013.

- Het opstellen van ons energiebeleid schoven wij door naar 2013. - Wij monitoren het stookgedrag van de bewoners van - Door problemen met de energiedisplays kwam onze passiefhuizen in een pilotproject. de monitoring van het energieverbruik in 2012 moeizaam tot stand. We onderzochten wel de woonbeleving, die eveneens onderdeel is van het monitoringstraject Wij dragen bij aan leefbare wijken en dorpen, zodat ze aantrekkelijke woonomgevingen zijn en blijven voor alle doelgroepen. Onze ambities voor 2012 Onze prestaties - We nemen een huismeester in dienst. - Dit jaar namen, na een pilot van drie jaar, de huismeester bij ons in vaste dienst. - We pakken de buitenruimte aan bij de flats aan de - In overleg met de bewoners pasten wij de Maria van Nassaulaan. buitenruime aan. We verbeterden de groenvoorziening en creëerden parkeerplaatsen. - Samen met de bewonerscommissies werken we - Er werden nog geen verbeteracties uitgevoerd. verbeteracties uit. De bewonerscommissies werkten aan hun contacten met de overige bewoners. - We implementeren ons leefbaarheidsbeleid en - De implementatie van ons leefbaarheidsbeleid brengen onze opgaven verder in beeld. stelden wij uit naar 2013.

10

Jaarverslag 2012

Wij dragen bij aan leefbare wijken en dorpen, zodat ze aantrekkelijke woonomgevingen zijn en blijven voor alle doelgroepen. Onze ambities voor 2012 Onze prestaties - We evalueren het leefbaarheidsfonds met de - We evalueerden het leefbaarheidsfonds met de huurdersvereniging. huurdersvereniging en concludeerden dat het een waardevol initiatief is dat het verdient om beter onder de aandacht gebracht te worden. We pakken dit in 2013 op. Wij werken samen met onze netwerkpartners, om onze opgaven gezamenlijk vorm te geven. Onze ambities voor 2012 - Wij hebben tenminste een keer contact met alle wijk- en dorpsraden. - We richten een klantenpanel op om huurders en woningzoekenden te vragen naar hun oordeel over de contactmomenten binnen de verhuur- en mutatieprocedure.

Onze prestaties - Dit jaar hadden wij met alle wijk- en dorpsraden contact. - We zagen af van deze activiteit, omdat ook de verhuur- en mutatieprocedure nog niet volledig is aangepast. In het kader van het participatiebeleid, dat we 2013 opstellen, onderzoeken wij hoe we het beste de mening van de klant kunnen ophalen. - Wij stellen een participatie- en belanghoudersbeleid - Vanwege de implementatie van ons nieuwe op. primaire systeem schoven wij deze activiteiten door naar 2013. Wij dragen bij aan het vergroten van de zelfredzaamheid van onze doelgroep, zodat mensen in staat zijn de verantwoordelijkheid voor hun eigen leven te nemen. Onze ambities voor 2012 Onze prestaties - Wij trainen onze medewerkers in het signaleren van - Deze activiteit is doorgeschoven naar de tweede achter-de-voordeurproblematiek en borgen de helft van 2013. meldings- en afhandelprodecure. - De huurachterstanden stabiliseren op een - Onze huurachterstanden zakten van een percentage van 0,85 %. percentage van 1,12 % (2011) naar 0,97 %. Helaas behaalden wij onze doelstelling niet. - We bieden onze huurders onder strikte voorwaarden - Dit jaar boden we acht huurders een tweede en een tweede kans in de vorm van een laatste kans. laatstekanscontract. - We maken samenwerkingsafspraken met - Alle laatstekanscontracten die zijn afgesloten zijn hulpverlenende instanties, zodat alle mede ondertekend door de betrokken laatstekanscontracten ook door hen getekend hulpverlenende instanties. We maakten nog geen worden. afspraken. Dit schoven we door naar 2013. - We brengen vrijwilligerswerk onder de aandacht, - We namen deel aan NL-doet en maakten een door mee te doen met NL-doet. wandeling met bewoners uit het Hof van Varwijk. Wij professionaliseren, zodat wij een betrouwbare partner zijn en gewaardeerd worden om onze prestaties, kennis en kunde. Onze ambities voor 2012 Onze prestaties - We voeren een front- en back office in. - We voerden het KlantContactPunt (KCP) in, en richtten een bemande balie in. - We streven naar de afhandeling van 80 % van de - We handelden in september 54 % van de klantvraag in een keer. We stelden geen norm voor klantvraag in een keer af. Deze score viel tegen, 2012. maar is te verklaren door personeelswisselingen op het KCP. - We toetsen al onze (klant)contactmomenten aan - Alle klantcontactmomenten zijn door middel van onze kernwaarden. belevingssessies getoetst aan de kernwaarden. - We kiezen een leverancier voor ons nieuwe primaire - We kozen voor Itris en implementeerden het systeem en implementeren dit voor 31 december nieuwe systeem Viewpoint. De live-gang was op 2012. De totale kosten van de implementatie 21 december. De totale kosten bedroegen bedragen € 368.000. € 317.000 - We starten met de implementatie van het Goed - Deze activiteit schoven we door naar 2014. Werkgeverslabel en de resultaten zijn eind 2012 bekend. - We rapporteerden conform de nieuwe opzet. - We verbeteren onze planning-and-controlcyclus en rapporteren in 2012 conform deze nieuwe opzet.

11

Jaarverslag 2012

Wij professionaliseren, zodat wij een betrouwbare partner zijn en gewaardeerd worden om onze prestaties, kennis en kunde. Onze ambities voor 2012 Onze prestaties - In overleg met de OR wordt een nieuwe - Na overleg met en instemming van de OR en RvT beoordelingscyclus vastgesteld. stelden wij een nieuw systeem voor beoordeling - Op basis van het MTO en beloning vast. (medewerkerstevredenheidsonderzoek) stellen we - We stelden verbeteracties op, die resulteerden in verbeteracties op. een duidelijke verbetering in het MTO van 2012 op het gebied van communicatie en management.

Conclusie De implementatie van een nieuw primair systeem was een arbeidsintensief traject en vergde veel van onze medewerkers. De impact was groter dan voorzien. Dit betekende dat we onze plannen moesten bijstellen. We stelden het belang van de klant voorop bij de keuzes die we maakten. Zij mogen geen hinder ondervinden van onze keuzes. Daarom schoven we vooral het opstellen en implementeren van beleids- en verbeterplannen door naar 2013 en 2014. Door onze ambities en ons enthousiasme pakken we veel dingen tegelijkertijd op. We hebben als organisatie enorme stappen vooruit gezet. We constateren ook dat het een valkuil kan zijn; we geven zaken soms te weinig aandacht, onderschatten ze of schuiven ze te makkelijk voor ons uit. Bij het opstellen van het jaarplan 2013 was dit een belangrijk aandachtspunt. 1.5 We borgen onze plannen en stellen ze bij We stelden een (meerjaren)activiteitenplan op met daarin alle activiteiten die nodig zijn voor de realisatie van ons strategisch beleidsplan. Afhankelijk van de ontwikkelingen om ons heen, stellen wij het activiteitenplan jaarlijks bij. De voortgang van het activiteitenplan wordt ieder trimester bewaakt via een voortgangsrapportage. We borgen onze activiteiten in het jaarplan en de financiële meerjarenbegroting. Om het zicht op de financiële risico’s te verbeteren zijn onze opgaven in vastgoed opgenomen in de begroting van de komende twintig jaar. In 2011 startten we met het aanscherpen van onze speerpunten en stemden we de begroting en het jaarverslag beter op elkaar af. In 2012 pasten we de trimesterrapportage aan en rapporteerden we alles conform de nieuwe opzet. De speerpunten uit ons strategisch beleidsplan zijn de basis van de rapportages. Het belangrijkste aandachtspunt was het verankeren van SMART werken in onze planning en controlcyclus. Om te leren en verbeteren stuurden wij ons jaarverslag op naar de jury van de Deloitte Kordes Award. Ons jaarverslag werd gewaardeerd en we wonnen de prijs voor beste jaarverslag in de categorie Wonen!

12

Jaarverslag 2012

2.

We werken samen met onze netwerkpartners

Wij geloven in de kracht van samenwerking, in een gezamenlijke, gemeentelijke én regionale aanpak van onze opgaven op het gebied van wonen, leefbaarheid, wonen-zorg-welzijn en wonenleren-werken. We benutten elkaars kwaliteiten en bundelen onze krachten met als doel elkaar te versterken en aan te vullen. 2.1 Onze netwerkpartners en belanghouders in beeld Samenwerken aan prettig wonen in Montferland doen wij met onze netwerkpartners en belanghouders. Belanghouders zijn partijen binnen ons werkgebied die direct belang hebben bij de werkzaamheden die wij uitvoeren en opgaven die wij realiseren. Netwerkpartners zijn partijen met wie wij samenwerken om deze opgaven te realiseren. Onze netwerkpartners en belanghouders zijn: CDA • Buurtbemiddeling Montferland • Politiewijkteams • Ondernemersvereniging St. Martinus • De Buitenlijn • PvdA • Dorpsraad Braamt • Fundeon • Gemeente Montferland • Huurdersvereniging Bergh • Laris Wonen en Diensten • Sensire • Wijkplatform ‘s-Heerenberg Oost • Fatima • VVD • Dorpsraad Beek/Loerbeek • Stadsbank Oost Nederland • Burger Belangen • Lokaal Belang Montferland • Estinea • Stichting Belangengroep Kilder • Graafschapcollege • Stichting Welcom • Stadsraad ‘s-Heerenberg West • D66 • Stichting Dorpsbelangen Lengel • Dorpsraad Stokkum • Dorpsraad Zeddam • Wedeo • Stichting De Lichtenvoorde • Belangenvereniging De Tuger • Senioren Contact Bergh • Stichting Dorpsraad Azewijn • Azora • Regio Achterhoek • Stichting Gasthuis • Achterhoekse Corporaties (ACo) • Corporaties Kan-Oost

Wij werken samen op basis van vertrouwen, samenwerkingsovereenkomsten en convenanten. De positionering van onze belanghouders en de mate waarin zij invloed uitoefenen op ons beleid wordt in 2013 formeel vastgelegd. Wij betrekken onze belanghouders actief bij het opstellen van het beleid. 2.2 In gesprek met onze belanghouders In 2011 spraken wij met onze belanghouders tijdens onze eerste belanghoudersbijeenkomst. Centraal stonden de vragen of wij de juiste dingen doen en of wij de dingen goed doen. Onze belanghouders vonden onze uitgezette koers de juiste en gaven aan dat ze de opgaven die wij voor onszelf zien, herkennen. Wij ontvingen adviezen en deden een aantal toezeggingen. Hiermee gingen we aan de slag. We maken op advies van onze netwerkpartners de woonlasten voor nieuwe huurders inzichtelijk. Dit doen wij door het geven van een persoonlijk energieadvies, het gezamenlijk invullen van een energieverbruikcalculator en het geven van extra voorlichting. Ook spraken wij met alle wijk- en dorpsraden. Tijdens de belanghoudersbijeenkomst gaven onze belanghouders duidelijk aan geen behoefte te hebben aan een jaarlijkse bijeenkomst. We spraken daarom af dat wij onze belanghouders een jaar na de bijeenkomst op de hoogte zouden brengen van de acties die wij ondernamen. Dit deden wij via een aparte nieuwsbrief. Op onze website treft u zowel het complete verslag van de belanghoudersbijeenkomst aan, als de terugkoppeling die zij afgelopen november van ons ontvingen. 2.3 Wij werkten actief samen Wij dragen op verantwoorde wijze bij aan de maatschappelijke opgaven in de gemeente Montferland. We halen vraagstukken actief op. Op het gebied van wonen, leefbaarheid en in de ketens wonen-zorg-welzijn zijn vraagstukken van onze netwerkpartners geagendeerd. Wij vinden het daarom belangrijk om belanghouders te betrekken bij ons beleid en bij onze activiteiten. In 2013 hadden wij op diverse niveaus en met diverse partijen overleg:

13

Jaarverslag 2012

Met wie spraken we? In overleg met de Bilateraal overleg wethouder en onze directeurbestuurder Bestuurlijk overleg Gemeente: wethouder RO, ambtenaren Corporaties: directeuren, managers Wonen Ambtelijk overleg Gemeente: Ambtenaar Welzijn Corporaties: managers wonen

Hoe Hoe Wat waren de belangrijkste gespreksonderwerpen en vaak? geborgd? resultaten? gemeente en de overheid 1x per Bewaken van de voortgang op projectenniveau, ontwikkelingen zes op de woningmarkt en gevolg regeerakkoord Rutte II. weken Belangrijkste resultaten: gezamenlijke informatieavond, bijeenkomst college B&W over gevolgen regeerakkoord. 1x per WoonconDe evaluatie van het Woonconvenant 2009-2015 werd jaar venant voorbereid in 2011. In 2012 werd het verslag van de evaluatie 2009-2015 behandeld in het college van B&W. Er vond geen bestuurlijk overleg plaats.

6x per jaar

Woonconvenant 2009-2015

Ambtelijk overleg 4x per Bouwen jaar Gemeente: Ambtenaar RO Corporaties: managers Bouwen & Beheer Stuurgroep Regionale regiovisie wonen Woonvisie Bestuurders Achterhoek Achterhoekse 2010-2020 gemeenten, corporaties en provincie Samenwerking met collega-corporaties ACo 6SamenwerVerschillende wekelijks kingsoverdirecteuniveaus binnen eenkomst renoverleg organisatie Kan Oost 4x per VerslagVerschillende jaar legging niveaus binnen organisatie Europäische Tisch 2x per jaar

Met de gemeente maakten wij afspraken over de procedure voor het leveren van woningen aan statushouders. Er vond een eerste oriënterend gesprek plaats voor het opstellen van een gemeentelijke woonvisie tussen de gemeente, Laris en Woningstichting Bergh. Adviesbureau Companen begeleidde het gesprek. We kwamen niet tot overeenstemming over de uitgangspunten/prognoses, zoals benoemd in de Stec-rapportage “Grip op verandering” Aan het einde van het jaar spraken we over de mogelijke gevolgen van het regeerakkoord en deelden onze zorgen. Bespreken voortgang nieuwbouw- en herstructureringsprojecten.

Bewaken voortgang Achterhoeks Woonwensen- en Leefbaarheidsonderzoek (AWLO) en Woningmarktmonitor.

Ontwikkeling en implementatie woonmarketingmodel Thuis in de Achterhoek. Deelname aan Achterhoek Duurzaam Verbouwen (ADV), mogelijke overname woningbezit Vestia en bedrijfsvoeringgerelateerde zaken (bijv. verzekeringen). Er werd opdracht gegeven voor het ontwikkelen van een gezamenlijke woonvisie. Inmiddels zijn de uitgangspunten besproken, worden gegevens verzameld en wordt gewerkt aan een eerste concept. Kennis en informatie uitwisselen met corporaties uit België, Duitsland en Nederland. Gespreksonderwerpen: toekomstige ontwikkelingen volkshuisvesting, ouder worden en solidariteit tussen generaties in wijken.

14

Jaarverslag 2012

Samenwerken aan zorg en welzijn Met wie Hoe Hoe spraken we? vaak? geborgd? UitvoeringsoverUitvoerings leg Wonen, plan Welzijn, Zorg Wonen, Laris Wonen en Welzijn, Diensten, Zorg Woningstichting Bergh, Woonzorg Nederland, Welcom, Azora, Diafaan, Sensire Ondernemersvereniging MKB Reva, gemeente en provincie Zorgnetwerk 6 Convenant politie, sociale wekelijks ‘t Pact zaken gemeente, Iriszorg, Stichting Mee, Bureau Jeugdzorg, GGNet, AMW (Algemeen Maatschappelijk Werk), woningcorporaties Samenwerken met wijk- en dorpsraden Alle wijk- en jaarlijks dorpsraden

Samenwerking binnen de branche Aedes Lidmaatschap DirecteurenLidmaatcontact schap

Wat waren de belangrijkste gespreksonderwerpen en resultaten? Medio 2012 startte de gemeente het project “Thuis in Montferland” in samenwerking met zorgpartijen, Laris en Woningstichting Bergh. Het project stimuleert inwoners om maatregelen te nemen in de woning, zodat ze langer zelfstandig kunnen blijven wonen.

In het zorgnetwerk is gesproken over multiprobleem situaties in de gemeente Montferland. Samen is gezocht naar oplossingen en de beste begeleiding. Afhankelijk van de situatie is er een apart casusoverleg gepland voor een cliënt. In totaal waren 31 huurders onderwerp van gesprek tijdens de zorgnetwerkbijeenkomsten. In veertien gevallen was dat naar aanleiding van financiële problemen.

Met alle dorpsraden en wijkraden hadden wij in 2012 contact. De onderwerpen waren divers. We spraken over het ontwikkelen van nieuwbouw in de kernen Kilder, Azewijn en Stokkum. We bezochten de ledenvergadering in Braamt. We spraken de wijkraden in ’s-Heerenberg over concrete acties in de wijk. Dorpsraad Zeddam was net als wij, nauw betrokken bij het project Thuis in Montferland. We zochten actief contact met de dorpsraad in Beek en werden uitgenodigd op hun vergadering in januari 2013. Wij onderschrijven de Aedes Code en toetsten of onze manier van werken daarbij past. Delen kennis en ervaring, bespreken actuele thema’s binnen de branche.

2.4 Wij luisteren naar onze huurdersvereniging Wij hebben samenwerkingsafspraken met Huurdersvereniging Bergh. Dit jaar vroegen wij advies over ons huurbeleid. De huurdersvereniging adviseerde positief. Ook evalueerden wij de samenwerkingafspraken en spraken af deze afspraken in 2013 om te zetten naar een samenwerkingsovereenkomst. Geconcludeerd werd dat het goed nakomen van de samenwerkingafspraken van beide zijden nog verbeterd kan worden. Zo beloofden wij om de huurdersvereniging nog beter en tijdiger te informeren. De huurdersvereniging beloofde, in het kader van verantwoording, om jaarlijks de begroting en jaarrekening te overleggen. Daarnaast constateerden we dat het bestuur van de huurdersvereniging veel op haar bordje heeft, de leden al lang zitting hebben in het bestuur en er te weinig contact is met de achterban. Dit is belangrijke voor een goede taakinvulling. We spraken af om de huurdersvereniging te ondersteunen bij een actie om nieuwe bestuursleden te werven. Daarnaast helpen we hen met de uitwerking van een werkwijze om beter met de achterban in contact te komen.

15

Jaarverslag 2012

Ook evalueerden wij het gebruik van het leefbaarheidsfonds. We concludeerden dat het leefbaarheidsfonds waardevol is, maar blijkbaar te weinig bekend is bij de huurders. We starten in 2013 een mediacampagne om het fonds beter onder de aandacht te brengen.

2.5

Wij gaan naar onze huurders toe

Bewoners Maria van Nassaulaan In het najaar hielden wij drie bijeenkomsten in een tent op de grasvelden tussen de flats om de huurders te laten meebeslissen over de aanpak van het groen bij de flats en de optimalisatie van de parkeerruimte. De bewoners konden kiezen uit een drietal voorstellen. Ook vroegen wij de bewoners of zij belangstelling hadden voor deelname in een bewonerscommissie. Het lukte om een bewonerscommissie te starten, die zich presenteerde aan de bewoners. De commissie inventariseerde de wensen, die de bewoners aandroegen voor verbetering van de algemene ruimtes. Het komend jaar werken zij deze ideeën verder uit. Betrokkenheid dorpsraad, kopers en omwonenden bij nieuwbouw in Kilder Bij herontwikkeling vinden wij het belangrijk om de dorpsraad en omwonenden te betrekken bij de planvorming voor de nieuwe woningen. Dorpsraad Kilder kreeg daarom inspraak in de ontwerpkeuze van de nieuw te ontwikkelen woningen. Wij kozen voor de werkwijze Design & Build, waarbij zij werden betrokken bij de keuze voor het ontwerp. Nieuw in dit project was dat ook twee potentiële kopers betrokken waren bij het selectieproces. Helaas is een koper later toch afgehaakt. Drie aannemers presenteerden een plan, waaruit de selectiecommissie een keuze maakte. Deze ontwerpen legden wij ook voor aan de omwonenden tijdens een inloopavond. Bewoners konden stemmen en de selectiecommissie woog deze stemmen mee bij de definitieve keuze.

2.6 Wij werken samen op basis van afspraken Wij streven ernaar de afspraken met onze netwerkpartners vast te leggen in samenwerkingsovereenkomsten en convenanten. Wat spraken we af en wat was onze bijdrage? Samenwerkingsovereenkomst Woonconvenant 2009 – 2015

Betrokken organisaties Gemeente, Laris Wonen en Diensten

Afspraken

Bijdrage WsBergh

- 800 woningen tot aftoppingsgrens een- en tweepersoonshuishoudens - 1000 betaalbare woningen tot € 664 - 30% woningtoewijzing aan starters - Nieuwbouwwoningen voor starters verkoopprijs < € 172.000

- 1.352 woningen tot aftoppingsgrens een- en tweepersoonshuishoudens - 1.490 betaalbare woningen tot € 664 - 50% woningtoewijzing aan starters - Wij verkochten in 2012 een nieuwbouwwoning aan een starter met een koopgarantverkoopprijs < € 172.000

Convenant Leerlingbouwplaatsen

Corporaties Aco en Liemers, gemeenten, aannemers

Bevorderen van het aantal leerlingbouwplaatsen

Alle projecten toetsten we op leerlingbouwplaatsen. Door de huidige manier van bouwen (prefab) en de stagnatie van projecten realiseerden we geen leerlingbouwplaatsen.

16

Jaarverslag 2012

Samenwerkingsovereenkomst Hennepconvenant

Betrokken organisaties

Afspraken

Bijdrage WsBergh

Politie, gemeente Montferland en sociale verhuurders

’t Pact

ACo, zorg- en welzijnsorganisaties in de regio en de Stadsbank

Afspraken over het ontmantelen van hennepkwekerijen in huurwoningen In deze overeenkomst is opgenomen: - Uitwerking maatschappe-lijke opvang - Opzet van locale zorgnet-werken - 2e kansbeleid

Er werd een hennepkwekerij ontmanteld. De huurder beëindigde de huurovereenkomst vrijwillig. We startten met de evaluatie van ’t Pact, die in 2013 wordt afgerond. Op verzoek van ’t Pact huisvestten wij een dakloze.

17

Jaarverslag 2012

3.

Wij stemmen vraag en aanbod op elkaar af en hebben onze klant in beeld

Wij vinden dat we verantwoordelijkheid hebben in het goed op elkaar afstemmen van vraag en aanbod op de woningmarkt. Dit begint bij het in beeld brengen van onze doelgroepen en de vraag van de klant. 3.1

Onze klanten in beeld

Voor wie zijn wij er? Primair zijn wij er voor de huisvesting van huishoudens met een inkomen tot € 34.085. Om te voorkomen dat er huishoudens tussen wal en schip raken zijn wij er ook voor middeninkomens tot € 43.000. Afbakening van onze doelgroep In 2012 moesten wij 90% van onze woningen onder de huurprijs van € 664,66 toewijzen aan onze primaire doelgroep. Ruim 99% van onze woningvoorraad valt onder deze grens, waardoor wij de groep tot € 43.000 beperkt kunnen bedienen. Wij stelden onze nieuwbouwwoningen aan Plantsoensingel Midden beschikbaar voor inkomens tot € 43.000. Zes van de veertien woningen gingen naar woningzoekenden met een inkomen tussen de € 34.085 en € 43.000. De sancties zijn hoog bij het overschrijden van de tien%ruimte, dat maakte ons terughoudend, ook omdat wij nog steeds onvoldoende zicht hebben op omvang en vraag van deze doelgroep in ons werkgebied. Wie zochten een woning? Met de start van Thuis in de Achterhoek, ons nieuwe woonruimteverdeelsysteem (zie het voorwoord en de toelichting bij 3.2) is sprake van een toename van het totaal aantal woningzoekenden. Woningzoekenden zijn niet meer per corporatie ingeschreven. Omdat ook woningzoekenden zijn ingeschreven voor een woning in Doetinchem en omstreken kan geen goede vergelijking worden gemaakt met het aantal inschrijvingen in vorige jaren. Doordat Thuis in de Achterhoek een breder aanbod toont, toegankelijk en uitnodigend is, is het totaal aantal woningzoekenden toegenomen. In totaal zochten 13.231 woningzoekenden een woning, waarbij 2.181 woningzoekenden in hun zoekprofiel aangaven een woning in ons werkgebied te willen huren. In totaal hebben 12.103 woningzoekenden het zoekprofiel gevuld. In het zoekprofiel kunnen woningzoekenden aangeven waar zij willen wonen, welk type woning zij wensen en in welke huurklasse. Onderstaande tabel toont het aantal ingeschreven woningzoekenden dat voorkeur uitsprak voor één van de plaatsen in ons werkgebied. Daarbij geeft de tabel aan voor welk woningtype deze woningzoekenden dan voorkeur hebben. Type woning

Eengezinswoningen Appartementen met lift Appartementen zonder lift

Aantal belangstellende woningzoekenden voor woning WSB 1.608 436 137

18

Jaarverslag 2012

Onderstaande tabel geeft aan uit welke woonsituatie de woningzoekenden afkomstig zijn. Hieruit blijkt dat 70% van de woningzoekenden bestaat uit doorstromers uit huur of koop. Aantal inschrijvingen naar vorige woonsituatie per 1 januari 2013

Percentage inschrijvingen vorige woonsituatie per 1 januari 2013

Woonsituatie Alle corporaties Inwonend

2.502

19 %

Huurwoning

5.288

40 %

Overig

1.379

10 %

Koopwoning

4.062

31 %

13.231

100 %

Totaal

3.2

Hoe wijzen wij onze woningen toe?

Een nieuw woonruimteverdeelsysteem Doordat we onze woningen zijn aan gaan bieden via Thuis in de Achterhoek werden de keuzemogelijkheden voor onze woningzoekenden vergroot. Voorheen boden we onze woningen aan via “Ik wil huren”. Dit was een samenwerkingsverband, waarbij de woningen van Wonion, ProWonen, Woningstichting Dinxperlo en onze woningstichting, gezamenlijk werden aangeboden. De samenwerking, werd uitgebreid met Sité Woondiensten in Doetinchem. Daardoor ontstond een breder aanbod. De website, waar de woningzoekenden op kunnen reageren is toegankelijk en uitnodigend en biedt meer service voor de klant. Zo zijn de zoekmogelijkheden vergroot, is het woningaanbod groter en is de verdeling nog transparanter. Maar het biedt ons ook voordelen. Met het nieuwe systeem kunnen wij efficiënter werken, doordat woningen nu dagelijks op de website kunnen worden geplaatst. Het aanbiedingsproces is nu voor een groot gedeelte geautomatiseerd. Hierdoor voorkomen wij onnodige leegstand en besparen wij tijd en geld. Woningzoekenden kunnen nu alleen nog online reageren op ons woningbezit. Woningzoekenden konden zich daarvoor tot 1 juni 2013 herinschrijven. Daarbij maakten verschillende woningzoekenden, onder onze begeleiding, dankbaar gebruik van de nieuwe computer in de hal. Huurders en woningzoekenden konden inloggen en onder begeleiding hun gegevens invoeren of aanpassen. Het totaal aantal herinschrijvingen bedroeg 10.660. Per 31 december 2012 stonden 13.490 woningzoekenden ingeschreven, waarvan 86% een een- of tweepersoonshuishouden betreft. Toewijzingsmodellen Woningzoekenden kunnen onbeperkt op woningen reageren, die via de site worden aangeboden. Het systeem kent drie aanbiedingsmodellen, waar woningzoekenden gebruik van kunnen maken: Aanbodmodel: De meeste woningen worden aangeboden via het aanbodmodel. Diegene die het langst staat ingeschreven krijgt het aanbod. Dit model is geschikt voor woningzoekenden met voldoende inschrijfduur om voor een woning in aanmerking te komen. Model Direct wonen Diegene die het eerst reageert op deze woning, krijgt deze ook aanboden, mits hij aan de gestelde voorwaarden voldoet. Woningzoekenden die op korte termijn een woning zoeken maken hier een kans.

19

Jaarverslag 2012

Lotingsmodel Iedereen heeft evenveel kans op de woning, ongeacht de inschrijfduur. Dit model biedt mogelijkheden voor jonge starters, die nog onvoldoende inschrijftijd hebben opgebouwd. Over de toepassing van de modellen over de type woningen zijn in 2012 geen afspraken gemaakt. In 2013 bepalen wij voor welke woningen wij welk model willen inzetten. De aangeboden woningen: Reguliere toewijzing:

Woningruil Rechtstreekse bemiddeling (buiten systeem):

Bestaand bezit 103 3 15 1 2 3 8

Aanbodmodel Lotingmodel Direct wonen Statushouders WMO Urgenten

Nieuwbouw 8

Een nieuwe urgentieregeling Samen met de andere vier corporaties hebben we gekozen voor een uniforme urgentieregeling. Er zijn afspraken gemaakt met Sensire, die de urgentieaanvragen onafhankelijk toetst en vervolgens een advies uitbrengt. De deelnemende corporaties conformeren zich aan dit advies. Elke corporatie zoekt daarna zelf een passende woning. 3.3

Hoeveel woningen verhuurden we en hoe lagen ze in de markt?

Onze woningen kwamen vrij In 2012 kwamen 135 woningen vrij (exclusief nieuwbouw). Dit is 8,8 % van ons bezit per 1 januari 2012 en een lichte stijging ten opzichte van 2011. Deze stabilisatie is uitzonderlijk. Regionaal en ook landelijk zien we een dalende trend.

Mutatiegraad

2010 11,6

2011 8,3

2012 8,8

Waarom vertrokken onze huurders Onderstaande tabel geeft de top vijf van verhuisredenen Aantal 23 21 16 15 12

Reden Gingen naar een ander type woning, 17 keer vanuit flat zonder lift of bovenwoning en 4 keer vanuit eengezinswoning Gingen naar verzorging of verpleging Gingen trouwen of samenwonen Door overlijden Financiële redenen 7 keer gedwongen door ontruiming en 5x vrijwillig

Opvallend is het aantal huurders (8,5%) dat vanwege financiële redenen al dan niet gedwongen vertrok. Drie van de vijf gingen inwonen in ’s-Heerenberg, grotendeels bij familie. De achterstand waarmee zij de woning verlieten bedroeg gemiddeld ongeveer € 2.000. De woningzoekenden die wij uitzetten hadden hogere achterstanden, gemiddeld ongeveer € 5.000. Voor het grootste gedeelte betrof dit woningen in de betaalbare huurklasse. Slechts een huurder vertrok vrijwillig uit een dure woning. Wij zien huurders beperkt doorstromen naar de koopsector. Slechts zes huurders vertrokken naar een koopwoning (4%).

20

Jaarverslag 2012

Het aantal reacties op aangeboden woningen We merken dat we via Thuis in de Achterhoek een grotere groep woningzoekenden bereiken. Het aantal reacties op onze woningen nam sinds 2009 af. In 2012 is het gemiddeld aantal reacties per woning gestegen van 11 naar 26 reacties. Onderstaande tabel geeft het gemiddeld aantal reacties per woningtype weer. Thuis in de Achterhoek hanteert een andere verdeling per type woning. Doordat wordt uitgegaan van een andere typering is een vergelijking per woningtype met voorgaande jaren niet mogelijk. Type woning Eengezinswoningen Appartementen met lift Appartementen zonder lift Totaal

2012 gemiddeld 41 17 19 26

De grondgebonden seniorenwoningen en levensloopbestendige woningen worden getypeerd als ‘eengezinswoning’ of ‘appartementen zonder lift’. De senioren- en levensloopbestendige appartementen worden getypeerd als ‘appartementen met lift’. Woningen worden geweigerd Onze woningen werden gemiddeld 2,6 keer aan een kandidaat-huurder aangeboden voordat dit leidde tot acceptatie. Vorig jaar was dit nog 2,1 keer. Deze stijging blijkt ook een gevolg van het nieuwe woonruimteverdeelsysteem. Alle deelnemende corporaties hadden ermee te maken. Dit kan efficiënter. Daarom onderzoeken we in 2013 wat hier de oorzaak van is en nemen we maatregelen. Wachten op een woning Woningtype Gemiddelde wachttijd Voor onze flats met lift is de Eengezinswoningen 3,8 jaar wachttijd het langst. De wachttijd Flats met lift 5,4 jaar voor flats zonder lift verschilt: de Flats zonder lift, HAT’s en maisonnettes 1,9 jaar flats aan de Maria van Nassaulaan kennen een gemiddelde wachttijd van een jaar. De overige flats, HAT’s en maissonnettes hebben een wachttijd van gemiddeld 2,3 jaar. Soms staan woningen leeg Wij willen woningen het liefst zo snel mogelijk verhuren en de leegstand beperken. Een aantal woningen kon niet aansluitend verhuurd worden. Óf omdat er nog geen nieuwe huurder was óf omdat er mutatieonderhoud gepleegd moest worden. Dit percentage lag op 0,26%. Ons streefcijfer lag op 0,5%. Wij stellen voor 2013 dit streefcijfer bij, omdat wij van mening zijn dat we het aantal leegstandsdagen bij mutatieonderhoud en verhuurproblemen verder terug kunnen brengen. We maakten tot nu toe geen onderscheid tussen mutatie- en verhuurleegstand. Het nieuwe primaire susteem maakt het mogelijk dit onderscheid wel te maken, zodat we hier beter op kunnen sturen. Hiermee verwachten we de 0,26% volgend jaar verder terug te kunnen dringen. Een klein aantal woningen (0,82%) kent een bewuste leegstaand vanwege herstructurering en verkoop. 3.4

Aan wie verhuren wij onze vrijkomende woningen?

Wij verhuren vooral woningen aan onze primaire doelgroep Het grootste deel (85%) bestond uit woningen in het betaalbare segment met een huurprijs tussen de € 366,37 en € 561,98. 14% van de woningen viel in het middeldure segment, maar bleef nog beneden de huurtoeslaggrens van € 664,66. Twee woningen vielen in het goedkope segment met een huur < € 366,37 (1%). Deze woningen wezen we toe aan woningzoekenden met een inkomen op bijstandsniveau.

21

Jaarverslag 2012

Starters komen aan bod 72 van de 143 woningen verhuurden we aan doorstromers (50%) en 71 aan starters (50%). We voldoen hiermee ruimschoots aan de norm van 30% die de Stadsregio stelt. Urgent woningzoekenden helpen we snel Status Aantal In 2012 verhuurden we minder woningen aan urgent Herstructureringurgent 1 woningzoekenden. Dit komt omdat we in 2011 en groot aantal Sociaal urgent 4 herstructureringsurgenten huisvestten. In 2011 bedroeg het Medisch urgent 2 percentage toewijzing op basis van urgentie nog 20%, in 2012 nog Financieel urgent 1 slechts 5,5%.Wij streven ernaar om medisch en sociaal urgenten binnen een half jaar aan een geschikte woning te helpen. Dit lukte niet met twee van de sociaal urgenten. Zij hadden vanwege een echtscheiding, een specifiek zoekprofiel, waardoor het langer duurde om een geschikte woning te vinden voor hen. 65-plussers 31% van alle ingeschreven woningzoekenden is ouder 65 jaar. We verhuurden echter maar 11% van onze woningen aan deze groep woningzoekenden. Ook het aantal reacties op woningen van woningzoekenden boven de 65 jaar was beperkt. Uit onderzoek bleek dat 82% van de geënquêteerde 65-plussers uit voorzorg staat ingeschreven. Het grootste gedeelte van de nieuwe huurders boven de 65 liet een andere huurwoning achter. Opvallend in 2012 is dat ten opzichte van 2011, meer huurders een woning buiten onze gemeente achterlieten. De instroom vanuit de koopsector bleef in aantallen nagenoeg gelijk. Percentueel gezien is dit aandeel aanzienlijk vergroot ten opzichte van 2011. Waar vandaan? Huurwoning Woningstichting Bergh Huurwoning gemeente Montferland Huurwoning elders Koopwoning gemeente Montferland

Aantal in 2011 11 4 5 5

Aantal in 2012 3 1 7 6

Statushouders gehuisvest Woningstichting Bergh is elk jaar verantwoordelijk voor de huisvesting van de helft van de statushouders in de gemeente Montferland. Het eerste half jaar leverden we twee woningen aan de gemeente. Deze werden niet door de statushouders geaccepteerd. Dit had voornamelijk te maken met een slechte begeleiding vanuit het AZC. In augustus ontvingen wij een brief van de gemeente: de taakstelling was niet gehaald en de taakstelling voor de 2e helft van 2012 betrof twintig personen. Omdat de oorzaak van de achterstand niet bij ons lag, vond een gesprek plaats met de gemeente en de regievoerder van het COA. We maakten duidelijke afspraken over de wijze van toewijzing van statushouders. Wij spraken af dat wij een gezin of alleenstaande krijgen aangeleverd door het COA en deze binnen 10 weken moeten huisvesten. De werkwijze is verbeterd, doordat de statushouder beter wordt begeleid. Wij bieden hen passende woonruimte en houden rekening met de huishoudensamenstelling. We spraken met de gemeente af, dat wij er, samen met Laris, alles aan doen om de taakstelling te halen. We kregen tot het einde van het jaar vijf personen aangereikt om te huisvesten. Hiervoor stelden wij twee woningen ter beschikking. Periode

Taakstelling

1e half jaar 2e half jaar

14 20

Afspraak Gemeente 14 4

Geleverde woningen 2 2

Gehuisveste statushouders 0 5

De gemeente Montferland voldeed niet aan de taakstelling. Zij sprak met de COA af dat zij deze achterstand in de eerste helft van 2013 inlopen.

22

Jaarverslag 2012

3.5

Wij verhuren betaalbare woningen

Een nieuw huurprijsbeleid In 2012 stelden wij ons huurprijsbeleid vast voor de periode 2012 – 2016. Het betaalbaar houden van de totale woonlasten voor onze primaire doelgroep is het belangrijkste uitgangspunt. We keken naast de gemiddelde huurprijs ook naar de bijkomende woonlasten en de draagkracht van de verschillende doelgroepen. We verhogen de streefhuur naar tenminste 60% van de maximaal redelijk huur die wij voor onze woningen mogen vragen tot 85% van de maximaal redelijke huur. In basis verhogen we alle huurprijzen naar 65% maximaal redelijk (gemiddelde huurprijs 2012 58,4%). Onze huurprijzen blijven daarmee behoren tot de laagste van de regio. Het grootste deel van onze woningvoorraad blijft betaalbaar voor de primaire doelgroep. 3.6 Huurtoeslag Huurders kunnen een beroep doen op huurtoeslag. De Belastingdienst regelt de toekenning en de uitbetaling. Huurders kunnen de huurtoeslag rechtstreeks op onze rekening laten storten. Ze betalen ons dan maandelijks de huur verminderd met de huurtoeslag. Eind 2012 ontvingen wij voor 338 huurders rechtstreeks de huurtoeslag. Een bedrag van € 61.311. De gemiddelde huurtoeslag per ontvanger is € 182 per maand. Wij hebben geen zicht op de groep huurders die de huurtoeslag rechtstreeks op hun eigen rekening ontvangt. 3.7

Onze huurders zijn tevreden

Regionale Geschillencommissie Wij zijn samen met Sité, WSD, ProWonen, Wonion, Viverion, Woningstichting De Groene Waarden en Woonstichting De Marken aangesloten bij de Regionale Geschillencomissie Oost-Gelderland. Deze onafhankelijke commissie beoordeelt de geschillen over de dienstverlening van de aangesloten corporaties. In 2012 ontving de commissie geen klachten van huurders van Woningstichting Bergh. Huurcommissie De huurcommissie ontving een klacht over achterstallig onderhoud en stelde de huurder in het gelijk. Wij zijn tegen de uitspraak in beroep gegaan en werden door de rechter in het gelijk gesteld. Wij ontvingen een beperkt aantal klachten In totaal ontvingen wij in 2012 zeventien klachten over onze dienstverlening. Negen klachten gingen over het onderhoud van de woning, twee klachten over onze informatievoorziening en drie klachten over de schoonmaak. Daarnaast ontvingen we drie overige klachten. Twee klachten verklaarden wij ongegrond, een klacht verviel door veranderde regelgeving. De overige klachten losten wij naar tevredenheid op. Een bewoner ontving een vergoeding voor het geleden ongemak en uit coulanceoverwegingen lieten wij bij een andere bewoner een openstaande vordering vervallen. Het aantal klachten is gestegen ten opzichte van het aantal binnengekomen klachten in 2011 (acht stuks vanaf mei). Samen met onze medewerkers maakten we afspraken over de communicatie met bewoners en extra aandacht voor bewaking en nazorg. Dit resulteerde in een daling van het aantal klachten over onze dienstverlening en een tijdige afhandeling van alle binnengekomen klachten in het derde trimester.

23

Jaarverslag 2012

KWH In 2012 introduceerde KWH een nieuw huurlabel: KWH-Huurlabel 2.0. Dit huurlabel bestaat uit een verplichte vaste kern van vier thema’s waar iedere corporatie op wordt gemeten: 1. klantcontact (bereikbaarheid en communicatie & informatie) 2. verhuizen (woning zoeken, nieuwe woning, huur opzeggen) 3. onderhoud (reparaties, onderhoud) 4. klachten afhandelen Deze thema's zijn gebaseerd op de top vier van onderwerpen die huurders belangrijk vinden. De verschillende onderdelen werden het hele jaar gemeten, waardoor we meer en direct inzicht kregen in de beleving van klanten. Doordat de scores direct inzichtelijk waren, kon er waar nodig ook meteen bijgestuurd worden. De mening van de klant over de diverse onderdelen werd opgehaald door middel van vragenlijsten. De mening van de klant bepaalt voor 80% de eindscore op de diverse onderdelen. In tegenstelling tot andere jaren. Toen was dit 50%. Een goede vergelijking met de scores van kunnen we daarom niet maken. Onze bereikbaarheid werd zowel kwalitatief als kwantitatief gemeten. Daarnaast werden brieven, onze website en ons informatiemateriaal kwalitatief beoordeeld. Onderdeel

Score

Contact

8,2

Bereikbaarheid

8,0

Communicatie en informatie

7,1

Woning zoeken

8,3

Nieuwe woning

8,6

Huur opzeggen

8,5

Reparaties

8,2

Onderhoud

7,2

Klachten behandelen

6,1

Op het onderdeel Klachten behandelen scoorden we beneden de norm van 6,5. Maar omdat de respons te laag was, telde KWH dit cijfer niet mee in de eindbeoordeling. Op de rest van de onderdelen scoorden we boven de norm van een 7. We behielden het KWH Huurlabel. Huurders konden via de vragenlijst ervoor kiezen om hun eventuele ontevredenheid direct bij ons kenbaar maken. In totaal maakten negen huurders hier gebruik van. Met deze huurders zochten we persoonlijk contact. Dit stelden zij zeer op prijs.

24

Jaarverslag 2012

4.

Wij stemmen vraag en aanbod op elkaar af en passen onze woningvoorraad aan

Om ervoor te zorgen dat ons woningbezit op lange termijn aansluit bij de wensen van onze doelgroep maken wij via kleinschalige projecten ons woningbezit toekomstbestendig. De focus verschuift van uitbreiding van onze woningvoorraad naar de transformatie van ons bestaande woningbezit. De afgelopen drie jaar investeerden we vooral in het energiezuiniger maken van ons bezit. We houden de kwaliteit van onze woningen op peil door zorgvuldig onderhoud en grondige renovatie. 4.1

Onze woningen

Huidige samenstelling woningvoorraad Ons woningbezit zag er op 31 december 2012 zo uit: BBSH groep Woningtype

Goedkoop <€ 361,66

Eengezinswoning Etagewoning met lift Etagewoning zonder lift Levensloopbest. (slaapkamer en natte cel op woonverdieping) HAT-eenheid Totaal

Betaalbaar € 361,66 – < € 554,76

Middelduur € 554,76 – < € 652,52

Duur ≥ € 652,52

25 4

755 80

40 28

0 2

52

137

0

0

1

175

35

5

45 127

113 1.260

0 103

0 7

De rest van onze vastgoedportefeuille bestond op 31 december 2012 uit: Omschrijving vastgoedtype Parkeerplaatsen Garages Commerciële ruimtes Gemeenschappelijke ruimtes Maatschappelijk vastgoed Overig

Aantal 36 85 3 2 5 8

Toevoegingen en onttrekkingen woningvoorraad De volgende wijzigingen vonden in 2012 plaats in onze woningvoorraad Vastgoedtype Middeldure huurwoningen Dure huurwoningen Overig (t.b.v. herontwikkeling) Totaal

Nieuwbouw + 8

Aankoop +

8

Sloop 34

34

Herstructurering+ 1

Verkoop 3

1

3

Gewenste samenstelling woningvoorraad Binnen ons strategisch marktbeleid (SMB) brengen wij de gewenste samenstelling van onze woningvoorraad in beeld. Op basis van de bevolkingsprognoses voorspellen we hoe onze doelgroep zich ontwikkelt op lange termijn. We kunnen dan binnen bandbreedtes bepalen hoe onze

25

Jaarverslag 2012

woningvoorraad eruit moet zien en welke maatregelen we binnen onze bestaande woningvoorraad moeten nemen. In 2012 wilden we ons SMB herzien en een nieuwe woningmarktoriëntatie uitvoeren. Het SMB is een module binnen ons nieuwe primair systeem en wordt geïmplementeerd in 2013. We besloten daarom de herziening van ons SMB uit te stellen tot 2013. Ook de woningmarktoriëntatie schoven we door, zodat we straks zoveel mogelijk kunnen werken met de meest recente gegevens. We blijven de ontwikkelingen op de woningmarkt wel volgen. Zo zien we dat de meest recente prognoses (Primos 2012) laten zien dat de krimp van de bevolking iets later inzet (vanaf 2025), maar dat de trend hetzelfde blijft. Regionaal strategisch voorraadbeheer In 2010 stelden wij binnen ACo de ‘Visie op het strategisch voorraadbeleid 2010-2020 in de regio Achterhoek’ (kortweg de ‘ACo visie’) op. In 2012 bewaken we de voortgang van de activiteiten uit deze visie. We handelen in lijn met onze ambities; er is sprake van een toename van de kwaliteit, als gevolg van verduurzaming en het levensloopgeschikt maken van de voorraad. Ook is het overgrote deel van de voorraad bereikbaar voor onze primaire doelgroep. Aandachtspunten zijn het aanscherpen en verder uitwerken van de ambities in concrete doelstellingen. Woningmarktmonitor en Achterhoeks Woon- en Leefbaarheidsonderzoek (AWLO) In het kader van de regionale Woonvisie Achterhoek houden we onszelf via de woningmarktmonitor jaarlijks op de hoogte van de ontwikkelingen op de woningmarkt. In 2011 werd het Achterhoeks Woon- en Leefbaarheidsonderzoek opgestart. Omdat de gemeente Montferland formeel niet tot de Achterhoek behoort, volgen wij de ontwikkelingen vanaf de zijlijn. We verwachten dat de trend herkenbaar is voor ons werkgebied en handelen in de geest van de resultaten. Door vertraging van het onderzoek ontvangen we de resultaten niet in 2012, maar aan het begin van 2013. 4.2

De samenstelling van onze woningvoorraad verandert door…

…verkoop van woningen In 2012 verkochten wij drie woningen uit ons bestaand bezit: twee bij mutatie en een aan de huurder. We voldeden hiermee aan de doelstelling uit ons verkoopbeleid. We verkochten de laatste twee nieuwbouwwoningen van het project aan de Steegseweg ook met Koopgarantkorting. ….toevoegen nieuwbouwwoningen In 2012 leverden we de volgende nieuwbouwhuurwoningen op: Delweg Zeddam Aantal woningen: 3 5 3

Woningtype: Levensloopbest. woningen Eengezinswoningen Eengezinswoningen

Huur- of koopwoning: Huur Huur Koop

(Huur)prijsklasse: € 645 - € 664 € 650 – € 664 € 160.000-183.200 (incl. Koopgarantkorting)

Start bouw: Eerste kwartaal 2012 Oplevering: december 2012 Toelichting: sloop 44 asbesthoudende woningen in 2011 en sanering van een woning. Medio 2012 besloten we de verkoop van de drie koopwoningen over te nemen van Goldewijk B.V.. In november gingen de woningen in de verkoop. Dit project maakt deel uit van Energiesprong Montferland.

…herontwikkeling bestaande woningvoorraad Om ons woningbezit op langere termijn aan te laten sluiten op de vraag van onze klant moeten we onze woningvoorraad voortdurend aanpassen. We noemen dit onze transformatieopgave. De realisatie en voortgang van onze projecten verloopt volgens plan.

26

Jaarverslag 2012

Zeddamseweg 5-7 ’s-Heerenberg Aantal woningen: Woningtype: Huur- of koopwoning: (Huur)prijsklasse: 1 Appartement Huur € 600 1 Commerciële ruimte Huur € 1467 Start bouw: oktober 2011 Oplevering: maart 2012 Toelichting: deze locatie is in het verleden aangekocht. Het oorspronkelijke plan was herontwikkeling in combinatie met het achterliggende winkelcentrum. Deze ontwikkeling, ingezet met partners, kwam niet op gang. In 2011 werkten we zelfstandig aan de planontwikkeling en na renovatie leverden we het pand in 2012 op. Het appartement en de commerciële ruimte zijn verhuurd.

Plantsoensingel Midden/Zuid ’s-Heerenberg Aantal woningen: Woningtype: 4 Levensloopbest. woningen 10 Eengezinswoningen 4 Twee onder één kap

Huur- of koopwoning: Huur Huur Koop/huur

Plantsoensingel Noord ‘s-Heerenberg Aantal woningen: Woningtype: 4 Levensloopbest. woningen 14 Eengezinswoningen 6 Eengezinswoningen

Huur- of koopwoning: Huur Huur Koop/huur

(Huur)prijsklasse: € 650 - € 664 € 650 - € 664 € 160.000-183.200 (incl. Koopgarantkorting) Start bouw: tweede kwartaal 2012 Oplevering: eerste kwartaal 2013 Toelichting: sloop 44 asbesthoudende woningen en sanering 1 woning. De verkoop van 4 woningen nemen wij over van Goldewijk B.V.. Dit project maakt deel uit van Energiesprong Montferland.

(Huur)prijsklasse: € 671 - € 681 € 671 - € 681 Nog niet vastgesteld

Start bouw: tweede kwartaal 2013 Oplevering: derde kwartaal 2013 Toelichting: sloop 44 asbesthoudende woningen en sanering één woning. Bouw van achttien energieneutrale woningen. Inrichting park in samenwerking met bewoners, omwonenden en de gemeente Montferland. De verkoop van de zes woningen aan Plantsoensingel Noord start in 2013. Dit project maakt deel uit van Energiesprong Montferland.

Heuvelstraat Stokkum Aantal woningen: 4 4

Woningtype: Levensloopbest. woningen Eengezinswoningen

Huur- of koopwoning: Huur Koop

(Huur)prijsklasse: >€ 681 € 160.000-183.200 (incl. Koopgarantkorting)

Start bouw: invullen Oplevering: december 2013 Toelichting: Naast de levensloopbestendige huurwoningen worden op deze locatie vier twee-onder-éénkapwoningen (2x2) in particulier opdrachtgeverschap gerealiseerd. Het verkooprisico is ondergebracht bij de ontwikkelende aannemer. Dit project maakt deel uit van Energiesprong Montferland.

27

Jaarverslag 2012

4.3 Projecten in voorbereiding In 2012 werkten wij aan de voorbereiding van vier uitbreidingsprojecten. De crisis op de woningmarkt zorgde ervoor dat de ontwikkeling van deze projecten langer duurde dan gehoopt. Sportveld Kilder (fase 1) Aantal woningen: Woningtype: Huur- of koopwoning: (Huur)prijsklasse2: 1 levensloopbest. woningen koop ≤ € 172.000 5 levensloopbest. woningen huur ≤ € 680 3 eengezinswoningen koop ≤ € 172.000 5 eengezinswoningen huur ≤ € 680 Start bouw: vierde kwartaal 2012 Oplevering: derde kwartaal 2013 Toelichting: het project is opgeknipt in twee fases, er mag welstandsvrij gebouwd worden en er is extra aandacht voor het toepassen van het cradle-to-cradleconcept. De dorpsraad is betrokken binnen de Designand-Buildaanbestedingsmethodiek. Zeddamseweg 13 - 19 ‘s-Heerenberg Aantal woningen: Woningtype: Huur- of koopwoning: (Huur)prijsklasse: 15 appartementen huur ≤ € 680 2 gemeenschappelijke ruimten huur Start bouw: eind 2013 Oplevering: 2014 Toelichting: Samen met Estinea werkten we aan de planvorming voor de realisatie van vijftien woonzorgappartementen en twee gemeenschappelijke ruimten voor mensen met een verstandelijke beperking. De ontwikkelovereenkomst werd op 29 november 2011 ondertekend. In 2012 zijn we gestart met de voorbereidingen voor het bestemmingsplan. Na overleg met buurtbewoners is het voorlopig ontwerp aangepast en is de omgevingsvergunning aangevraagd. Toch werden er twee zienswijzen ingediend. We verwachten dat deze geen standhouden en dat de bouw in 2013 start. Kellenstraat- Op Den Brand ‘s-Heerenberg Aantal woningen: Woningtype: Huur- of koopwoning: (Huur)prijsklasse: 3 stadswoningen huur ≤ € 680 Start bouw: eerste kwartaal 2013 Oplevering: eerste kwartaal 2014 Toelichting: deze binnenstedelijke herontwikkellocatie is in het verleden aangekocht om een impuls de geven aan de kern van het centrum van ‘s-Heerenberg. Mede door de financiële bijdrage van gemeente Montferland en stichting Het Gasthuis is de planontwikkeling tot stand gekomen. Ondanks het historische karakter, moeilijke aansluitdetails en lastige dakvormen van de stadswoningen halen we toch nog een EPC van 0,4.

Stadspark ’s-Heerenberg Aantal woningen: Woningtype: Huur- of koopwoning: (Huur)prijsklasse: 6 levensloopbest. woningen huur ≤ € 680 8 eengezinswoningen Start bouw: tweede kwartaal 2013 Oplevering: tweede kwartaal 2014 Toelichting: Door het faillissement van Welling Bouw Vastgoed heeft Jansen Bouwontwikkeling B.V. een overeenkomst gesloten met gemeente Montferland. In 2013 wordt een overeenkomst gesloten met Jansen Bouwontwikkeling B.V., de eigenaar van Stadspark B.V., voor de afname van veertien woningen. Trambaan Lengel Aantal woningen: Woningtype: Huur- of koopwoning: (Huur)prijsklasse: 3 Levensloopbest. woningen huur ≤ € 680 4 eengezinswoningen huur ≤ € 680 Start bouw: onbekend Oplevering: onbekend Toelichting: realisatie is afhankelijk van verloop verkoop woningen door projectontwikkelaar. EPC maximaal 0,4 en onderzoek naar mogelijke realisatie passiefhuizen.

In Zeddam ligt de uitbreidingslocatie Kerkweg. We besloten deze locatie op te delen in verschillende bouwkavels en te verkopen via makelaarskantoor Buiten Wonen. Tussen eind 2012 en begin 2013 vond het archeologisch onderzoek plaats. Aansluitend wordt de onderbouwing voor

28

Jaarverslag 2012

het bestemmingsplan door SAB afgerond zodat de aanpassing van het bestemmingsplan doorgevoerd kan worden. De verkoop start naar verwachting begin 2014. In ’s-Heerenberg zijn wij achtervang voor de realisatie van negen betaalbare woningen aan de Klinkerstraat (fase 3) Molenpoortstaete. Inmiddels is hiervan een woning verkocht. De definitieve afname volgt drie maanden na de oplevering. 4.4

Wij houden onze woningen in goede staat door…

…uitvoeren planmatig onderhoud Om de kwaliteit van onze woningen op peil te houden, voeren we een gedegen onderhoudsbeleid. Op basis van de levensduur van de verschillende onderdelen van onze woningen wordt een meerjaren onderhoudsbegroting (MJOB) opgesteld. De MJOB wordt ieder jaar vertaald in een jaarbegroting voor planmatig onderhoud. Vooraf voeren we inspecties uit aan de woning om vast te stellen of alle geplande maatregelen noodzakelijk zijn. We willen de waardering van de technische staat van onze woningen zo objectief en uniform mogelijk vaststellen. Daarom worden in 2013 de mogelijkheden voor het invoeren van een conditiemeting onderzocht. Indien mogelijk wordt deze conditiemeting in 2013 ook uitgevoerd. We gaven aannemers opdracht om de werkzaamheden uit te voeren. We kennen de geselecteerde aannemers en hebben goede ervaringen met hen bij het uitvoeren van (onderhouds)projecten. In 2012 gaven wij uit aan planmatig onderhoud: Planmatig onderhoud 2012 Schilderwerk incl. houtrot CV-onderhoud CV-vervanging Liftonderhoud Vervangen keukenblokken Dakbedekking Groot onderhoud Overig planmatig onderhoud Streefkwaliteit Contractuele verplichtingen 2010 Leefbaarheid Verschoven planmatig onderhoud Totaal

Kosten in € 228.806 63.764 76.756 36.867 38.483 23.504 852.535 17.341 357.729 84.053 93.860 232.079 2.105.777

Totaal planmatig onderhoud Doorberekend aan huurders Geactiveerde onderhoudskosten Loonkosten eigen dienst Totaal

€ 2.105.777 € 2.676 € 20.321 € 17.287 € 2.065.493

…tegemoetkoming huurders Wij voerden groot onderhoud uit aan onze woningen aan Kornhorst en Tugerallee. We kozen ervoor om de verbeteringen aan de woning niet door te berekenen in de huurprijs. Pas nadat huurders verhuizen, dus bij mutatie, verhogen we de huur. De werkzaamheden bestonden hoofdzakelijk uit het vervangen van wand- en vloertegels, keukenblokken en sanitair. De bewoners ontvingen na afronding van de werkzaamheden een ongeriefvergoeding. Van de in totaal tachtig huurders namen zestig huurders deel. Door bij verbetermaatregelen geen huurverhoging door te voeren, stimuleren we huurders om deel te nemen en realiseren wij onze ambities. …onderhoud bij klachten Wij onderhouden onze woningen goed, maar soms gaat er wat kapot. We streven naar een snelle dienstverlening. Buitensluitingen worden direct door onze eigen vakmensen afgehandeld. Spoedverzoeken handelen we binnen 24 uur af, bijvoorbeeld door het inzetten van onze vakmensen. Ook buiten kantoortijden zijn wij via een 24-uursservicedienst bereikbaar. Door met regelmaat de openstaande werkopdrachten met externe aannemers af te stemmen scherpten we de afhandeltermijnen voor reparatieverzoeken in 2012 aan. De kosten voor de afhandeling van reparatieverzoeken bedroegen € 322.523, gemiddeld € 131 per reparatieverzoek. De kosten zijn nagenoeg als begroot (€ 146). De kosten voor het CV-

29

Jaarverslag 2012

onderhoud bedroegen € 56.320. In totaal ontvingen we 547 meldingen en de gemiddelde kosten per melding bedroegen € 103. …onderhoud bij mutatie Een woning zo snel mogelijk verhuurklaar maken; daar draait het om bij mutatieonderhoud. We lopen bij iedere mutatie de standaard servicepunten na. Waar nodig verrichten we ingrijpendere maatregelen en plaatsten bijvoorbeeld een nieuwe keuken. Soms verrichtten we extra onderhoud als verhuurbevorderende maatregel. In 2012 gaven we € 213.523 uit aan mutatieonderhoud. Met 137 mutaties bedroegen de gemiddelde kosten per mutatie € 1.541. Deze bedroegen in 2011 € 1.256. De gemiddelde kosten per mutatie namen onder andere toe door de ingevoerde APKkeuringen (32 stuks in 2012) en bijgestelde kwaliteitseisen voor schilder- en sauswerk en tegelwerk. …huurdersonderhoud via servicepakket Wanneer huurders deelnemen aan het servicepakket, kan Woningstichting Bergh gratis kleine reparaties aan de woning uitvoeren. Het gaat om reparaties waarvoor huurders volgens de huurovereenkomst zelf verantwoordelijk zijn. Eenmalig betaalt de huurder entreegeld en daarnaast een vaste maandelijkse vergoeding van € 4,05 per maand. Deze vergoeding werd op 1 juli 2012 bijgesteld naar € 4,50. Het uitgangspunt is dat het servicepakket kostendekkend en budgetneutraal is. In 2012 namen 1222 huurders deel aan het servicepakket. 4.5

Het aanpassen van woningen…

…door de huurder Wij willen graag dat huurders van hun huis hun thuis kunnen maken. Daarom mogen huurders zelf wijzigingen in hun woning aanbrengen, zoals het plaatsen van een nieuwe keuken of bad in de badkamer. In ons beleid ‘Zelf aangebrachte voorzieningen’ (ZAV) liggen de uitgangspunten vast. Wij beoordelen de aangevraagde wijzigingen en geven aan wat er bij het verlaten van de woning moet gebeuren. In 2012 ontvingen wij 64 aanvragen, waarvan wij er zestig op basis van ons beleid konden honoreren. Het ging hierbij voornamelijk om het aanbrengen van rolluiken, schotelantennes, tuinhuisjes, keukens en plavuizen of laminaat. …in het kader van de WMO Soms zijn woningaanpassingen noodzakelijk om ervoor te zorgen dat mensen met een beperking in hun woning kunnen blijven wonen. Huurders kunnen hiervoor een beroep doen op de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO) en een aanvraag indienen bij de gemeente. Sinds 2010 voeren twee vaste aannemers de werkzaamheden in opdracht van de gemeente uit. Incidenteel voeren wij zelf woningaanpassingen uit en ontvangen hiervoor subsidie. In 2012 pasten wij geen woningen aan. 4.6 VvE beheer In 2012 verzorgden wij het beheer van de volgende Verenigingen van Eigenaren (VvE): Bergh Opwaerts, Lanius, Hooge Veste. De beheerstaken bestaan uit de administratie en het dagelijks en planmatig onderhoud. Omdat wij vinden dat VvE-beheer niet tot onze kerntaken behoort, hebben we dit per 2013 overgedragen aan een gespecialiseerde organisatie.

30

Jaarverslag 2012

5.

Wij zetten in op duurzaamheid

Uit zorg voor de aarde heeft Woningstichting Bergh duurzaamheid hoog in het vaandel staan. Wij voelen ons als woningcorporatie verantwoordelijk voor het terugdringen van het energiegebruik, het stimuleren van het gebruik van schone energie, duurzame producten en materialen. Ons woningbezit hoort bij de meest energiezuinige van Nederland. We geven graag het goede voorbeeld. Niet alleen bij nieuwbouw en renovatie, maar ook binnen onze bedrijfsvoering handelen we duurzaam. 5.1 Duurzame bedrijfsvoering Als duurzame woningcorporatie willen we zo duurzaam mogelijk opereren. Daarom stellen wij strenge eisen aan onszelf en kopen we duurzaam in. Daar waar ze beschikbaar zijn, maken we gebruik van fairtrade producten. Zowel bij nieuwbouw en onderhoud maken we zoveel mogelijk gebruik van duurzame materialen, zoals aluminium en kunststof kozijnen, ramen en deuren en recyclebare gevelschroten. Bij aanbestedingen gaat onze voorkeur uit naar regionale bedrijven en leveranciers. Voor ons eigen kantoor hebben we tot op heden op beperkte schaal extra duurzame maatregelen getroffen, zoals energiezuinige lampen en het opsporen van apparaten met een hoog energieverbruik. Deze gebruiken we zo min mogelijk. Bij het opstellen van een programma van eisen voor ons nieuwe kantoor (nieuwbouw of renovatie) neemt duurzaamheid een centrale plaats in. Meer voorbeelden van een duurzame bedrijfsvoering binnen Woningstichting Bergh: bedrijfsfietsen, fietsplan, twee energiezuinige bedrijfsauto’s, een elektrische leaseauto en bussen op aardgas terugdringen papierverbruik door digitale verspreiding jaarverslag, begroting, belanghoudersbrieven, etc. , digitaal post- en archief systeem, chloorvrij FSC-papier, duurzame fairtrade welkomstgeschenken. 5.2

We zitten op koers

Een groen energielabel We willen dat al onze woningen een goede energieprestatie leveren. Door goede isolatie dringen we het gasverbruik in de woningen zodanig terug dat we in 2014 alleen nog woningen met een A-, B-, C- of D-label hebben. In 2012 werden de volgende energiebesparende maatregelen binnen onze woningvoorraad genomen: 195 woningen voorzien van HR++glas (ca. 700m2) 5 woningen voorzien van spouwmuurisolatie (ca. 250 m2) 5 woningen voorzien van dakisolatie (ca. 200 m2) 80 woningen voorzien van vloerisolatie (ca. 3600 m2) 52 bestaande cv-ketels vervangen door HR-CV ketels

31

Jaarverslag 2012

Dit resulteerde in de onderstaande labelsprong:

Energielabeling (in aantal woningen) D 182

E 19 G 0F 7

Stand januari 2012

D 119

B

F7

E 17

B 33 3

C 912

A

A 80

Energielabeling (in aantal woningen)

A

A 88

B 33 5

C 932

C

G0

B

C

Stand januari 2013

Onze woningvoorraad heeft lage energieindex (EI) in vergelijking met de woningvoorraad van collega-corporaties (bron: Nibag). Landelijk gezien heeft 31% van de corporatiewoningen een E-, F- of G-label, 27 % een D-label, 28 % en C-label en slechts 14% en B- of A-label. Ons woningbezit zit in de top vijf van de bij Aedes aangesloten corporaties.

Figuur 1: Historisch overzicht gemiddelde Energieindex, bron: Nibag

In bovenstaande tabel is zichtbaar gemaakt welke stappen er gedurende het jaar 2012 zijn gemaakt in de Energieindex (EI). In januari 2012 was de gemiddelde EI 1,46 en daarmee een label D. Het huidige gemiddelde ligt op een EI van 1,40: label C.

32

Jaarverslag 2012

We reduceerden de CO2-uitstoot We onderschrijven het convenant Energiebesparing Corporatiesector (oktober 2008). Hierin staat dat in de periode tot 2017 de CO2-uitstoot met 20% moet worden verminderd. De afgelopen jaren investeerden wij fors in energiebesparende maatregelen binnen onze woningvoorraad. En met resultaat: onze CO2-uitstoot daalde van 4900 ton begin 2012 naar 4000 ton eind 2012. Een daling van ongeveer 18%. Dit zijn ruim 4000 bomen!

Figuur 2: Ontwikkeling CO2-uitstoot, bron: Nibag

Vermindering van het gasverbruik Door alle genomen maatregelen is het totaal gebouwgebonden gasverbruik vermindert met 0,5 miljoen M3 naar een huidig verbruik van 1,8 miljoen M3. Dit is ruim 21%! Dit betekent een besparing die de bewoner direct in zijn portemonnee voelt. Bij de huidige ontwikkeling van de gasprijzen (stijging) draagt dit op lange termijn direct bij aan de betaalbaarheid van onze woningvoorraad.

5.3 Wij dagen onze partners uit… We willen vanaf 2014 alleen nog energieneutrale woningen bouwen. Om onze duurzaamheidsambities te realiseren zoeken we samen met consortia actief naar nieuwe ontwikkelingen en passen deze toe. Door gebruik te maken van de aanbestedingsmethodiek Design and Build dagen we marktpartijen uit om binnen vooraf vastgestelde financiële kaders een zo duurzaam mogelijke invulling te geven aan onze vraag. Op deze manier stimuleren wij ook de samenwerking tussen bouwbedrijven, opdrachtgevers en andere partners. We zien dat aannemers dit oppakken, meedenken om ambities te verwezenlijken en aanbiedingen doen die (ver) boven ons programma van eisen liggen.

5.4 Wij passen de volgende duurzaamheidcriteria toe… We beoordelen de ingediende plannen met een beoordelingsmatrix, waarin het onderdeel duurzaamheid is geborgd. Dit doen we aan de hand van de volgende methodieken: …BREEAM Wij stellen steeds hogere eisen aan de duurzaamheid van gebouwen. In Nederland waren de eisen voor duurzame gebouwen tot voor kort niet geharmoniseerd. Door implementatie van de BREEAMsystematiek is een goed beoordelingskader beschikbaar om de duurzaamheidsprestatie van bestaande gebouwen op een onafhankelijke en eenduidige wijze vast te stellen.

33

Jaarverslag 2012

Het keurmerk BREEAM staat voor 'Building Research Establishment Environmental Assessment Method'. …GPR Binnen de Stadsregio toetst men de duurzaamheidsprestaties van gebouwen via de GPRmethodiek. Zo kunnen de duurzaamheidsprestaties van gebouwen en projecten binnen de hele regio met elkaar vergeleken worden. GPR is vergelijkbaar met BREEAM. Het verschil is dat GPR ook kijkt naar hoe betrokken partijen met duurzaamheid omgaan. Een voorbeeld hiervan is dat zonnepanelen uit Nederland een hogere beoordeling krijgen dan zonnepanelen uit China. Via rapportcijfers is snel inzichtelijk hoe een gebouw, een project of een plan presteert. We hebben onze projecten aangemeld. In 2013 verwachten wij de resultaten. …Cradle to cradle Wij onderschrijven dat de kern van cradle-to-cradleprincipe ligt in het concept; afval is voedsel. Alle gebruikte materialen zouden na hun leven in het ene product, nuttig kunnen worden ingezet in een ander product. Er zou/er mag geen kwaliteitsverlies mogen zijn en alle restproducten moeten hergebruikt kunnen worden of milieuneutraal zijn. Deze kringloop is dan compleet en afval is voedsel. Het motto daarbij is probeer goed te zijn in plaats van minder slecht! De drie basisregels van het cradle-to-cradleprincipe zijn: afval = voedsel, zon is de energiebron, respect voor diversiteit. We dagen marktpartijen uit om hier invulling aan te geven. In Kilder startten we met de bouw van zestien woningen. We passen hier waar mogelijk cradle to cradle toe. 5.5 Een sprong voorwaarts Een passiefhuis heeft door extreem goede isolatie en optimaal gebruik van de stand van de zon, van zichzelf een zeer lage energievraag. In Beek bouwden we in 2011 dertien passiefhuizen. We geloven dat het terugdringen van de energievraag duurzamer is dan het huis volledig uit te rusten met energiebesparende voorzieningen. Daarom gebruiken we het passiefhuisconcept als basis voor de realisatie van onze energieneutrale woningen. …Energiesprong Montferland In 2012 gaven we invulling aan de planontwikkeling van onze woningen aan Plantsoensingel Noord en Heuvelstraat Stokkum en het voormalige sportveld in Kilder. Wij geloven dat het geheel meer is dan de som der delen. Daarom werkten wij intensief samen overheden, bedrijven, onderwijs en (toekomstige) bewoners. Het doel van de samenwerking is om in een duurzame leefomgeving zeer energiezuinige of zelfs energieneutrale nieuwe woningen te realiseren, waarin duurzame materialen en de nieuwste technieken op het gebied van energie worden toegepast. We vroegen samen met onze partners subsidie aan in het kader van de Energiesprong: een stimuleringsprogramma in opdracht van het ministerie van BZK/WWI, uitgevoerd door de SEV. Het doel van de Energiesprong is om woningen op te leveren die 60% en uiteindelijk zelfs 80% energiezuiniger zijn dan de huidige nieuwbouwwoningen. De subsidie (voor een periode van vier jaar) is inmiddels toegekend en het project gaat verder onder de naam Energiesprong Montferland. We leren van bewoners We streven ernaar comfortabele woningen te realiseren met lage energielasten voor de bewoners. Huurders en kopers hebben binnen het project een belangrijke rol. We monitoren het energieverbruik en het bijbehorende gedrag en delen hun ervaringen. Duurzame leefomgeving Wij vinden dat duurzaamheid verder gaat dan een goed energielabel voor onze woningen. Binnen de Energiesprong Montferland richten wij bij onze energieneutrale woningen aan Plantsoensingel Noord de buitenruimte in volgends de richtlijnen van het NL Greenlabel. Wij zijn

34

Jaarverslag 2012

hiermee het eerste project in Nederland dat kiest voor de integrale aanpak van de woningen en de woonomgeving. NL Greenlabel is het eerste integrale duurzaamheidslabel voor producten en diensten in de buitenruimte in Nederland. Bij dit label wordt de buitenruimte duurzaam ingericht. Dit betekent dat we kiezen voor duurzame materialen of materialen hergebruiken. Op de bestrating zit bijvoorbeeld een toplaag die afvalstoffen filtert uit de lucht en zo een positieve invloed heeft op de CO2reductie. Het NL Greenlabel streeft er ook naar de buitenruimte weer tot leven te brengen door de ruimte in te richten met veel groen. In 2013 voeren we de plannen uit. We leveren de woningen in het najaar op aan de nieuwe bewoners. 5.6 We delen onze kennis en ervaring We geven graag het goede voorbeeld en willen ook andere organisaties inspireren en gebruik laten maken van onze kennis. Zo kunnen andere partijen in toekomstige projecten hiermee hun voordeel doen. Onze ambities en prestaties op het gebied van duurzaamheid bleven het afgelopen jaar niet onopgemerkt. We werden benaderd door de Hogeschool Arnhem-Nijmegen om een presentatie te geven over onze ambities en presentaties op het event 'Samen aan de slag: de kracht van duurzaam bouwen'. Het event was bestemd voor bestuurders en medewerkers van lokale overheid, corporaties en marktpartijen, die zich bezighouden met duurzaam bouwen en kwaliteit van wonen. Als ook voor particulieren, architecten, adviseurs en studenten. Daarnaast organiseerde de Stadsregio een bijeenkomst in het kader van duurzaam bouwen. Er werd een bezoek gebracht aan onze passiefhuizen aan Ten Renske en Potstal (project Steegseweg) in Beek. De delegatie bestond ondermeer uit de beleidsverantwoordelijken van het Ministerie en het Adviesorgaan behorend bij het Ministerie. Vanuit Aedes werd een werkbezoek gebracht aan onze woningen aan de Delweg in Zeddam, onderdeel van de Energiesprong Montferland.

5.7 Wij maken bewoners bewust en sturen op woonlasten Bij het opstellen van ons huurbeleid gingen we bij de betaalbaarheid van onze woningen uit van de totale woonlasten. De energielasten vormen daar een belangrijk onderdeel van. Daarom is het van belang dat de huurders ook bewust met het verbruik van energie omgaan. Wij maken daarom onze klanten door middel van voorlichting bewuster van de mogelijkheden op het gebied van energieverbruik en –besparing. Zo startten we onder andere een monitoringstraject voor onze woningen aan Ten Renske en Potstal in Beek en gaan in 2013 ook bij andere nieuwbouwcomplexen het verbruik met de huurders monitoren. Monitoring Steegseweg In onze nieuwbouwwoningen aan Ten Renske en Potstal in Beek plaatsten wij energiedisplays. De doelstelling van de display is tweeledig. Enerzijds leveren de energiedisplays nuttige informatie op over het energieverbruik voor de bewoners. Anderzijds willen we onderzoek doen naar de prestaties van onze passiefhuizen. De resultaten helpen ons in de toekomst bij het bouwen en beheren van soortgelijke woningen. De leverancier voerde een pilot uit. Omdat de displays niet goed functioneerden konden we het verbruik niet goed monitoren. Halverwege het jaar ontvingen de huurders wel meetresultaten, maar deze waren niet zo uitgebreid dat we daarover met de huurders in gesprek konden. De leverancier bleef gemaakte afspraken niet nakomen en december 2012 besloten wij in zee te gaan met een andere leverancier.

35

Jaarverslag 2012

In augustus hebben we de huurders persoonlijk geënquêteerd over de woonbeleving. De bewoners waardeerden vooral de energiezuinigheid en het comfort. Punt van aandacht was dat de bewoners de slaapkamer als te warm ervoeren. Daarnaast waren twijfels over de werking van de nachtventilatie in de zomerperiode. We doen onderzoek naar de oorzaken en lossen ze in 2013 op. De huurders waarderen het wonen in een passiefhuis met een 8. Monitoring woningen Energiesprong Montferland en Kilder Onderdeel van het project Energiesprong Montferland is ook de monitoring van het verbruik bij onze huurders en de eigenaren van de koopwoningen aan de Delweg te Zeddam, Plantsoensingel Midden en Noord in ’s-Heerenberg en Heuvelstraat te Stokkum. Deze monitoring start in 2013. Ook voor onze nieuwbouwwoningen in Kilder besloten we een monitoring van het energieverbruik te starten, bij oplevering in maart 2013. Deelname aan het monitoringstraject is als verplichting opgenomen in de huur- en koopovereenkomsten van de woningen. Wij stimuleren de deelname door het beschikbaar stellen van een bijdrage bij de aankoop van energiezuinige apparatuur. Bewustwording van onze medewerkers Om de noodzaak van een bewust energieverbruik en het terugdringen van de CO2-uitstoot goed uit te kunnen dragen, kregen onze medewerkers eind 2012 een energiedisplay. Doordat zij de displays zelf in huis hebben, weten zij hoe de display werkt en hoe deze bijdraagt aan een bewuster energieverbruik. Hierdoor zijn zij de ambassadeurs naar onze huurders. Resultaten bewustwording We willen graag weten of onze investeringen in het verduurzamen van onze bestaande woning daadwerkelijk leidt tot een lager energieverbruik. Om onze inspanningen te kunnen meten besloten we om in 2013 te gaan werken met de E-atlas (de Energie-atlas). Door de inzet van de E-atlas krijgen wij inzicht in het gemiddelde energieverbruik per woning op postcodeniveau voor en na uitvoering van de maatregelen. De eerste resultaten hiervan zijn eind 2013 bekend en wij zullen deze begin 2014 delen met de huurders. Wij ondersteunen de stichting Achterhoek Duurzaam Verbouwen De stichting Achterhoek Duurzaam Verbouwen (ADV) helpt woningeigenaren, huurders en ondernemers om dit voor elkaar te krijgen. ADV doet dat met voorlichting en onafhankelijk advies. ADV werkt samen met woningcorporaties, gemeenten, bouw- en installatiebedrijven, adviseurs, leveranciers en kennisinstellingen. Het werk van ADV wordt mede mogelijk gemaakt door steun van de Regio Achterhoek, de provincie Gelderland, de Achterhoekse woningcorporaties. Samenwerken aan een duurzame Achterhoek geeft de economie een impuls. Dat is goed voor de werkgelegenheid in de regio. Het daagt bedrijven uit om te innoveren, waardoor ze zich versterken en hun concurrentiepositie verbeteren.

36

Jaarverslag 2012

6.

Wij dragen bij aan leefbare wijken en dorpen

In het kader van een duurzame bedrijfsvoering leveren wij een bijdrage aan leefbare wijken en dorpen in ons werkgebied. Een duurzame wijk staat altijd voor een kansrijke wijk met toekomstwaarde. Onze wens is dat de woonomgeving aantrekkelijk is en blijft voor onze doelgroepen. Sleutelwoord hierbij is de samenwerking, zowel met onze huurders als met onze netwerkpartners. We nemen geen initiatieven zonder onze huurders en netwerkpartners hierin gekend te hebben. We ondersteunen huurders bij initiatieven die zij willen ontplooien. In dit hoofdstuk leest u welke acties wij ondernamen. 6.1 Van Woning naar Wonen De kernboodschap van ons leefbaarheidsbeleid is ‘Van Woning naar Wonen’. Wij streven ernaar onze huurders meer te bieden dan alleen een goede woning. Dit begint met het schoon, heel en veilig houden van de directe woonomgeving, voor zover we dit kunnen beïnvloeden. Dat is het eerste doel dat wij willen bereiken. Vanuit die basis gaan we met onze huurders in gesprek, zodat ook zij zich verantwoordelijk voelen voor hun woonomgeving. We stimuleren huurders deze verantwoordelijkheid ook te nemen, indien nodig met onze hulp. Ons grootste aandachtsgebied ligt rond de flats aan de Maria van Nassaulaan en Bergherveld. Onze huismeester is dagelijks met de huurders in gesprek, met als resultaat dat de buurt de afgelopen jaren leefbaarder werd. 6.2

Wij pakken overlast aan

Overlastbeleid Doelstelling van het overlastbeleid is het oplossen van woonoverlastproblemen, als huurders niet in staat zijn deze overlast zelf in onderling overleg te beëindigen. In alle gevallen die bij ons zijn gemeld en wij met huurders in gesprek gingen, behaalden wij een positief resultaat. Overlastmeldingen handelden we af Aantal meldingen Totaal 2011 117

91

1e trimester 46

Totaal 2012 2e trimester 31

3e trimester 14

We constateren een afname ten opzichte van 2011. Opvallend is de geleidelijke afname gedurende het jaar. Vooral bij overlastklachten die gaan over geluidsoverlast is er een zichtbare daling. Naast klachten waarbij huurders overlast ondervinden van elkaar, kennen we leefbaarheidsklachten. Huurders klagen dan bij ons over vervuiling of verpaupering van de omgeving rondom de woningen. Het aantal van deze meldingen is min of meer gelijk gebleven. Dit zijn meldingen van onze huismeester. Hierdoor zijn we de meldingen van de huurders voor. We hebben geen verklaring voor de afname van de klachten over geluidsoverlast. De aanpassing van onze procedure leidde er vooral toe dat wij huurders meer wijzen op hun eigen verantwoordelijkheid. Dat gebeurt al op het moment dat de melding binnenkomt. De medewerkers van het KlantContactPunt wijzen huurders op manieren waarop zij zelf de overlast kunnen oplossen of verwijzen hen door naar het project Buurtbemiddeling. Buurtbemiddeling In 2010 startten wij in samenwerking met de gemeente Montferland, stichting Welcom en Laris het pilot-project Buurtbemiddeling. Hierbij bemiddelen vrijwilligers bij burenoverlast. Zo leren bewoners dat zij in eerste instantie zelf verantwoordelijk zijn voor prettig wonen. Problemen kunnen zo in een vroegtijdig stadium worden opgelost, zonder inmenging van een professionele organisatie. In 2012 meldden zich achttien huurders van ons bij het project. Acht daarvan wezen wij door. Medio 2012 is besloten de pilot nog een jaar door te laten lopen. De evaluatie vindt in het eerste trimester van 2013 plaats. We beoordelen dan of de voordelen van dit project opwegen tegen de jaarlijkse investering van € 5.000. In ieder geval komt in 2013 definitief een einde aan de pilot.

37

Jaarverslag 2012

6.3

Wij ondersteunen bewonersinitiatieven

Het leefbaarheidfonds Huurdersvereniging Bergh beschikt jaarlijks over een leefbaarheidsfonds van € 5.000. Doelstelling van het leefbaarheidsfonds is het (financieel) ondersteunen van bewonersinitiatieven, die raakvlakken hebben met het wonen. In 2012 zijn geen aanvragen binnengekomen. Wij pakten de buitenruimte aan In navolging van de aanpak van de groenvoorziening en de parkeergelegenheid bij onze flats Bergherveld was in 2013 de Maria van Nassaulaan aan de beurt. Bewoners praatten mee. Opmerkingen over bijvoorbeeld de plek van de extra parkeerplaatsen zijn verwerkt in het definitieve inrichtingsplan. Burendag Bewoners van de Kornhorst benaderden ons voor Burendag. Zij organiseerden een buurtbarbecue en plaatsten bloembakken op het plein voor de woningen. Omdat Burendag mensen activeert om met elkaar iets te doen voor elkaar en voor de wijk, draagt dit bij aan de leefbaarheid in de wijk. We ondersteunden dit initiatief door een tent ter beschikking te stellen. Aanpak leefbaarheid Bergherveld Met de bewonerscommissie Bergherveld voerden we tweemaal overleg, vooral over de contacten met de achterban. De commissie stond na de zomer met haar babbelbank in de wijk om in gesprek te raken met de huurders. Van deze mogelijkheid werd redelijk gebruik gemaakt. De commissie maakte een facebookpagina voor de bewoners aan en in december organiseerden zij een kerstborrel. Ongeveer dertig bewoners hielpen bij het aanbrengen van de verlichting in de kerstboom die we plaatsten en namen deel aan de kerstborrel.

38

Jaarverslag 2012

7.

Wij dragen bij aan het vergroten van de zelfredzaamheid van onze doelgroep

We streven na dat mensen zelf de verantwoordelijkheid nemen voor hun leven. We ondersteunen alleen die mensen, die door allerlei oorzaken niet in staat zijn deze verantwoordelijkheid te nemen. Daarnaast zorgen wij dat ons woningbezit ook is afgestemd op de vraag van mensen met een handicap of (andere) beperkingen. 7.1

Wonen met zorg en welzijn

Langer zelfstandig wonen Vanuit het oogpunt van vergroting van de zelfredzaamheid stimuleren we bewoners zo lang mogelijk zelfstandig te blijven wonen. Dit doen we samen met onze partners in het kader van het ‘Uitvoeringsplan Wonen, Welzijn, Zorg’. In 2012 startte de gemeente in samenwerking met instellingen voor zorg en welzijn en woningcorporaties het project ‘Thuis in Montferland’. Dit project heeft als doelstelling om inwoners van de gemeente Montferland te stimuleren om vroegtijdig aanpassingen in hun woningen te doen die het mogelijk maken om langer zelfstandig te wonen. De gemeente riep hiervoor een subsidieregeling in het leven. Gezamenlijk gaven wij de communicatie vorm en stemden af of aanpassingen die voor subsidie in aanmerking komen passen binnen ons beleid voor Zelf aangebrachte voorzieningen. Scheiden Wonen en Zorg Dit jaar viel het definitieve besluit voor de scheiding van Wonen en Zorg per 1 januari 2013 voor mensen met een lage zorgindicatie. Dit betekent dat de bewoners van Benedendorpsstraat 20c vanaf dat moment zelf hun woonlasten moeten betalen en dat deze niet meer worden gefinancierd vanuit de AWBZ. Stichting De Lichtenvoorde huurt het pand in zijn geheel van ons. Zij verzochten ons om aanpassing van het huurcontract, zodat zij onderhuurovereenkomsten kunnen sluiten met de bewoners. Wij stemden hiermee in, waarbij de huurprijs gelijk bleef. 7.2 Wij ondersteunen mensen met sociale problematiek Soms zijn huurders niet in staat de verplichtingen uit de huurovereenkomst na te komen. Vaak door onderliggende problemen. Huurders die bereid zijn om hun problemen aan te pakken ondersteunen wij bij het vinden van begeleiding, vaak in samenwerking met het zorgnetwerk. In het zorgnetwerkoverleg bespreken we de sociale problematiek die wij signaleren. Door samenwerking met hulpverlenende instanties proberen we het oplopen van schulden of het uit de hand lopen van overlast te voorkomen. In totaal kwamen in het zorgnetwerk dertig huurders van ons ter sprake. In de meeste gevallen was de aanleiding een huurachterstand die dreigde uit de hand te lopen of huurders die dreigden ontruimd te worden. Voorafgaand aan het afsluiten van alle acht laatstekanscontracten is overleg geweest met het zorgnetwerk. De resultaten van het zorgnetwerkoverleg zien we vooral in de flats aan Bergherveld en Maria van Nassaulaan. Hoewel daar in verhouding meer huurders wonen die ondersteuning hebben vanuit de zorginstellingen, is de zware overlast, zoals van drugsverslaafden of mensen met psychische problematiek, sterk teruggedrongen. In 2013 organiseren wij voor onze medewerkers een cursus om problemen bij huurders beter te kunnen signaleren. Hierdoor denken wij nog eerder te kunnen ingrijpen als situaties bij huurders uit de hand dreigen te lopen. 7.3

Wij pakken huurachterstanden aan

Toename armoede Ondermeer door de crisis, de bezuinigingen en de stijging van de energielasten wordt het voor steeds meer huishoudens uit onze doelgroep lastig de eindjes aan elkaar te knopen. Landelijk gezien neemt de armoede toe. We verwachten dat dit een groot deel van onze huurders treft. In december 2012 bracht het CPB (Centraal Plan Bureau) het armoedesignalement 2012 uit. Dit rapport gaat uit van de gegevens uit 2011. In dat jaar nam de armoedegroep met meer dan een

39

Jaarverslag 2012

zesde toe. Ramingen geven aan dat deze groep nog eens met een 0,4 tot 0,5% stijgt in 2012. De huishoudens met bijstand moeten het vaakst (68%) rondkomen met een inkomen onder de laagste inkomensgrens. In dit licht is het zorgwekkend dat uit recente CBS-gegevens blijkt dat het aantal inwoners met een bijstandsuitkering in de gemeente Montferland in 2012 met 48% is gestegen. Wij merken dit vooral door de toenemende aandacht die wij moeten geven aan huurders die in de financiële problemen komen. Onze achterstanden Bij het ondernemen van acties richten wij ons op achterstanden die door ons beïnvloedbaar zijn. Hierop baseren wij onze jaarlijkse norm. Wanneer vorderingen ondergebracht zijn bij de Stadsbank of huurders gebruik maken van de WSNP (Wet Schuldsanering Natuurlijke Personen) kunnen wij geen actie ondernemen. Hierdoor ontstaan twee achterstandpercentages. Het totale percentage en het beïnvloedbare percentage. Ten opzichte van 2011 zien we de volgende ontwikkeling Achterstandspercentage Totale achterstand Onbeïnvloedbaar Beïnvloedbare achterstand Normpercentage

Percentage 2011 1,32 % 0,19 % 1,13 % -

Percentage 2012 1,18 % 0,21 % 0, 97 % 0,85

Door op maat naar oplossingen te zoeken zien wij de achterstanden licht afnemen ten opzichte van 2011. De totale huurachterstand in dit verslagjaar was minder dan in 2011. De beïnvloedbare huurachterstand nam eveneens af. De norm van 0,85% haalden we niet. Dit is vooral het gevolg van onze actie om de incassodatum te uniformeren. Aanpassing incassodatum Huurders moeten volgens het huurcontract de huur vooruit betalen. Veel huurders betaalden gedurende de lopende maand. Daarom boden wij hen de mogelijkheid voor het treffen van een betalingsregeling voor de maand achterstand, die ontstond door het te laat betalen. Een deel van deze regelingen loopt nog door in het nieuwe jaar. Daardoor zien we een toename in de achterstanden korter dan een maand aan het eind van het kalenderjaar. Aanpassing incassoproces We deden ook aanpassingen in het proces. Het is van belang om huurachterstanden zo snel mogelijk onder de aandacht te brengen van de huurder. Wij besloten daarom de huurder bij twee maanden achterstand uit te nodigen op kantoor. Wanneer huurders niet op deze uitnodiging ingaan, is het de bedoeling dat wij op huisbezoek gaan. Helaas is dit het afgelopen jaar maar beperkt gedaan. De oorzaak was vooral gelegen in de werkdruk die ontstond om onze procedure in ons nieuwe primaire systeem goed vorm te geven. De tabel op de volgende pagina laat zien dat de achterstanden tot drie maanden iets opliepen. Doordat de persoonlijke aandacht voor de huurders zich concentreerde op de langduriger achterstanden, zien we deze fors teruglopen. In totaal zien we dan het aantal huurders met achterstand stijgt, vooral de huurders met minder dan een maand achterstand, maar zien we het totale bedrag dalen. Met de goede inrichting van ons aanmaanproces in ons nieuwe automatiseringssysteem en meer tijd en aandacht voor huisbezoeken is een norm van 0,65% in 2013 haalbaar.

40

Jaarverslag 2012

Achterstand tot en met 1 maand Achterstand 1 tot en met 2 maanden Achterstand 2 tot en met 3 maanden Achterstand meer dan 3 maanden Aantal zittende huurders met een huurachterstand

Aantal huurders 2010 2011 2012 80 47 73

Huurachterstand 2010 2011 18.665 15.303

2012 24.584

24

25

22

17.564

18.011

16.527

10

11

12

11.354

13.943

14.212

17

32

22

26.659

66.097

49.613

131

115

129

74.232

113.354

104.937

Ontruimingen Helaas leidt huurachterstand soms tot een ontruiming. In 2012 moesten wij zestien ontruimingen aanzeggen. Hiervan voerden wij er zeven ook echt uit. Daarmee stijgt het aantal ontruimingen met twee ten opzichte van 2011. Het aantal aanzeggingen bleef vrijwel gelijk. Dit jaar hadden we te maken met een tweetal huurders, die eerder van ons een kans kregen, maar bij herhaling afspraken niet nakwamen. We spraken dit jaar af om deze huurders in het vervolg niet opnieuw een kans te geven. Wanneer wij alles doen om tot afspraken te komen en de huurder blijft zijn verantwoordelijkheid niet nemen, dan stoppen wij onze inspanningen. Als deze huurders de achterstand dan niet betalen, zetten wij de ontruiming door. Hierdoor zien wij tijdelijk het aantal ontruimingen toenemen, maar deze actie heeft ook mede gezorgd voor een daling van de langlopende achterstanden. Inkomenseis bij nieuwbouw Een belangrijk uitgangspunt van ons incassobeleid is te voorkomen dat de huurders in problemen komen. Bij het toewijzen van een woning wijzen we toekomstige huurders nadrukkelijk op de kosten van zelfstandig wonen, voordat zij onze woningen betrekken. Het feit dat huurders met lage inkomens sneller moeilijkheden krijgen met de huurbetaling, leidde er ook toe dat wij in 2013 een minimuminkomenseis gaan stellen bij de toewijzing van onze nieuwbouwwoningen. Hoewel de huren van deze woningen nog onder de huurtoeslaggrens liggen, blijken deze toch te duur te zijn voor woningzoekenden met een inkomen onder de € 20.000.

7.4 Wij bieden een laatste kans In samenwerking met het Zorgnetwerk kregen acht huurders een laatstekanscontract. Bij een laatstekanscontract ontvangen bewoners voor een periode van twee jaar verplichte begeleiding. Afspraken hierover met de huurders en hulpverlenende instantie(s) legden wij vast in een bijlage bij de huurovereenkomst. Komen huurders de afspraken niet na? Dan vindt alsnog ontruiming plaats. Bij een van de huurders die wij een laatstekanscontracten boden ontruimden wij alsnog. Nog voordat dat het contract getekend was, kwamen zij hun afspraken niet na. Bij een andere huurder beëindigden wij het laatstekanscontract en voldeed de huurder de gehele achterstand. In 2011 concludeerden wij dat hulpverlenende instanties niet altijd bereid waren om de laatstekanscontracten mede te ondertekenen. Wij gingen daarom in 2012 het gesprek aan en in alle gevallen ondertekenden de instanties. Het kost echter steeds moeite om dit tot stand te brengen. We hoopten dit in 2012 structureel te regelen, maar moesten dit vooruit schuiven naar 2013.

41

Jaarverslag 2012

8.

Wij professionaliseren onze organisatie

De wereld om ons heen verandert in hoog tempo en blijft in de toekomst veranderen. Maatregelen vanuit de politiek en de crisis op de woningmarkt hebben grote impact op onze bedrijfsvoering. Een goed functionerende organisatie is continu in ontwikkeling. We verbeteren zowel de structuur als de cultuur van de organisatie om daarmee te komen tot betere resultaten. Het continu inspelen op nieuwe ontwikkelingen doet een beroep op de flexibiliteit van medewerkers en vragen om een goede basishouding. Hoe nemen wij medewerkers hierin mee? En hoe zit onze organisatiestructuur in elkaar? U leest het in dit hoofdstuk. 8.1

Onze organisatie

De afdelingen Per 1 januari 2013 bestaat onze organisatie uit de drie afdelingen Wonen, Bouwen & Beheer en Beleid & Staf. Deze laatste afdeling valt rechtstreeks onder de directeur-bestuurder. Binnen de afdelingen hebben de managers een belangrijke sleutelrol. Het managementteam heeft maandelijks overleg. De managers zorgen voor de vertaling van het beleid en voor een goede afstemming tussen en/of binnen de afdelingen.

42

Jaarverslag 2012

Onze medewerkers Ons personeelsbestand ziet er als volgt uit: Peildatum Full-time equivalents (fte’s)3 Aantal medewerkers Percentage parttimers Percentage vrouwen Percentage mannen Aantal indiensttreders Aantal uitdiensttreders Aantal medewerkers in de leeftijdscategorie 20 – 35 jaar Aantal medewerkers in de leeftijdscategorie 35 – 50 jaar Aantal medewerkers in de leeftijdscategorie 50 – 65 Gemiddelde leeftijd totaal

31-12-2011 20,28 23 40,9% 50% 50% 3 1 5

31-12-2012 20,28 23 39,1% 52,2% 47,8% 2 2 4

9

11

8

8

44,3

45,3

In goed overleg met onze verhuurmedewerker is besloten een outplacementtraject te starten dat eindigde op 1 januari 2013. Op tijdelijke projectbasis werd een woonconsulent aangesteld. Voor het implementatietraject van de automatisering zijn tijdelijk twee medewerkers aangetrokken ter ondersteuning van de reguliere werkzaamheden. Ruimte voor ontwikkeling Wij vinden het belangrijk dat onze medewerkers zich blijven ontwikkelen. Daarom stellen wij jaarlijks een opleidingsplan op. In 2012 investeerden wij € 37.388 in de ontwikkeling en opleiding van ons personeel. Hiervoor stelden wij gemiddeld 22 uur per medewerker beschikbaar. Op grond van de CAO-bepalingen heeft een werknemer die op 1 januari 2010 in dienst is recht op een loopbaanontwikkelingsbudget van maximaal € 4.500 al naar gelang dienstverband en arbeidsduur, voor de periode 1 januari 2010 tot en met 31 december 2014. Drie medewerkers maakten gebruik van de mogelijkheid een opleiding/cursus te volgen in het kader van loopbaanontwikkelingsbudget. Arbo- en verzuim In 2012 bedroeg het ziekteverzuim 2,54% van het totaal aantal arbeidsuren (exclusief zwangerschapsverlof van een medewerkster). Ten opzichte van 2011 is het verzuim met 2,65% gedaald (in 2011 langdurig ziekteverzuim van vier medewerkers). MKBasics ondersteunt ons bij de aanpak van ziekteverzuim en overige Arbozaken. Wij praten mee Medezeggenschap van personeel vinden wij belangrijk. In 2011 richtten wij een ondernemingsraad (OR) op. In 2012 adviseerde de OR positief over de invoering van de front- en backoffice en de daarmee gepaard gaande functiewijzigingen. Ze stemden in met de nieuwe beoordelings- en beloningssystematiek en volgden hiervoor een cursus. Met onze Raad van Toezicht sprak de OR over de algemene gang van zaken binnen ons bedrijf. Wij richtten een KlantContactPunt in Om onze dienstverlening te verbeteren besloten wij in 2011 langzaam toe te groeien naar een organisatie met een front- en een backoffice. Wij besloten tot de opzet van een KlantContactPunt (KCP). Per 1 maart veranderde de afdeling Wonen van opzet en introduceerden we het KlantContactPunt. Medewerkers van de afdeling Financiën & Bedrijfsvoering, die voorheen de balie bemensten en de telefonische klantencontacten verwerkten, werden onderdeel van de afdeling 3

Onze functieopbouw is 19,28 fte (zie organogram)

43

Jaarverslag 2012

Wonen. Wij verbouwden de balie, zodat daar een werkplek ontstond voor de baliemedewerker. Op die manier geven wij vorm aan onze kernwaarde ‘uitnodigend’. De afdeling Wonen werd verantwoordelijk voor de eerstelijns klantcontacten. Het is de bedoeling dat het KCP 80% van de klantvragen gaat afhandelen. Op die manier kan de klant in één keer antwoord krijgen op vragen en verzoeken. Eind 2011 handelden wij 35% van de klachten in een keer af en wij streefden naar 60% in 2012. Tijdens de laatste meting in 2012 handelden wij 54% van de vragen in een keer af. De reden dat wij de 60% niet haalden is dat wij afscheid namen van een van de medewerksters op het KCP en een nieuwe medewerkster moesten inwerken. Ook de afwezigheid van medewerkers van de afdeling Wonen tijdens het automatiseringsproject had gevolgen voor de bezetting van het KCP. 8.2

Wij ondernemen maatschappelijk verantwoord

Wij bieden stageplaatsen aan Wij willen jaarlijks minimaal twee jongeren de kans bieden stage te lopen binnen onze organisatie. Doel is studenten te boeien en te binden aan de volkshuisvestingssector. Wij zijn een erkend leefbedrijf voor de opleiding Administrateur en Secretarieel medewerker (ECABO). In 2012 liepen zeven studenten van diverse MBO-opleidingen stage binnen onze organisatie. Wij namen deel aan NL-doet Wij geloven in de maatschappelijke betrokkenheid van onze medewerkers en vinden dit belangrijk. Door mee te doen met NL DOET willen wij vrijwilligerswerk promoten. Samen met het Steunpunt Vrijwilligers Montferland gaven we hier invulling aan. We maakten een wandeling door het dorp met de bewoners van Hof van Varwijk uit Zeddam. Sponsoring In 2011 stelden wij ons sponsorbeleid vast. We vinden het belangrijk dat sponsoring een bijdrage levert aan de sociale samenhang, vitaliteit en leefbaarheid in ons werkgebied. Ook levert het een bijdrage aan het vergroten van de betrokkenheid van groepen huurders bij hun woonomgeving. Wij sponsorden onder andere het Mechteld ten Ham weekend en de kindervakantiedagen in ’sHeerenberg en Braamt. De organisatie van de kindervakantiedagen in Braamt hebben we actief benaderd. 8.3

Wij werken aan verbeteringen

Wij gaan voor een 9+ Een 9+ organisatie weet wat hun klanten beweegt. Door middel van een cultuurtraject vertaalden we onze kernwaarden in verschillende contactmomenten. We werden tijdens verschillende sessies bewust gemaakt van wat onder andere gedrag, geur, geluid, smaak en navigatie doen met de beleving van de klant. Door dit te achterhalen kwamen we nieuwe dingen op het spoor die het verschil kunnen maken in de emotie van de klant. Wij werken samen op basis van afspraken Wij werken samen op basis van afspraken, ook met onze medewerkers. Alle medewerkers hebben een start-, voortgangs- en een beoordelingsgesprek, waarin we de gemaakte afspraken en geleverde prestaties bespreken. Dit jaar werkten wij aan verdere professionalisering van deze cyclus. We maken duidelijke en SMART-geformuleerde afspraken, waardoor de kwaliteit en objectiviteit van de individuele beoordelingen verbetert. Een prestatiebeloning is onderdeel van de nieuwe beoordelingscylus. Wij zien beperkte prestatiebeloning als prikkel voor het aansturen en motiveren van medewerkers. Het helpt medewerkers om goede doelen te stellen en zich te blijven ontwikkelen. We stimuleren medewerkers om zich verantwoordelijk te voelen voor realisatie van de eigen prestatie. Ook bevorderen we dat medewerkers elkaar aanspreken. Dit sluit aan bij onze ambities en

44

Jaarverslag 2012

kernwaarden. De prestatiebeloning start op 1 januari 2013 als pilot voor een periode van twee jaar. Wij verbeteren onze kantoorautomatisering Ons primaire systeem en de diverse ondersteunende programma’s zijn verouderd en sluiten niet meer aan bij onze wensen en behoeften. Er is geen integratie tussen de verschillende programma’s, we leggen gegevens op verschillende plaatsen vast en hebben geen klantvolgsysteem. In 2011 startten wij met een eerste behoefteinventarisatie en de leveranciersselectie. In 2012 kozen wij ervoor om samen met collega-corporatie Laris Viewpoint van Itris te implementeren. Zoals u in de inleiding kon lezen is de implementatie zeer succesvol verlopen. In 2013 starten wij de tweede fase waarin wij een aantal zaken verder inrichten en optimaliseren. Voorbeelden zijn de meerjarenonderhoudsbegroting en de klantportalen. Wij starten met scenarioanalyse Veranderingen in de wereld om ons heen volgen elkaar in hoog tempo op en hebben direct invloed op onze financiële bedrijfsvoering. Het wordt daardoor steeds moeilijker om in de toekomst te kijken. Om onze financiële risico’s in beeld te brengen en tijdig hierop in te kunnen spelen startten wij in 2012 met het invoeren van meerdere scenario’s bij het opstellen van de financiële meerjarenbegroting 2013 – 2022. Wij groeien uit ons pand Onze huisvesting sluit niet meer aan bij de huidige omvang van onze organisatie en Arbotechnische eisen. We plaatsten in het verleden twee tijdelijke kantoorunits om alle medewerkers te huisvesten. In 2012 wilden we een verkenning uitvoeren naar de mogelijkheden voor renovatie of sloop en vervangende nieuwbouw van ons kantoor. Vanwege het grote aantal (nieuwbouw)projecten die wij in voorbereiding en uitvoer hadden schoven wij deze verkenning door. Onze medewerkers zijn tevreden We vinden het belangrijk dat onze medewerkers tevreden zijn. Daarom vragen we hen jaarlijks naar hun meningen, verwachtingen en oordelen over een aantal onderwerpen. Dit doen we via een medewerkerstevredenheidsonderzoek (MTO). Uit het MTO 2012 bleek dat medewerkers tevreden, betrokken en loyaal zijn. Er was een sterke positieve ontwikkeling op aspecten die betrekking hadden op het management. Aandachtspunten die naar voren kwamen zijn de werk- en tijdsdruk, het automatiseringstraject en het vervangen van collega’s. De interne communicatie werd fors verbeterd, maar is nog wel punt van aandacht. Per afdeling maakten we verbeterplannen.

45

Jaarverslag 2012

9.

Verslag van het bestuur

De bestuurlijke structuur van Woningstichting Bergh bestaat uit twee lagen. De organisatie wordt aangestuurd door onze directeur-bestuurder. De Raad van Toezicht is verantwoordelijk voor het houden van het interne toezicht. Woningstichting Bergh heeft geen verbindingen. 9.1 Onze directeur-bestuurder… Sinds 1 juni 2008 is Arjan ter Bogt onze directeur-bestuurder. Hij heeft een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd en geen nevenfuncties. In 2011 vond in het kader van de Governancecode een evaluatie plaats van de afgelopen bestuursperiode. Dit resulteerde in de conclusie dat de huidige directeur-bestuurder ook voor de komende jaren de juiste persoon voor onze organisatie is. …ontvangt een gepaste beloning De Raad stelt de beloning van onze directeur-bestuurder vast. Hiertoe stelde de Raad op basis van de uitgangspunten ‘Arbeidsvoorwaarden Statutair Directeur Woningcorporaties’ een functieprofiel op. Deze is, conform de aanbevelingen van de commissie Izeboud, ingedeeld in functieklasse D. De beloning wordt jaarlijks maximaal aangepast aan de salarisontwikkelingen binnen de CAO; voor 2012 bedroeg dit 2%. Het flexibele deel van de beloning wordt niet toegepast. Aan de directeur-bestuurder is een bedrijfsauto toegekend met een waarde van € 39.500 en een vaste onkostenvergoeding van € 1.800 per jaar. Beloning directeur-bestuurder Vaste beloning € 110.128 Pensioenlasten € 24.998 Sociale lasten € 9.240 Totale beloning € 144.366

…wordt beoordeeld door de Raad Jaarlijks beoordeelt de remuneratiecommissie het functioneren van onze directeur-bestuurder. In juni werd een functioneringsgesprek gehouden en in december het beoordelingsgesprek. De Raad is tevreden over het functioneren van onze directeur-bestuurder. De samenwerking met collega-corporaties wordt goed vormgegeven. De informatievoorziening rondom projecten is op niveau gebracht en ook de mogelijke effecten van de crisis, onder andere een dreigend faillissement van een bouwbedrijf, zijn goed aangepakt. De Raad is vol lof over de wijze waarop de implementatie van het nieuwe primaire systeem is verlopen. Aandachtspunt is de overheadkosten bij projecten. Voor 2013 maakten onze Raad en directeur-bestuurder prestatieafspraken over de volgende onderwerpen: minimaliseren van advies- en beheerskosten, behoud flexibele en effectieve werkorganisatie, vaste kosten verminderen en kostenflexibiliteit vergroten, implementatie tweede fase automatisering. 9.2 Bestuursbesluiten Onze directeur-bestuurder neemt zijn besluiten binnen de kaders van ons strategisch beleidsplan en de vastgestelde meerjarenbegroting. De belangrijkste bestuursbesluiten in 2012 betroffen de volgende onderwerpen: jaarstukken 2012, jaarplan 2013, organisatorische en personele aangelegenheden, wijziging taken en verantwoordelijkheden en (her)inrichting afdeling Wonen, projectontwikkelingrisico’s en –financiering,

46

Jaarverslag 2012

9.3

realisatie Kellenstraat/Op den Brand, Zeddamseweg ‘s-Heerenberg en Heuvelstraat Stokkum, implementatie nieuwe primaire systeem, afboeking oninbare vorderingen, tuinbeleid, inzet social media. Zicht op risico’s

Wij ondervangen kwetsbaarheden en risico op fraude Wij kennen op dit moment geen integraal risicomanagement. Wij zijn ons bewust van onze kwetsbaarheden en zeker van kwetsbaarheden of risico’s die samengaan met de omvang van onze organisatie. We werken aan het opvangen van deze kwetsbaarheden door intensieve samenwerking met onze collega-corporaties en optimalisering van onze automatisering. Het risico op fraude vangen we op via het vier-ogen-principe, heldere statuten, beleidsstukken en procedures en het delen van informatie met meer personen. Dit is bevestigd door de accountant. Wij bewaken onze financiële risico’s Onze financiële risico’s hebben wij in beeld en worden verder uitgewerkt in hoofdstuk 11. Het gaat onder meer om het bewaken van:  de financiële continuïteit,  de geldstromen,  het jaarresultaat,  de solvabiliteit,  de renterisico’s,  de project- en exploitatierisico’s. Middelen die hiervoor worden ingezet:  financieel beleidsplan,  treasurystatuut en de bevindingen van de treasurycommissie,  Solvabiliteitsoordeel en Continuïteitsoordeel CFV. Wij borgen de risico’s binnen onze projecten De eisen met betrekking tot de interne risicobeheersing- en controle werden aangescherpt in de Governancecode. Dit betekent dat een toetsingskader voor investeringen verplicht is. De Raad keurt de toetsingskaders goed en ziet toe op naleving van de uitgangspunten. De woningwet schrijft voor dat bestuurders voor investeringen boven € 3 miljoen of een percentage van het balanstotaal goedkeuring vragen aan de Raad. We concludeerden dat binnen onze huidige projectencyclus de risico’s voldoende zijn ondervangen. Per fase vragen wij goedkeuring aan de Raad. De uitgangspunten uit ons financieel beleidsplan zijn verankerd binnen de investeringsbeslissingen. Onze accountant bevestigde dit en adviseerde ons het investeringsstatuut te integreren met de procuratieregeling en het aanbestedingsbeleid. Binnen het investeringsstatuut brengen wij de samenhang tussen de verschillende beleidsterreinen in beeld. Zo ontstaat een totaalbeeld van alle toetsingskaders die doorlopen worden bij investeringsbeslissingen. In maart 2013 behandelde de Raad het investeringsstatuut. Integraal risicomanagement Aandachtspunt bij ons risicomanagement zijn de niet-financiële risico’s. Bijvoorbeeld risico’s die voortkomen uit personele ontwikkelingen, demografische en politieke ontwikkelingen. Wij volgen deze ontwikkelingen op de voet, vergroten zo ons bewustzijn van de consequenties voor onze organisatie en brengen deze in beeld. Ook bespreken wij deze bijvoorbeeld met de Raad van Toezicht. We doen dit nog niet structureel. Aandachtpunt voor 2013 is om de dingen die we doen goed te borgen zonder hierbij te verzanden in bureaucratie.

47

Jaarverslag 2012

9.4 Bestuursverklaring Het bestuur verklaart dat alle middelen genoemd in het verslagjaar zijn besteed in het belang van de volkshuisvesting. Het negatieve resultaat over 2012, € 552.158, wordt onttrokken aan het eigen vermogen. ’s-Heerenberg, 6 juni 2013

Arjan ter Bogt directeur-bestuurder

48

Jaarverslag 2012

10.

Verslag van de Raad van Toezicht

De Raad van Toezicht houdt toezicht op het functioneren van het bestuur. De verantwoordelijkheden en bevoegdheden van het bestuur en de Raad zijn vastgelegd in artikel 9 lid 4a en artikel 20 van onze statuten. De Raad onderschrijft en handelt conform de Governancecode. In het afgelopen jaar is extra aandacht besteed het optimaliseren van de werkwijze en de rolverdeling tussen de Raad en de directeur-bestuurder. 10.1 Basisdocumenten De volgende documenten zijn gepubliceerd op onze website www.wsbergh.nl: visitatierapport 2010, Aedescode, Governancecode Woningcorporaties, profiel van de Raad van Toezicht, statuten Woningstichting Bergh, reglement Remuneratie, integriteitscode, klokkenluidersregeling, procuratieregeling. 10.2

Taken van de Raad

De Raad houdt toezicht De Raad houdt toezicht op de algemene gang van zaken binnen onze organisatie, de financiële continuïteit en de uitvoering van het goedgekeurde beleid. De belangrijkste documenten voor het toezicht houden, naast de hierboven genoemde documenten zijn: strategisch beleidsplan 2010–2014, activiteitenplan 2010-2014, treasurystatuut, financieel beleidsplan, strategisch marktbeleid 2011-2025. De Raad geeft advies De Raad geeft de directeur-bestuurder gevraagd en ongevraagd advies en ondersteunt hem waar nodig. In 2012 maakte de directeur-bestuurder tweemaal gebruik van de expertise binnen de Raad bij een crisis door een dreigend faillissement van een van de aannemers. De Raad besluit Alle zaken die afwijken van de meerjarenbegroting en het strategisch beleidsplan werden ter beoordeling en goedkeuring voorgelegd aan de Raad. De belangrijkste besluiten: BESLUITENOVERZICHT Jaarstukken 1 Goedkeuring jaarverslag 2011 2 Goedkeuring jaarplan 2013 Nieuwbouw en herontwikkeling 3 Goedkeuring realisatie drie stadswoningen op locatie Kellenstraat/Op den Brand 4 Goedkeuring grondaankoop locatie Sportveld Kilder 5 Goedkeuring realisatie 58 huurwoningen in het kader van Energiesprong Montferland 6 Goedkeuring afname veertien woningen project Stadspark 7 Beschikbaar stellen € 75.000 voor extra kwaliteitsinvestering project Kellenstraat/Op den Brand 8 Goedkeuring realisatie maximaal elf woningen op locatie Sportveld Kilder 9 Goedkeuring afname drie extra woningen Sportveld Kilder van projectontwikkelaar. 10 Beschikbaar stellen extra budget voor inrichting vrijgevallen bouwkavels als gevolg van temporiseren bouwplannen Sportveld Kilder

49

Datum 7 juni 7 dec. 2 mrt. 15 mrt. 11 mei 11 mei 11 mei 6 juli 7 dec. 7 dec.

Jaarverslag 2012

11 Geen toestemming voor afname van vier extra woningen project Trambaan. BESLUITENOVERZICHT 12 Verzoek tot extra overleg met de gemeente in verband met het archeologisch onderzoek bij de locatie Op den Brand/Kellenstraat Beleidszaken 13 Vaststelling huurbeleid 2012 – 2016 Personele zaken 14 Vaststelling beloning Raad van Toezicht 15 Goedkeuring pilot prestatiebeloning Organisatorische zaken 16 Goedkeuring selectie leverancier primair systeem. 17 Waardering woningbezit op basis van actuele waarde (bedrijfswaarde) 18 Benoeming BDO als accountant voor de periode 2013 – 2017, conform advies van de selectiecommissie

7 dec. Datum 7 dec.

6 juli 12 okt. 12 okt. 11 mei 7 juni 7 dec.

De Raad wordt geïnformeerd Om goed te kunnen functioneren is het van belang dat de Raad tijdig goede en actuele informatie ontvangt. De directeur-bestuurder informeert de Raad over de gang van zaken van zowel binnen als buiten onze organisatie. De Raad ontvangt onder andere bestuursbesluiten, trimesterrapportages, voortgangsrapportages en projectenrapportages. Onze accountant rapporteert twee maal per jaar aan de Raad. Daarnaast ontvangt de Raad informatie van: het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, het Centraal Fonds Volkshuisvesting (CFV), het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW), de Vereniging van Toezichthouders voor Woningcorporaties (VTW), Aedes, Huurdersvereniging Bergh, de OR, mediaberichten en nieuwsbrieven. De Raad wordt via de trimesterrapportage geïnformeerd over het aantal ingediende klachten bij de klachtencommissie. In 2012 zijn er geen klachten bij deze commissie ingediend. De Huurcommissie ontving één klacht. De Raad werkt samen met belanghouders Overleg Huurdersvereniging Bergh De Raad overlegde een keer met met Huurdersvereniging Bergh. Ze spraken onder andere over de opvolging en verjonging van het bestuur van de huurdersvereniging en de samenwerkingsafspraken met Woningstichting Bergh. Aandachtspunt voor 2013 is het opstellen van een formele samenwerkingsovereenkomst. ACo Binnen de Achterhoekse Corporaties hebben de voorzitters van de Raden van Toezicht/ Commissarissen overleg. Dit overleg vindt een keer per jaar plaats en heeft als doel elkaar te leren kennen, te informeren en bij te praten. De Raad en het bestuur selecteren een nieuwe accountant In 2012 selecteerden we een nieuwe accountant. Wij nodigden drie accountantskantoren om een offerte uit te brengen. De kantoren presenteerden zich en op basis van vooraf opgestelde selectiecriteria selecteerden wij BDO als nieuwe accountant. De verfrissende aanpak en pragmatische opstelling gaven daarbij de doorslag. Ernst & Young is jarenlang naar tevredenheid onze accountant geweest. We nemen afscheid van hen na afsluiting van het boekjaar 2012. Met ingang van 1 januari 2013 is BDO benoemd tot onze accountant voor de duur van vier jaar.

50

Jaarverslag 2012

10.3

Het functioneren van de Raad

De Raad vergadert De Raad vergaderde in 2012 zes keer regulier met de directeur-bestuurder. Afhankelijk van het onderwerp waren hierbij ook leden van het MT en de controller aanwezig. De accountant was aanwezig bij het bespreken van de jaarrekening. De accountant gaf aan dat hij het niet noodzakelijk vond om te overleggen met de Raad zonder aanwezigheid van de directeurbestuurder. In twee aparte bijeenkomsten besprak de Raad het functioneren van haar directeur-bestuurder. Alle bijeenkomsten zijn genotuleerd. Themabijeenkomsten Om verdere invulling te geven aan haar toezichthoudende taken hield de Raad drie themabijeenkomsten: Wat brengt de toekomst en hoe bereiden wij ons daarop voor? Op 31 augustus hield de Raad een themabijeenkomst onder leiding van Ilta van der Mast en Erwin Folkers van Twynstra Gudde. Naast de Raad waren ook het MT en de beleidsadviseur aanwezig. Centraal stonden de ontwikkelingen op lange termijn (2025) en de consequenties hiervan op korte termijn (voor morgen). Op basis van de twee meest impactvolle en onzekere ontwikkelingen (invloed overheid en ontwikkeling economie) werden vier toekomstscenario’s geschetst. We bekeken op welke wijze Woningstichting Bergh succesvol kon zijn in de vier scenario’s en hoe we ons hier op kunnen voorbereiden. Dit leidde uiteindelijk tot robuuste opties: opties die leiden tot een succesvol bestaan in alle toekomstscenario’s. De opties zijn: 1. Samenwerking 2. Flexibiliteit 3. Optimaliseren bedrijfsvoering 4. ‘Be good and tell it’ 5. Investeren in kwaliteit 6. Financieel robuust 7. Bindend leiderschap Tijdens de sessie bleek dat het onderdeel samenwerking de hoogste prioriteit heeft. In 2013 geven de Raad en de bestuurder dit verder vorm. Wat is maatschappelijk verantwoord ondernemen? Op 12 oktober werd in de reguliere vergadering uitgebreid stilgestaan bij het thema ‘maatschappelijk verantwoord ondernemen’. Aan de hand van voorbeelden uit de sector keken we kritisch naar onze eigen prestaties. Dit gebeurde onder begeleiding van de beleidsmedewerker. Het is een uitdaging om de (maatschappelijke) investeringen en opbrengsten goed in beeld te brengen en ook uit te dragen (‘be good and tell it’). We ondernemen veel activiteiten maar kunnen nog meer doen om onze doelen te realiseren. Uitgangspunt is dat we de investeringen die we doen kunnen herleiden naar onze visie en missie. Sturen op afstand Op 7 december hield de Raad een themabijeenkomst onder begeleiding van mediator Rudi Thomas. Tijdens deze bijeenkomst werd kritisch gekeken naar de wijze waarop de Raad haar toezichthoudende rol invult. De discussie ging over de kern van het toezichthouderschap: Welke vraag doet er echt toe? En hoe staan we elkaar bij in het versterken van iemands vraagstelling? Hoe ver moeten we in de details gaan? Hoe functioneert de Raad van Toezicht als team en het risico van ‘informeel’ handelen. Hoe effectief is het toezicht, welke risico’s lopen we in de basis en wat houdt de bestuurder bezig?

51

Jaarverslag 2012

Vanuit de geconstateerde aandachtspunten maakten de Raad en de directeur-bestuurder werkafspraken om discussies in nog betere banen te leiden. De Raad heeft commissies Gezien de omvang van de Raad zijn (kern)commissies niet noodzakelijk. Om de belasting te beperken en gebruik te maken van de aanwezige expertise heeft de Raad de volgende commissies: Remuneratiecommissie De remuneratiecommissie beoordeelde het functioneren van de directeur-bestuurder. Dit deden zij met een functioneringsgesprek op 6 juli en een beoordelingsgesprek op 14 december. De commissie heeft een reglement en legt besluiten ter goedkeuring voor aan de gehele Raad. In 2012 kwamen zij vier keer bij elkaar. Selectiecommissie Voor de selectie van de nieuwe accountant werd een aparte commissie opgericht. Deze bestond naast een afvaardiging van leden van de Raad uit de controller en de directeur-bestuurder. De commissie heeft geen reglement. Het besluit voor de nieuwe accountant werd ter goedkeuring voorgelegd aan de gehele Raad. Zij kwamen twee keer bij elkaar. Auditcommissie Formeel heeft de Raad geen auditcommissie. In het kader van de zorgvuldigheid worden de begroting en de jaarrekening voorafgaand aan de vergadering doorgesproken met een afvaardiging van de Raad, de directeur-bestuurder en de controller. Zij spreken het financiële gedeelte uitgebreid door. Zo blijft er in de vergadering voldoende ruimte om de ambities en de resultaten te bespreken. De Raad beoordeelt zichzelf In 2012 beoordeelde de Raad haar eigen functioneren als groep en dat van alle individuele leden. Naast een open gesprek is gebruik gemaakt van het enquêteformulier van VTW. Ter voorbereiding op het gesprek vroeg de Raad het oordeel over haar functioneren aan de directeur-bestuurder. De Raad is tevreden over het functioneren als collectief en het functioneren van de individuele leden. Wel is geconstateerd dat er behoefte is aan een geactualiseerde archiefmap (zowel digitaal als op papier) met daarin alle beleidsdocumenten van Woningstichting Bergh. De Raad ontvangt een vergoeding De honorering van de Raad vindt plaats conform de Honoreringscode commissarissen van de VTW. De hoogte van de vergoeding bevindt zich aan de onderzijde van de ondergrens van de functiewaardering. De leden van de Raad ontvingen een vaste jaarlijkse vergoeding die is opgenomen in de tabel op bladzijde 54. Er werd geen inflatiecorrectie toegepast op de vergoeding. 10.4

De Raad stelt hoge eisen aan zichzelf

Profielschets deskundigheid op minimaal HBO-niveau,

-

het vermogen om op afstand toezicht te houden op het functioneren van het bestuur, affiniteit met de doelstellingen van onze organisatie, ruime bestuurlijke en/of managementervaring, aanwezigheid van voldoende financiële expertise (binnen de Raad).

Benoeming nieuw lid Raad Per 1 januari 2012 is de heer Ebbing benoemd als lid van de Raad. Hij richt zich op de aandachtsgebieden volkshuisvesting, ondernemersoriëntatie en vastgoed. In het dagelijks leven is de heer Ebbing gepensioneerd en voormalig lid van het directieteam van een uitvoerend bouwbedrijf. Hij heeft geen relevante nevenfuncties. De heer Ebbing volgde het

52

Jaarverslag 2012

introductieprogramma ‘Bestuurder woningcorporatie, een vak op zich’ bij het VTW. Beoordeling bij herbenoeming Commissarissen worden niet meer automatisch herbenoemd. Bij herbenoeming van een commissaris wordt gekeken of de desbetreffende persoon past in het profiel dat voor de komende vier jaar noodzakelijk is. In 2012 vonden geen herbenoemingen plaats. 10.5 De Raad is onafhankelijk en integer In 2012 vonden geen transacties of andere zaken plaats, waarbij tegenstrijdige belangen van leden van de Raad speelden of waarbij de onafhankelijkheid van de leden in het geding was. De Raad handelde conform artikel III.2.2 en III.6.1 van de Governancecode. 10.6 Afwijkingen Governancecode De Raad onderschrijft en handelt conform de Governancecode. Op enkele punten koos zij bewust voor een andere uitwerking. De belangrijkste afwijkingen volgens het principe ‘pas toe of leg uit’ zijn: De Raad kiest ervoor alleen een beknopte samenvatting van het remuneratierapport op te nemen in het jaarverslag. Deze wordt niet gepubliceerd op onze website. Ook het rooster van aftreden wordt niet op onze website gepubliceerd. Deze is wel opgenomen in dit jaarverslag. De Raad heeft geen apart reglement. In de statuten zijn de belangrijkste taken en werkwijzen van de Raad en van het bestuur vastgelegd. De Raad heeft geen vastgesteld toetsingskader voor investeringen. In 2012 stelden wij een investeringsstatuut op met alle toetsingskaders die wij doorlopen bij investeringsbeslissingen. In maart 2013 behandelt de Raad het investeringsstatuut.

10.7 Goedkeuring De jaarstukken 2012 zijn opgesteld overeenkomstig artikel 12 van onze statuten. In de vergadering van 6 juni 2013 besprak de accountant zijn bevindingen met de Raad en keurde de Raad de jaarstukken goed. Door deze goedkeuring vond decharge plaats van het bestuur voor het gevoerde beleid. Het verslagjaar werd afgesloten met een negatief resultaat van € 552.158. De afgegeven controleverklaring is opgenomen op bladzijde 87. ’s-Heerenberg, 6 juni 2013 M. Th. De Roo M.W.A.M. Meuleman R.J.W.M. Frerix Y.H. Beenen M.A.W. Ebbing

53

Jaarverslag 2012

Samenstelling Raad van Toezicht Naam

Functie

Deskundigheidsgebied

Commissie

Beroep

Nevenfuncties

Dhr. M.Th. de Roo (1953)

Voorzitter

Financiën, juridisch/bestuurlijk, sociaal/maatschappelijk

Remuneratie, selectie en audit

Zelfstandig adviseur

- Bestuurslid Stichting Be Belang, ’s-Heerenberg - Bestuurslid Harmonie Crescendo, ’s-Heerenbe

Dhr. H.W.A.M. Meuleman (1959)

Vicevoorzitter (per 29-042011)

Personeel en organisatie, communicatie en PR, sociaal-maatschappelijk

Remuneratie

Chef online centrale redactie Wegener Media

Geen relevante nevenfun

Dhr. R.J.W.M. Frerix (1966)

Lid

Volkshuisvestelijk, personeel en organisatie, financiën

Selectie en audit

Directeur bedrijfsvoering gemeente Doetinchem

Geen relevante nevenfun

Mw. Y.H. Beenen (1950)

Lid

Sociaal-maatschappelijk, personeel en organisatie

Gepensioneerd dierenarts

Geen relevante nevenfun

Dhr. M.A.W. Ebbing (1947)

Lid

Volkshuisvestelijk, ondernemersoriëntatie, vastgoed

Gepensioneerd lid directieteam uitvoerend bouwbedrijf

Geen relevante nevenfun

54

Jaarverslag 2012

11.

Wij hebben onze financiën op de rit

Om ons te kunnen blijven verbinden aan onze opgaven is het van belang dat wij financieel gezond zijn en blijven. Zorgen voor een solide financieel beheer is daarom een belangrijk aandachtspunt. Met het opstellen van ons financieel beleidsplan werd hier in 2011 verder vorm aan gegeven. 11.1 Ons financieel beleid In 2011 stelden wij ons financieel beleidsplan vast. Dit plan geeft ons een adequate set van financiële prestatie-indicatoren en de randvoorwaarden voor ons financiële beleid. De belangrijkste indicatoren zijn: Solvabiliteit: de verhouding tussen ons eigen vermogen en het totale vermogen. We sturen op een solvabiliteit van 25% met een absolute ondergrens van 15%. Loan to value: verhouding tussen het langlopende (rentedragend) vreemd vermogen en de bedrijfswaarde. De loan to value moet onder de 75% blijven (< € 54 miljoen). Interestdekkingsratio: geeft aan hoe vaak uit de operationele kasstroom de verschuldigde rente kan worden betaald. De interestdekkingsratio moet groter zijn dan 1,3. Exploitatierendement: geeft het rendement over onze bestaande totale vastgoedportefeuille weer. Het exploitatierendement moet hoger zijn dan 3% en is afhankelijk van het type vastgoed (sociale huurwoning, geliberaliseerde huurwoning, etc.). Onrendabele top: is het gedeelte van de investering bij nieuwbouw dat we niet meer terug verdienen gedurende de looptijd via de huurprijs. De onrendabele top mag niet meer bedragen dan 30% van de stichtingskosten, met een maximum van € 55.000. 11.2 Investeren of uitgeven Wij zetten gericht geld in om onze maatschappelijke doelstellingen te realiseren. We maken daarbij onderscheid tussen investeringen en uitgaven. Investeringen kosten geld, maar leveren ook inkomsten op. Een voorbeeld hiervan is de bouw van huurwoningen of renovatie waarbij we meer kwaliteit toevoegen (en dit doorberekenen in de huurprijs). Bij uitgaven is dat niet het geval. De overeenkomst is dat zowel investeringen als uitgaven maatschappelijk nuttig kunnen zijn. Marktwaarde van ons bezit We beschikken over een groot vermogen. Dit vermogen staat niet op de bank, maar is vooral geïnvesteerd in ons woningbezit. Wanneer we al onze woningen zouden (kunnen) verkopen zetten we de marktwaarde om in geld. De marktwaarde (WOZ-waarde) van ons woningbezit bedroeg eind 2012 ongeveer € 207,3 miljoen. Dit is gemiddeld € 134.400 en landelijk in 2011 is dit € 154.000 per woning. Wanneer we hiermee onze leningen aflossen houden we in totaal € 166 miljoen over om op de bank te zetten. Het is onze plicht voldoende huurwoningen voor onze primaire doelgroep beschikbaar te houden, dus verkopen we een beperkt aantal woningen. Wij investeren juist in een duurzame en betaalbare woningvoorraad. We dragen bij aan leefbare wijken en dorpen en zetten in op het vergroten van de zelfredzaamheid van onze doelgroep. Deze keuzes kosten geld. Hierdoor leveren onze woningen veel minder op dan de marktwaarde. Deze lagere waarde noemen wij de bedrijfswaarde. Bedrijfswaarde De bedrijfswaarde van ons hele woningbezit bedraagt € 62,5 miljoen. Dit is gemiddeld € 41.750 en landelijk in 2011 is dit € 49.100 per woning. De bedrijfswaarde ligt daarmee € 144,8 miljoen onder de marktwaarde en € 22,7 miljoen boven de boekwaarde. Zie § 12.4.1 voor de uitgangspunten die ten grondslag liggen aan de berekening van de bedrijfswaarde. Overheidsbeleid heeft direct invloed op de hoogte van onze bedrijfswaarde. Zo leidt de voorgenomen invoering van de verhuurdersheffing direct tot een lagere bedrijfswaarde.

55

Jaarverslag 2012

11.3 Onze financiële continuïteit gegarandeerd Wij garanderen onze financiële continuïteit door bewaking van de volgende punten: de ontwikkeling van de geldstroom (liquiditeit), de ontwikkeling van het jaarresultaat, de ontwikkeling van onze vermogenspositie (solvabiliteit), de ontwikkeling van de renterisico’s (interestdekkingsratio). 11.4 Wij bewaken onze geldstromen Wij begroten onze inkomende en uitgaande kasstromen en bewaken voortdurend of er bijstellingen noodzakelijk zijn. We onderscheiden: kasstromen uit de exploitatie van ons bestaande bezit, kasstromen uit vernieuwing van de voorraad (nieuwbouw, aankopen en verkopen), kasstromen uit treasuryactiviteiten (leningen en beleggingen). De exploitatie kasstromen is vrij stabiel. De grootste bijstelling van de verwachtingen vinden we telkens bij de kasstromen uit de vernieuwing van de voorraad. Als we terugkijken naar de ontwikkeling van de investeringskasstromen zien we een afwijking doordat projecten vertragen of doorschuiven. De fluctuaties in de kasstromen uit nieuwbouw vangen we op door de kasstromen uit financieringsactiviteiten, met name de aan te trekken geldleningen. In 2012 en 2013 is de kasstroom uit financieringsactiviteiten positief door het aantrekken van geldleningen om de kasstroom uit investeringsactiviteiten te kunnen bekostigen. De afwijking bij de financieringsactiviteiten wordt veroorzaakt door vervroegde aflossing van een kleine geldlening. Per saldo is er een geringe afwijking van de begrote en gerealiseerde totale kasstromen.

Kasstroom uit operationele activiteiten Kasstroom uit investeringsactiviteiten Kasstroom uit financieringsactiviteiten Toename/afname geldmiddelen

Begroting 2012

Jaarrekening 2012

Begroting 2013

Begroting 2014

Begroting 2015

Begroting 2016

Begroting 2017

2.690

3.348

3.156

3.576

3.413

3.032

3.282

-6.171

-3.306

-14.430

-3.587

1.683

-2.600

-972

1.200

3.274

4.967

-2.381

-3.862

-5.464

-2.426

-2.280

3.315

-6.307

-2.392

1.233

-5.032

-116

(Bedragen x € 1.000)

Verkoop van huurwoningen Vanuit financieel oogpunt is verkoop van huurwoningen nauwelijks nodig om onze opgaven te betalen. In 2012 verkochten wij drie bestaande huurwoningen. De komende jaren voeren wij een beperkt verkoopbeleid. We sturen op de verkoop van drie tot vijf woningen per jaar. De verkoopopbrengst zetten we in om onze opgaven te financieren. Hierdoor hoeven we minder vreemd vermogen aan te trekken. Dit leidt tot lagere rentelasten. Onrendabele investeringen Bij het bouwen van nieuwe woningen is sprake van een zogenaamde onrendabele top. Het gaat om dat gedeelte van de investering dat niet wordt terugverdiend, met name via het innen van huren. Wij zetten onze positieve kasstromen in om de onrendabele investeringen bij nieuwbouwprojecten te kunnen afboeken. We boeken deze bedragen af op het moment dat we een overeenkomst aangaan met de aannemer.

56

Jaarverslag 2012

11.5

We bewaken het jaarresultaat

Jaarresultaat We sloten het boekjaar 2011 af met een negatief resultaat van € 0,6 miljoen. In de begroting hielden wij rekening met een negatief resultaat van € 1,3 miljoen. Het verschil van € 0,7 miljoen wordt veroorzaakt door: Verschil tussen de begroting en de realisatie Wij verkochten drie woningen tegen een hogere verkoopprijs. De afschrijvingen op onze woningen vielen lager uit doordat nieuwbouwwoningen later in exploitatie genomen werden. De onrendabele investeringen op nieuwbouwwoningen vielen hoger uit door een groter afname van woningen in verband met achtervang van projecten Afboeking waardeontwikkeling woningen verkocht onder voorwaarden Als gevolg van het inrekenen van het woonakkoord (huurverhoging tegen 4%) en het volledig inrekenen van de Heffingstoeslag heeft er per saldo een terugneming plaats gevonden op de afwaardering in verband met de minimumwaarderingsregel (als de boekwaarde hoger is dan de bedrijfswaarde vindt afwaardering plaats tot bedrijfswaarde). De onderhoudskosten vielen lager uit, omdat bij groot onderhoud minder werkzaamheden uitgevoerd hoeven te worden dan begroot Wij ontvingen rente op onze positieve kasstromen en stonden minder rood bij de bank. De post salarissen vielen lager uit, omdat er minder beroep is gedaan op uitzendkrachten Overige bedrijfslasten vielen lager uit door doordat uitvoering van geplande activiteiten nog ingevuld moet worden of doorgeschoven zijn naar 2013, of door de medewerkers zelf ter hand zijn genomen zonder gebruik te maken van externe inhuur. Overige kleine verschillen Totaal verschil in begroot en gerealiseerd resultaat Bedrag (x € 1.000)

38 68 -241 -73 283

221 65 81 223

35 700

11.6 We bewaken de solvabiliteit De solvabiliteit geeft aan welk deel van onze bezittingen gefinancierd zijn met eigen vermogen en welk deel met vreemd vermogen. Cruciaal bij de financiële beoordeling zijn de waarderingsgrondslagen van onze woningen en het andere vastgoed (de materiële vaste activa). Bij het opstellen van ons financiële beleidsplan kozen wij (in principe) voor het overstappen van de waarderingsgrondslag historische kostprijs naar waarderen op bedrijfswaarde. De boekjaren 2011 en 2012 gelden als overgangsjaren, waarin we zowel de historische kostprijs als de bedrijfswaarde in beeld brengen. De presentatie van het jaarverslag in actuele waarde wordt voor het eerst toegepast bij het jaarverslag 2013. Zo krijgen we een betere aansluiting met de wijzigingen vanuit de vernieuwde richtlijnen van de jaarrekening en met het nieuwe primair systeem, waarin het woningbezit anders is geclusterd. Solvabiliteit waarderingsgrondslag historische kostprijs Op basis van de waarderingsgrondslag historische kostprijs geeft de vermogenspositie van onze balans het volgende beeld: 31-12-2012 4.586 392 43.465 2.289 50.732

Eigen vermogen Voorzieningen en egalisatierekening Vreemd vermogen op lange termijn Vreemd vermogen op korte termijn Totaal vermogen (Bedragen x € 1.000)

31-12-2011 5.138 1.077 37.878 2.741 46.834

Op basis van onze verhoudingen per 31 december 2012 bedraagt de solvabiliteit 9%. Onze solvabiliteit daalt de komende jaren tot 0,5% in 2016 en daarna wordt deze negatief. Deze daling wordt veroorzaakt door de verhuurdersheffing, een hogere indexering van de algemene kosten en de onrendabele investering op nieuwe projecten.

57

Jaarverslag 2012

Solvabiliteit op basis van de waarderingsgrondslag bedrijfswaarde In ons financiële beleidsplan legden wij vast dat wij (in principe) vanaf 1 januari 2012 de bedrijfswaarde gebruiken als waarderingsgrondslag. Wij kiezen voor bedrijfswaarde uit oogpunt van efficiëntie en transparantie. Daarnaast benadert de bedrijfswaarde ons vastgoed op basis van een toekomstige verdiencapaciteit en is de bedrijfswaarde gebaseerd op kasstromen. Deze kasstromen (en als gevolg hiervan de financiële kwaliteit van ons vastgoed) worden steeds belangrijker bij banken, maar ook bij het CFV en WSW. We hanteren hierbij zoveel mogelijk de parameters van het CFV. Onze solvabiliteit bedroeg over 2012 en 2011 respectievelijk 37,2% en 40,3%. Landelijk bedraagt het volkshuisvestelijke vermogen in 2011 27,7%.

Ruimte om leningen aan te trekken Om nieuwe woningen te kunnen bouwen moeten wij leningen afsluiten. Deze financieringen trekken wij aan op de geld- en kapitaalmarkt. Positieve kasstromen zijn belangrijk om onze toegang tot de geld- en kapitaalmarkt te kunnen garanderen en rentelasten te betalen. Leningen (nieuw vreemd vermogen) kunnen we tot op een bepaalde hoogte aantrekken met garantie of borgstelling van het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW). Door deze borgstelling ontvangen we een lagere rente. Het WSW stelt een aantal voorwaarden aan ons om voor borging in aanmerking te komen: Uit de toekomstige operationele kasstromen moet voldoende geld komen om de financieringslasten (rente) te kunnen betalen, inclusief de verplichte aflossingsnorm van 2%. Niet meer dan 50% van de WOZ-waarde van het totale woningbezit mag gefinancierd worden met vreemd vermogen (€ 103 miljoen).

-

Voor de periode 2012–2014 (DPI 2011) mogen wij € 12,3 miljoen onder garantie van het WSW lenen op basis van onze ingediende projecten. Ieder jaar bekijkt het WSW dit opnieuw. Per 31 december 2012 is de verstrekte faciliteit voor € 12,3 miljoen aangesproken. Dit betekent dat wij de borging volledig benut hebben. Op basis van de DPI 2012 verwachten we beschikking te krijgen over nieuwe borgingsfaciliteiten om de bestaande plannen in onze projectenportefeuille te realiseren.

58

Jaarverslag 2012

11.7 We bewaken de renterisico’s De belangrijkste taak van de treasurycommissie is het beheersen, besturen en bewaken van onze financiële positie. De twee belangrijkste uitgangpunten van ons treasurystatuut zijn: 1. Het minimaliseren van de financieringskosten, onder andere door signaleren, spreiden en reduceren van renterisico’s. Er is een minimum rendementseis gesteld en waar mogelijk maken we gebruik van traditionele rente-instrumenten. 2. Zorg dragen voor een kosteneffectief en efficiënt betalingsverkeer. De treasurycommissie overlegde drie keer in 2012. Ze bespraken de liquiditeitsprognoses en bepaalden of er aanvullende acties voor de financiering nodig waren. Onze leningenportefeuille In 2012 stonden renteaanpassingen en aflossingen op het programma voor een totaalbedrag van € 0,2 miljoen. In totaal trokken we in 2012 voor € 6 miljoen aan nieuwe leningen aan. De leningenportefeuille bestond op 31 december 2012 uit: 31-12-2012 26 42.200 4,3% 17 jaar

Aantal leningen Bedrag aan leningen (x € 1.000) Gemiddelde rentevoet van de leningenportefeuille Gemiddelde looptijd

31-12-2011 24 36.400 4,4% 19 jaar

Op 31 december 2012 hadden wij een tekort op onze rekening-courant van € 174.000. Op de spaarrekeningen stond een saldo van € 4,2 miljoen. De totale kredietfaciliteit op onze rekening courant bedraagt € 1 miljoen. Daarnaast kunnen wij maximaal € 1,5 miljoen aantrekken voor tijdelijke projectfinanciering. In 2012 betaalden wij € 1,6 miljoen aan rente en losten wij € 0,2 miljoen af. Renterisico’s leningen Het WSW schrijft voor dat er een maximaal renterisico mag zijn van 15%. Het WSW kijkt hiervoor naar de renteconversies en aflossingen uitgedrukt in een percentage van de omvang van de leningen in portefeuille aan het einde van het jaar. Wij voldoen aan deze norm. In ons treasurystatuut legden wij vast dat het renterisico maximaal 15% van de totale leningenportefeuille mag bedragen. Het grote verschil hierbij is dat wij niet alleen rekening houden met de renteherziening, maar ook met de toekomstige financieringsbehoefte. Vanwege de nieuwbouwactiviteiten is er in 2013 een financieringsbehoefte van ruim € 15 miljoen. Met het aantrekken van nieuwe leningen is deze financieringbehoefte grotendeels ingevuld. Het renterisico is door het aantrekken van nieuwe financieringen en spreiding in de tijd verlaagd. Hierdoor voldoen we de komende tien jaar aan deze norm. Kasstroomtoets WSW Het WSW stelt als eis dat de exploitatiekasstroom jaarlijks voldoende is om de rente en een normatieve aflossing van 2% van de totale leningenportefeuille te betalen. Ook al hebben wij gedeeltelijk aflossingsvrije leningen afgesloten. Voor de komende jaren is de exploitatiekasstroom nog voldoende om aan deze eis te voldoen. Deze staat echter wel onder druk door de verhuurdersheffing en de saneringsheffing. Onderstaande grafiek geeft weer hoe de exploitatiekasstroom zich ontwikkelt.

59

Jaarverslag 2012

11.8 Het CFV beoordeelt Het Centraal Fonds Volkshuisvesting (CFV) houdt toezicht op het financiële reilen en zeilen van woningcorporaties namens de rijksoverheid. Zij stelt eisen aan de omvang van ons volkshuisvestelijk vermogen en jaarlijks beoordeelt zij de financiële positie van corporaties. Op basis van onze meerjarenprognose 2012-2016 stelde het CFV vast dat onze voorgenomen activiteiten voldoende zijn in relatie tot onze vermogenspositie. Wij ontvingen in mei 2012 hiervoor een A1-oordeel (voor periode 2013-2017 nog niet beschikbaar). De volgende percentages zijn gehanteerd: Bedrag Volkshuisvestelijk vermogen ultimo 2010 Volkshuisvestelijk vermogen ultimo 2016 Ondergrens volkshuisvestelijk vermogen (Bedragen x € 1.000)

31.592 29.592 10.025

In % van het balanstotaal 47,4% 37,2% 12,6%

In oktober 2012 ontvingen wij het solvabiliteitsoordeel 2011. Op basis van ons jaarverslag 2011 stelde het CFV vast dat ons (volkshuisvestelijk) vermogen op balansdatum 31 december 2011 groter was dan het voor ons vastgesteld risicobedrag. Dit leidde tot het oordeel ‘voldoende solvabiliteit’. Hierbij zijn de volgende percentages gehanteerd: Bedrag 23.892 7.405

Volkshuisvestelijk vermogen Ondergrens volkshuisvestelijk vermogen (Bedragen x € 1.000)

60

In % van het balanstotaal 39,7% 12,3%

Jaarverslag 2012

11.9

Wat staat ons te wachten?

Onze vermogenspositie Op basis van onze meerjarenbegroting 2013–2017 geeft de ontwikkeling van onze vermogenspositie (o.b.v. bedrijfswaarde) het volgende beeld:

Eigen vermogen Voorzieningen Vaste activa Langlopende schulden Balans totaal Jaarresultaat Onrendabele toppen Mutatie actuele waarde (bedrijfswaarde) (Bedragen x € 1.000)

2012 27.235 392 68.944 43.465

2013 26.776 34 81.040 52.819

2014 27.016 34 83.762 53.425

2015 28.152 34 81.892 48.899

2016 28.244 810 84.316 53.626

2017 28.878 406 84.398 50.425

73.381 -882 1.171 -1.613

81.456 -459 2.451 111

84.153 241 0 -1.208

82.278 1.135 0 -548

84.702 92 776 -559

84.784 634 372 -544

Onze financiële positie neemt de komende jaren naar verwachting af. Dit komt door de geplande investeringen en de forse uitgaven door de opgelegde verhuurdersheffing en de saneringsheffing. Onze solvabiliteit (op basis van het volkshuisvestelijk vermogen) ligt ruim boven het minimaal noodzakelijk (weerstands)vermogen van 12,3%. 11.10 Financieel gezond We lieten zien hoe we ons vermogen inzetten en hoe we ervoor zorgen dat we financieel gezond blijven. Ondanks de forse investeringen de komende jaren èn de verwachte druk door beoogde overheidsmaatregelen zien we nog voldoende financiële ruimte om onze opgaven op verantwoorde wijze te realiseren. Deze staan echter onder druk door de maatregelen uit het regeerakkoord. De komende periode zullen we kritisch naar onze bedrijfsvoering moeten kijken en de efficiency vergroten.

61

Jaarverslag 2012

12.

De cijfers

12.1

Kengetallenoverzicht

Omschrijving Verhuureenheden Woningen Garages Parkeerplaatsen in parkeerkelder Overige Totaal aantal verhuureenheden

2012

2011

2010

2009

2008

1.497 85 36 18 1.636

1.525 85 36 19 1.665

1.511 85 36 19 1.651

1.476 85 0 17 1.578

1.477 85 0 17 1.579

In aanbouw

45

0

21

46

7

Gemiddelde verzekerde waarde per woning (bedragen x € 1.000)

90

90

88

93

81

9 0 0 -34 -3 -28

21 1 2 -10 0 14

46 0 0 -8 -3 35

7 11 0 -16 -3 -1

12 1 0 0 -5 8

0 0 0 0 3

8 1 2 5 0

5 2 0 0 0

2 2 0 0 0

6 0 0 6 2

1,0 2,4 8,2 0,0 8,7 20,3

1,0 1,4 6,3 3,7 7,0 19,4

1,0 1,4 5,1 3,7 7,0 18,2

1,0 1,4 4,2 3,7 7,0 17,3

1,0 1,7 3,8 2,0 6,0 14,5

8,97

10,97

16,77

19,47

22,12

37,2 9,74

40,3 13,27

46,6 18,28

54,1 20,71

56,5 23,47

1,78 4,14 2,00 1.891 1.338

0,35 4,35 -2,76 5.000 1.502

0,27 5,51 2,78 7.378 927

0,05 5,00 1,34 9.865 1.215

0,51 5,93 4,71 7.299 1.345

Mutaties in het bezit Aantal verhuureenheden opgeleverd Aantal verhuureenheden aangekocht Aantal koopwoningen in verhuur Aantal verhuureenheden gesloopt Aantal verhuureenheden verkocht Totaal Aantal koopwoningen Aantal koopwoningen opgeleverd Aantal koopwoningen verkocht Aantal koopwoningen in verhuur Aantal terugkoopregeling – Koopgarant Aantal koopwoningen in aanbouw Personeelsbezetting in fte’s Directie Beleid & staf Wonen Financiën & bedrijfsvoering Bouwen & beheer Totaal aantal fte’s Financiën Solvabiliteit eigen vermogen (eigen vermogen/totaal vermogen) Solvabiliteit eigen vermogen op actuele waarde Weerstandsvermogen (eigen vermogen en voorzieningen/totaal vermogen) Current ratio (vlottende activa/kortlopende schulden) Rentabiliteit vreemd vermogen Rentabiliteit totaal vermogen Interne financiering per woning (€) Cash flow per woning (€)

62

Jaarverslag 2012

Balans- en resultaatgegevens (bedragen x € 1.000) Eigen vermogen Langlopende schulden Materiële vaste activa in exploitatie en vastgoedportefeuille Balanstotaal Bedrijfswaarde WOZ-waarde Totaal opbrengsten Jaarresultaat Huren en bijdragen Rentelasten Balans en winst- en verliesrekening per woning Materiële vaste activa in exploitatie Eigen vermogen Langlopende schulden Nettohuur (gemiddeld per maand) Lasten onderhoud Overige bedrijfslasten Loonkosten Jaarresultaat Overig Huurachterstand in % jaarhuur (12x maand december) Huurderving in % van de bruto jaarhuur Mutatiegraad (exclusief verkopen, herontwikkeling) Aantal (gewogen) 100 vhe per formatieplaats

2012

2011

2010

2009

2008

4.568 43.465 39.843

5.138 37.878 40.837

7.904 33.818 40.315

8.030 26.027 33.145

8.794 26.780 29.410

51.112 62.492 207.299 9.011 -522 8.234 1.650

46.834 60.180 221.900 8.337 -2.766 7.978 1.565

47.140 65.364 217.600 8.059 -125 7.610 1.441

41.225 55.855 214.300 7.972 -788 7.357 1.339

39.762 50.098 206.900 8.040 592 7.039 1.281

26.616 3.052 29.035 456 1.687 1.035 925 -369

26.778 3.369 24.838 437 1.654 981 879 -1.814

26.681 5.231 22.381 419 1.550 1.024 831 -83

22.456 5.440 17.634 414 1.804 959 787 -517

19.912 5.954 18.131 394 1.603 808 658 401

1,18%

1,31%

0,89%

0,97%

1,21%

1,21% 8,8% 75,9

1,69% 8,6% 80,7

0,79% 11,6% 85,3

0,5% 11,9% 87,1

0,35% 8,5% 104,1

63

Jaarverslag 2012

12.2

Jaarrekening 2012

Balans per 31 december 2012 ACTIVA Sociaal Vastgoed Sociaal vastgoed in exploitatie Sociaal vastgoed in ontwikkeling voor eigen exploitatie Onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie

31-12-2012

31-12-2011

37.855.038 3.674.149 836.886 42.366.073

39.260.282 2.140.685 676.213 42.077.180

1.988.384 0 1.941.259 3.929.644

1.576.624 174.481 1.675.013 3.426.118

64.030 144.300 0 208.330 46.504.047

96.123 144.300 681 241.104 45.744.401

19.451

141.518

90.220 0 64.879 66.320 221.419

76.281 492.410 45.948 331.791 946.430

4.161.513

1.961

Totaal vlottende activa TOTAAL

4.402.383 50.906.430

1.089.909 46.834.310

PASSIVA Eigen vermogen Overige reserves Resultaat boekjaar

31-12-2012

31-12-2011

5.138.268 -552.158 4.586.110

7.904.404 -2.766.136 5.138.268

357.500 34.000 391.500

1.045.200 32.000 1.077.200

41.426.483 2.038.592 43.465.076

36.178.506 1.699.307 37.877.813

926.297 232.725 353.955 950.767 2.463.744

577.510 544.760 121.312 1.497.447 2.741.029

50.906.430

46.834.310

Vastgoedbelegging Commercieel vastgoed in exploitatie Commercieel vastgoed in ontwikkeling voor eigen exploitatie Onroerende zaken verkocht onder voorwaarden Financiële vaste activa Te vorderen BWS-subsidies Latente vennootschapsbelasting Ledenkapitaal Totaal vaste activa Vlottende activa Voorraden Vorderingen Huurdebiteuren Belastingen en premies sociale verzekeringen Overige vorderingen Overlopende activa

Liquide middelen

Voorzieningen Onrendabele investeringen inzake nieuwbouw Verplichte beloning

Langlopende schulden Leningen kredietinstellingen Terugkoopverplichting woningen verkocht onder voorwaarden

Kortlopende schulden Schulden aan kredietinstellingen Schulden aan leveranciers Belastingen en premies sociale verzekering Overlopende passiva

TOTAAL

64

Jaarverslag 2012

Winst- en verliesrekening over 2012

Bedrijfsopbrengsten Huren Opbrengst servicecontracten Resultaat verkoop vastgoedportefeuille Geactiveerde productie t.b.v. eigen bedrijf Overige bedrijfsopbrengsten Totaal bedrijfsopbrengsten Bedrijfslasten Afschrijvingen op sociaal vastgoed en vastgoedbelegging Overige waardeveranderingen sociaal vastgoed en vastgoedbelegging Lonen en salarissen Sociale lasten Pensioenlasten Lasten onderhoud Heffingen Overige bedrijfslasten Som van de bedrijfslasten Bedrijfsresultaat Financiële baten en lasten Rentebaten en soortgelijke opbrengsten Opbrengst financiële vaste activa Rentelasten en soortgelijke lasten Som van de financiële baten en lasten Resultaat voor belastingen

Jaarrekening 2012

Begroting 2012

Verschil real.-/-begr

Jaarrekening 2011

8.233.619 406.542 347.217 2.480 20.876 9.010.734

8.201.000 420.000 309.000 0 22.000 8.952.000

32.619 -13.458 38.217 2.480 -1.124 58.734

7.978.023 338.235 -476 909 20.640 8.337.331

1.573.474

1.641.000

67.526

1.520.681

961.367

931.000

-30.368

3.559.864

1.046.622 144.353 193.168 2.525.641 26.500 1.523.115 7.994.240

1.115.000 156.000 195.000 2.747.000 40.000 1.746.000 8.571.000

68.378 11.647 1.832 221.359 13.500 222.885 576.760

1.037.844 125.530 176.807 2.522.011 87.866 1.408.1419 10.438.723

1.016.494

381.000

635.494

-2.101.391

78.227 3.602 -1.650.481 -1.568.652

0 4.000 -1.638.000 -1.634.000

78.227 -398 -12.481 65.348

87.540 4.882 -1.564.903 -1.472.481

-552.158

-1.253.000

700.842

-3.573.872

0

0

0

807.736

-552.158

-1.253.000

700.842

-2.766.136

Belastingen JAARRESULAAT NA BELASTINGEN

65

Jaarverslag 2012

12.3

Kasstroomoverzicht (indirecte methode) 2012

2011

1.016.494

-2.101.391

1.573.474

1.520.681

1.299.604 -283.100

2.102.850 1.802.326

0 2.000 2.591.978

-485.000 5.000 4.945.857

847.078 -121.636 725.442

795.551 -1.375.675 -580.124

4.333.914

2.264.342

Ontvangen rente Opbrengst en waardeverandering financiële vaste activa Betaalde rente Betaalde (vennootschaps)belasting

78.227 3.602 -1.650.481 0 -1.568.652

87.540 4.882 -1.564.903 807.736 -664.745

Kasstroom uit operationele activiteiten

2.765.262

1.599.597

Kasstroom uit investeringsactiviteiten Investeringen in materiële vaste activa Investeringen in financiële vaste activa Desinvesteringen in vaste activa Desinvesteringen in financiële vaste activa

-4.306.769 0 236.673 32.773

-5.138.736 0 20.990 37.394

-4.037.323

-5.080.351

6.401.200 -752.023 -61.915

6.925.471 -2.835.559 -29.693

Kasstroom uit financieringsactiviteiten

5.587.263

4.060.219

Mutatie liquide middelen

4.315.202

579.465

3.987.239 -327.962

-327.962 -907.427

4.315.202

579.465

Kasstroom uit operationele activiteiten Bedrijfsresultaat Aanpassingen voor: Afschrijvingen Waardeverminderingen: - nieuwbouw - bestaand bezit Voorzieningen: - herstructurering - verplichte beloning Verandering in werkkapitaal: - vorderingen en voorraden - kortlopende schulden

Kasstroom uit bedrijfsoperaties

Kasstroom uit investeringsactiviteiten Kasstroom uit financieringsactiviteiten Ontvangsten uit langlopende schulden Aflossingen langlopende schulden Waardeontwikkeling terugkoopverplichting woningen VOW

Het verloop van de geldmiddelen is als volgt Saldo liquide middelen per 31 december Saldo liquide middelen per 1 januari Toename geldmiddelen

12.4

Toelichting op de balans en winst- en verliesrekening

Indien niet anders vermeld, baseren wij de waardering van de activa en passiva en de bepaling van het resultaat op de verkrijgings- of vervaardigingsprijs respectievelijk de nominale waarde.

66

Jaarverslag 2012

Algemeen Algemene grondslagen voor de opstelling van de jaarrekening De jaarrekening van Woningstichting Bergh is opgesteld volgens de bepalingen van het Besluit Beheer Sociale-Huursector (BBSH). In dit besluit wordt voorgeschreven Titel 9 Boek 2 BW toe te passen, onder voorbehoud van enkele uitzonderingen van specifieke aard. Daarnaast is deze jaarrekening opgesteld volgens de door de Raad voor de Jaarverslaggeving uitgegeven Richtlijn 645 Toegelaten Instellingen Volkshuisvesting (hierna: Richtlijn 645). Deze richtlijn is in 2011 herzien. We passen deze herziene Richtlijn vanaf het huidige verslagjaar toe. De waardering van activa en passiva en de bepaling van het resultaat vinden plaats op basis van historische kostprijs. Tenzij bij de desbetreffende grondslag voor de specifieke balanspost anders wordt vermeld, worden de activa en passiva gewaardeerd volgens het kostprijsmodel. Baten en lasten worden toegerekend aan het jaar waarop ze betrekking hebben. Winsten worden slechts opgenomen voor zover zij op balansdatum zijn gerealiseerd. Verplichtingen en mogelijke verliezen die hun oorsprong vinden voor het einde van het verslagjaar, worden in acht genomen indien zij voor het opmaken van de jaarrekening bekend zijn geworden Continuïteit van de activiteiten De jaarrekening is opgesteld op basis van de continuïteitsveronderstelling. Eind februari 2013 heeft Woningstichting Bergh de Prospectieve informatie (dPI) verslagjaar 2012 ingediend bij Corpodata. Bij het doorrekenen van de begrotingscijfers voor de komende vijf jaar is uitgegaan van de consequenties van het ‘Woonakkoord’, waarin het WSW refereert in een schrijven van 21 januari 2013. Woningstichting Bergh heeft hierbij belangrijke aanpassingen in de bedrijfsvoering doorgevoerd waaronder het temporiseren van de projectenportefeuille en het gebruik maken van de verruiming van het verhuurbeleid' om zo de operationele kasstromen op niveau te houden. Onze kasstroomontwikkeling over de jaren 2013 tot en met 2017, waarbij volledig rekening wordt gehouden met de huurtoeslagheffing en saneringsheffing laat een positieve operationele kasstroom zien variërend tussen de € 0,6 miljoen en € 1,7 miljoen. Ook indien rekening wordt gehouden met een aflossingsfictie van 2% blijft de operationele kasstroom ruim boven de € 0,6 miljoen voor de komende 5 jaar. Gezien de ontwikkeling van de toekomstig kasstromen zijn wij in de veronderstelling dat de continuïteit gewaarborgd is. Financiële instrumenten Onder financiële instrumenten worden zowel primaire financiële instrumenten, zoals vorderingen en schulden, als financiële derivaten verstaan. We maken geen gebruik van financiële instrumenten. Verwerking verplichtingen In de jaarrekening verwerken we naast juridisch afdwingbare verplichtingen ook feitelijke verplichtingen. Hieronder wordt verstaan ‘intern geformaliseerde en extern gecommuniceerde’ verplichtingen. Hiervan is sprake wanneer wij met huurders, gemeenten en overige belanghouders gecommuniceerd hebben over verplichtingen inzake toekomstige herstructureringen en nieuwbouwprojecten. Een feitelijke verplichting is gekoppeld aan het besluitvormingsproces rondom projectontwikkeling en herstructurering. Wanneer het ontwerp definitief is goedgekeurd door de Raad van Toezicht en de overeenkomst met de aannemer is aangegaan is sprake van een feitelijke verplichting. 12.4.1 Hoe waarderen we de activa en passiva? Sociaal vastgoed in exploitatie Grondslag sociaal vastgoed in exploitatie geclassificeerd als bedrijfsmiddel: Sociaal vastgoed omvat woningen in exploitatie met een huurprijs onder de huurtoeslaggrens, het maatschappelijk vastgoed en het overige sociale vastgoed. De huurtoeslaggrens is een algemeen huurprijsniveau dat jaarlijks per 1 juli door de minister van Binnenlandse Zaken en 67

Jaarverslag 2012

Koninkrijksrelaties wordt vastgesteld. Ultimo 2012 bedraagt deze grens € 664,66 (2011: € 652,52). Maatschappelijk vastgoed is bedrijfsonroerendgoed dat is verhuurd aan maatschappelijke organisaties, waaronder zorg-, welzijns-, en culturele instellingen en dienstverleners en tevens is vermeld op de bijlage zoals deze is opgenomen in de Beschikking van de Europese Commissie d.d. 15 december 2009 aangaande de staatssteun voor toegelaten instellingen. We kwalificeren het sociaal vastgoed als bedrijfsmiddel, omdat we een beleid hebben dat gericht is op het realiseren van de volkshuisvestelijke taken. Het volkshuisvestelijk beleid staat hierbij centraal. Grondslag classificatie als bedrijfsmiddel en waardering tegen historische kostprijs: Sociaal vastgoed in exploitatie wordt gewaardeerd op verkrijgingsprijs of vervaardigingsprijs, verminderd met de cumulatieve afschrijvingen en indien van toepassing met bijzondere waardeverminderingen. Of sprake is van een bijzondere waardevermindering wordt jaarlijks getoetst op basis van boekwaarde versus bedrijfswaarde. Een bijzonder waardeverminderingsverlies is het bedrag waarmee de boekwaarde de bedrijfswaarde duurzaam overschrijdt en wordt direct in de winst-en-verliesrekening verwerkt onder de post overige waardeverminderingen van materiële vaste activa. De afschrijvingen worden gebaseerd op de geschatte economische levensduur en worden berekend op basis van een vast percentage van de verkrijgingsprijs, rekening houdend met een eventuele residuwaarde. Er wordt afgeschreven met ingang van het nieuwe boekjaar vanaf het moment van ingebruikneming. Op grond wordt niet afgeschreven. Bedrijfswaarde De bedrijfswaarde wordt gevormd door de contante waarde van het saldo van de kasstroom, verbonden met de toekomstige inkomsten en uitgaven over de geschatte resterende economische levensduur van de investeringen, uitgaande van een normale verhuurexploitatie. Daarbij wordt rekening gehouden met de voorgenomen bestemming van het bezit (woningen, overige objecten en garages). In 2012 wordt rekening gehouden met de verhuurdersheffing die vanaf 2013 wordt ingerekend. We hebben ervoor gekozen om de verhuurdersheffing volledig in te rekenen. Ook voor de jaren 2014 en verder wordt conform de berekening van het WSW de verhuurdersheffing ingerekend. Voor de berekening van de bedrijfswaarde hanteren wij de volgende parameters: Verwachte jaarlijkse huurstijging (2013), gemiddeld Verwachte jaarlijkse huurstijging op lange termijn, gemiddeld Verwachte jaarlijkse huuropslag huurharmonisatie (eerste vijf jaar) Huurderving Jaarlijkse variabele lastenstijging voor algemeen beheer Jaarlijkse variabele lastenstijging voor algemeen beheer (vanaf zesde jaar) Jaarlijkse variabele lastenstijging voor onderhoud Disconteringsvoet Gemiddelde variabele lasten (beheer, verzekering, belastingen) per woning Heffingstoeslag per woning, boekjaar 2013 Heffingstoeslag per woning, boekjaar 2014 Heffingstoeslag per woning, boekjaar 2015 Heffingstoeslag per woning, boekjaar 2016 Heffingstoeslag per woning, boekjaar 2017 en verder Verwachte resterende levensduur van de betreffende activa

4,0% 2,0% 0,2% 0,5% 2,0% 3,0% 3,0% 5,25% 1.548 € 14 € 348 € 404 € 453 € 507 Minimaal 15 jaar Maximaal 50 jaar

Kosten voor periodiek onderhoud, welke gebaseerd zijn op de technische meerjarenbegroting, worden ten laste gebracht van het resultaat op het moment dat deze zich voordoen. 68

Jaarverslag 2012

De waarde van de grond wordt als restwaarde aangemerkt. De heffingsbijdrage van het Centaal Fonds Volkshuisvesting en de te betalen vennootschapsbelasting maken geen onderdeel uit van de bedrijfswaarde. Met de genoemde uitgangspunten worden de uitgangspunten van het Waarborgfonds Sociale Woningbouw en het Centraal Fonds Volkshuisvesting gevolgd. Wooncomplexen met vergelijkbare woningen zijn ingedeeld in clusters. De periode waarover contant gemaakt wordt, loopt parallel met de geschatte levensduur van de complexen: de minimale levensduur is gesteld op 15 jaar tenzij vanuit planvorming een kortere levensduur gerechtvaardigd is. Voor de waardering van het bezit is de huidige (administratieve) complexindeling gehandhaafd. Vastgoed in ontwikkeling bestemd voor eigen exploitatie Vastgoed in ontwikkeling bestemd voor eigen exploitatie betreft complexen in aanbouw ten behoeve van toekomstige verhuurexploitatie. De complexen in aanbouw worden gewaardeerd tegen vervaardigingsprijs en de direct toerekenbare interne kosten onder aftrek van een bijzondere waardevermindering. Er wordt geen rente tijdens de bouw toegerekend. Indien de bijzondere waardevermindering hoger is dan de waarde van de onroerende zaken in ontwikkeling, wordt de onroerende zaak op nihil gewaardeerd en wordt een voorziening voor het restant aan de creditzijde van de balans opgenomen. Grondposities Ingenomen grondposities (al dan niet met opstallen) worden aangeschaft met het oog op (her)ontwikkeling van huur- en verkoopprojecten. Aangezien er nog geen inzicht bestaat in aard, omvang en samenstelling van deze projecten, worden de posities gerubriceerd onder de post “Sociaal vastgoed in ontwikkeling bestemd voor eigen exploitatie”. De posities worden gewaardeerd tegen historische kostprijs en bijkomende kosten of lagere realiseerbare waarde. Er wordt geen rente toegerekend. Tijdelijke exploitatiekasstromen uit de opstallen worden in het resultaat verantwoord. Onroerende en roerende goederen ten dienste van de exploitatie Deze activa zijn gewaardeerd tegen aanschafwaarde verminderd met afschrijvingen, bepaald op basis van de verwachte economische levensduur. De afschrijvingen berekenen we volgens de lineaire methode. Vastgoedbeleggingen Een vastgoedbelegging is een onroerend goed (of een deel daarvan) dat wordt aangehouden om huuropbrengsten of een waardestijging, of beide, te realiseren. Commercieel vastgoed in exploitatie Het vastgoed in exploitatie wordt op objectniveau geclassificeerd naar sociaal en commercieel vastgoed, rekening houdend met de criteria van de Beschikking van de Europese Commissie d.d. 15 december 2009 aangaande de staatssteun voor toegelaten instellingen. Op grond van deze criteria omvat het commercieel vastgoed de woningen met een huurprijs boven de huurliberalisatiegrens (huurtoeslaggrens), het bedrijfsmatig vastgoed (niet zijnde maatschappelijk vastgoed) en het overige commercieel vastgoed

69

Jaarverslag 2012

Grondslag classificatie als vastgoedbelegging en waardering tegen historische kostprijs: Commercieel vastgoed in exploitatie wordt gewaardeerd op verkrijgingsprijs of vervaardigingsprijs, verminderd met de cumulatieve afschrijvingen en indien van toepassing met bijzondere waardeverminderingen. Of sprake is van een bijzondere waardevermindering wordt jaarlijks getoetst aan de hand van de reële waarde van het vastgoed. In april 2013 zijn de objecten getaxeerd door een externe partij volgens de comparatieve methode, waarbij de onderhandse verkoopwaarde, onder gestanddoening van de lopende huurovereenkomsten als uitgangspunt is gehanteerd. Een bijzonder waardeverminderingverlies is het bedrag waarmee de boekwaarde de reële waarde duurzaam overschrijdt en wordt direct in de winst-en-verliesrekening verwerkt onder de post overige waardeverminderingen van materiële vaste activa. Wat betreft onderhoud en afschrijvingen is de grondslag gelijk aan die van het sociaal vastgoed. Onroerende zaken verkocht onder voorwaarden Onroerende zaken die in het kader van een regeling Verkoop onder Voorwaarden (VOV) zijn overgedragen aan een derde en waarvoor wij een terugkoopplicht kennen worden aangemerkt als financieringsconstructie. De betreffende onroerende zaken worden gewaardeerd tegen actuele waarde zijnde de met de koper overeengekomen contractprijs (eerste waardering) en daarna de marktwaarde op basis van VOV. Indien de regeling voorziet in een terugkooprecht tegen een significant lagere terugkoopprijs dan de reële waarde op het terugkoopmoment dan is de verwerking overeenkomstig de terugkoopplicht. Voor de in de regeling overeengekomen overdrachtswaarde wordt aan de creditzijde van de balans een terugkoopverplichting opgenomen. Deze terugkoopverplichting wordt jaarlijks gewaardeerd en getoetst aan de bij overdracht ontstane verplichting rekening houdend met de contractvoorwaarden. In het kader van de verkoop van woningen onder voorwaarden hebben wij een terugkoopverplichting die mede afhankelijk is van de ontwikkeling van de waarde van de woningen in het economisch verkeer. De terugkoopverplichting wordt jaarlijks gewaardeerd. Indien de verwachting bestaat dat de terugkoop binnen één jaar zal plaatsvinden is de verplichting onder de kortlopende schulden verantwoord. Vastgoed in ontwikkeling bestemd voor eigen exploitatie Vastgoed in ontwikkeling bestemd voor eigen exploitatie als vastgoedbelegging betreft complexen in aanbouw ten behoeve van toekomstige verhuurexploitatie als commercieel vastgoed. De complexen in aanbouw worden gewaardeerd tegen vervaardigingsprijs en indien van toepassing verminderd met bijzondere waardeverminderingen. De vervaardigingprijs bestaat uit materiaalkosten, de direct toerekenbare interne kosten onder aftrek van een bijzondere waardevermindering uit hoofde van niet gedekte stichtingskosten. De bijzondere waardevermindering wordt bepaald door het verschil tussen de realiseerbare waarde (bedrijfswaarde) en de stichtingskosten. Indien de bijzondere waardevermindering hoger is dan de waarde van de onroerende zaken in ontwikkeling, wordt de onroerende zaak op nihil gewaardeerd en wordt voor het restant een voorziening aan de creditzijde van de balans opgenomen. Financiële vaste activa Te vorderen BWS-subsidies De subsidies die wij vorderen op basis van het Besluit Woninggebonden Subsidies (BWS) worden eenmalig vastgesteld. Dit gebeurt op basis van de contante waarde van de jaarlijkse exploitatietekorten. Deze tekorten bepalen we met een voorcalculatie. Hierbij houden we rekening met de veronderstelde toekomstige huur- en exploitatielastenstijgingen. Dit doen we over de periode totdat de exploitatietekorten omslaan in voorgecalculeerde exploitatieoverschotten. De vordering is rentedragend. Deze verminderen we ieder jaar met de bedragen die de budgethouder beschikbaar stelt. Dit doen we maximaal dertig jaar. 70

Jaarverslag 2012

Latente belastingvorderingen en -verplichtingen Een voorziening voor latente belastingvorderingen treffen we als er tijdelijke verschillen bestaan tussen de commerciële en fiscale waardering van balansposten. De berekeningen van de latente belastingvorderingen gebeurt tegen de op het einde van het verslagjaar geldende belastingtarieven of tegen de in de komende jaren geldende tarieven, voor zover reeds bij wet is vastgesteld. Deze wordt vervolgens contant gemaakt tegen de disconteringsvoet voor de bedrijfswaardeberekening minus het geldend vennootschapsbelastingtarief. Latente belastingvorderingen zijn opgenomen onder de financiële vaste activa, latente belastingverplichtingen zijn opgenomen onder de voorzieningen. De niet-latente belastingvorderingen en -verplichtingen worden gesaldeerd indien is voldaan aan de algemene voorwaarden voor saldering. Deelnemingen In de Coöperatieve Vereniging ‘Ikwilhuren.nl’ U.A. oefenen we invloed van betekenis uit op het zakelijke en financiële beleid. Het betreft een 100%-deelname die we waarderen tegen de nominale waarde. De deelneming is per 1 januari 2013 opgeheven. Vlottende activa Voorraden De voorraad onderhoudsmaterialen waarderen we tegen laatst bekende inkoopprijzen. Er wordt rekening gehouden met een mogelijke incourantheid. Vorderingen en liquide middelen Deze posten nemen we op tegen nominale waarde. Voor dubieuze huurvorderingen vormden we ook een voorziening voor mogelijke oninbaarheid. Deze voorziening baseren we op een statistische benadering. Er bestaan geen belangrijke beperkingen inzake de beschikbaarheid van geldmiddelen. Zij staan ter vrije beschikking voor Woningstichting Bergh. Eigen vermogen Reserves Het saldo van deze reserves op balansdatum betreft de algemene bedrijfsreserve. Voorzieningen Voorziening onrendabele investeringen nieuwbouw Met de voorziening onrendabele investeringen nieuwbouw, die gevormd wordt bij het nemen van het bestuursbesluit, dekken we de feitelijke verplichtingen tot onrendabele investeringen in nieuwbouw- en herstructureringsprojecten. De reeds gedane betalingen worden tot maximaal de hoogte van de voorziening ten laste van deze voorziening gebracht. Indien er meer betaald is dan voorzien, wordt het meerdere geactiveerd onder de materiële vaste activa in ontwikkeling. De overige voorzieningen nemen we op tegen de nominale danwel contante waarde. Voorziening verplichte beloning De voorziening voor uitgestelde personeelsbeloningen bestaat uit de toekomstige verplichtingen uit hoofde van jubilea-uitkeringen en wordt bepaald op basis van de contante waarde van toekomstige aanspraken, rekeninghoudend met de achterliggende diensttijd, de leeftijd en het verwachte verloop (blijfkans) van het huidige personeelsbestand. Langlopende en kortlopende schulden De aangetrokken leningen van overheid en kredietinstellingen zijn gewaardeerd tegen de nominale waarde verminderd met aflossingen op basis van annuïteit, lineaire, danwel fixe. Het kortlopend deel van de leningen -de aflossing 2012- is onder de kortlopende schulden verantwoord. De kortlopende schulden zijn gewaardeerd tegen de nominale waarde.

71

Jaarverslag 2012

12.4.2 Hoe bepalen we het resultaat? Bij het bepalen van het resultaat wordt rekening gehouden met de hiervoor vermelde waarderingsgrondslagen. De bedrijfsopbrengsten worden verantwoord in het jaar dat zij gerealiseerd zijn. De bedrijfslasten worden toegerekend aan het jaar waarop zij betrekking hebben. Bedrijfsopbrengsten Huren De huuropbrengsten zijn het resultaat van het gevoerde huurprijsbeleid, rekening houdend met de door het Rijk bepaalde kaders (zoals maximale huurverhoging, maximaal redelijke huur en maximale huursomstijging) en onder aftrek van huurderving wegens leegstand en oninbaarheid. Opbrengsten servicecontracten De opbrengsten servicecontracten betreffen vergoedingen van huurders boven de netto huurprijs voor leveringen en diensten (zoals energie, water, huismeesters, schoonmaakkosten, glasverzekering). De opbrengsten worden verminderd met derving wegens oninbaarheid. De kosten van de leveringen en diensten worden verantwoord onder de lasten servicecontracten. Resultaat verkoop vastgoedportefeuille Opbrengst uit verkoop van vastgoed wordt in de winst- en verliesrekening verwerkt als alle belangrijke rechten op economische voordelen alsmede alle belangrijke risico’s met betrekking tot de activa zijn overgedragen aan de koper, het bedrag van de opbrengst op betrouwbare wijze kan worden bepaald en ontvangst van de opbrengst waarschijnlijk is. Op basis van deze criteria wordt onder deze post de verkoopopbrengst van huurwoningen (sociaal vastgoed en commercieel vastgoed in exploitatie) onder aftrek van verkoopkosten en de boekwaarde verantwoord. De opbrengst uit woningen verkocht onder voorwaarden worden niet verantwoord als verkoopopbrengst omdat de belangrijkste economische rechten niet zijn overgedragen aan de koper. De gegarandeerde terugkoopverplichting wordt opgenomen onder de post langlopende schulden, terugkoopverplichting VOV-woningen en wordt jaarlijks met inachtname van de contractvoorwaarden gewaardeerd. Geactiveerde productie voor het eigen bedrijf Het gaat om de toerekening van investeringen in de materiële vaste activa aan het eigen werkapparaat. Overige bedrijfsopbrengsten Hieronder verantwoorden we voornamelijk de kosten van administratieve handelingen die we doorberekenen aan derden. Bedrijfslasten Afschrijvingen op materiële vaste activa en vastgoedportefeuille De afschrijving op de materiële vaste activa en vastgoedportefeuille wordt gebaseerd op basis van de verkrijgings- of vervaardigingsprijs. Afschrijvingen vinden plaats volgens de lineaire methode op basis van de geschatte economische levensduur. Met een mogelijke restwaarde wordt geen rekening gehouden aangezien wordt uitgegaan van sloop aan het einde van de economische levensduur. Op grond wordt niet afgeschreven. Overige waardeveranderingen materiële vaste activa en vastgoedportefeuille Hieronder worden (teruggenomen) afwaarderingsverliezen verantwoord voor in het boekjaar aangegane juridische en feitelijke investeringsverplichtingen inzake materiële vaste activa en sociaal vastgoed in ontwikkeling bestemd voor eigen exploitatie. Daarnaast worden hieronder waardeverminderingen verantwoord inzake het sociaal vastgoed in exploitatie, in het geval dat voor het betreffend sociaal vastgoed geen sprake is van een eerder in het eigen vermogen opgenomen ongerealiseerde waardestijging. 72

Jaarverslag 2012

Verder is onder deze post verantwoord de opbrengstwaarde van verkocht vastgoed bestemd voor de verkoop (koopwoningen voor derden) onder aftrek van de gemaakte direct toerekenbare verkoopkosten en de vervaardigingsprijs en daaraan toegerekende directe kosten dan wel de lagere opbrengstwaarde. Winsten worden verantwoord op het moment van levering (passeren transportakte). Eventuele verliezen op koopprojecten worden verantwoord zodra deze voorzienbaar zijn. Tevens wordt onder deze post de afboeking van de haalbaarheidsonderzoeken ten behoeve van projecten en de afwaarderingen van de grondwaarden verantwoord. Lonen, salarissen en sociale lasten Lonen, salarissen en sociale lasten worden op grond van de arbeidsvoorwaarden verwerkt in de winst- en verliesrekening voor zover ze verschuldigd zijn aan werknemers. Pensioenlasten Wij hebben onze pensioenregeling ondergebracht bij de Stichting Pensioenfonds voor de Woningcorporaties (SPW). De pensioenregeling van SPW is een zogenaamde salarisdiensttijdregeling. Wij zijn slechts verplicht een vooraf door het betuur van SPW vastgestelde premie te betalen. Er bestaat geen enkele reglementaire of statutaire verplichting om eventuele tekorten van het pensioenfonds aan te zuiveren anders dan hogere toekomstige premies. Ook bestaat er geen enkele aanspraak op eventuele opgebouwde buffers door SPW. De Pensioenregeling van SPW kan dan ook gekwalificeerd worden als een toegezegde bijdrageregeling. Lasten onderhoud Hier verantwoorden we de jaarlijkse uitgaven voor dagelijks en mutatieonderhoud. Hieronder vallen ook de uitgaven voor planmatig onderhoud. Het gaat om uitgave van de daadwerkelijke werkzaamheden die in het verslagjaar plaatsvonden. Reeds aangegane verplichtingen waarvan de werkzaamheden nog niet zijn uitgevoerd op de balansdatum, worden verwerkt onder de niet uit de balans blijkende verplichtingen. Overige bedrijfslasten De overige bedrijfslasten worden toegerekend aan het verslagjaar waarop zij betrekking hebben. Financiële baten en lasten Rentebaten en soortgelijke opbrengsten Met de rentebaten en soortgelijke opbrengsten bedoelen we de werkelijke renteontvangsten op banktegoeden en deposito’s. Opbrengsten financiële vaste activa Hiermee bedoelen we: • de ontvangen rente van langlopende uitgezette gelden • de toegerekende rente aan activa voor de exploitatie Rentelasten en soortgelijke kosten Onder de rentelasten en soortgelijke kosten verantwoorden we: • de rente van geldleningen die onder het boekjaar vallen • de kosten van borging en herfinanciering Belastingen De belasting over het resultaat wordt berekend op basis van het in de winst- en verliesrekening verantwoorde resultaat, rekening houdend met fiscaal vrijgestelde posten en geheel of gedeeltelijk niet-aftrekbare kosten. Tevens wordt rekening gehouden met de wijzigingen in de latente belastingvorderingen en – schulden uit hoofde van respectievelijk wijzigingen in het belastingtarief, herbeoordeling van de mogelijkheid tot realisatie van latente belastingvorderingen of een wijziging van de verwachte realisatie van een actief- of passiefpost.

73

Jaarverslag 2012

De aldus bepaalde belastingpost wordt in de winst- en verliesrekening opgenomen, behoudens voor zover deze betrekking heeft op posten die rechtstreeks in het eigen vermogen worden opgenomen, in welk geval de belasting in het eigen vermogen wordt verwerkt. Kasstroomoverzicht Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte methode. De geldmiddelen in het kasstroomoverzicht bestaan uit de liquide middelen en de vlottende effecten. Het kasstroomoverzicht wordt ingedeeld in drie verschillende activiteitencategorieën: • kasstromen uit operationele activiteiten, • kasstromen uit investeringsactiviteiten, • kasstromen uit financieringsactiviteiten. Voor een goed inzicht worden de bruto kasstromen opgenomen. Dit houdt in dat de ontvangsten en uitgaven afzonderlijk worden vermeld en dus niet worden gesaldeerd. Deze worden per groep van transacties en gebeurtenissen afzonderlijk weergegeven. Verder wordt per soort activiteit de netto kasstroom vermeld. Dit is het saldo van de ontvangsten en uitgaven voor die activiteit.

74

Jaarverslag 2012

12.5

Toelichting op de balans

VASTE ACTIVA SOCIAAL VASTGOED Het verloop is als volgt:

Boekwaarde per 1 januari Aanschaffingswaarde Cumulatieve afschrijving Cumulatieve waardeveranderingen Boekwaarde Mutatie in het boekjaar Investeringen Overboekingen onroerende en roerende zaken in ontwikkeling Desinvesteringen Herclassificatie Waardeveranderingen Afschrijvingen

Boekwaarde per 31 december Aanschaffingswaarde Cumulatieve afschrijving Cumulatieve waardeveranderingen Boekwaarde

Sociaal vastgoed in exploitatie

Sociaal vastgoed in ontwikkeling bestemd voor eigen exploitatie

Onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie

56.064.698 -10.617.546 -6.186.870 39.260.282

4.006.785 0 -1.866.100 2.140.685

1.076.199 -399.986 0 676.213

104.580

3.472.029

250.689

279.865 236.673 -539.435 422.717 -1.436.297 37.855.038

-279.865 0 0 -1.658.700 0 3.674.149

0 0 0 0 -90.016 836.886

55.288.415 -11.669.224 -5.764.153 37.855.038

7.198.949 0 -3.524.800 3.674.149

1.326.888 -490.003 0 836.886

Commercieel vastgoed in exploitatie

Commercieel vastgoed in ontwikkeling bestemd voor eigen exploitatie

Vastgoed verkocht onder voorwaarden

1.884.380 -41.126 -266.630 1.576.624

174.481 0 0 174.481

1.729.000 0 -53.987 1.675.013

-2.569

80.841

401.200

255.322 0 539.435 -333.267 -47.160 1.988.384

-255.322 0 0 0 0 0

0 0 0 -134.954 0 1.941.259

2.676.568 -88.286 -599.897 1.988.384

0 0 0 0

2.130.200 0 -188.941 1.941.259

VASTGOEDBELEGGING Het verloop is als volgt:

Boekwaarde per 1 januari Aanschaffingswaarde Cumulatieve afschrijving Cumulatieve waardeveranderingen Boekwaarde Mutatie in het boekjaar Investeringen Overboekingen onroerende en roerende zaken in ontwikkeling Desinvesteringen Herclassificatie Waardeveranderingen Afschrijvingen

Boekwaarde per 31 december Aanschaffingswaarde Cumulatieve afschrijving Cumulatieve waardeveranderingen Boekwaarde

75

Jaarverslag 2012

Investeringen Het bij ‘onroerende zaken in exploitatie’ vermelde bedrag betreft voornamelijk investeringen tegen een huurverhoging en levensduurverlengende ingrepen. Afschrijvingen De afschrijvingen op sociaal vastgoed in exploitatie, vastgoedbelegging in exploitatie en onroerende zaken te dienste van de exploitatie zijn bepaald volgens de lineaire methode op basis van de volgende verwachte gebruiksduur. Onroerende zaken in exploitatie Grond Woningen en garages C.V.-installaties Liftinstallaties Renovatie/woningverbetering/groot onderhoud Geriefverbetering

Lineair n.v.t. 50 jaar 25 jaar 25 jaar 25 jaar 20 jaar

Onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie Kantoorgebouw Inventaris Automatiseringsapparatuur en software Vervoermiddelen

Lineair 30 jaar 10 jaar 3 jaar 5 jaar

Herclassificatie De mutatie wegens herclassificatie betreft sociaal vastgoed in exploitatie dat in 2012 is aangemerkt als vastgoedbelegging . Het effect van deze herclassificatie (van sociaal vastgoed naar vastgoedbelegging) is een afname in de balans van het sociaal vastgoed in exploitatie met een bedrag van € 539.435 Overige waardeveranderingen De genoemde waardeveranderingen zijn het saldo van de berekende bedrijfswaarde en de historische kostprijs. De waardeveranderingen zijn naar verwachting duurzaam lager en worden ten laste van het resultaat gebracht. De toetsing van de uitkomsten van de bedrijfswaardeberekeningen aan de boekwaarde van de materiële vaste activa gaf aanleiding tot per saldo cumulatief een waardeverandering van € 6,4 miljoen negatief. Juridisch eigendom Alle in exploitatie genomen complexen zijn juridisch eigendom. Verstrekte zekerheden Zonder toestemming van het WSW is het de corporatie niet toegestaan om de woningen die met door het WSW geborgde leningen zijn gefinancierd te bezwaren met een beperkt recht ( recht van pand/hypotheek, recht van opstal, recht van erfpacht, recht van vruchtgebruik) of de verplichting aan te gaan om deze woningen met een zekerheidsrecht te bezwaren (positieve hypotheekverklaring). Als gevolg hiervan zijn de woningen die met geborgde leningen zijn gefinancierd, niet met hypothecaire zekerheden bezwaard. Daarnaast heeft het WSW recht van eerste hypotheek op de woningen van de corporatie betreffende de door het WSW geborgde financiering. Voor de door het WSW verstrekte borgstelling heeft de corporatie een obligoverplichting gebaseerd op de omvang van de door het WSW geborgde leningen. Deze obligoverplichting is in de toelichting op de balans vermeld onder de ‘Niet in de balans opgenomen verplichtingen en activa’. Er zijn geen activa als zekerheid gesteld voor de verstrekte leningen.

76

Jaarverslag 2012

Verzekeringen De onroerende en roerende zaken in exploitatie zijn verzekerd tegen het risico van brand- en stormschade. De verzekerde som bedraagt op balansdatum circa € 147,5 miljoen. De onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie zijn tegen de meest gebruikelijke voorwaarden en risico’s verzekerd. Onderverzekering is op basis van de polisvoorwaarden en afspraken uitgesloten. Waarde onroerendezaakbelasting (WOZ) Per 31 december 2012 bedroeg de WOZ van de onroerende zaken in exploitatie € 207,3 miljoen peildatum 1 januari 2011. Hierbij is rekening gehouden met aan- en verkopen. Toelichting mutatie bedrijfswaarde In deze bijlage geven we een toelichting op de mutatie in de bedrijfswaarde zoals bedoeld in alinea 214 van Richtlijn 645. De bedrijfswaardeberekening heeft betrekking op sociaal vastgoed in exploitatie en op de vastgoedportefeuille. Rentabiliteitswaardecorrectie Bij de bepaling van de bedrijfswaarde is het niet meer toegestaan om de zogenaamde rentabiliteitswaardecorrectie op de leningenportefeuille toe te passen. Dit is bepaald in de hernieuwde Richtlijn 645 en is toegepast in de bedrijfswaardeberekening 2012. Bedrijfswaarde Gecorrigeerde bedrijfswaarde 2011 Gecorrigeerde bedrijfswaarde 2012 Mutatie in gecorrigeerde bedrijfswaarde gedurende verslagjaar (rentabiliteitswaardecorrectie) Deze mutatie wordt veroorzaakt door de volgende effecten: A. Jaarresultaat - Effect contante waarde en restant levensduur B. Gevolgen van aanpassingen van beleidsparameters en uitgangspunten - in de huurprijscomponent - in de onderhoudslasten - in de belastingen en de heffingstoeslag - in de overige lasten - in de disconteringsvoet - in de levensduur - in de restwaarde van de grond - in de voorgenomen investeringen - in de inflatie C. Gevolgen voor de mutaties in het bezit - aangekocht bezit c.q. nieuwbouw in exploitatie - verkocht bezit c.q. uit exploitatie door sloop

60.180 62.492 2.313

Rentabiliteitswaardecorrectie 3.635 0 -3.635

-668

3.305 2.005 -4.734 -399 0 3.111 -95 0 0

356 -570

D. Rentabiliteitswaardecorrectie - wegvallen rentabiliteitswaardecorrectie

-3.635

Mutatie bedrijfswaarde verslagjaar t.o.v. bedrijfswaarde ultimo voorgaand verslagjaar (Bedragen x € 1.000)

2.313

-3.635

Bij de bedrijfswaardeberekening hanteerden we de uitgangspunten zoals verwoord in § 12.4.1. De verhuurdersheffing heeft grote invloed op de bedrijfswaarde. Wanneer we geen rekening houden met de verhuurdersheffing bedraagt de bedrijfswaarde € 73.327.000. Dit is € 9.834.000 hoger dan de bedrijfswaarde inclusief de verhuurdersheffing. 77

Jaarverslag 2012

Overzicht bedrijfswaarde sociaal vastgoed en de marktwaarde vastgoedportefeuille

Bedrijfswaarde sociaal vastgoed Marktwaarde vastgoedportefeuille

60.289 2.093 62.382

ACTIVA FINANCIELE VASTE ACTIVA 31-12-2012

31-12-2011

96.123

132.017

3.602 -35.694 64.030

4.882 -40.777 96.123

144.300 0 144.300

145.800 -1.500 144.300

0

681

31-12-2012

31-12-2011

19.451 0 19.451

20.318 121.200 141.518

Vorderingen Huurdebiteuren Actieve huurders

104.937

113.354

Voorziening oninbare vorderingen actieve huurders: Stand voorziening per 1 januari Dotatie boekjaar Afboekingen in boekjaar Stand voorziening per 31 december

37.073 -22.356 0 14.717

17.473 19.600 0 37.073

90.220

76.281

Te vorderen BWS-subsidies Stand per 1 januari Mutaties in boekjaar - rente - ontvangen bijdragen Stand per 31 december Belastingen en premies sociale verzekeringen Latente belastingen Latente belastingen per 1 januari Mutatie latente belastingen in het boekjaar Latente belastingen per 31 december De latente belastingen heeft betrekking op de langlopende leningen. Deelnemingen Coöperatieve Vereniging ‘Ikwilhuren.nl’ aandeel 50% - Verkrijgingsprijs deelneming

VLOTTENDE ACTIVA Voorraden Onderhoudsmaterialen Te verkopen nieuwbouwwoningen

78

Jaarverslag 2012

Overige vorderingen Vorderingen vertrokken huurders (schades/incassokosten) Overige vorderingen actieve huurders Vorderingen collega-corporaties inzake WRV en RGC (regionale geschillencommissie) Diverse vorderingen Voorziening oninbare vorderingen vertrokken huurders: Stand voorziening per 1 januari Dotatie boekjaar Afboekingen in boekjaar Stand per 31 december Totaal overige vorderingen

31-12-2012

31-12-2011

113.917 10.340 0

71.871 9.391 0

2.174 126.431

6.463 87.726

41.778 51.956 -32.182 61.552 64.879

34.142 37.900 -30.264 41.778 45.948

De voorziening voor oninbare (huur)vorderingen is bepaald op basis van individuele beoordeling van de vorderingen.

Belastingen en premies sociale verzekeringen Vennootschapsbelasting 2010

Overlopende activa Niet-vervallen rente Te ontvangen koopsommen Vooruitbetaalde verzekeringen Vooruitbetaalde kosten automatisering Te ontvangen btw 2005-2007 Aanbetaling auto directie Overige

31-12-2012

31-12-2011

0 0

492.410 492.410

52.095 0 0 0 2.380 4.000 7.845 66.320

10.144 256.900 45.873 12.138 0 4.000 2.736 331.791

31-12-2012

31-12-2011

1.172 24 3.160.318 1.000.000 4.161.513

1.912 49 0 0 1.961

LIQUIDE MIDDELEN Direct opvraagbaar Kas Rabobank, rekening-courant Rabobank, spaarrekeningen BNG Totaal liquide middelen De kredietfaciliteit bij de Rabobank bedraagt € 2.500.000.

79

Jaarverslag 2012

PASSIVA EIGEN VERMOGEN Overige reserves Saldo per 1 januari Resultaat vorig boekjaar Stand 31 december Resultaat boekjaar

31-12-2012

31-12-2011

7.904.404 -2.766.136 5.138.268

8.029.754 -125.350 7.904.404

-552.158

-2.766.136

Het resultaat boekjaar wordt in het volgende boekjaar toegevoegd aan de overige reserves. Voorzieningen Voorziening onrendabele investeringen nieuwbouw Stand 1 januari - bij: dotatie/ vrijval in het boekjaar - af: onttrekking in het boekjaar

Verrekend met onroerende zaken in ontwikkeling Stand 31 december

31-12-2012

31-12-2011

2.911.300 1.168.500 -197.500 3.882.300

1.586.100 2.085.300 -760.100 2.911.300

3.524.800 357.500

1.866.100 1.045.200

De voorziening betreft de onrendabele investeringen in een vijftal nieuwbouwprojecten. Deze voorziening is gevormd omdat de stand van de projecten per ultimo boekjaar dusdanig is, dat doorgang onomkeerbaar is. De hoogte van de voorziening is bepaald op basis van de bedrijfswaardeberekeningen en de begrote investeringsbedragen.

Voorziening verplichte beloning Stand 1 januari Mutatie boekjaar Stand per 31 december

31-12-2012

31-12-2011

32.000 2.000 34.000

27.000 5.000 32.000

LANGLOPENDE SCHULDEN Leningen overheid en kredietinstellingen Leningen gemeente Montferland Leningen kredietinstelling

Het verloop van de leningen was als volgt: Stand 1 januari Nieuwe leningen c.q. opname roll-overlening Aflossingen contractueel Extra aflossingen c.q. aflossingen roll-overlening Af: aflossingen volgend boekjaar Stand 31 december

31-12-2012

31-12-2011

5.624.708 35.801.775 41.426.483

6.359.981 29.818.525 36.178.506

36.426.093 6.000.000 -247.587 0 42.178.506 752.023 41.426.483

34.758.793 6.000.000 -3.936.554 -396.146 36.426.093 247.587 36.178.506

Rentevoet en aflossingssysteem De gemiddelde rentevoet van de leningen bedraagt circa 4,3% (2011: circa 4,4%). De leningen worden ineens afgelost (fixe-leningen) of op basis van het annuïteitensysteem. Borgstelling Borgstelling van de leningen heeft tot een bedrag van € 42,8 miljoen plaatsgevonden door het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW).Conform de deelnemersvoorwaarden van het WSW mogen de onderliggende complexen niet hypothecair worden bezwaard.

80

Jaarverslag 2012

Renterisico Naar verwachting zullen voor de komende 5 jaar van de leningportefeuille ultimo boekjaar de volgende aflossingen/conversies plaatsvinden en het renterisico is daardoor als volgt: Boekjaar 2013 2014 2015 2016 2017 Totaal

Eind- of vervroegde aflossing

Conversie

482 0 1.500 3.000 0 4.982

Totaal 0 1.080 939 0 3.000 5.019

482 1.080 2.439 3.000 3.000 10.001

Actuele waarde De reële waarde van de leningen tegen een rente van 5,25% ultimo 2012 bedraagt € 35,5 miljoen.

Verkocht onder voorwaarden Stand per 1 januari Mutatie aandeel woningen verkocht onder voorwaarden Woningen teruggekocht onder voorwaarden in het boekjaar Woningen verkocht onder voorwaarden in het boekjaar (inclusief correctie voorgaande jaren) Stand 31 december

31-12-2012

31-12-2011

1.699.307 -61.915 0 401.200

803.529 -29.693 0 925.471

2.038.592

1.699.307

Per ultimo het boekjaar heeft Woningstichting Bergh drie woningen verkocht onder voorwaarden (totaal 14 woningen). Indien deze woningen aan Woningstichting Bergh ter verkoop worden aangeboden, hebben we een terugkoopplicht tot maximaal de koopprijs die voor deze woning is betaald. De waarde met betrekking tot deze woningen staat op de balans verantwoord onder de materiële vaste activa ‘onroerende zaken verkocht onder voorwaarden’. De waarde is in 2012 herrekend op basis van de marktwaardeontwikkeling.

KORTLOPENDE SCHULDEN Schulden aan kredietinstellingen Raborekening-courant Aflossingen leningen van het volgende boekjaar Schulden aan leveranciers Onderhoud Nieuwbouw en herstructurering Overige Belastingen en premies sociale verzekering Vut-/pensioenpremie Omzetbelasting Loonbelasting Vennootschapsbelasting

81

31-12-2012

31-12-2011

174.274 752.023 926.297

329.923 247.587 577.510

9.128 137.497 86.100 232.725

369.028 106.478 69.254 544.760

24.805 283.369 45.781 0 353.955

25.562 57.740 38.009 0 121.312

Jaarverslag 2012

Overlopende passiva Niet-vervallen renteleningen Nog te betalen projectkosten Nog te betalen renovatievergoeding Nog uit te betalen waarborgsommen Vooruit ontvangen huur Te verrekenen c.q. te betalen warmteverbruik complex Bergherveld/ Maria van Nassaulaan Af te rekenen servicekosten Nog af te rekenen met WELCOM inzake Averhof Accountantscontrole en adviseurs Belastingdienst huurtoeslag Af te rekenen salarisadministratie Reservering vakantie- en overuren Nog te betalen inhuur huismeester Leefbaarheidsfonds Overige

31-12-2012

31-12-2011

691.174 3.388 10.687 7.951 54.944 25.699

811.209 375.999 0 481 44.249 73.626

46.642 4.080 14.000 55.531 5.670 27.388 0 0 3.614 950.767

38.729 8.889 19.000 57.097 4.655 27.193 20.000 4.200 12.119 1.497.447

Niet in de balans opgenomen verplichtingen en niet in de balans opgenomen activa a. Voorwaardelijke verplichtingen Leningen van woningcorporaties, die deelnemer zijn van het WSW worden door het WSW geborgd. Het WSW stelt zich borg jegens de geldgever voor de betaling van de leningsverplichtingen. Op grond van deze borgstelling zijn corporaties verplicht een obligo aan te houden ter grootte van een bepaald percentage (2012: 3,85%) over het schuldrestant van de door hun aangetrokken en door het WSW geborgde leningen. Met deze obligoverplichting staan woningcorporaties als deelnemer van het WSW garant voor elkaar. Per 31 december 2012 heeft Woningstichting Bergh een aangegane obligoverplichting van € 1,9 miljoen (2011: € 1,6 miljoen).

b.

c.

d.

e.

Deze verplichting is voorwaardelijk: zij is opeisbaar indien de borgstellingsreserve (risicoof garantievermogen) van het WSW niet voldoende is om op grond van aanspraken van geldgevers de betalingsverplichtingen van WSW-deelnemers over te nemen. Aangegane verplichtingen projecten  In het kader van projecten (materiële vaste activa) zijn er verplichtingen aangegaan voor een bedrag van € 7,5 miljoen. Ingebruikname vindt plaats in volgende boekjaren.  Wij staan garant voor de realisatie van maximaal 8 appartementen aan de Molenstaete in ’s-Heerenberg. Wanneer deze medio 2013 niet zijn verkocht, nemen wij de appartementen over voor een bedrag van € 1.312.000. De onrendabele investering bedraagt € 324.000 (€ 40.500 per woning).  In het kader van onderhoudsprojecten is eind 2012 sprake van aangegane verplichtingen met aannemers en installateurs van € 23.700 inclusief btw. Afgesloten leningsovereenkomsten met uitgestelde stortingen In het derde trimester 2010 hebben wij een nieuwe lening aangetrokken voor een bedrag van € 3,0 miljoen met uitgestelde storting per 1 maart 2013 met een looptijd van 20 jaar. In december 2012 hebben wij een lening afgesloten van 3,3 miljoen met een uitgestelde storting per 1 maart 2013 met een looptijd van 30 jaar. Renteconversies Voor het indekken van renterisico’s zijn er renteafspraken gemaakt voor een renteconversies met een conversiedatum 2013 voor een bedrag van € 1,8 miljoen. Loopbaanontwikkelingsbudget Woningstichting Bergh heeft de verplichting van het loopbaanontwikkelingsbudget niet als verplichting in de balans opgenomen. Woningstichting Bergh beschouwt het loopbaanontwikkelingsbudget als een onderdeel van de normale jaarlijkse personeelslasten. En daarbij is het financieel belang minimaal.

82

Jaarverslag 2012

12.6

Toelichting winst- en verliesrekening

BEDRIJFSOPBRENGSTEN Huuropbrengsten Huuropbrengsten sociaal vastgoed in exploitatie: Woningen en woongebouwen Onroerende zaken, niet zijnde woningen Af: huurderving Subtotaal huuropbrengsten sociaal vastgoed in exploitatie Huuropbrengsten commercieel vastgoed in exploitatie: Woningen en woongebouwen Onroerende zaken, niet zijnde woningen Af: huurderving Subtotaal huuropbrengsten commercieel vastgoed in exploitatie Totaal huuropbrengst Opbrengst servicecontracten Leveringen en diensten Contributies Af: vergoedingsderving Te verrekenen met huurders Totale vergoedingen Resultaat verkoop vastgoedportefeuille Verkoopopbrengst huurwoningen Af: Verkoopkosten Af: Desinvesteringen verkochte woningen

Geactiveerde productie t.b.v. het eigen bedrijf Doorberekende diensten investeringen

Overige bedrijfsopbrengsten Vergoedingen huurcontract Inschrijving woningzoekenden Vergoeding beheer voor derden Vergoedingen onderhoud Diverse baten

83

2012

2011

8.126.172 92.276 8.218.448 99.521 8.118.927

7.943.564 80.139 8.023.703 139.760 7.883.943

62.705 55.287 117.991 3.300 114.691

52.885 41.195 94.080 0 94.080

8.233.619

7.978.023

430.849 3.234 434.083 -3.515 430.568 -24.026 406.542

419.174 3.049 422.224 -4.951 417.273 -79.038 338.235

385.500 8.677 29.606 347.217

0 476 0 -476

2.480

909

3.476 4.841 5.871 2.874 3.815 20.876

3.080 4.150 5.794 3.369 4.247 20.640

Jaarverslag 2012

BEDRIJFSLASTEN Afschrijvingen op sociaal vastgoed en vastgoedbelegging Onroerende zaken in exploitatie – woningen Onroerende zaken in exploitatie – overig bezit Onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie Totaal afschrijvingen Overige waardeveranderingen sociaal vastgoed en vastgoedbelegging Project Lengelseweg te ’s-Heerenberg Project Kellenstraat te ’s-Heerenberg Project Zeddamseweg 13-19 te ’s-Heerenberg Project Zeddamseweg 5-7 te ’s-Heerenberg Project Kilder Project J. Reviusstraat te Zeddam en P.van Angerenstraat te Beek Herstructurering Delweg/Plantsoensingel te ’s-Heerenberg/Zeddam Project Steegseweg te Beek Haalbaarheidsonderzoeken projecten Mutatie verkocht onder voorwaarden Waardeverandering Totaal overige waardeverandering sociaal vastgoed en vastgoedbelegging

2012

2011

1.424.167 59.291 90.016 1.573.474

1.365.915 58.461 96.305 1.520.681

-4.281 79.000 111.500 32.100 463.600 0 514.400 -31.188 6.297 73.039 -283.100 961.367

-117.583 94.000 -14.600 82.200 0 21.187 1.438.700 229.340 0 24.294 1.802.326 3.559.864

De waardeverandering betreft de afwaardering in verband met de minimumwaarderingsregel Lonen en salarissen Lonen en salarissen Uitzendkrachten Ontvangen ziekengeld Totaal lonen en salarissen

1.033.360 26.939 -13.678 1.046.622

922.781 125.847 -10.784 1.037.844

Sociale lasten Sociale lasten

144.353

125.530

Pensioenlasten Pensioenen

193.168

176.807

2.065.493 460.148 2.525.641

2.122.637 399.374 2.522.011

26.500 26.500

87.866 87.866

290.069 27.144 387.831 29.600

299.078 27.057 326.692 57.500

22.246 756.889

27.030 737.357

Lasten onderhoud Kosten planmatig onderhoud Kosten niet-planmatig onderhoud Totaal lasten onderhoud Heffingen Bijdrage projectsteun wijkenaanpak Totaal heffingen Overige bedrijfslasten Zakelijke bedrijfslasten Belastingen Verzekeringen Kosten servicecontracten Toevoeging voorziening dubieuze (huur)debiteuren en overige vorderingen Overige exploitatielasten

84

Jaarverslag 2012

Beheerskosten Overige personeelskosten Huisvestingskosten Kosten Raad van Toezicht Algemene kosten: - Automatisering/website - Advieskosten/dienstverlening derden - Kosten externe controle - BTW pro rata regeling 2008–2011 - Overige algemene kosten

Totaal overige bedrijfslasten

2012

2011

103.880 48.695 49.658

112.830 49.761 39.059

116.382 225.061 38.885 -32.009 215.673 766.225

99.982 270.108 45.042 -178.106 232.087 670.762

1.523.115

1.408.119

2012 34.244 4.641 38.885

2011 45.042 0 45.042

2012

2011

55.555 21.214 1.459 78.227

11.235 76.042 263 87.540

3.602

4.882

1.650.477 4 1.650.481

1.564.618 8 277 1.564.903

2012 0 0 0 0 0

2011 -432.500 -96.098 -280.638 1.500 -807.736

Accountantshonoraria Controle van de jaarrekening Andere controlewerkzaamheden/adviezen

FINANCIELE BATEN EN LASTEN Rentebaten en soortgelijke opbrengsten Rente van rekeningen-courant Rente op Belastingdienst Rente op overige vorderingen Totaal rentebaten Opbrengst financiële vaste activa en effecten Rentevordering BWS-subsidies Rentelasten en soortgelijke lasten Rente leningen Rente waarborgsommen Rente overige schulden Totaal rentelasten BELASTINGEN Acute (vennootschaps)belastingen 2010 Acute (vennootschaps)belastingen 2009 Acute (vennootschaps)belastingen 2008 Mutatie latente vennootschapsbelasting Totaal belastingen

85

Jaarverslag 2012

13. Overige gegevens Gebeurtenissen na balansdatum Woningcorporaties worden geconfronteerd met diverse (voorgenomen) kabinetsmaatregelen voor de gereguleerde huursector. Deze maatregelen betreffen onder meer de Wet verhuurdersheffing, verruiming van het huurbeleid en de door het CFV opgelegde heffing voor saneringssteun. Na balansdatum heeft terzake het zogenaamde 'woonakkoord' politieke besluitvorming plaatsgevonden over verhuurdersheffing en huurverhogingen. Het akkoord houdt kortweg in dat de huurverhoging van de sociale woningen in exploitatie deels inkomensafhankelijk wordt. Daarnaast is de verhuurdersheffing voor 2014 ook wettelijk vastgelegd. Voor de jaren na 2014 nog niet. Het WSW heeft als reactie op de combinatie van de heffing voor de saneringssteun en de voorgenomen regeringsmaatregelen haar eerder afgegeven faciliteringsvolume voor de jaren na 2013 weer ingetrokken. De faciliteringsvolumes voor 2014 en opvolgende jaren zullen pas worden gecommuniceerd nadat de prognose informatie (DPI) voor de jaren 2013-2017 is beoordeeld. Woningstichting Bergh heeft hierop geanticipeerd door haar in november 2012 opgestelde meerjarenbegroting in januari 2013 grondig te herzien. De ingediende DPI-gegevens zijn gebaseerd op deze herziene begroting. De maatregelen die genomen zijn betreffen verhoging van de huren, verhogen van het aantal verkopen, verlagen van uitgaven voor onderhoud en het verlagen van de investeringen in nieuwbouw. Met bovenstaande maatregelen voldoet Woningstichting Bergh naar verwachting aan de gestelde normen om voor het faciliteringsvolume vanaf 2014 in aanmerking te blijven komen. In de gepresenteerde waardering van het sociaal vastgoed in exploitatie is geen rekening gehouden met inkomensafhankelijke huurverhogingen en is de verhuurdersheffing vanaf 2013 volledig ingerekend, gebaseerd op de beste schattingen van het bestuur.

86

Jaarverslag 2012

14.

Controleverklaring

87

Jaarverslag 2012

88

Jaarverslag 2012

Bijlage 1 Woningtoewijzing conform BBSH Woningtoewijzing aan eenpersoonshuishoudens Leeftijd Inkomen Huurprijs 2012 <€ 366,37 < 65 jaar

≥ 65 jaar

22.025 22.025 34.085 20.675

0 2 0 0

Huurprijs € 366,37 – < € 561,98 45 15 1 3

> 20.675 > 34.085

0 0 2

2 0 66

0 0 6

Huurprijs € 561,98 – < € 664,66 5 0 2 3

Huurprijs ≥ € 664,66

≤ > > ≤

Totaal

Woningtoewijzing aan tweepersoonshuishoudens Leeftijd Inkomen Huurprijs 2012 <€ 366,37 < 65 jaar

≥ 65 jaar

Huurprijs € 561,98 – < € 664,66 3 1 0 2

Huurprijs ≥ € 664,66

0

0 0 0 0

0

29.900 29.900 34.085 28.225

0 0 0 0

Huurprijs € 366,37 – < € 561,98 18 9 2 4

> 28.225 > 34.085

0 0 0

1 1 35

3 1 14

0 0 0

Huurprijs € 561,98 – < € 664,66 1 0 0

Huurprijs ≥ € 664,66

≤ > > ≤

Totaal

Woningtoewijzing aan meerpersoonshuishoudens Leeftijd Inkomen Huurprijs 2012 <€ 366,37

0 0 0 0

< 65 jaar

≤ 29.900 > 29.900 > 34.085

0 0 0

Huurprijs € 366,37 – < € 561,98 15 4 0

≥ 65 jaar

≤ 28.225

0

0

0

0

> 28.225 > 34.085

0 0 0

0 0 19

0 0 1

0 0 0

Totaal

Cijfers zijn handmatig bijgehouden (rapportages uit Thuis in de Achterhoek werken nog niet)

89

0 0 0

Jaarverslag 2012

Bijlage 2 Balans op actuele waarde ACTIVA Vaste activa Materiële vaste activa Onroerende en roerende zaken in exploitatie Onroerende en roerende zaken in ontwikkeling Onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie Onroerende zaken verkocht onder voorwaarden

31-12-2012

31-12-2011

62.492.394 3.674.149 836.884 1.941.259 68.944.687

63.825.093 2.315.166 676.213 1.675.013 68.491.485

64.033 144.300 0 208.333 69.153.020

96.123 144.300 681 241.104 68.732.588

19.451

141.518

90.220 0 64.879 271.970 446.520

76.281 492.410 45.948 331.791 946.430

3.987.255

1.961

Totaal vlottende activa TOTAAL

4.433.775 73.586.795

1.089.909 69.822.497

PASSIVA Eigen vermogen Overige reserves Resultaat boekjaar

31-12-2012

31-12-2011

28.116.867 -881.928 27.234.939

35.840.972 -7.714.517 28.126.455

357.500 0 34.000 391.500

1.045.200 0 32.000 1.077.200

41.426.484 2.038.592 43.465.076

36.178.506 1.699.307 37.877.813

752.023 232.725 353.955 1.156.417 2.669.394

577.510 544.760 121.312 1.497.447 2.741.029

73.586.795

69.822.497

Financiële vaste activa Te vorderen BWS-subsidies Latente vennootschapsbelasting Ledenkapitaal Totaal vaste activa Vlottende activa Voorraden Vorderingen Huurdebiteuren Belastingen en premies sociale verzekeringen Overige vorderingen Overlopende activa

Liquide middelen

Voorzieningen Onrendabele investeringen inzake nieuwbouw Herstructurering Jubileumuitkeringen

Langlopende schulden Leningen kredietinstellingen Terugkoopverplichting woningen verkocht onder voorwaarden

Kortlopende schulden Schulden aan kredietinstellingen Schulden aan leveranciers Belastingen en premies sociale verzekering Overlopende passiva

TOTAAL

90

Jaarverslag 2012

Bijlage 3 Winst- en verliesrekening op actuele waarde Jaarrekening 2012

Jaarrekening 2011

Bedrijfsopbrengsten Huren Vergoedingen Verkoop onroerende goederen Geactiveerde productie t.b.v. eigen bedrijf Overige bedrijfsopbrengsten Totaal bedrijfsopbrengsten

8.233.619 406.542 347.217 2.480 20.876 9.010.734

7.978.023 338.235 -476 909 20.640 8.337.331

Bedrijfslasten Afschrijvingen op materiële vaste activa Overige waardeveranderingen materiële vaste activa Lonen en salarissen Sociale lasten Pensioenlasten Lasten onderhoud Heffingen Overige bedrijfslasten Som van de bedrijfslasten

90.016 1.171.428 1.046.622 144.353 193.168 2.525.641 26.500 1.523.115 6.720.843

96.305 1.757.538 1.037.844 125.530 176.807 2.522.011 87.866 1.408.119 7.212.021

Bedrijfsresultaat

2.289.891

1.125.311

78.227 3.602 -1.641.276 -1.559.447

87.540 4.882 -1.564.903 -1.472.481

730.444

-347.170

0

807.736

730.444

460.566

-1.612.372

-8.175.083

-881.928

-7.714.517

Financiële baten en lasten Rentebaten en soortgelijke opbrengsten Opbrengst financiële vaste activa Rentelasten en soortgelijke lasten Som van de financiële baten en lasten Resultaat voor belastingen Belastingen Resultaat na belastingen voor mutatie actuele waarde Mutatie actuele waarde onroerende zaken Resultaat na belastingen na mutatie actuele waarde

91

De Bongerd 20 7041 GL ’s-Heerenberg Postbus 191 7040 AD ’s-Heerenberg [email protected] www.wsbergh.nl telefoon (0314) 66 29 68 Facebook: Woningstichting Bergh Twitter: @WsBergh Ma t/m do van 8.00 tot 16.30 uur Vrijdag van 8.00 tot 12.00 uur