Jaarverslag 2013
sustainable water services
Colofon Uitgave van Vitens Evides International in samenwerking met de afdeling Communicatie Vitens en de afdeling Communicatie Evides Waterbedrijf.
Tekst HubertNiessenVis Communicatie
Vormgeving Bit Agency, Ewijk
Fotografie Vitens Evides International (eigen bezit), Jan Bogaerts, Gerard van Bree
3
Inhoud Voorwoord4 De resultaten
6
Het VEI Dashboard
9
Vijf jaar Limburgse vakbroeders
11
Drie nieuwe talenten maken kennis
12
Financiële resultaten
14
Jaarrekening15 Overige gegevens
25
Controleverklaring26
4 Voorwoord
“Resultaten behalen is mensenwerk” “Ik ben ervan overtuigd: resultaten behalen is mensenwerk. Wij als ingenieurs hebben de neiging om vooral het leggen van leidingen, het berekenen van tarieven en het implementeren van ICT als resultaat te zien. En dat zijn ook belangrijke, concrete successen. In de vele programma’s van Vitens Evides International zien wij dat het verbeteren en uitbreiden van watervoorziening staat of valt met de kwaliteit van de organisatie en de mensen die daar werken. Waar mensen verantwoordelijkheid mogen nemen en de ruimte wordt geboden om vakkundig en gemotiveerd concrete ambities na te streven, worden successen behaald. Zo werkt Vitens Evides International, als team en met zijn partners. En dat maakt ons uniek.” “Onze mensen zijn niet alleen uitgerust met technische kennis en kunde maar ook met intermenselijke vaardigheden. Om effectief te zijn, is het belangrijk om te kunnen verbinden en samenwerken. Om respectvol te werk te gaan en tegelijkertijd resultaatgericht te blijven. Dat is een uitdaging. Het is verleidelijk zaken maar even niet aan te kaarten, bijvoorbeeld met het idee mensen in hun waarde te laten. Maar zo behalen we onze doelstellingen niet. Het respectvol samenwerken zit bij de medewerkers van de moederbedrijven in de genen. Vitens, een grondwaterbedrijf, en Evides Waterbedrijf, dat oppervlaktewater zuivert naar drinkwater, verschillen van elkaar in focus en in mentaliteit. Samen met Waterleidingmaatschappij Limburg vormen we een sterk internationaal team; zo zie je de kracht van samenwerken ook hier in Nederland op diverse punten. Het samenbrengen van uiteenlopende partijen is niet eenvoudig maar wel nodig om de complexe problematiek effectief aan te kunnen pakken. VEI laat op verschillende plekken in de wereld zien dat het kan. ” “De goede samenwerking met elkaar, met onze moederbedrijven en met onze partners leverde ook in 2013 weer
bijzondere resultaten op. Resultaten die we het hele jaar door volgen met een nieuw ontwikkeld VEI Dashboard, dat de voortgang en effectiviteit van onze projecten in beeld brengt. Ik raakte onder de indruk van de schaal en ambitie van ons nieuwe project in Dhaka, de hoofdstad van Bangladesh, waaraan ik in augustus een bezoek bracht. Een megastad met enorme uitdagingen om meer dan 15 miljoen mensen, waarvan 5 miljoen in sloppenwijken, van water en sanitatie te voorzien. DWASA, het waterbedrijf van Dhaka, heeft grote behoefte aan onze kennis en ervaring. Om daar duurzaam resultaat te bereiken, is een grote verandering in denken en doen nodig. En gelukkig zijn de eerste tekenen daarvan ook zichtbaar. We werken direct samen met het management van het waterbedrijf, maar voeren ook kleine, praktische veranderingen door. Bijvoorbeeld in aanleg en onderhoud van leidingen, informatiebeheer, of bij de inkoop en het beheer van materialen. Op het eerste gezicht kleine succesjes zoals een opgeruimd magazijn of een beter functionerend facturatie- en betaalsysteem lijken oppervlakkig maar helpen om in gesprek te komen over de echt grote thema’s, zoals governance of de route naar een kostendekkend drinkwatertarief.
5
Belangrijkste bouwsteen van succes is het bewaken van eigenaarschap - alleen als onze collega’s van het drinkwaterbedrijf een resultaat als een persoonlijke of eigen teamprestatie ervaren, en daar ook voor beloond worden, zal het blijven staan en zich uitbreiden naar andere delen van de organisatie.”
ik terug in onze mensen. En ook in de wijze waarop zij dagelijks met de collega’s van onze partnerbedrijven samenwerken aan het dichterbij brengen van onze ambitie om water en sanitatie als eerste levensbehoefte voor ieder mens ter wereld toegankelijk te maken.”
“2013 was het jaar waarin Vitens Evides International in de volgende versnelling gezet werd. We groeiden in aantal medewerkers en aantal projecten. En het aantal uitzendingen is verdubbeld ten opzichte van het jaar ervoor. Dat vergt betere organisatie. We hebben een systeem gebouwd waarmee we de juiste mensen op de juiste plekken krijgen, ons budgetsysteem is aangepast, we hebben een nieuwe rapportage-tool en lanceerden het Dashboard om te meten hoe de projecten het doen. Naast het blijven inspelen op nieuwe mogelijkheden voor samenwerkingsprojecten, is er nu ook meer aandacht nodig voor het professioneel beheren van onze lopende activiteiten. Zo onderhouden en versterken we de goede reputatie die VEI inmiddels in het buitenland heeft opgebouwd. Nederland geniet een groot internationaal vertrouwen als het om water gaat – dat vertrouwen zie
Gerhard van den Top Directeur Vitens Evides International
6
De resultaten
De resultaten 2013 was het jaar van nieuwe projecten, nieuwe landen en nieuwe partnerships. Een greep uit de hoogtepunten.
Bangladesh: “Blijven praten en verbinden is het geheim” In september 2012 klonk het startschot voor een bijzondere samenwerking tussen Vitens Evides International en drinkwater- en rioleringsbedrijf Dhaka WASA in Bangladesh. Een Water Operators Partnership (WOP) moest ervoor gaan zorgen dat de prestaties van het lokale drinkwaterbedrijf op het gebied van drinkwater en sanitatie zouden verbeteren. Begin 2013 is Folkert de Jager gestart als Resident Project Manager voor dit project. Folkert: “Bangladesh was een onbekend land voor VEI. Rondvragen leverde horrorverhalen op: het zou een ontzettend corrupt land zijn en er iets bereiken was onbegonnen werk. Na een jaar kan ik nu vaststellen dat de samenwerking met de Bengalen zeker niet eenvoudig, maar wel heel positief is. Doordat ze écht willen leren en ontwikkelen, zetten we stappen. Continue dialoog en blijven verbinden is essentieel. Door de inzet van onze zeer gemotiveerde short termers en de Bengaalse collega’s hebben we al na zes maanden een SCADA-systeem kunnen introduceren. Dit is een uitzonderlijke prestatie en voor onze WOP één van de belangrijkste hoogtepunten in 2013. In datzelfde jaar werd de WOP verder uitgebreid, nu met een voor VEI uniek uitstapje naar een andere tak van sport: een pilot met een kleinschalig voorbeeldproject om de open afvoerkanalen van Dhaka weer te ontstoppen. Aanleiding voor deze uitbreiding van de WOP is het feit dat deze megastad elk jaar tijdens het regenseizoen wordt geconfronteerd met serieuze wateroverlast als gevolg van verstopte waterafvoer. Het project - Urban Dredging Demonstration Project (UDDP) - moet de grotere afvoerkanalen schoonmaken en laten zien hoe dit – mits grootschalig toegepast – wateroverlast tijdens piekafvoeren kan verminderen. Er wordt daarbij een kleinschalige Nederlandse techniek gebruikt. Zo wordt de expertise van Nederlandse bedrijfsleven in dit demonstratieproject getoond. Speciale drijvende bulldozers gaan de kanalen van de stad schoonmaken. De omwonenden van de kanalen spelen een belangrijke rol: zij worden gemotiveerd geen afval meer in de kanalen te dumpen.” Taco de Vries is voor VEI als Resident Project Manager betrokken bij dit project. “Bangladesh wil graag mee kunnen komen met het buitenland; het is een leergierig land. Dat maakt het werken hier heel plezierig. Het hoogtepunt van 2013? Dat was het moment dat duidelijk werd dat alle materialen op tijd vanuit de Rotterdamse haven in Bangladesh aan konden komen. Dat heeft voor flink wat vertrouwen bij onze partner gezorgd.”
Aantal projecten in 2013
Aantal bereikte mensen in steden
Noordoostelijk Afrika 12 Zuidelijk Afrika 17 West Afrika 4 Azië 9 Zuid-Amerika 4 Overig 6 Totaal 52
2013: 55 miljoen 2012: 36 miljoen
7
Kenia: “Toon je inzet, dan zie je al
Myanmar: “We laten zien dat we
Kenia: een land waarin in 2013 veel veranderd is in korte tijd. Zowel commerciële als technische lekverliezen in pilotgebieden van het lokale drinkwaterbedrijf Mombasa Water & Sanitation Co. Ltd (Mowasco) werden aangepakt door VEI. Eén miljoen inwoners van Mombasa gaan hier in vier jaar tijd van profiteren. Het project is voor VEI een verdere uitbreiding van de samenwerkingsverbanden die al plaatsvonden in Kenia; met de waterbedrijven van Nakuru, Kisumu en Naivasha. In 2013 reisden Gerrit Bosman en Johnny van Egmond – beiden monteur bij Vitens – twee maal voor drie weken af naar Mombasa om hun kennis en kunde daar in te zetten. Gerrit: “We gingen er monteurs opleiden. Het doel: van Mombasa Water & Sanitation een beter bedrijf maken. En dat willen we onder meer bereiken door de mensen te motiveren. Dat is niet moeilijk: als je zelf inzet toont, zie je al vrij snel resultaat.” Johnny: “Naast met opleiden, houden we ons ook bezig met reparaties. Daar zit ‘m meteen ook één van de grootste uitdagingen: met weinig middelen en gereedschap lekkages repareren, samen met de mensen van Mowasco. Het mooiste resultaat? Toen we aankwamen bij één van de pilot- gebieden was de druk nog geen 0,4 bar; het duurde dan ook een hele dag om de tank met water die op twee meter hoogte stond, met behulp van een pomp te vullen. Toen we weggingen was de druk zo hoog dat de tank zonder pomp uit zichzelf overliep. De mensen waren hartstikke blij!”
Myanmar: een land in Azië dat vroeger Birma heette. Een land dat door zijn militaire bestuur jarenlang niet bepaald toegankelijk was voor buitenlanders. VEI tuigde er in 2013 een klein project op. Cor Lievers van Vitens is één van de betrokkenen. “We hebben in 2013 een overeenkomst gesloten met het bestuur van het drinkwaterbedrijf van Mandalay om hen te ondersteunen bij het verbeteren van de drinkwatervoorziening in die stad. We richten ons op drie zaken: het verbeteren van de zuiveringsinstallatie, het inzichtelijk maken van lekverliezen en het verbeteren van de capaciteit van de grondwaterwinning. Myanmar is een nieuwe omgeving voor VEI. De eerste ervaringen? We zijn er erg welkom, men deelt graag kennis en werkt graag samen. Het is bijzonder om te werken in een land dat zo lang geïsoleerd is geweest. Je krijgt bewondering voor de creativiteit en vindingrijkheid van de mensen om de drinkwatervoorziening ondanks alle uitdagingen te laten functioneren.” Doordat het isolement van Myanmar minder is geworden, krijgt het land de laatste tijd veel aandacht vanuit verschillende hoeken om de infrastructuur te verbeteren. Cor: “Door te starten met een klein project als dit, hebben we de mogelijkheid om ze kennis te laten maken met onze unieke werkwijze. Door als collega-waterbedrijf met hen samen te werken, ontstaat er vertrouwen en het bewustzijn dat VEI geen verborgen investeringsagenda heeft, maar daadwerkelijk wil samenwerken om de drinkwatervoorziening te verbeteren. Dit kan de start zijn van een verdergaande ondersteuning en samenwerking.”
snel resultaat”
Aantal reizen
689
Projectuitgaven
geen verborgen agenda hebben”
€12,1 miljoen
Missies in 2013
1.100 weken
8
De resultaten van 2013
Nairobi: “VEI is een herkenbare partij geworden” In 2013 was Vitens Evides International sponsor van de derde editie van het jaarlijkse Development Congress and Exhibition van de International Water Association (IWA). Deze conferentie vond plaats in Nairobi (Kenia), in oktober. VEI nam deel aan de beurs en gaf verschillende presentaties over onder meer NRW-reductie, benchmarking, innovatie en sanitatie. Op de conferentie komen elk jaar 10.000 waterprofessionals van over de hele wereld samen. Doel van de IWA is innovatie en ontwikkeling op het gebied van belangrijke waterthema’s te stimuleren. Vanuit VEI waren Siemen Veenstra (Vitens), Peter Vermaat (Evides Waterbedrijf) en Ria Doedel (WML) aanwezig. Vermaat blikt terug: “De conferentie bood een perfecte combinatie van kennisdeling vanuit VEI, ontmoetingen met lokale partners en het bespreken van actuele ontwikkelingen zoals bankability.” Siemen Veenstra over dat onderwerp: “Het terugdringen van waterverliezen wordt vaak gezien als één groot probleem. Dat bleek ook weer tijdens de IWA. Maar eigenlijk is het een samenspel van heel veel kleine problemen. Dat maakt het zo’n lastige klus om aan te pakken dan wel uit te besteden. Waterbedrijven in Afrika moeten zich de komende vijf tot tien jaar kredietwaardig maken om daarmee toegang te krijgen tot investeringsfondsen uit de markt.” Doedel: “VEI was een van de hoofdsponsoren en prominent aanwezig. Kijkend naar de deelname aan de workshops en het aantal bezoeken aan de stand van VEI, kan ik niet anders dan concluderen dat VEI inmiddels een herkenbare partij is. En een deskundige partij, waar men vertrouwen in heeft. Hoogtepunt voor VEI was de fitterijwedstrijd voor Keniaanse monteurs, waar ze konden laten zien hoe je zo snel mogelijk een aansluiting op een waterleiding maakt. De verschillende teams streden fanatiek om de eer.”
Vietnam: “Hulp voor acht miljoen inwoners
van Ho Chin Minh City”
Tijdens een boottocht over de Saigon-rivier eind 2013 ondertekenden VEI en vijf andere partijen (Sawaco, Soc Trang Water Company, Tra Vinh Water Company, Unesco-IHE en Can Tho University) een overeenkomst voor een vierjarige samenwerking. Doel van de samenwerking is het helpen van de Saigon Water Company; het lokale waterbedrijf dat water verzorgt voor circa acht miljoen mensen in Ho Chi Minh City. Er worden nieuwe pijpleidingen aangelegd, aansluitingen voor de arme stadsinwoners gerealiseerd, er wordt geïnvesteerd in oppervlaktewaterzuivering en lekverliezen worden aangepakt. VEI was geen onbekende in Ho Chi Minh City: al langer zette VEI zich in deze stad in om de situatie te verbeteren.
Het VEI Dasboard
Het VEI Dashboard
Van een hoofd vol informatie naar een systeem vol resultaten VEI’s nieuwe meetinstrument helpt ons om binnen het sterk groeiende projectportfolio te blijven sturen op resultaten. Met informatie over de voortgang, de knelpunten en de resultaten van de projecten die Vitens Evides International in het buitenland uitvoert. Het doel van al deze informatie? Sturing en verantwoording. Maar het VEI Dashboard – dat in 2013 gebouwd werd – is óók een bron voor communicatie en evaluatie. Zes vragen over dit slimme systeem, plus de antwoorden.
Het VEI Dashboard: wat is het precies? Het Dashboard is een online tool waarin twintig lopende projecten van VEI zijn opgenomen. Elk project heeft vier indicatoren waarop het scoort. Iedere Resident Project Manager vult per kwartaal in hoe het gesteld staat met zijn of haar projecten. De projecten krijgen aan de hand van deze gegevens een score in de vorm van een ‘verkeerslicht’: groen licht betekent dat het voorspoedig verloopt, rood betekent dat het project ‘een tandje bij moet zetten’, oranje licht vertelt het management dat er extra aandacht nodig is. Zo is altijd in één oogopslag zichtbaar hoe de VEI-projecten het doen. Het systeem inrichten: hoe ging dat? Dat ging niet zomaar. Twee externe adviseurs brachten een bezoek aan een aantal landen waar VEI actief is. Zij keken hoe een project eruitziet en hoe de rapportage verliep. Hun frisse kijk leverde mooie aanbevelingen op. Eén van de belangrijkste was dat VEI – wil het transparant opereren - niet alleen moet rapporteren op utility niveau (hoe doet het lokale drinkwaterbedrijf het?) maar ook op projectniveau (hoe presteert het VEI-project?). De natuurlijke focus van VEI is uiteraard gericht op het presteren van de waterbedrijven, maar die veranderingen gaan langzaam en worden mede beïnvloed door andere factoren. Daarom is het belangrijk om ook de praktische en korte termijn-uitkomsten van de projecten te volgen. Zo kunnen we ook effectiever om tafel met onze partners over de voortgang, en kunnen we bijsturen waar nodig. Hoe zien we deze aanbeveling terug in het uiteindelijke Dashboard? Die zien we terug in één van de onderdelen waarop de projecten worden beoordeeld: de Project Performance Indicators. Die gaan over inhoudelijke aspecten van het project. Een voorbeeld: één van de doelstellingen van het
project is capaciteitsversterking van het management en van het beheer en onderhoud. Een activiteit die hieronder valt, is het geven van onderhoudstrainingen aan de medewerkers van het lokale drinkwaterbedrijf. In hoeverre is dat gelukt? De projectindicatoren worden voorafgaand aan de start van een project vastgesteld door de projectleider en zijn directeur. En wat zijn de andere factoren waarop projecten beoordeeld worden? De Utility Performance Indicators zeggen iets over de veranderingen in de prestaties van de partner waar VEI het project uitvoert. Een daling van het Non Revenu Water, bijvoorbeeld. Terwijl de projectindicatoren dus iets zeggen over projectspecifieke zaken, vertellen de Utility Indicators een verhaal over het lokale drinkwaterbedrijf en zijn bedieningsgebied. Daarnaast scoren de projecten op budget (passen de uitgaven van het project binnen de begroting?) en op de indicator ‘short term missies’ (is het aantal uitgevoerde missies conform planning?). En natuurlijk kijkt VEI ook altijd naar het aantal mensen dat bereikt is met een project. Waarom is zo’n Dashboard eigenlijk nodig? VEI wil resultaten kunnen meten. De organisatie is flink gegroeid het afgelopen jaar; er zijn meer projecten, meer mensen en we werken samen met meer partners. Die groei vraagt om een breder en dieper inzicht in voortgang en verantwoording van resultaten. Aan de buitenwereld, aan onze opdrachtgevers en aan samenwerkingspartners. Natuurlijk rapporteerde VEI altijd al over de stand van zaken aan de opdrachtgevers en aandeelhouders. Maar bij een groter portfolio ontstaat ook een grotere behoefte aan informatie om projecten goed te kunnen volgen en sturen. Met ons nieuwe VEI Dashboard houden we beter ‘feeling’ met de mate waarin projecten op weg zijn hun
9
10
Het VEI Dasboard
doelstellingen te behalen. En kunnen we deze informatie ook beter benutten en beschikbaar maken voor onze aandeelhouders, opdrachtgevers en donoren. Bovendien hebben we nu tastbare resultaten voor bijvoorbeeld de Algemene Vergadering van Aandeelhouders. Natuurlijk was de informatie al bekend bij de projectmanagers en –directeuren. De informatie moest alleen nog uit hun hoofden op papier terechtkomen.
En wat gebeurt er met de resultaten? Er wordt gekeken wat de oorzaken zijn van de eventuele rode lichten en wat de succesfactoren zijn achter de groene. Wat kan er anders en beter, waar worden knelpunten door veroorzaakt, welke punten hebben meer aandacht nodig, wat kan VEI leren van de nu lopende projecten? Dit soort zaken wordt in het managementteam van VEI besproken maar komt ook aan bod tijdens de evaluatie- en plangesprekken tussen projectleider en -directeur. De resultaten worden bovendien gebruikt in communicatie-uitingen van VEI, zoals de website, factsheets en het jaarverslag.
Anne Barendregt - projectleider en medeontwikkelaar VEI Dashboard
“Aan alle kwantitatieve data kan de RPM kwalitatieve informatie toevoegen” “Uitdagingen genoeg bij het bouwen van het VEI Dashboard! We wilden het Dashboard eigenlijk zo standaard mogelijk maken. Maar onze projecten zijn niet één op één hetzelfde. En zijn ook niet allemaal op uniforme wijze te beoordelen. Standaardiseren van de elementen van het Dashboard bleek dus lastig. Vooral bij de Project Performance Indicatoren was dat een complexe opgave. Elk project heeft eigen, met partners en opdrachtgevers overeengekomen resultaten en indicatoren. We besloten dat die indicatoren bij de start van een project door de Resident Projectmanager (RPM) – in samenspraak met de regiodirecteur – mogen worden bepaald. Verder liepen we aan tegen het feit dat VEI voornamelijk bezig is met capaciteitsversterking, terwijl dat juist iets is wat je niet even in een paar getalletjes kunt weergeven. We hebben dat deels opgelost door een aantal open vragen toe te voegen aan het Dashboard. Daarin kunnen de RPM’s iets kwijt over de kwaliteit van de relatie met de partner, en over de mate waarin sprake is van capaciteitsversterking. Hij kan hier ook concrete voorbeelden geven. Op die manier worden kwalitatieve resultaten toegevoegd aan kwantitatieve gegevens. En is er ruimte voor nuance. Het Dashboard staat; nu moet het daadwerkelijk onderdeel gaan worden van de dagelijkse praktijk. In de laatste twee kwartalen van 2013 hebben we daarmee een start gemaakt. Het is nog even wennen voor de mensen die er gebruik van moeten maken. Maar het wordt er uiteindelijk alleen maar simpeler op.”
Samenwerking met WML
Vijf jaar Limburgse vakbroeders Het was 2009 toen Waterleiding Maatschappij Limburg (WML) deel ging uitmaken van het samenwerkingsverband dat Vitens en Evides Waterbedrijf een paar jaar eerder hadden opgericht. Door waterkennis en -ervaring via VEI te delen met Afrika en Azië, ging ook WML een bijdrage leveren aan het behalen van de Millenniumdoelstellingen van de Verenigde Naties.
Tonino Siliquini
Net als Vitens en Evides Waterbedrijf dragen de waterexperts van WML kennis en ervaring over aan lokale drinkwaterbedrijven in andere landen. Ze helpen ze bij het verbeteren van de dagelijkse bedrijfsvoering en de ontwikkeling van het management. In startjaar 2009 raakte WML betrokken bij de activiteiten van Vitens Evides International. Onder meer door samen met ingenieursbureau DHV en de internationale gezondheidsorganisatie Simavi de drinkwatervoorziening te verbeteren in twee steden in Malawi: Lilongwe en Blantyre. Het betrof een servicecontract met als doel de prestaties van beide bedrijven substantieel te verbeteren. Onderliggend doel was de bestaande drinkwatervoorziening uit te breiden naar de mensen in de arme delen van de steden. Eind 2009 werden de eerste WML-medewerkers naar Malawi uitgezonden. Ze wisselden elkaar af en bleven steeds een paar weken. Eén van de eersten was distributiemonteur Jan Peuten. In zijn weblog schreef hij destijds: “Toen ik hier aankwam, was er veel achterdocht: daar heb je weer zo’n blanke die ons komt zeggen hoe het moet. Maar na een paar dagen was dat weg. Ze merkten dat ik niet gekomen ben om het zoveelste dikke rapport te schrijven, maar omdat ik een vakbroeder ben.”
One of us We zijn inmiddels een paar jaar verder en VEI leeft meer dan ooit binnen het Limburgse waterbedrijf. WML’er Tonino Siliquini, teamleider Nieuwbouw en voor VEI werkzaam
Rob Beckers
als Internationaal Projectmanager in Zambia: “Er is veel interesse voor uitzendingen, zowel lange als korte. Werken voor VEI brengt met zich mee dat je mag kennismaken met andere mensen en culturen. Een verrijking van het inhoudelijke werk dat je doet. Het verruimt je blikveld en laat je vanuit een ander perspectief naar de wereld kijken. Zaken die vóór mijn VEI-tijd vanzelfsprekend of juist niet vanzelfsprekend waren, zien er nu anders uit.” Rob Beckers, Resident Project Manager voor Vitens Evides International in Malawi: “Het samenwerken met de andere drinkwaterbedrijven is ontzettend belangrijk. Voor Vitens, Evides Waterbedrijf en WML geldt zeker: het geheel is meer dan de som der delen. De kracht van VEI is dat de waterleidingbedrijven het werk doen. Mensen met vakkennis dus, in plaats van consultants die weinig tot geen operationele kennis of ervaring op watervlak hebben. Zo word je als VEI’er in de samenwerking met counterparts echt ‘één van hen’. Het grootste compliment wat ik tot nu toe tijdens mijn werk in Malawi gehad heb, is dat ik ‘one of us’ werd genoemd door onze partner.” Tonino: “Werken voor VEI doet iets met je. Mij maakt het trots, dat sowieso. Trots op het feit dat ik iets bij kan dragen aan de wereld, iets wat er toe doet. In landen als Malawi en Zambia zijn de effecten van het beschikbaar maken van drinkwater meteen zichtbaar. In cijfers maar vooral in het dagelijkse leven.”
11
12
Drie nieuwe talenten maken kennis
Drie nieuwe talenten maken kennis
“Van moddergat tot minister: in ons werk kom je met álles in aanraking” Stel: je gaat werken voor Vitens Evides International in een jaar dat er tientallen nieuwe projecten van start gaan. Waarin er veel nieuwe medewerkers worden aangenomen. En waarin er meer dan ooit van je gevraagd wordt je partners te wijzen op het behalen van resultaten. Je verkoopt je huis in Nederland en vertrekt naar een land waar je hoopt een bijdrage te kunnen leveren aan die resultaten. Hoe is dat? Nieuwkomers Lieke Nijk, Harm van Donk en Ad Govers vertellen erover.
Harm van Donk
We spreken Lieke, Harm en Ad tijdens de VEI Teamdagen begin februari 2014 in Soesterberg. Harm en Ad zijn voor deze dagen overgekomen uit respectievelijk Rwanda en Kenia. Ze wonen daar voor een paar jaar permanent. Lieke is Program Officer bij VEI en wisselt standplaats Utrecht af met Addis Abeba in Ethiopië. “Ik houd me in die stad bezig met het Fonds Duurzaam Water-project van VEI. Ik heb International Development gestudeerd. En wilde per se ergens werken waar ik écht iets kan betekenen. In Nederland ben je toch over het algemeen een stuk vervangbaarder dan in veel Afrikaanse landen.”
Mombasa als thuis ‘Iets betekenen’ en ‘dingen gedaan krijgen’ blijken belangrijke motivatiesom dit werk voor VEI te doen. Ad: “Dit is ongelooflijk mooi werk. Je gaat hélemaal terug naar de basis. Alles wat je doet, heeft nut. Je werk heeft echt betekenis. In Kenia zie je de hele dag mensen met water slepen. In karretjes, op hun hoofd; het is een ware dagtaak. Ik vind het prachtig om te proberen daar iets aan te verbeteren. Dat was de belangrijkste drijfveer om
Lieke Nijk
mijn huis in Nederland te ver-kopen en te vertrekken. Nu voelt Mombasa als mijn thuis.”
Life changing Harm: “Voor een paar jaar je biezen pakken en naar een ander land verhuizen, is een life changing experience. Ik was al eens voor kortere tijd weggeweest voor VEI, naar Malawi. Maar dit – je voor een flink aantal jaar echt vestigen in een ander land – was nieuw. In 2013 heb ik kennisgemaakt met werkelijk álle aspecten die bij een project komen kijken. Van de enorme papierwinkel aan administratie en het aansturen van short termers tot het begeleiden van de graafwerkzaamheden en het om de tafel gaan met politici. Als VEI’er kom je in aanraking met van alles: van moddergat tot minister.”
Verbinding maken Bij dat alles is verbinding maken met de lokale counterparts essentieel voor succes. Een belangrijk focuspunt voor VEI. Wat is het geheim van verbinding maken met mensen uit een andere cultuur? Harm: “De taal kennen
13
“Verbinding maken is essentieel voor succes”
Ad Govers
om te zetten in actie, zoals we dat in het westen wel hebben geleerd. Dat soort cultuurverschillen hef je niet op. Maar je kunt wel iets toevoegen. Mijn uiteindelijke doel? Dat de lokale partner over vijf jaar tegen me zegt: ‘dank je Ad, we hebben je niet meer nodig’. Dat is hoe VEI werkt: het ownership moet uiteindelijk bij het lokale drinkwaterbedrijf komen te liggen. Maar dat is straks. Voor nu geldt dat ik blij ben met de winst die ik al behaald heb. In 2013 heb ik heel duidelijk het commitment gekregen van het lokale management. Ik word nu gezien als één van hen en ben niet langer een buitenstaander. Een bijzondere ervaring.”
Drie keer trots opent deuren. Het heeft geen nut je eigen ideeën op te leggen; het is beter te zoeken naar manieren die werken bij je lokale collega’s en daarbinnen de mogelijkheden te onderzoeken. Zo ben ik er intussen achter dat in Rwanda niemand reageert op mail maar wel op berichten via Whatsapp. Daar moet je gewoon in mee gaan.”
Jezelf misbaar maken Dat kent Lieke ook: “Als zaken niet lopen zoals afgesproken is, heeft boos worden geen zin in Ethiopië. De vraag voor mij was: hoe krijg ik iemand dan wél in beweging? En hoe hóud ik ‘m in beweging? Het antwoord heb ik intussen gevonden: blijven praten en blijven delen. En goed luisteren naar de ander. In Addis Abeba is kennis zat. Het moet alleen op de juiste manier gestructureerd worden.” Ad: “Dat geldt ook voor Mombasa. Alle ingrediënten zijn er: kennis, studie, de wil. Maar breng die ingrediënten maar eens op een logische wijze bij elkaar. In Kenia is men niet gewend om kennis gestructureerd en planmatig
VEI groeit als kool. De groep medewerkers wordt groter en het gevoel van trots lijkt rechtevenredig mee te groeien. Voelen deze drie verse talenten die trots zelf ook? Volmondig en driewerf ‘ja!’ klinkt door de koffiehoek van het conferentieoord in Soesterberg. Lieke: “De grote gemene deler tussen alle mensen van VEI is passie voor het werk wat ze doen. Die passie leidt tot goede resultaten. Natuurlijk maakt mij dat trots!” Harm: “Dat is inderdaad onze bedrijfstrots. Daarnaast heb je de projecttrots: wat we technisch bedacht hebben, werkt in de praktijk! En natuurlijk je persoonlijke trots: ik maak deel uit van deze geweldige club.” Ad: “Het meest trots ben ik op het moment dat er in Mombasa iemand naar me toekomt en zegt: ‘we hebben water!’ Daar doen we het voor.”
“Ik ben niet langer een buitenstaander”
14
Financiële resultaten
Financiële resultaten In 2013 is € 4.228 (+46%) meer omzet gerealiseerd dan in 2012 doordat er meer projecten zijn waaraan de vennootschap werkt en doordat projecten ‘op stoom’ zijn gekomen. Dit geldt met name voor de Europe Aid-projecten en projecten uit het Fonds Duurzaam Water.
Door de toename van de projectactiviteiten zijn ook de kostprijs van de omzet en de algemene beheerkosten gestegen. Gedurende 2013 hebben er geen bijzondere gebeurtenissen plaatsgevonden die de verwachtingen hebben beïnvloed. De solvabiliteit, uitgedrukt als eigen vermogen t.o.v. het totale vermogen, bedraagt 12% (vorig jaar 19%); deze daling is m.n. veroorzaakt door het negatieve resultaat over het boekjaar. De liquiditeit van de vennootschap, uitgedrukt als vlottende activa t.o.v. kortlopende schulden, bedraagt 1,18 (vorig jaar 1,27); deze daling is met name veroorzaakt door toename van de kortlopende schulden (meer specifiek onderhanden projecten). Voor 2014 wordt een verdere toename van de projectactiviteiten verwacht, die zal leiden tot meer omzet en meer kosten. Ook de inzet van personeel zal toenemen. De verwachting is dat de toename van de projectactiviteiten niet zal resulteren in meer winst, maar juist in een negatief resultaat, hetgeen in lijn is met de aard van de activiteiten van de vennootschap (not for profit). De vennootschap genereert een positieve kasstroom uit haar bedrijfsoperaties waardoor er naar verwachting geen aanvullende financieringsbehoefte is. Voorts is het de verwachting dat het niveau van investeringen beperkt zal blijven. Binnen VEI is risicoinventarisatie en –management een belangrijk onderwerp. Als gezamenlijke internationale dochteronderneming van Vitens en Evides Waterbedrijf voert Vitens Evides International BV een groot aantal projecten uit in het buitenland. In deze projecten doet zich een aantal risico’s voor, waaronder de normale bedrijfsri-
sico’s zoals die zich ook manifesteren in de Nederlandse context van een waterbedrijf. Het internationale karakter, het grote aantal samenwerkingsrelaties, en het aanzienlijk lage routinegehalte van de projecten brengt daarnaast een aantal additionele risico’s met zich mee. Op hoofdlijnen zijn deze risico’s samen te vatten onder drie noemers: veiligheid en gezondheid, financiën en reputatie. De belangrijkste risico’s liggen bij de gezondheid en veiligheid van de eigen medewerkers op locatie in de projecten en de medewerkers die uitgezonden worden. Vitens Evides International BV heeft daarvoor met gespecialiseerde partners contracten afgesloten om deze risico’s te beheersen en is training en voorbereidingsmateriaal voorhanden. De financiële risico’s zijn beperkt omdat voor bijna alle projecten voorschotten ontvangen worden van de subsidieverstrekkers en deze bijna altijd in euro’s zijn gecontracteerd. Operationele risico’s die de voortgang van een project beïnvloeden zijn met name politieke risico’s en natuurrampen. Omdat Vitens Evides International BV met name technische assistentie verleent gericht op ‘capaciteitsontwikkeling’ is het risico hier ook beperkt. Voor het directe projectmanagement is een KPI dashboard ontwikkeld. Om de risico’s rond wet- en regelgeving te beheersen, hebben we contracten waarbij we deze specialistische kennis per land/project kunnen inkopen. Met een crisismanagement organisatie en bovengenoemde maatregelen wordt het reputatie risico gedekt. De vennootschap verricht geen activiteiten met betrekking tot onderzoek en ontwikkeling. De vennootschap maakt ook geen gebruik van financiële instrumenten.
Jaarrekening
Jaarrekening Vennootschappelijke Balans voor resultaatbestemming 31-12-13
x €1.000
31-12-12
Activa Financiële vaste activa Vaste activa
1)
Vorderingen en overlopende activa Liquide middelen Vlottende activa Totaal activa
2) 3)
0
0 0
4.400 5.837
0 3.421 3.921
10.237 10.237
7.342 7.342
Passiva Gestort en opgevraagd kapitaal Overige reserves Onverdeeld resultaat Eigen vermogen
36 1.379 -193
36 961 418
4)
1.222
1.415
Voorzieningen
5)
327
143
Onderhanden projecten Overige kortlopende schulden Kortlopende schulden Totaal passiva
6) 7)
1.230 7.458
5.784 8.688 10.237
5.784 7.342
2013
2012
Vennootschappelijke Winst- en verliesrekening x €1.000 Netto omzet Kostprijs van de omzet Bruto-omzetresultaat
8)
13.510 10.914
9.282 6.723 2.596
Algemene beheerkosten Som der kosten Netto-omzetresultaat
2.840
2.559 2.166
2.840 -244
2.166 393
Financiële baten en lasten Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening
9)
56 -188
31 424
Resultaat deelneming Netto resultaat
10)
-5 -193
-6 418
15
16 Jaarrekening
Kasstroomoverzicht 2013 -244
x €1.000 Netto-omzetresultaat Aanpassingen voor: Mutatie voorzieningen
5)
184
2012 393
50 184 -60
Mutatie vorderingen Mutatie onderhanden projecten Mutatie kortlopende schulden Mutatie werkkapitaal Kasstroom uit bedrijfsoperaties Financiële baten en lasten Resultaat deelnemingen
2) 6) 7)
-979 1.230 1.674
-1.855 0 2.079 1.925 1.865
9) 10)
56 -5
224 667 32 -6
51 1.916
Kasstroom uit operationele activiteiten Mutatie financiële vaste activa Kasstroom uit investeringsactiviteiten
26 693
-
Mutatie in geldmiddelen Liquide middelen 1 januari Liquide middelen 31 december Mutatie liquide middelen
50 443
3) 3)
-
-
1.916
693
3.921 5.837
3.228 3.921 1.916
693
Toelichting op de vennootschappelijke balans en winst- en verliesrekening 1 | Algemene toelichting 1.1 | Activiteiten Vitens Evides International B.V. is een joint venture van Vitens N.V. en Evides N.V.. Vitens Evides International B.V. ontvangt bijdragen van haar aandeelhouders en andere donoren in het kader van ontwikkelingssamenwerking. Met deze bijdragen financiert zij haar not-for-profit activiteiten op het gebied van management ondersteuning van waterbedrijven in ontwikkelingslanden. De activiteiten van Vitens Evides International B.V. kwalificeren zich als drinkwateractiviteiten en daarmee is de onderneming vrijgesteld van vennootschapsbelasting. 1.2 | Vestigingsadres Vitens Evides International B.V. is statutair gevestigd in Apeldoorn. 1.3 | Schattingen Het opstellen van een jaarrekening brengt met zich mee dat gebruik wordt gemaakt van aannames, veronderstellingen en schattingen die zijn gebaseerd op ervaringen uit het verleden en op factoren die naar het oordeel van het management aanvaardbaar zijn, gegeven de specifieke omstandigheden. Deze aannames, veronderstellingen en schattingen zijn van invloed op de waardering en presentatie van de gerapporteerde activa en verplichtingen alsmede op het resultaat over het boekjaar. De werkelijke uitkomsten kunnen afwijken van de gehanteerde schattingen en veronderstellingen. Hieronder gaan we in op de genoemde posten.
17
Met betrekking tot de debiteuren beoordeelt de directie periodiek de volwaardigheid van vorderingen. Eventuele waardeverminderingen worden in mindering gebracht op het debiteurensaldo. Ter zake van de verstrekte lening aan Vitens Rand Water Services B.V. is geen aflossingsschema overeengekomen. De directie verwacht dat de lening in 2014 wordt afgelost. Voor personeelsleden die in het buitenland werkzaam zijn, reserveert de vennootschap de ingehouden loonbelasting. De directie beoordeelt jaarlijks de toereikendheid van deze reservering. Deze reservering is opgenomen onder de overige voorzieningen. 1.4 | Toelichting op het kasstroomoverzicht Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte methode. De geldmiddelen in het kasstroomoverzicht bestaan uit de liquide middelen. Kasstromen in vreemde valuta zijn omgerekend tegen een geschatte gemiddelde koers. Ontvangsten en uitgaven uit hoofde van interest zijn opgenomen onder de kasstroom uit operationele activiteiten.
2 | Algemene grondslagen 2.1 | Algemeen De jaarrekening is opgesteld overeenkomstig de Nederlandse Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving Titel 9 Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek en de stellige uitspraken van de Richtlijnen voor de jaarverslaggeving, die uitgegeven zijn door de Raad voor de Jaarverslaggeving. Activa en verplichtingen worden in het algemeen gewaardeerd tegen de verkrijgings- of vervaardigingsprijs of de actuele waarde. Indien geen specifieke waarderingsgrondslag is vermeld vindt waardering plaats tegen de verkrijgingsprijs. In de balans, de winst-en-verliesrekening en het kasstroomoverzicht zijn referenties opgenomen. Met deze referenties wordt verwezen naar de toelichting. 2.2 | Vergelijking met voorgaand jaar De gehanteerde grondslagen van waardering en van resultaatbepaling zijn ongewijzigd gebleven ten opzichte van het voorgaande jaar. Ten behoeve van het inzicht en de vergelijkbaarheid zijn de vergelijkende cijfers van het vorige boekjaar daar waar nodig aangepast. Deze aanpassingen hebben geen invloed op het vermogen of het resultaat. 2.3 | Vreemde valuta 2.3.1 | Functionele valuta De posten in de jaarrekening worden gewaardeerd met inachtneming van de valuta van de economische omgeving waarin de groepsmaatschappij haar bedrijfsactiviteiten voornamelijk uitoefent (de functionele valuta). De jaarrekening is opgesteld in euro’s; dit is zowel de functionele als de presentatievaluta van Vitens Evides International B.V. 2.3.2 | Transacties, vorderingen en schulden Vorderingen, schulden en verplichtingen in vreemde valuta’s worden omgerekend tegen de koers per balansdatum. Transacties in vreemde valuta gedurende het jaar worden in de jaarrekening verwerkt tegen de koers die geldt op de datum van de transacties. De uit de omrekening per balansdatum voortvloeiende koersverschillen worden opgenomen in de winst- en verliesrekening.
18 Jaarrekening
3 | Grondslagen voor waardering van activa en passiva 3.1 | Financiële vaste activa 3.1.1 | Deelnemingen Deelnemingen worden gewaardeerd tegen netto vermogenswaarde. Voor deelnemingen met een negatieve netto eigenvermogenswaarde wordt een voorziening gevormd ter hoogte van de negatieve waarde van het eigen vermogen van de deelneming, of voor zover er verplichtingen voortkomen uit het aandeelhouderschap. 3.1.2 | Vorderingen De onder financiële vaste activa opgenomen vorderingen omvatten verstrekte leningen en overige vorderingen. Deze vorderingen worden initieel gewaardeerd tegen nominale waarde, eventueel onder aftrek van een voorziening voor mogelijke oninbaarheid. Bijzondere waardeverminderingen worden in mindering gebracht op de winst-enverliesrekening. 3.2 | Vorderingen en overlopende activa De vorderingen worden gewaardeerd tegen de nominale waarde eventueel onder aftrek van een voorziening voor mogelijke oninbaarheid. 3.3 | Liquide middelen Liquide middelen bestaan uit kas, banktegoeden en deposito’s met een looptijd korter dan twaalf maanden en worden gewaardeerd tegen nominale waarde. 3.4 | Onderhanden projecten De post onderhanden projecten in opdracht van derden bestaat uit het saldo van gerealiseerde projectkosten, toegerekende winst, en indien van toepassing, verwerkte verliezen en reeds gedeclareerde termijnen. Onderhanden projecten worden afzonderlijk in de balans onder vlottende activa gepresenteerd. Indien het een creditstand vertoont worden deze gepresenteerd onder de kortlopende schulden. Indien het waarschijnlijk is dat de totale projectkosten de totale projectopbrengsten overschrijden, dan worden de verwachte verliezen onmiddellijk in de winst-en-verliesrekening verwerkt. Dit verlies wordt verwerkt in de kostprijs van de omzet. 3.5 | Voorzieningen Voorzieningen worden gevormd voor in rechte afdwingbare of feitelijke verplichtingen die op de balansdatum bestaan, waarbij het waarschijnlijk is dat een uitstroom van middelen noodzakelijk is en waarvan de omvang op betrouwbare wijze is te schatten. De voorzieningen worden gewaardeerd tegen de beste schatting van de bedragen die noodzakelijk zijn om de verplichtingen per balansdatum af te wikkelen. De voorzieningen worden gewaardeerd tegen de nominale waarde van de uitgaven die naar verwachting noodzakelijk zijn om de verplichtingen af te wikkelen, tenzij anders vermeld. Wanneer de verwachting is dat een derde de verplichtingen vergoedt, en wanneer het waarschijnlijk is dat deze vergoeding zal worden ontvangen bij de afwikkeling van de verplichting, dan wordt deze vergoeding als een actief in de balans opgenomen. De overige voorzieningen worden opgenomen tegen nominale waarde van de voor de afwikkeling van de voorziening naar verwachting noodzakelijke uitgaven. 3.6 | Kortlopende schulden De overige kortlopende schulden worden gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs.
19
4 | Grondslagen voor bepaling van het resultaat 4.1 | Algemeen Het resultaat wordt bepaald als het verschil tussen de opbrengstwaarde van de geleverde prestaties en de kosten en andere lasten over het jaar. De opbrengsten op transacties worden verantwoord in het jaar waarin zij zijn gerealiseerd. Het projectresultaat wordt bepaald als het verschil tussen de projectopbrengsten en projectkosten. Projectopbrengsten zijn de contractueel overeengekomen opbrengsten en opbrengsten uit hoofde van meer- en minderwerk, claims en vergoedingen indien en voor zover het waarschijnlijk is dat deze worden gerealiseerd en ze betrouwbaar kunnen worden bepaald. Projectkosten zijn de direct op het project betrekking hebbende kosten, die in het algemeen aan projectactiviteiten worden toegerekend en toegewezen kunnen worden aan het project, en andere kosten die contractueel aan de opdrachtgever kunnen worden toegerekend. Indien het waarschijnlijk is dat de totale projectkosten de totale projectopbrengsten overschrijden, dan worden de verwachte verliezen onmiddellijk in de winst-en-verliesrekening verwerkt. Dit verlies wordt verwerkt in de kostprijs van de omzet. 4.2 | Netto omzet De netto omzet betreft de ontvangen bijdragen en subsidies. De opbrengsten worden toegerekend aan de periode waarop ze betrekking hebben. Subsidies worden als bate verantwoord in de winst-en-verliesrekening in het jaar waarin de gesubsidieerde kosten zijn gemaakt of opbrengsten zijn gederfd, of wanneer een gesubsidieerd exploitatietekort zich heeft voorgedaan. De baten worden verantwoord als het waarschijnlijk is dat deze worden ontvangen. 4.3 | Kostprijs van de omzet Onder kostprijs van de omzet wordt verstaan de aan de omzet toe te rekenen directe en indirecte kosten, waaronder grond- en hulpstoffen, kosten uitbesteed werk en andere externe kosten, personeelskosten en overige bedrijfskosten die toerekenbaar zijn aan de kostprijs van de omzet. 4.4 | Projectopbrengsten en projectkosten Voor onderhanden projecten, waarvan het resultaat op betrouwbare wijze kan worden bepaald, worden de projectopbrengsten en de projectkosten verwerkt als netto-omzet en kosten in de winst-en-verliesrekening naar rato van de verrichte prestaties per balansdatum (de ‘Percentage of Completion’-methode, ofwel de PoC-methode). De voortgang van de verrichte prestaties wordt bepaald op basis van de tot de balansdatum gemaakte projectkosten in verhouding tot de geschatte totale projectkosten. Als het resultaat (nog) niet op betrouwbare wijze kan worden ingeschat, dan worden de opbrengsten als netto-omzet verwerkt in de winst-en-verliesrekening tot het bedrag van de gemaakte projectkosten dat waarschijnlijk kan worden verhaald; de projectkosten worden dan verwerkt in de winst-enverliesrekening in de periode waarin ze zijn gemaakt. Zodra het resultaat wel op betrouwbare wijze kan worden bepaald, vindt opbrengstverantwoording plaats volgens de PoC-methode naar rato van de verrichte prestaties per balansdatum. 4.5 | Verkoopkosten en algemene beheerkosten Onder verkoopkosten en algemene beheerkosten worden die kosten verstaan die betrekking hebben op het boekjaar en die ten laste van de vennootschap komen, en die niet direct aan de kostprijs van de geleverde goederen zijn toe te rekenen. 4.6 | Financiële baten en lasten De financiële baten en lasten worden toegerekend aan de periode waarop ze betrekking hebben. 4.7 | Koersverschillen Koersverschillen die optreden bij de afwikkeling of omrekening van monetaire posten worden in de winst-en-verliesrekening verwerkt in de periode dat zij zich voordoen.
20 Jaarrekening
5 | Financiële risico’s en risicobeheersing Vitens Evides International is onderhevig aan de volgende financiële risico’s die hieronder nader worden toegelicht: 5.1 | Marktrisico 5.1.1 | Prijsrisico De vennootschap acht het prijsrisico ten aanzien van de posten in de jaarrekening gering. 5.1.2 | Valutarisico Dit is het risico dat de waarde van een financieel instrument verandert als gevolg van fluctuaties van valutakoersen. De vennootschap hanteert de euro als functionele valuta. Eventuele koersverschillen worden per transactie berekend en ten gunste/ten laste gebracht van de winst-en-verliesrekening. Ten behoeve van projecten worden bankrekeningen in het buitenland aangehouden in vreemde valuta, waarmee in vreemde valuta betalingen kunnen worden verricht. De vennootschap maakt geen gebruik van valutatermijncontracten. 5.1.3 | Interest en kasstroomrisico De vennootschap heeft een rentedragende vordering op haar 51% deelneming Vitens Rand Water Services B.V. Er zijn geen maatregelen getroffen om het interestrisico te mitigeren. De vennootschap heeft geen rentedragende schulden. 5.2 | Kredietrisico De vennootschap loopt risico ten aanzien van de waardering van vorderingen. De vennootschap beheerst dit risico door de openstaande vorderingen periodiek te beoordeling op volwaardigheid en daar waar nodige adequate maatregelen te nemen. 5.3 | Liquiditeitsrisico Vitens Evides International B.V. heeft een rekening courant krediet bij de bank van € 1,0 miljoen. Vitens N.V. en Evides N.V. staan garant voor deze rekening courant krediet faciliteit. De liquide middelen staan ter vrije beschikking van de vennootschap. Een groot deel van de projecten van de vennootschap wordt gefinancierd op basis van voorfinanciering door financiers/donoren.
Toelichting op de vennootschappelijke balans 1 | Financiële vaste activa x €1.000 Stand per 1 januari 2013 Mutaties Resultaat deelneming Voorziening deelnemingen Stand per 31 december 2013
Deelneming 0 -5 5 0
De deelneming betreft het 51% aandeel van Vitens Evides International B.V. in het kapitaal van de Joint Venture Vitens Rand Water Services B.V. (VRWS) statutair gevestigd te Zwolle. Dit is een Joint Venture samen met het Zuid-Afrikaanse bedrijf Rand Water Services Limited. De Joint Venture is opgericht ten behoeve van het Management Contract in Ghana. Het Management Contract in Ghana is in juni 2011 geëindigd. De Ghanese dochteronderneming van VRWS wordt op dit moment geliquideerd. Voor de negatieve waarde van de deelneming is een voorziening gevormd van € 5.
21
2 | Vorderingen en overlopende activa x €1.000 Debiteuren en nog te factureren bedragen Belastingen en premies sociale verzekeringen Overige vorderingen en overlopende activa Totaal
31-12-13 2.894 581 925 4.400
31-12-12 2.085 241 1.095 3.421
Alle vorderingen hebben een resterende looptijd van korter dan een jaar. De reële waarde van de vorderingen benadert de boekwaarde, gegeven het kortlopende karakter van de vorderingen en het feit dat waar nodig voorzieningen voor oninbaarheid zijn gevormd. De vordering inzake Belastingen en premies sociale verzekeringen betreft omzetbelasting. Overige vorderingen en overlopende activa x €1.000 Voorschotten personeel en projecten Vooruitbetaalde kosten en vooruitbetaalde bedragen Lening u/g VRWS Water for Life Rente Te ontvangen creditnota’s Totaal
31-12-13 391 365 87 56 26 925
31-12-12 116 76 87 785 31 1.095
De verstrekte lening aan VRWS is een marktconforme lening en hierover wordt een rente berekend van 3 months libor + 4%. Er zijn geen afspraken overeengekomen met betrekking tot aflossing dan wel zekerheden gesteld; de directie verwacht dat de lening in 2014 wordt afgelost.
3 | Liquide middelen Vitens Evides International B.V. heeft een rekening courant krediet bij de bank van € 1,0 miljoen. Vitens N.V. en Evides N.V. staan garant voor deze rekening courant krediet faciliteit. De liquide middelen staan ter vrije beschikking van de vennootschap.
4 | Eigen vermogen x €1.000 Gestort en opgevraagd kapitaal Overige reserves Onverdeeld resultaat Totaal
31-12-13 36 1.379 -193 1.222
31-12-12 36 961 418 1.415
Het maatschappelijk kapitaal bedraagt € 90.000 bestaande uit 1800 aandelen met een nominale waarde van € 50 per aandeel. Ultimo 2013 zijn er 720 aandelen geplaatst en volgestort. Verloop eigen vermogen Gestort kapitaal
Overige reserves
Onverdeeld resultaat
Totaal
Stand per 1 januari Mutaties: Resultaat bestemming voorgaand boekjaar Resultaat boekjaar Totaal mutaties
36
961
418
1.415
418 0
418
-418 -193 611
0 -193 -193
Stand per 31 december
36
1.379
-193
1.222
x €1.000
22 Jaarrekening
5 | Voorzieningen x €1.000 Voorziening deelneming Overige voorzieningen Totaal
31-12-13 8 319 327
31-12-12 3 140 143
De voorziening deelneming betreft de negatieve waarde van de deelneming VRWS (zie ref 1). De overige voorzieningen wordt gevormd voor personeelsleden die in het buitenland werkzaam zijn en betreft de ingehouden loonbelasting. Verloop voorzieningen x €1.000 Stand per 1 januari Dotatie Onttrekking Stand per 31 december
Voorziening Overige voordeelneming zieningen 3 5 8
140 215 -36 319
31-12-13 2.603 1.373 1.230
31-12-12 0 0 0
Totaal 143 220 -36 327
De voorzieningen hebben een langlopend karakter.
6 | Onderhanden projecten x €1.000 Gedeclareerde termijnen Projectkosten Totaal
Dit betreft een nieuw project in 2013 (Urban Dredging Dhaka, Bangladesh), waardoor de vergelijkende cijfers 2012 nihil bedragen. Dit project wordt in opdracht voor derden uitgevoerd. De gededareerde termijnen betreffen de ontvangen termijnen van de ambassade. De projectkosten betreffen met name de kosten van de aanschaf van baggerschepen.
7 | Overige kortlopende schulden x €1.000 Schulden aan leveranciers Overige schulden Overlopende passiva Totaal
31-12-13 970 1.923 4.565 7.458
31-12-12 421 997 4.366 5.784
Alle kortlopende schulden hebben een resterende looptijd van korter dan een jaar. De overige kortlopende schulden worden gewaardeerd tegen gemortiseerde kostprijs. Schuld aan aandeelhouders Onder de kortlopende schulden zit begrepen een schuld aan de aandeelhouders: x €1.000 Vitens N.V. Evides N.V. Totaal
31-12-13 846 585 1.431
31-12-12 749 240 989
23
Niet uit de balans blijkende verplichtingen De vennootschap heeft huurcontracten afgesloten met een huurlast op jaarbasis van circa € 253.000 ten behoeve van projecten en medewerkers in het buitenland, waarvan € 225.000 een looptijd heeft van maximaal één jaar en € 28.000 een looptijd heeft van tussen de één en vijf jaar.
Toelichting op de vennootschappelijke winst- en verliesrekening 8 | Netto omzet x €1.000 Nederland Afrika Azië Zuid Amerika Water for Life Overig Totaal Netto omzet – Nederland x €1.000 Bijdrage Vitens Bijdrage Evides Bijdrage WML Overige omzet Totaal
2013 4.042 6.776 1.435 310 910 37 13.510
2012 3.720 4.361 265 246 675 15 9.282
2.000 1.750 275 17 4.042
1.750 1.750 220 3.720
Personeelskosten De vennootschap heeft geen personeel in dienst, maar leent personeel in voornamelijk via haar aandeelhouders. De hiermee verband houdende personeelskosten worden verwerkt in de winst- en verliesrekening en worden, daar waar van toepassing, doorbelast op projecten (kostprijs van de omzet). Accountantskosten In het boekjaar zijn de volgende accountantshonoraria te laste van het resultaat gebracht: x €1.000 PricewaterhouseCoopers Controle jaarrekening Andere niet controlediensten Fiscaal Totaal
2013
2012
10 4 14
5 5
Bovenstaande honoraria betreffen de werkzaamheden die bij de vennootschap zijn uitgevoerd door accountantsorganisaties en externe accountants zoals bedoeld in artikel 1, lid 1 Wta (Wet toezicht accountantsorganisaties) en de in rekening gebracht honoraria van het gehele netwerk waartoe de accountantsorganisatie behoort. Gemiddeld aantal medewerkers De vennootschap heeft geen personeel in dienst, maar leent personeel in voornamelijk via haar aandeelhouders.
24 Jaarrekening
9 | Financiële baten en lasten x €1.000 Rentebaten en soortgelijke opbrengsten
2013 56
2012 31
2013 -5
2012 -6
10 | Resultaat deelneming x €1.000 Resultaat Vitens Rand Water Services B.V.
Dit betreft het aandeel van 51% van Vitens Evides International B.V. in het resultaat van Vitens Rand Water Services B.V.
11 | Overige toelichtingen Verantwoording uit hoofde van de Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector (WNT) De bezoldiging van een topfunctionaris bestaat op basis van artikel 2.3 Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke (WNT) uit een beloning vermeerderd met belastbare vaste en variabele onkostenvergoedingen en voorzieningen ten behoeve van beloningen betaalbaar op termijn. De directie is belast met het besturen van de vennootschap. De bevoegdheid tot vaststelling van een bezoldiging en verdere arbeidsvoorwaarden voor de directie komt toe aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders. De bezoldiging bestaat uit een basissalaris, pensioen, sociale lasten en overige onkostenvergoedingen en voldoet aan de vereisten van de Wet Normering Topinkomens (WNT). Aan het directielid zijn geen leningen, voorschotten en garanties verstrekt. Bezoldiging topfunctionarissen met dienstbetrekking: Naam : Ir. G.M. van den Top Functie : Directeur Infunctietreding : 1 mei 2009 Beloning (WNT)
Belastbare vaste en variabele onkostenvergoedingen (WNT)
Voorzienin- Totaal gen t.b.v. bezoldiging beloning en 2013 (WNT) betalingen op termijn (WNT)
Totaal Totaal Overige bezoldiging bezoldiging bezoldi2012 gingscom- 2013 ponenten (geen WNT)
Duur van het dienstverband in dagen
Omvang van het dienstverband
123.619
1.635
18.645
7.045
365
0,9
143.900
150.944
160.219
Bij de samenstelling van bovenstaande verantwoording uit hoofde van de WNT zijn de Beleidsregels toepassing WNT d.d. 27 februari 2014, inclusief de wijziging van 12 maart 2014, van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties als uitgangspunt gehanteerd. Vitens Evides International N.V. herkent de door de Minister van BZK in zijn kamerbrief d.d. 27 februari 2014 onderkende uitvoeringsproblemen met betrekking tot externe niet-topfunctionarissen. In lijn met paragraaf 6 van de (gewijzigde) Beleidsregels toepassing WNT legt Vitens Evides International geen verantwoording af over externe niet-topfunctionarissen.
25
Verbonden partijen De vennootschap ontvangt jaarlijks een bijdrage van haar aandeelhouders, die als volgt gespecificeerd kan worden: x €1.000 Vitens N.V. Evides N.V.
2013 2.000 1.750
2012 1.750 1.750
Daarnaast huurt de vennootschap o.a. personeel in via haar aandeelhouders en maakt zij gebruik van een aantal diensten van Vitens (bijvoorbeeld marketing). Al deze kosten worden aan de vennootschap in rekening gebracht zonder winstopslag o.a. op basis van facturen van leveranciers. De specificatie is als volgt: x €1.000 Vitens N.V. Evides N.V.
2013 2.518 1.296
2012 1.809 684
Utrecht, 30 juni 2014
Ir. G.M. van den Top Algemeen directeur
Overige gegevens Statutaire regeling inzake Winstbestemming De statutaire bepalingen ten aanzien van de winstbestemming luiden als volgt (artikel 18): 18.1 De winst die in een boekjaar is behaald, staat ter beschikking van de algemene vergadering. 18.2 Uitkering van winst geschiedt na de vaststelling van de jaarrekening waaruit blijkt dat zij geoorloofd is. 18.3 De algemene vergadering kan besluiten tot tussentijdse uitkeringen en/of tot uitkeringen ten laste van een reserve van de vennootschap. 18.4 Uitkeringen op aandelen kunnen slechts plaats hebben tot ten hoogste het bedrag van het uitkeerbare eigen vermogen. 18.5 Een besluit dat strekt tot uitkering heeft geen gevolgen zolang de directie geen goedkeuring heeft verleend. De directie weigert slechts de goedkeuring, indien het weet of redelijkerwijs behoort te voorzien dat de vennootschap na de uitkering niet zal kunnen blijven voortgaan met het betalen van har opeisbare schulden.
Voorstel resultaatbestemming Het voorstel is het resultaat van 2013 na belastingen als volgt te bestemmen: EUR 192.330 te onttrekken aan de overige reserves.
Gebeurtenissen na balansdatum Er zijn geen gebeurtenissen na balansdatum.
26 Jaarrekening
Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Aan: de Algemene Vergadering van Aandeelhouders van Vitens Evides International B.V. Verklaring betreffende de jaarrekening Wij hebben de in dit jaarverslag opgenomen jaarrekening 2013 van Vitens Evides International B.V. te Apeldoorn gecontroleerd. De jaarrekening bestaat uit de vennootschappelijke balans per 31 december 2013, de vennootschappelijke winst-en- verliesrekening over 2013, het kasstroomoverzicht over 2013 en de toelichting, waarin zijn opgenomen een overzicht van de belangrijke grondslagen voor financiële verslaggeving en andere toelichtingen.
verkregen dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat. Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controle-informatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De geselecteerde werkzaamheden zijn afhankelijk van de door de accountant toegepaste oordeelsvorming, met inbegrip van het inschatten van de risico’s dat de jaarrekening een afwijking van materieel belang bevat als gevolg van fraude of fouten.
Verantwoordelijkheid van de directie De directie van de vennootschap is verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening die het vermogen en het resultaat getrouw dient weer te geven in overeenstemming met International Financial Reporting Standards zoals aanvaard binnen de Europese Unie en met Titel 9 Boek 2 van het in Nederland geldende Burgerlijk Wetboek (BW) en de Beleidsregels toepassing Wet normering bezoldiging topfunctionarissen (semi) publieke sector (‘WNT’), alsmede voor het opstellen van het jaarverslag in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW. Bij de toepassing van de WNT heeft de directie gekozen voor de mogelijkheid in de beleidsregels om zich over 2013 niet te verantwoorden over de ‘externe niet topfunctionarissen’ 1). De directie is tevens verantwoordelijk voor een zodanige interne beheersing als de directie noodzakelijk acht om het opmaken van de jaarrekening en de naleving van die relevante wet- en regelgeving mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten.
Verantwoordelijkheid van de accountant
Bij het maken van deze risico-inschattingen neemt de accountant de interne beheersing in aanmerking die relevant is voor het opmaken van de jaarrekening en voor het getrouwe beeld daarvan alsmede in het kader van de financiële rechtmatigheid voor de naleving van die relevante wet- en regelgeving, gericht op het opzetten van controlewerkzaamheden die passend zijn in de omstandigheden. Daarbij neemt de accountant tevens in aanmerking de rechtmatige naleving van de overige bepalingen van de WNT. Dit betreft het door de entiteit instellen van terugvorderingen van betalingen van topfunctionarissen, gewezen topfunctionarissen en toezichthoudende organen die op grond van de WNT als onverschuldigd zijn aan te merken en, indien noodzakelijk, het opnemen en afzonderlijk toelichten in de jaarrekening van een vordering vanwege onverschuldigde betalingen. In overeenstemming met de aanvullende beleidsregels van 12 maart 2014, hebben wij geen controlewerkzaamheden verricht voor de functionarissen zoals genoemd in art. 4.2 lid 2 letter c WNT (‘externe niet top-functionarissen)’.
Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht, waaronder de Nederlandse controlestandaarden en de ‘Beleidsregels toepassing WNT’, inclusief het Controleprotocol WNT 2). Dit vereist dat wij voldoen aan de voor ons geldende ethische voorschriften en dat wij onze controle zodanig plannen en uitvoeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt
Deze risico-inschattingen hebben echter niet tot doel een oordeel tot uitdrukking te brengen over de effectiviteit van de interne beheersing van de vennootschap. Een controle omvat tevens het evalueren van de geschiktheid van de gebruikte grondslagen voor financiële verslaggeving en van de redelijkheid van de door de directie van de vennootschap gemaakte schattingen, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening.
Controleverklaring
Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controleinformatie voldoende en geschikt is om een onderbouwing voor ons oordeel te bieden.
Oordeel Naar ons oordeel geeft de jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en de samenstelling van het vermogen van Vitens Evides International B.V. per 31 december 2013 en van het resultaat en de kasstromen over 2013 in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW en de ‘Beleidsregels toepassing WNT’.
Verklaring betreffende overige bij of krachtens de wet gestelde eisen Ingevolge artikel 2:393 lid 5 onder e en f BW vermelden wij dat ons geen tekortkomingen zijn gebleken naar aanleiding van het onderzoek of het jaarverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, overeenkomstig Titel 9 Boek 2 BW is opgesteld, en of de in artikel 2:392 lid 1 onder b tot en met h BW vereiste gegevens zijn toegevoegd. Tevens vermelden wij dat het jaarverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening zoals vereist in artikel 2:391 lid 4 BW.
Groningen, 30 juni 2014 PrincewaterhouseCoopers Accountants N.V. drs. H.J. Kruisman RA
1) In overeenstemming met de brief van Minister Plasterk van BZK aan de Tweede en Eerste Kamer van 27 februari 2014 inzake de Aanpassingswet WNT, onder 2. Uitvoeringsproblematiek van externe niet-topfunctionarissen. 2) ‘Beleidsregels toepassing WNT’ van 26 februari 2014.
27
Postadres Postbus 1205, 8001 BE Zwolle
www.vitensevidesinternational.com
