Jaarverslag Vernieuwen is vooruitgaan

Jaarverslag 2012 Vernieuwen is vooruitgaan

Enkele concrete resultaten van 2012 Lapauw International VCST Amplidata Flanders’ PlasticVision Belwind I-movix Space Applications Services Psychomed Provan Laborex Physiol Flexiways Stas VARIES Belparts

Editoriaal Gesprek met algemeen directeur Jos Pinte ‘Het belang van vernieuwing’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 Hoogtepunten 2012.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 Sirris Aangename kennismaking................................................................................................ 9

Wie kan bij ons terecht?..................................................................................................... 12 Hoe kunnen we u helpen?................................................................................................. 13 Onze vier technologiedomeinen..................................................................................... 17 Materials......................................................................................................................18 Mechatronics..............................................................................................................20 Advanced manufacturing....................................................................................... 24 ICT.................................................................................................................................30 Toegang tot betaalbare innovatie...................................................................................35

Cases.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48

Lapauw International .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 VCST .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26 Amplidata .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 Flanders’ PlasticVision .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40 Belwind . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44 I-movix . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49 Space Applications Services . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Psychomed. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51 Provan.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52 Laborex.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54 Physiol.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56 Flexiways.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57 Stas.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58 VARIES.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60 Belparts.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62

Jaarrapport 2012 Feiten & cijfers.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66 Statutair.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68

Het belang van vernieuwing door Jos Pinte, Algemeen Directeur Net als onze lidbedrijven, is Sirris een voortdurend veranderende organisatie. Tussen 2000 en 2010 realiseerden we een sterke verbreding van de klantenbasis waarmee we samenwerken. Na deze succesvolle groeidynamiek willen we onze lidbedrijven meer maatwerk bieden. Om deze ambitie te realiseren, was het nodig onze toenmalige structuur bij te sturen. Enkele verregaande interne veranderingen werden grondig voorbereid in 2012. 4

Binnen de nieuwe structuur is Sirris niet langer in drie regio’s georganiseerd, maar volgens vier technologiedomeinen. ‘Materials’ buigt zich over de mogelijkheden die nieuwe materialen te bieden hebben in producten en processen. ‘Mechatronica’ werkt aan de machines van de nieuwe generatie. ‘Advanced Manufacturing’ zoekt samen met bedrijven naar innovatiemogelijkheden in het productieapparaat. En ‘ICT’ gaat na hoe software kan worden ingezet als hefboom naar innovatie.

Met deze interne vernieuwing willen we bedrijven nog gerichter helpen om de overstap te maken van technologische knowhow naar vermarktbare innovatie. De aanpak van Sirris – te midden van de groeiende complexiteit en de snelveranderende omgeving – is dan ook zeer pragmatisch en praktisch. We innoveren samen met de bedrijven. We vertrekken vanuit hun doelstellingen en focussen op hun markt en hun technologie. Een jaar van bewustwording Ondertussen heeft Sirris de Belgische bedrijven geholpen om optimaal in te spelen op de globalisering. 70 procent van de groei van de wereldeconomie wordt gerealiseerd buiten de westerse landen. De snelheid waarmee bedrijven innoveren, wordt een onderscheidende factor. Het blijkt ook uit de cijfers: het grootste deel van de omzet die technologische bedrijven vandaag realiseren, is afkomstig uit nieuwe producten. Bedrijven uit de maakindustrie zijn dan ook verplicht om anders te gaan denken en werken. De voorbije jaren ging de aandacht hier voornamelijk naar productinnovatie en te weinig naar de vernieuwing van het productieapparaat. Als reactie daarop lanceerden Sirris, Agoria en FMTC in 2012 ‘Made Different’. Met dit programma willen we in de komende vijf jaar 50 bedrijven transformeren tot Factories of the Future, en 500 andere spelers op de rails zetten naar de toekomst. Een en-enverhaal, waarin een state-of-the-art productieapparaat hand in hand gaat met innovatieve producten. We zijn er met dit programma alvast in geslaagd de aandacht te vestigen op de grote uitdagingen waar onze sector voor staat. Op deze manier wil Sirris ook een maatschappelijke rol vervullen, namelijk ervoor zorgen dat de maakindustrie in ons land kan en wil blijven. In die zin was 2012 ook een jaar

van bewustwording. Naar aanleiding van deze en andere initiatieven groeide bij politici en bij het brede publiek het bewustzijn dat de maakindustrie een cruciale rol speelt in onze economie en welvaart. Verder groeien Dat is meteen ook de reden waarom we dit jaar 2,5 miljoen euro hebben geïnvesteerd in infrastructuur. Sirris bundelt competenties en bouwt – vaak met overheidssteun – state-of-the-art infrastructuur, waarvoor de bedrijven enkel het gebruik betalen. Zo bieden we hen een betaalbaar ticket naar open innovatie, vertrekkend vanuit gezamenlijke kennis en infrastructuur. In 2012 zetten we – naast de drie bestaande – een nieuw Application Lab op in de groeisector van offshore windenergie. De opening ervan was voor Sirris een van de mijlpalen van het voorbije jaar. Vandaag zet Sirris met 165 gedreven medewerkers en experts in verschillende domeinen zijn schouders onder de Belgische technologische industrie. We willen bovendien onze impact verder laten toenemen. Daartoe zullen we – onder meer dankzij onze nieuwe structuur – onze performantie opdrijven. En tegelijk zullen we de komende jaren verder inzetten op samenwerkingen met andere organisaties, universiteiten en kenniscentra. Dat de Belgische bedrijven onze inspanningen in 2012 op prijs stelden, bewijzen de cijfers: we voerden in 2012 meer dan 3.000 projecten uit.

Jos Pinte Algemeen Directeur

5

Hoogtepunten 2012 Opening Composieten Lab Het nieuw ingerichte Sirris Leuven Gent Composites Application Lab in Heverlee is uitgerust met gloednieuwe apparatuur om composietmaterialen te processen en prototypes aan te maken.

April 2012 Maart 2012

Juni 2012

Made Different launch Sirris, Agoria en FMTC lanceren met succes het ‘Made Different’-programma voor de maakindustrie, om Vlaamse bedrijven te transformeren tot Fabrieken van de Toekomst.

6

Nieuwe infrastructuur voor additive manufacturing In de nieuwe kantoren en labo’s van Sirris in Gosselies kunnen de bedrijven terecht om verschillende additieve productietechnieken uit te testen.

Inhuldiging klimaatkamer Het Offshore Wind Infrastructure Application Lab (OWI-Lab) huldigt in de Haven van Antwerpen zijn hightech testfaciliteit in, met de grootste klimaatkamer van Europa.

September 2012 Oktober 2012

Open Bedrijvendag in het teken van de Fabriek van de Toekomst De succesvolle Open Bedrijvendag 2012 vindt plaats onder de vlag van de ‘Fabriek van de Toekomst’. Tien innovatieve bedrijven nemen deel onder het label ‘Made Different’.

7

sirris, aangename kennismaking wie kan bij ons terecht? hoe kunnen we u helpen? onze vier technologiedomeinen toegang tot betaalbare innovatie

Sirris, aangename kennismaking Sirris streeft ernaar de competitiviteit van de Belgische technologische industrie duurzaam te versterken. Daartoe helpen we bedrijven bij het ontwikkelen en implementeren van technologische innovaties. We zorgen ervoor dat ze beter produceren, dat ze slimmere producten maken, dat ze efficiëntere bedrijfsprocessen uitwerken. We bieden hen zowel een brede expertise, state-of-the-art infrastructuur, als een uitgebreid netwerk. Kerncijfers 2012 Sirris is als collectief centrum van en voor de industrie een non-profitorganisatie. Het resultaat – de innovatieve toepassing of oplossing – blijft eigendom van het betreffende bedrijf. Maar de generische kennis die in de loop van het proces werd opgedaan, blijft binnen het collectief centrum beschikbaar voor andere klanten. Zo kan Sirris andere bedrijven op hun beurt versneld vooruithelpen.

3.000 industriële interventies 1.500 75%

verschillende ondernemingen kmo’s

1.500

betalende projecten en diensten voor klanten

1.500

gratis adviezen aan klanten dankzij publieke projectfinanciering

2,5 mio € investering in hightech infrastructuur 9

Onze missie, vertaald naar de bedrijfswereld Sirris wil bedrijven helpen bij het invoeren van technologische innovatie. Hoe we dat doen? Vanuit onze brede expertise – opgebouwd over 60 jaar, in verschillende sectoren en technologieën – helpen we hen om de juiste technologische keuzes te maken, die een duurzame economische groei ondersteunen. Nieuwe technologieën passen we toe in concrete producten en diensten, gericht op de markt. Altijd vertrekken we daarbij vanuit de business- en technologiestrategie van het bedrijf. Onze experts en hightech infrastructuur zijn verspreid over zeven vestigingen in het hele land, verankerd in het industriële weefsel van Brussel, Wallonië en Vlaanderen.

Antwerpen

Leuven

Gent

Hasselt

Brussels

10

Charleroi

Liège

Gepassioneerde medewerkers, ingebed in een ruim netwerk 130 ingenieurs, wetenschappers en technici, gepassioneerd door marktgerichte innovatie, denken er met de bedrijven mee over hun doelstellingen en uitdagingen. Hun vragen zetten ze om in gericht – en indien nodig multidisciplinair – onderzoek. Zij werken op hun beurt samen met een wijd netwerk van universiteiten, onderzoekscentra, bedrijven, verenigingen en instellingen in heel België én in Europa. Met die partners wisselen we medewerkers, kennis en methodes uit. Zo blijven we de technologische evoluties steeds een stapje voor.

onze partners

We delen ons ruime netwerk ook met de bedrijven waarmee we samenwerken. Het blijkt immers uit internationaal onderzoek: dit is een kritische succesfactor voor de toekomst.

Een dubbele hefboom: technologisch en financieel Tegelijk slaan we een brug naar industriële partners en ondersteunende overheidsdiensten, gewestelijk, nationaal en internationaal. Voor veel van onze tussenkomsten ontvangen bedrijven een financiële tegemoetkoming: ondersteuning voor onderzoeksprogramma’s, projectsubsidies, advies- en opleidingscheques. Zo slaagt Sirris erin om bedrijven een hefboom te bieden, zowel op technologisch als op financieel vlak.

11

Wie kan bij ons terecht? Zowel kleine ondernemingen als grote industriële groepen, uit alle sectoren van de industrie, kunnen terecht bij Sirris. Onze organisatie richt zich specifiek op Belgische bedrijven die hun concurrenten een stap voor willen blijven door te investeren in technologische innovatie. Sirris houdt bijna 5.000 klanten in portefeuille. Meer dan 2.500 bedrijven zijn lid. Ruim 85% van hen zijn kmo’s met minder dan 250 medewerkers. Leden genieten bovendien van een korting op de diensten van Sirris.

10 sectoren, goed voor 300.000 arbeidsplaatsen n Transport systems & solutions n Contracting n Production technology & mechatronics n Subcontracting n Building technology n Energy systems & solutions n Aeronautics, space, security defence technology n Materials technology n Environment systems & solutions n ICT Technologiemanagement wordt noodzakelijk Door de enorme kennisontwikkeling in technologie, wetenschap en productie ontstaat een explosie aan inzichten over vernieuwing van producten, diensten, toepassingsdomeinen en businessmodellen. Er is een overaanbod aan nieuwe mogelijkheden om zich heruit te vinden en te innoveren. Technologiemanagement dringt zich op: het herleiden van de technologiekeuzes binnen de draagkracht van de onderneming. Ook hierbij biedt Sirris hulp: we bieden bedrijven inzicht in hun eigen draag- en daadkracht in technologische innovatie.

12

Hoe kunnen we u helpen? Technologisch advies op maat, dat is wat Sirris biedt aan bedrijven. Van gericht advies over een specifieke probleemstelling gedurende een halve dag, tot collectieve onderzoeksprojecten die meerdere jaren bestrijken. We bieden hen advies op alle niveaus: van bij het ontwikkelen van een technologiestrategie tot de ontwikkeling en implementatie van innovaties. De expertise van onze medewerkers vormt, naast onze hightech infrastructuur, een cruciaal onderdeel van ons aanbod aan de bedrijven. Het zijn onze 165 medewerkers – en vooral onze 130 ingenieurs – die samen met de bedrijven de innovaties van de toekomst onderzoeken, testen en implementeren.

Individuele ondersteuning Bedrijven krijgen bij Sirris praktische antwoorden op hun concrete technische, technologische of operationele vragen. Of ze worden op maat begeleid doorheen een innovatieproject: van idee over prototype en piloottests tot finaal product.

13

Risico’s delen Innoveren is risico’s nemen. Sirris deelt de financiële en materiële risico’s met bedrijven. Onze state-of-the-art apparatuur en infrastructuur laat bedrijven toe innovaties te ontwikkelen en te testen zonder grote investeringen. Daarnaast zoeken we, rond doorbraaktechnologieën, naar oplossingen voor gezamenlijke technologische uitdagingen via collectieve onderzoeksprojecten. In dat geval worden de risico’s gedeeld door een consortium van complementaire partners. De zoektocht naar geschikte partners hoeven bedrijven niet alleen te maken. Sirris kent het Belgische bedrijfslandschap en brengt complementaire spelers samen. Bovendien gaan we na voor welke subsidies of voordelen bedrijven in aanmerking komen, en begeleiden we hen bij hun subsidieaanvraag.

Inspiratie opdoen Bedrijven kunnen bij Sirris inspiratie opdoen, zeer gericht en gespecialiseerd. Ze worden geïnformeerd over de technologische trends, nieuwe technologieën, ontwikkelingen en normen in hun sector. Via newsletters, technologische roadmaps, technology watch, opleidingen en thematische workshops komen ze te weten op welke terreinen onderzoek wordt gevoerd en vooruitgang wordt geboekt. En in onze uitgebreide online bibliotheek Techniline kunnen ze gericht informatie opzoeken.

73.500 unieke

De website van Sirris wordt dan ook volop geraadpleegd. bezoekers telden we in 2012, waarvan regelmatig terugkeert.

48%

Techniline, de online bibliotheek van Sirris, geldt als referentie voor de industriële technologiewacht in België. Bijna lezers per maand gaan er op zoek naar informatie over nieuwe ontwikkelingen, trends en best practices. Bovendien krijgen bedrijven ook informatie via gepersonaliseerde nieuwsbrieven, op maat van hun sector en activiteiten.

1.000

14

Via ruim 30 events en workshops kunnen bedrijven netwerken en hun kennis gericht verbreden.

ICT in Brussels

Sirris ontwerpt ITM Awards in het teken van Kuifje Elk jaar zet Sirris enkele baanbrekende technologieën in bij het ontwerp van deze awards. Voor de 2012-editie van de ITM Industrie awards viel de keuze op sensorcoatings, mechatronische elementen en de additive manufacturing-techniek Connex. De uitreiking vond plaats in het Musée Hergé. Daarom koos Sirris voor een Kuifje-gerelateerd thema, dat aansluit bij de zeven kristallen bollen. Aan deze trofee werkte het ontwerpteam samen met de afdelingen Additive Manufacturing, Mechatronics en het Smart Coating Application Lab. Zo’n 400 deelnemers uit verschillende industrietakken zakten af naar Louvain-LaNeuve.

Het event rond ICT in Brussel werd georganiseerd door Agoria en Sirris. Hierbij onderstreepte Benoît Cerexhe, Brussels miinster van Economie en Onderzoek, het belang van wat Sirris aan Brusselse bedrijven te bieden heeft in het domein van technologische innovatie en software engineering.

MIT @ Brussels Agoria en Sirris bracht het Massachusetts Institute of Technology op 3 en 4 oktober naar Brussel voor een event rond het thema ‘Manufacturing: Smart, Sustainable and Inclusive Growth’. Deze Europese conferentie, die academische en industriële productie-experts van over de hele wereld bij elkaar bracht, kaderde in het ‘Made Different’-project, dat als doel heeft de maakindustrie een toekomst te geven in ons land. 15

Lessons learned van CEO’s op Innovate 2012 Wat doen succesvolle innovatieve bedrijven anders dan andere? En waarom gelden ze als best practice in hun domein? Op Innovate 2012 lichtte Sirris een tip van de sluier: het liet de CEO’s van 3E, Conwed Plastics, Steria en Pharma Technology, vier voorlopers in innovatie, hun verhaal brengen. De aanwezigen gingen met hen in discussie over de rol van technologie en innovatie voor het succes van hun onderneming.

Masterclass in lean product development en concurrent engineering Tijdens de masterclass over lean product development en concurrent engineering legde Don Reinertsen, een van ‘s werelds meest visionaire denkers rond productontwikkeling, uit hoe het productontwikkelingsproces lean kan worden en beter kan aansluiten op de productie. Met praktische strategieën gaf hij aan hoe de leanprincipes ook op productontwikkeling kunnen worden toegepast. Deelnemers gingen naar huis met de nodige inzichten om de kwaliteit, doorlooptijd en efficiëntie van hun productontwikkelingsproces te kunnen verbeteren.

Depositie van functionele materialen tijdens ‘µPrinting Day’ Het Sirris Microfabrication AppLication Lab (SMALL) is actief in microdepositie en geprinte elektronica via aerosol jet printing (AJP). Deze nieuwe technologie biedt potentieel voor de depositie van materiaal op verschillende substraattypes. Om de aanwezige bedrijven nog beter te helpen waren AJP-experts van Optomec, leider in additive manufacturing, aanwezig tijdens de workshop. 16

Onze vier technologiedomeinen In 2012 bundelde Sirris haar aanbod in vier technologiedomeinen. Materials buigt zich over de mogelijkheden die nieuwe materialen te bieden hebben in producten en processen. Mechatronica werkt aan de machines van de nieuwe generatie. Advanced Manufacturing zoekt samen met bedrijven naar innovatiemogelijkheden in het gehele productieapparaat om ze klaar te stomen voor de toekomst. En binnen ICT gaan we na hoe software optimaal kan worden ingezet als hefboom naar innovatie.

Advanced Manufacturing

ICT

Cross Domains Materials

Mechatronics

Telkens weer biedt Sirris – op vraag van bedrijven – gerichte adviezen en toegepast onderzoek. Tegelijk delen we met hen de risico’s. Andere spelers bieden we inspiratie via het verspreiden van technologietrends en thematische workshops. In onze vier domeinen werken we enkel aan nieuwigheden die de markt verrijken en die complementair zijn aan wat al bestaat. Zodra technologieën matuur worden, behoren ze niet langer tot Sirris’ werkveld. Dan worden ze via een spin-off of overname gevaloriseerd.

Thema’s zoals duurzaamheid of ‘smart’ overschrijden de grenzen van de technologiedomeinen. Voor dergelijke overkoepelende thema’s zoeken we gepaste ‘cross-domain’-oplossingen.

ICT


ICT

17 Ad Man


ICT


Mechatronics

Materials: innovatie in producten en processen door materialen

Sirris’ kennis en expertise over metalen, composieten, kunststoffen en hybride materialen is gebundeld in het ruime technologiedomein ‘Materials’. We spitsen ons toe op het gebruik van materialen, veeleer dan op de ontwikkeling ervan. Hoe kunnen bedrijven innoveren in hun producten of processen door de keuze voor bepaalde materialen, door het toevoegen van coatings of door te miniaturiseren? Op deze vragen krijgen bedrijven een antwoord, waarvoor multidisciplinaire teams de krachten en competenties bundelen. ‘Do more with less’ is een drijvende kracht achter materiaalinnovatie. Vele bedrijven zijn op zoek naar manieren om minder energie, tijd of grondstoffen te verbruiken en tegelijk dezelfde of meer voordelen behouden. Ze onderzoeken de mogelijkheden van lichtere, ecologische of goedkopere materialen, al dan niet met een hogere performantie. Door de bundeling van diverse materiaalcompetenties en uiteenlopend materiaalonderzoek in één technologiedomein, kan Sirris deze spelers brede antwoorden bieden. We kunnen hen helpen bij het onderzoek naar een potentiële overstap van het ene naar het andere materiaal én bij het transformeren van hun productie. Sirris heeft zich gespecialiseerd in kennis rond en toepassingmogelijkheden met volgende materialen: metalen, composietmaterialen, kunststoffen en hybriden. Daarnaast zijn we gespecialiseerd in de ontwikkeling van multifunctionele coatings.

Metals Het aantal metaallegeringen dat in de technologische industrie wordt ingezet, is haast onbeperkt. De selectie is een 18

cruciale factor bij innovatie, want deze draagt bij tot een betere kwaliteit en langere levensduur van eindproducten. Verder kan goed inzicht in metalen en hun verwerkingsmogelijkheden de doorlooptijd van productontwikkeling beperken. Sirris ontvangt een groot aantal vragen rond de eigenschappen en bewerkbaarheid van metalen. Via ondersteunende diensten en sleutelcompetenties gaat Sirris samen met de bedrijven uitdagingen in producten en processen met metalen aan, en dit op twee manieren. Rechtstreeks via haar unieke capaciteit in gieterijtechnieken en ferro- en nonferro-legeringen, onrechtstreeks via een sterk partnerschap in het kader van het Materials Research Cluster Gent dat de krachten van de voornaamste Belgische expertisecentra in metaal bundelt.

Composites Composietmateriaal maakt producten die voldoen aan de eisen van de toekomst mogelijk door hun lichter materiaalgewicht, betere energie-efficiëntie, betere prestaties, meer vormvrijheid of zelfs een unieke combinatie van verschillende eigenschappen. Dit is de reden waarom

Sirris, KU Leuven en UGent de krachten hebben gebundeld om bedrijven bij de integratie van dit materiaal van de toekomst te ondersteunen en stimuleren.

Plastics & hybrides Met polymeren zijn steeds meer eigenschappen realiseerbaar. Deze materialen dienen zich al enige tijd aan als economische en technische alternatieven voor de klassieke bouwmaterialen. Ze zijn vandaag het antwoord bij uitstek op steeds strengere operationele beperkingen in sectoren als automobiel, transport, verpakking, elektronica, elektrotechniek, telecommunicatie, geneeskunde, farmaceutica, ... Sirris stelt haar expertise ten dienste van ondernemingen en begeleidt hen doorheen elk ontwikkelingsstadium van nieuwe producten op basis van kunststoffen. De competenties omvatten vandaag ook mulitmaterialen: het binnen eenzelfde product samenbrengen van een polymeer, composiet of metaal, om de optimale functies als mechanische weerstand of ingebedde intelligentie (elektronisch printen) te garanderen.

Nanomaterialen Het gebruik van nanopartikels, verwerkt in of aan het oppervlak van materialen, laat een gevoelige toename van bestaan-

de eigenschappen toe of voorziet deze materialen van nieuwe eigenschappen. Sirris is ook in dit domein actief: we stellen productiemethoden met nanopartikels op punt, karakteriseren deze partikels, ontwikkelen methoden om ze te integreren in verschillende materialen en zetten procedures voor behandeling, gebruik en transport in alle veiligheid.

Coatings Coatings worden steeds belangrijker. Ze bieden de mogelijkheid om bepaalde functionaliteiten toe te voegen aan producten, zoals een verbeterde grip of een verhoogde intelligentie. Daarnaast helpen ze problemen, zoals corrosie of de impact van zuren, bacteriën of wrijving voorkomen. Sirris ontwikkelt samen met bedrijven slimme oplossingen die verschillende eigenschappen of functionaliteiten combineren, op maat van hun specifieke toepassingen. Sirris zet hiervoor state-of-the-art coatingtechnologieën in, zoals HiPIMS, en werkt samen met verschillende partners. Deze verschillende specialisaties zijn geen eilanden op zich, maar interageren met elkaar en met de andere technologiedomeinen, om zo tot de best mogelijke oplossingen en innovaties te komen.

19


ICT


Mechatronics


ICT

Mechatronics: machines van de volgende generatie Cross Domains

Materials

Mechatronics

Samen met machinebouwers werkt Sirris aan de machines van de volgende generatie. In drie domeinen zetten we projecten op touw: het verbeteren van de energieefficiëntie, het integreren van smart sensors en het beter documenteren van het ontwikkelproces van complexe machines. In mechatronica slaat Sirris de handen in elkaar met zusterorganisatie FMTC, die onderzoek verricht in nauwe samenwerking met universiteiten en Europese tegenhangers. Waar FMTC gericht is op basisonderzoek voor bedrijven met grote R&D-teams, focust Sirris op vertaalonderzoek en technologisch advies van opgedane kennis naar alle types van bedrijven.

Ecomechatronics

Sensorized Future

‘EcoMechatronics’ overkoepelt concrete onderzoeksprojecten in de driehoek hogere energie-efficiëntie – hogere productiviteit – meer gebruikscomfort. Op vraag van bedrijven gaat Sirris na hoe machines dezelfde of betere prestaties kunnen leveren met minder energie, met minder lawaai en/of met minder trilling.

Voor machinebouwers is het cruciaal om nieuwe technologieën te integreren op het juiste moment: nadat de kinderziektes zijn overwonnen en vooraleer de concurrentie er voorsprong mee neemt. Zeker in micro-elektronica – waarin de ene ontwikkeling de andere opvolgt – is dit juiste tijdsframe moeilijk te bepalen.

“In 2012 hebben we aange-

toond dat een verlaging van het Sensorized Future

energiegebruik met 20 procent mogelijk is bij diverse cases (o.a. droogstrijkmachines, hakselaars, beproevingsmachines, …). Voor de klanten van deze machinebouwers kan de geboekte energiebesparing algauw oplopen tot enkele 10.000 euro per jaar, per machine.”

20

Sirris scout nieuwe technologie in dit domein en bouwt er – in een collectief met geïnteresseerde industriële partners – de nodige ervaring mee op in een industriële omgeving. Zo bouwden we in 2012 een demonstrator voor deklagen met geïntegreerde sensoren. Op deze manier kunnen we bedrijven adviseren wanneer de tijd rijp is om nieuwe technologie te integreren, en met de generiek opgedane kennis over de technologie kunnen we ook andere spelers via artikels of via gerichte adviezen inspireren om te innoveren.

Modelgebaseerde productontwikkeling Machines ontstaan vaak organisch: een klein team van ingenieurs ontwikkelt een prototype, dat in de loop der jaren wordt verbeterd of uitgebreid. Informatie over de machine raakt - gedurende opeenvolgende levensfases - verspreid over verschillende bronnen en is bijgevolg niet langer bereikbaar of samenhangend voor diegenen die er belang bij hebben. Bij het doorvoeren van aanpassingen of wijzigingen rijzen vooral vragen over het kruispunt van verschillende disciplines, zoals mechanica, elektronica en software. Daarom ontwikkelt Sirris samen met het Duitse onderzoekscentrum Fraunhofer – op vraag van een 25-tal geïnteresseerde bedrijven – een methode, ondersteund door softwaretools, die bedrijven toelaat hun ontwikkelproces beter te documenteren. Deze systematische aanpak maakt het mogelijk hun machines met minder kans op fouten te ontwerpen of aan te passen.

21

Lapauw International verhoogt energieefficiëntie van industriële strijkmachines Lapauw International is Europees fabrikant van industriële milieuvriendelijke wasserijmachines en leverancier van totaaloplossingen voor wasgoed op industriële schaal, voor wasserijen, hotels, ziekenhuizen, wassalons, textielfabrikanten, ... De machinebouwer uit Heule biedt een uitgebreid assortiment wasmachines, , droogkasten en tunnelfinishers, naast zijn wereldwijd bekende aanbod aan gas- en stoomverwarmde strijkrollen en vouwmachines. Het bedrijf kreeg in 2011, onder impuls van de nieuwe eigenaar Philippe D’heygere, onder meer een bestelling van bouwgigant Saudi Binladin Group voor 60 industriële wasmachines, de grootste order ooit in deze sector. Het gasverbruik van Lapauws nieuwste droogstrijkmachines ligt aanzienlijk lager dan bij andere moderne machines. Toch wil de machinebouwer op dit vlak een trendsetter blijven. Dergelijke machines verbruiken jaarlijks heel wat energie - zo’n 1,3 MWh 22

aardgas voor 2.500 uren productie (vergelijk: het jaarlijkse gasverbruik van een gemiddeld gezin is 23.260 kWh), daarom wilde Lapauw weten hoe de energie-efficiëntie nog verbeterd kan worden zonder verlies van performantie. Johan Vandermeulen, productieverantwoordelijke bij Lapauw: “We wil-

den in de eerste plaats meer inzicht krijgen in de invloed van de energie-efficiëntie van de machine op de productiviteit. Daarnaast

wilden we ook een betere kijk krijgen op het droogproces in onze industriële strijkmachines, om zo het ontwerp en de sturing van de machines te kunnen optimaliseren.” Een beter inzicht in het vochttransport zou toelaten het ontwerp bij te sturen en zo een effectievere vochtevacuatie te realiseren. Bovendien kan op die manier ook de regeling aan de veranderlijke vocht- en warmtestromen aangepast worden. Niet elke lading wasgoed is immers even groot of even vochtig, dus is een constante temperatuur

van de machine niet altijd nodig. Op basis van een beter inzicht in de verschillende deelprocessen zou Lapauw dus een nog energie-efficiëntere droogstrijkmachine kunnen realiseren. Lapauw is lid van de stuurgroep van EcoMechatronica-project . Het liet in dit kader een EcoMecatronics Audit uitvoeren, waarbij meetmethoden worden ingezet om het vochtgehalte van het wasgoed te kunnen meten. Pieter Beyl, expert mechatronica bij Sirris: “Op de strijkmachine van een klant van de machinebouwer voerden we metingen uit in vier fasen, volgens de methodologie van de EcoMechatronics Audit. Dit is een op metingen gebaseerde analyse van de eco-impact van een machine, in dit geval van de energie-efficiëntie en de performantie.” Audit in vier stappen In een eerste fase werden de doelstellingen van de audit gedefinieerd en de bewuste strijkmachine geanalyseerd als voorbereiding van het meetplan.

Het belang van ecomechatronica

De tweede fase vertrok vanuit de massa- en energiebalans, om de te bepalen energetische grootheden op te lijsten en deze naar meetbare grootheden te vertalen. Pieter: “We legden verschillende meetscenario’s vast op basis van de representatieve input- en outputparameters en de procesparameters die moesten kunnen variëren. In de meetcampagne werden het energieverbruik van machine en van relevante subsystemen en de productiviteit gemeten. De metingen werden uitgevoerd bij verschillende werkingsmodi, strijkrolsnelheden en ventilatiedebieten. Hiervoor bouwden we een specifieke meetopstelling op een strijkmachine op en brachten de nodige sensoren en meetinstrumentatie aan.” In een derde stap werden de ruwe meetdata verwerkt tot bruikbare informatie over het energieverbruik en de produc-

tiviteit. Op basis van de meetresultaten konden ten slotte aanbevelingen om energie te besparen en recupereren worden geformuleerd. Hogere efficiëntie De resultaten van de audit tonen een behoorlijk potentieel aan: via een

combinatie van maatregelen is een verbetering van de energie-efficiëntie in de grootteorde van 10-20 procent realiseerbaar.

Johan Vandermeulen: “De aanbevelingen en referentiemeetwaarden waren een concrete vertrekbasis voor ons om onze strijkmachines te verbeteren. Dankzij de stapsgewijze aanpak kregen we de nodige inzichten om een gelijkaardige werkwijze toe te passen op vergelijkbare machines of op nieuwe ontwerpen van dezelfde machines.” Enkele van de aanbevelingen zal Lapauw al in de volgende generatie machines implementeren.

De laatste jaren is het belang van de eco-impact en de ‘total cost of ownership’ van een machine of mechatronisch systeem sterk toegenomen. Ter ondersteuning van de Vlaamse machinebouwers bij het (her)ontwerp van hun machines, met oog voor energiezuinigheid, performantie en gebruikscomfort, startten Sirris en FMTC in 2011 het VIS-traject ‘EcoMechatronics’ op. De globale aanpak van dit traject is gericht op concrete implementaties bij bedrijven. Anje Van Vlierberghe, programmaleider mechatronica bij Sirris: “Het belang van de eco-impact van een machine bracht de vraag naar methodes om die impact te meten met zich mee. Om de bedrijven te helpen de eco-impact van hun machines te verlagen, hebben Sirris en FMTC de EcoMechatronics Audit ontwikkeld, op basis van onderzoek aan de KU Leuven en Howest. Die brengt de ecologische impact van een machine in kaart en doet aanbevelingen voor een meer ecologisch machineontwerp.”.

23


ICT


Mechatronics

Advanced manufacturing: een toekomstgericht productieapparaat

Samen met bedrijven werkt Sirris aan een roadmap naar een toekomstgericht productieapparaat. Voor bedrijven die willen transformeren naar ‘Factories of the Future’ brengen we experts samen die enerzijds het strategische denkwerk leveren en anderzijds zorgen voor de stapsgewijze implementatie. ICT


Bedrijven die willen werken aan de proCross Domains ducten van de toekomst, moeten ook werk maken van de Fabriek van de Toekomst. Materials Mechatronics Vele bedrijven investeerden de voorbije jaren in productinnovatie, maar verwaarloosden het productieapparaat. Nochtans gaan beide hand in hand. In 2012 werd het voorbereidende studiewerk voor het ambitieuze ‘Factories of the Future’ afgerond en neergeschreven (lees meer op pagina 28). Sirris en Agoria vertaalden de resultaten van deze studie naar het ‘Made Different’-programma, erop gericht de maakindustrie te begeleiden naar een duurzame en succesvolle toekomst in Vlaanderen. In de voorbereidende studie werden zeven transformaties geïdentificeerd, die de maakindustrie moet doorlopen. Sirris geeft advies, tekent roadmaps uit, biedt coaching en benchmarkt bedrijven met andere spelers. We focussen ons vooral op de transformaties Smart Production, World Class Production Technologies en Digital Factory. Daarnaast begeleiden we ook bedrijven in de overgang naar Eco Production en Simultaneous Product and Process Development. Onze partners Agoria en FMTC concentreren zich op de transformatie naar Networked Factory en Human Centered Production.

24

Smart Production Voor het produceren van kleine series van complexe producten, rijst de vraag hoe de productie sneller, flexibeler en wendbaarder kan. De antwoorden liggen bij automatisering, beter meten en weten, het inschakelen van robots. Op vraag van bedrijven gaan we na hoe ze kunnen omschakelen naar Smart Production. Zo investeerde Sirris zelf in een Belgische beladingsrobot.

World Class Technologies Inzake toekomstgerichte technologie werkt Sirris rond twee focusdomeinen: 1/ Precisie Machines die produceren met een hogere precisie, verlengen de duurzaamheid van de geproduceerde materialen: ze zorgen voor een nauwkeuriger afwerking en voor onderdelen die langer meegaan. In 2012 startten we een project rond precisieproductie voor de maakindustrie. In de nabije toekomst zal precisie steeds belangrijker worden voor de maakindustrie, maar zonder dat de productiekosten hierbij mogen stijgen. Op korte termijn zal een verhoogde procesbeheersing volstaan, maar op langere termijn kan een gegarandeerde concurrentiële positie enkel bereikt worden door nieuwe productietechnologieën. Daarom zijn we samen met KU Leu-

ven, VUB, het Fraunhofer Instituut, RWTH Aachen en Agoria het initiatief ‘Precision Manufacturing for new and better products’ gestart. Binnen het project gaan we zeven technologische uitdagingen aan in het precisiedomein. Daarnaast zijn er ook drie businessuitdagingen: (internationale) netwerking, technologieverkenning en collectieve marktverkenning. In het kader van dit project testten we bijvoorbeeld verschillende alternatieve technologieën voor de productie van precisie tandwielprototypes met oog op verkorting van de doorlooptijd voor VCST en ontwikkelden we een nieuw procedé voor het precies klemmen van 3D-geprinte stukken voor assemblage voor Materialise. 2/Additive manufacturing Met meer dan 25 jaar ervaring mag Sirris zich rekenen tot de Europese R&D-top en pioniers in ‘additive manufacturing’ (AM), waarvan 3D-printing meest gekend is. Vandaag bevindt de technologie zich op het kantelpunt waarop het vanuit het experimentele doorbreekt naar de klassieke industrie. Vroeger vooral bekend van ‘rapid prototyping’, vinden 3D-technieken steeds meer hun weg naar eindproducten. Troeven zijn hun efficiënte grondstoffengebruik, hun compacte sterkte, de uiteenlopende materialen waarmee gewerkt kan worden, de poreuze structuur van de geproduceerde

materialen… In de biomedische sfeer bouwde Sirris al heel wat ervaring op. Zo produceerden de AM-experts tussenwervelschijfjes voor een Franse biomedische speler. Nu de technologie op punt staat, zal deze in het komende jaar worden getransfereerd naar het bedrijf in kwestie. In 2012 werd ook ‘Human Waves’ opgericht: een biomedisch bedrijf dat zich deels op deze technologie zal toeleggen. En een derde bedrijf – een producent van titaan boormachines, specifiek voor ruimtevaart – is in de maak.

Digital Factory In de fabriek van de toekomst zal het ontwerp van producten en processen volledig digitaal verlopen. In een dergelijke ‘digitale fabriek’ is er geen nood meer aan dure fysieke prototypes en wordt de time-tomarket tot het minimum herleid. Naast het ontwerp van nieuwe producten en processen zullen ook de operationele processen verder gedigitaliseerd worden en zal de impact van verschillende mogelijke beslissingen op voorhand via doorgedreven simulaties en analyses kunnen worden ingeschat. Om dit mogelijk te maken moeten de meeste bedrijven nog heel wat stappen zetten. Sirris draagt zijn steentje bij door bedrijven te sensibiliseren over de recentste mogelijkheden van de ‘digitale fabriek’.

25

VCST verkort doorlooptijd van prototype tandwielen met alternatieve productietechnieken VCST, fabrikant van tandwielen en aandrijvingen voor de auto-industrie uit St-Truiden, wilde onderzoeken of er een snellere manier is om prototype tandwielen te produceren. Om een prototype te produceren gebruikt men (oudere) productiemachines die uitgerust worden met een nieuwe set van op maat gemaakte gereedschappen, wat leidt tot een lange doorlooptijd. Het bedrijf ging op zoek naar een totaal ander productieproces dan het klassieke frezen en slijpen, maar botste hierbij op enkele technische moeilijkheden. Samen met Sirris werden enkele generieke productieprocessen geëvalueerd: frezen met standaard tools, draadvonken, ultrasoon ondersteund slijpen met standaard tools en ook SLM (selective laser melting), omdat dit een vrij nieuwe – additieve - technologie in volle ontwikkeling is. Peter Ten Haaf, expert advanced manufacturing en precisietechnologie bij Sirris: “Traditioneel vertrekken we van een smeedstuk, waaruit met zekere over26

maat een tandwielvorm wordt gecreëerd, die vervolgens wordt gehard en nabewerkt. De nieuwe methode zou ongetwijfeld minder efficiënt en duurder zijn, maar moest in de eerste plaats een oplossing bieden voor de lange doorlooptijd. Het onderzoek kaderde in een project rond precisie, aangezien precisie een belangrijke factor is bij de productie van tandwielen.” De basis was een CAD-tekening van het gewenste prototype tandwiel. Voor elke geselecteerde productietechnologie werd dezelfde werkvoorbereiding uitgevoerd: programmeren van de machine, bepalen en opstellen van de opspanning, keuze van de gereedschappen, aanmaak van de hulpmiddelen. Het tandwiel werd vervolgens met de verschillende technologieën vervaardigd, waarbij meerdere iteraties mogelijk waren om tot het best mogelijke eindresultaat te komen. Het beste eindresultaat van elke technologie werd volledig doorgemeten met behulp van een specifieke meetmachine voor tandwielen. De meetresultaten wer-

den ten slotte vergeleken met het vooropgestelde ontwerp. Vier technologieën getest Voor het frezen van het prototype vertrok het onderzoek van een nagedraaid smeedstuk uit 16MnCr5, dat ingespannen werd op een vijfassige freesmachine. Vijfassig frezen is weliswaar een traag proces, maar het laat toe brede en hoge tandwielen te realiseren. Het bleek dan ook een reëel alternatief , gezien de vereiste maat-, plaatsen vormtoleranties gehaald konden worden. De productietijd schommelde tussen 12 en 18 uren. Met draadvonken, een elektrothermische productietechnologie waarbij materiaal wordt verwijderd uit een elektrisch geleidend materiaal via elektro-erosie, kunnen hoognauwkeurige producten vervaardigd worden in een brede waaier van moeilijk bewerkbare materialen. Uit de test bleek draadvonken een interessante technologie om versneld prototypes te vervaardigen, al bestaan er enkele geometrische be-

perkingen. De totale doorlooptijd bedroeg 20,5 uren. Met SLM wordt met een hoogvermogen laser laagsgewijs metaalpoeder versmolten tot een functioneel 3D-werkstuk. De firma LayerWise vervaardigde een prototypetandwiel met een totale doorlooptijd van 17 uren en een nauwkeurigheid van ca. 15 µm. De technologie blijkt goed voor een eerste prototype van complexe vormen, maar wanneer precisie zeer cruciaal is, is een extra stap op dit vlak vereist. Om aan de nauwkeurigheidsvereisten van VCST te beantwoorden zijn er snellere en goedkopere oplossingen. Bij ultrasoon ondersteund slijpen draait een buisvormig gereedschap rond, zoals een standaard frees, maar vindt daarnaast ook een ultrasone verticale trilling plaats, waardoor barsten onder het oppervlak ontstaan die het wegnemen van het materiaal vlotter laten verlopen met minder benodigde kracht. Uit enkele oriënterende tests bleek de techniek wel een mogelijkheid te zijn om geharde near-netshapes na te bewerken tot de vereiste eindkwaliteit, maar er is nog heel wat werk nodig om strategie en parameters te optimaliseren.

Bart Vandewal, manager van de R&D-afdeling bij VCST vat samen: “Verge-

leken met de oorspronkelijke doorlooptijd van 12 weken bieden de onderzochte technologieën de mogelijkheid prototype tandwielen binnen de 24 uren te maken. Flexibel frezen

geeft een zeer interessant resultaat, mits de juiste voorzorgmaatregelen worden genomen en de juiste aanpak van programmeren. De technologie biedt ons nieuwe mogelijkheden om onze klanten in de ontwikkelingsfase te voorzien van meerdere prototype tandwielen verschillende afmetingen, verschillend aantal tanden, etc.” Op die manier kan het bedrijf een sterkere partner in de ontwikkelingsfase zijn. Bart Vandewal: “Nu is dat moeilijker, omdat het gewoonweg zeer lang duurt om klanten van een grote verscheidenheid aan tandwielen te voorzien. Gezien het toenemende belang van het NVH-gedrag Noise Vibration Harshness - van een tandwieltrein, wat zeer moeilijk analytisch te berekenen is, zal het in de toekomst van cruciaal belang zijn om zeer snel verschillende geometrieën te kunnen testen. “

“Binnen VCST worden de onderzoeksresultaten nu gebruikt om concreet vast te leggen hoe we in de toekomst nieuwe types proto-onderdelen zullen aanmaken,” blikt Bart Vandewal vooruit. Een verdere samenwerking met Sirris op het vlak van vijfassig precisiefrezen, maar ook eigen investeringen en andere aanpassingen aan het productieprocedé worden hierbij overwogen, om zo tot nog snellere manieren van prototypeproductie te komen.

27

Werk maken van een duurzame maakindustrie: Made Different Een lokale industrie is een noodzakelijke voorwaarde voor het behoud van onze welvaart. In België stagneert de productiviteit, terwijl de kosten blijven stijgen. Hoe kunnen we productieactiviteiten hier houden op lange termijn? Het klassieke antwoord op deze vraag is ‘productinnovatie’, maar dit recept voldoet niet langer. Het antwoord is vandaag breder en omvat de volledige waardeketen: van idee tot afgeleverd product. In 2012 voerden we een grootschalige haalbaarheidsstudie uit, met als conclusie: er is nood aan een nieuwe industriële revolutie. Een grootschalige inhaalbeweging in het productieapparaat en in productinnovatie dient zich aan.

28

Transformaties tot Factories of the Future Willen we de maakindustrie competitief houden en duurzaam verankeren, dan is een transformatie tot ‘Fabrieken van de Toekomst’ noodzakelijk. Agoria, Sirris en FMTC ontwikkelden daarom in 2010-2013 de visie ‘Maakindustrie 2020: naar ’. In een diepgaande studie waarop deze visie steunt, werden zeven transformaties geïdentificeerd, die de maakindustrie moet doorlopen: World Class Production Technologies, Simultaneous Product and Process Development, Digital Factory, Human Centered Production, Networked Factory, Eco production, Smart Production. Tot Factories of the Future getransformeerde bedrijven verbruiken minder energie en minder materialen, en stoten minder emissies uit. Ze beschikken over een state-of-the-art productieapparaat, kunnen sneller reageren op de markt en bieden producten met een hogere toegevoegde waarde. Ook de betrokkenheid, autonomie en creativiteit van de medewerkers ligt er hoger. Zo streeft dit project ernaar van de Belgische maakindustrie de modernste van de wereld te maken.

Inspelen op bestaande noden Hoe kunnen we die transformaties realiseren? De bedrijven moeten zelf het heft in handen nemen om te transformeren naar Fabrieken van de Toekomst. De behoeftes zijn immers verschillend per bedrijf, industrie en sector. Er is daarom nood aan goede voorbeelden, ervaringsuitwisseling en inspiratie, ook vanuit het buitenland. Tegelijk moeten gemotiveerde bedrijven kunnen rekenen op coaching en begeleiding bij het bepalen van een visie en de uitvoering van de transformaties. Hiervoor zijn tools en methodes nodig, maar ook externe financiering voor investeringen en meer relevant onderzoek. Overheidssteun kan om het

risico van de verandering mee helpen dragen. Om een duurzame en competitieve maakindustrie in ons land te kunnen realiseren, is sterk, gericht strategisch en toegepast onderzoek nodig. Dit kan via de oprichting van een Strategisch Onderzoekscentrum (SOC) Slimme Maakindustrie, een samenwerking tussen Vlaamse universiteiten, Vlaamse overheid, kenniscentra en bedrijven. Daarnaast is er nood aan een gecoördineerd programma om een grootschalige inhaalbeweging te realiseren. Met het ‘Made Different’-programma kiezen Sirris, FMTC en Agoria voor een geïntegreerde aanpak over de sectoren heen. Het is meteen ook een kanaal om de onderzoeksresultaten van het SOC te verspreiden naar de sectoren.

Het doel van Made Different is om in de komende vijf jaar 50 maakbedrijven in Vlaanderen te ondersteunen in hun transformatie naar een Fabriek van de Toekomst en om 500 andere bedrijven de eerste stappen in die richting te laten zetten. Eind 2012 werden de eerste concrete projecten ingediend en op de sporen gezet. In de loop van 2013 hopen we de eerste resultaten te kunnen bekendmaken. Ook zullen de 50 voorlopers – die het ‘Made Different’-logo zullen dragen – worden geselecteerd en bekendgemaakt, onder meer via de website van het programma.

t launch de Differen

Ma

ring van esvolle lance mma cc su e d t e M rogra Different’-p het ‘Made FMTC de n e s, Agoria ri ir S n e ll vu ördineerd n een geco a a in d o o n otschaom een gro a m m ra g ro p realiseeweging te lb a a h in e g li e. Dit via aakindustri m e d in n re npak over greerde aa te ïn e g n e e dan 130 heen. Meer n re o ct se e d nt op het waren prese rs e m e ln e e d ria. irris en Ago event van S

Maart 2012

vendag Open Bedrij n van de in het teke t de Toekoms n a v k ie r b Fa

edrijvenlle Open B o sv e cc su De onder de rd gevoerd e w 12 0 2 g da de Toe‘Fabriek van e d n va g vla ioniers in bedrijven, p n ie T ’. st m ko onder het amen deel n , e ti va o n in n konden Different’ e e d a ‘M l e b la teresseertal van geïn p o n e n ke re ngere bers. Voor de jo dstrijd ke e zo e b e d we rd de teken zoekers we ekomst’ to e d n briek va fa e d n ke e ‘t inzendinrd. Uit 150 e e is n a rg o e g ning van jury de teke e d s o ko n e g winnaar. uit Zele als r) a ja (9 ke il S

12 Oktober 20 29


ICT


Mechatronics


ICT

ICT: innovatie in software en software om te innoveren Cross Domains

Materials

Mechatronics

Met 10 jaar ervaring, biedt het technologiedomein ICT diensten aan de groeiende groep van software-intensieve productbouwers. In dit technologiedomein focust Sirris op de uitdagingen eigen aan software engineering en op twee ‘game changers’: cloud computing en data innovation. ICT


ICT


Materials

Mechatronics

Materials

Mechatronics

In het snelveranderende domein van ICT zijn allianties – over alle grenzen heen – noodzakelijk. samen met Europese en regionale Cross Op dit vlak werkt Sirris dan ook nauw Cross Domains Domains zusterorganisaties.

Software Engineering De doelgroep van software-intensieve productbouwers breidt alsmaar verder uit. In steeds meer bedrijven en in steeds meer sectoren – van energie tot diensten – wordt software ingezet binnen producten. Met het verbreden van de doelgroep verandert ook de problematiek waarmee deze wordt geconfronteerd. Initieel, bij de opkomst van software, vormde vooral ‘the art of software engineering’ de primaire uitdaging: hoe software maken binnen het voorziene budget, de afgesproken timing en met voldoende kwaliteit? Vandaag worden software en ICT steeds meer ingezet als instrument om te innoveren in allerlei sectoren. Innovaties in allerhande producten zijn steeds meer gebaseerd op ICT en software. Ook innovaties in businessmodellen zijn steeds vaker gebaseerd op software. Een nieuwe generatie uitdagingen is ontstaan:‘the art of software innovation’, of hoe waarde creëren met software? 30

De lage instapdrempel in de softwaremarkt en de relatief lage investeringskosten, leiden tot een hoog aantal start-ups in de softwaresector. Een goed idee en een uitmuntend engineeringteam volstaan echter niet langer om succesvol te zijn. Voor veel bedrijven wordt ook de go-to-market van hun dienst en/of product een uitdaging: ‘the art of software go-to-market’. Sirris biedt uitgebreide dienstverlening rond deze drie uitdagingen, al dan niet gecombineerd.

Cloud & SaaS Computing

Data Innovation

De opkomst van SaaS (software as a service), cloud software en mobiele toepassingen kan grote voordelen bieden voor softwarebedrijven. Het schaaleffect dat kan bereikt worden met een softwareaanbod in de cloud is enorm.

Door de grote hoeveelheid aan sensoren en softwareproducten, groeit de hoeveelheid data waarover bedrijven beschikken.

Dit heeft een grote impact op de processen, de productontwikkeling, en op de interactie met de klant (zo kunnen bijvoorbeeld tien product releases per week worden gelanceerd, in plaats van één per kwartaal). Het nieuwe potentieel dat zo open komt te liggen – ook op vlak van beveiliging van Intellectual Property – is enorm. Veel ICT-start-ups spelen hierop in en organiseren hun bedrijf rond een cloud-gebaseerd businessmodel, hierin ondersteund door Sirris.

Wie erin slaagt om nieuwe kennis en diensten te detecteren uit deze grote hoeveelheden data, kan pas echt waarde creëren. Sirris wil bedrijven inspireren om data te gebruiken én te valoriseren. Enerzijds willen we hulp bieden aan de technologische kant: de technologie schaalt niet langer met de hedendaagse hoeveelheid aan data. Een nieuwe generatie van big data technologie is nodig. Anderzijds geven we ook advies rond innovatie met data: de inzet van big data biedt bedrijven nieuwe opportuniteiten.

Met bedrijven die reeds lange tijd actief zijn, exploreert Sirris hoe ze hun bestaande aanbod kunnen transformeren naar een cloudgebaseerd model.

31

Amplidata reikt van big data storage naar big data analytics Amplidata voorziet ‘Optimised Object Storage systems for Big Data’: opslagsystemen voor petabytes aan data. Het bedrijf biedt internationale klanten vandaag infrastructuur voor grootschalige dataopslag die tegemoetkomt aan de hoogste vereisten inzake betrouwbaarheid en beschikbaarheid, tegen de laagst mogelijke kost. “We werken onder meer voor service providers – zoals telecoms – die onze producten gebruiken om hun grote hoeveelheden gegevens op te slaan,” vertelt Wim De Wispelare, CTO en mede-oprichter van Amplidata. “Daarnaast doen ook de media een beroep op onze technologie, om bijvoorbeeld hun archieven op te slaan. Een derde groep klanten zijn onderzoeksinstituten, die hun gegevens vaak in een internationaal netwerk gebruiken. En ook overheden behoren tot onze klantengroep.” Innovatie in de genen Amplidata is een start-up. Boven de doopvont gehouden in 2008, telt het bedrijf vandaag een team 32

van 45 medewerkers, verspreid over kantoren in België, de Verenigde Staten – in California en binnenkort ook in Boston – en Taiwan. Een snelle groeier, dus. “Maar het staat buiten kijf dat we moeten blijven innoveren,” aldus Wim De Wispelare. “De stap van data storage naar data analytics is een logische stap, die we moeten zetten als we onze marktpositie verder willen versterken. Toen Sirris bij ons aanklopte met het Europese projectvoorstel, hebben we dan ook geen moment geaarzeld.” De groei van een Europees onderzoeksproject Nick Boucart, de adviseur bij Sirris voor ICT die mee aan de wieg stond van het project, verklaart: “Bin-

nen CREATOR zijn we, samen met verschillende landenverantwoordelijken, vertrokken van het thema ‘Big Data’ dat momenteel zeer hot is. We zagen in die context een interessant thema voor een Belgische industriële machinebouwer, om zijn machines – die

wereldwijd draaien – uit te rusten met meetapparatuur, waaraan gegevens kunnen worden onttrokken die duidelijke analyses opleveren in verband met optimale productiviteit of potentiële problemen. Een bijzonder interessante case, die de vraag naar big data analytics – tot nu toe vooral gesteld in internetdiensten en marketing – verlegt naar de industriële wereld.” De partners binnen CREATOR – Sirris, Institut Mines Telecom en VTT – gingen op zoek naar partijen die potentieel geïnteresseerd waren om hierover gezamenlijk een onderzoeksproject op te starten. Zo stapt de betrokken industriële machinebouwer mee in dit traject, maar ook La Poste in Frankrijk, een speler die eveneens over zeer veel data beschikt. En Squid, een Franse speler gespecialiseerd in de visualisatie van data. “Wij spraken in België drie bedrijven aan, waaronder Amplidata: een belangrijke en groeiende speler op de markt van big data. Het bedrijf kan via het IWT van subsidies voor deze samenwerking genieten,”

vertelt Steven Van den Berghe, adviseur bij Sirris ICT.

CREATOR: marktontwikkeling in ICT op Europese schaal

“In feite gaan we bij CREATOR op zoek naar de kruispunten tussen verschillende businesses, en we gaan na hoe zij een markt kunnen ontwikkelen die voordoen niet bestond,” vult Nick Boucart aan. “Het collaborative analytics project, waaraan Amplidata deelneemt, zal vanaf de goedkeuring drie jaar lopen.”

CREATOR is een krachtenbundeling op het vlak van ICT tussen Sirris en twee Finse en Franse zusterorganisaties: Institut Mines Telecom - IMT - (Europees ICT-onderzoeks- en opleidingsinstituut, Frankrijk) en VTT (leidinggevende multitechnologische onderzoeksorganisatie, Finland). De alliantie tussen de drie spelers is erop gericht innovatie in ICT te stimuleren in Europa. Het wil onderzoek en ontwikkeling omzetten in concrete en marktgerichte innovaties, via grensoverschrijdende industriële samenwerking. ICT is immers verweven met het leeuwendeel van de economische activiteiten. Binnen de context van de toenemende complexiteit van producten en diensten, is industriële kennisontwikkeling een uitdaging. “We hebben in IMT en VTT partners gevonden die dezelfde pragmatische en no-nonsense kijk hebben op innovatie,” vertellen Steven Van den Berghe en Nick Boucart, ICT-adviseurs bij Sirris. “Een van onze eerste verwezenlijkingen is het big data ‘collaborative analytics’-project, waarin het Belgische Amplidata een belangrijke rol speelt.”

Stevige ambities, dankzij stevige ondersteuning Wim De Wispelare: “De stap naar data analytics zouden we sowieso zetten. Google en Facebook hebben als eersten aangetoond dat ze hiermee waarde kunnen creëren. Wij zullen nagaan hoe we dezelfde analysetechnologieën kunnen inbouwen in onze opslagsystemen. Dankzij het project kunnen we deze stap versneld zetten. Ten eerste omdat er onmiddellijk een zeer concreet project op tafel ligt, ten tweede omdat we ook financieel ondersteund worden.” Hij vult aan: “Sirris fun-

geert voor ons trouwens ook als wegwijzer. Zo’n Europees project is bepaald complex, zowel op administratief vlak als

Wim De Wispelare

inzake regelgeving. Alleen zou je er als bedrijf nooit aan beginnen.” Ook al loopt de voorbereiding intussen al een jaar, vandaag is het project nog pril. Waar de verwachtingen liggen? “Voor ons is het een strategisch project, dat draait om de verbreding van onze corebusiness. Wij verwachten er dan ook heel wat van,” vertelt Wim De Wispelare. “Niet alleen willen we weten hoe we analysefunctionaliteiten kunnen inbouwen in onze systemen; we hopen hiermee ook een nieuwe markt te kunnen ontwikkelen. Je mag niet vergeten dat vele machines momenteel nog niet eens met het internet verbonden zijn. We hopen er op termijn dus een verbreding van onze activiteiten mee te realiseren, een aanzienlijke verhoging van onze omzet én een dito aantal nieuwe medewerkers te kunnen aantrekken.”

33


ICT


Mechatronics

Cross-domains: brede oplossingen voor overkoepelende domeinen

Bepaalde thema’s overschrijden de grenzen van de technologiedomeinen. Rond dergelijke brede thema’s ontwikkelt Sirris oplossingen in multidisciplinaire teams, bestaande uit zowel interne als externe experts. Het streven naar duurzaamheid, bijvoorbeeld, maakt zowel opgang in het inrichten van de productieomgeving als in de keuze van de productmaterialen. In dit kader werd een vierde Application Lab opgezet in de groeisector van offshore windenergie: Offshore Wind Infrastructure Application Lab (OWI-Lab). Ook het thema ‘smart’ – dat zijn roots vindt in ICT – kan zowel worden toegepast op de productieomgeving, als op de producten zelf. Voor bedrijven die hun producten ‘slimmer’ willen maken, hebben we de ‘Smart BootCamp’-methodiek ontwikkeld.

Smart BootCamp De introductie van slimme producten staat voor meer dan een technische discussie. Soms moeten productieprocessen worden herdacht en soms leidt een dergelijke innovatieroute tot andere businessmodellen en nieuwe markten. Om een individuele introductie op maat van bedrijven te kunnen aanbieden, heeft Sirris het concept van Smart BootCamps ontwikkeld. Tijdens zo’n praktische en interactieve workshop, brainstormen Sirris-adviseurs samen met het bedrijf over technologische opportuniteiten voor smart products. Men gaat uit van een bestaand product dat nood heeft aan innovatie. De mogelijkheden worden samen met het bedrijf uitgepluisd en in realiteit omgezet. Hierbij is er ook oog voor R&D en het aspect van IP. De oefening houdt rekening met de specifieke bedrijfscontext, het juiste businessmodel en de specifieke engineeringaspecten. Met deze sterk resultaatgedreven methodologie werken we in een rechte lijn van idee naar businessplan. Een smart product is... - bewust van zichzelf, en geeft bijvoorbeeld signalen bij slecht functioneren, - bewust van zijn omgeving, en verkleurt bijvoorbeeld bij koude of warmte, - in te passen in een ecosysteem, en meet bijvoorbeeld de drukte van het verkeer op, - bewust van zijn gebruiker, en past zich bijvoorbeeld aan de lengte van een persoon aan.

34

Toegang tot betaalbare innovatie: onze infrastructuur Sirris beschikt over uitgebreide industriële infrastructuur, verspreid over verschillende vestigingen in het land. Bedrijven kunnen er de bruikbaarheid en toepasbaarheid van nieuwe technologieën uittesten. Onze experts bieden begeleiding, wisselen met hen R&D-resultaten uit, geven praktisch advies en coachen bij complexe productontwikkelingen. Zo bieden we bedrijven toegang tot een snelle en betaalbare realisatie van hun innovatieve ideeën. In 2012 investeerde Sirris voor 2,5 miljoen euro in hightech infrastructuur. Robots om u te dienen Sirris heeft enkele industriële robots ter beschikking die zowel worden ingezet voor eigen tests, als voor die van bedrijven. Met deze robots kunnen automatiseringsmogelijkheden voor verschillende bewerkingen en toepassingen verkend worden. De nieuwste aanwinst in de verspaningshal van Diepenbeek is een systeem op basis van een robotarm, dat wordt ingezet om de draaifreesmachine manarm te laden en ontladen. Het robotsysteem geeft bedrijven de kans te evalueren in hoeverre hun eigen productie van kleine series gebaat is bij dergelijke flexibele automatisering.

kingsmachines testen en evalueren hoe deze robot het best kan worden opgezet voor hun specifieke toepassingen. De tweede is een recent aangekochte grote robot voor single point incremental forming (SPIF). Deze fabricagetechniek voor kleine en middelgrote series van gekromde plaatwerkproducten kent een kortere werkvoorbereiding dan traditioneel verspanen en is zo een mogelijk alternatief. Fabrikanten kunnen met de robot inspiratie opdoen over incrementeel vervormen van plaatmateriaal voor de productie van schaalvormige of gekromde objecten en voor 3D-personalisering van oppervlakken.

Voor toepassingen op basis van plaatmateriaal staan twee robots ter beschikking in onze testhal in Heverlee. Met de ene industriële robot kunnen bedrijven de communicatie tussen verschillende bewer-

35

Een breed aanbod in additive manufacturing

Nieuwe inf rastructuu r voor addit ive manufactu ring

In de nieuw e kantoren en labo’s van Sirris in Gosselies ku nnen de bedrijven te recht om ve rschillende additieve productiete chnieken uit te testen .

Deze tech nologieën hebben heel wat te bieden bij het ontwerp van nieuwe pro ducten: rapid proto typing , dire ct manufacturing van unieke stukken of kleine re eksen en h et produceren van geometrieë n die niet met conve ntionele m ethodes kunnen w orden gere aliseerd.

Juni 2012

36

Sirris helpt bedrijven actief in additive manufacturing bij het testen van de mogelijkheden en stimuleert hen om zelf te investeren in deze technologie. Om deze bedrijven nog beter van dienst te zijn, nam Sirris nieuwe kantoren en labo’s in gebruik in Gosselies, dit naast de bestaande faciliteiten in Seraing. De nieuwe labo’s zijn uitgerust met een infrastructuur die uniek is in België. Het indrukwekkende arsenaal omvat verschillende AM-technologieën om producten op te bouwen uit polymeren, hars, keramieken, metalen en multimaterialen voor toepassingen in de biomedische sectoren, de maakindustrie, productontwerp & -ontwikkeling, maar ook voor bedrijven die additive manufacturing als hoofdactiviteit hebben. Enkele sprekende voorbeelden van mogelijkheden met AM bij Sirris zijn bi-materialen met de Connex-technologie, waarbij twee materialen met verschillende eigenschappen met elkaar worden vermengd, of functionally gradded materials (FGM), waarbij het ene materiaal gradueel in het andere overloopt. Met selective laser melting (SLM) en de electron-beam-melting-technologie (EBM) van Arcam kunnen titanium stukken opgebouwd worden voor biomedische toepassingen, zoals implantaten op maat, of functionele industriële producten voor automotive, lucht- en ruimtevaart. Met Prometal 3D-printen worden allerlei poreuze of complexe vormen in metaal mogelijk, gaande van gedetailleerde kunstwerken tot dunwandige onderdelen met interne kanalen.

Gieten en materiaaltesten

In Gent is Sirris samen met andere partners actief in de ontwikkeling van materialen, het produceren en het gebruik ervan in eindapplicaties, met een focus op metaal. In het verleden kon de gieterijwereld al bij Sirris terecht voor de ontwikkeling van nieuwe gietlegeringen, de optimalisering van het gietproces, het gieten van prototypes, herontwerp van gelaste structuren tot gietstukken, ... Deze dienstverlening kreeg nu een nieuwe impuls met de start van het project Foundry of the Future. Een eerste energie-audit loopt in dit kader bij gieterij Proferro en de eerste succesvolle proefgietingen van silicium gelegeerd gietijzer – binnen een vruchtbare samenwerking met het Zweedse Swecast - zijn een feit. Bedrijven kunnen voor allerhande (routine)proeven op materialen in de testlabo’s terecht, waaronder fysische karakterisering, chemische analyse, microscopie, mechanische testen zoals vermoeiing- en verouderingsproeven en door BELAC geaccrediteerde trekproeven, hardheidsmetingen en impacttesten.

Verdere specialisatie in vier Application Labs Rond thema’s die de toekomst van de Belgische industrie bepalen – zoals microfabricatie, slimme deklagen, composieten, windenergie – slaat Sirris de brug tussen toegepaste R&D en de markt. In verschillende ‘Application Labs’ spitsen we zowel de infrastructuur als de aanwezige expertise toe op deze toekomstgerichte thema’s.

OWI

L

SMAL

Offsh o Win d Infra st App ru licati o Lab

Sirris ation fabric Micro ation Applic Lab

37

Composieten

streven n Het Sirri s L plication euven Gent Com Lab in Le posites A u pdienstve rlening ro ven biedt een b rede nd de on het gebru twik ik van co mposiete keling en bedrijven n. Het st bij met d aat e met advie s in mate juiste uitrusting e riaalkeuz ontwikke e en prod n lin uctnatief vo g. Het laat hen t oe een a or lterte vinden oliegebaseerde kunststo in lichtere ff en materiale kleinere n, met ee ecologisc n he voeta fdruk. Ho

ogtepun ten van

aar lich tere mat

erialen

> Gespec ialiseerd e trainin sieten e g ron n comp osietverw d componieken v erk oor een kleine in ingstechgroep uit ternation de coatin ale g dat onde r meer ch afdeling van Cyte c, e alen ontw micaliën e ikkelt vo or de ruim n materitevaart.

2

012 > UGent wordt d e tw partner v an het S eede academisch LC-Lab, n e ven. De aast KU un LeuLab hun iversiteiten dele n met h ka et simulatie rakterisatie-app a to ratuur e n procesap ols, terwijl het S LC-lab ha pa ar industrie ratuur en contac ten met inbrengt de . voornam elijk voo Het SLC-Lab ga a r toege zoek, pro past on t jec dertijden en ten met kortere adviesdie doorloop n siteiten ligt de n sten, bij de univ eradruk op onderzoe strategis k. ch > Consoli datie van 100 proc thermop en laste no n-woven t biobased wikkelin s en de g van eig onten textie l. > De ont wikk uitvoeren eling van eigen textiel, h van simu et laties en studie op een mark het vlak tvan pers vormen. > Realisa tie van e en stoel volledig via pe vervaard igd uit e rsvormen, seerd co en bioge mposiet, baop b textiel uit PLA en vla asis van gepers t s.

Nieuw ei van SL nfrastruct uur C-Lab g eopen d Het n

ieu posites w ingerichte S A lee is u pplication L irris Comab in H itgerus ev t appara tuur o met gloednie erm com uwe rialen te po aan te processen en sietmatemaken protot .Z y over e en nie o beschikt he pes uwe in t Lab ne, een jec dingso grote indust tiemachiriële u ven, sy itharsteme minfus n vo ie verwer en vier pers or vacuüke en voo r het Onder n van the nemin r gen kr moplasten. ruimte ijge o dustrië m innovatie n hier de s le omg eving u in een init te te sten.

April 2

012

38

en Coating deklag e m m i an sl

v Smart testen ken en zoe onder

vaste ar kras bij a n ie d s studie eidsstu lbaarh d door case en met a a h n > Ee gevolg drijven sam bel. tings, Lab in a be o tex n c io t ende en Cen plica m gen p e t io A s ln e is e g e de ticV Coatin drijven de m assen BAZIE rs’ Plas mart ject AN test o r Flande p Het S eek helpt be n en toe te p nen s gs ge ssroad b ze un het Cro teriële coatin t ziekenDiepen eklaag te kie bstraat. Zo k pron e n d Bin u he ac n schikte ateriaal of s gen aan hu ieu- > erden antib eving en in g e m n w o , m n v n o u e e op h labo happ rde to in een Maastricht. erwaa erde eigensc we look, ... u ze me n t a ie huis v : verbe , een n ducten ionaliteiten s ct lisatie we fun te rea

n eressa t n i e l Enke g van ikkelin aar w t n in 2012 o bij de spuitb

en ing rodursteun dbaar > Onde uw onbran or Vento, p voor ie o een n iaal v hulpstukken mater n ie t e la n o is ele n profi a v t n ce . atings analen nele co krasio luchtk t c n u t multif en, me sulzoek in he techniek r re e d ls n a > O isc ing t m a e o h c c t via na -clean easy-to , e t s a v w-cost van lo kjettaat. n e t s en te oor in keling , geschikt v ik w t n t > O ink ende geleid . lm-tem fi e n n printen adu n een aadloze dat a v g n r peraikkeli et d > Ontw ursensor m ntinue tem ale o in peratu sie, voor c s een mach is n e m d trans ing tij onitor tuurm . rijfie tief sch n c a r e operat t een in happe ng van riële eigensc chrijfli e k ik e n s > Ontw et antibact ent va el™. c u d m o r bord n, p icSte Ceram olyvisio voor P kken uit dun la opperv

39

Flanders’ PlasticVision onderzoekt krasvaste coatings voor kunststoffen Kunststoffen hebben heel wat interessante materiaaleigenschappen, maar ook enkele beperkingen, zoals degradatie door verwering, een beperkte chemische resistentie en hoge krasgevoeligheid. Dergelijke tekortkomingen kunnen verholpen worden met functionele coatings.

Partnership van onderzoek en industrie

Flanders’ PlasticVision wilde een beter inzicht krijgen in de verschillende types krasvaste coatings, de technieken waarmee deze deklagen aangebracht worden en de performantie ervan, afhankelijk van de toepassing en in relatie tot de kosten.

De aanpak werd op regelmatige tijdstippen afgetoetst met vijf deelnemende sponsorbedrijven van de haalbaarheidsstudie. Deze bedrijven zijn Vitalo Industries, gespecialiseerd in het design, prototyping en serieproductie van gethermovormde kunststofonderdelen voor diverse sectoren; Paneltim, producent van kwalitatieve en ecologisch verantwoorde kunststofpanelen voor de agro-, industrie- en hygiënesector; Samsonite, leider in de bagagesector en wereldberoemd omwille van zijn stijlvolle en kwalitatieve reiskoffers; Roltex, specialist in de toelevering van onbreekbare kunststof glazen en dienbladen aan de professionele horeca in heel Europa; en Zweko Optics,

Daarom voerde de competentiepool voor de Vlaamse kunststof- en rubberverwerkende industrie een haalbaarheidsstudie uit. Dit type onderzoek dient als voorbereiding van de toekomstige implementatie van technologische innovaties bij haar leden en de ruimere doelgroep van kunststof- en rubberverwerkers en matrijzenbouwers.

40

Voor de uitwerking van de methodologische en inhoudelijke aanpak van de haalbaarheidsstudie deed Flanders’ PlasticVision een beroep op partners Sirris Smart Coating Application Lab en Centexbel.

fabrikant van hoogwaardige helmvizieren voor de professionele markt en jobcoater van diverse optische (spuitgiet-)delen. Om een grondig inzicht in de technologie en toepassingen van krasvaste coatings te bekomen, is de studie gestart met een meer theoretisch luik waarin een stateof-the-art overzicht van krasvaste coatings op kunststoffen en de beschikbare depositiemethoden werd gegeven. Ook de verschillende testmethoden om krasvastheid te bepalen kwamen hier aan bod. Het tweede luik van de studie was meer praktisch van aard: op relevante substraten van de vijf sponsorbedrijven werden geselecteerde, krasvaste coatings aangebracht en beoordeeld naar krasvastheid, zodat de performantie van de coating kon geëvalueerd worden. Tom Vellemans, programma- en innovatiemanager bij PlasticVision en coördinator van de studie, merkt op over

deze aanpak: “De state-

of-the-art studie geeft een mooi overzicht van de huidige technieken die kunststoffen krasvaster kunnen maken.

Daarbij is er ook telkens een overzicht naar commerciële aanbieders, zodat geïnteresseerden snel aan de slag kunnen en een samenwerking kunnen opzetten met leveranciers of klanten. Het creëren van zulke nieuwe samenwerkingsverbanden is trouwens één van de activiteiten waarmee Flanders’ PlasticVision de rubber- en kunststofverwerkende sector wil ondersteunen.”

Relevante ervaring in krasvaste coatings De belangrijkste uitvoerder van de studie was het Smart Coating Application Lab van Sirris. Immers, het belang van het onderwerp voor bedrijven uit de technologische sector maakte dat Sirris in het verleden al kennis opgebouwd had over diverse aspecten van krasvaste coatings. “Toch bracht de studie nog interessante zaken aan het licht”, aldus Walter Lauwerens die bij Sirris de projectleider was: “Krasvaste coatings,

vaak ook hardcoats genoemd, bieden vooral bescherming tegen microkrassen en

micro-abrasie. Dit zijn het soort krassen dat een oppervlak dof en ondoorzichtig maakt. Ze zijn het gevolg van vastpakken, poetsen en normale dagelijkse handelingen. Voor bescherming tegen diepe krassen moeten andere coatings gebruikt worden, of moet het substraat zelf versterkt worden.” De resultaten van de haalbaarheidsstudie werden samengevat in het boek ‘Betaalbare krasvaste coatings voor kunststoffen’ dat gepresenteerd werd op de Marktdag ‘Coatings voor kunststoffen’.

41

SMALL

Sirris Microfa bricatio n Applica tion Lab

Small we

kleine rken aan

cten

re produ

wikkedige ont van e ll o v n e gaande et van e > De opz rofluïda, ic m n putaio t in a c n met com Appli skete g n ie n t li io t la a u c ri b sim de reatoe s Microfa laat bedrijven werp en (CFD) tot t ri s n ir o ic S m t a e n H dy ide uik , via miALL) in L op onze uitgebre nal fluidic tionele protypes io t Lab (SM en n func r microfa ep te do lisatie va itgieten. ctuur voo rdelen, een bero ru t s a en/of spu fr n e in e d z n n e e o fr e e ro is c rd ntwikexpert iaturisee illende o opn, inh e in c k m k rs e e la G v v r . n e a n bricatie rde opp atie > De realisatie v ering va tructuree icrofabric ctionalis n m turen fu x : e t rs in . o ro microges s n ngen hede r mic rosen li e jk ic e d li k m n e g ro o e a d a e m , w n die bijgebed n nieuw edrijven de morvlakken sbladere a e u v t p lo l a r t o o et b rd d heid veropent fstotend eïnspiree samen m est ze. Het Lab is g t ra g e t n a re w b de Sirris rt en t s ligt voorbeeld en in kaa . De focu t s ru e g gelijkhed n . it u beteren ro-injectio volledig het vlak ting, mic hiervoor nzen op n re ri g p n t a je v gebied ol en . op aeros t verlegg in het (sub-)micro rwee ie H g > lo ro t luties g en me et als ve van reso mouldin licatie, m diffractieve p 2 e 1 -r 0 2 ro ic r ers, en in m nten voo ctieroost u a p fr e if t iders, ged g g o nlijkin types lichtgele e o De ho f t z o ro n p e e z d n nelle en. perschillen mini-fres spuitgiet ring van v emen, die micro-o ia e v v rd le e e e D c > t reprodu rdigitae compo iatuursys uwe inte ktronisch en vervoor min ie le n -e n ro a v ic m (Surface er e tatie tische en greren, waarond e presen an het type SAW piëzot D n > ri p t o fo te nv een nenten in teem met kleine geprinle sensore ve), gedrukt op t s y je a ationale s l s W o g e s t ic lichtin coust het in rn n 2012 et aero n A e p m o , s ia v JP id A d lu oe tio t via l voor ge (leds gev substraa art System Integra n een bri el op de markt). e ) m n S e s jn te li ente congre pie (mom . lichtthera in Zürich lleerstaicro-nive m n a v JP voor de n via A posieten m o > Drukke c e h Chili. ptisc ven op o elescope’ (VLT) in eT ‘Very Larg SMALL sting van tion ru it u e h c w sta nologis een nieu t e > De tech m id gebre werd uit . rospuiten ic voor m

42

OWI-Lab

bouwen Het Offs hore Win d Infrast cation La ructure A b in Ant ppliwerpen strevend stelt voo e meetru e itn testap beschikk paratuur ing van b t e e dri r male ene rgieopbre jven om een ma xingst te re offshore windene rgie-insta aliseren uit offshore llaties. D windene oel is rgie uit t een koste e bouwe neffectie n tot v e ve energ bron van ie. De foc alternatie u s te en be trouwbare ligt op meer robu uscompone staat zijn nten, die om in ex in treme w efficiënt eerscond te preste ities ren en o derhouds ps strategie ën via nie limme onringtechn uwe mon ieken. He ito t lab wil aan een ook bijdra optimale gen afstemm onderzoe ing van ka het windindu an onze universit eiten op strie. de Het OWILab is het vierde Ap van Sirris plication . Het we Lab rd begin gelancee 2012 offi rd en kon cieel daarbij re miljoen e kenen op uro aan 4 ,8 steun va Regering n de Vla . 29 bed amse rijven en zijn betro kennisce kk ntra kenen op en in het project, dat kan re e KU Leuve en samenwerkin g met V n en UGe UB, nt.

2012 was een succ esvol startjaa r

> S tate-o f-the operation -art meetappara tuu ee wind, me l op een turbine r werd t focus o van Belp ral healt h monito trillingen (‘structu ring’) en nitoring. corrosiem Dit onde o rz o op een o ffshore w ek naar trillinge n indturbin prijzen a e viel in ls ‘best p d e o s EWEA An nual Even ter award’ op he t t in Dene marken. > S BO Op tiWind w erd opge het OWIstart van Lab met uit foc van Opera tions & M us op reduceren van wind aintenan turbines ce-kosten

aan offs

hore win

denergie

> Ook h et innov atieproje kreeg on ct HighW dersteun ind ing, als e gefinanc erste pro ierd vanu ject it het TIN A-fonds. > In het k ader van het Nieu Beleid va w Indust n rieel een haa de Vlaamse rege lbaarheid ring von d sstudie de bouw plaats v va oor types van n een testsite vo or offshore windmole nieuwe Belgische ns aan d kust: ‘Flan e ders Win d Farm’.

Inhuldiging klimaatkamer

rastrucHet Offshore Wind Inf I-Lab) ture Application Lab (OW riële inlegt de focus op indust ndenernovatie in de offshore wi tember gie. Het huldigde in sep ven van zijn testfaciliteit in de Ha otste kliAntwerpen, met de gro feestelijk maatkamer van Europa, d plaats in. De inhuldiging von esident door Vlaams minister-pr zigheid Kris Peeters, in aanwe riëlen. van meer dan 200 indust

September 2012 43

Meet- en monitoringcampagnes op offshore windenergie-installaties voor Belwind Windturbines op zee staan bloot aan uitdagende omgevingsfactoren, allerlei invloeden en interacties. Om een goed inzicht te krijgen in deze veeleisende en relatief recente toepassing is er naast labotesten en modellering een grote nood aan meetgegevens. Hoe gedragen de verschillende onderdelen van een windturbine zich in het echt en hoe evolueert dit in de tijd? Om op deze nood in te spelen investeerde OWI-Lab in drie meetsystemen om offshore metingen uit te voeren. Voortbouwend op commercieel beschikbare hardwarecomponenten ontwikkelde OWI-Lab een robuust, flexibel en polyvalent meetsysteem. Het concept laat toe om

44

langdurige meetcampagnes uit te voeren, en voorziet in adequate data-acquisitie, transmissie en opslag. Het systeem is bestand tegen de agressieve omstandigheden op zee, stroompannes en dergelijke. Belwind als testsite Stefan Milis, coördinator sustainability bij Sirris: “Op gebied van offshore metingen en monitoring is er een nauwe en succesvolle samenwerking gegroeid tussen het windpark Belwind en het OWI-Lab. OWI-Lab instrumenteerde een windturbine stelselmatig met meer sensoren, van de fundering tot in de gondel. De eerste meetcampagne startte in november 2011 met enkele versnellingsop-

nemers, en werd in 2012 gaandeweg uitgebouwd. Dit liet toe om de OWILab meetsystemen te valideren.” Pieter Jan Jordaens, verantwoordelijke voor business development & innovation bij OWILab, vult aan: “Naast het verzamelen van reële meetdata is het zeker zo belangrijk om te leren uit deze data. Meetdata laten toe om de reële belastingen en omgevingsfactoren beter in te schatten, ontwerpconcepten en modellen te valideren, maar ook de toestand van funderingen en componenten continu op te volgen en te voorspellen. Hier kan het OWI-Lab speerpunt dataverwerkingstechnieken inzetten in samenwerking met on-

derzoekers aan de VUB en de KU Leuven. Door het verwerken, analyseren en interpreteren van de data worden nieuwe inzichten opgebouwd. Het zijn net deze inzichten die een grote meerwaarde opleveren voor windparken en heel hun toeleveringsketen in hun streven naar reductie van de investerings- en uitbatingskosten, en het verhogen van de betrouwbaarheid en levensduur van windturbines en hun componenten.” Huidige monitoringcampagnes in windturbinepark OWI-Lab voert verschillende monitoringcampagnes uit op het offshore windturbinepark Belwind. Dit park bestaat uit 55 Vestas V90 3 MW-windturbines, die op monopile funderingen zijn gebouwd. Het Belwind-windturbinepark bevindt zich in de Noordzee op de Bligh Bank, 46 km van de Belgische kust. Het gaat hier om het dynamisch monitoren van trillingniveaus, resonantiefrequenties en dempingwaarden van de fundamentele modes van turbines en hun funderingstructuur, monitoring van de lasten die

de groutverbindingen moeten ondergaan en corrosiemonitoring in de monopile fundering. Frank Coenen, CEO van Belwind: “Belwind voert samen met het OWI-Lab een meetcampagne voor ‘structural health monitoring’ uit en dit levert interessante resultaten.

Het is inspirerend te zien hoe alle betrokken partners voordeel kunnen halen uit een dergelijke kennisopbouw: Belwind en zijn leveranciers leren bij over het gedrag en de performantie van hun windturbines, terwijl het OWI-Lab toegang krijgt tot de omgeving van een echt offshore windturbinepark.”

in de grote industriële en academische belangstelling zowel in België als internationaal, evenals de veelvuldige bijdrages aan conferenties, events en tijdschriften. Op EWEA 2012 won het OWILab de award voor ‘best research poster’ voor dit onderzoek. Ook in 2013 gaat OWILab verder op deze ingeslagen weg en werkt gestaag verder aan het ontwikkelen en uitrollen van offshore metingen en monitoring en het vertalen ervan in toegevoegde waarde voor de Vlaamse windenergiespelers.

De relevantie van de bijdrage van OWI-Lab op gebied van offshore metingen en monitoring komt duidelijk tot uiting Frank Coenen

45

De grootste klimaatkamer van Europa Het OWI-Lab installeerde in de Haven van Antwerpen zijn testfaciliteit met een unieke klimaatkamer om windturbineonderdelen te testen en valideren. In deze enorme kamer kunnen verschillende klimaatsituaties nagebootst worden, waardoor het mogelijk is componenten onder extreme temperatuursomstandigheden te testen. De temperatuur in de klimaatkamer kan variëren tussen min 60 en plus 60 °C.

Nood aan infrastructuur Windturbines worden steeds vaker gebruikt op zee en op land op locaties met extreme weersomstandigheden. Daarom eisen turbinefabrikanten van hun toeleveranciers robuuste en betrouwbare componenten, die in alle omstandigheden efficiënt blijven werken. De klimaatkamer maakt het mogelijk om systeemtesten onder extreme en controleerbare condities uit te voeren op grote en zware componenten, zoals tandwielkasten, transformatoren, generatoren en hydraulische units. Op die manier zal OWI-Lab bijdragen tot het verhogen van de betrouwbaarheid en robuustheid van de windturbines. Van betekenis op Europese schaal is de combinatie van omvang en maximaal gewicht die getest kan worden in de klimaatkamer. De binnenafmetingen bedragen 10 m x 7 m x 8 m (LxBxH), waardoor men er componenten tot meer dan 150 ton kan testen. Bovendien werd geïnvesteerd in een specifieke

46

De klimaatkamer in facts & figures • Gelegen in de Antwerpse Haven • Unieke infrastructuur in Europa • Focus op grote en zware (turbine-) componenten van meer dan 150 ton • Temperatuurbereik: -60 °C tot +60 °C • Afmetingen: 10 m x 7 m x 8 m (LxBxH) • Mogelijkheid tot mechanische en elektrische testen

testbank om tandwielkasten aan te drijven bij extreem lage temperaturen, met als doel koude-starttesten uit te voeren. Ook elektrische testen kunnen uitgevoerd worden in de klimaatkamer. Het testlabo zal gebruikt worden door Belgische en Europese fabrikanten uit de windindustrie en wil op deze manier de innovatieve windenergiesector van Vlaanderen op de wereldkaart plaatsen. De afmetingen en het maximale gewicht van de klimaatkamer maken dat de faciliteit erop voorzien is om onderdelen van de toekomstige 10 MW-windturbines te testen. Momenteel beschikken de state-of-the-art windturbines over 6,5 MW vermogen per pyloon.

47

cases I-movix Space Applications Services Psychomed Provan laborex Physiol Flexiways Stas Varies Belparts 48

Een nieuwe camera voor I-Movix I-Movix heeft een nieuwe camera ontwikkeld en deed daarbij een beroep op Sirris voor het design van de behuizing en de thermische optimalisatie van de elektronica. I-Movix ontwikkelt digitale hogesnelheidscamerasystemen waarmee gedurende een korte tijd slowmotionbeelden van hoge kwaliteit kunnen worden gerealiseerd, met name wanneer sportevenementen worden gecoverd. Het bedrijf had in 2008 al een beroep gedaan op Sirris om een kap voor de camera te ontwikkelen en een aantal behuizingen om er de elektronische componenten in onder te brengen. Het product is inmiddels geëvolueerd en I-Movix heeft een nieuw en compacter cameralichaam gekocht, waarin de specifieke elektronica, die intussen ook is geëvolueerd, moet worden ondergebracht. Omdat de bestaande camera in mechanisch gelast metaal was uitgevoerd, was het onderhoud een moeilijke zaak. Een nieuw ontwerp drong zich op om de ergonomie en de

compactheid van het systeem te optimaliseren. Ook nu werd een beroep gedaan op Sirris om het nieuwe omhulsel te ontwikkelen. Het probleem was vooral van thermische aard, omdat de elektronica efficiënt moest worden gekoeld. In een eerste fase werden de warme zones gevisualiseerd met behulp van een thermische camera. De resultaten werden bevestigd en verfijnd door middel van sensormetingen. Vervolgens werden die gegevens ingevoerd in een programma voor de thermische simulatie van de behuizing, zodat de ventilatoren die de warmte moeten afvoeren optimaal konden worden gepositioneerd. Op basis van die elementen en rekening houdend met het feit dat de look van het systeem een heel belangrijk punt in het bestek vormde, werd voor de fabricagetechniek een gemengd concept toegepast. - vacuümgieten voor bepaalde structuurelementen, de bevestigingen van de connectoren enz. - een kap in aluminiumplaat.

Bijzondere aandacht werd besteed aan de ergonomie van het geheel en aan de bereikbaarheid van de componenten met het oog op een vlot onderhoud. Op een vakbeurs stelde I-Movix verschillende prototypes in gesinterd en gelakt polyamide voor. Om rekening te houden met de ontwikkelingen die tegelijk in de elektronica plaatsvonden, waren twee iteraties noodzakelijk. Vervolgens werden vijf prototypes in goed materiaal gegoten en in het veld gebruikt om definitief te worden gevalideerd. Alle ontwikkelingen vonden plaats binnen een zeer strak tijdschema. De nieuwe X10-camera presteert uitstekend en is een groot succes. Intussen is I-Movix al nieuwe projecten met Sirris gestart. 49

Space Applications Services verlaagt gewicht en kosten van onderdelen van een gerobotiseerde arm met dertig percent Space Applications Services biedt innovatieve oplossingen en systemen voor de ruimtevaartmarkt uitwerkt. Het bedrijf heeft een gelede-armexoskelet ontwikkeld met on-board elektronica, zodat onder meer naar de operator de reactiekrachten worden teruggekoppeld die een op afstand bediende robot ondervindt. Jammer genoeg bleek het prototype te zwaar. Het bedrijf nam daarom contact op met Sirris om de structuur te verlichten en tegelijk de prestaties, de starheid in het bijzonder, te vrijwaren. Daarnaast was het ook de bedoeling om de fabricagekosten te drukken. Eerst deelde Sirris het systeem op in componenten. Vervolgens werden twee specifieke componenten herontworpen: een ‘elleboog’-element, dat de draaibewegingen mogelijk maakt, en een ‘schuif’-element waarmee het mechanisme aan de arm van de operator wordt aangepast. Voor het elleboogelement had Space Applications Services de krachten in kaart gebracht naargelang 50

van de potentiële belasting van de component. Door Sirris uitgevoerde eindigeelementensimulaties van de maximale krachten boden een uitgangspunt voor een topologische optimalisering. Dit proces bestond erin dat, uitgaand van een toelaatbaar element, waar minder materiaal mogelijk was, materiaal werd ‘weggenomen’ en tegelijk de starheid werd gemaximaliseerd. Het gaat dus om een automatisch proces, waarbij de best mogelijke geometrie voor een vastgelegde hoeveelheid materiaal wordt bepaald. Om een goed compromis tussen starheid, prestaties en gewicht te bereiken, werden verschillende materialen beoordeeld. Het resultaat was een sandwich van geplooide aluminiumplaat met een 3D-kern in

gesinterd polyamide via additive manufacturing. De geplande kleine reeksen van onderdelen maken deze technologie voordelig. Het schuifmechanisme was oorspronkelijk vrij complex, maar zijn bewegingsfuncties moesten absoluut worden behouden. Deze component werd op een meer conventionele manier geoptimaliseerd. De dimensionering van de elementen en de assemblages werd geoptimaliseerd naargelang van de toelaatbare spanningen en vervormingen en er werden nieuwe materialen gekozen, met name op basis van commercieel beschikbare producten. In beide gevallen heeft de optimalisatie van de componenten het mogelijk gemaakt om het gewicht en de kosten ervan met dertig percent terug te dringen.

Een compact relaxatiesysteem voor Psychomed Psychomed heeft audiovisuele stimulatoren geïntegreerd in een brilmontuur. Sirris heeft het bedrijf geholpen om dit draagbare relaxatieapparaat bijzonder compact te maken. Psychomed is een kmo gespecialiseerd in technologie voor stressmanagement. Het bedrijf biedt al vele jaren stereo-opnames met therapeutische eigenschappen aan en kreeg de ingeving om audiovisuele stimulatoren te integreren in brilmonturen, met een draagbaar relaxatieapparaat als resultaat. Om zijn innovatie concreet vorm te geven, deed Psychomed een beroep op Sirris om het audiosysteem, de micro-optica en de elektronica op een heel compacte manier te integreren. Sirris ontwikkelde en realiseerde de prototypes van de optische componenten (verspaning en coating) en de monturen (uit gesinterd PA, en de afwerking). Vervolgens tekende het collectief centrum de matrijzen uit

om het product te industrialiseren en werkte het een strategie uit voor de integratie en de montage van de componenten.

ke frequentie, muziek en vocale boodschappen, afhankelijk van de weg te nemen stress.

Zo beschikte Psychomed over functionele prototypes om verder te gaan. De eerste relaxatiesystemen werden in september 2012 op de markt gebracht. Vandaag biedt de ‘PSiObril’ een relaxerende combinatie van kleurenstimulatie, pulserende beats met een specifie51

Provan voert drastische doorlooptijdverkorting door in de productie Metaalverwerkend bedrijf Provan wil zich onderscheiden van zijn concurrenten met zeer korte levertijden en schakelde hiervoor over op quick response manufacturing (QRM). Het bedrijf wist hiermee enkele opvallende successen te boeken. Zo schakelde het voor de productie van kachels over naar een celconfiguratie, waarin de verschillende bewerkingen elkaar snel opvolgen. Het kon de doorlooptijd reduceren van zo’n vier weken naar maar liefst drie dagen. Het Genkse Provan is gespecialiseerd in las- en plaatwerk en produceert als toeleverancier onder andere kachels. Deze kachels bestaan uit 130 verschillende onderdelen en dienden per 15 sets op vijf weken tijd te worden geleverd. Provan produceerde deze kachels via een batchproductie van 60 sets en de doorlooptijd van zo’n batch was 3,5 à 4 weken (lasersnijden, plooien, lassen en klaarmaken voor levering). Aangemoedigd door deze vlotte samenwerking wilde de klant 52

daarom ook twee andere modellen laten fabriceren en de levertermijn verkorten tot drie weken. Provan vreesde echter voor problemen met de doorlooptijd en de beschikbare magazijnruimte door het toegenomen aantal productvarianten. Provan ging op zoek naar een alternatieve productiewijze. Ben Proesmans, CEO bij Provan: “We hadden al ervaring met lean, maar door de grote variatie bleek dit niet de meest geschikte strategie. Via een infosessie van Sirris maakten we kennis met QRM. Om de methode beter te leren kennen volgden we ook een materclass rond QRM.” Sirris-expert Pascal Pollet vult aan: “De quick response manufacturing-strategie is gericht op het radicaal reduceren van de doorlooptijd. QRM werd specifiek ontwikkeld voor bedrijven die met kleine productseries werken en een groot aantal productvarianten op de markt brengen.” Het bedrijf koos voor de opzet van een QRM-cel. In een QRM-cel worden

de machines die nodig zijn om de verschillende kachelmodellen te maken fysisch samengebracht. Hierdoor is er minder transport nodig op de werkvloer en konden de producten voortaan per 15 sets (in plaats van 60 sets) worden gemaakt. In een QRM-cel bepalen de medewerkers overigens zelf de workflow. Hierdoor verdwijnt een groot deel van de planningscomplexiteit en is er minder administratief werk. Proesmans: “Het duur-

de enkele maanden vooraleer we zagen hoe we QRM konden toepassen, maar de uiteindelijke overschakeling gebeurde vlot op slechts drie dagen tijd. De medewerkers zagen onmiddellijk de voordelen van de aanpak en waren dus snel overtuigd.”

Karretjes en gekleurde vlaggetjes Bijzonder opvallend aan de QRM-implementatie bij Provan is het veelvuldig gebruik van visuele elementen, waardoor

de complexe stromen binnen de cel vlekkeloos kunnen verlopen. Ben Proesmans: “Voor de assemblage van één kachel zijn 130 componenten nodig. Om een dergelijke complexiteit binnen de cel visueel duidelijk en overzichtelijk te maken, maken we gebruik van kleuren. Onderdelen worden met karretjes in de cel getransporteerd. De karretjes worden voorzien van gekleurde vlaggetjes, waarvan de kleuren en volgorde ervan de verschillende bewerkingsstappen aangeven en de volgorde waarin deze moeten gebeuren. Dankzij deze werkwijze kan de complexe assemblage feilloos plaatsvinden, zonder gebruik te maken van een computersysteem.” Drastische doorlooptijdverkorting Dankzij de overschakeling naar een productiecel kon de workflow volledig zelfsturend worden gemaakt, waarbij de medewerkers zelf de verantwoordelijk kregen. Detailplanning was hierdoor niet meer nodig en geen tot weinig aansturing was nog vereist. Daarnaast was de betrokkenheid van de medewerkers veel hoger.

De doorlooptijd van 15 sets kon worden teruggebracht van 3,5 à 4 weken naar 3 dagen, wat neerkomt op een doorlooptijdreductie van zo’n 85 procent!

Ook het inpakken, wat voorheen een dag in beslag nam, kon met de helft worden teruggeschroefd. Bovendien kunnen klantwijzigingen al bij de eerstvolgende productie gebeuren en blijft er geen grote voorraad aan onderdelen liggen, waardoor een besparing op voorraadruimte van meer dan 600 m2 kon worden gerealiseerd. De klant kon voortaan rekenen op de gewenste levertermijnen van drie weken, waardoor deze op zijn beurt sneller kan reageren op vragen van

klanten. Bovendien blijkt ook de kwaliteit van de producten verbeterd. Ben Proesmans: “QRM is een continu proces, dus we blijven ook in de toekomst constant verbeteren en vereenvoudigen. Zo implementeren we nu een digitaal POLCA-systeem (Paired-cell Overlapping Loops of Cards with Authorization). Ook voor deze ingreep kunnen we rekenen op de steun en kennis van Sirris.”

Ben Proesmans

53

Laborex ontwikkelt milieuvriendelijk industrieel reinigingssysteem Laborex is gespecialiseerd in het ontwerp en de productie van installaties voor het reinigingen van industriële onderdelen. Gezien milieuaspecten en de hieraan verbonden economische aspecten voor de industrie steeds belangrijker worden, wilde het Olense bedrijf een nieuwe milieuvriendelijke wasinstallatie ontwikkelen om ‘bogies’ (draaistellen) van treinstellen te reinigen. Laborex deed hiervoor een beroep op Sirris, dat de onderneming al enkele jaren begeleidt bij innovaties.

54

Sirris hielp Laborex in dit project bij enkele aspecten. Paul Lamsens, business development & innovation manager bij Sirris, legt uit: “Sirris hielp Laborex bij de voorbereiding van het project en het opmaken van een coherent innovatieplan. We verleenden daarnaast ook advies bij het uitwerken van een globaal concept, waaronder het geïntegreerde veiligheidsconcept, en stonden in voor de studie en optimalisatie van het energieverbruik. Dit omvatte het kwantificeren van de voordelen op het gebied van

duurzame technologische ontwikkeling - de volledige DTO-berekening – en de berekening van warmtewisselaars.” Aanzienlijke milieuvoordelen Dankzij de ontwikkeling van de nieuwe wasinstallatie kon Laborex enkele belangrijke milieuvoordelen realiseren en bovendien liggen de jaarlijkse gebruikskosten aanzienlijk lager voor de klanten. Wim Kuysters, zaakvoerder van Laborex:

“Niet alleen zijn we technologisch een hele stap vooruit gegaan,

met deze innovatie gaan economische en ecologische voordelen stevig hand in hand.” Het waterverbruik van de wasinstallatie kon drastisch worden beperkt, omdat de dampen worden afgezogen en terug gecondenseerd. De hoeveelheid te verwerken afval is minimaal, gezien het proceswater permanent wordt gefilterd en geconditioneerd. Op die manier kan men lange tijd probleemloos in een gesloten circuit werken. Enkel een vaste fractie van de vervuiling moet worden afgevoerd. Het volume hiervan is echter

zeer gering. Bijgevolg is er ook weinig transport - en dus minder hieraan verbonden transportkosten – om dit afval te verwijderen nodig. De reiniging gebeurt mechanisch, waarbij de temperatuur van het proceswater beperkt is tot 50 °C en er worden alleen milieuvriendelijke reinigingsproducten ingezet. Niet alleen is de wasinstallatie een economisch interessante investering omwille van de geringe operationele kosten - energie, water, reinigingsproducten en het verwijderen van de afval, daarnaast werd ook de capaciteit verdubbeld

ten opzichte van de vorige wasinstallatie, terwijl de benodigde bedrijfsoppervlakte gehalveerd is en het intern transport nu automatisch gebeurt in plaats van manueel. Ondertussen is er al een installatie operationeel bij de NMBS in Mechelen.

Laborex werd voor zijn ontwikkeling tijdens de uitreiking van de Kempense Innovatie Awards bekroond als laureaat van de Innovatie-award 2012 in de categorie kleine tot en met grote ondernemingen.

55

Physiol ontwikkelt microgegoten optische lenzen PhysIOL ontwikkelt samen met Sirris een nieuw procedé om soepele intra-oculaire lenzen te produceren op basis van een innoverend materiaal. PhysIOL in Luik produceert intra-oculaire lenzen (IOL’s) om staar te behandelen. Die lenzen worden ook steeds vaker voorgeschreven om zware gezichtsproblemen zoals sterke bijziendheid te corrigeren. Het intra-oculaire implantaat, met een diameter van ongeveer 10 mm, bestaat in het algemeen uit twee delen: een optisch deel om goed te kunnen zien en een deel om de lens in het oog te positioneren en op haar plaats te houden. PhysIOL was op zoek naar technologische oplossingen om de incisie waarlangs het centrale deel van de lens wordt weggehaald en de lens geïmplanteerd kleiner te maken en tegelijk de chirurgische ingreep eenvoudiger en veiliger te laten verlopen. Intra-oculaire lenzen worden gewoonlijk ge56

fabriceerd via draaien en frezen. Dit microverspaningsprocedé heeft echter heel wat beperkingen, in het bijzonder wanneer wordt gewerkt met het soepele vernette polymeer dat PhysIOL recent heeft ontwikkeld.

Het bedrijf deed een beroep op Sirris om een techniek te ontwikkelen waarmee IOL’s in één gang kunnen worden geproduceerd via een in situ reactie en microgieten van het materiaal. Sirris heeft een aanzienlijke bijdrage geleverd tot het ontwerp en het microverspanen van gereedschappen en het aanwenden van de ma-

terialen die in het kader van dit project zijn ontwikkeld met technieken die de optimale replicatie van microdetails en oppervlakken van optische kwaliteit garanderen. Bovendien konden dankzij de metrologische competenties van Sirris, waaronder contactloze driedimensionale optische microprofilometrie, de afmetingen in iedere fase van de ontwikkeling nauwgezet worden gecontroleerd. De competenties die in het kader van dit project werden verworven, worden benut in verschillende micro-optische toepassingen waaronder een nieuw project in samenwerking met PhysIOL.

Een efficiënte steunplaat voor de manipulatie van spuiten bij Flexiways Het productietempo van vaccins ligt vandaag zo hoog dat de productiemachines moesten worden herzien. Lange tijd echter konden de posten stroomopwaarts en stroomafwaarts (laden, palletiseren) niet volgen. Bijgevolg werd discontinu gewerkt, zodat de machines konden worden geladen en ontladen. Flexiways, een zeer kleine onderneming (zko) voornamelijk actief in het ontwerp van systemen voor de farmaceutische industrie, had besloten om een nieuw concept van steunplaat te ontwikkelen waarmee spuiten in om het even welke positie kunnen worden gebracht en waarmee een antwoord wordt geboden op de problemen die met het bestaande materiaal worden ondervonden (sterilisatie, etikettering, markering, toevoeging van diverse onderdelen …).

Flexiways richtte zich tot Sirris om het product te ontwikkelen op basis van een predesign, om het materiaal en de productie-

technologie te kiezen die het meest geschikt zijn en om een proefserie van tweehonderd stuks te realiseren. Na het opstellen van het bestek werden de onderdelen – steun, deksel en doos – aangepast en geoptimaliseerd aan de hand van een structuurberekening en een spuitgietsimulatie. Er werd een vergelijking uitgevoerd van de sterkte bij het stapelen van dozen van bestaande modellen, die positief uitviel voor het nieuwe concept.

de kon Flexiways zijn product voorstellen aan zijn klanten. Daaruit kwamen nog andere vragen voort, zoals de compatibiliteit van de elementen met de bestaande modellen en met de huidige productielijnen. Nieuwe prototypes stelden Flexiways in staat om door te gaan. Het bedrijf heeft een octrooi op het concept genomen en inmiddels komen de eerste bestellingen van zijn Krysalid-assembly’s binnen.

Sirris berekende ook de kosten van de verschillende componenten en van hun varianten. Aan de hand van prototypes in gesinterd polyami57

Stas reduceert brandstofverbruik dankzij aerodynamisch trailerontwerp Gedreven door ecologisch engagement en stijgende brandstofprijzen, groeit ook in de transportsector de interesse voor milieuvriendelijke ontwikkelingen. Als innovatief bedrijf wilde STAS, producent van aluminium opleggers voor vrachtwagens, als eerste inspelen op deze trends. Daarom werd een R&D-project opgestart met de bedoeling een nieuwe trailer te ontwikkelen uit lichte materialen en met een aerodynamische vorm, om zo een lager brandstofverbruik te realiseren. Via een consortium met ontwerpbureaus, subsidieadviesbureau Subsidiaal, Flanders’ Drive en Sirris zocht STAS naar een optimaal aerodynamisch ontwerp. Sirris en Flander’s Drive stonden hierbij in voor de technische zijde. Flanders’ Drive onderzocht de haalbaarheid van verschillende verbindingstechnieken en materialen, terwijl Sirris zich ontfermde over de berekeningen van de aerodynamica. De luchtweerstand van de trailer speelt een aan58

zienlijke rol bij het brandstofverbruik en door deze te reduceren zal ook het verbruik lager liggen. Om tot een zo aerodynamisch mogelijk ontwerp te komen, is het cruciaal de zones waar de luchtweerstand het grootst is te identificeren en op deze plaatsen aanpassingen te realiseren.

STAS beschikte over een C F D - s o ft wa re p a k ke t , maar niet over de diepgaande expertise die nodig is om realistische simulaties uit te voeren. Sirris heeft de nodige kennis in huis en zorgde voor de nodige ondersteuning om waarheidsgetrouwe CFD-simulaties te kunnen uitvoeren.

Realistische simulaties met CFDanalysesoftware

Rahul: “Eerst stelden we op basis van experimentele luchtweerstandcoëfficiënten, die beschikbaar zijn in de literatuur een benchmark-model op. Vertrekkende van de benchmark stelden we een CFD-model op van een trailer in een windtunnel. We onderzochten ook verschillende varianten van de mesh, om tot een resultaat te komen dat zo dicht mogelijk aanleunt bij de experimentele waarden.”

Rahul Ekatpure, expert in virtual engineering bij Sirris: “Normaal wordt

een dergelijk onderzoek in windtunnels uitgevoerd, maar dankzij de recente verbeteringen in software en hardware is het mogelijk met computational fluid dynamic-software (CFD) de luchtstromingspatronen rond de trailer te bestuderen en optimaliseren. Dankzij stromingssimulaties zijn we in staat de onderzoekskosten te drukken en een kortere doorlooptijd voor de ontwikkeling van nieuwe producten te realiseren.”

Zo leerden de experts bij STAS een realistisch CFD-model opstellen, meshing en de resultaten van de simulaties correct interpreteren. Daarnaast hielp Sirris hen deze verworven kennis in hun software implementeren. Zo kreeg

STAS een duidelijker beeld van de luchtweerstand, luchtsnelheden en drukvallen. Aangepaste geometrie resulteert in aerodynamisch design Bram Lernhout, directielid bij STAS: “Dankzij de simulaties konden we de kritische zones identificeren en op zoek gaan naar een optimale vorm voor de trailer, rekening houdend met specifieke eisen waaraan zo’n oplegger moet voldoen: volume, gewicht, standaardafmetingen, mogelijkheid tot kippen, ... Ook werd een patentonderzoek uitgevoerd.” Na evaluatie van de verschillende voorstellen, ging STAS voor aanpassingen aan de voor-, achter-, boven- en onderzijde van de trailer. Om bestaande elementen

die weerstand veroorzaken te kunnen weghalen, bleken extra ingrepen nodig. Zo motoriseerde men het afsluiten van het bovendekzeil, om een loopvlak aan de voorzijde te kunnen elimineren. Verder ging er bij het herontwerp ook aandacht naar de materiaalkeuze, verbindingstechnieken en productieprocessen, om tot een zo licht mogelijke oplossing te komen.

Het resultaat was een aerodynamisch ontwerp met een verminderde luchtweerstand van 15 procent. Dit vertaalde zich in een gesimuleerde verlaging van het brandstofverbruik met 7 tot 10 procent, terwijl laden en lossen van de oplegger nog altijd makkelijk is. Bram Lernhout besluit: “Testresultaten op het prototype bevestigden de potentiële brandstofbesparing bij gebruik voor transport over langere afstand. Zo is voor een transporteur op jaarbasis een besparing tot enkele duizenden euro’s haalbaar, terwijl ook de CO2-uitstoot per voertuig substantieel gereduceerd wordt.”

59

De variabiliteit in software-intensieve systemen onder de Europese loep: VARIES VARIES is een Europees project om ‘u’ tegen te zeggen. Een R&D-effort geschat op 100 mensjaren. Aangepakt met 23 partners uit 7 landen. Voor een budget van 13,2 miljoen euro, te spreiden over een termijn van 3 jaar. En wat meer is: het grootste deelnemersconsortium is Belgisch. Ook de lead zit bij een Belgisch bedrijf: Barco, meer bepaald. Sirris biedt ondersteuning op meerdere vlakken. “Van software wordt vandaag aangenomen dat die ‘customized’ wordt: geknipt op maat van de klant,” vertelt Olivier Biot, technologisch adviseur bij Sirris. “Dat geldt ook voor de producten die software bevatten. Uit onze bedrijfscontacten met software-intensieve spelers, stelden wij enkele jaren geleden al vast dat er nood was aan informatie over het optimaal omgaan met variabiliteit in software-intensieve systemen.” Trouwens, niet alleen de klant stuurt aan op het maken van nieuwe 60

varianten. Ook de ingezette ICT-technologieën zelf evolueren zeer snel, waardoor de meeste van deze producten continu moeten worden aangepast. De flexibiliteit van software laat toe zeer complexe logica en ingewikkelde berekeningen in een product te implementeren. Elke wijziging hieraan vergt echter een grondige analyse van de impact. Bij kritische of gecertificeerde systemen moeten de aspecten veiligheid, normen en regelgeving bij elke wijziging grondig worden geauditeerd. Het maken van varianten is dus enerzijds complex, duur én ambitieus; anderzijds blijkt het vandaag een noodzakelijk kwaad. Olivier Biot: “Verschillende spelers worstelen met de vraag hoeveel varianten ze van hun product op de markt kunnen of moeten brengen – en hoe ze de complexiteit die daaruit voortvloeit optimaal kunnen beheren. Precies die onderzoeksvraag hebben wij op Europees vlak gelanceerd, naar aanleiding

van een project call.” Concrete doelstellingen in een abstract project De interesse bleek groot, niet alleen vanuit Europa, maar ook bij potentiële partners. Na het afstemmen en afbakenen van de scope, werd het project in 2012 gelanceerd door 23 Europese partners uit 7 landen. “Vermits de vraag initieel van bij ons kwam, konden wij zeer snel vier bedrijven samenbrengen die een concreet antwoord wilden op deze abstracte vraagstelling. Softkinetic Sensors, Macq, Spicer en Barco stapten meteen in. Naast Sirris doen ook andere Belgische onderzoeksinstellingen mee: FMTC en Vlerick”, aldus Olivier Biot. Daarmee is het Belgische consortium meteen het grootste. Bovendien besliste Barco – met de ondersteuning van Sirris – het project te trekken. “Onze do-

minante positie laat ons toe om het project te sturen en ervoor te zorgen dat het onderzoek tegemoet komt aan de vereisten van de Belgische deelne-

mers, en bij uitbreiding aan de vereisten van onze lidbedrijven.” In mei werd het project boven de doopvont gehouden tijdens een eerste projectmeeting in Helsinki. De doelstellingen zijn drievoudig. “Ten eerste willen we de parameters bepalen, de ‘variability drivers’ die toelaten een doordachte beslissing te nemen over een nieuwe variant. Ten tweede willen we een variabiliteitsarchitectuur en –aanpak voorstellen. En ten slotte streven we ernaar een geïntegreerd en continu variabiliteitsbeheer te bieden gedurende de hele productlevenscyclus.” Rond die drie doelstellingen werden zeven werkpakketten gedefinieerd. Grote voordelen voor grote én kleine spelers Intussen zit het eerste van de drie werkingsjaren – en vier internationale projectmeetings – erop. “In mei 2012 zijn we van start gegaan. In eerste instantie werden vooral de researchagenda’s beter op elkaar afgestemd. Maar eigenlijk is deze eerste fase zeer interessant voor andere redenen. De 23 partners ontdekken wie wat inbrengt, wat ze concreet verwach-

ten, en leren elkaar kennen in een atmosfeer die beschermd is door pragmatische non-disclosure-agreements. Dat laat toe de kiemen te leggen voor nieuwe onderzoeksprojecten of voor commerciële samenwerking op lange termijn.” Olivier Biot vervolgt: “Bovendien zijn de eerste inzichten die uit het project naar voor kwamen veelbelovend. En het consortium is bijzonder enthousiast.” Als grote speler kende Barco uiteraard het klappen van de zweep al. Voor hen is de doelstelling van dit project vooral om hun supply chain te optimaliseren: zij willen de diversiteit van hun producten en componenten in verschillende niches zo efficiënt mogelijk beheren.

“Ook voor de kleine spelers is dergelijke projectdeelname een enorm verrijkende ervaring. In die zin vinden wij het bij Sirris bijzon-

der belangrijk om hen hierin te kunnen meenemen en hen gedurende het ganse project optimale ondersteuning te bieden,” aldus Olivier Biot. Ambitieus plan ten voordele van vele bedrijven “Trouwens, dit project is niet alleen verrijkend voor de groep van deelnemers. We delen onze inzichten ook met andere geïnteresseerde lidbedrijven. Zo stuurt Sirris aan op de oprichting van een Center of Innovation Excellence, dat bedrijven concrete antwoorden kan bieden over deze abstracte problematiek. Zodat we bedrijven ook proactief kunnen helpen met een kortere timeto-market en een hogere productiviteit.” Een ambitieus plan dus, dat mikt op een grote meerwaarde.

61

Belparts kiest voor permanente innovatie Medio de jaren 80 zag Belparts het licht. Het bedrijf startte als onafhankelijke distributeur van onderdelen voor gebouwenautomatisatie, meer in het bijzonder voor de verwarmings- en koelinstallaties. Vanaf het tweede jaar al evolueerden de activiteiten: de onderneming breidde haar aanbod uit met de assemblage van componenten. Vandaag ontwikkelt en produceert de onderneming eigen oplossingen en wordt het gamma aangevuld met unieke combinaties van veldcomponenten, die ook onder de merknaam Belparts® worden verdeeld. Klanten van de onderneming realiseren niet alleen een verhoogd comfort, maar genieten ook een substantiële energiebesparing. “Innovatie zit ons in de genen”, vertelt Jan Ulens, die het bedrijf overnam van zijn vader Jos Ulens. “Belparts is altijd een echt ingenieursbedrijf geweest, met medewerkers die gek zijn op techniek en die niet liever willen dan hun spitse ideeën te lanceren op de 62

markt. De eerste 20 jaar hebben we enerzijds gefocust op het verfijnen van onze oplossingen, anderzijds hebben we kennis opgebouwd van de marketing ervan.”

willen ontwerpen en vermarkten.”

Blik op de toekomst

immers een logische consequentie dat Belparts zal blijven streven naar toegevoegde waarde. En dus zal blijven innoveren.”

Halverwege de jaren 2000 kwam het bedrijf op een kantelpunt. Jan Ulens: “Onder begeleiding van externe consultants richtten we ons naar 2020. Waar willen we naartoe? Wat zijn mogelijke ontwikkelingen en welke richting willen we volgen? Een van de lijnen die we toen hebben uitgezet, is dat we wel degelijk onafhankelijk willen blijven: dat we onze eigen producten

Bart Verlinden, expert Business Development bij Sirris, vult aan: “Die optie is bepalend voor de onderneming. Het is

“Sindsdien werken we op twee sporen,” vervolgt Jan Ulens. “Enerzijds zorgen we ervoor dat onze bestaande business gesmeerd loopt in onze thuismarkten, de Benelux en Frankrijk. Anderzijds bespelen we nieuwe klanten zowel in onze

thuismarkten als op nieuwe markten – zoals in het VK en Scandinavië – met nieuwe technologie. Belparts werkt actief aan de uitbouw van haar distributiekanalen in Europa.” Twee handen op één systeem Vanaf 2008 ontwikkelde Belparts ‘Dynamic Flow Networking’: een totaal nieuw concept voor HVAC (Heating, Ventilation & Air Conditioning) in grote gebouwen. Met Dynamic Flow Networking reikt de onderneming de gebouwbeheerder een unieke tool aan die de instelling en de werking van de HVAC-installatie fijnmazig visueel voorstelt en toelaat om in te grijpen waar zich problemen voordoen. Op die manier kunnen de twee klassieke pijnpunten in de HVAC-installatie worden aangepakt en geoptimaliseerd: het comfort en het energieverbruik. Alle veldcomponenten die Belparts aanbiedt, passen in dit vernieuwende concept. Jan Ulens: “Sirris is voor

ons dan ook een belangrijke partner sinds lang. We doen een beroep op de organisatie voor tal van kleine

en grote vragen. We genoten bijvoorbeeld aanzienlijke kennisoverdracht bij de ontwikkeling van onze ‘FMEA’ of Failure Mode Effect Analysis, waarmee we nagaan wat er kan fout gaan bij het design en het gebruik van onze oplossingen. Daarnaast kregen we van Sirris gespecialiseerde ondersteuning voor het opzetten van een montage-inrichting, voor het ontwikkelen van state-of-the-art productiemethodes in een one piece flow, het uitwerken van de montage-instructies, het uitdenken van specifieke montagekalibers, enz. Zelfs voor het zeer specifieke probleem van het testen op lekkage van onze producten werd, in samenwerking met Sirris, een innovatieve oplossing uitgewerkt. We kregen ook ondersteuning in de verschillende aspecten van productieoptimalisatie en de typische processen waarin wij geen ervaring hadden.

Jan Ulens

Innoveren is evangeliseren Belparts groeide in de loop der jaren uit tot een bekende marktspeler en staat intussen aan de top in de productie en ontwikkeling van H VAC - co m p o n e nt e n . Jan Ulens: “We werken gestaag verder aan ons gamma en aan onze reputatie. Maar we zijn actief in de bouwsector, alom gekend om zijn behoudsgezindheid. Voor ons is innoveren dan ook gelijk aan evangeliseren. We pakken uit met reële oplossingen voor reële problemen, we vinden onmiddellijk bijval, maar het duurt een hele tijd vooraleer men onze nieuwe oplossingen daadwerkelijk op grote schaal implementeert.”

Het is net de sterkte van Sirris dat het voor elk aspect een specialist in huis heeft.” 63

jaarrapport feiten en cijfers statutair

Feiten en cijfers Andere 8%

Projectsubsidies 42%

Lidgelden 19%

Verdeling inkomsten %

k euro

31%

7.828

Lidgelden

19%

Projectsubsidies

42%

10.587

Totaal OPBRENGSTen

100%

€ 24.915

Facturatiediensten Andere

8%

4.694

Facturatiediensten 31%

1.806

Bijdragen aan derden 2%

Kosten 29%

Onderaannemingen 6%

Verdeling kosten k euro

6%

1.597

Personeelskost

56%

Bijdragen aan derden

2%

Onderaannemingen Kosten

29%

Totaal KOST

100%

Afschrijvingen

66

%

7%

13.731 584

7.033

1.683

€ 24.628

Personeelskost 56%

Afschrijvingen 7%

Verdeling subsidies In k EUR

Subsidiebron / instantie / jaar Brussel

Vlaanderen

Wallonië

2008

792,07

Europese Unie

5.309,18

330,60

362,51

712,83

TOTAAL

924,23

4.480,11

3.563,38

Federaal

2009

9.878,99

4.161,75 645,69

11.403,36

2010

949,06

6.375,12

4.047,42 302,37

1.418,82

13.092,79

2011

756,80

6.013,27

3.874,76 417,37

841,07

111.903,27

2012

782,25

5.143,32

2.794,14 487,17

1.380,04

10.586,91

Subsidies per overheid

n 2008 n 2 009 n 2010 n 2 011 n 2012

6000 k€

5000 4000 3000 2000 1000 0

Brussel

Vlaanderen

Wallonië

Federaal

Europese Unie

Interventies bij bedrijven 3.000 industriële interventies

1.500 verschillende ondernemingen

1.500 betalende projecten en diensten voor klanten

75%

kmo’s

1.500 gratis adviezen aan klanten dankzij publieke projectfinanciering

2,5 mio € investering in hightech infrastructuur

67

Statutair Leden van de Algemene raad Leden aangewezen door Agoria Voorzitter: Patrick Steverlynck, Bestuurder, Picanol NV, Ieper Vice-Voorzitter: Paul Soete, Gedelegeerd bestuurder, Agoria, Brussel Jean-Paul Appelman, Engine & Components Planning Manager, Caterpillar Belgium SA, Gosselies (Charleroi) Willy Boghe, Marketing Manager, Oerlikon Balzers Coating Benelux NV-SA, Sint-Truiden Yves Borlez, Electronical Manager, R-Tech SA,Liège Marnix Botte, Vice President Bell Labs Benelux, Alcatel-Lucent Bell NV, Antwerpen Patrick Candry, Director Technology and Innovation, Barco NV, Kortrijk Thierry Castagne, Directeur-generaal, Agoria Wallonie, Brussel Georges Chauveheid, Directeur R&D, FN Herstal SA, Herstal Bill Collin, Voorzitter van de Raad van bestuur, Amos SA, Angleur (Liège) Jean-Louis Dam, General Manager, JTEKT Torsen Europe SA, Strepy-Bracquegnies (La Louvière) Floriane de Kerchove, Directeur, Agoria Brussel, Brussel Wilson De Pril, Directeur-generaal, Agoria Vlaanderen, Brussel Marc de Sauvage, General Manager, Bekaert NV, B.U. Bekaert Engineering, Ingelmunster Goedele Heylen, Manager Planning & Data, Niko NV, Sint-Niklaas Rik Hillaert, Director Development Engineering, Samsonite Europe NV, Oudenaarde 68

Robert Hoekx, Operations Finance Director, Dymo BVBA, Sint-Niklaas Vincent Lekeux, Managing Director, Metakor NV, Heule (Kortrijk) François Macq, Gedelegeerd bestuurder, Macq NV, Brussel Diederik Naessens, Directeur Technologie, LVD Company NV, Gullegem (Wevelgem) Herman Van der Auweraer, Corporate Director RTD, LMS International NV, Heverlee (Leuven) An Van de Vel, Senior Manager External Research, Umicore Research, Brussel Christian Vanhuffel, General Manager, Agoria, Brussel Koen Verhaert, CEO, Verhaert New Products & Services, Kruibeke Lid aangewezen door VBO Paul Soete, Gedelegeerd bestuurder, Agoria, Brussel Leden aangewezen door de werknemersorganisaties Door het Algemeen Belgisch Vakverbond ABVV Nico Cué, Secretaris-generaal “MWB-FGTB”, Beez (Namur) Marc Lenders, Politiek-Secretaris MWB, Brussel Door het Algemeen Christelijk Vakverbond - ACV Marc De Wilde, Voorzitter, ACV-CSC-Metea, Brussel William Tailler, Studie- en vormingdienst, Sociaal-Economisch ACV-CSC Metea, Brussel

Leden gecoöpteerd door de industrie Jean-Luc Bozet, Professor aan de Université de Liège, Liège Patrick De Baets, Professor aan de UG, Gent Roger Legras, Professor aan de Université Catholique de Louvain, Louvain-la-Neuve Hendrik Van Brussel, Professor aan de K.U.Leuven, Heverlee (Leuven) Leden aangewezen door de overheid Tania De Roeck, Directeur Collectief Onderzoek & Kennisdiffusie, IWT, Brussel Hugues Dumont, Adviseur-generaal, FOD Economie, KMO, Middenstand en Energie, Brussel Eric Sleeckx, Wetenschappelijk Adviseur, IWT, Brussel Pierre Villers, Inspecteur-generaal, Ministerie van het Waals Gewest, DGO 6, Jambes (Namur) Nog aan te duiden, Ministerie van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, Dienst Onderzoek en Innovatie, Brussel Leden van de raad van bestuur Voorzitter: Patrick Steverlynck, Bestuurder, Picanol NV, Ieper Vice-Voorzitter: Paul Soete, Gedelegeerd bestuurder, Agoria, Brussel Leden Marnix Botte, Vice President Bell Labs Benelux, Alcatel-Lucent Bell NV, Antwerpen Patrick Candry, Director Technology and Innovation, Barco NV, Kortrijk

Thierry Castagne, Directeur-generaal, Agoria Wallonie, Brussel Georges Chauveheid, Directeur R&D, FN Herstal SA, Herstal Floriane de Kerchove, Directeur, Agoria Brussel, Brussel Wilson De Pril, Directeur-generaal, Agoria Vlaanderen, Brussel Marc de Sauvage, General Manager, Bekaert NV, B.U. Bekaert Engineering, Ingelmunster Marc De Wilde, Voorzitter, ACV-CSC Metea, Brussel Hugues Dumont, Adviseur-generaal, FOD Economie, KMO, Middenstand en Energie, Brussel Christian Vanhuffel, General Manager, Agoria, Brussel L eden van de directieraad Sirris Vlaanderen Voorzitter: Luc Desimpelaere, Director Innovation Programs, Barco NV, Kortrijk Leden Wilson De Pril, Directeur-generaal, Agoria Vlaanderen, Brussel Tania De Roeck, Directeur Collectief Onderzoek & Kennisdiffusie, IWT, Brussel Marc de Sauvage, General Manager, Walter Decleyre, Manager Innovation & New Product Development Bekaert NV, B.U. Bekaert Engineering, Ingelmunster Rudy Geens, R&D manager, Havells Sylvania Lighting Belgium NV, Tienen Rik Hillaert, Director Development Engineering, Samsonite Europe NV, Oudenaarde

69

Jan Leuridan, Executive Vice-President and CTO, Herman Van der Auweraer, Corporate Director RTD, LMS International NV, Heverlee (Leuven) Dominique Maes, Manager Technology, Michel Van de Wiele NV, Marke (Kortrijk) Kristof Roelstraete, R&D Manager, Picanol NV, Ieper Guido Van Den Berghe, Production Engineering Manager, Asco Industries NV, Zaventem Leden van de directieraad Sirris Wallonie Voorzitter: Michel Foucart, Voorzitter Gedelegeerd bestuurder, Technord Automation SA, Tournai Leden Jean-Paul Appelman, Engine & Components Planning Manager, Caterpillar Belgium SA, Gosselies (Charleroi) Michel Bilocq, Directeur Aankoop en Logistiek, Sonaca SA, Gosselies (Charleroi) Thierry Castagne, Directeur-generaal, Agoria Wallonie, Brussel Georges Chauveheid, Directeur R&D, FN Herstal SA, Herstal Bill Collin, Voorzitter van de Raad van bestuur, Amos SA, Angleur (Liège) Jean-François Cortequisse, Technisch Directeur, Techspace Aero SA, Milmort (Herstal) Patrick Graas, Directeur Onderzoek & Ontwikkeling, Valeo Vision Belgique SA, Meslin-l’Evêque (Ath) Yves Jongen, Gedelegeerd bestuurder Chief 70

Research Officer, Ion Beam Applications SA, Louvain-la-Neuve (Ottignies-Louvain-laNeuve) Christian Vandecasserie, Bestuurder, Aseptic Technologies SA, Isnes (Gembloux) Pierre Villers, Inspecteur-generaal, Ministerie van het Waals Gewest, DGO 6, Jambes (Namur)

Leden van de directieraad Sirris Brussel Directieraad Agoria Brussel vervult de functie Leden van de algemene directie Umberto Baraldi, Directeur Wallonië Jeroen Deleu, Directeur Brussel Herman Derache, Directeur Vlaanderen Jos Pinte, Algemeen Directeur

Verantwoordelijke uitgever Sirris, Marie-France Rousseau

Diamant Building Boulevard A. Reyerslaan 80 B-1030 Brussel/Bruxelles tel. +32 2 706 79 44 [email protected] www.sirris.be

Jaarverslag Vernieuwen is vooruitgaan

Recommend Documents