Jaarverslag N.V. Brabantse Ontwikkelings Maatschappij OP KOERS. Mei Jaarverslag 2010 N.V. Brabantse Ontwikkelings Maatschappij

2010

Jaarverslag 2010 N.V. Brabantse Ontwikkelings Maatschappij

2 0 1 0

OP KOERS Mei 2011


Inhoudsopgave Pagina 1. Verslag van de directie 1.1 Op koers 1.2 Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen 1.3 Financiële positie BOM

2. Bericht van de Raad van Commissarissen 3. Toelichting resultaten kerntaken 3.1 Investeringsbevordering 3.2 Ontwikkeling & Innovatie 3.3 Participatie & Beheer 3.4 Bedrijventerreinen 3.5 Focus op samenhang en samenwerking

3 3 5 6

8

11 11 14 17 21 24

4. Risicoparagraaf

25

5. Jaarrekening

28 28 30 32

5.1 Geconsolideerde balans per 31 december 2010 5.2 Geconsolideerde resultatenrekening over 2010 5.3 Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening 2010 en grondslagen voor waardering en resultaatbepaling 5.4 Nadere toelichting op geconsolideerde balans per 31 december 2010 5.5 Nadere toelichting op de geconsolideerde resultatenrekening over 2010 5.6 Enkelvoudige balans per 31 december 2010 5.7 Enkelvoudige resultatenrekening over 2010 5.8 Nadere toelichting op de enkelvoudige balans per 31 december 2010 5.9 Nadere toelichting op de enkelvoudige resultatenrekening over 2010 5.10 Overige gegevens

6. Bijlagen 6.1 Corporate Governance 6.2 Overzicht projecten O&I 2010 6.3 Participaties en leningen 6.4 Overzicht doelstellingen en prestatie-indicatoren BOM 6.5 Organisatie 6.6 Gebruikte termen en afkortingen 6.7 Relevante websites


35 44 47 49 51 53 55

59 59 62 63 64 65 67 69

2

1. Verslag van de directie 1.1 Op koers Het jaar 2010 is in meerdere opzichten een jaar om te markeren. Het is meer dan slechts het zoveelste verslagjaar van de BOM. Met 2010 ronden we ook onze vierjarige periode 2007-2010 af in het kader van de meerjarenafspraken met Rijk en Provincie. 2010 is in economisch opzicht een opvallend jaar geweest. De financiële en economische crisis heeft plaatsgemaakt voor voorzichtig herstel. Ook in Brabant tekent zich dat herstel af. De regio zit weer op koers. De BOM heeft daaraan belangrijke bijdragen kunnen leveren. Door hard te werken, door slimme plannen te bedenken en projecten van de grond te tillen. Vooral door intensief samen te werken en afspraken na te komen. Ook de BOM zit op koers. In 2009 was het alle hens aan dek om de crisis te bezweren en in elk geval de gevolgen daarvan zoveel mogelijk te dempen. In dat jaar was de BOM al intensief betrokken bij zowel de ontwikkeling als uitvoering van enkele robuuste crisismaatregelen van de Provincie. Ook in 2010 heeft de uitvoering van die maatregelen mede de werkagenda van de BOM bepaald. CRISISMAATREGELEN SORTEREN EFFECT

Het pakket aan crisismaatregelen is een succes gebleken en heeft zijn effecten in de zin van behoud en herstel van bedrijvigheid en werkgelegenheid niet gemist. De BOM heeft aan dat succes ten volle kunnen bijdragen door haar rol te pakken en de maatregelen op een efficiënte en creatieve manier uit te voeren. Het resultaat daarvan is onder meer af te lezen aan de effecten van het MKB Innovatiefonds, dat het behoud van 2.300 fte’s aan arbeidsplaatsen heeft opgeleverd. Samen met REWIN West-Brabant en Brainport Development, en in een unieke samenwerking met de banken, hebben we tientallen kansrijke bedrijven kunnen helpen. We hebben hen de mogelijkheid kunnen bieden om ondanks de crisis hun ambities waar te maken. Met de extra Impuls Herstructurering Bedrijventerreinen hebben we versnelling kunnen aanbrengen in zowel de planvorming als de vereiste investeringen. Met het Spin-Off Fonds Brabant zorgen we ervoor dat kansrijke innovaties niet op de plank blijven liggen en dat nieuwe bedrijven van start kunnen gaan. Rond een aantal maatregelen hebben we onze werkzaamheden afgerond, maar op onderdelen ligt er ook in 2011 en daarna nog een beheerstaak voor de BOM. DYNAMIEK

Jan Pelle, directeur BOM


Brabant heeft nog steeds een sterke uitgangspositie. De groeicijfers van veel Brabantse bedrijven spreken wat dat betreft boekdelen. Die groei manifesteert zich behalve in de vorm van concrete bedrijfsresultaten ook in het aantal buitenlandse bedrijfsvestigingen in Brabant, in de internationale uitstraling van de regio en in belangwekkende ontwikkelingen bij kansrijke sectoren als hightech, logistiek, energie en life sciences. Brabant doet het opvallend goed op die gebieden die door het Rijk inmiddels zijn aangeduid als topsectoren. Het komt er nu op aan om gezamenlijk -overheid, onderwijs en ondernemers- die sterke punten van Brabant een nog steviger fundament te geven en de kansen die er liggen te verzilveren, bijvoorbeeld door beleid te voeren waardoor het innovatieve vermogen van het MKB wordt versterkt. De economie van Brabant heeft volop dynamiek en de verschillende economische actoren beschikken over voldoende dynamiserend vermogen. De BOM kan en zal daarbij in haar sturende, adviserende en uitvoerende rol voor de nodige energie zorgen. Die energie hebben we ook aangewend, toen Brabant in 2010 te kampen kreeg met ingrijpende tegenslagen zoals de gebeurtenissen rond MSD/ Organon en Wärtsilä. Ook die gebeurtenissen behoren, helaas, tot de economische realiteit. Samen met betrokken partijen heeft de BOM daarop met extra creativiteit en inspanningen gereageerd om de negatieve gevolgen zoveel mogelijk te beperken en de dreiging om te zetten in nieuwe kansen.

3

TRANSITIE

Wanneer we de periode 2007-2010 overzien, dan is er zowel in de ontwikkeling van de Brabantse economie als in de rol die de BOM daarbij speelt, een transitie waarneembaar. In de economie van Brabant is de focus meer en meer komen liggen op aspecten als innovatie, internationalisering en duurzaamheid. Er ontstaat meer samenhang tussen het ruimtelijk en economisch beleid. Samenhang, maar vooral samenwerking is ook het adagium waar het gaat om de netwerken, binnen en buiten de Provincie, die als krachtig functionerende coalities de economische progressie van Brabant stimuleren. Economie is daadwerkelijk een domein van de Provincie geworden. De Agenda voor Brabant is daarvan een duidelijke exponent. De BOM speelt in dat domein een volwaardige rol en participeert dan ook in het debat over de toekomst van de Brabantse economie. We steken op adviserend en uitvoerend vlak de handen uit de mouwen. We voeren uit wat er van ons wordt gevraagd, maar we zijn ook proactief als de situatie dat verlangt. En wanneer de regierol ons past, trekken we de kar en brengen we partijen bij elkaar. In die zin is het takenpakket van de BOM de afgelopen jaren opgeschaald en verbreed en hebben we onze organisatie en manier van werken voortdurend aangepast en verder geprofessionaliseerd. RESULTAAT

Na het crisisjaar 2009 is ook in 2010 gebleken dat met name startende en jonge ondernemers nog de gevolgen ondervinden van de economische crisis. De afgelopen jaren heeft het participatiebedrijf in opdracht van de aandeelhouders sterk ingezet op innovatieve starters. Van de 38 participaties bevinden zich er 29 in een vroege fase. Het zijn juist deze bedrijven die extra last hebben gehad van de crisis. Daarom is in 2010 de bepaling van de marktwaarde van de participaties en leningen aan bedrijven in overeenstemming gebracht met de risicio’s van het nieuwe investeringsprofiel. Hierdoor is het resultaat van 2010 uitgekomen op - € 2,8 miljoen. MEERJARENAFSPRAKEN 2007-2010: MISSION COMPLETED

Wanneer ik de periode 2007-2010 bezie in het licht van het afsprakenkader bestaande uit subsidiebeschikking en jaarlijkse activiteitenplannen met Rijk en/of Provincie, kan ik constateren dat de BOM alle doelstellingen heeft gehaald en op onderdelen boven verwachting heeft gepresteerd. We hebben fors geoogst op het gebied van buitenlandse investeringen: 85 bedrijfsvestigingen of -uitbreidingen met een investeringsvolume van € 316 miljoen. Op het terrein van ontwikkeling en innovatie is een projectenvolume van € 140 miljoen gerealiseerd. De realisering van 1.000 hectare herstructurering bedrijventerreinen komt in zicht. En we hebben 55% van onze 47 participaties weten te bewerkstelligen bij innovatieve starters. Stuk voor stuk liggen deze cijfers boven de targets uit het afsprakenkader. BRABANT EN BOM: WE DOEN ER TOE

Brabant en de BOM liggen beide op koers. ‘We doen ertoe’, is wellicht een betere aanduiding. De Provincie, als organisatie én als economische entiteit, heeft zich ontwikkeld tot een sterk merk. Het werken voor, met en in die Provincie heeft de BOM een stevige reputatie bezorgd. Dat laatste wordt nog eens gestaafd door het onafhankelijke onderzoek naar het functioneren van de vier regionale ontwikkelingsmaatschappijen (ROM’s) in Nederland, dat vorig jaar in opdracht van het ministerie van EL&I door Decisio is uitgevoerd. De uitkomsten van dat onderzoek houden een compliment in voor de prestaties en het functioneren van de BOM. Dat compliment komt alle medewerkers toe. Jan Pelle directeur


4

1.2 Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen DOEL

De BOM stelt zich ten doel de sociaaleconomische structuur en het vestigingsklimaat van de Provincie Noord-Brabant duurzaam te versterken. Door het stimuleren van innovatie, participatie in vernieuwende bedrijven, herstructurering van verouderde bedrijventerreinen en aantrekken van hightech bedrijven naar de regio. Hoewel de nadruk ligt op economische versterking, dienen deze activiteiten op zichzelf al maatschappelijke doelen, zoals het bevorderen van werkgelegenheid en het stimuleren van een duurzame economie. De BOM wil de Provincie helpen om te komen tot duurzame ontwikkeling en om een balans te creëren tussen people, planet en profit. EXTERNE BEDRIJFSVOERING

De BOM stimuleert innovatie door middel van het tot stand brengen van kennis- en businessclusters. New business development (gericht op nieuwe markten, nieuwe producten of nieuwe combinaties) stelt MKB bedrijven in staat om te groeien. Projecten die voortkomen uit onze programma’s hightech systemen en materialen (inclusief automotive), food & nutrition, life sciences en medische technologie, maintenance, bio-energie en logistieke supply-chains leveren veelal een substantiële bijdrage aan de drie p’s van maatschappelijk verantwoord ondernemen; people, planet, profit. Ook op het gebied van duurzaamheid levert de BOM haar bijdrage. Zoals bijvoorbeeld bij de ontwikkeling van duurzaam Industriepark Cranendonk. De BOM participeert in het bedrijf All Green Vehicles dat in Oosterhout elektrische voertuigen produceert. Brabant wil zich sterk maken voor duurzame energie. Hiertoe zijn projecten opgezet op de terreinen van biobased economy, elektrisch rijden en zonne-energie. INTERNE BEDRIJFSVOERING

De BOM is zich bewust van haar positie in het maatschappelijk veld en stelt haar bedrijfsvoering zodanig in, dat op een verantwoorde manier omgegaan wordt met haar middelen. Dit begint met het personeelsbeleid: dit beleid is erop gericht dat het personeel een veilige en prettige werkom-geving heeft. Het personeel krijgt kansen om zich te ontplooien en te ontwikkelen en is actief betrokken bij maatschappelijk zinvolle projecten die gericht zijn op innovatie en duurzaamheid. Dit vertaalt zich onder andere in een relatief laag ziekteverzuim (slechts 1,8%). Op het gebied van de overige bedrijfsaspecten tracht de BOM duurzaam te ondernemen. Dit vertaalt zich onder meer in het gebruik van een modern energiebesparend kantoorpand, diverse vormen van afvalscheiding en gebruik van betrouwbare leveranciers. In het inkoopbeleid dat in 2008 is geformuleerd wordt expliciet rekening gehouden met specifieke weten regelgeving waaraan de BOM als publieke onderneming moet voldoen. In 2011 zal worden bekeken in hoeverre duurzaamheid verder kan worden versterkt in operationele activiteiten onder verantwoordelijkheid van de directie en controller. Hiertoe zal een beleid worden ontwikkeld waarin maatschappelijke doelstellingen in interne en externe bedrijfsvoering worden gedefinieerd. De BOM heeft in het jaarverslag 2009 de ambitie uitgesproken om in het jaarverslag over 2010 te gaan rapporteren conform de richtlijnen van het “Global Reporting Initiative” (GRI). Door een aantal personele wisselingen op belangrijke posities in de relatief kleine organisatie heeft de BOM deze ambitie niet kunnen realiseren; voor het jaarverslag 2011 zal de BOM wel in overeenstemming met GRI rapporteren.


5

1.3 Financiële positie BOM MIDDELEN

De BOM is een publieke NV met de Staat der Nederlanden en de Provincie Noord-Brabant als aandeelhouders en belangrijke subsidiënten. De activiteiten van de BOM sluiten aan op het beleid van het Ministerie van Economische Zaken, Landbouw & Innovatie (EL&I) en de Provincie Noord-Brabant. De BOM is vooral partner van het bedrijfsleven bij het versterken van de concurrentiekracht, bij vestigingsplaatskeuze en bij beschikbaarstelling van risicodragend vermogen. De vier kerntaken Ontwikkeling & Innovatie, Investeringsbevordering, Participatie & Beheer en Herstructurering Bedrijventerreinen worden in onderlinge samenhang ingezet. ALGEMEEN

De BOM heeft over 2010 geconsolideerd een netto resultaat geboekt van -/- EUR 2.805.827 (2009: -/- EUR 1.729.332). Dit resultaat bestaat uit de volgende componenten:

Exploitatieresultaat Participatiebedrijf Desinvesteringen Voorzieningen Resultaat deelneming BOM Vastgoed BV

Resultaat overige activiteiten

Resultaat boekjaar 2010 € 573.995€ € 2.286.556€ 131.174-€ 2.729.377-

Resultaat boekjaar 2009 € 293.030€ 308.919€ 1.982.430€ 129.968€ 1.836.573-

€ 76.450€ 2.805.827-

€ 107.241€ 1.729.332-

Het netto resultaat over 2010 van het Participatiebedrijf bedraagt -/- € 2,9 miljoen (2009: -/- € 2,0 miljoen). Dit resultaat bestaat uit een exploitatieresultaat van € 0,6 miljoen en een saldo desinvesteringen/voorzieningen van -/- € 2,3 miljoen. Het participatiebedrijf heeft in 2010 geen exits gerealiseerd. Uit hoofde van voorzichtigheid is voor € 2,1 miljoen aan voorzieningen getroffen op participaties. Daarnaast is een voorziening voor dubieuze debiteuren opgenomen ten bedrage van € 0,1 miljoen. De laatste jaren is het investeringsprofiel van de N.V. Brabantse Ontwikkelings Maatschappij gewijzigd. In opdracht van de aandeelhouders is de investeringsfocus nog sterker dan in het verleden gelegd op innovatieve starters. In 2010 is de bepaling van de marktwaarde van de aandelenparticipaties en leningen aan bedrijven in overeenstemming gebracht met de risico’s van het nieuwe investeringsprofiel. Indien deze berekeningsmethodiek reeds in 2009 toegepast zou zijn, zou dit tot een lagere waardering van de aandelenparticipaties en leningen aan bedrijven hebben geleid. N.V. Brabantse Ontwikkelings Maatschappij heeft deze nieuwe berekeningsmethodiek retrospectief verwerkt in de jaarrekening. Gelet op de significantie van het effect van de nieuwe methodiek zijn het beginvermogen 2010 en de vergelijkende cijfers 2009 met betrekking tot de post voorzieningen participaties met € -/- 4.145.429 aangepast als ware hier sprake van een stelselwijziging. De rendementdoelstelling van het Participatiebedrijf is erop gericht dat het participatievermogen in stand blijft. Het beschikbare participatievermogen ultimo 2010 bedraagt € 30,8 miljoen (ultimo 2009: € 17,0 miljoen), waarvan netto € 14,5 miljoen is geïnvesteerd (2009: € 10,8 miljoen). De financieringsstructuur heeft een wijziging ondergaan in 2010. In 2009 hebben aandeelhouders Provincie Noord-Brabant en de Staat der Nederlanden achtergestelde leningen verstrekt van respectievelijk € 10 miljoen en 6,4 miljoen. Deze leningen zijn in april 2010 geconverteerd in aandelenkapitaal en het groepsvermogen van de BOM is toegenomen tot € 38 miljoen, waarvan € 33 miljoen kapitaalbelang.


6

LIQUIDITEITSPOSITIE

De liquide middelen zijn netto met € 2,4 miljoen afgenomen tot € 19,1 miljoen ultimo 2010. Deze afname houdt voornamelijk verband met de investeringen door het participatiebedrijf. Van de liquide middelen is € 6,1 miljoen bestemd voor participaties en leningen waarover reeds een positief besluit is genomen, maar die op balansdatum nog niet zijn geëffectueerd. In de gecommitteerde investeringen is ook opgenomen een bedrag van € 4,5 miljoen aan investeringskapitaal ten behoeve van de Brabantse Herstructureringsmaatschappij Bedrijventerreinen B.V. De liquiditeitspositie kan als volgt worden gespecificeerd (bedragen in miljoenen euro’s):

2010 19,1 -0,5 2,8 -5,3 0,0 16,1

2009 21,5 -0,3 3,4 -18,4 16,4 22,6

Gecommitteerde investeringen Benodigd voor mogelijke her- en vervolgfinancieringen Benodigd voor werkkapitaal

-6,1 -1,0 -2,5 -9,6

-4,6 -1,0 -2,5 -8,1

Netto beschikbare liquide middelen voor investeringen Investeringsplan voor komend jaar

6,5 -7,0 -0,5

14,5 -6,0 8,5

Liquiditeitssaldo ultimo boekjaar Aandeel liquiditeiten van deelnemingen Openstaande vorderingen Overige schulden en overlopende passiva Vooruitontvangen investeringskapitaal

Als gevolg van de vermogensstortingen is de liquiditeit in 2009 verbeterd. Door de investeringsverplichtingen 2010 ad € 6,1 miljoen en het investeringsplan voor 2011 van in totaal € 7,0 miljoen, zal de liquiditeitspositie van BOM naar verwachting eind 2011 onder druk komen te staan. Indien in 2011 de aandeelhouders van de BOM instemmen met het laten vrijvallen van de verplichting van de BOM aan de BHB B.V. ad € 4,5 miljoen zal de liquiditeitsdruk beperkt blijven. De BOM heeft geen specifieke financieringsrisico’s, aangezien de BOM geen transacties verricht in vreemde valuta noch over andere vormen van derivaten beschikt. Bovendien zijn de liquide middelen ondergebracht bij gerenommeerde financiële instellingen. De BOM loopt geen bijzondere risico’s uit hoofde van rentefluctuaties. PERSONEELSBEZETTING

De gemiddelde personeelsbezetting is in 2010 met 1,7 fte toegenomen tot 49,9 fte. Deze uitbreiding houdt vooral verband met de invulling van vacatures bij afdeling Ontwikkeling & Innovatie en uitbreiding van de ondersteunende afdeling.


7

2. Bericht van de Raad van Commissarissen OPGESCHAALD EN GRENZEN VERLEGD

Het thema van dit jaarverslag luidt dan wel Op Koers, maar dat wil bepaald niet zeggen dat het schip van de BOM zich in kalm water heeft bevonden. De koers die we hebben gevaren, was niet vanzelfsprekend. We hebben voortdurend scherp aan de wind moeten zeilen. Ook in 2010, toen de nadagen van de kredietcrisis zich aandienden. Er is sprake van een sterk toegenomen dynamiek in de economie, nationaal en internationaal. Ontwikkelingen en gebeurtenissen gaan razendsnel en hebben vaak een onvoorspelbare impact op de Brabantse economie en daarmee ook op het functioneren van de BOM. Dus moet er sneller worden geschakeld en is proactief optreden onmisbaar. De economie is ook complexer geworden en ontwikkelingen laten zich minder makkelijk in hokjes stoppen. Aspecten als internationalisering, toptechnologische innovaties en verduurzaming vragen om een integrale benadering. Alleen dan kunnen kansen voor de toekomst worden verzilverd. Dat brengt veranderingen mee in het takenpakket van de BOM en stelt nieuwe eisen aan de manier van opereren. Er is sprake van opschaling in aandachtsgebieden en activiteiten, waarbij de focus in toenemende mate komt te liggen op samenhang, zowel binnen als buiten de BOM. Er dienen zich nieuwe partners en dus ook nieuwe allianties aan. De interactie met de Provincie is verder toegenomen en zal nog intensiever worden. Op de kruisbestuiving tussen de verschillende expertises binnen de BOM wordt een sterkere wissel getrokken. Daar hebben zowel het management als de Raad van Commissarissen in 2010 op voorgesorteerd. De medewerkers van de BOM mogen trots zijn op de prestaties die zij in 2010 hebben geleverd. Als we kijken naar de periode van het afsprakenkader met Rijk en Provincie (2007-2010) is er zelfs bovenmatig gepresteerd. Maar het belangrijkste compliment betreft de manier waarop men zowel extern als intern grenzen heeft weten te verleggen. In een tijd, waarin het belang van de regio als economische entiteit alleen maar zal toenemen, staat de BOM in de startblokken voor de Brabantse economie van morgen. BEHAALDE PRESTATIES

De Raad constateert met voldoening dat de door de BOM beloofde prestaties, net als in 2009, ook in 2010 zijn geleverd. Uit onderstaande tabel blijkt welke prestaties per werkveld waren toegezegd en welke prestaties uiteindelijk zijn gerealiseerd.

Doelstellingen 2010

Prestaties 2010

€ 30 mln 500

€ 103 mln 422

€ 20 mln

€ 43,2 mln

14

17

8

14

€ 6,0 mln

€ 5,7 mln

40%

69%

IB Investeringen Arbeidsplaatsen O&I Pieken in de Deltagerelateerd projectvolume Bedrijventerreinen Herstructureringsplannen P&B Nieuwe participaties & vervolginvesteringen Geïnvesteerd vermogen Aandeel Startersfinancieringen


8

Tevens is eind 2010 de beleidsperiode 2007-2010 afgesloten. De met de subsidiënten overeengekomen doelstellingen voor deze periode zijn ruimschoots behaald. Uit onderstaande tabel blijkt welke prestaties per werkveld waren toegezegd en welke prestaties uiteindelijk zijn geleverd:

Doelstellingen 2007-2010

Prestatie 2007-2010

€ 224 mln 1.688

€ 316 mln 2.221

€ 90 mln

€ 140 mln

0

48

24

47

€ 12,0 mln

€ 19,0 mln

40%

55%

IB Investeringen Arbeidsplaatsen O&I Pieken in de Deltagerelateerd projectvolume Bedrijventerreinen Herstructureringsplannen P&B Nieuwe participaties & vervolginvesteringen Geïnvesteerd vermogen Aandeel Startersfinancieringen

JAARREKENING

Het boekjaar 2010 moest helaas worden afgesloten met een negatief resultaat. Het geconsolideerde jaarresultaat is uitgekomen op € -/- 2.805.827 (2009: -/- € 1.729.332). Dit resultaat kent vier componenten: exploitatieresultaat participatiebedrijf (€ -/- 573.995), saldo desinvesteringen/voorzieningen (€ -/- 2.286.556), resultaat BOM Vastgoed BV (€ 131.174) en resultaat op de overige activiteiten (€-/- 76.450). In het participatiebedrijf is de laatste jaren het investeringsprofiel gewijzigd naar een grotere nadruk op innovatieve starters, op uitdrukkelijk verzoek van de aandeelhouders. In 2010 is de bepaling van de marktwaarde van de aandelenparticipaties en leningen aan bedrijven in overeenstemming gebracht met de risico’s van het nieuwe investeringsprofiel. Deze nieuwe berekeningsmethodiek heeft tevens tot aanpassing van de cijfers 2009 geleid in de balansposten eigen vermogen, participaties, debiteuren, langlopende en kortlopende schulden voor in totaal € 4.145.429. In verband met het extra inzetten van de mogelijkheden die Europese fondsen bieden voor de Provincie Noord-Brabant, heeft de afdeling Ontwikkeling & Innovatie een aantal projecten gerealiseerd als additionele activiteit. Met deze activiteiten is een positief resultaat gerealiseerd van € 88.538. In overeenstemming met de begroting hebben Ontwikkeling & Innovatie en Investeringsbevordering een negatief resultaat van € 182.419 behaald. Dit resultaat is ten laste gebracht van egalisatiereserve voor wat betreft het gedeelte van de Provincie en de rekening courant met de Staat der Nederlanden. Het positieve resultaat van de additionele activiteiten Ontwikkeling & Innovatie en detachering gezamenlijk bedraagt in 2010 € 105.969. Omdat het allerminst zeker is dat de financiële bijdragen aan de BOM na 2011 worden gecontinueerd stellen wij voor om dit surplus toe te voegen aan de algemene reserve. Overigens heeft de Raad van Commissarissen aan de beide subsidiënten laten weten dat zij zich ernstig zorgen maakt over het financiële meerjarenperspectief van de BOM. Bij ongewijzigd beleid zal door het vervallen van een (groot) gedeelte financiële middelen een negatief jaarresultaat ontstaan. De Raad heeft de subsidiënten daarom verzocht de BOM zo spoedig mogelijk te informeren over het voorgenomen beleid na 2011. Tegelijkertijd heeft zij de directie opdracht gegeven zich voor te bereiden op een eventueel “slecht weer scenario”.


9

De Raad constateert met genoegen dat het Participatievermogen in 2009 door zowel aandeelhouder Provincie Noord-Brabant als door aandeelhouder Ministerie van Economische Zaken versterkt is met € 10,0 miljoen respectievelijk € 6,4 miljoen. Deze vermogensversterking is in het tweede kwartaal van 2010 feitelijk via aandelenkapitaal en agio geëffectueerd. De directie heeft de over het boekjaar 2010 opgemaakte jaarrekening voorgelegd aan de Raad van Commissarissen. De jaarrekening is gecontroleerd door BDO Audit & Assurance B.V. en is voorzien van een goedkeurende controleverklaring. De jaarrekening is vervolgens besproken met directie en accountant in de vergadering van de auditcommissie op 11 april 2011. De Raad stelt de Algemene Vergadering van Aandeelhouders voor de jaarrekening, bestaande uit de geconsolideerde en enkelvoudige balans per 31 december 2010 en de geconsolideerde en enkelvoudige resultatenrekening 2010, vast te stellen en het resultaat te verwerken in overeenstemming met het voorstel resultaatbestemming zoals opgenomen in de overige gegevens. RAAD VAN COMMISSARISSEN (MUTATIES/BENOEMINGEN)

De samenstelling van de Raad is gedurende dit verslagjaar gewijzigd. De heer Harwig heeft in mei 2010 de heer Schipper als president-commissaris van de BOM opgevolgd. Ter ere van de heer Schipper werd een symposium georganiseerd over de economische agenda van Brabant. De Commissaris van de Koningin in Noord-Brabant onderscheidde de heer Schipper met een Hertog Jan voor zijn grote verdiensten. Op 9 maart 2011 ontviel ons commissaris de heer Tom van Heesch. Wij hebben hem leren kennen als een geëngageerde, energieke man die zich ondanks zijn ziekte tot het laatst sterk heeft ingezet voor de ontwikkeling van de Brabantse economie. Wij zijn hem daar zeer erkentelijk voor. OVERLEG EN BESLUITVORMING

De Raad vergaderde in totaal acht keer met de directie. Op 20 januari 2010 heeft de RvC haar jaarlijkse informele overleg, zonder aanwezigheid van de directie, gehad. Daarnaast werden in een aantal spoedeisende gevallen besluiten genomen via een schriftelijke procedure of een conference call. Tijdens de vergaderingen kwam een aantal vaste onderwerpen aan de orde zoals de strategie/toekomst van de vennootschap, de vermogenspositie, het meerjarenbeleid en de daarbij behorende begroting en natuurlijk de financiële performance van de vennootschap. Uiteraard stond de participatieportefeuille op de agenda. Zoals beschreven in bijlage 6.1 Corporate Governance, vond ook in 2010 het jaarlijkse overleg tussen een delegatie van de RvC met de PVT BOM plaats. Het jaarlijkse overleg met GS van de Provincie Noord-Brabant heeft door omstandigheden niet plaatsgevonden in 2010 en is gevoerd op 22 februari 2011. Overigens heeft in 2010 geen overleg plaatsgevonden tussen de RvC en de minister van EZ. CORPORATE GOVERNANCE

De Raad hecht grote waarde aan een transparante structuur van de BOM en past waar mogelijk de Corporate Governance Code toe. Hoewel de BOM geen beursgenoteerde vennootschap is, zijn wij van opvatting dat de code betekenisvol is. Immers, de BOM voert overheidsbeleid uit met door de (overheids-)subsidiënten gefourneerde middelen. Over de naleving en handhaving van de code wordt in dit jaarverslag separaat gerapporteerd (zie bijlage 6.1). De Raad besprak in 2010 – buiten aanwezigheid van de directie – zowel haar eigen functioneren (en de gewenste competenties), als dat van de individuele commissarissen en directie. De Raad is zó samengesteld dat de leden ten opzichte van elkaar, de directie en welk deelbelang dan ook, onafhankelijk en kritisch kunnen opereren. DÉCHARGE

De Raad stelt de Algemene vergadering van Aandeelhouders voor om de directie décharge te verlenen voor het gevoerde bestuur in het voorbije verslagjaar en de Raad van Commissarissen voor het gehouden toezicht.

Raad van Commissarissen BOM, v.l.n.r. R. Vreeman, J. Dagevos, R. Harwig, J. Dijkstra, G. Welten, W. Kuypers. De heer Tom van Heesch ontbreekt op de foto. Hij is op 9 maart 2011 overleden.

Rick Harwig Voorzitter Raad van Commissarissen


10

3. Toelichting resultaten kerntaken 3.1 Investeringsbevordering (IB) Investeringsbevordering (IB) richt zich op de vestiging van nieuwe buitenlandse bedrijven en op het relatiebeheer met reeds gevestigde bedrijven uit het buitenland. Het acquisitie-instrumentarium omvat onder meer informatievoorziening en begeleiding, de organisatie van factfinding trips, Current Investor Development, en promotie van Brabant en BrabantStad. Belangrijke kaders voor de werkzaamheden van IB zijn Pieken in de Delta, het afsprakenkader met het ministerie van EL&I en de Provincie Noord-Brabant en het BrabantStad Acquisitieprogramma 2008-2011. IB werkt nauw samen met het Netherlands Foreign Investment Agency (NFIA), BrabantStad, de High Tech Campus, Brainport Development en NV Rewin. RESULTAAT

Op het gebied van buitenlandse investeringen was 2010 in vergelijking met 2009 een gemiddeld en bovengemiddeld jaar tegelijk. Het aantal nieuwe buitenlandse bedrijfsvestigingen was gelijk aan dat van 2009 (26). Die brachten weliswaar minder nieuwe arbeidsplaatsen mee dan in het jaar daarvoor (663), maar het investeringsvolume ten opzichte van 2009 (€ 47 miljoen) werd meer dan verdubbeld. Investeringen buitenlandse bedrijven Aantal nieuwe vestigingen c.q. uitbreidingen Aantal nieuwe arbeidsplaatsen buitenlandse investeringen

€ 103 miljoen 26 422

Dankzij deze resultaten worden de taakstellingen uit de meerjarenafspraken 2007-2010 met het Ministerie van EZ en de Provincie meer dan gerealiseerd. Het totaal aan buitenlandse investeringen over genoemde periode van 4 jaar bedraagt € 316 miljoen (taakstelling: € 224 miljoen). In dezelfde periode zijn als gevolg van buitenlandse investeringen 2.221 nieuwe arbeidsplaatsen gecreëerd (taakstelling: 1.688). Het totaal aantal nieuwe vestigingen en/of uitbreidingen in periode 20072010 bedraagt 85.

Richard l’Ami

“Brabant heeft op het gebied van internationale bedrijvigheid in 2010 een bijzonder jaar beleefd. Je zou het een jaar van pieken en dalen mogen noemen. De dalen werden gevormd door het slechte nieuws over de voorgenomen sluitingen van het Finse Wärtsilä (verhuizing productie naar China) en het Amerikaanse Merck (MSD/Organon). Inmiddels is en wordt de BOM intensief betrokken bij plannen om de werkgelegenheid, die hierdoor verloren dreigt te raken, voor de regio te behouden en economische groei te waarborgen. Pieken waren er in verschillende hoedanigheden. Sowieso is er de onverminderde belangstelling van het internationale bedrijfsleven voor Brabant. Het meest opvallende daarbij is dat steeds meer buitenlandse bedrijven zich in Brabant willen vestigen vanwege de hightech uitstraling van de regio. Dit heeft inmiddels geleid tot een structurele verandering in het patroon van investeringen en bedrijfsvestigingen. In 2010 was de R&D sector (elektronica, medische technologie, solar, semiconductors) voor het eerst koploper met 20% van alle leads. Met haar innovatieve omgeving, waarvan de High Tech Campus in Eindhoven de exponent vormt, heeft Brabant er een Unique Selling Point bij. In de hoogwaardige technologie zit duidelijk de Brabantse winst. Met dat segment kan de regio dan ook pas echt internationaal competitief zijn. In het algemeen neemt het investeringsbedrag per nieuw gevestigd bedrijf de laatste jaren af, maar de hoogwaardigheid in de betekenis van bedrijvigheid, werkgelegenheid en internationale importantie neemt alleen maar toe.” Richard l’Ami Hoofd Investeringsbevordering


11

HIGHLIGHTS UIT OOST EN WEST EN ‘VAN DICHTBIJ’

In 2010 is de dynamiek van de Brabantse economie sterk toegenomen. ‘Niet bij te benen’ zou de aanduiding kunnen zijn, als we alleen al kijken naar de stijging met 17% van het aantal leads ten opzichte van 2009. Daarin neemt het bedrijfsleven uit de VS onveranderd het grootste deel voor zijn rekening. In 2010 verwelkomde Brabant bekende namen als Virage Logic (R&D, overname NXP activiteiten + uitbreiding, investering € 50 miljoen, 109 arbeidsplaatsen), Premier Tech (procesindustrie, investering € 16,5 miljoen, 50 arbeidsplaatsen) en het Europese hoofdkantoor van Forever 21 (Mode, investering € 0,6 miljoen, 70 arbeidsplaatsen). Het aantal bedrijven uit Azië (China, Japan, India, Taiwan, Korea) dat zich in Brabant vestigt, neemt verder toe. China en Taiwan leveren in dat opzicht in 2010 een even groot aandeel als de VS. Tot de highlights van bedrijfsvestigingen uit het verre oosten behoort die van Wistron / Polymer Vision uit India (R&D, overname en uitbreiding Philips Biometrics, investering € 22 miljoen, 50 arbeidsplaatsen). Overigens is ook het aandeel van buitenlandse investeringen uit Europa het vermelden waard. Daar komt 20% van alle projecten vandaan. NETWERKEN VERSTERKT

Brabant en de BOM ‘doen’ het steeds beter in het buitenland. In 2010 zijn de netwerken verder versterkt en is de performance van zowel de regio als de ontwikkelingsmaatschappij op een hoger plan gekomen. De BOM nam deel aan een Brabantse handelsmissie naar China, was mede organisator van een High Tech Seminar in Japan en bracht een bezoek aan Silicon Valley. De aanwezigheid in en samenwerking met het buitenland krijgt daarnaast nieuwe dimensies. Zo is in 2010 het AmCham Brabant Chapter tot stand gekomen en zijn twee geslaagde bijeenkomsten georganiseerd. Amerikaanse bedrijven krijgen hierdoor in Brabant een nog betere toegang tot belangrijke netwerken, de overheid en kennisinstellingen en worden voorzien van informatie waardoor ze hun vestiging in Brabant competitief kunnen houden. Een andere belangrijke gebeurtenis was het opzetten van het Brabant kantoor in de Chinese miljoenenstad Nanjing, economisch centrum van de Provincie Jiangsu waar toonaangevende bedrijven zijn gevestigd in sectoren die ook tot de Brabantse speerpunten behoren: duurzame energie, logistiek, milieu, medische technologie en landbouw. Daarnaast is een strategische alliantie tot stand gekomen met de Duitse Handelskamer, waardoor de samenwerking van Brabant met Baden Württemberg verder geïntensiveerd kan worden. In de economische samenwerking vanuit Nederland met het buitenland wordt de rol van Brabant steeds belangrijker. Brabantse initiatieven monden uit in een landelijke opschaling of Brabant neemt een substantieel deel voor haar rekening van nationale activiteiten in het buitenland. Brabant wordt mede daardoor steeds beter zichtbaar in het buitenland. De BOM ondersteunt die positionering in de vorm van marketing en proactieve acquisitie en verstevigt daardoor behalve de samenwerking met belangrijke partners ook het eigen netwerk.


12

Lovende woorden van de minister LOVENDE WOORDEN VAN MINISTER

Voormalig Minister Van der Hoeven van Economische Zaken had lovende woorden voor Brabant, Eindhoven en de BOM toen zij begin 2010 de vestiging van Virage Logic opende. “Ik zie hierin een bevestiging dat in Nederland vooral Brainport Eindhoven in trek is als vestigingsplaats voor vooraanstaande bedrijven en kennisinstellingen. Niet voor niets wordt deze regio bestempeld als Europese koploper op technologiegebied. Met de komst van opnieuw een bedrijf van wereldklasse maakt Brabant en in het bijzonder Eindhoven zijn reputatie als ideale hightech omgeving meer dan waar. De inspanningen van de Brabantse Ontwikkelings Maatschappij hebben bijgedragen aan het besluit van Virage Logic om zich in Eindhoven te vestigen.” Maria van der Hoeven TOEGEVOEGDE WAARDE VOOR OPEN INNOVATIE ECOSYSTEEM

Cees Admiraal, Business Development Director High Tech Campus Eindhoven, hecht veel waarde aan de positieve samenwerking met de BOM. “De Campus is gericht op Open Innovatie. Dit betekent dat campusbedrijven kennis, kunde en R&D-faciliteiten delen om sneller, en tegen lagere kosten, met innovaties op de markt te komen. Daarom gaat onze interesse uit naar global companies en internationaal MKB die willen samenwerken met instituten en andere hightech bedrijven. Het netwerk van de BOM is gericht op internationale bedrijven die zich oriënteren op het buitenland, waaronder ook Nederland, dus we voegen waarde toe voor elkaar. We leveren als Campus een bijdrage aan de internationale hightech positie van Brabant en de Brainport regio en de BOM levert een bijdrage aan de ontwikkeling van het ecosysteem van de Campus.” High Tech Campus Eindhoven

Toegevoegde waarde voor Open Innovatie ecosysteem


13

3.2 Ontwikkeling & Innovatie (O&I) O&I opereert op het snijvlak van overheid, onderwijs en ondernemers en vervult de rol van initiator en regisseur op het gebied van kennisintensieve projecten en activiteiten. O&I brengt partijen samen en stimuleert bedrijven om optimaal gebruik te maken van kansen en ontwikkelingen in de markt die hen in staat stellen om zich te vernieuwen en zich daardoor nationaal en internationaal te onderscheiden. O&I smeedt coalities door het tot stand brengen van kennis- en businessclusters en treedt op als ‘financial engineer’. Maar het echte goud waarop O&I zit, zijn de relaties met ondernemers en kennisleveranciers. Die maken het mogelijk om uiteenlopende innovatietrajecten op touw te zetten. O&I fungeert hierbij als ‘onzichtbare motor’. Zodra een traject op eigen benen staat, verlaat de BOM het innovatietoneel. RESULTAAT

Op het gebied van ontwikkeling en innovatie heeft Brabant en heeft de BOM in 2010 wederom een positief jaar beleefd. Het in 2010 ingediende projectenvolume bedraagt € 43,2 miljoen (2009: € 28 miljoen). Ook in meerjarig perspectief is er sprake van zeer positief resultaat. De doelstelling voor de periode 2007-2010 was een ingediend projectenvolume van € 90 miljoen. Met het resultaat van 2010 bedraagt het volume na vier jaar ruim € 140 miljoen (= 160 %). Prestatie-indicator: Ingediend in Pieken in de Delta projectvolume 2010 Pieken in de Delta gerelateerd projectvolume 2010 Totaal projectvolume

€ 31,2 miljoen € 12 miljoen € 43,2 miljoen

Bij het in 2010 ingediende projectenvolume kunnen we nog een aantal zeer belangrijke resultaten optellen. Zoals de opstart van het Crossroads programma, waarvan MKB bedrijven uit hightech sectoren als de nanotechnologie en remote diagnostics kunnen profiteren; het project Elektrisch Rijden Brabant dat als gevolg van private cofinanciering een forse multiplier kent en de substantiële investeringen die zijn gemoeid met de projecten Solliance (solar) en Biobased Economy. Alles bij elkaar gaat het hier om een projectenvolume van circa € 78,5 miljoen. “Hadden we in 2009 al te rekenen met het gegeven dat als gevolg van de crisis banken met hun financieringen pas op de plaats maken, in 2010 kwam daar nog de ontwikkeling bij dat als gevolg van bezuinigingen bij de overheid een aantal subsidiestromen op slot ging of minder geld bevatte. Dat heeft niet verhinderd dat we er in zijn geslaagd om vanuit uiteenlopende bronnen tal van kansrijke projecten en innovaties te voorzien van de nodige middelen. Dat alles leidt ertoe dat in Brabant momenteel zo’n 400 MKB bedrijven actief zijn in een innovatietraject. Dat beeld past tevens bij het herstel van de economie dat zich in 2010 heeft aangediend. De spirit om te innoveren is gebleven. De BOM heeft daarbij opnieuw een initiërende en verbindende rol kunnen vervullen. Niet alleen het afgelopen jaar maar de hele periode 2007-2010 laat zien dat op het gebied van ontwikkeling en innovatie zowel de werkzaamheden als de positie van de BOM zijn opgeschaald. Ontwikkelingen als LED en inkjet zijn in Brainport business as usual geworden. In sectoren als solar en elektrisch rijden zitten we in de doorontwikkelingsfase en met biobased economy zijn we kansrijk van start gegaan. Bij al die ontwikkelingen ziet de markt ons als een partner in innovatie en ontwikkeling. Dat schept vertrouwen maar tevens de verplichting om onvervaard door te gaan op de weg van projecten die Erik van Oorschot leiden tot nieuwe marktkansen en daarmee tot new business.” Erik van Oorschot Hoofd Ontwikkeling & Innovatie


14

MAJEURE ONTWIKKELINGEN

Het innovatieve vermogen van Brabant biedt de regio in toenemende mate kansen op internationaal economisch succes. Dat blijkt onder meer uit een aantal majeure ontwikkelingen in 2010. In dat jaar is het Dutch Institute World Class Maintenance van start gegaan. In Brabant is hiervoor de basis gelegd. Alle partijen hebben zich verenigd en achter de plannen geschaard. Ook de financiering is rond. Op het gebied van duurzame energie gooit Brabant op drie belangrijke fronten hoge ogen. De regio Helmond kan excelleren in elektrisch rijden, Eindhoven heeft alles in huis voor de wereldwijde markt van de zonneceltechnologie en in West-Brabant hebben de agrifood sector en chemische bedrijven de handen ineen geslagen voor kansrijke biobased ontwikkelingen. Op al deze fronten heeft de Provincie in 2010 fors geïnvesteerd en heeft de BOM haar rol van regisseur en financial engineer gepakt. In 2010 heeft de BOM voor de vierde achtereenvolgende keer het programma Innovatieve Acties Brabant opgestart. In deze 4e editie gaat het om de uitdaging aan bedrijfsleven en zorgen welzijnsinstellingen om samen innovatieve producten, diensten en processen voor de zorgsector te ontwikkelen die behalve tot prototypes ook leiden tot proeftuinen en testpro-gramma’s. In 2009 was de uitvoering van dit project goed voor een Europese prijs. INNOVATIE IN ENERGIE: TOEKOMST SOLAR STEEDS ZONNIGER

Op het gebied van de solarindustrie ziet de toekomst er voor Brabant steeds zonniger uit. Met de start van het kennisconsortium Solliance, waaraan de Provincie € 50 miljoen bijdraagt en waarbij de BOM de nodige regie-inbreng levert, is in 2010 een belangrijke stap voorwaarts gezet. Met dit kennisinstituut op het gebied van zonneceltechnologie heeft Brabant, in het bijzonder Brainport, een belangrijke troef in handen om in deze sterk groeiende en concurrerende wereldmarkt een partij van betekenis te zijn. Brabant groeit uit tot hofleverancier van kennis en productie-equipment voor de producenten van zonnepanelen in China en India. Deze ontwikkeling brengt behalve bedrijven ook belangrijke kennisinstellingen bij elkaar die zich daarmee in Eindhoven vestigen (in 2010 het Energie Centrum Nederland en de Stichting FOM). GAS GEVEN OP ELEKTRISCH RIJDEN

Elektrisch rijden wordt wereldwijd booming business. Met het project Elektrisch Rijden Brabant spelen de Provincie, de BOM en tal van andere betrokken partijen daar fors op in. Daarbij gaat het vooral om de ontwikkeling van componenten en subsystemen die het elektrisch rijden mogelijk maken en de ontwikkeling van special vehicles voor bepaalde marktniches als het openbaar vervoer en bouw- en constructievoertuigen. Brabant doet dus datgene wat past bij de hightech kwaliteiten van de Brainportregio. Omdat het om een wereldmarkt gaat, heeft de BOM in 2010 extra gas op de ontwikkeling en innovatie in deze sector gegeven. Aan het Elektrisch Rijden Brabant project hebben we veel bedrijven weten te koppelen. Daarnaast heeft een groot aantal Brabantse bedrijven kunnen deelnemen aan het landelijke HTAS Automotive Innovation Program. VOORSORTEREN OP SUPPLY CHAIN

De BOM is in 2010 nauw betrokken geweest bij de campusontwikkeling van Dinalog (Dutch Institute for Advanced Logistics), onder welke naam het Topinstituut Logistiek in Breda van start is gegaan. In samenwerking met onder andere REWIN West-Brabant en betrokken gemeenten laten we supply chain bedrijven voorsorteren om de nodige kennis op te doen bij de demoprojecten die inmiddels van de grond zijn getild. Deze kennis blijft dus niet voorbehouden aan universiteiten en grote bedrijven maar komt ook het MKB ten goede. Supply Chain Finance is het innovatief financieren van goederenstromen door integratie van goederen, informatie en financiële systemen in de logistieke keten. De demoprojecten van Dinalog, waaronder het in 2009 gestarte Safefficient leveren bijzondere samenwerkingsverbanden op. Ook van buiten Brabant bestaat hiervoor veel belangstelling.


15

ECN robuuste partner in solliance ECN ROBUUSTE PARTNER IN SOLLIANCE

Zonne-energie steeds belangrijker

De ontwikkeling van Zuidoost Brabant tot Europese topregio op het gebied van zonne-energie zet veel in beweging. Ook in letterlijke zin. Zo verhuist de unit Zonne-energie van Energieonderzoek Centrum Nederland (ECN) binnen twee jaar zijn complete activiteiten op het gebied van dunne-film PV-technologie van Petten naar High Tech Campus Eindhoven. “Dat mag je best opmerkelijk noemen”, aldus Wim Sinke, stafmedewerker Programma & Strategie bij de betreffende unit. “Onze kwartiermakers zitten al op de campus.” ECN vormt sinds vorig jaar samen met TNO, het Holst Centre en de TU Eindhoven het kenniscluster Solliance. Sinke: “Daarmee krijgt de al bestaande samenwerking een structureel karakter en kunnen we op het brede vlak van dunne-film PV-technologieën slagvaardig en op hoog niveau opereren. ” Sinke is erg te spreken over de rol van de BOM rond het zonne-energie innovatienetwerk. “Hun actieve en enthousiaste opstelling brengt onderzoekers en ondernemers echt bij elkaar. Die synergie is de sleutel voor het succes dat Brabant op het gebied van zonneenergie internationaal zal boeken.” CONTROLPAY: DINALOG-CONCEPT BETAALT ZICH UIT

Het bedrijf ControlPay voelt zich als gespecialiseerde supply chain speler prima op zijn plek binnen het concept Dinalog, naar welke naam het logistieke topinstituut in Breda inmiddels luistert. ControlPay opereert wereldwijd in de Freight Audit en Payment branche en verwerkt per dag al gauw 20.000 tot 30.000 vervoersfacturen. Tot de opdrachtgevers behoren bekende multinationals als Procter & Gamble, Philips en Mars. “Wij zijn de financiële schakel tussen verlader en vervoerder”, legt CEO Karel Kinds van ControlPay uit. Het bedrijf telt 70 medewerkers en maakt een snelle groei door. “Met onze kennis en expertise behoren wij tot het organisme dat multinationals nodig hebben voor hun functioneren. Daarin zit tevens het wezen van Dinalog, waarbinnen de BOM zich voor het MKB een prima aanjager betoont op het gebied van innoveren, investeren en implementeren. De unieke samenwerking tussen multinationals en kleine, gespecialiseerde bedrijven betaalt zich daadwerkelijk uit.”

ControlPay

ControlPay: Dinalog-concept betaalt zich uit


16

3.3 Participatie & Beheer Participatie & Beheer verstrekt risicodragende financiering aan startende en groeiende innovatieve bedrijven die voor hun venture capital niet of in mindere mate een beroep kunnen doen op commerciële kapitaalverstrekkers en zich zonder de mogelijkheden die de BOM biedt, niet of minder snel kunnen ontwikkelen. Behalve voor het eigen participatiefonds draagt Participatie & Beheer ook zorg voor het beheer van het MKB Innovatiefonds (sinds september 2009) en het Spin-Off Fonds Brabant (sinds december 2009). Ten slotte wordt vanuit het BOM Starterscentrum uitvoering gegeven aan diverse programma’s om jonge innovatieve ondernemingen te stimuleren en te ondersteunen. RESULTAAT

Na het crisisjaar 2009 is ook in 2010 gebleken dat met name startende en jonge ondernemingen nog de gevolgen ondervinden van de economische recessie. De BOM heeft daar met haar participatie-instrumenten opnieuw het nodige tegenwicht aan kunnen bieden. Met name met het MKB Innovatiefonds, dat in 2009 als crisismaatregel door de Provincie in het leven is geroepen, hebben we voor de nodige stabilisatie kunnen zorgen en de gevolgen van de crisis kunnen dempen. Uit het eigen participatievermogen heeft de BOM in 2010 ruim € 4,5 miljoen geïnvesteerd in 7 nieuwe participaties € 1,2 miljoen in 7 bestaande participaties. De afgelopen jaren heeft het participatiebedrijf in opdracht van de aandeelhouders sterk ingezet op innovatieve starters. Van de 38 participaties bevinden zich er 29 in een vroege fase, soms zelfs in de zogeheten seedfase. Het zijn juist deze bedrijven die extra last hebben gehad van de crisis. Tegelijkertijd vinden bij deze bedrijven eventuele exits pas op langere termijn plaats. Niettemin willen we de middelen voor participatie als een revolverend fonds in stand houden. Daarom zullen we de komende jaren zoeken naar meer spreiding in de portefeuille. Innovatief, kansrijk en jong blijven wel de trefwoorden waarmee we het participatiebeleid willen vormgeven. Die aanscherping zit ‘m in een meer intensieve vorm van beheer, waarbij we bedrijven steviger zullen monitoren, en een gerichter exitbeleid, waarmee middelen kunnen vrijkomen die vervolgens inzetbaar zijn voor nieuwe investeringen. Over de periode 2007-2010 zijn de doelstellingen uit de activiteitenplannen in ruime mate gerealiseerd. Het aantal participaties in nieuwe en bestaande bedrijven bedraagt 47 (doelstelling: 24). Het aandeel van die participaties in startersfinancieringen is 55% (doelstelling: 40%). PORTEFEUILLE

De totale participatieportefeuille is tegen kostprijs in omvang gegroeid. Op 31 december 2010 bedroeg het totale geïnvesteerde en gecommitteerde vermogen (ex BHB) € 32,2 mln. (2009 € 25,6 mln.) waarvan € 25,6 mln. ( 80%) in aandelenparticipaties en € 6,6 mln. (20%) in leningen. Over de jaren neemt het in aandelen geïnvesteerd vermogen geleidelijk toe. Met het oog op een beter rendement wordt de voorkeur gegeven aan aandelenkapitaal boven achtergestelde leningen. Naast de kostprijs is ook de boekwaarde van de portefeuille toegenomen.


17

Portefeuilleopbouw* (boekwaarde in € mln. excl. committering)

Aandelen Leningen

2010 11,3 3,2

Totaal

14,5

in % 78 22

in % 87 13

2009 9,4 1,4

10,8

*De investeringen voor derden zijn hierin niet opgenomen.

OPERATIONEEL RESULTAAT, OPBRENGSTEN EN VOORZIENINGEN

Het jaar 2010 is afgesloten met een negatief resultaat. Het resultaat is opgebouwd uit operationele resultaat (dividend, rente en provisie, operationele kosten), vermogensopbrengsten (boekwinsten en verliezen bij vervreemding en faillissementen) en voorzieningen door afwaarderingen van participaties en leningen.

Operationeel resultaat Vermogensopbrengsten Voorzieningen

2010 -0,6 0 -2,3

2009 -0,5 0,2 -1,7

Mede als gevolg van de economische crisis is de voorziening op onze participaties toegenomen. Tevens zijn als gevolg van een gewijzigde waarderingssystematiek de voorzieningen opgelopen. Met deze wijziging komen we tegemoet aan de behoefte om, net als elders in de financiële wereld, de kwaliteit van de assets en liabilities nog transparanter te maken. TRANSITIE

“De afgelopen jaren en met name in 2010 is de rol van de BOM op het gebied van participaties aan het veranderen. Voorop staat dat we acteren als een revolverend fonds. BOM Participatie & Beheer bekleedt niet de functie van subsidieverstrekker. De verandering zit ‘m met name in het gegeven dat de BOM op het gebied van participaties niet langer soleert en dus niet als enige investeerder optreedt voor bedrijven. Er is in toenemende mate sprake van samenwerking met banken en andere kapitaalverstrekkers. De praktijk rond de uitvoering van onder meer het MKB Innovatiefonds en het Spin-Off Fonds is er een van cofinanciering. Ook in de financiële markt vat de overtuiging post dat het stimuleren van de economie een gezamenlijke opgave is. Dit levert verschillende voordelige effecten op. Om te beginnen het multiplier effect. Om het eenvoudig te zeggen: er komt meer kapitaal beschikbaar voor kansrijke sectoren en bedrijven. De financiers kunnen hun risico’s beter spreiden. Daarnaast treden er kapitaalverstrekkers aan die actief zijn in specialistische markten. Dat brengt voor bedrijven in die markten weer extra kennis mee. De BOM begeeft zich meer en meer in een wereld van financieringscoalities en neemt daarbij zelf ook het initiatief. Met name de ervaringen rond het MKB Innovatiefonds leren dat de financiële markt deze rol waardeert en ook op haar beurt de BOM benadert. Al met al een transitie die goed aansluit bij de ambitie van de BOM om samen met andere partijen in Brabantse fondsen en daarmee in de Brabantse economie te investeren.” Miriam Dragstra


Miriam Dragstra Directeur Participaties

18

MKB INNOVATIEFONDS: VEEL WERKGELEGENHEID VEILIG GESTELD

In september 2009 is het MKB Innovatiefonds van start gegaan. Met dit fonds van € 25 miljoen wil Brabant het MKB door de crisis heen helpen en er nog sterker uit tevoorschijn laten komen. De BOM is ontwerper van het fonds en zorgt samen met REWIN en Brainport Development voor de uitvoering, waarbij er sprake is van een unieke samenwerking met de banken in Brabant. Met het fonds worden achtergestelde leningen verstrekt aan innovatieve ondernemingen, die in de kern gezond zijn maar door de crisis in de problemen zijn geraakt. Bedrijven komen voor een lening in aanmerking, als ook de bank in de verhouding 50:50 mee financiert. Doelstelling was dat eind 2010 circa 50 tot 60 leningen zouden zijn verstrekt. Per 31 december van dat jaar stond de teller op 73 en was met deze financieringen een bedrag van € 19 miljoen (ex. bancaire cofinanciering) gemoeid. De bedrijven die hiermee zijn geholpen, komen uit diverse sectoren en bevinden zich verspreid over Brabant. In totaal zijn met de verstrekte financieringen 2.300 fte’s aan arbeidsplaatsen veilig gesteld. Inmiddels is de periode aangebroken dat de BOM optreedt als beheerder van het uitgezette risicodragend vermogen en de daarvoor benodigde bancaire inspanningen verricht. SPIN-OFF FONDS LEIDT TOT KETENFINANCIERING

Naast het MKB Innovatiefonds heeft de Provincie in 2009 als crisismaatregel het Spin-Off Fonds Brabant in het leven geroepen. Dit fonds, ontwikkeld door en in beheer bij de BOM, bevat een vermogen van € 11,5 miljoen en moet voorkomen dat bedrijven hun innovatiekansen onbenut laten. Uit het fonds worden financieringen verstrekt aan nieuwe ondernemingen die ontstaan wanneer kenniswerkers met deze innovaties aan de slag willen. Daarmee blijven zowel de innovaties als de kenniswerkers voor de Brabantse economie behouden en ontstaat nieuwe, hoogwaardige bedrijvigheid. In 2010 is bij 6 bedrijven een bedrag van bijna € 4 miljoen (incl. committeringen) uitgezet. Bij dit bedrag is het multiplier effect dat ontstaat als gevolg van cofinanciering, niet meegerekend. Hierdoor wordt er breder geïnvesteerd in kansrijke innovaties in Brabant. Daarnaast stimuleert de BOM de bedrijven in kwestie om bij de investeringen ook hun strategische partners te betrekken. BRABANT FINANCIAL MATCHING

Is er op het gebied van financiering steeds meer sprake van het samen optrekken door investeerders in Brabant, een soortgelijke samenwerking zien we ook in het intermediaire traject. Een mooi voorbeeld hiervan heet Brabant Financial Matching (Brabant FM), dat is voortgekomen uit het Actieplan Groei! dat tot doel heeft om van alle partijen in Brabant die starters ondersteunen, één geïntegreerde keten te maken. De BOM is penvoerder van het project Actieplan Groei! Bij Brabant FM worden ondernemers na screening door REWIN, BIM of Brainport Development gekoppeld aan een financieel specialist. Die zorgt voor begeleiding van de financieringsaanvraag van de ondernemer in de richting van een mogelijke kapitaalverstrekker. Brabant FM vergoedt 50% (tot een maximum van € 2.500) van de kosten van dit traject. In 2010 zijn door deze unieke publiekprivate samenwerking 83 ondernemers geholpen en hebben de bedrijven, die het traject al hebben afgerond, € 10,8 miljoen aan financiering gerealiseerd.


19

Zonnige toekomst voor Smit Ovens ZONNIGE TOEKOMST VOOR SMIT OVENS

Productie equipment van Smit Ovens voor zonnepanelen

Bij Smit Ovens zagen ze hun ambitieuze groeiplannen aanvankelijk gedwarsboomd door de financiële crisis. “We hadden behoorlijk te lijden van de neergang in de zonnepanelenmarkt waarin we opereren”, blikt CEO Wiro Zijlmans terug. Het bedrijf uit Son onderscheidt zich als vooraanstaande nichespeler in de wereldwijde zonnecelindustrie door zich toe te leggen op de geavanceerde technologie van zogeheten dunne film zonnepanelen. Het productie-equipement vindt vooral gretig aftrek in de VS. Zijlmans: “Ook toen we de economische wind tegen hadden, wilden we verder met onze productontwikkeling. We moesten klaar staan zodra de markt weer zou aantrekken. Dus hadden we extra kapitaal nodig.” Dat kwam er onder andere van de BOM. Die breidde zijn bestaande participatie in het bedrijf verder uit. Bovendien kwam Smit Ovens in aanmerking voor een krediet uit het door de BOM beheerde MKB Innovatiefonds. Inmiddels heeft het herstel in de markt zich aangediend en kan het bedrijf werk maken van zijn beoogde groei. MUTRACX: PROOF OF THE PUDDING

Veelbelovende inkjettechnologie met Lunaris

Bij MuTracx in Helmond staan ze aan de vooravond van opnieuw een belangrijke fase van het nog zeer jonge bedrijf. Dan moet de veelbelovende inkjettechnologie zijn weg vinden naar de PCB-industrie. “Dat wordt de proof of the pudding”, aldus general manager Henk Jan Zwiers. MuTracx heeft met haar Lunaris machine de markt een geïndustrialiseerde oplossing te bieden, waarmee het proces van vervaardiging van printplaten stukken sneller en dus goedkoper wordt. “Vergeleken met de analoge technieken zoals lithografie, maken we elf van de vijftien processtappen overbodig”, legt Zwiers uit. De huidige productietijd van meer dan een dag brengen we terug naar ongeveer vijf minuten.” MuTracx is voortgekomen uit een spin-off van Océ en is een rechtstreeks succes van het Inkjet Applicatie Centrum op de High Tech Campus, waarbij de BOM intensief is betrokken. Voor MuTracx reikt die betrokkenheid van de BOM nog verder. Zwiers: “Mede dankzij een participatie van de BOM en het Spin-Off Fonds Brabant in ons bedrijf hebben wij onze productontwikkeling kunnen financieren.” Ook andere kapitaalverstrekkers, waaronder een aantal development partners van MuTracx, lieten zich niet onbetuigd. “Een mooi staaltje van risicodragende cofinanciering”, aldus Zwiers. Nu gaat het bedrijf op eigen benen staan. Een Brabantse spin-off, geheel made in Holland maar met internationale potenties.

MuTracx: proof of the pudding


20

3.4 Bedrijventerreinen Bedrijventerreinen vervult de rol van regisseur en procesmanager bij de omvangrijke operatie die moet leiden tot revitalisering en herstructurering van verouderde bedrijventerreinen in Noord-Brabant. Bedrijventerreinen fungeert op dit gebied ook als een belangrijk kenniscentrum. De BOM is betrokken bij het totale proces van herstructurering, van initiatief tot realisatie, en stuurt op het tot stand komen van masterplannen en herstructureringsplannen waarbij gemeenten, ondernemers en andere private partijen betrokken zijn. De benodigde investeringsmiddelen zijn afkomstig uit het kapitaalfonds dat wordt beheerd door de Brabantse Herstructureringsmaatschappij voor Bedrijventerreinen (BHB) B.V. waarin Provincie en BOM participeren. RESULTAAT

Aantal projecten Bruto omvang in hectare Geïnvesteerd kapitaal uit participatiefonds BHB

33 5.353 € 35,6 miljoen

De 33 projecten in 34 gemeenten zijn onder te verdelen in 111 deelprojecten. Tot de in 2010 opgeleverde projecten behoren 4 masterplannen, 1 ontwikkelingsplan,17 herstructureringsplannen en 18 uitvoeringsbesluiten. De investering uit het participatiefonds BHB van € 35,6 miljoen kent dankzij de co-investeringen door gemeenten, Provincie en private partijen een multipliereffect dat leidt tot een totale investering van € 130,7 miljoen. Inmiddels staat de teller van het totaal aantal hectare aan bedrijventerreinen, dat sinds 2005 daadwerkelijk is geherstructureerd, op 897. Daarmee liggen we op koers, wanneer we kijken naar de taakstelling van 1.000 ha. volgens de meerjarenafspraak met de Provincie. Aan dit resultaat liggen in totaal 47 herstructureringsplannen ten grondslag.

Ad van der Heijden

“In het jaarverslag 2009 beschreef ik de toen afgesloten periode nog als een kanteljaar; een overgang van pioniersfase naar verdere professionalisering en doorgroei. Het jaar 2010 heeft zich inderdaad gekenmerkt door die professionalisering en door tal van ontwikkelingen die de beoogde doorgroei onderstrepen. Dat is niet alleen af te lezen aan de resultaten in de vorm van harde cijfers en prestaties. Ook in de werkwijze en reikwijdte heeft onze aanpak een meer robuuste vorm gekregen. Die zien we onder meer terug in de verder geïntensiveerde samenwerking met gemeenten en bedrijfsleven, waarbij het instrument lokaal herstructureringsfonds zijn waarde bewijst. Ook de samenwerking tussen gemeenten onderling hebben wij verder kunnen stimuleren met toepassing van het instrument regionaal herstructureringsfonds. Het samen optrekken van BOM, Provincie, gemeenten en het lokale bedrijfsleven werpt op verschillende fronten zijn vruchten af. Daar willen wij in de nabije toekomst de samenwerking met private investeerders nog aan toevoegen. Met de uitvoering van het Provinciaal Herstructurerings Programma (PHP) 20112013 ligt er weer een belangrijke opgave in het verschiet. Daarbij zal het accent behalve op samenwerking ook steeds meer komen te liggen op een benadering waarbij de fysiek ruimtelijke aanpak nauwer samenhangt met de economische ontwikkeling van een gebied.” Ad van der Heijden Hoofd Bedrijventerreinen


21

ALLEEN EEN HANDTEKENING TELT

De BOM is erop uit om partijen te binden aan herstructureringstrajecten, waar zij gezamenlijk de schouders onder zetten. Intenties willen we omzetten in samenwerkingsovereenkomsten en eenmaal opgezette plannen in uitvoeringsbesluiten. Met de handtekening onder zo’n uitvoeringsbesluit geven alle projectpartners formeel en materieel hun commitment. Het fenomeen uitvoeringsbesluit is in 2010 ingevoerd. Verder zijn in dat jaar nog andere belangrijke handtekeningen gezet. Zoals die onder de gemeentelijke samenwerking in het Land van Heusden en Altena. Met inzet van het regionaal herstructureringsfonds gaat de herstructurering van bestaande bedrijventerreinen daar hand in hand met de aanleg van nieuwe bedrijventerreinen. Het zetten van de handtekeningen gebeurde in aanwezigheid van minister Huizinga (VROM), die daarmee het belang van deze landelijke pilot benadrukte. In Zuidoost-Brabant is die samenwerking nog niet zover, maar hebben de gemeenten Asten en Someren in 2010 al wel een handtekening gezet onder een intentieovereenkomst tot intergemeentelijke samenwerking. Overeenkomsten vielen er ook te noteren in Tilburg en Waalwijk, waardoor in deze steden de herstructurering nu integraal kan worden aangepakt en op forse investeringen mag rekenen. PROVINCIAAL HERSTRUCTURERINGS PROGRAMMA

Op verzoek van de Provincie heeft de BOM in 2010 het Provinciaal Herstructurerings Programma (PHP) ontwikkeld. Dit programma is erop gericht om in de periode 2011-2013 de intergemeentelijke samenwerking op het gebied van herstructurering verder te stimuleren. Van de beschikbare rijksmiddelen van € 100 miljoen uit het convenant van Rijk, IPO en VNG heeft Brabant € 14,7 miljoen toegewezen gekregen. Met dit bedrag, samen met investeringen door gemeenten en de private markt, kan de herstructurering ook de komende jaren een stevige impuls krijgen. Met de uitvoering van het PHP krijgt de BOM er een belangrijke taak bij. In 2010 zijn de eerste voorbereidende werkzaamheden gestart om in de Brabantse regio’s de beoogde samenwerkingspilots van de grond te tillen. BOM BEDRIJVENTERREINEN ALS KENNISCENTRUM

De BOM fungeert op het gebied van herstructurering van bedrijventerreinen in toenemende mate als een kenniscentrum: zowel binnen als buiten Brabant. Voor gemeenten in Brabant treden we op als gesprekspartner en denken we actief mee op het gebied van herstructurering van bedrijventerreinen. Onze kennis aan hen leveren we ook in de vorm van presentaties en quick scans. Binnen Brabant blijken onze masterclasses, die we in 2010 hebben uitgebreid, in een behoefte te voorzien. De evaluaties door de deelnemers wijzen uit dat dit een goed instrument is om onderwerpen als businessmodellen en financieringsconstructies adequaat over het voetlicht te brengen. Overigens blijft de Brabantse aanpak onverminderd in de landelijke belangstelling staan en hebben we ook in 2010 andere provincies begeleid bij het vormgeven van hun herstructureringsaanpak. Op initiatief van de BOM is in samenwerking met de drie collega ROM’s in 2010 de Stichting Kennisalliantie Bedrijventerreinen Nederland (SKBN) opgericht. Een kennisplatform, ook digitaal (www.skbn.nu), om know how en ervaringen te borgen en te delen. Maar ook om ontmoetingen te organiseren in de vorm van seminars en om onderzoek te entameren. Behalve de vier ROM’s kent SKBN inmiddels ook andere participanten waaronder de gemeenten Rotterdam (OBR) en Den Haag en Schiphol (SADC).


22

TRENDS: VERZAKELIJKING EN GEBIEDSONTWIKKELING

De aanpak van herstructurering is geen statisch gegeven maar beweegt mee met de dynamiek die kenmerkend is voor de economie van nu en in de toekomst. Zo heeft het aspect verzakelijking zijn intrede gedaan. Dat houdt in dat behalve Provincie en gemeenten ook het bedrijfsleven en private vastgoedpartijen voor risicodragend kapitaal kunnen zorgen. Landelijk gaan er op dit gebied zes pilots draaien waarvan twee in Brabant. Bij de twee Brabantse pilots, in Breda en Deurne, treedt de BOM op als procesmanager. Een andere trend is die van het regionaal bedrijventerreinenbeleid, waarbij de fysiek ruimtelijke herstructurering in toenemende mate samenhangt met de economische ontwikkeling van een bepaald gebied. De herstructurering blijft niet beperkt tot die ene plek maar wordt geïntegreerd benaderd voor de hele stad of regio. Daarnaast speelt ook de verwevenheid met nieuw te ontwikkelen bedrijventerreinen een steeds grotere rol. De BOM wordt regelmatig door gemeenten benaderd om de ervaring en expertise die zij bezit op het gebied van herstructurering ook aan te wenden voor gebiedsontwikkeling en om dus op die manier haar bijdrage te leveren aan de ontwikkeling van nieuwe bedrijventerreinen. BOM Bedrijventerreinen speelt hier met haar takenpakket nadrukkelijk op in.

Metal Valley: staaltje van samenwerking METAL VALLEY: STAALTJE VAN SAMENWERKING

Wärtsila verplaatste de productie van scheepsschroeven naar China

De aankondiging begin 2010 van het Finse Wärtsilä om zijn productieactiviteiten vanuit Drunen te verplaatsen naar China, was voor alle betrokken aanleiding om razendsnel te handelen. “We wilden van meet af aan alles op alles zetten om die bedreiging om te zetten in een kans”, blikt burgemeester Henk Willems van Heusden terug. Al snel ontstond de stuurgroep Metal Valley, waarvan directeur Jan Pelle van de BOM voorzitter is. Willems: “Een perfect staaltje van samenwerking tussen overheid, ondernemers en onderwijs. Eind 2010 lag de haalbaarheidsstudie rond Metal Valley op tafel. Daaruit blijkt dat we op bedrijventerrein Groenewoud een innovatieconcept van de grond kunnen tillen dat een unieke rol vervult in de metaalbranche, ook internationaal. Mede dankzij het lokaal herstructureringsfonds, waarin BOM / BHB participeert, hebben we de gronden en opstallen van Wärtsilä kunnen verwerven.” Het Finse bedrijf heeft inmiddels besloten zijn mondiale Technology & Service Centre in Drunen te vestigen. VERZAKELIJKING IN DEURNE

Bedrijventerrein Kranenmortel in Deurne

De gemeente Deurne en BOM / BHB zijn goede bekenden van elkaar. In de loop der jaren is die samenwerking verbreed. Sinds 2010 is de scope gericht op het totaal aan bedrijventerreinen in Deurne, waarbij ook de oprichting van een lokaal herstructureringsfonds is voorzien. Binnen alle bedrijventerreinen neemt Kranenmortel een aparte plaats in. Zo op het oog een terrein van dertien in een dozijn. Een typisch 60’er jaren product, rommelig en hard aan vernieuwing toe. “En dat is juist tevens het bijzondere aan Kranenmortel”, legt wethouder Henk Kerkers van Deurne uit. “Het Rijk heeft dit bedrijventerrein aangewezen als een van de zes pilots in Nederland waar we de kansen op verzakelijking gaan uitproberen. Dat wil zeggen dat we ook private vastgoedpartijen willen interesseren voor investeringen.” Kerkers is blij dat de BOM / BHB hier samen met de gemeente aan wil trekken. “Bij de BOM hebben ze gelukkig ook in tijden dat het economisch tegen zit, oog voor de toekomst. Wanneer de markt

Verzakelijking in Deurne Jaarverslag 2010 N.V. Brabantse Ontwikkelings Maatschappij

23

3.5 Focus op samenhang en samenwerking Werk maken van de Brabantse economie stelt in toenemende mate eisen aan de samenhang waarin dat gebeurt en aan de samenwerking die betrokken partijen daarbij aan de dag leggen. De BOM legt steeds nadrukkelijker de focus op die samenhang en samenwerking, ‘zowel aan de buitenkant als aan de binnenkant’. Samenwerken met tal van bedrijven, overheden, onderwijs- en kennisinstellingen en sociaaleconomische partners behoort tot de wezenskenmerken van het werk van de BOM en zit de organisatie dan ook in de genen. In de afgelopen jaren, en nadrukkelijk ook in 2010, is het aantal samenwerkingsrelaties en –verbanden toegenomen maar heeft de samenwerking ook opvallende partners opgeleverd en daarmee nieuwe dimensies gekregen. Dat zien we terug in al onze taakvelden. Bij Participatie & Beheer is de samenwerking met de bankwereld rond het MKB Innovatiefonds nog maar een voorproefje van de beoogde intensivering en verbreding van coalities met de financiële wereld in brede zin om gezamenlijk risicodragend kapitaal aan te boren en te vormen. Bij Bedrijventerreinen doet zich een soortgelijke verbreding voor. Naast de samenwerking met gemeenten, afzonderlijk en in regioverband, worden voor de ontwikkeling en herstructurering van bedrijventerreinen mogelijkheden onderzocht om ook private partijen te interesseren voor vastgoedinvesteringen. Bij Ontwikkeling & Innovatie is samenwerking sowieso de rode draad, maar ook daar zien we als gevolg van de dynamiek in de Brabantse economie geheel nieuwe clusters ontstaan. De ontwikkelingen rond biobased economy vormen op dat punt een treffend voorbeeld. Bij Investeringsbevordering krijgt de functie van ‘het eigen netwerk’ een steeds grotere betekenis. De contacten in en met het buitenland verlopen behalve via de bekende en vertrouwde relaties ook door middel van nieuwe kanalen en netwerken, waarvoor de BOM wordt uitgenodigd danwel zelf het initiatief neemt. Ook binnen de BOM krijgen de aspecten samenhang en samenwerking steeds sterkere accenten. Uiteraard hebben en houden de taakvelden hun eigen relatiepatronen, passend bij de bijzondere aard van hun diensten en producten. Maar daarnaast zien we een toenemende praktijk van het in samenhang aanvliegen van uiteenlopende projecten en trajecten. Dat gebeurt bilateraal, bijvoorbeeld wanneer zich rond een innovatief traject een financieringsbehoefte voordoet. Of tripartiet, wanneer rond de realisering van een campus gelijktijdig expertise is vereist vanuit gebiedsontwikkeling en vastgoed, de contacten met het buitenland en internationale bedrijven ertoe doen en regie nodig is om innovatieve partners aan elkaar te binden. Deze krachtenbundeling kan, zoals we in 2010 hebben gezien (Metal Valley in Drunen, Life Sciences Park in Oss, Theodorushaven in Bergen op Zoom), de aanzet vormen voor het ontstaan van nieuwe concepten. Maar het beste resultaat bereiken we, wanneer we het beste uit onze vier werelden halen. Met onze verhoogde inzet rond de aanpak van de crisis hebben we laten zien dat de BOM in gezamenlijkheid nog sterker kan opereren dan de vier afzonderlijke taakvelden elk op zichzelf al doen. Ook rond projecten als World Class Maintenance en nieuwe energie is zichtbaar geworden dat het samenbrengen van de inzet vanuit alle BOM fronten zijn vruchten afwerpt. In 2010 hebben we voorbereidingen getroffen om de samenhang en samenwerking nadrukkelijk te koppelen aan een aantal sectoren, die van essentieel belang zijn voor de economische kansen van Brabant. We richten de focus op economisch veelbelovende gebieden én op een bijpassende manier van werken, waarbij de kerntaken van de BOM in toenemende mate synergetisch zullen optrekken en projecten gezamenlijk zullen oppakken. Om de integrale aanpak rond voor de Brabantse economie belangrijke thema’s en gebieden gestalte te geven, hebben we in 2010 vier multidisciplinair samengestelde focusteams gevormd: duurzame energie (biobased, solar, elektrisch rijden), logistiek, maintenance en lifetec / foodtec. De BOM is nauw betrokken bij het ontwikkelen van plannen voor een Life Sciences Park in Oss


24

4. Risicoparagraaf Risicomanagement behoort sinds jaar en dag tot de normale bedrijfsvoering van de BOM. De afdelingen van de BOM zijn voorzien van risicobeheersingsystemen; frequent worden deze systemen geactualiseerd. Conform de Nederlandse Corporate Governance Code wordt in dit jaarverslag expliciet gerapporteerd over de risico’s en het risicomanagement van de BOM. De Code geeft aan dat in het Jaarverslag een beschrijving wordt gegeven van (a) de voornaamste risico’s die de BOM als onderneming loopt; (b) het interne risicobeheersingsysteem dat met betrekking tot deze risico’s is opgezet; (c) eventuele tekortkomingen in het systeem en (d) voorgenomen veranderingen in het systeem. Risico wordt gedefinieerd als ‘kans x gevolg’, dat wil zeggen de kans (uitgedrukt in de kwalitatieve termen ‘hoog’, ‘laag’ of ‘gemiddeld’) op het optreden van een toekomstige gebeurtenis, die bepaalde negatieve effecten heeft op de onderneming. Deze effecten kunnen van verschillende aard zijn. Het kan gaan om financiële risico’s, maar ook om strategische en operationele risico’s, politieke risico’s, risico’s met betrekking tot weten regelgeving of risico’s op imagoschade. Sommige risico’s zullen zich tijdelijk voordoen, andere risico’s zijn inherent aan het karakter van de onderneming. In deze paragraaf zal een risicoprofiel voor de BOM worden gepresenteerd. Het risicoprofiel is tot stand gekomen door voor elke afdeling van de BOM de voornaamste risico’s in het eigen werkveld te bepalen. Aan elke risicovolle gebeurtenis is een kans toegekend dat die gebeurtenis kan plaatsvinden. De kanstoerekening is gebaseerd op intersubjectieve inschattingen. Op deze wijze zijn voor de onderneming de concrete risico’s in beeld gebracht, variërend van risico ‘hoog’ tot en met ‘laag’. Vervolgens is dit aantal teruggebracht tot de top 10 van risico’s die op dit moment de meeste aandacht van het management van de BOM vergen. Dit zijn dus risico’s die worden gekwalificeerd als `hoog’ en hier en nu risicomanagementmaatregelen noodzakelijk maken. Hieronder volgt na de benoeming van de voornaamste risico’s voor de BOM een beschrijving van maatregelen die zijn genomen om zoveel mogelijk te voorkomen dat de ongewenste gebeurtenissen plaatsvinden.

Continuïteit activiteiten Risico 1: De subsidies die de BOM ontvangt zullen vanaf 2012 sterk verminderen, waardoor de continuïteit van de activiteiten van de BOM in gevaar komt en hiermee de rol die de BOM speelt in de ontwikkelingscapaciteit in Brabant. Een eventuele verlaging van de subsidies aan de BOM heeft negatieve externe effecten: de BOM kan ondernemers en overheden alleen nog maar op een rigoreus teruggeschroefd activiteitenniveau bedienen, zorgvuldige opgebouwde innovatienetwerken zullen ineen klappen en er zal onvoldoende ontwikkelingscapaciteit zijn om de bestuurlijke dromen voor Brabant (‘top technologie regio’, ‘meest innovatieve regio van Europa’, ‘concurrerende economie’, ‘werk voor iedereen’) waar te maken. BOM heeft een draaiboek strategie 2012-2015 ontwikkeld met verschillende scenario’s om te voorkomen dat het activiteitenniveau van BOM naar beneden bijgesteld zal moeten worden. Additionele financiering Risico 2: De financiering van de BOM wordt na 2011 in verminderde mate gecontinueerd, waardoor een op dit moment nog onbekend aantal arbeidsplaatsen zal moeten verdwijnen. Met het oog op de verwachte financiële situatie na 2011 (het wegvallen van een gedeelte van de subsidies BOM) is een Draaiboek Herstructurering BOM opgesteld. Dit draaiboek omvat enerzijds het voorbereiden en, zo nodig, het treffen van (personele en materiële) maatregelen en anderzijds het genereren van nieuwe inkomsten. Hiertoe vindt voortdurend afstemming plaats met de meest betrokken partijen, onder meer met de beide subsidiënten (Staat der Nederlanden en de Provincie Noord-Brabant) en intern met de Personeelsvertegenwoordiging (PVT).


25

Continuïteit van participatiebedrijf Risico 3: De afgelopen jaren heeft het participatiebedrijf een groot gedeelte van haar investeringen verricht in innovatieve technostarters. Deze participaties zijn kwetsbaar gebleken voor de economische crisis. Het risico bestaat dat de BOM onvoldoende middelen heeft om haar rol in de toekomst te blijven vervullen. Het participatiebedrijf zal de komende periode sterk inzetten op beheer van de bestaande participaties om te voorkomen dat middelen door faillissementen wegvloeien. Tevens zal daar waar mogelijk getracht worden exits bij participaties te realiseren. Prestaties 2007 – 2010 Risico 4: De participaties in bedrijven, zoals aangegaan door de BOM, ontwikkelen zich niet in overeenstemming met de businessplannen, hetgeen in het uiterste geval kan leiden tot een faillissement van een participatie. Dit is het risico dat, na het aangaan van participatie, de participatie zich niet in overeenstemming met het businessplan ontwikkelt, hetgeen uiteindelijk kan leiden tot een faillissement van de participatie. Ondanks dat dit risico groter is bij het type bedrijven (veelal jong en innovatief) waarin de BOM investeert, wordt dit risico zo veel mogelijk gemitigeerd door: • maandelijkse c.q. driemaandelijkse rapportage door participatie aan de BOM; • periodiek bezoek investmentmanager aan participatie om voortgang te bespreken; • instellen raad van commissarissen bij participatie waarin de BOM één commissaris benoemt die namens de BOM toezicht houdt op ontwikkelingen bij participatie; • opname in participatieovereenkomst van mogelijkheid tot benoemen gedelegeerd commissaris bij participatie op moment dat management ontoereikend presteert. Concentratie van investeringen Risico 5: De investeringen van het participatiebedrijf concentreren zich teveel op bepaalde branches of teveel op ondernemingen met een zeer hoog risicoprofiel, waardoor er in de portefeuille geen spreiding van financiële risico’s plaatsvindt. Concentratierisico kan worden omschreven als het risico dat verband houdt met een grote concentratie van de investeringen van de BOM in bepaalde branches en of ondernemingen met een zeer hoog risicoprofiel. Concentratie binnen de investeringsportefeuille van de BOM dient zoveel mogelijk te worden vermeden door middel van spreiding van de investeringen over de diverse branches en fases waarin onderneming zich bevindt. Op verzoek van de aandeelhouders van BOM heeft BOM de afgelopen jaren veel in startende en jonge ondernemingen geïnvesteerd, waardoor er een zekere concentratie is ontstaan in deze fase. De toereikendheid van de spreiding van de portefeuille heeft bijzondere aandacht in het participatiebedrijf en wordt beoordeeld door de directie en de RvC. Tevens is de spreiding van de participaties en de verwachting hier omtrent onderwerp van gesprek met de aandeelhouders van de BOM, waarbij het de voorkeur van de BOM heeft de meerderheid van de participaties te richten op bedrijven in de Topsectoren. Mislopen van subsidiebijdragen Risico 6: Het niet kunnen toepassen van integrale kostentarieven (IKT) bij de uitvoering van projecten conform de eis van aandeelhouder Staat der Nederlanden, waardoor financiële kortingen worden toegepast en de projecten verliesgevend zijn; De BOM heeft van aandeelhouder Staat der Nederlanden de verplichting gekregen additionele activiteiten uit te voeren tegen het integraal kostentarief (IKT). Deze verplichting staat op gespannen voet met Europese regelgeving, omdat Europese regelgeving meestal geen IKT toelaat. Alvorens zich te committeren aan een project wordt derhalve een risicoanalyse uitgevoerd of bij de uitvoering van het project IKT kan worden toegepast. Het management beslist na de risicoanalyse op grond van financiële implicaties of een project doorgang kan vinden.


26

Risico 7: Het onjuist toepassen van het interne inkoopbeleid met daarin opgenomen de Europese aanbestedingsregels, waardoor de BOM wordt gekort op haar subsidiebijdragen. In 2008 is het inkoopbeleid van de BOM geformaliseerd. Afdeling controlling toetst aan de hand van het vastgestelde beleid of de weten regelgeving wordt gevolgd en adviseert de directie alvorens contracten worden gesloten. Periodiek wordt het beleid geëvalueerd en zonodig aangescherpt. Risico 8: Het ontstaan van budgetoverschrijdingen, waardoor onvoldoende dekking is voor de gesubsidieerde kerntaken en verliezen worden gerealiseerd. Risico 9: Het niet voldoen aan de vereisten zoals opgenomen in projectbeschikkingen, waardoor de BOM subsidiebijdragen misloopt. Zowel de jaarbudgetten als de projectbudgetten worden vooraf door controlling getoetst op realiteit. Vervolgens worden de jaarbudgetten vastgelegd in het financieel systeem. In de planning & controlcyclus vindt periodiek toetsing plaats op de gerealiseerde kosten en bijdragen versus de opgenomen budgetten. Hiervan wordt tweemaal per jaar verslag uitgebracht aan de Raad van Commissarissen. Daarnaast dient tweemaal per jaar gerapporteerd te worden aan de projectbeschikkers over de (financiële) voortgang van de projecten. Hierbij wordt ook intern getoetst of nog wordt voldaan aan de genoemde vereisten in de subsidiebeschikkingen. Herstructureringsopgave Risico 10: De BOM blijkt niet in staat om in 2011 1.000 ha bedrijventerreinen in Brabant te hebben geherstructureerd, waardoor de opdrachtgever Provincie Noord-Brabant een negatief oordeel zal vellen over de BOM en imagoschade dreigt. Met de opdrachtgever Provincie Noord-Brabant zijn afspraken gemaakt met betrekking tot de verantwoording van de door de BOM te leveren prestaties. Daardoor is helder geworden welke kwantitatieve en kwalitatieve prestaties van de BOM worden verwacht. Ook is het nu duidelijk hoe uiteindelijk kan worden vastgesteld of de BOM haar opdracht goed heeft uitgevoerd. Gezien de ontwikkelingen tot en met 2010 heeft de BOM er veel vertrouwen in dat de herstructureringsopgave eind 2011 gehaald zal gaan worden. RISICOMANAGEMENT VERDIENT VOORTDUREND DE AANDACHT

De top 10 van voornaamste risico’s en het bijbehorende risicomanagement vormen met elkaar het risicoprofiel van de BOM. Het bepalen van zo’n risicoprofiel draagt bij tot een open gesprek tussen directie, Raad van Commissarissen en aandeelhouders over de risico’s die de onderneming bedreigen en over de goede maatregelen die in dit verband moeten worden genomen. Niet altijd kan worden voorkomen dat een ongewenste gebeurtenis plaatsvindt, maar van het bestuur van de onderneming mag worden verwacht dat zij weldoordachte en bewuste risicobeheersingmaatregelen treft. Dit biedt het bestuur ook de kans zich te verantwoorden. Jaarlijks dient het risicoprofiel van de onderneming daarom te worden geactualiseerd.


27

5. Jaarrekening 5.1 GECONSOLIDEERDE BALANS PER 31 DECEMBER 2010

(na voorgestelde resultaatbestemming)

2009

2010 EUR Vaste activa Materiële vaste activa: (1) -Terreinen -Bedrijfsgebouwen en inrichting -Andere vaste bedrijfsmiddelen

EUR

EUR

551.765 2.458.583 381.388

551.765 2.288.850 318.102

3.391.736

3.158.717 Financiële vaste activa: (2) -Aandelenparticipaties -Leningen u/g -Deelneming

Vlottende activa Vorderingen: -Overige vorderingen -Overlopende activa

(3) (4)

9.361.903 1.425.499 -

11.337.100 5.957.946 18.000 17.313.046

10.787.402

20.471.763

14.179.138

3.351.945 71.478

2.754.414 95.444

3.423.423

2.849.858 Liquide middelen (5) -Kas en bank -Rentedragende waarden


EUR

10.993.662 10.589.941

6.520.166 12.606.933 19.127.099

21.583.603

21.976.957

25.007.026

42.448.720

39.186.164

28

2009

2010 EUR

EUR

EUR

EUR

Eigen vermogen

(6)

30.998.580

17.297.823

Voorzieningen

(7)

96.394

69.056

Langlopende schulden

(8)

2.806.853

-

Kortlopende schulden Schulden aan leveranciers Belastingen en premies sociale verzekeringen Overige schulden en overlopende passiva (9)


937.618

758.811

280.549

366.386

7.328.726

20.694.088 8.546.893

21.819.285

42.448.720

39.186.164

29

5.2 Geconsolideerde resultatenrekening over 2010

2009

2010 EUR Resultaat bij vervreemding aandelenparticipaties/vrijval voorziening afgegeven garanties Voorziening op participaties, leningen u/g en vorderingen (10)

EUR

EUR

-

308.919

-2.286.556

-1.982.430 -1.673.511

-2.286.556 Dividendopbrengsten Rente- en provisiebaten participaties en leningen u/g

5.669

5.669

519.366

417.137

Opbrengsten uit hoofde van participaties en leningen u/g Managementvergoedingen en overige inkomsten Inkomsten uit Ontwikkelingsactiviteiten

525.035

422.806

-1.761.521

-1.250.705

722.323

748.111

1.161.968

1.163.858 1.911.969

1.884.291 Opbrengsten uit verhuur onroerend goed

140.995

140.142

Overige opbrengsten met betrekking tot verhuur onroerend goed

34.152

28.833

Overige renteresultaten en soortgelijke resultaten Overige opbrengsten Som der bedrijfsopbrengsten (transporteren)


EUR

175.147

168.975

359.102

258.652

2.418.540

2.339.596

657.019

1.088.891

30

2009

2010 EUR Transport Apparaatskosten Kosten uitbesteed werk en andere externe kosten (11) Lonen en salarissen (12) Afschrijving op materiële vaste activa Rentelasten en soortgelijke kosten Overige bedrijfskosten

Doorberekening aan Staat der Nederlanden en Provincie Noord-Brabant Saldo bedrijfslasten Resultaat


EUR

EUR

EUR 1.088.891

657.019

1.897.601 5.792.176

1.719.360 4.821.978

336.116 93.876 543.710

342.979 483.328 382.528 8.663.479

7.750.173

-5.200.633

-4.931.951

3.462.846

2.818.222

-2.805.827

-1.729.332

31

5.3 Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening 2010 en grondslagen voor waardering en resultaatbepaling ALGEMEEN

De jaarrekening is opgesteld overeenkomstig de voorschriften van Titel 9 Boek 2 BW en de van toepassing zijnde algemeen in Nederland aanvaarde grondslagen voor financiële verslaglegging. Alle bedragen zijn, tenzij anders vermeld, opgenomen in euro’s. GROEPSVERHOUDINGEN

N.V. Brabantse Ontwikkelings Maatschappij te Tilburg staat aan het hoofd van een groep rechtspersonen. Een overzicht van de gegevens op grond van de artikelen 2:379 en 2:414 BW is onderstaand opgenomen: Statutaire zetel

Aandeel in geplaatst kapitaal

Geconsolideerde vennootschappen BOM Vastgoed B.V.

Tilburg

100%

Niet-geconsolideerde vennootschappen Spin-Off Fonds Brabant B.V.

Tilburg

100%

Spin-Off Fonds Brabant B.V. stelt risicodragend vermogen beschikbaar aan ondernemingen. Het vermogen voor deze investeringen is beschikbaar gesteld door een van de aandeelhouders van N.V. Brabantse Ontwikkelings Maatschappij. De resultaten van de vennootschap zijn volledig voor rekening en risico van dezelfde aandeelhouder. N.V. Brabantse Ontwikkelings Maatschappij voert in opdracht van de aandeelhouder de leiding over de vennootschap. Aangezien alle resultaten van de activiteiten van Spin-Off Fonds Brabant B.V. toekomen aan genoemde aandeelhouder van N.V. Brabantse Ontwikkelings Maatschappij en deze activiteit niet tot de kernactiviteiten van N.V. Brabantse Ontwikkelings Maatschappij behoort, vergroot consolidatie van Spin-Off Fonds Brabant B.V. het inzicht in de jaarrekening van N.V. Brabantse Ontwikkelings Maatschappij niet en wordt afgezien van consolidatie. Het resultaat over 2010 van Spin-Off Fonds Brabant B.V. bedraagt € -/- 466.685 en het eigen vermogen per 31 december 2010 bedraagt € -/- 448.685. GRONDSLAGEN VOOR CONSOLIDATIE

De financiële gegevens van N.V. Brabantse Ontwikkelings Maatschappij, tezamen met die van de groepsmaatschappij BOM Vastgoed B.V., zijn verwerkt op basis van integrale consolidatie. De geconsolideerde jaarrekening is opgesteld met toepassing van de grondslagen voor de waardering en de resultaatbepaling van N.V. Brabantse Ontwikkelings Maatschappij. GEBRUIK VAN SCHATTINGEN

Bij het opstellen van de jaarrekening dient de ondernemingsleiding, overeenkomstig algemeen geldende grondslagen, bepaalde schattingen en veronderstellingen te doen die mede bepalend zijn voor de opgenomen bedragen. De feitelijke resultaten kunnen van deze schattingen afwijken.


32

VERGELIJKENDE CIJFERS

De cijfers 2009 zijn, waar nodig, geherrubriceerd teneinde vergelijkbaarheid met 2010 mogelijk te maken. VREEMDE VALUTA

Activa en passiva in vreemde valuta’s worden omgerekend tegen de koers per balansdatum. De transacties in vreemde valuta’s worden omgerekend tegen de koers op transactiedatum. De hieruit resulterende koersverschillen worden in de resultatenrekening verantwoord. AANDELENPARTICIPATIES EN LENINGEN U/G

De aandelenparticipaties en leningen aan bedrijven worden in de balans opgenomen tegen kostprijs of lagere marktwaarde. Deze lagere marktwaarde wordt bepaald aan de hand van gegevens over de feitelijke situatie van de betreffende participatie. Afwaardering vindt plaats indien de waardevermindering een duurzaam karakter heeft. Participaties in beursgenoteerde ondernemingen worden gewaardeerd tegen kostprijs of lagere beurswaarde. De leningen u/g betreffen verleende kredieten met overwegend een achtergesteld karakter en zijn opgenomen tegen de nominale waarde onder aftrek van eventueel noodzakelijk geachte voorzieningen voor oninbaarheid. VOORZIENING AANDELENPARTICIPATIES EN LENINGEN U/G

Aandelenparticipaties en leningen aan bedrijven worden in de balans opgenomen tegen kostprijs of lagere marktwaarde. Deze lagere marktwaarde wordt bepaald aan de hand van gegevens over de feitelijke situatie van de betreffende participatie. Afwaardering vindt plaats indien de waardevermindering een duurzaam karakter heeft. De laatste jaren is het investeringsprofiel van de N.V. Brabantse Ontwikkelings Maatschappij gewijzigd. In opdracht van de aandeelhouders is de investeringsfocus nog sterker dan in het verleden gelegd op innovatieve starters. In 2010 is de bepaling van de marktwaarde van de aandelenparticipaties en leningen aan bedrijven in overeenstemming gebracht met de risico’s van het nieuwe investeringsprofiel. Indien deze berekeningsmethodiek reeds in 2009 toegepast zou zijn, zou dit tot een lagere waardering van de aandelenparticipaties en leningen aan bedrijven hebben geleid. N.V. Brabantse Ontwikkelings Maatschappij heeft deze nieuwe berekeningsmethodiek retrospectief verwerkt in de jaarrekening. Gelet op de significantie van het effect van de nieuwe methodiek zijn het beginvermogen 2010 en de vergelijkende cijfers 2009 met betrekking tot de post voorzieningen participaties met € -/- 4.145.429 aangepast als ware hier sprake van een stelselwijziging. DEELNEMINGEN

Deelnemingen worden gewaardeerd op nettovermogenswaarde. Deze is berekend door de activa, voorzieningen en schulden te waarderen en het resultaat te berekenen op basis van de voor de moedermaatschappij geldende waarderingsgrondslagen. MATERIËLE VASTE ACTIVA

De materiële vaste activa worden in het jaar van aanschaf geactiveerd en afgeschreven. Terreinen, gebouwen en overige bedrijfsmiddelen worden gewaardeerd tegen historische kostprijs verminderd met cumulatieve afschrijvingen. Afschrijvingen geschieden lineair op basis van geschatte levensduur. Deze varieert van 2 tot 40 jaar. Op terreinen wordt niet afgeschreven. LIQUIDE MIDDELEN

De liquide middelen zijn opgenomen tegen nominale waarde.


33

VOORZIENINGEN

Voorzieningen worden gevormd voor verplichtingen en risico’s die samenhangen met de bedrijfsactiviteiten, waarvan de omvang niet exact is vast te stellen maar wel redelijkerwijs in te schatten. LANGLOPENDE SCHULDEN

De langlopende schulden hebben een resterende looptijd van meer dan een jaar. Schulden die binnen een jaar vervallen worden aangemerkt als kortlopend. OVERIGE ACTIVA EN PASSIVA

De overige activa en passiva worden opgenomen tegen nominale waarde. OPBRENGSTEN

De opbrengsten worden verantwoord in het jaar waarop zij betrekking hebben, met dien verstande dat dividenden van participaties evenals verkoopopbrengsten als gevolg van desinvesteringen verantwoord worden in het jaar van betaalbaarstelling. KOSTEN

De kosten worden verantwoord in het jaar waarop zij betrekking hebben. Zij worden binnen overeengekomen maxima gedeeltelijk vergoed door de Staat der Nederlanden en de Provincie NoordBrabant. PENSIOENEN

De BOM heeft twee pensioenregelingen. Een toegezegde-bijdrageregeling en een toegezegd pensioenregeling Voor toegezegde-bijdrageregelingen betaalt de BOM op contractuele basis premies aan een verzekeringsmaatschappij. Behalve de betaling van premies heeft de BOM geen verdere verplichtingen voor deze pensioenregelingen. De premies worden verantwoord als personeelskosten als deze verschuldigd zijn. Vooruitbetaalde premies worden opgenomen als overlopende activa indien dit tot een terugstorting leidt of tot een vermindering van toekomstige betalingen. De BOM heeft voor 1 werknemer een toegezegde-pensioenregeling. Hierbij is een pensioen toegezegd op de pensioengerechtigde leeftijd, afhankelijk van leeftijd, salaris en aantal dienstjaren. De BOM heeft deze toegezegde-pensioenregeling bij een verzekeringsmaatschappij ondergebracht en verwerkt als zou sprake zijn van een toegezegde-bijdrageregeling, aangezien de backserviceverplichting jaarlijks volledig afgefinancierd wordt. VENNOOTSCHAPSBELASTING

De vennootschap is niet belastingplichtig voor de vennootschapsbelasting, omdat de aandeelhouders van de BOM overheidsorganen zijn.


34

5.4 Nadere toelichting op geconsolideerde balans per 31 december 2010

VASTE ACTIVA

(1) MATERIËLE VASTE ACTIVA

Terreinen Bedrijfsgebouwen en inrichting Andere vaste bedrijfsmiddelen


2010 EUR

2009 EUR

551.765 2.288.850 318.102

551.765 2.458.583 381.388

3.158.717

3.391.736

35

HET MUTATIEOVERZICHT VAN DE MATERIËLE VASTE ACTIVA IS ALS VOLGT:

Andere vaste bedrijfsmiddelen EUR

Totaal 2010

Totaal 2009

EUR

Bedrijfsgebouwen en inrichting EUR

EUR

EUR

551.765

3.383.728

714.271

4.649.764

4.585.383

-

-925.145

-332.883

-1.258.028

-915.045

551.765

2.458.583

381.388

3.391.736

3.670.338

-

-

104.218

104.218

118.397

-

-

-1.121

-1.121

-15.858

-

-169.733

-166.383

-336.116

-38.219 -342.922

-

-169.733

-63.286

-233.019

-278.602

Terreinen

Andere vaste bedrijfsmiddelen EUR

Totaal 2010

Totaal 2009

EUR

Bedrijfsgebouwen en inrichting EUR

EUR

EUR

551.765

3.383.728

817.368

4.752.861

4.649.703

-

-1.094.878

-499.266

-1.594.144

-1.257.967

551.765

2.288.850

318.102

3.158.717

3.391.736

Terreinen

- Aanschafwaarde per 1 januari - Cumulatieve afschrijvingen per 1 januari - Boekwaarde per 1 januari

- Investeringen gedurende het jaar - Desinvesteringen gedurende het jaar - Aanpassingen op fiscale gronden - Afschrijvingen

- Aanschafwaarde per 31 december - Cumulatieve afschrijvingen per 31 december - Boekwaarde per 31 december


36

(2) FINANCIËLE VASTE ACTIVA

2010 EUR

2009 EUR

Aandelenparticipaties 11.337.100 Leningen u/g 5.957.946 Deelneming 18.000

9.361.903 1.425.499 -

17.313.046

10.787.402

In het mutatie-overzicht zijn de leningen u/g aan participaties en de lening aan de deelneming u/g Spin-Off Fonds Brabant B.V. separaat opgenomen.

HET MUTATIEOVERZICHT VAN DE FINANCIËLE VASTE ACTIVA IS ALS VOLGT:

Leningen u/g aan deelnemingen EUR

Deelneming

Totaal 2010

Totaal 2009

EUR

Leningen u/g aan participaties EUR

EUR

EUR

EUR

22.310.186

5.507.591

-

-

27.817.777

24.863.763

2.625.000 774.686 429.272 -

2.228.013 100.500 113.573

2.788.748 -

18.000 -

7.659.761 875.186 429.272 113.573

3.198.110 940.000 58.796

3.828.958

2.442.086

2.788.748

18.000

9.077.792

4.196.906

26.139.144

7.949.677

2.788.748

18.000

36.895.569

29.060.669

Participaties

Aanschafwaarde per 1 januari Bij: nieuwe investeringen uitbreidingen conversies bijgeschreven rente

Transporteren


37

Totaal

Totaal

2010

2009

18.000

36.895.569

29.060.669

-

-

-378.588

-1.242.892

-429.272

-

-

-429.272

-

liquidatie/faillissementen/ afboekingen -1.981.509

-644.426

-

-

-2.625.935

-

-1.981.509

-1.451.476

-

-

-3.433.795

-1.242.892

24.156.825

6.498.201

2.788.748

18.000

33.461.774

27.817.777

-12.948.283

-4.082.092

-

-

-17.030.375

-6.781.832

377.778

-

-

377.778

316.597

677.829

-

-

2.659.338

69.225

1.981.509

1.055.607

-

-

3.037.116

385.822

Bij: dotatie in verband met duurzame waardevermindering -1.852.951

-302.518

-

-

-2.155.469

-10.634.365

-12.819.725

-3.329.003

-

-

-16.148.728

-17.030.375

11.337.100

3.169.198

2.788.748

18.000

17.313.046

10.787.402

Participaties

Transport

Leningen u/g aan participaties

Leningen u/g aan deelnemingen

Deelneming

26.139.144

7.949.677

2.788.748

-810

-377.778

-

Af: desinvesteringen/ aflossingen conversies

Aanschafwaarde per 31 december Voorzieningen per 1 januari

Af: desinvesteringen liquidatie/faillissementen/ afboekingen 1.981.509

Voorzieningen per 31 december Saldo per 31 december

AANDELENPARTICIPATIES

In een aantal gevallen heeft de vennootschap waarin wordt geparticipeerd of hebben haar aandeelhouders volgens overeenkomst het recht van koop van de door de BOM gehouden aandelen op een door kopers te bepalen moment binnen de overeengekomen contractperiode. LENINGEN U/G

De leningen zijn overwegend achtergesteld en ten dele converteerbaar in aandelen (op overeengekomen voorwaarden). DEELNEMING

Betreft 100% deelneming in Spin-Off Fonds Brabant B.V. Voor nadere toelichting wordt verwezen naar de toelichting op de enkelvoudige balans.


38

VLOTTENDE ACTIVA

VORDERINGEN

OVERIGE VORDERINGEN

Staat der Nederlanden inzake bijdrage in de apparaatskosten Provincie Noord-Brabant inzake bijdrage in de apparaatskosten Rente en aflossingen van leningen u/g Onderhanden werk projecten Diversen

2010 EUR

2009 EUR

3.738

-87.471

-51.756

154.069

64.448

71.163

1.921.232

1.401.465

816.752

1.812.719

2.754.414

3.351.945

Onder de diverse vorderingen zijn onder andere begrepen de vorderingen die betrekking hebben op doorbelastingen inzake detacheringen.


39

Vordering op de Staat der Nederlanden en de Provincie Noord-Brabant

Vordering per 1 januari Bij: Toegekende jaarbijdragen Toegekende additionele Bijdragen Af: Niet subsidiabel door Kostenonderschrijding

Af: Voorschotten/ Verrekeningen Bij: Kostenoverschrijding

Staat der Nederlanden EUR

Provincie Noord-Brabant EUR

-87.471 1.533.000

154.069 3.000.798

150.000

663.000

-

-146.165

1.595.529

3.671.702

-1.683.000 91.209

-3.723.458 -

3.738

-51.756

(4) OVERLOPENDE ACTIVA

Hieronder zijn onder andere begrepen de vooruitbetaalde exploitatiekosten en nog te ontvangen rente. (5) LIQUIDE MIDDELEN

De kas- en banksaldi staan ter vrije beschikking van de vennootschap. De vennootschap heeft geen bankgaranties afgegeven. (6) EIGEN VERMOGEN

Voor een toelichting op het eigen vermogen wordt verwezen naar de toelichting op de enkelvoudige balans. (7) VOORZIENINGEN

De voorzieningen houden verband met mogelijke oninbaarheid van subsidiebijdragen van EFRO (Interreg) projecten en de opbouw voorziening groot onderhoud voor het pand te Tilburg.

Voorziening Stimulus

Stand per 1 januari Toevoeging Vrijval Stand per 31 december


Voorziening groot onderhoud EUR

Totaal 2010

EUR

Voorziening Interreg projecten EUR

69.056 -69.056

50.420 -

45.974 -

69.056 96.394 -69.056

-

50.420

45.974

96.394

EUR

40

(8) LANGLOPENDE SCHULDEN LENINGEN

2010 EUR

2009 EUR

Stand per 1 januari Verstrekkingen Gefactureerde aflossingen Rente Afwaardering

2.765.000 -277.777 41.853 277.778

4.791.666 -277.777 -4.513.889

Stand per 31 december

2.806.853

-

Onder de leningen opgenomen zijn leningen die betrekking hebben op de participatie in BioConnection B.V. en leningen inzake Spin-Off Fonds Brabant B.V. De leningen BioConnection zijn leningen die betrekking hebben op de participatie in BioConnection B.V. De totale investering van de BOM in BioConnection B.V. bedraagt € 6.800.000, waarvan 50% betrekking heeft op een aandelenparticipatie en 50% betrekking heeft op een verstrekte lening u/g. Van de totale investering van € 6.800.000 in BioConnection B.V. participeren drie partijen indirect via de BOM voor een totaalbedrag van € 5.000.000. Deze partijen hebben dit bedrag door middel van een geldlening en een bijdrage ter beschikking gesteld aan de BOM. Ultimo 2006 hebben de drie partijen de totale toezegging van € 5.000.000 aan de BOM verstrekt. De looptijd van de leningen en de bijdrage eindigt op 31 maart 2018. Per 31 december 2009 heeft de BOM haar volledige investering in BioConnection B.V. voorzien. Indien de waardering van de participatie in BioConnection B.V. c.q. de verstrekte lening u/g naar beneden moet worden bijgesteld dan wordt conform de onderliggende leningsovereenkomsten de aflossingsverplichting in dezelfde verhouding naar beneden bijgesteld. Daarom zijn de leningen ten behoeve van BioConnection B.V. per 31 december 2009 volledig afgewaardeerd. Het rentepercentage varieert van 0 tot 4%. Er zijn geen zekerheden gesteld. De BOM ontvangt van de Provincie Noord-Brabant een variabele lening ten behoeve van de investeringen van het Spin-Off Fonds Brabant B.V. (SOFB). De lening wordt onder dezelfde condities doorgeleend aan SOFB. De rente bedraagt 3,78% en wordt bij de hoofdsom geschreven. Aflossingen worden gefinancierd uit de opbrengsten die gerealiseerd worden met de participaties in SOFB. Indien SOFB niet in staat is de lening af te lossen, hoeft de BOM hetzelfde gedeelte van de lening ook niet af te lossen aan Provincie Noord-Brabant.


41

KORTLOPENDE SCHULDEN OVERIGE SCHULDEN EN OVERLOPENDE PASSIVA

Kredietfaciliteit ten behoeve van bedrijfsgebouw Vooruitontvangen vermogensstortingen Overige financieringsverplichtingen Onderhanden werk Overige schulden en overlopende passiva

2010 EUR

2009 EUR

3.150.023 2.790.867 1.387.836

3.313.716 16.415.376 200.000

7.328.726

20.694.088

764.996

De vooruitontvangen vermogensstortingen in 2009 hielden verband met een converteerbare achtergestelde lening van de Provincie Noord-Brabant ad € 10.000.000 miljoen en een converteerbare achtergestelde lening van het Ministerie van Economische Zaken (EL&I) ad € 6.415.376. Deze leningen zijn in april 2010 omgezet in aandelenkapitaal.


42

Niet uit de balans blijkende verplichtingen KREDIETFACILITEITEN

Aan de 100%-deelneming BOM Vastgoed B.V. is in 2003 een kredietfaciliteit verstrekt ten bedrage van € 4.150.000 ten behoeve van de financiering van het bedrijfsgebouw. Van deze kredietfaciliteit is per balansdatum € 3.150.023 opgenomen (2009: € 3.313.716). Voor deze kredietfaciliteit is een positieve en negatieve hypotheekverklaring afgegeven alsmede de verpanding van de huidige en toekomstige huurpenningen uit hoofde van de verhuur van een gedeelte van het bedrijfspand en de verpanding van de huidige en toekomstige bedrijfsinventaris. Tegenover de kredietfaciliteit houdt de N.V. Brabantse Ontwikkelings Maatschappij een rekening-courant aan met een positief saldo waarbij het saldo van beide faciliteiten ten minste positief is. De beide faciliteiten maken deel uit van een rentecompensatieregeling, waarbij de rentebaten vervallen aan N.V. Brabantse Ontwikkelings Maatschappij en de rentelasten voor rekening van BOM Vastgoed B.V. komen. LEASEVERPLICHTINGEN

De vennootschap is met diverse maatschappijen leaseverplichtingen aangegaan voor de financiering van motorvoertuigen. De jaarlijkse verplichting bedraagt circa € 140.000 (2009: € 149.000). De looptijd van de verplichtingen varieert van 1 tot 4 jaar. BORGSTELLING

De BOM heeft zich bij de Rabobank garant gesteld voor startende ondernemingen voor € 22.690. PARTICIPATIES

De vennootschap heeft ultimo 2010 nog investeringsverplichtingen van € 1,6 mln uit hoofde van nog te betalen overige participaties/leningen u/g (2009: € 0,3 mln), exclusief de verplichting aan BHB B.V. ad € 4,5 miljoen.


43

5.5 Nadere toelichting op de geconsolideerde resultatenrekening over 2010

(10) VOORZIENING OP PARTICIPATIES, LENINGEN U/G EN VORDERINGEN

Dotatie voorzieningen participaties & leningen u/g Dotatie voorzieningen dubieuze debiteuren Kosten groeifaciliteit

2010 EUR

2009 EUR

-2.155.469 -72.000 -59.087

-1.952.390 -30.040

-2.286.556

-1.982.430

De kosten voor de groeifaciliteit houden verband met premies die betaald zijn voor participaties die zijn ondergebracht in de garantieregeling van het Ministerie van Economische Zaken (EL&I).

APPARAATSKOSTEN

(11) KOSTEN UITBESTEED WERK EN ANDERE EXTERNE KOSTEN

Huisvestingskosten Inventaris- en bureaukosten Onderzoeks- en advieskosten Communicatiekosten Projectuitgaven Kosten met betrekking tot verhuur


2010 EUR

2009 EUR

59.827 235.817 248.667 224.909 979.412 148.969

77.176 401.495 222.794 77.761 844.079 96.055

1.897.601

1.719.360

44

(12) LONEN EN SALARISSEN

Salarissen Commissarisbeloningen Sociale lasten Pensioenlasten Overige personeelskosten Inleenkrachten

2010 EUR

2009 EUR

4.112.328 63.000 355.573 445.364 341.202 474.709

3.359.341 64.000 326.675 475.710 359.755 236.497

5.792.176

4.821.978

SALARISSEN

De afwijking in de kosten van lonen en salarissen ten opzichte van 2009 wordt voornamelijk veroorzaakt door afvloeiingsregelingen.


45

BELONING VAN DE BESTUURDER

Salaris, vakantiegeld en overige salariscomponenten Bijzondere beloning Onkostenvergoedingen Sociale lasten Pensioenlasten

Totaal 2010 EUR

Totaal 2009 EUR

125.297

112.098

9.326 27.599

1.440 8.723 21.081

162.222

143.341

De beloning van de bestuurder is overeengekomen in een periode waarin de Wet Openbaarmaking uit Publieke middelen gefinancierde Topinkomens (WOPT) nog niet van kracht was. De beloning van de bestuurder kent geen variabele componenten. PERSONEELSBEZETTING

De gemiddelde personele bezetting betrof op fulltime basis gedurende het jaar 2010 49,9 personen (2009: 48,2 personen). De personele bezetting betrof ultimo 2010 op fulltime basis 43,5 personen (2009: 46,1 personen). Deze personele bezetting heeft alleen betrekking op N.V. Brabantse Ontwikkelings Maatschappij; bij de deelnemingen is geen personeel werkzaam.


46

5.6 Enkelvoudige balans per 31 december 2010 (na voorgestelde resultaatbestemming)

2009

2010 EUR Vaste activa Materiële vaste activa: - Andere vaste bedrijfsmiddelen Financiële vaste activa: - Aandelenparticipaties - Leningen u/g - Deelnemingen (13)

Vlottende activa Vorderingen: - Overige vorderingen - Overlopende activa

(14)

EUR

EUR

381.445

318.102

9.361.903 1.425.499 1

11.337.100 5.957.946 103.032 17.398.078

10.787.403

17.716.180

11.168.848

3.334.279 69.751

2.787.091 92.948

3.404.030

2.880.039 Liquide middelen: - Kas en bank - Rentedragende waarden


EUR

11.000.778 10.289.941

6.518.553 12.081.195 18.599.748

21.290.719

21.479.787

24.694.749

39.195.967

35.863.597

47

2009

2010 EUR Eigen vermogen Gestort kapitaal Agioreserve Algemene reserve Risico-egalisatiereserve

(15) (16) (17) (18)

Langlopende schulden


EUR

EUR

21.780.541 -4.766.750 330.172

33.240.302 4.955.615 -7.436.299 238.962

Voorzieningen

Kortlopende schulden Schulden aan leveranciers Belastingen en premies sociale verzekeringen Overige schulden en overlopende passiva

EUR

30.998.580

17.343.963

50.420

69.056

2.806.853

-

930.109

754.824

243.973

329.879

4.166.032

17.365.876 5.340.114

18.450.578

39.195.967

35.863.597

48

5.7 Enkelvoudige resultatenrekening over 2010

2009

2010 EUR Opbrengst verkoop participaties Aanschafwaarde verkopen

EUR

EUR 1.125.517 -816.598

-

308.919

Dotatie voorzieningen participaties & leningen u/g Dotatie voorziening dubieuze debiteuren Kosten groeifaciliteit

-2.155.469

-1.639.677

-72.000 -59.087

-312.716 -30.037

Transactieresultaat Rentebaten leningen u/g Ontvangen dividenden Managementvergoedingen/ overige vergoedingen Rente liquide middelen

-2.286.556

-1.982.430

-2.286.556

-1.673.511

519.366 5.669

417.137 5.669

493.056 353.089

510.362 256.711 1.189.879

1.371.180 Personeelskosten Financieringslasten Apparaatskosten Overheadlasten

Resultaat Participatiebedrijf (transporteren)


EUR

698.052 400.695 186.162 198.000

1.424.438 60.726 219.095 240.916 1.945.175

1.482.909

-2.860.551

-1.966.541

49

2009

2010 EUR

Transport Apparaatskosten Ontwikkelingsbedrijf & Investeringsbevordering Dotatie voorzieningen Overige inkomsten Doorberekening aan Staat der Nederlanden & Provincie Noord-Brabant

Overige inkomsten Doorberekening aan Provincie Noord-Brabant

Dotatie voorzieningen Opbrengsten additionele activiteiten Resultaat additionele activiteiten Resultaat deelnemingen

Resultaat


EUR

-1.966.541

-4.120.714

-3.862.089

-57.352 156.849

-51.396 134.596

3.838.798

3.803.321

24.432

-182.419

-1.376.988

-1.138.067

15.153

9.437

1.361.835

1.128.630

Resultaat Herstructurering Bedrijventerreinen Apparaatskosten additionele activiteiten

EUR

-2.860.551

Resultaat Ontwikkelingsbedrijf & Investerings-bevorderingen Apparaatskosten Herstructurering Bedrijventerreinen

EUR

-

-

-1.001.487

-1.090.423

16.107 1.091.349

-23.610 1.196.842 105.969

82.809

85.032

176.110

-2.851.969

-1.683.190

50

5.8 Nadere toelichting op de enkelvoudige balans per 31 december 2010 VASTE ACTIVA

FINANCIËLE VASTE ACTIVA (13) DEELNEMINGEN

Dit betreft 100%-deelnemingen in BOM Vastgoed B.V. en Spin-Off Fonds Brabant B.V. (SOFB), beiden statutair gevestigd in Tilburg.

BOM Vastgoed B.V. EUR

SOFB BV EUR

Totaal 2010 EUR

Totaal 2009 EUR

1 131.173 -46.142

18.000 -466.685 466.685 -

1 18.000 131.173 -46.142

-176.109 129.968 46.142

85.032

18.000

103.032

1

Stand per 1 januari Oprichting Resultaat boekjaar Resultaat derden Wettelijke aanpassing Stand per 31 december

Voor een overzicht van de overige kapitaalbelangen wordt verwezen naar bijlage 6.3. Het resultaat van Spin-Off Fonds Brabant komt volledig voor rekening en risico van Provincie Noord-Brabant en is derhalve als aandeel derden verwerkt.

VLOTTENDE ACTIVA

VORDERINGEN (14) OVERIGE VORDERINGEN

De vennootschap heeft een rekening-courant met haar deelneming BOM Vastgoed B.V. Ultimo 2010 bedraagt dit saldo € 60.636 (ultimo 2009: € 10.735). Er wordt geen rente berekend, tevens zijn er geen zekerheden gesteld en is geen aflossingsschema overeen gekomen.

EIGEN VERMOGEN (15) GESTORT KAPITAAL

Het maatschappelijk kapitaal bedraagt € 45.378.022 en bestaat uit 20.000 cumulatief preferente winstdelende aandelen en 80.000 gewone aandelen van ieder nominaal € 453,78. Geplaatst en volgestort zijn 5.000 cumulatief preferente winstdelende aandelen en 68.252 gewone aandelen. Vermelde bedragen in euro’s zijn slechts een niet-officiële verkorte weergave na afronding op twee decimalen als bedoeld in artikel 178c Boek 2BW.


51

(16) AGIORESERVE

2010 EUR

2009 EUR

Stand per 1 januari Conversie leningen naar aandelen

4.955.615

-


4.955.615

-

2010 EUR

2009 EUR

Stand per 1 januari Aanpassing voorziening aandelenparticipaties en leningen u/g Toevoeging resultaat boekjaar

-4.766.750

1.160.495

-2.669.549

-4.145.429 -1.781.816


-7.436.299

-4.766.750

2010 EUR

2009 EUR

Stand per 1 januari Toevoeging resultaat boekjaar Onttrekking resultaat boekjaar

330.172 -91.210

350.749 98.626 -119.203


238.962

330.172

(17) ALGEMENE RESERVE

(18) RISICO-EGALISATIERESERVE

In boekjaar 2003 is een gedeelte van de budgetsubsidie van aandeelhouder Provincie Noord-Brabant niet benut. Bij de afrekening van deze budgetsubsidie in 2004 heeft de subsidiënt toegestaan dat voor het onbenutte gedeelte een risico-egalisatiereserve kan worden gevormd. Deze risico-egalisatiereserve dient ter dekking van overschrijdingen bij de gesubsidieerde kerntaken in toekomstige jaren. Voor de periode 2007-2010 is door de beide subsidiënten van de BOM een aanvullende bijdrage verstrekt van € 750.000 per jaar voor activiteiten van de afdeling Ontwikkeling & Innovatie. De onbenutte bijdragen van aandeelhouder Provincie Noord-Brabant kunnen in de boekjaren 2007 tot en met 2010 conform de subsidiebeschikkingen worden toegevoegd dan wel onttrokken aan de risico-egalisatiereserve. Aandeelhouder Staat der Nederlanden heeft bezwaar gemaakt tegen deze verwerkingswijze. Derhalve is het gedeelte dat betrekking heeft op de subsidieverlening door deze aandeelhouder in 2009 gecorrigeerd voor de boekjaren 2007 en 2008 via een onttrekking en is het surplus aan subsidiebijdragen opgenomen onder de overige schulden. Tevens is voor 2010 dezelfde verwerkingswijze aangehouden.


52



-182.419

Nettoresultaat

24.432

3.803.321 -

1.361.835

1.376.989

3.913.485

4.178.067

3.838.798

833.933 262.846 280.210

1.880.368 1.337.215 51.396 644.506

15.154

134.596

156.850

2.070.892 1.385.719 57.352 -8.022 672.126

15.154

134.596

2010 EUR

-

1.128.630

1.138.067

690.453 200.383 247.231

9.437

9.437

2009 EUR

Bedrijventerreinen

156.850

Doorbelasting aan subsidiënten

Personeelskosten Overige kosten Kosten voorzieningen Financieringslasten Doorbelasting overhead

Saldo inkomsten uit vervreemding aandelenparticipaties/vrijval voorzieningen/opbrengst deelneming/vorming van voorzieningen op aandelenparticipaties Inkomsten uit exploitatie

Ontwikkelingsbedrijf en investeringsbevordering 2010 2009 EUR EUR

GESEGMENTEERDE INFORMATIE

5.9 Nadere toelichting op de enkelvoudige resultatenrekening over 2010

-2.729.377

-

1.945.175

1.424.438 219.095 60.726 240.916

-784.202

-2.155.382 1.371.180

2010 EUR

-1.836.573

-

1.482.909

698.052 186.162 400.695 198.000

-353.664

-1.543.543 1.189.879

2009 EUR

Participatiebedrijf

105.969

-

985.380

846.248 33.686 -16.107 -10.173 131.726

1.091.349

1.091.349

2010 EUR

53

82.809

-

1.114.032

895.977 72.489 23.610 121.956

1.196.841

1.196.841

2009 EUR

Additionele activiteiten

NIET IN DE BALANS OPGENOMEN VERPLICHTINGEN

De vennootschap heeft een huurovereenkomst met BOM Vastgoed B.V. met een jaarlijkse verplichting van in totaal € 256.933 (2009: € 252.000).

Tilburg, 19 april 2011 De directie:

De Raad van Commissarissen:

dr. J.J. Pelle

dr. H.A. Harwig, president-commissaris

drs. J.F.L.M.M. Dagevos

J.D. Dijkstra

W.A.M. Kuypers

dr. R.L. Vreeman

A.J.A.M. Welten


54

5.10 Overige gegevens

Aan: de Algemene Vergadering van Aandeelhouders en de directie van N.V. Brabantse Ontwikkelings Maatschappij

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant VERKLARING BETREFFENDE DE JAARREKENING

Wij hebben de in dit verslag van pagina 28 tot en met pagina 58 opgenomen jaarrekening 2010 van N.V. Brabantse Ontwikkelings Maatschappij te Tilburg gecontroleerd. Deze jaarrekening bestaat uit de geconsolideerde en enkelvoudige balans per 31 december 2010 en de geconsolideerde en enkelvoudige resultatenrekening over 2010 met de toelichting, waarin zijn opgenomen een overzicht van de gehanteerde grondslagen voor financiële verslaggeving en andere toelichtingen. VERANTWOORDELIJKHEID VAN HET BESTUUR

Het bestuur van de vennootschap is verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening die het vermogen en het resultaat getrouw dient weer te geven, alsmede voor het opstellen van het jaarverslag, beide in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 van het in Nederland geldende Burgerlijk Wetboek (BW). Het bestuur is tevens verantwoordelijk voor een zodanige interne beheersing als het noodzakelijk acht om het op maken van de jaarrekening mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten. VERANTWOORDELIJKHEID VAN DE ACCOUNTANT

Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht, waaronder de Nederlandse controlestandaarden. Dit vereist dat wij voldoen aan de voor ons geldende ethische voorschriften en dat wij onze controle zodanig plannen en uitvoeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat. Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controle-informatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De geselecteerde werkzaamheden zijn afhankelijk van de door de accountant toegepaste oordeelsvorming, met inbegrip van het inschatten van de risico’s dat de jaarrekening een afwijking van materieel belang bevat als gevolg van fraude of fouten. Bij het maken van deze risico-inschattingen neemt de accountant de interne beheersing in aanmerking die relevant is voor het opmaken van de jaarrekening en voor het getrouwe beeld daarvan, gericht op het opzetten van controlewerkzaamheden die passend zijn in de omstandigheden. Deze risico-inschattingen hebben echter niet tot doel een oordeel tot uitdrukking te brengen over de effectiviteit van de interne beheersing van de vennootschap. Een controle omvat tevens het evalueren van de geschiktheid van de gebruikte grondslagen voor financiële verslaggeving en van de redelijkheid van de door het bestuur van de vennootschap gemaakte schattingen, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is om een onderbouwing voor ons oordeel te bieden.


55

OORDEEL BETREFFENDE DE JAARREKENING

Naar ons oordeel geeft de jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en samenstelling van het vermogen van N.V. Brabantse Ontwikkelings Maatschappij per 31 december 2010 en van het resultaat over 2010 in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW. VERKLARING BETREFFENDE OVERIGE BIJ OF KRACHTENS DE WET GESTELDE EISEN

Ingevolge artikel 2:393 lid 5 onder e en f BW vermelden wij dat ons geen tekortkomingen zijn gebleken naar aanleiding van het onderzoek of het jaarverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, overeenkomstig Titel 9 Boek 2 BW is opgesteld, en of de in artikel 2:392 lid 1 onder b tot en met h BW vereiste gegevens zijn toegevoegd. Tevens vermelden wij dat het jaarverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening zoals vereist in artikel 2:391 lid 4 BW.

Eindhoven, 19 april 2011 BDO Audit & Assurance B.V. namens deze,

w.g. P.P.J.G. Saasen RA


56

STATUTAIRE REGELING INZAKE DE BESTEMMING VAN HET RESULTAAT

Artikel 23 van de statuten 1. Van de winst die blijkt uit de door de Algemene Vergadering van Aandeelhouders vastgestelde jaarrekening, wordt eerst aan de houders van preferente aandelen een percentage van vijf procent (5%) over het nominale bedrag uitgekeerd.

2. Uit de winst worden vervolgens uitgekeerd de bedragen waarop houders van preferente aandelen ingevolge het eerste lid recht hebben verkregen doch die ingevolge de wet niet mochten worden uitgekeerd.

3. Voor zover na toepassing van het eerste en tweede lid uitkeerbare winst resteert, kan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders deze geheel of gedeeltelijk reserveren. Het restant staat ter vrije beschikking van de Algemene Vergadering van Aandeelhouders.

Voorstel resultaatbestemming 2010 Voorgesteld wordt om geen preferent dividend uit te keren en het resultaat ad € -/- 2.851.969 als volgt te verdelen: € 2.669.549 wordt ten laste van de algemene reserve gebracht en € 91.210 wordt ten laste gebracht aan de risicoegalisatiereserve en € 91.209 wordt ten laste gebracht via rekening courant aan de Staat der Nederlanden. Dit voorstel is reeds in de jaarrekening verwerkt onder voorbehoud van definitieve besluitvorming in de Algemene Vergadering van Aandeelhouders. Bijzondere statutaire zeggenschapsrechten Er is een Raad van Commissarissen, bestaande uit ten minste vijf en ten hoogste zeven commissarissen, die worden benoemd door de Algemene Vergadering van Aandeelhouders, te weten: a. één lid, tevens voorzitter, op basis van een bindende voordracht te doen door het College van Gedeputeerde Staten van de Provincie Noord-Brabant, gehoord de minister van Economische Zaken en de Raad van Commissarissen;

b. één lid uit een bindende voordracht, op te maken door de minister van Economische Zaken;

c. één lid uit een bindende voordracht, op te maken door de minister van Financiën;

d. één lid uit een bindende voordracht, op te maken door het College van Gedeputeerde Staten van de Provincie Noord-Brabant;

e. twee leden op basis van een aanbeveling, te doen door het College van Gedeputeerde Staten van de Provincie NoordBrabant op basis van aanbevelingen, te doen door de Stichting Sociaal Economisch Overlegorgaan Brabant met inachtneming van een gewenste maatschappelijke/regionale spreiding, en gehoord de Raad van Commissarissen;

f. één lid op basis van een aanbeveling, te doen door de Raad van Commissarissen op basis van een aanbeveling door het College van Gedeputeerde Staten van de Provincie Noord-Brabant, te doen met inachtneming van een profielschets met een financieel-economische achtergrond als voornaamste kenmerk. De Algemene Vergadering van Aandeelhouders stelt, met inachtneming van het hiervoor bepaalde, het aantal commissarissen vast.


57

Gebeurtenissen na balansdatum Er hebben zich na balansdatum geen gebeurtenissen voorgedaan van zodanige aard, dat deze verwerkt moeten worden in de jaarrekening.


58

6. Bijlagen Bijlage 6.1 Corporate Governance De Brabantse Ontwikkelings Maatschappij past De Nederlandse Corporate Governance Code toe, tenzij de daarin opgenomen beginselen van deugdelijk ondernemingsbestuur en best practice niet op de BOM toepasbaar zijn. De code is immers primair van toepassing op beursgenoteerde vennootschappen. Hoewel de BOM geen beursgenoteerde vennootschap is, is de code op onderdelen betekenisvol voor een verdere implementatie van goed Corporate Governance. Over de naleving en handhaving van de code zal jaarlijks worden gerapporteerd en als agendapunt ter bespreking in de Algemene vergadering van Aandeelhouders worden voorgelegd. TAAK EN WERKWIJZE VAN HET BESTUUR

Ten aanzien van de principes en bepalingen die onder taak en werkwijze van het bestuur (c.q. de directie) zijn opgenomen, geldt dat deze in hoofdzaak worden toegepast. Het instrumentarium dat de directie daarvoor hanteert bestaat vooral uit het meerjarenbeleidsplan, de begroting en de op de organisatie toegesneden regels voor de administratieve organisatie. Periodiek wordt hierover gerapporteerd aan de Raad van Commissarissen. BENOEMINGSTERMIJN EN BEZOLDIGING VAN DE BESTUURDER

De BOM is geen beursgenoteerde vennootschap. De bezoldiging van de directie ‘zet niet aan tot gedrag van bestuurders in hun eigen belang met veronachtzaming van het belang van de vennootschap’ en ‘beloont falende bestuurders niet bij ontslag’. Ook wordt bij de vaststelling van de hoogte en structuur van de bezoldiging geen rekening gehouden met aspecten als resultatenontwikkeling en de ontwikkeling van de beurskoers van de aandelen. Volledigheidshalve zij ook vermeld dat de BOM directie en ook de medewerkers en commissarissen geen aandelenbezit hebben, noch in de BOM, noch in de participaties van de BOM. De bezoldiging en de andere arbeidsvoorwaarden van de directeur zijn, gehoord de aandeelhouders, statutair door de Raad van Commissarissen vastgesteld. De pensioenregeling is conform de reguliere arbeidsvoorwaarden van BOM-medewerkers. Jaarlijks wordt gerapporteerd betreffende de door de directie genoten inkomsten en ontvangen onkostenvergoedingen vanuit de vennootschap. Er is afgezien van het toepassen van de bepaling dat de contracten van de bestuurders met de vennootschap openbaar worden gemaakt. KLOKKENLUIDERREGELING

Per 1 december 2005 is, na advies van de personeelsvertegenwoordiging, voorzien in een zogenoemde klokkenluiderregeling. Een regeling die voorziet in de mogelijkheid tot het melden van gesignaleerde misstanden. BELANGENVERSTRENGELING TUSSEN DE VENNOOTSCHAP EN BESTUUR

Wat in de code is gesteld ten aanzien van belangenverstrengeling tussen de vennootschap en de directie wordt gerespecteerd. Belangenverstrengeling was ook in 2010 niet aan de orde. SAMENSTELLING VAN DE RAAD VAN COMMISSARISSEN C.A.

Voldaan wordt aan de diverse bepalingen die de code stelt op het gebied van de deskundigheid en samenstelling van de raad: de gewenste deskundigheid, waaronder een financiële expert, is aanwezig. Elke nieuw benoemde commissaris ontvangt een introductie vanwege de directie. Het aantal commissariaten van één persoon is zodanig beperkt dat een goede taakvervulling gewaarborgd is.


59

De bepaling dat een commissaris maximaal drie maal voor een periode van vier jaar zitting kan hebben in de Raad is statutair geëffectueerd met dien verstande dat aandeelhouder Provincie de door haar qualitate qua voorgedragen kandidaten slechts één maal wenst te herbenoemen. Er is een rooster van aftreden. Aan de rol van de voorzitter van de Raad en die van de secretaris c.q. het secretariaat van de vennootschap wordt invulling gegeven conform het gestelde in de code. Aangaande de onafhankelijkheid van de commissarissen wordt wat hierover in de code is gesteld, met inbegrip van de rapportageverplichting, gerespecteerd. De code stelt dat elke vorm en schijn van belangenverstrengeling tussen vennootschap en commissarissen moet worden vermeden. Mochten tegenstrijdige belangen aan de orde zijn, dan wordt hierover in het jaarverslag gerapporteerd. In 2010 heeft zich geen voorbeeld van enige belangenverstrengeling voorgedaan. De bezoldiging van de commissarissen is goedgekeurd door de AvA. De jaarrekening vermeldt het totale bezoldigingsbedrag van de Raad. TAAK EN WERKWIJZE VAN DE RAAD VAN COMMISSARISSEN

Met betrekking tot de taak en werkwijze van de Raad van Commissarissen worden nagenoeg alle in de code vermelde best practice bepalingen nageleefd. Het RvC-reglement is vervat in de statuten van de vennootschap en het jaarverslag verschijnt standaard met een bericht van de Raad van Commissarissen. Een beknopt curriculum vitae van de leden van de Raad is opgenomen in dit jaarverslag en wordt vermeld op de website van de vennootschap. De bepalingen betreffende het toezicht van de raad op het bestuur worden geëffectueerd in de reguliere raadsvergaderingen. Een afzonderlijke vergadering buiten aanwezigheid van de directie, waarin o.a. het eigen functioneren en het functioneren van de directie wordt besproken, heeft plaatsgevonden. KERNCOMMISSIES

De BOM heeft drie kerncommissies, een auditcommissie, een participatiecommissie en een remuneratiecommissie. Deze laatste commissie spreekt tenminste twee maal per jaar de doelen, resultaten en de performance van haar directie door. Tevens vindt ten minste eenmaal per jaar overleg plaats met de Personeelsvertegenwoordiging (PVT). De door de commissies voorbereide besluiten worden ter kennis en/of goedkeuring voorgelegd aan de Raad van Commissarissen. FINANCIËLE VERSLAGLEGGING

Ten aanzien van de financiële verslaglegging houdt de Raad meerdere malen per jaar (in de reguliere vergaderingen) toezicht op het volgen van de interne procedures verband houdende met het opstellen en de publicatie van het jaarverslag, de jaarrekening en de halfjaar- en/of kwartaalcijfers. Het instrumentarium dat de directie daartoe hanteert, omvat onder andere de jaarplanning, de jaaragenda van de Raad van Commissarissen (vergaderingen) en de regels betreffende de administratieve organisatie. ALGEMENE VERGADERING VAN AANDEELHOUDERS

Betreffende de bevoegdheden van de Algemene vergadering van Aandeelhouders (AvA) worden in de code best practice bepalingen genoemd die geprojecteerd op de situatie bij de BOM niet van toepassing zijn: zo kent de BOM geen financieringspreferente aandelen en wordt er niet onderhands geboden op een bedrijfsonderdeel of een deelneming. Ook vindt er geen certificering van aandelen plaats. Het principe waarbij certificering van aandelen wordt ingezet als middel om te voorkomen dat door absenteïsme ter AvA een minderheid van aandeelhouders de besluitvorming naar haar hand zet,


60

kan niet worden toegepast. Bij de BOM is statutair bepaald dat besluiten slechts genomen kunnen worden indien tenminste de helft van het geplaatste kapitaal ter vergadering vertegenwoordigd is. Besluitvorming van de AvA kan daarom slechts geschieden indien de meerderheidsaandeelhouder, de Staat der Nederlanden, vertegenwoordigd is (al dan niet bij volmacht). Betreffende informatieverschaffing aan de aandeelhouders en de invloed daarvan op de koers van de aandelen, dient vermeld te worden dat het ‘aandeel BOM’ niet op de financiële markten wordt verhandeld. Daarom is dit principe niet aan de orde. Aangezien zich onder de aandeelhouders van de BOM geen institutionele beleggers bevinden, wordt hier verder niet ingegaan op de in de code opgenomen principes ter zake. EXTERNE ACCOUNTANT

Ten aanzien van de rol, benoeming, beloning en beoordeling van het functioneren van de externe accountant worden de bepalingen uit de code nageleefd. De externe accountant wordt standaard in de Auditcommissie bevraagd over zijn verklaring over de getrouwheid van de jaarrekening. Voorts wordt door de directie en de raad aan de AvA over de onafhankelijkheid van de externe accountant gerapporteerd en wordt een weloverwogen voordracht tot benoeming van een externe accountant uitgebracht. De benoeming van de externe accountant door de AvA vindt jaarlijks opnieuw plaats. Bevindingen aangaande de interne auditfunctie worden opgenomen in de Management Letter van de externe accountant. Deze Management Letter wordt besproken in de auditcommissie en tijdens de raadsvergadering voorafgaand aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders. De externe accountant is aanwezig bij de auditcommissie-vergadering en beschikbaar voor de Raad van Commissarissen. De externe accountant rapporteert datgene wat hij met betrekking tot zijn controle van de jaarrekening en de daaraan gerelateerde controles onder de aandacht van de directie en de raad wil brengen. Daarmee wordt voldaan aan de bepalingen betreffende de relatie en communicatie van de externe accountant met de organen van de vennootschap.


61

Bijlage 6.2 overzicht projecten O&I 2010 Projectnaam

Programma indiening

Zuid-Oost Oncologie Instituut Boxmeer Powertrain Electric vehicle Intelligent Navagation System EU-Green cars Range Extender Pickfiber Feasibility Perform REI Imaging Geriatrie 2 FEI electrons optics ZO HaTeWe Senex CIGSelf SUSPHOR PERT Suncycle PID Boost Subtotaal Zuid-Oost Zuid-West Energie Conversie Park Logistic Accelerator WCM Grenzeloze Logistiek Kompas Duurzaam Goederenvervoer WCM Management Supply Chain Finance ZW BAC ZW WCM Innovatieprojecten ZW BioEnergie Ketensamenwerking LBM Efficiente corridor Rotterdam/Brabant Human Side of Lean Logistics Subtotaal Zuid-West

Projectomvang

Beschikking

Projectplan

Confirmation Letter

PID HTAS HTAS

100.000 13.328.246 3.213.152

  

  

 

EU HTAS I4W 5* PID HTAS PiD PiD PiD PiD PiD PiD PiD PiD PiD PiD

1.200.000 160.000 140.000 120.000 1.000.000 8.286.000 100.000 500.000 140.444 702.884 235.068 899.378 798.189 861.704 849.294 6.229.720 38.864.079

  

     

     

    

-

 

Interreg Op Zuid Op Zuid Interreg Op Zuid Op Zuid PiD PiD PiD PiD PiD PiD

1.583.000 4.800.000 2.500.000 4.980.000 1.300.000 7.500.000 1.500.000 1.834.904 1.858.117 397.939 221.463 435.079 28.950.502

  

   

  







-



-



-



Totaal projecten


-

  -

 

-

-

-

67.814.581

62

Bijlage 6.3 Participaties en leningen BELANGEN BOM IN PARTICIPERENDE BEDRIJVEN

Bedrijf

Plaats

BOM Tilburg Advanced Fibre Placement Technology B.V. Sprang Capelle All Green Vehicles B.V. Oosterhout Anteryon International B.V. Eindhoven Beemaster ICT B.V. Veldhoven BioConnection B.V. Oss Brabant Life Sciences seed Fonds B.V. Den Bosch Bradford Beheer B.V. Heerle Candelled B.V. Someren Combi Ink B.V. Rosmalen Epyon B.V. Eindhoven European Custom Manufacturing B.V. Gemert Fishion Aquafarming B.V. Helmond Kunstofwerktuigbouw Kawebe B.V. Boxtel MA3 Solutions B.V. Eindhoven Macek Technika B.V. Oss MAG45 Holding B.V. Eindhoven MarketRedesign B.V. Eindhoven Micro Turbine Technology (MTT) B.V. Breda Miortech Holding B.V. Eindhoven Mobile Operating B.V. Eindhoven Mutracx B.V. Helmond Pamgene / Vitromics B.V. Den Bosch Regionaal Bedrijven Centrum B.V. Tilburg Sagittarius B.V. Veghel Serious Toys B.V. Gemert Simac Techniek N.V. Veldhoven Sioux Binc B.V. Eindhoven Starterscentrum ‘t Laar B.V. Tilburg Technobis Group B.V. Eindhoven Technostartersfonds Zuid-Nederland B.V. Eindhoven Technostartersfonds Zuidoost Nederland (TSF) B.V.* Eindhoven Thermal United B.V. Eindhoven Tilburg Bastianen B.V. Breda Twice B.V. Eindhoven Validus Technologies B.V. Eindhoven WD Solutions B.V. Prinsenbeek WWA Holding B.V. Best BOM Ontwikkelingsfonds Advanced Public Transport Systems B.V. (APTS) Valkenswaard Gemiddelde leeftijd participaties van huidige participatieportefeuille: *Het Technostartersfonds participeert in de volgende bedrijven Wiseguys Internet B.V. Genexis B.V. MagnaMedics GmbH Pathofinder B.V.

Eindhoven Eindhoven Maastricht Maastricht

Belang

Jaar van investering

25,2% 35,7% 2,9% 40,5% 12,0% 20,0% 28,6% 40,0% 25,0% 6,26% 13,5% 30,0% 25,0% 20,0% 30,0% 45,06% 25,0% 15,7% 29,8% 24,0% 10,08% 1,53% 28,6% 30,0% 18,3% <1% 21,1% 40,0% 30,0% 26,4% 50,0% 18,8% 0% 20,0% 20,0% 44,4% 18,0%

2008 2009 2008 2009 2005 2009 2001 2008 2009 2010 2007 2007 2008 2005 2000 2005 2010 2005 2007 2007 2010 2007 1998 2010 2010 1999 2010 2001 2009 2006 1996 2007 2010 1998 2009 2006 2008

12,0%

1997 5,3 jaar

22,5% 15,0% 15,0% 15,1%

2000 2004 2004 2004

Gemiddelde leeftijd participaties van huidige participatieportefeuille TSF:


7,5 jaar

63



*) exclusief extra impuls vermogensstorting 2009

Participatie & Beheer - 24 nieuwe participaties en vervolginvesteringen - geïnvesteerd vermogen 12 mln *) - aandeel startersfinancieringen 40% 14 4,2 mln 43%

9

30 mln

Ontwikkeling & Innovatie - PiD gerelateerd projectvolume € 90 mln

Bedrijventerreinen - 37 herstructureringsplannen - 1.000 ha (ultimo 2011)

51 mln 592

Realisatie 2007

Investeringsbevordering - 224 mln investeringen - 1.688 arbeidsplaatsen

Afdeling

9 4,9 mln 33%

11

36 mln

115 mln 544

Realisatie 2008

10 4,2 mln 70%

11 542

31 mln

47 mln 663

Realisatie 2009

Bijlage 6.4 Overzicht doelstellingen en prestatie indicatoren BOM

14 5,7 mln 60%

17 355

43 mln

103 mln 422

Realisatie 2010

47 19,0 mln 55%

48 897

140 mln

316 mln 2.221

Totaal

24 12,0 mln 40%

90 mln

224 mln 1.688

PIC 2007-2010

64

17 5,3 mln 0%

47 mln

20 mln 611

Afwijking

Bijlage 6.5 Organisatie PROFIELSCHETS RAAD VAN COMMISSARISSEN

De heer drs. J.W. Schipper, president-commissaris, per 1 oktober 2000 op voordracht van het College van Gedeputeerde Staten van de Provincie Noord-Brabant, gehoord de minister van Economische Zaken en de Raad van Commissarissen. Dhr Schipper is president-commissaris geweest tot de AvA van 27 mei 2010. De heer dr. H.A. Harwig, president-commissaris, per 27 mei 2010 op voordracht van het College van Gedeputeerde Staten van de Provincie Noord-Brabant, gehoord de minister van Economische Zaken en de Raad van Commissarissen. De heer drs. J.F.L.M.M. Dagevos, vice-voorzitter, per 1 juni 2001 op aanbeveling van de Stichting Sociaal Economisch Overleg Brabant, thans SER Brabant. De heer drs. T.J. van Heesch, per 1 oktober 2003 op voordracht van het ministerie van Economische Zaken (EL&I).* De heer J.D. Dijkstra, per 1 juli 2004 op voordracht van de Raad van Commissarissen. De heer W.A.M. Kuypers, per 1 januari 2006 op voordracht van het ministerie van Financiën. De heer dr. R.L. Vreeman, per 1 november 2006, op voordracht van het College van Gedeputeerde Staten van de Provincie Noord-Brabant. De heer A.J.A.M. Welten, per 1 oktober 2007 op aanbeveling van de Stichting Sociaal Economisch Overleg Brabant, thans SER Brabant.

(* De heer Van Heesch is op 9 maart 2011 overleden.) (Voor meer informatie over de nevenfuncties van de leden van de Raad van Commissarissen wordt u verwezen naar de website www.bom.nl.) DIRECTIE

De heer dr. J.J. Pelle, directeur


65

MEDEWERKERS PER 31 DECEMBER 2010

De heer drs. R.A.R. l’Ami MBA*, hoofd Investeringsbevordering De heer drs. J.A.W.M. Bierens, procesmanager Bedrijventerreinen De heer J.M. Blankendaal, programmamanager Ontwikkeling & Innovatie Mevrouw A. Bol, administratief medewerker De heer ing. B. Bouhuijs, projectmanager Ontwikkeling & Innovatie De heer E.R. Brinkhoff, senior projectmanager Investeringsbevordering Mevrouw M.J.M. van Dal, procesmanager Bedrijventerreinen Mevrouw S. Ding, projectmanager Investeringsbevordering Mevrouw M.C.J.A. Fijneman, secretaresse Bedrijventerreinen Mevrouw drs. D.G.W.M. van Gestel MSc., projectmedewerker Starterscentrum De heer J.J.A. Gielen MSRE MRICS RT, investmentmanager Bedrijventerreinen De heer ir. R.R.M. Gordon, procesmanager special projects Bedrijventerreinen De heer ir. P.B.A. Gosselink, programmamanager Ontwikkeling & Innovatie Mevrouw ing. E.M. Groenewolt, projectmanager Ontwikkeling & Innovatie De heer drs. M.A. de Haan, senior projectmanager Investeringsbevordering De heer ir. M. de Haas, programmamanager Ontwikkeling & Innovatie Mevrouw L. Habraken, secretaresse Starterscentrum Mevrouw mr. M.W. Hein, programmamanager Ontwikkeling & Innovatie Mevrouw M.M.H.J. van Herpen, telefoniste/receptioniste/medewerker fac. zaken De heer, ing. A. van der Heijden*, hoofd Bedrijventerreinen De heer mr. S.H.A.L. Hoppenbrouwers, procesmanager Bedrijventerreinen De heer R.D. Jacobs, sr. Technostarterscoördinator De heer drs. D.H.T. de Jager, programmamanager Ontwikkeling & Innovatie De heer ir. J. Krijgsman, procesmanager Bedrijventerreinen Mevrouw A.C. de Kruyk, directiesecretaresse Mevrouw S.P.N. Lambregts-Winters, secretaresse Investeringsbevordering Mevrouw J.W.B. Leijtens-Klever, administratief medewerker De heer drs. H.S.M. van Oorschot*, hoofd Ontwikkeling & Innovatie De heer drs. Ir. M.J.E. Pattenier, investmentmanager Participatie & Beheer De heer dr. J.J. Pelle, directeur Mevrouw B.E. Pleging-Koning, personeelsadviseur Mevrouw ir. W.K. Persoon, projectmanager Ontwikkeling & Innovatie De heer drs. P.J.P. Prins, investmentmanager Participatie & Beheer Mevrouw S.M.A.C. Prinsen, communicatieadviseur Mevrouw D.A.J. Rombouts, secretaresse Ontwikkeling & Innovatie De heer mr. M.H.J.M. de Rooij, senior investmentmanager Participatie & Beheer De heer Ir. ing. R.D.W. de Ruijter, investmentmanager Participatie & Beheer Mevrouw drs. A.M. van Schoonhoven RA*, controller De heer B.P.B.M. Santbergen, investmentmanager Bedrijventerreinen De heer drs. H.A.C.M. Schellen, investmentmanager Agro&Co via detachering BOM Mevrouw G.S. Sewtahal-Somaroe, telefoniste/receptioniste Mevrouw ir. E. Slotegraaf, procesmanager Bedrijventerreinen De heer F.M. van de Ven, senior investmentmanager Participatie & Beheer De heer G. van de Ven, junior investmentmanager Participatie & Beheer De heer drs. R. Verbakel RA, directeur Technostartersfonds Zuid Nederland via detachering BOM De heer G.W.P. Wagemakers, procesmanager Bedrijventerreinen De heer drs. J.M.B.M. Warmerdam, directeur Agro & Co via detachering BOM De heer ir. M.G. Weeda MMO, programmamanager Ontwikkeling & Innovatie De heer B. de Wit, senior projectmanager Investeringsbevordering * lid managementteam Jaarverslag 2010 N.V. Brabantse Ontwikkelings Maatschappij

66

Bijlage 6.6 Gebruikte termen en afkortingen GEBRUIKTE TERMEN EN AFKORTINGEN

Agro & Co ATC B5 BBP BBT BHB BIM BOM BrabantStad Brainport Development BZW CID Corporate Governance DBIN EIZ ESI EU Fact finding meetings Fact finding trips HTAS IAB IB Incubator3+ IND Interreg KIS LIOF MinEZ MinEL&I MCC MKB MLT-advies SER O&I Overloopproblematiek PiD Preseed capital R&D REWIN ROM’s ROMa SBIC Seed capital StartersLift


Ontwikkelingsmaatschappij ter bevordering van de Brabantse plattelands economie Automotive Technology Centre Vijf samenwerkende grote Brabantse steden (Breda, Eindhoven, Den Bosch, Tilburg en Helmond) Bruto Binnenlands Product BOM Bedrijventerreinen Brabantse Herstructureringsmaatschappij voor Bedrijventerreinen BV Bossche Investerings Maatschappij Brabantse Ontwikkelings Maatschappij Stedelijk netwerk van de vijf grote Brabantse steden B5 (Breda, Eindhoven, Den Bosch, Tilburg en Helmond) Ontwikkelingsmaatschappij in de regio Eindhoven Brabants-Zeeuwse Werkgeversvereniging Current Investor Development Beginselen van deugdelijk bestuur en best practice bepalingen Directie voor de Buitenlandse Investeringen in Nederland Economische Impuls Zeeland, ontwikkelingsmaatschappij voor Zeeland Embedded Systems Institute Europese Unie Informatie uitwisselen tussen buitenlandse bedrijven Het rondleiden van buitenlandse bedrijven in de regio High Tech Automotive Systems, landelijk innovatieprogramma Innovatieve Acties Brabant Investeringsbevordering (kerntaak BOM) Stichting die technostarters faciliteert in de idee- en planfase Immigratie en Naturalisatie Dienst Europees interregionaal subsidieprogramma Kennisinstelling Ontwikkelingsmaatschappij voor de Provincie Limburg Ministerie van Economische Zaken Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie Maintenance Competence Centre Midden- en kleinbedrijf Middellange Termijn advies SER Ontwikkeling en Innovatie (kerntaak BOM) Verplaatsing van bedrijven van landelijk naar stedelijk gebied Pieken in de Delta Financiering idee- en planfase starters Research & Development Ontwikkelingsmaatschappij voor de regio Breda Regionale Ontwikkelings Maatschappijen Vereniging van directeuren van Regionale Ontwikkelingsmaatschappijen Small business investment companies Vroege fase financiering starters Programma gericht op ondersteuning van startende ondernemers

67

Supply chain Syntens T&U TU/e UvT VGM WCMC


Het tussen de schakels van een bedrijfsketen afstemmen van activiteiten om de prestaties/rendementen van de gehele keten te verbeteren Landelijke organisatie gericht op advisering van innovatieve ondernemers Toeleveren en uitbesteden Technische Universiteit Eindhoven Universiteit van Tilburg Voedings- en genotmiddelen World Class Maintenance Consortium Zuidelijke Land- en tuinbouw organisatie

68

Bijlage 6.7 Relevante websites • www.agro-co-brabant.nl • www.avans.nl • www.blsf.nl • www.bom.nl • www.brabant.nl • www.foreigninvestments.eu • www.innovatieveactiesbrabant.nl • www.incubator3plus.nl • www.kvk.nl • www.liof.nl • www.majoppeveld-roosendaal.nl • www.minez.nl • www.mkbfondsbrabant.nl • www.mkbnet.nl • www.nfia.nl • www.rewin.nl • www.serbrabant.nl • www.starterslift.nl • www.syntens.nl • www.technostars.nl • www.tue.nl • www.uvt.nl • www.zeeland.nl


69

Jaarverslag N.V. Brabantse Ontwikkelings Maatschappij OP KOERS. Mei Jaarverslag 2010 N.V. Brabantse Ontwikkelings Maatschappij

Recommend Documents