Jaarverslag Van de Voorzitter. Beste leden, Contributie NUMMER 4 JAARGANG 17 december Beste leden,

NUMMER 4 JAARGANG 17 december 2014

Van de Voorzitter

Jaarverslag 2014 Beste leden, Beste leden,

Contributie 2014 Dringend verzoek van de penningmeester. Heeft u uw contributie over 2014 reeds betaald? Ja? Dan is dat prima. Zo nee, wilt u dan per omgaande de contributie over 2014 ad € 20,00 overmaken op  rekeningnummer NL12RABO0129238759 ten name van Pomologisch Genootschap Limburg? Vriendelijk dank. Verder een tocht naar vroeger tijden. Veel leesplezier, Christien Pulles

Jaarverslag 2014 Jaarvergadering 2015

pag. 1 pag. 2

In memoriam Pomona Belgica Serums Striepke Naar Engeland, 1999 Europom 2014 Dr. Oetkers recepten, 1930 Gedicht Fruitstichting Noord-Brabant Snoeicursus Kapelle Agenda

pag. 2 pag. 2 pag. 4 pag. 5 pag. 6 pag. 6 pag. 6 pag. 7 pag. 7 pag. 8

Voor mij is het een prachtig jaar geweest om het PGL te vertegenwoordigen als voorzitter. Met veel genoegen heb ik met de leden het Pomologisch Genootschap uitgedragen bij de activiteiten die wij samen georganiseerd hebben. Samen zijn wij vaak op pad geweest om de Hoogstamfruitcultuur onder de aandacht te brengen. Tijdens deze activiteiten breidt ons werkveld steeds meer uit, her en der melden zich nieuwe leden aan die deel uit willen maken van het PGL. Door de inzet van meer PGL leden worden de lasten gelijk verdeeld binnen de vereniging, waarvoor dank. Wij zijn dit jaar weer in geheel Limburg en daar buiten actief geweest. Gedurende het jaar zijn er 17 activiteiten georganiseerd, de activiteiten zijn begonnen op 8-2-2014 bij de het snoeifeest van het IKL bij de Belletboomgaard in Vaals en de laatste was 8-11-2014 de Huberthusmarkt in Gulpen. De samenwerking met de NBS in België is dit jaar erg intensief geweest door de deelname van het PGL aan de Kersendag en EuroPom in Alden Biesen. Tijdens deze dagen hebben wij contacten gelegd met de andere Nederlandse en buitenlandse Pomologische verenigingen. Afgelopen jaar zijn wij te gast geweest bij het Streuobstfest van de NABU in Gangelt, hier hebben wij veel bekendheid gekregen via de regionale media. Dit heeft geleid dat het PGL is uitgenodigd om uitleg te geven over het PGL tijdens een vergadering van de NABU Kreiss Heinsberg. De Pruimendag in de boomgaard van Ger Graus was een van de hoogte punten van het afgelopen jaar. 25 PGL leden hebben deze Pruimendag tot een succesvolle dag gemaakt, veel positieve reacties van het publiek met de vraag om deze Pruimendag elk jaar te organiseren bij Ger in Ohè en Laak. Het komend jaar staat wederom de 1

Kersendag op het Programma bij Fons Sluijsmans wat weer een mooie activiteit gaat worden voor het PGL. De organisatie van de Fruit - Boom van het Jaar 2014 met de uitroeping in Horst aan de Maas was wederom een activiteit die veel naamsbekendheid gaf aan het PGL in Noord - Limburg. Voor het komend jaar zal deze activiteit zijn voortzetting vinden in een ander deel van de provincie. Door de uitbreiding van PGL activiteiten in het afgelopen jaar is er een steeds grotere behoefte ontstaan aan ondersteuning tijdens activiteiten. Dit is deels opgevangen door uitbreiding van actieve leden bij de werkgroepen Gastronomie, Excursies en Sap Verwerking. Er is nog altijd behoefte aan PGL leden die ondersteuning kunnen geven bij de verschillende werkgroepen. Tijdens diverse bijeenkomsten is de wens uit gesproken dat het PGL een meer educatiever rol moet gaan invullen. Door de grotere belangstelling voor de natuur en de beleving van het landschap kan ik afleiden dat het PGL zeker bestaansrecht heeft om de in de toekomst blijven te voorzien van kennis over Hoogstamfruitbomen. Door deel te nemen aan activiteiten die raakvlakken hebben met onze doelstellingen krijgt het PGL de aandacht en belangstelling die het verdient. Het ledenaantal van de vereniging is stabiel en de financiële situatie is gezond te noemen. Door de onderlinge samenwerking van de werkgroepen komt het PGL tot mooie presentaties tijdens de activiteiten in de gehele provincie. De agenda voor het komende jaar staan al enkele activiteiten ingepland in de loop van het jaar zullen er zeker andere activiteiten volgen. Ik doe een beroep op de leden om een van deze activiteiten bezoeken in de buurt van zijn / haar woonplaats. Het jaar 2014 heb ik ervaren als een bijzonder jaar met thema`s die wij centraal gesteld hebben en waar het PGL steeds verder mee aan het bouwen is.     

Het verder professioneel uitbouwen van de presentatie van de stands. Het organiseren van determinatie bijeenkomsten voornamelijk Midden en Noord – Limburg PLG gaat de jeugd meer betrekken bij komende activiteiten ( b.v. boomplantdag en bezoeken van scholen). De betrokkenheid van de leden vergroten door nieuwe ideeën te ontwikkelingen voor invulling van activiteiten. Naamsbekendheid vergroten bij instanties, gemeenten en provincie.

Voor het komende jaar 2015 wens ik ieder veel geluk en een goede gezondheid toe. Wil Ramaekers

Jaarvergadering 2015 Dit jaar was de geslaagde jaarvergadering in ‘De  biekeuke’ te Roermond. Het PGL streeft ernaar  om de locatie van de jaarvergadering te spreiden over Limburg en voor het komend jaar heeft het bestuur gekozen om de jaarvergadering in Buitenplaats Vaeshartelt te houden. Voor velen zal deze locatie bekend zijn van het Limburg Preuve Festival. In het volgende Klumpke leest u meer over deze dag waar leden elkaar kunnen ontmoeten. De datum kunt u alvast in uw agenda noteren, zondag 15 maart 2015. Wij hopen u daar allen te ontmoeten. De secretaris

In memoriam Overlijden Joep Evers Op 18 december is ons gewaardeerd PGL lid Joep Evers overleden. Joep is altijd erg betrokken geweest met het Groen en met het PGL in het bijzonder. Tijdens de activiteiten van het PGL was hij altijd erg actief in het delen van kennis over de Hoogstamfruitbomen. Joep was reeds vele jaren lid, tijdens ontmoetingen met het bestuur sprak hij de wens uit nog meer te gaan betekenen voor het PGL. Helaas is dat hem niet gegund. Het bestuur wenst namens het PGL, zijn levenspartner Iet Sijmons, familie en kinderen sterkte met dit groot verlies. Wil Ramaekers

Pomona Belgica door: Fons Sluijsmans

Hier dan eindelijk een beknopt verslag van de interessante excursie naar het Fruitstreekmuseum in Kerniel en de privé boomgaard “Pomona  Belgica” in Heist op den Berg, Itegem.                                       Na ontvangst bij Rosie en Albert Beltgens, op 31 augustus, met koffie en vlaai vertrokken we om 9:00 uur vanuit Raar naar het fruitteeltmuseum in de Haspengouw. Het onthaal en de rondleiding in 2

het museum werd verzorgd door Dhr. Dormael (een autoriteit op het gebied van hoogstamfruit in België). Voor de Pomologen was de rondgang door het museum gelijk aan een bezoek aan een snoepwinkel voor een kind.

Hierna reden we in colonne naar “Pomona Belgica”, de boomgaard van Eddy Vets in Itegem,  waar we gastvrij werden onthaald door Eddy en zijn eega. Daar kregen we een boeiende rondleiding door de bevlogen pomoloog; “Pomona  Belgica”herbergt  een 70-tal soorten Belgische appels en zo’n 250  soorten peren. De beste peer is volgens Eddy, de Seigneur d’Espere terwijl de Josephine de Malines  behalve erg lekker ook lang houdbaar is.

Een van de pronkstukken van het museum komt uit Nederlands Limburg. Het betreft de toentertijd grootste sorteermachine van fruithandelaar Jeukens uit Valkenburg. Na de rondleiding bezochten we de naastgelegen Abdij “Mariënlof.  We werden rondgeleid door een  theoloog uit Leuven die allerlei wetenswaardigheden vertelde over de Cisterciënzer zusters die hier al bijna twee eeuwen verblijven.

Om 12:00 uur moesten we de barokke kapel en sacristie verlaten omdat de zusters op dat tijdstip in de kerk bijeen kwamen om te bidden. Vervolgens reden we naar een etablissement in het centrum van Borgloon voor koffie en vlaai.

Het werd ons snel duidelijk dat deze “biologische”  pomoloog een zeer grote parate kennis heeft. Eddy teelt alle fruit biologisch. Hij stelt ook dat een boomgaard een biotoop is. Ook houdt hij er zijn eigen snoeimethode er op na. De appelbomen snoeit hij in de vorm van een appel met alleen zijtakken en geen harttak. Als onderstam van de appels gebruikt hij Bittenfelder en als tussenstam Pomme d’Or.  Echter volgens mij heeft dergelijke snoeimethode wel bezwaren. Voor het plaatsen van een ladder is er dan te weinig gevorkt hout en een te grote belasting in jaren van zware dracht van het

3

vruchthout.

Na afloop nam hij ons mee naar zijn schuur waar hij een mooie uitstalling had gemaakt van fruit uit zijn boomgaard. Het viel mij verder op dat hij in zijn biologische moestuin tussen de prei Afrikaantjes had gezaaid tegen de witte vlieg. Rond 18:00 uur verlieten we de gemeente Heistop-den-Berg waar overigens in geen velden of wegen een berg te bekennen viel. ’s Avonds was er voor de liefhebbers een  afsluitend etentje bij “De Grenadeer” in Gronsveld.    Al met al, een mooie dag met dank aan de organisatoren Rosie Beltgens en Wiel Leunissen.

Serums Striepke door: Gert van Elk Mark Daemen, eindredacteur van De Natuurgids, het Limburgse magazine voor natuur, milieu en heem liet me via bijgaande mail weten dat hij de trotse eigenaar is van een goed dragend Serums Striepke.

Nog een paar opmerkelijke uitspraken van de gastheer: Hoe langer de stelen, hoe vroeger de peren rijp zijn. Hoe zwaarder de appels, hoe beter bewaarbaar. Hij is erg tevreden over de opbrengst, maar evenzeer met de maretak die het ook buitengewoon goed schijnt te doen in zijn tuin in Schimmert. Zie ook bijgevoegde foto.

Zozeer dat hij de flessen met sap van het striepke voorziet van een erg origineel etiket dat niet alleen verwijst naar de boom , de ‘ vruchten’ , maar  evenzeer naar de door hem verwelkomde gast, de 4

‘Le Gui’ . Zoals jullie wellicht weten was dit  bestanddeel voor Ambiorix (Astrix en Obelix) het hoofdbestanddeel van zijn drankje voor onoverwinnelijkheid, en in andere culturen voor vruchtbaarheid en vitaliteit. Die laatste kwalificaties gaan in ieder geval op voor het voorgedragen Serums Striepke. Wellicht is de boom van Mark ook afkomstig van ‘de  moederboom van de Serums Striepkes’ , wie weet…

Naar Engeland Door: John Teunissen In 1999 is het PGL naar England geweest; ‘ons’  hotel hadden we te Tonbridge (Kent). We hebben o.a. Brogdale bezocht, maar ook het ‘buitenverblijf’ van Winston Churchill.

grote en uitdagende klus om om met de vele collega’s in het buitenland afspraken te maken om alles in goede banen te leiden. Ook dit jaar was dit weer het geval en op zaterdag 11 oktober was de feestelijke opening in het prachtige kasteel van Alden Biesen. Het bestuur van het PGL had in overleg met de NBS een Nederlandse afvaardiging georganiseerd. En zo waren de Limburgse pomologen er, samen met nog een drietal andere Nederlandse verenigingen; de Noordelijke Pomologen, de pomologen Noord Holland en de Friese Vereniging ‘Fruit Yn Fryslan’.  De Nederlanders brachten meer dan twee honderd verschillende soorten in met een grote lokale variëteit. Wat betreft het PGL hadden Jean Slijpen, Wiel Leunissen, Hub van Thoor en Bert Lynen al de nodige energie gestoken in de opbouw en verzorging van onze stand. Het zag er piekfijn uit.

Tegen de gevel van het kasteeltje stond een zo’n  6 meter hoge vijgenboom, met dikke vijgen. De rondleider heeft me een scheutje meegegeven; en het resultaat ziet u op de foto. De vijg heeft het goed gedaan tegen mijn zuidgevel; dit is ook het eerste jaar dat hij flink wat vijgen voortbrengt. Vooralsnog heb ik geen idee welk ras het is.

Europom 2014 door: de secretaris Europom is een jaarlijks terugkerend tentoonstelling die al sinds 1989 wordt georganiseerd en waar honderden soorten appels en peren uit heel Europa worden tentoongesteld. Europom is elk jaar in een ander land en keert om de vijf jaar in België terug. In 2014 was het de beurt aan onze Belgische zusterorganisatie, de NBS, om Europom te organiseren. Het is altijd

Het bestuur en andere leden van onze vereniging hebben gedurende de drie dagen de stand bezet en de bezoekers te woord gestaan. Het was druk, gezellig en er hebben zich nog nieuwe leden aangemeld. De belangstelling leek in vergelijking met andere jaren echter wat tegen te vallen. Ondanks dat was het een geslaagde tentoonstelling, waarbij wij als Nederlandse pomologen ons beste beentje hebben voorgezet.

5

Dr. Oetkers Recepten voor de Huisvrouw 1930 (oude spelling). Ingezonden door Wil Ramaekers Appel-Omelet Een springvorm wordt met appelschijven gevuld, dan roert men in een schotel 4 eieren, een half pond suiker tot schuim, voegt de geraspte schil van een halven citroen er aan toe, verder een half pond meel gemengd met een half pakje Dr. Oetkers Bakpoeder “ Backin “. Dit eenvoudige deeg giet men over de appels, de hitte van den oven verdeelt dit vanzelf, 1 ½ à 2 uur baktijd bij niet te sterke hitte. Als toespijs warm of koud gegeten, wordt deze eenvoudige en goedkoope omelet veel gebruikt.

Eenvoudige Fruitkoek Benoodigdheden: 500 gram bloem, 1 pakje Dr. Oetker`s Bakpoeder “ Backin “, 100 gram boter,            2 eieren, 1/8 Liter melk of room, zout naar smaak, 3 pond fruit. Wil men de koek zoeter, dan kan men er nog 100 gram suiker bij doen. Bereiding: Men roere de boter tot room, voege suiker en eieren er aan toe, benevens het met “Backin” gemengde meel en de melk. Verwerkt dit  alles tot een vaste deeg, rolt het naar believen dik of dun uit en legt het op een goed ingevetten platten vorm. Het deeg belegt men met van steenen ontdane pruimen, appelschijven of een ander fruit en bestrooit het direct na het bakken met suiker. Men bakt dit ongeveer 1 uur bij matige hitte. Dit recept is voldoende voor 2 middelmatige koeken.

Appelkoeken (zeer fijn) Benodigdheden: 125 gram boter, 125 gram suiker, 3 eieren, 200 gram tarwebloem, ¾ pakje Dr. Oetker`s bakpoeder “ Backin “, ca. 3 eetlepels  melk, 750 gram geschilde appelen (1 ½ pond). Bereiding: Men roere de boter tot room, voege daarna de suiker, eierdooiers, het met “Backin”  vermengde meel en zooveel koude melk er aan toe, dat men een gladde massa krijgt. Ten slotte roert men het stijfgeklopte eiwit erdoor en vult hiermede den ingevetten springvorm. Men belegt het deeg met de geschilde en in zes stukken gesneden appelen, bestrooid dit met suiker en bakt het ongeveer een half uur. In plaats van appelen kan men ook door gesneden ontsteende pruimen nemen.

Fruitkoek in een springvorm te bakken Benodigdheden: 200 gram suiker, 3 eieren, 200 gram meel, sap en de geraspte schil van een halven citroen,  ½ pakje Dr. Oetker `s Bakpoeder “  Backin ”, pl. m. 2 pond fruit. Bereiding: Suiker, eieren, sap en de geraspte schil van een halven citroen roert men tot schuim en voegt daaraan het met “ Backin “ vermengde meel toe. Dit deeg doet men in een ingevetten springvorm en strooit hierover ongeveer 2 pond rijpe, ontsteende kersen, boschbessen of appelschijven en bakt deze koek 1 à 1 ½ uur.

Gedicht ingezonden door Ton en Fien vd Gortmeule

De pereboom In den stillen tuin staat eenzaam, aan het einde van het pad, De oude pereboom te bloeien, laag van kroon en schraal van blad. Iedere Lente draagt hij weder, als de lucht hem overblauwt, Schaarse witte bloemen teeder, op z’n haast verstorven hout. Met zijn takken saamgeschrompeld, zie hem daar des avonds laat, In den laatsten glans gedompeld, van het licht, dat scheiden gaat. Wilde winden mochten stoeien, om zijn lichaam oud en stram, Hij bleef steeds in vrede bloeien, tot de Lente afscheid nam, En de woede van de stormen, die vernietiging begeert, Heeft de broosheid zijner vormen, in hun deemoed niet gedeerd. En zo staat hij nu voor altijd, in herinnering gebeeld, Door de wisselende glansen, der seizoenen ’t hoofd omspeeld. Afgezonderd van de velen, schraal van blad en laag van kroon, Onaanzienlijhk in zijn eenvoud, in zijn eenzaamheid zoo schoon. J.A.Rispens

5 december 1889 Noordwijk 6

Nieuwe fruitstichting in Noord-Brabant Op 9 dec. 2014 is er een oprichtingsvergadering geweest in de Philips Fruithof te Eindhoven om voor Brabant een nieuwe club voor fruit en fruitrassen op te richten. De naam wordt Stichting Fruitcultuur Brabant. Er is een voorlopig bestuur gekozen die aan de slag gaan met diverse voorstellen. De stichting rekent tot haar werkgebied voornamelijk het Groene Woud, een driehoek gelegen tussen Eindhoven -- Tilburg en 's Hertogenbosch . Samenwerken met andere regio's en bestaande clubs staat hoog op de agenda. Voorlopig is er een initiatief genomen maar binnen het bestuur wordt de komende tijd gekeken hoe daar vorm aan te geven. Er zal naast fruit en fruitbomen zeker aandacht worden geschonken aan landschap - biodiversiteit en cultuurhistorie. Door de Brabantse Milieu Federatie is een project voorstel geschreven, ook om wat financiële armslag te krijgen en ook Brabants Landschap ondersteunt de nieuwe stichting. De bedoeling is om in de herfst van 2015 met een Dag van het Fruit naar buiten te treden voor het grote publiek.

Data snoeicursus: Startbijeenkomst: Zaterdag 17 januari uur Praktijk: Donderdag Donderdag of Zaterdag Zaterdag Theorie: Woensdag Woensdag

22 januari 29 januari

: 13.00 – 16.00

: 13.00 – 16.00 uur : 13.00 – 16.00 uur

7 maart : 09.30 – 12.00 uur 14 maart : 09.30 – 12.00 uur 4 februari 11 februari

: 19.30 – 21.30 uur : 19.30 – 21.30 uur

Voor meer informatie en aanmelding uiterlijk 10 januari 2015, tijdens openingsuren op woensdag en zaterdag van 13.00 tot 17.00 uur, per telefoonnummer 0113-344904, via e-mail [email protected] of via www.fruitteeltmuseum.nl. Bevestiging aanmelding op volgorde van binnenkomst.

Fruitteeltmuseum, Annie M.G.Schmidtsingel 1, 4421 TA Kapelle

Hartelijke groet, Ger van Santvoorten

Snoeicursus 2015 Kapelle Het Fruitteeltmuseum in Kapelle organiseert in de maanden januari t/m maart 2015 een korte cursus snoeien van laagstam fruitbomen en klein fruit, met name druiven. Tijdens de cursus wordt onder deskundige leiding het snoeien van vele soorten fruitbomen, van appels, peren tot bramen en frambozen in praktijk en theorie uitgelegd. Er wordt o.a. aandacht besteed aan het tijdstip van snoeien, de wijze van snoeien, de reactie van de fruitboom op de snoei en de opbrengst. Men gaat tijdens de cursus zo veel mogelijk zelf aan de slag; de beste manier om het te leren. De snoeicursus bestaat uit een startbijeenkomst, twee praktijkdagen, d.w.z. 2x op de donderdagmiddag of 2x op de zaterdagochtend, en twee theorieavonden (zie onderstaande data). Kosten € 70,00, inclusief entree, consumpties en  een reader.

7

6141

Pomologisch Genootschap Limburg Steenstraat 13 6141 AS Limbricht [email protected] www.pgl.nu tel 06-41591571

Agenda PGL 2015 Bij het verschijnen van dit Klumpke is de jaaragenda slechts deels bekend. Nadere informatie volgt in maart.

Redactieadres Christien Pulles Meidoorn 129 6226 WH Maastricht [email protected]

Secretaris Bert Jorritsma Steenstraat 13 6141 AS Limbricht [email protected]

formaat Graag “platte tekst” aanleveren, dus geen opmaakopties als dubbele regelafstand, etc. En foto’s NIET in de tekst opnemen. Alvast bedankt!

Januari: Vergadering van de Voorzitters van de Werkgroepen met het bestuur.

Insturen Kopij

15 maart: Jaarvergadering Buitenplaats Vaeshartelt

Kopij opsturen voor 15 februari 2015. Graag de kopij op sturen naar het redactieadres, met de volgende e-mail adres: Christien Pulles: [email protected]

19 april Bijen en Natuurmarkt in Horst aan de Maas. Deze activiteit staat in het teken van enten en oculeren eind april Voorjaarswandeling 3 mei Oude Ambachten Wessem onder voorbehoud 17 mei PGL aanwezig bij het Poortenfeest in Schimmert (Klein Ransdaal) contact persoon is Wiel Leunissen.

Website PGL Met ingang van 21 maart 2012 is de nieuwe website van het PGL actief zijn. U kunt oude Klumpkes bekijken in het archief. Daarvoor is de gebruikersnaam: PGL en het wachtwoord archief. ADRESSEN WERKGROEPEN

Juni/juli: Kersendag bij Fons Sluismans

Evenementen

Augustus: uitroeping boom van het jaar

Wil Ramaekers, [email protected]

September: Limburgs Preuve festival Vaeshartelt Landschapsdoedag Mesch Oktober: Sappersen Bemelerhof, Appeldag in het Eynderhoof-museum te Nederweert-Eind. November: Huberthusmarkt te Gulpen

Kopij Mailt u wel eens stukken aan de redactie? Stuur dan losse tekst in Word en losse foto’s  op jpeg-

Inventarisatie en enten John Theunissen tel 0495-533395 Jack Bosch, tel 0475-561921 [email protected] Gastronomie Nico Miessen, [email protected] Fruit en sapverwerking Ger Graus, [email protected] Publiciteit en pr Tom Lemmerling, tel:043-4581910 Ronald Spits, [email protected] Paul Schulpen, [email protected] Excursies Rosi Beltgens, [email protected] Wiel Leunissen, [email protected] Kersendag Fons Sluijsmans, [email protected] Redactie Klumpke Christien Pulles, [email protected]

8