JAARVERSLAG. Maart 2014

JAARVERSLAG Maart 2014

T

T

4 KERNCIJFERS 10 VERSLAG VAN HET BESTUUR 27 VOORWOORD VOORZITTER RAAD VAN COMMISSARISSEN 39 JAARREKENING 65 OVERIGE GEGEVENS 70 FEITEN & CIJFERS

| INHOUDSOPGAVE | KERNCIJFERS | GOVERNANCE | JAARREKENING 2013 | FEITEN & CIJFERS

EBITDA

EBITDA MARGIN

EBIT

27%

3%

2012: 47,9 MIO EURO

2012: 12%

2012: 7,8 MIO EURO

2011: 50,1 MIO EURO

2011: 12%

2011: 9,6 MIO EURO

BRUTOBATEN

AFDRACHT AAN DE STAAT

2013: 34,8 MIO EURO

7%

2013: 503,5 MIO EURO

2013: 9%

7%

2013: 130,9 MIO EURO

2012: 540,5 MIO EURO

2012: 140,4 MIO EURO

2011: 557,1 MIO EURO

2011: 144,6 MIO EURO

2 JAARVERSLAG FINANCIEEL & MAATSCHAPPELIJK 2013

13,3

MIO

2013: - 5,5 MIO EURO

T

T

HOLLAND CASINO RICHTTE ZICH IN 2013 NADRUKKELIJK OP HET OPLOSSEN VAN DE KORTE TERMIJN CONTINUÏTEITSPROBLEMEN EN HET OPSTELLEN VAN EEN STRATEGISCH PLAN OM DE KOERS VOOR DE LANGERE TERMIJN TE BEPALEN. DOELSTELLING IS OM EEN TOEKOMSTBESTENDIG BEDRIJF TE CREËREN, WAARBIJ DE AFZONDERLIJKE VESTIGINGEN WINSTGEVEND ZIJN EN PRODUCTGROEPEN EEN POSITIEVE BIJDRAGE LEVEREN. HOLLAND CASINO BEREIDT ZICH VOOR OP DE LEGALISERING VAN DE ONLINE KANSSPELEN IN NEDERLAND EN DE OPENSTELLING VAN DE KANSSPELMARKT.


BESTEDING PER BEZOEK

4%

2012: 1.173 DUIZEND

2012: 97 EURO

2011: 1.184 DUIZEND

2011: 98 EURO

OPBRENGST TAFELSPELEN

OPBRENGST SPEELAUTOMATEN

2013: 1.134 DUIZEND

T

3%

2013: 93 EURO

T

BEZOEKERS

OPBRENGST HORECA

4%

9%

2012: 218,2 MIO EURO

2012: 265,9 MIO EURO

2012: 25,6 MIO EURO

2011: 233,5 MIO EURO

2011: 265,2 MIO EURO

2011: 24,2 MIO EURO

AANTAL MEDEWERKERS

NETTOBATEN PER FTE

2013: 209,0 MIO EURO

15% 2013: 2.621 FTE

2013: 242,5 MIO EURO

9%

2013: € 142 DUIZEND EURO

2012: 3.079 FTE


2011: 3.210 FTE



7%

2013: 23,9 MIO EURO


KERNCIJFERS bedragen in miljoenen euro, tenzij anders aangegeven REKENING VAN BATEN EN LASTEN 2013 2012 503,5 540,5 Baten voor kansspelbelasting 130,9 140,4 Kansspelbelasting Nettobaten 372,6 400,1 Bedrijfslasten (exclusief bijzondere lasten) 360,2 390,2 Bijzondere lasten 17,9 2,1 Brutobedrijfsresultaat -5,5 7,8 Financiële baten en lasten 16,8 8,5 Nettobedrijfsresultaat -22,3 -0,7 25,4 38,5 Kasstroom uit operationele activiteiten

OVERIGE KENGETALLEN Aantal speeltafels

2013

2012

455 470

Aantal speelautomaten (in vestigingen) 6.223 6.405


T

T

WINSTMARGE (IN PROCENTEN) -6,0 -0,2 ((nettobedrijfsresultaat / nettobaten) x 100) BEZOEKEN 5.403 5.594 Aantal bezoeken in duizenden Besteding per bezoek in euro 93 97 MEDEWERKERS ULTIMO JAAR Aantal medewerkers 3.292 4.007 (excl. stand-by medewerkers en stagiaires) Op basis van volledige dagtaak (fte) 2.621 3.079 PERSONEELSKOSTEN 61,0 60,8 (in procenten van bedrijfslasten, excl. bijzondere lasten) 142 130 Nettobaten per fte (in duizenden euro) BALANS 2013 2012 42,9 65,2 Eigen Vermogen 16,9 11,1 Voorzieningen 52,2 45,8 Langlopende schulden 88,2 105,8 Kortlopende schulden


INHOUDSOPGAVE BELANGRIJKSTE INDICATOREN

2

KERNCIJFERS 4 7 10

Relevante externe ontwikkelingen Waardecreatie Financieel Gasten Medewerkers Maatschappij Vooruitzichten

11 13 13 17 17 20 23

BESTUURSVERKLARING 24 GOVERNANCE 26 Voorwoord voorzitter raad van commissarissen Commissies en toezicht Corporate Governance Beloningen Compliance & Integriteit Belangrijkste risico’s

27 28 30 32 34 35

JAARREKENING 2013

39

Balans per 31 december 2013 Rekening van baten en lasten over 2013 Kasstroomoverzicht over 2013 Toelichting op balans, de rekening van baten en lasten en het kasstroomoverzicht Grondslagen voor de waardering van activa en passiva Grondslagen voor resultaatbepaling Grondslagen voor de opstelling van het kasstroomoverzicht Toelichting op de balans Toelichting op de rekening van baten en lasten

40 41 42 43 45 48 48 49 58


T

VERSLAG VAN HET BESTUUR

T

VOORWOORD BESTUURSVOORZITTER


ONDERTEKENING 63

Bepaling inzake resultaatsbestemming Controleverklaring van de onafhankelijke accountant

66 67

FEITEN & CIJFERS

70

Profiel van het bedrijf Juridische structuur Organisatie Organogram 2014 Stakeholderoverzicht 2013 Chronologie Informatie per vestiging Over dit verslag Vijfjaaroverzicht Human resources in cijfers Overige niet-financiële kengetallen Mega Jackpot overzicht GRI-index Colofon

71 72 73 74 75 78 79 81 83 84 88 89 90 93


T

65

T

OVERIGE GEGEVENS


VOORWOORD BESTUURSVOORZITTER Holland Casino heeft een bewogen jaar achter de rug, met opnieuw moeilijke economische omstandigheden waardoor fors ingrijpen in de bedrijfsvoering noodzakelijk was. Holland Casino sloot het jaar af met een netto bedrijfsresultaat van € -22,3 miljoen. Dit verlies werd in belangrijke mate veroorzaakt door € 28,5 miljoen bijzondere lasten (€ 17,9 miljoen als gevolg van personele herstructurering en € 10,6 miljoen als gevolg van herstructurering van de rentederivaten). Ten opzichte van 2012 realiseerde Holland Casino € -27,5 miljoen minder nettobaten. Holland Casino voerde in 2013 stringente kostenbesparende maatregelen door. Hierdoor werd het omzetverlies ruimschoots gecompenseerd door € 30 miljoen lagere bedrijfslasten (bedrijfslasten excl. bijzondere lasten).

AANPASSING STRATEGIE In de eerste helft van 2013 evalueerde Holland Casino de strategie. Na intensief onderzoek is het strategisch plan geherdefinieerd. Doelstelling is om een toekomstbestendig bedrijf te creëren, waarbij de afzonderlijke vestigingen winstgevend zijn en productgroepen een positieve bijdrage leveren. Het binnen de context van weten regelgeving geherdefinieerde strategisch plan kent drie pijlers: Vaste gasten focus Holland Casino stelt liefhebbers van het kansspel centraal. In casino’s vindt onderzoek plaats naar mogelijkheden om gasten beter te bedienen, waaronder innovatie van het spel. De uitgangspunten van het customer care beleid blijven ongewijzigd, waarbij het streven is meer maatwerk te bieden binnen de muren van Holland Casino en zo ook te voorkomen dat gasten doorspelen in een ongecontroleerde omgeving. Lokaal ondernemerschap De lokale casinoleiding wordt vanaf 2014 verantwoordelijk voor het resultaat van de vestiging en krijgt zeggenschap over de inzet van personeel en de lokale product/markt combinatie, die is samengesteld uit gaming, sales en F&B. De aansturing van de organisatie krijgt een sterkere operationele focus, met een brede vertegenwoordiging van de business in de directieraad. Centrale ondersteuning vindt plaats vanuit de corporate services in Hoofddorp. Goedkoper en efficiënter bedrijf Door fundamenteel te hervormen en een grondige herinrichting van de bedrijfsprocessen ontstaat een nieuwe organisatiestructuur. De voorbereidingen voor de reorganisatie vonden plaats in 2013. In het eerste kwartaal van 2014 reorganiseert het hoofdkantoor, daarop volgt de


T

De focus lag in 2013 nadrukkelijk op het oplossen van de korte termijn continuïteitsproblemen en het opstellen van een strategisch plan om de koers voor de langere termijn te bepalen. Voorts bereidt Holland Casino zich voor op de gevolgen van de legalisering van de online kansspelen in Nederland en de openstelling van de kansspelmarkt. Holland Casino zet voortdurend in op het veilig en verantwoord aanbieden van het kansspel en kreeg hiervoor in 2013 opnieuw erkenning van de European Casino Association (ECA).

T

Door ook terughoudend te zijn met investeren is € 50 miljoen minder cash aan bedrijfslasten en investeringen uitgegeven. Hierdoor was de bankschuld ultimo 2013 aanzienlijk lager (€ 51,4 miljoen) dan ultimo 2012 (€ 72 miljoen) en kon Holland Casino ondanks het significante omzetverlies voldoen aan de financiële ratio’s die opgenomen zijn in de met de banken overeengekomen financieringsovereenkomst. Met een substantiële verlaging van de kostenstructuur, de herstructurering van de organisatie en de inzet van financiële beheersinstrumenten is het risicoprofiel van Holland Casino aanmerkelijk teruggebracht.


reorganisatie van de casino’s. Holland Casino gaat bovendien gerichter investeren en besparen op inkoop en werken aan toekomstbestendige arbeidsvoorwaarden, de eerste initiatieven hiertoe startten in 2013. BESTUUR Medio juni maakte Holland Casino het aftreden van Dick Flink als bestuursvoorzitter bekend. Onder zijn leiding moderniseerde Holland Casino verschillende vestigingen en startte een financieel verbeterplan en de voorbereidingen voor een online casino. Toen echter nieuwe hervormingen noodzakelijk bleken, hebben de raad van commissarissen en Dick Flink besloten deze sanering aan een opvolger over te laten. Holland Casino bedankt Dick Flink voor zijn inspanningen als bestuursvoorzitter.

Holland Casino onderschrijft de ambities van het kabinet voor de modernisering van de kans spelen in Nederland. De onderneming bereidt zich voor op substantiële veranderingen die het gevolg zullen zijn van het openen van de online kansspelmarkt, de voor 2016 beoogde liberalisering van de landbased casinomarkt en de privatisering van Holland Casino. Holland Casino pleit voor een level playing field in de sector, met name als het gaat om belastingen, preventiebeleid, antiwitwasbeleid, arbeidsvoorwaarden en marketingactiviteiten. Holland Casino dringt bovendien aan op flankerend beleid in de vorm van een pre-launch om zo een eerlijke uitgangspositie te krijgen op de online kansspelmarkt. Deze markt wordt nu gedomineerd door illegale aanbieders die al jarenlang zonder belemmeringen de Nederlandse markt kunnen bedienen en daardoor op een enorme voorsprong staan vanwege de opbouw van grote online klantenbestanden. Om de huidige vergunninghouders zoals Holland Casino een kans te geven om een positie te verwerven op deze markt, is een pre-launch een minimale eis. DANK AAN ONZE MEDEWERKERS Het bestuur doet al het nodige om de basis te leggen voor een toekomstbestendig Holland Casino en om de huidige transitieperiode zo kort mogelijk te laten duren. Het jaar 2013 was turbulent voor onze medewerkers. Wij willen hen bedanken voor hun professionele houding en hun gastvrije benadering van onze gasten in 2013. Voor een constante verbetering op alle vlakken nodigen wij lezers van dit jaarverslag uit om suggesties te delen via het mailadres: [email protected]. Willem-Jan van den Dijssel Bestuursvoorzitter a.i.


T

Het strategisch plan omvat € 122 miljoen aan maatregelen - waarvan € 100 miljoen aan maatregelen is geïdentificeerd - en moet in 2016 leiden tot een structureel verbeterd resultaat. Om het met verschillende stakeholders gecommitteerde strategisch plan te kunnen realiseren en daarmee ook de continuïteit van de financiering op termijn te kunnen waarborgen, moet op dit moment nog € 22 miljoen besparingen toegewezen worden. Om tot een toekomstbestendige kostenstructuur te komen moeten deze besparingen voornamelijk gerealiseerd worden door matiging van de arbeidsvoorwaarden.

T

HOLLAND CASINO IN 2014 De eerste prioriteit blijft in 2014 het bouwen aan een onderneming die klaar is voor de toekomst. Dat moet vorm krijgen aan de hand van het genoemde strategisch plan. Ieder casino brengt, onder het merk Holland Casino, een aan lokale omstandigheden aangepast aanbod op de markt. Uitgezette lijnen als het gaat om de efficiency en de kostenbeheersing zullen in 2014 tot verbeterd resultaat leiden.


T

T



VERSLAG VAN HET BESTUUR T

T



RELEVANTE EXTERNE ONTWIKKELINGEN Met name externe ontwikkelingen beïnvloedden onze strategische agenda en ons risicomanagement in 2013. Hieronder volgen de belangrijkste factoren, die mede van invloed waren op onze financiële en maatschappelijke prestaties. POLITIEK: MODERNISERING KANSSPELBELEID Het kabinet zet stappen in de modernisering van het kansspelbeleid. In het verlengde van het regeerakkoord ‘Bruggen slaan’ van oktober 2012, presenteerde staatssecretaris Teeven in mei zijn plannen om online kansspelen te reguleren en startte in mei een internetconsultatie Kansspelen op afstand.

MARKT De casinosector kampt al geruime tijd met teruglopende bezoekersaantallen en dalende resultaten. De relevantie van fysiek casinospel neemt af. De komst van illegaal spelaanbod op internet zorgt bovendien voor extra concurrentie, zonder dat Holland Casino op dit moment de mogelijkheid heeft daar adequaat op te reageren. De schattingen over de omvang van de online markt in Nederland door de overheid lopen uiteen van € 200 miljoen tot € 800 miljoen. Deze omzet is uitgedrukt in bruto spelresultaat, ofwel het verschil tussen de inleg en het uitgekeerde prijzengeld. Ter vergelijking; het totale bruto spelresultaat van Holland Casino bedraagt in 2013 € 451,5 miljoen. De speelautomatensector in Nederland heeft een omvang van tussen de € 500 miljoen en € 600 miljoen, exclusief de speelautomaten van Holland Casino. BELASTINGEN Het wetsvoorstel voor aanpassing van de Wet op de kansspelbelasting dat bij de Raad van State voor advies ligt, voorziet in een belastingverlaging voor online kansspelen, van 29% naar 20%. De Europese Commissie en de Tweede Kamer beoordelen dit wetsvoorstel nog. Een lager tarief voor bedrijven die inmiddels illegaal een marktaandeel hebben verkregen op de Nederlandse online kansspelmarkt, zal leiden tot een verdere verslechtering van de concurrentiepositie van Holland Casino.


T

Privatisering Het huidige kabinet is voornemens het kansspelbeleid te moderniseren en Holland Casino onder voorwaarden te verkopen. In het voorbije jaar had Holland Casino meermaals overleg met de betrokken departementen. De betrokken staatssecretarissen van het ministerie van Financiën en Veiligheid & Justitie hebben aan de Tweede Kamer in 2014 een visie op de casinomarktordening toegezegd. Bij publicatie van dit jaarverslag was deze visie nog niet beschikbaar. Privatisering van Holland Casino zal waarschijnlijk niet eerder dan tegen het einde van deze kabinetsperiode plaatsvinden.

T

De staatssecretaris van Veiligheid en Justitie stuurde februari 2014 het wetsvoorstel voor Kansspelen op afstand naar de Raad van State. Naar verwachting ontvangt de Tweede Kamer het wetsvoorstel voor het zomerreces. Afhankelijk van de parlementaire behandeling verwacht het ministerie dat de Kansspelautoriteit (KSA) in de eerste helft van 2015 de eerste online casinovergunningen kan uitgeven. Hiermee ontstaat ook voor Holland Casino perspectief voor een vergunning voor online kansspelen in Nederland, en ook daar op een veilige en verantwoorde wijze haar spelen aan te bieden. Holland Casino dringt er op aan dat de KSA zorgdraagt voor handhaving met betrekking tot deze nieuwe markt, waar consumenten op dit moment onbeschermd kunnen spelen en die oneerlijke concurrentie biedt aan Holland Casino.


Holland Casino pleit daarom voor een gelijk tarief voor gelijke kansspelen, of die nu online worden aangeboden, of in één van onze casino’s. Een kansspelbelastingtarief van bijvoorbeeld 25% zou in 2013 voor een netto bedrijfsresultaat hebben gezorgd van € -4,2 miljoen in plaats van de gerealiseerde € -22,3 (en een tarief van 20% kansspelbelasting voor een nettobedrijfsresultaat van € 18,4 miljoen). ECONOMISCH Holland Casino ervaart sterk de effecten van de economische recessie. Hoewel de Nederlandse economie vanaf de tweede helft van het jaar voorzichtig de weg omhoog lijkt te hebben gevonden, bleef het herstel bescheiden van omvang. Het vertrouwen onder consumenten en producenten nam de laatste maanden van 2013 toe. Consumentenbestedingen trekken aan als het gaat om de aanschaf en vervanging van duurzame consumptiegoederen. Holland Casino, dat in de perceptie van de consument hoort bij het luxere uitgaan, profiteert echter nog niet van deze ontwikkeling.


T

T

MAATSCHAPPELIJK Consumentengedrag verandert. Consumenten hebben steeds minder vrije tijd en zijn steeds beter in staat om zelf ontmoetingen en belevingen te regisseren. Ze houden zich bezig met comfortabel versoberen: maken keuzes op gemak, gezondheid, prijs, en simpelweg genieten. Tijd is nog schaarser dan geld. Het zogenaamde in-house leisure is een groeiende sector - gedreven door de behoefte aan de eigen kring en een toenemend multimediagebruik - die concurreert met Holland Casino als het gaat om vrijetijdsbesteding.


WAARDECREATIE Holland Casino onderscheidt de volgende resultaatgebieden, die in deze paragraaf aan de orde komen: financieel, gasten, medewerkers, bedrijfsproces en maatschappij. FINANCIEEL Het nettobedrijfsresultaat daalde ten opzichte van 2012 met € 21,6 miljoen tot een resultaat van - € 22,3 miljoen (2012: - € 0,7 miljoen). Bijzondere posten drukten in beide jaren op het resultaat: 2013 2012 -22,3 -0,7 17,9 2,1 10,6 3,0

Bedrijfsresultaat excl. reorganisatielasten en (herstructurering) rentederivaten

6,2 4,4

De afdracht aan de Staat over het verslagjaar 2013 en 2012 (in miljoenen euro) bestaat uit: 2013 2012 60,0 63,3 Kansspelbelasting Tafelspelen Kansspelbelasting Speelautomaten 70,9 77,1

130,9 140,4

De feitelijke afdracht over een boekjaar wijkt af van bovenstaande cijfers, omdat afdracht van de belastingen een maand later plaats vindt. Naast de afdracht van de kansspelbelastingen is Holland Casino vanaf 1 april 2012 wettelijk verplicht kansspelheffing te betalen. In 2013 bedraagt de kansspelheffing ten behoeve van de Kansspelautoriteit € 0,9 miljoen (2012: € 0,7 miljoen).


T

Holland Casino draagt maandelijks 29% kansspelbelasting af aan de Staat over de opbrengsten Tafelspelen en Speelautomaten.

T

Nettobedrijfsresultaat Reorganisatielasten (Herstructurering) rentederivaten


Ontwikkeling nettobedrijfsresultaat en belastingen 2009-2013 in miljoenen euro 300 belastingen

250

nettobedrijfsresultaat

200 150 154,2

144,6 141,2

100

140,4 130,9

50

-2,5

-9,9

2009

2010

2011

-0,7

-22,3

2012

2013

Ontwikkeling nettobedrijfsresultaat (exclusief bijzondere lasten) en belastingen 2009-2013 in miljoenen euro 300 belastingen bedrijfsresultaat excl. bijzondere lasten bijzondere lasten

250 200 150

154,2 141,2

144,6

100

140,4

130,9

50 0

23,6

10,2

11,5

1,4

4,4

-26,1

-20,1

-7,7

-2,1

-17,9

2009

2010

2011

2012

2013


T

3,8

T

0


BATEN De baten voor kansspelbelasting ten bedrage van € 503,5 miljoen daalden 6,8% ten opzichte van het voorgaande jaar (2012: € 540,5 miljoen). De gemiddelde besteding per bezoek daalde van € 97 naar € 93. Het aantal bezoeken daalde met 191.000 (-/- 3,4%) naar een totaal van 5,4 miljoen in 2013 (2012: 5,6 miljoen). De opbrengst Tafelspelen nam af met € 9,3 miljoen ten opzichte van vorig jaar. De opbrengst Speelautomaten nam af met € 23,4 miljoen ten opzichte van vorig jaar. Ook de Troncopbrengst daalde met € 2,3 miljoen (inclusief ontvangen fooien voor Horeca- en Front Office-activiteiten). De Horecaopbrengst nam af met 6,7% tot € 23,9 miljoen. De ‘overige baten’ daalden met € 0,3 miljoen. Onder de ‘overige baten’ zijn ook de entreeontvangsten ad € 2,0 miljoen (2012: € 2,3 miljoen) verantwoord.

Opbrengst Tafelspelen Opbrengst Speelautomaten Troncopbrengst/tips Horecaopbrengst Overige baten

2013 % 2012 %

209,0 42 218,2 40 242,5 48 265,9 49 22,1 4 24,3 5 23,9 5 25,6 5 6,1 1 6,5 1

Totaal 503,5

100

540,5

100

LASTEN De totale bedrijfslasten, inclusief bijzondere lasten, daalden in het verslagjaar met € 14,2 miljoen (-3,6%) naar € 378,1 miljoen. De personeelskosten daalden met € 17,5 miljoen ten opzichte van 2012 (-7,4%), voornamelijk als gevolg van een lagere gemiddelde bezetting ten bedrage van € 17,1 miljoen en door lagere indirecte personeelskosten ten bedrage van € 0,4 miljoen. De operationele kosten zijn € 5,9 miljoen lager dan vorig jaar (-5,4%). Dit als gevolg van lagere marketingkosten ad € 4,9 miljoen, lagere bedrijfs- en huisvestingskosten ad € 3,9 miljoen, lagere automatiseringskosten ad € 1,2 miljoen en hogere overige kosten ad € 4,2 miljoen voornamelijk als gevolg van incidentele ontvangsten in 2012. In 2013 zijn de afschrijvingskosten € 0,1 miljoen hoger dan in 2012 (0,2%). Dit is het gevolg van hogere normale afschrijvingen in 2013 ad € 0,9 miljoen, lagere boekwaarde van desinvestering ad € 0,3 miljoen en hogere opbrengst verkopen van activa ad € 0,5 miljoen. In 2013 is voor € 17,9 miljoen aan reorganisatiekosten verantwoord middels dotatie aan de voorziening en opname in de bijzondere lasten.


T

in miljoenen euro

T

Batencategorieën


Eind 2013 is het rentederivatenportfolio van Holland Casino geherstructureerd, waarbij de ultimo 2012 bestaande rentederivatencontracten zijn beëindigd en vervangen door nieuwe rentederivatencontracten. De herstructurering heeft geleid tot de vrijval van het ineffectieve deel van de beëindigde rentederivaten (ultimo 2012 € 5,5 miljoen) en de opname van de inceptiewaarde van de nieuwe contracten (last van € 16,2 miljoen) in de balans. Deze herstructurering heeft derhalve geleid tot een eenmalige extra last in 2013 van € 10,6 miljoen die is verantwoord in de financiële baten en lasten. Lastencategorieën in miljoenen euro 2013 % 2012 %

378,1 100 392,3 100 16,8 8,5

Totaal 394,8 400,8 FINANCIËLE POSITIE Solvabiliteit Het Eigen Vermogen daalde ultimo 2013 van € 65,2 miljoen naar € 42,9 miljoen. Dit als gevolg van de toevoeging van het resultaat 2013 aan het Eigen Vermogen. Hierdoor daalde de solvabiliteit naar 21,4% (2012: 28,6%). Financiële instrumenten Om het kasstroomrisico op verwachte toekomstige variabele rentebetalingen op variabel rentende externe financiering te beheersen, zijn rentederivaten afgesloten (zie pagina 54 en pagina 57). Financiële conventanten 2013 • De verhouding tussen ‘Tangible Net Worth’ en ‘Balance Sheet Total’ is groter of gelijk aan 20% (2013: 20,7%); • De verhouding tussen ‘Net Senior Debt’ en ‘EBITDA’ is; (i) Op of vóór 31 december 2014, lager of gelijk aan 2.5 (2013: 1.0); (ii) Na 31 december 2014 maar op of vóór 31 maart 2016, lager of gelijk aan 2.25; (iii) Na 31 maart 2016, gelijk aan of lager dan 2.0; • De ‘Interest Cover’ is niet lager dan 4.0. (2013: 7.1). Financiering In 2012 is een kredietfaciliteit aangegaan. Eind 2013 bedraagt de totale kredietruimte op deze faciliteit € 127,5 miljoen, waarvan € 47,5 miljoen betrekking heeft op de term loan en € 80 miljoen op de revolving faciliteit. Van het rekening-courantkrediet was ultimo 2013 voor een bedrag van € 3,9 miljoen getrokken. De kredietfaciliteit is aangegaan met een bankconsortium samengesteld als volgt: ING (37%), ABN AMRO (37%) en Deutsche Bank (26%). 16 JAARVERSLAG FINANCIEEL & MAATSCHAPPELIJK 2013

T

Bedrijfslasten Financiële baten en lasten

T

219,5 58 237,1 60 Personeelskosten Operationele kosten 100,3 26 106,2 27 Afschrijvingen 40,2 11 40,1 10 Overige waardeveranderingen vaste activa - - 6,8 2 Bijzondere lasten 17,9 5 2,1 1


KASSTROMEN in miljoenen euro

2013 2012 -5,5 7,8 Brutobedrijfsresultaat Kasstroom uit overige operationele activiteiten 30,8 30,7 Kasstroom uit investeringsactiviteiten -9,3 -33,7 Kasstroom uit financieringsactiviteiten -9,9 -15,2 Mutatie liquide middelen

6,1

-10,4

GASTEN In 2013 brachten 1.134.259 miljoen (2012: 1.172.663) individuele bezoekers 5.403.069 miljoen (2012: 5.593.769) bezoeken aan Holland Casino. De gemiddelde besteding per bezoek daalde 4% naar € 93 per bezoek (2012: € 97).

Holland Casino monitort via mystery visits (extern kwaliteitsonderzoek op het gebied van service en kwaliteit) de beleving van de gast. Holland Casino heeft als ambitie om bij de meest gastgerichte organisaties van Nederland aan te sluiten en benchmarkt daarom voor de mystery visits met de top van de Nederlandse horeca. Interactie met de gasten vindt plaats op verschillende momenten en in diverse vormen die aansluiten bij de invalshoek van het moment. Aan de hand van de feedback vindt verbetering plaats van de dienstverlening in de casino’s, de online informatieverstrekking en de diensten op ‘Mijn Holland Casino’. Holland Casino won in 2013 de Klacht.nl Award in de categorie Casino/Entertainment voor de klachtenafwikkeling. Holland Casino bereidt zich - onder voorbehoud van instemming van de Kamer - voor op de legalisering van het online spelaanbod. In deze nieuwe markt waarin de concurrentie stevig zal zijn, wil Holland Casino interessant zijn voor nieuwe en bestaande spelers door de integratie van online en offline spelaanbod. Online casino software producent Playtech is geselecteerd als leverancier. Het bedrijf kwam als beste uit de aanbestedingsprocedure en gaat voor Holland Casino een platform ontwikkelen voor onder meer roulette, black jack, speelautomaten, poker en bingo. MEDEWERKERS Verbetering arbeidsproductiviteit De collectieve arbeidsvoorwaarden (cao) van Holland Casino liggen ruim 20% boven de gemiddelde cao van grote bedrijven in Nederland. Bovendien werken onze medewerkers gemiddeld 10% minder uren dan de benchmark. Gezien de slechte verhouding tussen de baten en de personeelskosten, het economisch perspectief en de aangekondigde liberalisering van de kansspelmarkt, moeten deze arbeidsvoorwaarden om concurrerend te kunnen zijn structureel versoberen.


T

T

De liefhebbers van het kansspel komen centraal te staan, waardoor de brede benadering van (potentiele) gasten verschuift naar meer aandacht voor specifieke doelgroepen. Om met name de rokende bezoeker beter te bedienen, opende in Nijmegen de speciaal ontwikkelde rookruimte Smoke & Play, waar bijna 100 spelers kunnen kiezen uit een gevarieerd aanbod van spellen op de speelautomaten. Nijmegen is hiermee het twaalfde Holland Casino met deze voorziening. Het horeca rookbeleid is ook in Holland Casino gewoon van toepassing. Niet-rokende gasten ondervinden dan ook geen enkele hinder van Smoke & Play. Mogelijkheden om ook tafelspelen op deze wijze aan te bieden zijn in onderzoek.


De noodzakelijke verbetering van de arbeidsproductiviteit komt tot stand door een veelomvattend en voor medewerkers ingrijpend geheel aan maatregelen. Matiging van de collectieve arbeidsvoorwaarden van Holland Casino draagt hier belangrijk aan bij. Vakbonden en Holland Casino troffen elkaar in het afgelopen jaar verschillende keren, waarbij in april een nieuw sociaal plan voor 2013 tot stand kwam. Een nieuwe cao bleef vooralsnog uit. Holland Casino hanteert vanaf 1 september 2013 eenzijdig nieuwe arbeidsvoorwaarden voor nieuwe medewerkers die aanmerkelijk lager liggen dan de huidige cao. Holland Casino verstrekte nog geen periodieken per 1 januari 2013. Functionarissen die beloond worden op basis van de HAY-methodiek, zagen af van het variabele deel van hun beloning over 2013.

Zelfroosteren De personeelsplanning vindt sinds 2013 vrijwel volledig plaats volgens de principes van ‘vraaggestuurd roosteren’, waarbij medewerkers in hoge mate zelf verantwoordelijk zijn voor het invullen van de gewenste bezetting. Holland Casino startte in 2010 een pilot in enkele casino’s waarna vraaggestuurd roosteren in alle vestingen in gebruik is genomen. Medewerkers nemen vooralsnog vrijwillig deel aan vraaggestuurd roosteren dat gebaseerd is op een apart, door de sociale partners opgesteld protocol, waardoor geen integrale aanpassing van de cao nodig was. Het lukt om meer dan 85% van de roosterwensen van medewerkers te honoreren terwijl de operatie betere mogelijkheden heeft om voor te sorteren op wijzigingen in bedrijfsdrukteprofielen. Deze planningsmethode leidt onder meer tot minder uitvraag van meerwerk of overwerk. Training en opleiding Holland Casino moest geplande trainingsinspanningen, door maatregelen ter verbetering van de arbeidsproductiviteit in de casino’s, flink aanpassen. In 2013 is onderzocht welke oplossingen en dan met name die op het gebied van e-learning, hiervoor beschikbaar zijn. In 2014 krijgt deze nieuwe trainingsaanpak definitief vorm en zal de opleidingsinspanning verder op niveau gebracht worden.


T

Vrijwillige vermindering arbeidsduur (VAA) Om gedwongen ontslagen zoveel mogelijk te beperken, opende Holland Casino eind april 2013 een vrijwillige regeling vermindering arbeidsduur (VAA) voor bepaalde groepen operationele medewerkers. In totaal gingen 143 medewerkers uit dienst met de regeling en nog eens 115 medewerkers kozen voor een vermindering in contracturen. De totale gerealiseerde fte reductie was 134,4.

T

Eind 2013 had Holland Casino in totaal 3.306 medewerkers, inclusief stagiaires en stand by medewerkers (2012: 4.032). 3.011 van hen werkten in de 14 casino’s en 295 op het hoofdkantoor. Samen vormden zij 2.620,5 fte (2012: 3.079). De gemiddelde leeftijd is 43 jaar (2012: 40) en de uitstroom is 9,8% (2012: 6,8%). De netto baten per fte bedroeg € 142 duizend (2012: € 130 duizend). Het gemiddelde ziekteverzuim bleef gelijk met 2012: 4,8%. De gemiddelde loonsom per medewerker bedroeg afgerond € 76,6 duizend (2012: € 75,0 duizend).


Medezeggenschap De belangrijkste onderwerpen van het overleg met de Ondernemingsraad in 2013 waren: Adviezen • reorganisatie afdelingen Informatievoorziening en Inkoop; • OC&C Strategy Consultants; • business unit Food & Beverage; • aanwijzing ad interim CEO; • subafdeling Business Control binnen de stafafdeling Finance & Control; • flexpool Pokercroupiers; • benoeming Willem-Jan van den Dijssel als bestuursvoorzitter a.i.

Bedrijfsproces Herinrichting centrale organisatie Teneinde de slagkracht en commerciële focus van Holland Casino te vergroten is het bedrijfs proces doorgelicht. Dit resulteerde in een adviesaanvraag voor een aangepaste centrale organisatie, met een operationele directieraad bestaand uit: • CEO, aandachtsgebieden: Casino’s, Audit en Public Affairs & woordvoering; • CFO, aandachtsgebieden: Finance & Control, Informatievoorziening, Security, Legal & Compliance en het secretariaat; • Casinodirecteur Noord-Nederland; • Casinodirecteur Zuid Nederland; • Directeur Marketing & Sales; • Directeur Gaming & Services; • Directeur Human Resources. De CEO en de CFO zijn statutair bestuurders van de stichting. Als gevolg van de nieuwe structuur is het bestuur teruggebracht naar twee bestuurders en verviel de functie van COO. Tevens zijn afdelingen op het hoofdkantoor samengevoegd waardoor er vier afdelingen minder zijn. Systemen en processen ten behoeve van managementinformatie, cashmanagement, inkoop en forecasting zijn verder aangescherpt. Bovendien verandert de rol van het hoofdkantoor. De transitie van een centraal gestuurde organisatie naar een meer decentraal gestuurd bedrijf loopt naar verwachting tot in het derde kwartaal van 2014.


T

In november 2013 ontving de OR de adviesaanvraag voor de hervorming van het hoofdkantoor. In 2014 eindigt de zittingstermijn van de leden van de Ondernemingsraad en zijn er verkiezingen.

T

Instemming met • aangepast computerreglement; • afschaffen multifunctionele bonus; • employee Self Service / Management Self Service; • certificering interne vertrouwenspersonen; • afwijken van het vacaturebeleid gedurende periode VAA-regeling; • wijzigingen pauzeregeling croupiers; • reglement Melden Integriteitsschendingen; • aanpassing beoordelingscyclus.


Outsourcing Informatievoorziening Het proces om te komen tot de uitbesteding van de uitvoerende, generieke diensten van Informatievoorziening, rondt Holland Casino in het eerste kwartaal van 2014 af. Holland Casino moderniseert hiermee de ICT dienstverlening die in handen komt van een gespecialiseerde IT-partner. Het risico van de ICT systemen in relatie tot de bedrijfscontinuïteit neemt hiermee belangrijk af.

Vanaf 1 oktober geldt een wettelijk verplichting om een leeftijdsaanduiding 18+ in onze communicatie op te nemen. De uiting Veilig & Verantwoord spelen is aangepast met de leeftijdsaanduiding. De kern van Veilig & Verantwoord Spelen vormen ons Preventiebeleid Kansspelen (PBK) en ons antiwitwasbeleid. PBK Het preventiebeleid van Holland Casino ontwikkelde zich de afgelopen twee decennia tot wat het nu is: een internationaal toonaangevende aanpak die voorkomt uit samenwerking met verslavingszorg en wetenschap en door jarenlange praktijkervaring. Het succes van dit zogenaamde actieve preventiebeleid komt ook door het doorlopend aanpassen en verbeteren van de uitvoering ervan. Holland Casino verbeterde het beleid verder op basis van drie nieuwe ontwikkelingen en inzichten: 1. recent wetenschappelijk onderzoek; 2. aangekondigde wijzigingen in Nederlandse kansspelwetgeving; 3. feedback van gasten en ervaringen van medewerkers. In de periode 2005-2011 steeg het verslavingspotentieel bij speelautomatenhallen en online casino’s terwijl het totaal aantal risico- en probleemspelers in Nederland gelijk bleef (bron WODC 2011). Holland Casino voert in zijn vestigingen het preventiebeleid uit, maar constateert dat gasten die bij Holland Casino een entreeverbod hebben op plekken doorspelen waar niet of nauwelijks sprake is van begeleiding of toegangsbeperking, zoals bij speelautomatenhallen of illegaal aanbod van online kansspelen. Holland Casino maakt zich op basis van deze waarnemingen zorgen over de effectiviteit van het handhavingsbeleid.


T

MAATSCHAPPIJ De ECA verleende Holland Casino in 2013 de award voor meest maatschappelijk verantwoorde ondernemer in de internationale casinobranche. Holland Casino kreeg deze award voor het programma ‘Veilig & Verantwoord Spelen’. In dit programma komen alle initiatieven bij elkaar om consumenten op een bewuste en verstandige manier aan het spel te laten deelnemen.

T

Operatie In de casino’s is het aanbod van tafelspelen grondig herzien. Nieuwe tafelopeningstijden en een aangepaste pauzeregeling voor croupiers zorgen voor een betere aansluiting van de vraag naar en het aanbod van spel. Het resultaat speelautomaten daalde als gevolg van een verschuiving in het spelgedrag van gasten. Bovendien ervaart Holland Casino met name bij de speelautomaten de illegale concurrentie op internet. Dit geeft extra aanleiding tot vernieuwing van speelautomaten in 2014 en navolgende jaren. Binnen de productgroep Food & Beverage nam door intensieve sturing op personeelsbezetting, hospitality en commercialiteit, het verlies af. In het najaar startte Holland Casino Leeuwarden als eerste casino met een gewijzigd aansturingsmodel. Openingstijden en de inzet van operationeel personeel en staf sluiten beter aan bij de lokale product/marktcombinatie.


Op dit moment ontbreekt in de Nederlandse kansspelwetgeving een uitgewerkt normatief kader voor aanbieders om invulling te geven aan het tegengaan van kansspelverslaving. Het concept wetsvoorstel Kansspelen op afstand kent naar voorbeeld van Holland Casino nieuwe elementen, zoals het centraal register voor uitsluiting kansspelen (CRUKS). De Nederlandse speler is immers nog steeds bij speelautomatenaanbieders en online in hoge mate onbeschermd. Holland Casino ziet hierin een belangrijke rol voor de KSA. Tot slot blijkt uit onderzoek onder gasten en medewerkers dat sommige onderdelen van het preventiebeleid de gastbeleving van recreatieve spelers negatief beïnvloeden. Voor een goed en effectief preventiebeleid is het steeds zaak om een juiste balans te vinden tussen restrictieve en relevante maatregelen. Door bijvoorbeeld nadrukkelijker subjectieve indicatoren (gedrag) naast objectieve indicatoren (bezoekfrequentie) te hanteren verbetert niet alleen de gastbeleving van recreatieve spelers, maar neemt de effectiviteit van het preventiebeleid ook toe. De KSA heeft in 2013 een intensivering van het toezicht aangekondigd, Holland Casino verleent hier alle medewerking aan.

Van hoogfrequente gasten van 24 jaar en ouder nam de gemiddelde bezoekfrequentie naar aanleiding van preventiegesprekken af van 9,5 naar 3,8 bezoeken per maand; een daling van 60% (2012: van 9,7 naar 4,0). Voor jongvolwassenen (18 tot 24 jaar) was die daling van 4,2 naar 1 bezoek per maand; een afname van 76,2% (2010: van 4,3 naar 1,1). Holland Casino monitort veranderingen in het bezoekgedrag gedurende een periode van 9 maanden na het eerste gesprek. Dat betekent dat de cijfers niet gelijk lopen met enig boekjaar. Antiwitwasbeleid Holland Casino heeft mede in het kader van de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft) een antiwitwasbeleid. Het antiwitwasbeleid kent twee belangrijke pijlers, te weten cliëntenonderzoeken en het melden van ongebruikelijke transacties. In het kader hiervan worden: • de gast geïdentificeerd en de identiteit geverifieerd; • doel en aard van het bezoek en van transacties van de gast gemonitord; • ongebruikelijke transacties bij de Financial Intelligence Unit (FIU) gemeld; • overboekingen van geldbedragen gevolgd en gelabeld; • de relatie beëindigd en een entreeverbod opgelegd indien Holland Casino daartoe verplicht is; • Wwft trainingen aan onze medewerkers gegeven, waarvoor in 2014 een verbeterplan en een e-learning-trainingsvorm in werking treden.


T

T

Uitvoering en effect In 2013 voerden onze medewerkers in totaal 24.070 gesprekken met gasten in het kader van ons preventiebeleid (2012: 27.295). 3.134 gasten kozen voor een bezoekbeperking (2012: 3.078). Holland Casino heeft 405 bezoekbeperkende maatregelen dwingend opgelegd (2012: 244). Naast bezoekbeperking kent ons preventiebeleid ook entreeverboden. In 3.831 gevallen namen gasten in 2013 een entreeverbod op eigen verzoek (2012: 3.942). In 132 gevallen nam Holland Casino de beslissing tot het entreeverbod (2012: 194).


MELDINGEN VAN HOLLAND CASINO AAN DE FIU (INCLUSIEF NAMELDINGEN)

Gemeld op Gemeld op basis van basis van objectieve subjectieve indicatoren indicatoren

2013 2012 2011 2010 2009

461 397 400 439 * 464

Totaal

497 958 373 770 653 1.053 559 998 558 1.022

Het aantal in 2013 gemelde objectieve transacties had betrekking op 201 depotstortingen (2012: 128), 244 overboekingen (2012: 231) en 14 vreemde valutatransacties (2012: 5). * Na validatie bijgesteld ten opzichte van jaarverslag 2010.

AANTAL ENTREEVERBODEN *

2013 14 2012 30 2011 19 2010 7 2009 11 * Dit betreft entreeverboden in verband met mogelijke witwasrisico’s.


T

JAAR

T

AANTAL ENTREEVERBODEN NA EEN VERSCHERPT CLIËNTENONDERZOEK


VOORUITZICHTEN STRATEGIE In het jaar 2014 zal de focus in de bedrijfsvoering komen te liggen op de uitvoering van het eerder genoemde strategische plan. Door vaste gasten beter te bedienen, ruimte te bieden aan lokaal ondernemerschap en de organisatie efficiënter en effectiever te maken, moet het fundament uitgebouwd worden voor een organisatie die klaar is voor een concurrerende omgeving. PERSONEEL Holland Casino reorganiseert in 2014 het hoofdkantoor en de casino’s. Hieruit vloeit een nieuwe personeelsreductie voort van naar schatting 325 fte in totaal. Holland Casino onderzoekt mogelijkheden voor een nieuwe regeling Vrijwillige aanpassing arbeidsduur (VAA) voor bepaalde functies in de operatie.

De uitdaging om voor de lange termijn een gezond bedrijf te bouwen bestaat dus nog steeds. Van de benodigde € 122 miljoen aan maatregelen om het strategisch plan te realiseren, is circa € 100 miljoen vastgesteld. Besparingen ten bedrage van € 40 miljoen maken onderdeel uit van de reorganisatie die in 2012 startte. Voor 2014 en verder omvat dit kostenbesparende maatregelen in de vorm van onder meer reorganisatie van hoofdkantoor en casino’s in 2014 (respectievelijk € 9 miljoen en € 14 miljoen), van verscherping van de inkoopprocedures (2014: € 5 miljoen, 2015: € 10 miljoen, 2016: € 16 miljoen) en diverse baten verhogende initiatieven (tot 2016 € 21 miljoen). Circa € 22 miljoen aan maatregelen moeten nog worden gedefinieerd. Holland Casino voorziet voor het jaar 2014 een bescheiden winst. OPERATIONEEL Naast de voorbereidingen voor het online speelaanbod onder de noemer Play Digital, krijgen in 2014 de vervanging van speelautomaten en de pilots ter verbetering van de omzet, ruime aandacht. Deze investeringen worden uit eigen middelen gefinancierd. Vanaf 2015 zal de productgroep Food & Beverage een positieve bijdrage leveren door actief te sturen op verlaging van de personeelskosten in relatie tot de omzet. Naar verwachting is de financiële bijdrage in 2015 € 0,5 miljoen en € 4 miljoen in 2018.


T

T

HUIDIGE EN TOEKOMSTIGE WINSTGEVENDHEID Stijgend consumenten- en producentenvertrouwen wijzen begin 2014 op een voorzichtige omslag van de conjunctuur. Het geraamde economische herstel blijft echter bescheiden, doordat onder meer huishoudens voorrang geven aan het verdere herstel van hun financiële situatie. Vervanging van duurzame consumptiegoederen en de aflossing van hypotheekschulden krijgen prioriteit in de bestedingen van huishoudens, deze ontwikkeling loopt door in 2014. Bovendien is de werkloosheid inmiddels flink opgelopen. Voorzien wordt dat het werkloosheidspercentage in de loop van 2014 stabiliseert rond 7,4% van de beroepsbevolking. Pas in 2015 voorspellen ramingen van het DNB weer een kleine toename van 0,2% van de werkgelegenheid met een verbetering van de koopkracht van 2,5%. Holland Casino profiteert gezien de aard van het product pas laat van conjuncturele verbetering en zal met name door een aanhoudend strikte kostenbeheersingstrategie het resultaat moeten verbeteren.


BESTUURSVERKLARING Verklaring betreffende de jaarrekening en systeem van interne beheersing Het bestuur van Holland Casino is verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening die het vermogen en het resultaat getrouw dient weer te geven, alsmede voor het opstellen van het jaarverslag, beide in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW. Deze verantwoordelijkheden omvatten het kiezen en toepassen van aanvaardbare grond slagen voor financiële verslaggeving en het maken van schattingen die onder de gegeven omstandigheden redelijk zijn. De jaarrekening is opgemaakt onder toepassing van de continuïteitsveronderstelling.

In de risicomanagementparagraaf staan de belangrijkste risico’s en de wijze waarop deze door Holland Casino worden beheerst nader uitgewerkt. Alle bevindingen vanuit audits (intern en extern), Letter of Assessment en Risk Management Monitor zijn besproken met de auditcommissie c.q. de raad van commissarissen. Hoofddorp, 11 maart 2014 Het bestuur Willem-Jan van den Dijssel, bestuursvoorzitter a.i. Anita de Kleijn, chief financial officer Noël Leise, chief operations officer


T

T

Het bestuur is verantwoordelijk voor het functioneren van de interne beheersing in onze organisatie. Wij hebben meerdere risicobeheersingsen controlesystemen (RCS) ingericht als onderbouwing van onze verklaring. Deze RCS zijn gebaseerd op het COSO Integrated Control Framework. De RCS betreffen alle elementen van interne beheersing, zoals het beheerskader (waaronder governance structuur, gedragscodes, rollen en verantwoordelijkheden, rapportage lijnen), risico-identificatie, beheersmaatregelen (waar onder AO/IC), informatie & communicatie (waaronder rapportages en overlegstructuren) en monitoring (waaronder internal audit). Wij streven ernaar om onze processen en procedures continu te verbeteren. Met inachtneming van het bovenstaande is het bestuur van mening dat, ten aanzien van financiële verslagleggingsrisico’s, de systemen van interne beheersing een redelijke mate van zekerheid bieden en dat deze tot een aanvaardbaar niveau zijn gereduceerd en dat de financiële verslaglegging derhalve geen onjuistheden van materieel belang bevat.


T

T



GOVERNANCE

T

T



VOORWOORD VOORZITTER RAAD VAN COMMISSARISSEN 2013 was opnieuw een zeer uitdagend jaar voor Holland Casino. De sinds 2008 dalende trend van het aantal bezoeken en bestedingen - als gevolg van de aanhoudende economische crisis, het rookverbod in de Nederlandse horeca en de toegenomen illegale concurrentie op internet - zette helaas door. Holland Casino wist zich in 2013 goed aan deze ontwikkelingen aan te passen door substantiële kostenbesparingen in te zetten. De eerste resultaten hiervan worden inmiddels zichtbaar, waarmee ook aan de financieringseisen van de banken kon worden voldaan. Strategie Het samenspel aan bovengenoemde factoren maakte ingrijpende maatregelen en fundamen tele hervormingen noodzakelijk. Het afgelopen jaar verplaatste Holland Casino de focus naar de vaste gast, is het besluit genomen te decentraliseren en is een start gemaakt om de organisatie efficiënter en effectiever te maken. Dit alles heeft een omvangrijke reorganisatie op zowel het hoofdkantoor als in de casino’s tot gevolg. Ook voor 2014 staan dan ook nog verdere hervormingen op het programma. Duidelijke matiging van de arbeidsvoorwaarden vormt hiervan een belangrijk onderdeel.

De raad van commissarissen dringt bovendien aan op actieve handhaving door de Kansspel autoriteit als het gaat om huidige illegale online spelaanbod, dat oneerlijke concurrentie veroorzaakt voor Holland Casino en zet zich in voor een level playing field als het gaat om belastingen, preventiebeleid, antiwitwasbeleid, arbeidsvoorwaarden en marketing activiteiten. Maatschappelijk verantwoord ondernemen Holland Casino brengt onder de noemer Veilig en Verantwoord Spelen, de inspanningen om een eerlijk en veilig spel aan consumenten te bieden, bij elkaar. Holland Casino zet hiermee de standaard in de mondiale casinosector en kreeg hier in 2013 erkenning voor van de European Casino Association. Het contact met diverse stakeholders was in 2013 intensief en gericht op het versterken van de onderneming. Bestuurlijke wijzigingen In juni 2013 besloten raad van commissarissen en Dick Flink om de noodzakelijke sanering aan een opvolger over te laten. Willem-Jan van den Dijssel, voormalig lid van de raad van commissarissen, vervult sindsdien de functie van bestuursvoorzitter a.i. Commissaris Ferry Houterman verliet op eigen verzoek per 31 december 2013 de raad van commissarissen, wij willen hem bedanken voor zijn inspanningen. Vooruitzichten 2014 De raad van commissarissen is zich sterk bewust van de aanhoudend uitdagende situatie in 2014, onder andere veroorzaakt door structureel teruglopende baten in combinatie met een nog niet volledig geëffectueerde reorganisatie van Holland Casino. In navolging van de afgelopen jaren zien we als raad van commissarissen erop toe, dat het bestuur in 2014 tijdig alle noodzakelijke maatregelen implementeert.


T

T

Liberalisering van de markt en privatisering van Holland Casino Het kabinet zet in 2013 de eerste stappen om de kansspelmarkt te liberaliseren en Holland Casino te privatiseren. De raad van commissarissen onderhoudt hierover intensief contact met het ministerie van Financiën en de overheid als wetgever. Holland Casino dringt aan op flankerend beleid in de vorm van een pre-launch om zo een eerlijke uitgangspositie te krijgen op de online kansspelmarkt. Deze markt wordt nu gedomineerd door illegale aan bieders die al jarenlang zonder belemmeringen de Nederlandse markt kunnen bedienen en daardoor op een enorme voorsprong staan vanwege de opbouw van grote online klantenbestanden. Om de huidige vergunninghouders zoals Holland Casino een kans te geven om een positie te verwerven op deze markt, is een pre-launch een minimale eis.


Mede namens de overige commissarissen wil ik verder graag het bestuur en de medewerkers van Holland Casino hartelijk danken voor hun toewijding en inzet voor het bedrijf, juist in deze enerverende tijden met grote veranderingen. Aat Schouwenaar, voorzitter van de raad van commissarissen Holland Casino

Vanuit een onafhankelijke rol controleert en adviseert de raad van commissarissen het bestuur bij de uitvoering van zijn taken. De samenstelling van de commissarissen is in overeenstemming met de best-practice bepaling III.2.2 van de Nederlandse Corporate Governance Code. De voorzitter van de raad van commissarissen heeft buiten de reguliere vergaderingen regelmatig contact met de voorzitter van het bestuur. Individuele commissarissen verlenen op basis van hun expertise en netwerk in voorkomende gevallen ondersteuning aan het bestuur. De raad van commissarissen kwam in 2013 regelmatig bijeen buiten aanwezigheid van het bestuur. De onderwerpen waren met name de herijking van de strategie, de reorganisatie, het functioneren van het bestuur en het eigen functioneren en dat van de auditcommissie. De jaarstukken 2013 zijn door de externe accountant, Deloitte Accountants B.V., gecontroleerd en door het bestuur besproken met de raad van commissarissen in bijzijn van de accountant. Bij de jaarrekening 2013 is door de accountant een goedkeurende controleverklaring afgegeven. De raad heeft de jaarrekening van een positief advies voorzien ten behoeve van de minister van Financiën en deze verzocht om de bestuurders decharge te verlenen voor het gevoerde beleid in 2013 en de commissarissen voor het uitgeoefende toezicht. Het voorstel van de auditcommissie om de externe accountant opnieuw voor te dragen voor benoeming voor de jaarrekeningcontrole 2013 door de het ministerie van Financiën, is door de raad van commissarissen overgenomen.


T

T

COMMISSIES EN TOEZICHT De raad van commissarissen kwam in 2013 zesmaal tijdens reguliere vergaderingen bijeen. Daarnaast vond ook overleg plaats rondom specifieke onderwerpen. Belangrijkste besproken onderwerpen in deze periode waren: • bestuurswisseling en de inrichting van de governance; • de maatregelen om financiële vraagstukken op de korte termijn op te lossen; • het naleven van de financieringsconvenanten en de herstructurering rentederivaten; • relatie aandeelhouder; • voortgang marktordening; • extern toezicht; • onderzoek en herijking strategie, reorganisatie en het bespreken van de risico’s; • accorderen advies van de selectie- en benoemingscommissie m.b.t. de aanstelling van de heer W.J.M. Van den Dijssel als bestuursvoorzitter a.i. per 1 juni 2013; • de jaarrekening 2012; • voorgestelde statutenwijziging door ministerie van Financiën; • de keuze om Deloitte Accountants B.V. door de minister van Financiën de opdracht te te geven voor de controle van de jaarrekening 2013; • continueren van de voorbereiding voor de opening van de online markt en het bespreken van de mogelijkheid tot het oprichten van een B.V. voor Play Digital; • MVO; • begroting voor 2014.


Commissies De raad van commissarissen kent drie commissies: de auditcommissie, de bezoldigingscommissie en de selectie- en benoemingscommissie. Auditcommissie De opzet en de werking van de interne risicobeheersingsen controlesystemen van Holland Casino stonden op de agenda van de auditcommissie. De auditcommissie kwam in 2013 voor de reguliere vergaderingen viermaal bijeen. De commissie adviseerde onder andere over de jaarstukken, de begroting, het controleplan en het verslag van de externe accountant. Ook werden de auditrapportages van de afdeling Audit besproken. Buiten aanwezigheid van het bestuur vindt ook overleg plaats met de externe accountant en risk management en audit. De leden van de auditcommissie zijn: Mevrouw drs. A.E.J.M. Schaapveld MA, (voorzitter) en mevrouw drs. M.M. van Zuijlen en W.J.M. van den Dijssel (tot 1 juni 2013).

De leden van de bezoldigingscommissie zijn: Mr. W.F.C. Stevens (voorzitter), drs. A. Schouwenaar en F.I.M. Houterman (tot 31 december 2013). Selectie- en benoemingscommissie De selectie- en benoemingscommissie hield zich in 2013 bezig met de opvolging van de bestuursvoorzitter, D. Flink en de vervanging van de commissarissen W.J.M. van den Dijssel en F.I.M. Houterman. De leden van de selectie- en benoemingscommissie zijn: Drs. A. Schouwenaar (voorzitter) en mr. W.F.C. Stevens en mevrouw drs. A.E.J.M. Schaapveld MA.


T

T

Bezoldigingscommissie De bezoldigingscommissie bracht advies uit aan de raad over het bezoldigingsbeleid, over de bezoldigingsstructuur en de mate waarin de targets voor de variabele beloning door het bestuur zijn gerealiseerd. Tevens is in de bezoldigingscommissie geadviseerd over het voorstel voor de vertrekregeling van de heer D. Flink. Deze voorstellen zijn door de raad van commissarissen overgenomen.


CORPORATE GOVERNANCE De Nederlandse Corporate Governance Code geldt voor beursvennootschappen. Holland Casino kiest ervoor om deze code waar mogelijk te volgen. Als Holland Casino afwijkt van de best practice bepalingen, dan kan dat zijn vanwege de stichtingsvorm. Holland Casino kent als stichting geen aandeelhouders, of een algemene vergadering van aandeelhouders. De bepalingen uit de code met betrekking tot aandeelhouders (hoofdstuk IV) zijn dan ook niet van toepassing.

BESTUUR Het bestuur bestond in 2013 uit drie leden (CEO, CFO, COO), die zijn benoemd door de raad van commissarissen, na instemming van de minister van Financiën en consultatie van de minister van Veiligheid & Justitie. De taakverdeling binnen het bestuur is goedgekeurd door de raad van commissarissen. De voorzitter van het bestuur coördineert het bestuurs beleid en is eindverantwoordelijk voor het doelmatig functioneren van het bestuur. Volgens de nieuwe wet “Bestuur en Toezicht” dienen grote naamloze en besloten vennootschappen ernaar te streven dat de zetels van zowel het bestuur als de raad van commissarissen voor ten minste 30% bezet worden door vrouwen en ten minste voor 30% door mannen, voor zover deze zetels worden verdeeld over natuurlijke personen.


T

STRUCTUUR Holland Casino is, sinds december 1975, door de Nederlandse overheid aangewezen als enige vergunninghouder voor het aanbieden van casinospelen in Nederland. Onder de minister van Veiligheid en Justitie vallen de beleidsmatige bevoegdheden. De minister van Financiën is verantwoordelijk voor het beheer. Holland Casino wordt behandeld als een staatsdeelneming. In de statuten van de stichting zijn de bijzondere rechten van de minister van Financiën vastgelegd. Deze rechten betreffen met name het benoemen, schorsen en ontslaan van leden van de raad van commissarissen, het recht van bezwaar tegen benoemingen van bestuursleden, het vaststellen van het bezoldigings beleid voor leden van het bestuur en het recht de accountant te benoemen. Verder kan de minister van Financiën het bestuur aanwijzingen geven ten aanzien van de algemene lijnen van het te voeren financiële beleid. Holland Casino functioneert als een gewone onderneming, die als pseudostaatsdeelneming gelieerd is aan de overheid. De voorzitter van de raad van commissarissen en het bestuur van Holland Casino hebben aan het einde van ieder jaar overleg met de minister van Financiën over de begroting en de plannen voor de komende periode en omstreeks april een verantwoordend gesprek over de jaarrekening van het voorgaande jaar.

T

Van toepassing zijnde specifieke weten regelgeving: • Wet op de Kansspelen (Wok); • Beschikking Casinospelen; • Wet Financieel Toezicht (Wft); • Wet Geldtransactiekantoren (Wgt); • Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft); • Sanctiewet (SW); • Dranken Horecawet; • Wet bescherming persoonsgegevens (Wbp); • Arbeidsomstandighedenwet; • Arbeidstijdenwet; • Gedragscode promotionele kansspelen; • Nederlandse Reclamecode.


Door de toetreding van een vrouwelijk bestuurder, Anita de Kleijn, in november 2012 en de twee vrouwelijke commissarissen, Alexandra Schaapveld en Marjet van Zuijlen, voldoen wij sinds 2012 aan deze richtlijn. RAAD VAN COMMISSARISSEN

De raad van commissarissen bestond ultimo 2013 uit vijf leden. Op dit moment zijn er twee vacatures. Commissarissen worden benoemd door de minister van Financiën, na overleg met de minister van Veiligheid en Justitie en de raad gehoord hebbende. De raad van commissarissen houdt toezicht op het beleid van het bestuur en de algemene gang van zaken betreffende Holland Casino. De raad van commissarissen staat het bestuur met advies terzijde en richt zich bij de vervulling van haar taak naar het belang van Holland Casino. De raad van commissarissen heeft een reglement en een profielschets opgesteld.

Volgens de statuten van Holland Casino geeft de minister van Financiën op voordracht van de raad van commissarissen een externe accountant opdracht tot onderzoek van de jaarrekening van Holland Casino. De minister van Financiën stelt de jaarrekening, voorzien van een preadvies van de raad van commissarissen, vast. De externe accountant woont twee van de minimaal drie auditcommissie vergaderingen bij. Holland Casino heeft een beleid ten opzichte van opdrachttoekenning aan accountants organisaties. Het doel is om de onafhankelijkheid van de externe accountant ten opzichte van Holland Casino te waarborgen. GOVERNANCE VAN MVO

Holland Casino heeft zich uit continuïteitsoverwegingen halverwege 2013 zeer bewust toegelegd op een nieuw strategisch plan, dat zich binnen de context van weten regel geving toespitst op kernactiviteiten met de focus op een financieel gezond bedrijf. Holland Casino zet de sinds 2008 ingezette lijn om maatschappelijk verantwoord te ondernemen voort. De GRI-index is te vinden op pagina 90. Holland Casino neemt als Staatsdeelneming deel aan de Transparantiebenchmark (TB) en vrijwillige deelnemers. Holland Casino eindigde in 2013 op de 34e plaats met 179 punten van de 200 te behalen punten (2012: 42e met 164 punten).


T

EXTERNE ACCOUNTANTS

T

De raad van commissarissen bespreekt ten minste eenmaal per jaar buiten afwezigheid van het bestuur zijn eigen functioneren, het functioneren van de afzonderlijke commissies en dat van individuele commissarissen, en de conclusies die hieraan moeten worden verbonden (III.1.7).


BELONINGEN Voormalig CEO Dick Flink trad in juni af als statutair bestuurder, zijn dienstverband bij Holland Casino eindigde op 31 december 2013. Hij ontving de volgens de Nederlandse Corporate Governance Code maximaal toegestane ontslagvergoeding van één vast jaarsalaris. Bestuursvoorzitter a.i. Willem-Jan van den Dijssel ontvangt een management fee passend binnen de richtlijnen van het Beloningsbeleid staatsdeelnemingen. De arbeidsvoorwaarden van de COO weken in 2013 deels af van de Nederlandse Corporate Governance Code wat betreft de benoemingsperiode (II.1.1) en ontslagvergoeding (II.2.7). Voor de COO geldt dat deze al sinds 1985 een arbeidscontract voor onbepaalde tijd heeft als werknemer van Holland Casino. Zijn benoemingstermijn als COO destijds was uit continuïteitsoverwegingen vijf jaar. Per 1 april 2014 kent Holland Casino niet langer de functie van COO. BEZOLDIGINGSBELEID NIEUW TE BENOEMEN BESTUURDERS De raad van commissarissen zal bij de benoeming van een nieuw bestuurslid op verzoek van het ministerie van Financiën de som van het vaste en het variabele deel van het inkomen limiteren tot het afgesproken maximum.


T

T

PRESTATIECRITERIA Met de invoering van het nieuwe bezoldigingsbeleid in 2011 is ook de variabele beloning voor bestuursleden gewijzigd; deze bedraagt dan maximaal 30% van het vaste salaris voor de CEO en 25% voor de CFO. Ook voor de functie van COO gold een variabele beloning van 25%. Het bestuur en het overige vanuit de HAY systematiek beloonde management, besloten eind 2012 om af te zien van het variabele deel van hun beloning over 2013.


BEZOLDIGING BESTUURDERS EN COMMISSARISSEN HOLLAND CASINO 2013 2012 Bestuurders 176,2 W.J.M. van den Dijssel (vanaf 1 juni 2013) management fee

176,2 vast salaris 281,3 281,3 D.F. Flink (tot 1 juni 2013)** 281,3 beëindigingsvergoeding - 54,9 variabel salaris 45,6 45,6 pensioenlasten

608,2 381,8

T

200,0 33,30 Drs. A.M.J.H. de Kleijn (vanaf 1 november 2012) vast salaris - variabel salaris 31,7 5,30 pensioenlasten

188,1 188,1 N.M.A.M. Leise vast salaris - 32,4 variabel salaris 29,7 29,8 pensioenlasten

T

231,7 38,6

217,8 250,3

* Dick Flink trad in juni terug als bestuursvoorzitter, zijn contractueel vastgestelde opzegtermijn - waarin hij vrijgesteld was van werk - bedroeg 6 maanden en ging in op 1 juli. ** In het Beloningsbeleid 2011 zoals dat door het ministerie van Financiën is vastgesteld is bepaald dat bij een eventuele ontbinding van de arbeidsovereenkomst op initiatief van de werkgever, de Nederlandse Corporate Governance Code zal worden gevolgd. Dit resulteerde in de uitkering van één vast jaarsalaris.

Op pagina 58 in de Toelichting op de jaarrekening staat nadere informatie en een overzicht van de bezoldiging.



COMPLIANCE & INTEGRITEIT NIEUWE REGELINGEN Nieuwe regelingen op gebied van Compliance, zoals de procedure melden van integriteit schendingen, zijn in 2013 voorgelegd aan de Ondernemingsraad en in gebruik genomen. In 2013 zijn er 49 integriteitsonderzoeken uitgevoerd. Deze hebben in 16 gevallen geleid tot een maatregel. Bureau G&I deed in opdracht van het Bestuur onderzoek naar kwetsbare functies en processen binnen Holland Casino. Hun uitkomsten en aanbevelingen zijn overgenomen en zullen in 2014 leiden tot een verbeterplan. NALEVING WWFT, WFT EN SANCTIEWET In oktober 2013 bracht De Nederlandsche Bank (DNB) toezichtbezoeken aan de casino’s in Venlo en Eindhoven en op het hoofdkantoor. Overeenkomstig de bevindingen en aanbevelingen van DNB wordt in het eerste halfjaar van 2014 een verbeterplan doorgevoerd. Omdat Holland Casino voldoet aan alle voorwaarden van de ontheffing, verleende DNB opnieuw voor drie jaar ontheffing van de WFT.

GEBOUWEN Op grond van uitkomsten van het onderzoek door bureau FGB, dat in opdracht van Holland Casino onderzoek deed naar de compliance bij het gebruik van de gebouwen, is in 2013 een intern verbeteringsplan opgesteld en uitgevoerd. In januari 2014 is budget vrijgemaakt om resterende verbeteringen door te voeren. PRIVACY Technologische ontwikkelingen maken steeds meer maatregelen noodzakelijk om aan de privacywetgeving te voldoen. Mede om te anticiperen op deze ontwikkelingen volgt sinds 2012 een werkgroep de ontwikkelingen in de privacywetgeving, die worden vertaald naar intern beleid en maatregelen ter verbetering. In 2013 is een onderzoek gestart naar de stand van naleving van de Wet bescherming persoonsgegevens. Het onderzoek is nog niet afgerond. De uitkomsten tot nu toe zijn bevredigend. Naar verwachting komen er aanbevelingen om de awareness over privacy binnen Holland Casino te verbeteren.


T

T

CONTROLE OP HET SPEL Holland Casino hecht veel waarde aan de betrouwbaarheid van het spel en hanteert een uitgebreid geheel van interne controlemaatregelen. Daarnaast is er sprake van extern toezicht. In 2013 voerde Verispect 106 controles uit op onze speelautomaten (2012: 90). Daaruit kwamen 15 aanbevelingen die alle zijn uitgevoerd (2012: 17). Het NMI voert twee keer per jaar controles uit op kansspelproducten om het toevalsproces te controleren. Denk hierbij aan bijvoorbeeld de roulettecylinders en de kaartschudmachines. In totaal zijn 606 controles uitgevoerd (2012: 597). Er zijn enkel kleine afwijkingen geconstateerd die ter plaatse zijn opgelost.


BELANGRIJKSTE RISICO’S Holland Casino hanteert voor de verantwoordelijkheden voor risicomanagement de zogenaamde ‘three lines of defence’. Meer toelichting hierop is beschikbaar op www.hollandcasino.nl. Met een substantiële verlaging van de kostenstructuur, de herstructurering van de organisatie en de inzet van financiële beheersinstrumenten is het risicoprofiel van Holland Casino aanmerkelijk teruggebracht. Van de risico’s die vermeld zijn in dit jaarverslag is onderkend dat zij een mogelijke invloed kunnen krijgen op de bedrijfsvoering van Holland Casino. STRATEGISCHE RISICO’S Economische ontwikkelingen Onderzoek heeft aangetoond, dat Holland Casino een belangrijke financiële verbetering kan realiseren door meer aandacht te geven aan vaste gasten. Echter, de huidige econo mische omstandigheden en het nog steeds lage consumentenvertrouwen, kunnen ondanks deze strategische herpositionering leiden tot een stagnatie of afname van gasten en/of lagere bestedingen. Het risico bestaat dat ondanks deze herpositionering verdere kostenreductie noodzakelijk is.

Beheersmaatregelen: • Onderhouden van de benodigde contacten met de diverse betrokkene stakeholders; • Activiteiten die zich richten op het verkrijgen van een pre-launch om zo een eerlijke uitgangspositie te krijgen bij het openen van de online markt; • Aandringen op handhaving door de KSA; • Participatie in verschillende overlegorganen; • Monitoren van ontwikkelingen op het gebied van wetgeving. OPERATIONELE RISICO’S Projectrisico’s Eén van de belangrijkste projecten van Holland Casino is de outsourcing van de Informatievoorziening. Vertraging van de outsourcing betekent het later realiseren van de voordelen, zowel aan de inkomsten- als aan de kostenkant.


T

Wet- en regelgeving Politieke ontwikkelingen, veranderingen van politieke standpunten en weten regel geving hebben een grote invloed op Holland Casino. Een concreet voorbeeld hiervan is het concept wetsvoorstel voor aanpassing van de Wet op de kansspelbelasting dat voorziet in een belastingverlaging voor online kansspelen, van 29% naar 20%. Indien de Kamer met het wetsvoorstel instemt, dan verwacht Holland Casino dat een lager tarief voor bedrijven die inmiddels illegaal een marktaandeel hebben verkregen op de Nederland online kansspelmarkt, leidt tot een verdere verslechtering van de concurrentiepositie van Holland Casino. Een risico is het uiteindelijk niet kunnen realiseren van Play Digital in de nieuwe weten regelgeving, hetgeen een afschrijving betekent van onze huidige investeringen, en een verslechtering van onze toekomstige waardecreatie.

T

Beheersmaatregelen: • In de huidige situatie sterk monitoren van de korte termijnprestaties; • Monitoren van externe trends en ontwikkelingen en concurrentie; • Verhogen flexibiliteit van de organisatie door sterke sturing op de kostenbasis.


Beheersmaatregelen: • Gestandaardiseerde methode bij de uitvoering van grote projecten; • Quality Assurance op de uitvoering van het project om de risico’s vroegtijdig te signaleren en te mitigeren; • Sterke monitoring van projectkosten in de nieuwe Finance & Control organisatie. Reorganisatie Het succes van de reorganisatie en de herijkte strategie is mede afhankelijk van de juiste benoemingen. Daarnaast vraagt de balans tussen gastgerichtheid en risk awareness in de bedrijfsvoering aandacht, als ook kostenbewustzijn en de daadwerkelijke invulling van het lokale ondernemerschap. De motivatie en loyaliteit ten aanzien van Holland Casino, de interne beheersing van key processen (waar onder geldverwerking), de kennisoverdracht en in stand kunnen houden van de kwalitatieve en kwantitatieve personeelsbezetting, vragen extra aandacht in tijden van deze reorganisatie. Bovengenoemde factoren kunnen leiden tot een verhoogde kans op fraude.

Realiseren kostenbesparingen Holland Casino heeft op basis van gedegen onderzoeken een goed inzicht in de noodzakelijke kostenbesparingen en heeft daar in 2013 al belangrijke stappen in gezet. Het risico bestaat dat Holland Casino uiteindelijk niet in staat is om de kostenbesparingen daadwerkelijk te realiseren, wat ook een risico vormt voor de financiële ratio’s van de onderneming. Zo zijn de kostenbesparingen grotendeels afhankelijk van de realisatie van een meer gematigde cao om daarmee te komen tot toekomstbestendige arbeidsvoorwaarden. Beheersmaatregelen: • Stringente sturing van kosten en investeringen en strikte handhaving van procedures inzake het aangaan van verplichtingen; • Onderhandelen met stakeholders ten aanzien van de cao; • Fall back scenario’s.


T

T

Beheersmaatregelen: • Benoeming van kwalitatief goede personen met nieuwe leiderschapskwaliteiten op key posities; • Aandacht voor cultuurverandering in het transitieplan (focus op toegevoegde waarde vaste gasten en versterkt kostenbewustzijn); • Nadere invulling van de kaders van lokaal ondernemerschap en de rol van interne beheersing daarin; • Verhoogde dijkbewaking onder andere door inzet van internal audit en proactieve benadering security; • Verbeterplannen ten behoeve van de risk awareness in casino’s en de monitoring en uitvoering ervan; • O verdrachtsdocumenten van oude naar nieuwe organisatie en de integratie daarvan in het transitieplan.


IT systemen Continuïteit van de IT systemen is inmiddels sterk verbeterd door invoering van regieorganisatie en verbeterde aansturing van medewerkers. Echter, legacy-systemen bemoeilijken toevoegingen van nieuwe functies om de casino’s beter te kunnen ondersteunen. De lifecycle van applicaties is langer dan beoogd, omdat rationalisatie van de applicatieportfolio nog te beperkt heeft plaatsgevonden. Beheersmaatregelen: • P roactief monitoren van Key IT Controls; • Plan voor rationalisatie applicatieportfolio.

Compliance risico’s Overschrijding van weten regelgeving Holland Casino heeft te maken met diverse weten regelgeving en daarmee verbonden toezichthouders. Het niet op alle elementen voldoen aan alle eisen kan negatieve operationele gevolgen hebben. Beheersmaatregelen: • Monitoren van naleving van weten regelgeving door compliance; • Zo veel mogelijk in onderling overleg opereren met toezichthouders.


T

Beheersmaatregelen: • P roactief cashflowmanagement met sterk oog voor de eisen in de convenanten met de banken; • Herstructurering rentederivaten (in 2013).

T

Financiële risico’s Liquiditeitsrisico en renterisico Holland Casino heeft met name te maken met liquiditeits- en renterisico. De operationele kasstromen van Holland Casino zijn ook dit jaar weer afgenomen. De economische omstan digheden hebben grote impact op onze beschikbare vrije cash flow voor het realiseren van de strategische agenda die ingezet wordt om Holland Casino structureel winstgevend te maken.


T

T



JAARREKENING 2013

T

T



BALANS PER 31 DECEMBER 2013 in duizenden euro, vóór resultaatbestemming

ACTIVA 2013 2012 VASTE ACTIVA 1.760 2.064 Immateriële vaste activa1 149.722 181.017 Materiële vaste activa2 1.050 1.050 Financiële vaste activa3 152.532 184.131 VLOTTENDE ACTIVA 656 694 5.884 8.059 41.254 35.109 47.794 43.862

T

Voorraden4 Vorderingen en overlopende activa5 Liquide middelen6

PASSIVA 2013 EIGEN VERMOGEN7

T

200.326 227.993

2012

Wettelijke reserve 1.673 1.932 63.549 63.942 Overige reserve -22.272 -652 Resultaat boekjaar 42.950 65.222 16.946 11.080 VOORZIENINGEN8 LANGLOPENDE SCHULDEN9 52.239 45.844 KORTLOPENDE SCHULDEN 16.999 18.694 Belastingen10 13.605 24.062 Schulden aan kredietinstellingen11 57.587 63.091 Diverse schulden12 88.191 105.847


200.326 227.993


REKENING VAN BATEN EN LASTEN OVER 2013 in duizenden euro

BATEN 2013 2012 208.984 218.240 Opbrengst Tafelspelen Opbrengst Speelautomaten 242.520 265.873 Troncopbrengst/tips14 22.062 24.340 Entreeontvangsten 2.042 2.261 Horecaopbrengst15 23.852 25.555 Overige opbrengsten16 4.089 4.211 503.549 540.480 Baten voor kansspelbelasting Kansspelbelasting17 -130.936 -140.393

Brutobedrijfsresultaat -5.450 7.830 16.822 8.482 Financiële baten en lasten23 Nettobedrijfsresultaat -22.272 -652


T

LASTEN 219.544 237.090 Personeelskosten18 100.340 106.161 Operationele kosten19 40.231 40.148 Afschrijvingen20 - 6.773 Overige waardeveranderingen vaste activa21 17.948 2.085 Bijzondere lasten22 Bedrijfslasten 378.063 392.257

T

Nettobaten 372.613 400.087


KASSTROOMOVERZICHT OVER 2013 in duizenden euro

2013

2012

KASSTROOM UIT OPERATIONELE ACTIVITEITEN Brutobedrijfsresultaat -5.450 7.830 Aanpassingen voor: Afschrijvingen en bijzondere waardevermindering 40.231 43.648 5.866 -5.229 Mutatie voorzieningen -15.291 -7.715 Mutatie werkkapitaal 30.806 30.704

Totaal kasstroom uit investeringsactiviteiten -9.305 -33.695 KASSTROOM UIT FINANCIERINGSACTIVITEITEN 47.500 68.000 Opgenomen bankkrediet Aflossing bankkrediet -51.562 -77.826 Betaalde interest -6.198 -6.014 Ontvangen dividend 354 600 Totaal kasstroom uit financieringsactiviteiten -9.906 -15.240 6.145 -10.401 Mutatie liquide middelen Gelden onderweg Geldvoorraad casino’s Banktegoeden

3.668 2.079 29.750 31.253 7.836 1.777

Liquide middelen per 31 december


41.254 35.109

T

T

Totaal kasstroom uit operationele activiteiten 25.356 38.534 KASSTROOM UIT INVESTERINGSACTIVITEITEN -713 -1.613 Investeringen in immateriële vaste activa Investeringen in materiële vaste activa -8.665 -33.551 Opbrengst desinvesteringen in materiële 746 276 vaste activa Mutatie in ‘nog te betalen investeringen’ -673 1.193


TOELICHTING OP DE BALANS, DE REKENING VAN BATEN EN LASTEN EN HET KASSTROOMOVERZICHT

CONTINUÏTEITSVERONDERSTELLING De jaarrekening 2013 van Holland Casino is door het bestuur opgesteld op basis van de veronderstelling van continuïteit. De financiële positie en resultaten, operationele kasstromen, de beschikbare financieringsruimte en toekomstverwachtingen worden in het verslag van het bestuur toegelicht. Hierin zijn ook de doelstellingen van Holland Casino terug te vinden ten aanzien van onder andere het beleid met betrekking tot financiering, rente risico’s en volatiliteit in de kasstromen. Deze analyse van de continuïteitsveronder stelling is onderhevig aan inschatting bij het opstellen van de jaarrekening en afhankelijk van toekomstige onzekerheden, economische omstandigheden alsmede de effecten van bijvoorbeeld kostenbesparende maatregelen. Op basis van de resultaatontwikkeling over begin 2013 is medio 2013 een nieuwe strategie ontwikkeld. Daarnaast zijn in 2013 investeringen uitgesteld en is gestart met de imple mentatie van een ingrijpend kostenbesparingsprogramma. Gezien het risico om niet te kunnen voldoen aan de financiële convenanten die in de kredietfaciliteit zijn opgenomen, is Holland Casino in september 2013 onder toezicht komen te staan van de afdeling bijzonder beheer van de banken. Gedurende 2013 heeft veelvuldig overleg over de resultaatontwikkelingen met de banken plaatgevonden. Voor het later in 2013 dan aanvankelijk overeengekomen herstructureren van het rentederivatenportfolio werd een waiver verkregen van de banken. Het kostenbesparingsprogramma en een positieve omzetontwikkeling in de laatste maanden van 2013 heeft er toe geleid dat we in 2013 binnen de bandbreedte van de financiële ratio’s bleven. De prognose voor 2014 en navolgende jaren laat zien dat Holland Casino, mede door de implementatie van de nieuwe strategie en het voortzetten van het kostenbesparingsprogramma, kan voldoen aan de vereiste financiële ratio’s.


T

SCHATTINGSWIJZIGING Voor diverse progressive jackpots, waaronder de mega millions jackpot, wordt over 2013 de reservering gevormd vanaf de start-out waarden. Deze schattingswijziging heeft over 2013 een nadelig effect op het resultaat van € 3,0 miljoen (rekeninghoudend met het effect van de kansspelbelasting).

T

ACTIVITEITEN De Nationale Stichting tot Exploitatie van Casinospelen in Nederland (Holland Casino), statutair gevestigd te ’s-Gravenhage in Nederland, exploiteert casinospelen en speel automaten. ALGEMENE GRONDSLAGEN VOOR DE OPSTELLING VAN DE JAARREKENING De jaarrekening is opgesteld volgens de Nederlandse verslaggevingsregels zoals vermeld in de bepalingen van Titel 9 Boek 2 BW. De waardering van activa en passiva en de bepaling van het resultaat vinden plaats op basis van historische kosten. Tenzij bij het desbetreffende balanshoofd anders wordt vermeld, worden de activa en passiva opgenomen tegen nominale waarde. Baten en lasten worden toegerekend aan het jaar waarop ze betrekking hebben. Winsten worden slechts opgenomen voorzover zij op balansdatum zijn gerealiseerd. Verliezen die hun oorsprong vinden voor het einde van het verslagjaar, worden in acht genomen indien zij voor het opmaken van de jaarrekening bekend zijn geworden.


T

T

GEBRUIK VAN SCHATTINGSPOSTEN Bij het opstellen van de jaarrekening is het noodzakelijk dat Holland Casino schattingen maakt en van bepaalde veronderstellingen uitgaat die van invloed kunnen zijn op de waardering van de activa, passiva en de uitkomsten van de rekening van baten en lasten. De werkelijke uitkomsten kunnen afwijken van deze schattingen en veronderstellingen. Belangrijke schattingsposten zijn: • levensduur en waardering van de materiële vaste activa; • waardering van de deelneming; • voorziening reorganisatie; • voorziening personeelsbeloningen. OMREKENING VAN VREEMDE VALUTA De activa en passiva in vreemde valuta worden omgerekend tegen de per balansdatum geldende koersen. Transacties die luiden in een vreemde valuta, worden omgerekend tegen de wisselkoers op het moment van de transactie. De koersverschillen worden in de rekening van baten en lasten verwerkt. Koersverschillen en provisies die het gevolg zijn van wisseltransacties worden verantwoord onder overige opbrengsten.



GRONDSLAGEN VOOR DE WAARDERING VAN ACTIVA EN PASSIVA

Jaarlijks worden de geschatte economische levensduur en restwaarden van de materiële vaste activa getoetst. Zo nodig worden de afschrijvingen aangepast op basis van de resterende levensduur en herziene restwaarden. Een verlenging/verkorting van de geschatte economische levensduur zal vooral plaatsvinden als gevolg van renovatie en verplaatsing van casino’s. Materiële vaste activa in uitvoering worden gewaardeerd tegen vervaardigingsprijs of lagere directe opbrengstwaarde. De vervaardigingsprijs bestaat uit materiaalkosten, directe arbeidskosten, een toerekenbaar deel van de indirecte productiekosten gebaseerd op een normaal niveau van bedrijfsactiviteit en toegerekende interestkosten. De directe opbrengstwaarde is gebaseerd op een verwachte verkoopprijs onder aftrek van nog te maken kosten voor voltooiing en verkoop. De kosten die verband houden met het opleveren van huurpanden in oorspronkelijke staat worden geactiveerd en afgeschreven over de resterende huurperiode. Verbouwingen aan panden waarvan Holland Casino de huurder is, worden geactiveerd. Rente bij bouw activiteiten wordt niet geactiveerd. Kosten voor periodiek groot onderhoud worden ten laste gebracht van het resultaat op het moment dat deze zich voordoen. FINANCIËLE VASTE ACTIVA Deelnemingen waarin geen invloed op het zakelijke en financiële beleid wordt uitgeoefend, worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs en, indien van toepassing, onder aftrek van bijzondere waardevermindering. De vorderingen op en schulden aan deelnemingen alsmede de overige vorderingen en schulden worden opgenomen tegen nominale waarde, onder aftrek van noodzakelijk geachte voorzieningen.


T

T

IMMATERIËLE VASTE ACTIVA Onder immateriële vaste activa zijn ontwikkelingskosten en software opgenomen. Ontwikkelingskosten, waarvan verwacht wordt dat deze dienstbaar zullen zijn aan de toekomstige resultaten, worden geactiveerd. Immateriële vaste activa worden gewaardeerd op het bedrag van bestede kosten, verminderd met cumulatieve afschrijvingen en indien van toepassing met bijzondere waardeverminderingen. Immateriële vaste activa worden in 3 jaar lineair afgeschreven. Conform regelgeving wordt ten bedrage van de geactiveerde ontwikkelingskosten een wettelijke reserve gevormd. MATERIËLE VASTE ACTIVA Materiële vaste activa worden gewaardeerd tegen aanschafwaarde, verminderd met de cumulatieve afschrijvingen en, indien van toepassing, met bijzondere waardeverminderingen. De lineaire afschrijvingen geschieden overeenkomstig de geschatte economische levensduur en zijn berekend op basis van de aanschafwaarde, verminderd met de geschatte restwaarde. Er wordt afgeschreven vanaf het moment van ingebruikneming. Op terreinen wordt niet afgeschreven. De geschatte economische levensduur is in het algemeen voor: Gebouwen 40 jaar Verbouwingen 12 jaar Installaties 5 – 12 jaar Andere vaste bedrijfsmiddelen 2,5 – 8 jaar


Voorziening personeelsbeloningen De nettoverplichting van Holland Casino uit hoofde van lange-termijnpersoneelsbeloningen, met uitzondering van pensioenregelingen, is het bedrag van de toekomstige beloning die werknemers hebben verdiend in ruil voor hun diensten in de verslagperiode en voorgaande perioden. Deze verplichting wordt ingeschat met behulp van de ‘projected unit credit’-methode en wordt verdisconteerd tot de contante waarde. De disconteringsvoet is het rendement per balansdatum van obligaties met een waardering van de kredietwaardigheid van AA, waarvan de looptijd de termijn van de verplichtingen van Holland Casino benadert. Voorziening reorganisatie Deze voorziening heeft betrekking op kosten in verband met de reorganisatie van activiteiten en wordt gevormd indien voor Holland Casino een feitelijke of juridische verplichting is ontstaan en een betrouwbare schatting kan worden gemaakt van de omvang van de verplichting. Deze kosten bestaan uit beëindigingsvergoedingen, nog te betalen salarissen tijdens de opzegtermijn gedurende welke tijd geen werkzaamheden meer worden verricht en overige kosten gerelateerd aan personeel. Voorziening verlieslatende contracten Voor verlieslatende contracten wordt een voorziening gevormd indien het waarschijnlijk is dat de onvermijdelijke kosten van het nakomen van de verplichtingen hoger zijn dan de economische voordelen van die contracten.


T

T

VOORRADEN De voorraden worden gewaardeerd tegen de verkrijgingsprijs of lagere netto-opbrengstwaarde. Deze lagere netto-opbrengstwaarde wordt bepaald door individuele beoordeling van de voorraden. VORDERINGEN EN SCHULDEN De vorderingen worden na eerste opname gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs op basis van de effectieve interestmethode, onder aftrek van de noodzakelijk geachte voorzieningen voor het risico van oninbaarheid. Kortlopende schulden worden na eerste opname gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs op basis van de effectieve interestmethode. LIQUIDE MIDDELEN De liquide middelen zijn opgenomen voor hun nominale waarden. VOORZIENINGEN Voorzieningen worden gevormd voor in rechte afdwingbare of feitelijke verplichtingen die op de balansdatum bestaan waarbij het waarschijnlijk is dat een uitstroom van middelen noodzakelijk is en waarvan de omvang op betrouwbare wijze is te schatten. Indien van toepassing worden voorzieningen opgenomen tegen contante waarde. Voorziening ontmantelingskosten In deze voorziening zijn de verwachte contractuele ontmantelingskosten opgenomen voor het in oorspronkelijke staat brengen van gehuurde gebouwen en terreinen. In verband met de eventuele verhuizing naar het nieuwe pand in Utrecht is een voorziening getroffen voor de verwachte ontmantelingskosten van het huidige pand. De voorziening ontmantelingskosten is opgenomen tegen de contante waarde.


Voorziening AOV-uitkeringen De voorziening AOV-uitkeringen is gevormd voor werknemers die onder de oude verzekering vallen. Deze verzekering keert AOV uit totdat de werknemer 62 jaar wordt. Holland Casino heeft besloten de AOV-uitkering aan deze personen tot 65 jaar uit te keren. LANGLOPENDE SCHULDEN Opgenomen leningen worden na eerste opname verantwoord tegen geamortiseerde kostprijs op basis van de effectieve interestmethode. Direct toerekenbare transactiekosten worden daarbij geactiveerd en gesaldeerd met de opgenomen leningen. De effectieve rentelasten worden toegerekend aan de periode waarop zij betrekking hebben en verantwoord in de rekening van baten en lasten.

MANCOVERPLICHTING De verplichtingen met betrekking tot de niet ingewisselde jetons, chips en tokens worden opgenomen tegen hun nominale waarde, onder aftrek van dat deel van de jetons, chips en tokens waarvan verwacht wordt dat de bezoekers ze niet meer ter omwisseling aanbieden. JACKPOTVERPLICHTING De verplichtingen met betrekking tot de jackpotverplichting worden opgenomen tegen de reële jackpotstanden.


T

Financiële derivaten waarbij de onderliggende waarde niet beursgenoteerd is, worden initieel tegen kostprijs opgenomen. Vervolgwaardering vindt plaats tegen kostprijs of lagere marktwaarde, tenzij kostprijshedge-accounting wordt toegepast. Holland Casino past kostprijshedge-accounting toe: het effectieve deel van financiële derivaten die zijn toegewezen voor kostprijshedge-accounting, wordt tegen kostprijs gewaardeerd en het ineffectieve deel wordt tegen reële waarde gewaardeerd voor zover sprake is van een overhedge en een verlies. De waardeveranderingen van de reële waarde van het ineffectieve deel worden direct in de rekening van baten en lasten verwerkt.

T

FINANCIËLE INSTRUMENTEN Onder financiële instrumenten worden zowel primaire financiële instrumenten, zoals vorderingen en schulden, als financiële derivaten verstaan. Ter afdekking van kasstroom risico’s worden interest rate swaps (financiële derivaten) gebruikt. Het kasstroomrisico is het risico dat de toekomstige kasstromen verbonden aan een financieel instrument zullen fluctueren in omvang als gevolg van veranderingen in de marktrente. Het kasstroom risicobeleid is gericht op het minimaliseren van het risico dat toekomstige kasstromen uit hoofde van rentebetalingen op de externe financiering in omvang zullen fluctueren.


GRONDSLAGEN VOOR RESULTAATBEPALING REKENING VAN BATEN EN LASTEN Het nettobedrijfsresultaat is het verschil tussen de nettobaten en de lasten. OPBRENGST TAFELSPELEN De opbrengst Tafelspelen is het verschil tussen de ontvangen inzetten en de uitkeringen. OPBRENGST SPEELAUTOMATEN De opbrengst Speelautomaten is het verschil tussen de inworpen in, en de uitbetalingen van de Speelautomaten, gecorrigeerd voor nog uit te betalen progressive jackpots. TRONCOPBRENGSTEN EN TIPS Het betreft hier de bij de Tafelspelen en Speelautomaten ontvangen troncopbrengst, alsmede fooien ontvangen door horeca- en overig personeel.

BELASTING TOEGEVOEGDE WAARDE (OMZETBELASTING) / KANSSPELBELASTING Voor kansspelen in de zin van de Wet op de Kansspelbelasting is Holland Casino vrijgesteld van omzetbelasting. Hierover wordt kansspelbelasting geheven. De horecaactiviteiten van Holland Casino zijn betrokken in de heffing van omzetbelasting. De aftrek van voorbelasting voor de gemeenschappelijke baten en lasten is daarom nog maar in beperkte mate mogelijk. De investeringen en kosten, voor zover de aftrek van voorbelasting geheel of gedeeltelijk is uitgesloten, worden daarom inclusief omzetbelasting geactiveerd dan wel in de rekening van baten en lasten opgenomen. VENNOOTSCHAPSBELASTING Holland Casino is vanaf de oprichtingsdatum niet onderworpen aan vennootschaps belasting.

GRONDSLAGEN VOOR DE OPSTELLING VAN HET KASSTROOMOVERZICHT Het kasstroomoverzicht wordt opgesteld op basis van de indirecte methode.


T

DIVIDEND Onder de dividendenrden ontvangen dividenden van deelnemingen, die niet op netto vermogenswaarde worden gewaardeerd, opgenomen. RESULTAAT Baten worden in het algemeen verantwoord in het jaar waarin ze zijn ontvangen; lasten worden toegerekend aan de jaren waarop ze betrekking hebben.

T

HORECA- EN OVERIGE OPBRENGSTEN Horeca-opbrengsten worden verantwoord op het moment dat het bedrag van de opbrengsten op betrouwbare wijze kan worden bepaald en de inning van de vergoeding is ontvangen of waarschijnlijk is.


TOELICHTING OP DE BALANS in duizenden euro, tenzij anders aangegeven

VASTE ACTIVA 1. IMMATERIËLE VASTE ACTIVA

AANSCHAF- CUMULATIEVE BOEKWAARDE WAARDE AFSCHRIJVING

STAND PER 31 DECEMBER 2012 8.903 Ontwikkelingskosten Software 2.135

-6.971 1.932 -2.003 132

Totaal

-8.974 2.064

11.038

MUTATIES Ontwikkelingskosten Software

INVESTERINGEN DESINVESTERINGEN AFSCHRIJVINGEN DESINVESTERINGEN

-725 -45

67 -259 - -45

Totaal 713 -314

-770

67 -304

T

-314 -

AANSCHAF- CUMULATIEVE BOEKWAARDE WAARDE AFSCHRIJVING

STAND PER 31 DECEMBER 2013 9.302 Ontwikkelingskosten Software 2.135

-7.629 1.673 -2.048 87

Totaal

-9.677 1.760

11.437

Onder de aanschafwaarde per 31 december 2013 is een bedrag van € 8,6 miljoen aan volledig afgeschreven activa opgenomen.


T

713 -

MUTATIE


2. MATERIËLE VASTE ACTIVA AANSCHAF-

CUMULATIEVE BOEKWAARDE

WAARDE AFSCHRIJVING

STAND PER 31 DECEMBER 2012 101.109 Terreinen en gebouwen Verbouwingen 76.253 Installaties 114.471 Overige vaste bedrijfsmiddelen 230.048 Activa in uitvoering 3.925

-59.246 -53.234 -74.679 -157.630 -

41.863 23.019 39.792 72.418 3.925

Totaal 525.806 -344.789 181.017 AFSCHRIJVINGEN DESINVESTERINGEN BOEKWAARDE /ACTIVA NIET LANGER IN GEBRUIK LANGER IN GEBRUIK

INVESTERINGEN DESINVESTERINGEN

/ACTIVA NIET

-3.542 -5.169 -8.102 -22.973 -

- -3.542 432 -4.731 520 -6.785 13.166 -14.374 - -1.863

Totaal 8.665 -14.292 -39.786 14.118 -31.295 AANSCHAF- CUMULATIEVE BOEKWAARDE WAARDE AFSCHRIJVING

STAND PER 31 DECEMBER 2013 101.109 Terreinen en gebouwen Verbouwingen 76.259 Installaties 115.268 Overige vaste bedrijfsmiddelen 225.481 Activa in uitvoering 2.062

-62.788 -57.971 -82.261 -167.437 -

38.321 18.288 33.007 58.044 2.062

Totaal 520.179 -370.457 149.722 Onder ‘activa in uitvoering’ zijn uitgaven in investerings- en verbouwingsactiviteiten opgenomen. Overige verplichtingen zijn verantwoord onder ‘niet in de balans opgenomen verplichtingen’. Onder de aanschafwaarde per 31 december 2013 is een bedrag van € 169,7 miljoen aan volledig afgeschreven activa opgenomen. Subsidies op investeringsprojecten worden in mindering gebracht op de desbetreffende vaste activa.


T

- -459 -541 -13.216 -76

T

MUTATIES - Terreinen en gebouwen Verbouwingen 465 Installaties 1.338 Overige vaste bedrijfsmiddelen 8.649 Activa in uitvoering -1.787


3. FINANCIËLE VASTE ACTIVA In 2002 is een 40% aandelenbelang verworven in Gaming Support B.V., statutair gevestigd te Rotterdam. De historische kostprijs is € 4,6 miljoen. In 2012 is de deelneming afgewaardeerd met € 3,5 miljoen, als gevolg van lagere verwachte kasstromen voor de toekomst door de gewijzigde marktomstandigheden en een wijziging in de gewogen gemiddelde vermogensvoet voor de contante waardebepaling. Boekwaarde per 31 december 2012 1.050 Mutatie waardering Boekwaarde per 31 december 2013 1.050 De totale activa van Gaming Support B.V. bedragen € 7,6 miljoen, het Eigen Vermogen € 2,7 miljoen, de totale schulden € 4,6 miljoen, het behaalde resultaat na belasting in 2013 is € 0,6 miljoen en de omzet voor 2013 is € 11,0 miljoen. De omzet van transacties met Holland Casino is € 8,7 miljoen inclusief BTW (2012: € 11,0 miljoen) tegen normale leveringsvoorwaarden.

VLOTTENDE ACTIVA

4. VOORRADEN 2013 2012 Voorraden

T

T

Holland Casino heeft, ondanks het 40% aandelenbelang, geen invloed van betekenis op het zakelijke en financiële beleid van de deelneming.

656 694

656 694

De voorraden betreffen verbruiksartikelen en grondstoffen ten behoeve van de horeca-activiteiten, artikelen voor prijzen in natura bij de speelautomaten en andere voorraden zoals brochures. 5. VORDERINGEN EN OVERLOPENDE ACTIVA 2013 2012 Debiteuren 920 858 Te ontvangen van creditcardmaatschappijen 794 787 Belastingen 975 778 Diverse vorderingen 660 977 Vooruitbetaalde kosten 2.535 4.659

5.884 8.059



6. LIQUIDE MIDDELEN 2013 2012 3.668 2.079 Gelden onderweg Geldvoorraad casino’s 29.750 31.253 Banktegoeden 7.836 1.777

41.254 35.109

Ten behoeve van de voortgang van het spel wordt de benodigde geldvoorraad in de casino’s aangehouden. De ‘gelden onderweg’ zijn gelden die nog bijgeschreven moeten worden op de bankrekening. De liquide middelen staan tot een bedrag van € 3,0 miljoen niet ter vrije beschikking. Dit bedrag is op een derdengeldenrekeing geplaatst in het kader van de vermeende spoedige afwikkeling van een geschil met een crediteur.

STICHTINGS- WETTELIJKE KAPITAAL RESERVE

OVERIGE RESULTAAT RESERVE BOEKJAAR

TOTAAL

- 793 61.295 3.786 65.874 Stand per 31 december 2011 Resultaat boekjaar - - - -652 -652 Mutatie wettelijke reserve - 1.139 -1.139 - - - 3.786 -3.786 Nettobedrijfsresultaat 2011 Stand per 31 december 2012

-

1.932

63.942

Stand per 31 december 2012 Nettobedrijfsresultaat 2012 Mutatie wettelijke reserve Resultaat boekjaar

-

1.932 - -259 -

63.942 -652 259 -

-652

65.222

-652 652 - -22.272

65.222 -22.272

T

7. EIGEN VERMOGEN

T

EIGEN VERMOGEN

Stand per 31 december 2013 - 1.673 63.549 -22.272 42.950 Het Eigen Vermogen van Holland Casino bestaat uit stichtingskapitaal en een winstreservering. Het stichtings kapitaal betreft het bij de oprichting op 22 januari 1974 gestorte kapitaal van honderd gulden (€ 45). Conform artikel 17 van de Beschikking casinospelen 1996 alsmede artikel 14 van de Statuten van Holland Casino is uit de netto-opbrengst van de gezamenlijke speelcasino’s een reservering betreffende het Eigen Vermogen gevormd, welke is geclassificeerd als ‘overige reserve’. In 2012 heeft het ministerie van Financiën toegezegd dat Holland Casino over de boekjaren 2011, 2012 en 2013 is vrijgesteld van winstafdracht. Het nettobedrijfsresultaat van 2011, 2012 en 2013 is aan het Eigen Vermogen toegevoegd.”



VOORZIENINGEN

8. VOORZIENINGEN

ONTMANTELINGS- PERSONEELS- REORGANISATIE VOORZIENING OVERIGE KOSTEN BELONINGEN AOV VOOR UITKERINGEN ZIENINGEN

Stand per 31 december 2012 Dotatie/vrijval Onttrekkingen

2.345 5.402 3.333 37 -76 17.948 - -935 -12.114

- 739 -

TOTAAL

- 11.080 267 18.915 - -13.049

Stand per 31 december 2013 2.382 4.391 9.167 739 267 16.946

T

T

De voorziening ontmantelingkosten is ten behoeve van het huidige pand van Holland Casino Utrecht. De mutatie heeft betrekking op de oprenting van de contant gemaakte verplichting. De voorziening personeelsbeloningen is gevormd voor toekomstige jubileumuitkeringen. De dotatie in de voorziening is uit te splitsen in een deel als gevolg van de verhoging van de disconteringsvoet van 2,5% in 2012 naar 2,7% in 2013 en een deel als gevolg van de ‘reguliere’ dotatie. De onttrekkingen hebben betrekking op de daadwerkelijk betaalde jubileumuitkeringen in 2013. Vanaf 2008 is er een voorziening gecreëerd voor de te verwachten kosten voortvloeiend uit de ingezette reorganisatie (2008: € 29,0 miljoen, 2009: € 14,1 miljoen, 2010: € 20,1 miljoen, 2011: € 7,7 miljoen, 2012: € 2,1 miljoen). In 2013 is € 17,9 miljoen gedoteerd aan deze voorziening. In 2013 is in totaal € 12,1 miljoen betaald ten laste van deze voorziening. Naar verwachting wordt het resterende deel van de voorziening afgewikkeld in 2014. De voorziening AOV-uitkeringen is gevormd voor werknemers die onder de oude verzekering vallen. Deze verzekering keert AOV uit totdat de werknemer 62 jaar wordt. Holland Casino heeft besloten de AOV-uitkering aan deze personen tot 65 jaar uit te keren. De voorziening reorganisatie heeft een kortlopend karakter, de overige voorzieningen zijn langlopend. LANGLOPENDE SCHULDEN 9. LANGLOPENDE SCHULDEN 2013 2012 42.500 47.500 Bankschuld Nog niet geamortiseerde fees -998 -1.656 Rentederivaten 10.737 -

52.239 45.844

Bankschuld De bankschuld betreft de term loan welke per 30-10-2017 vervalt. De aflossingsverplichtingen binnen 12 maanden na afloop van het boekjaar zijn opgenomen onder de kortlopende schulden. De behaalde financiële convenanten 2013 worden in detail toegelicht op pagina 16 van het verslag van het bestuur. De ‘interest na hedging’ bedraagt 7,73% (2012: 4,1% - 4,8%). De kredietfaciliteit ultimo 2013 bedraagt € 127,5 miljoen (ultimo 2012: € 130,0 miljoen). De beschikbare kredietruimte ultimo 2013 bedraagt € 75,8 miljoen (ultimo 2012: € 54,8 miljoen).



Er zijn een aantal zekerheden verschaft, te weten: • eerste hypotheek casino Breda; • eerste hypotheek casino Enschede; • eerste hypotheek casino Scheveningen; • eerste hypotheek casino Valkenburg; • eerpanding huidige en toekomstige speelautomaten, inclusief daarin aanwezige kasgelden; • verpanding alle bankrekeningen van Holland Casino.

VAN

TOT

1. DB 2. ING 3. ING

29-10-13 29-10-13 29-10-13

30-10-17 30-10-17 30-10-17

NOTIONEEL BEDRAG

€ 26.416.996 € 49.060.135 € 49.060.135

VARIABELE VASTE REËLE WAARDE RENTE RENTE ULTIMO 2013

3 maands Euribor n.v.t. 3 maands Euribor

7,730% 7,140% 0,590%

REËLE WAARDE ULTIMO 2012

-€ 5.295.406 -€ 9.950.174 € 112.338

T

TEGENPARTIJ

T

MUTATIE WAARDERING Amortisatie fees lange termijn In 2005 is een lening met een hypothecaire zekerheid van € 10,9 miljoen (à 7,3%) vervroegd afgelost. In 2012 zijn kosten gemaakt in verband met een nieuwe kredietfaciliteit. Kosten verband houdende met financieringen, voor zover geen reguliere rente, worden in aftrek gebracht op de verplichtingen van de uitstaande leningen en geamor tiseerd over de resterende looptijd op basis van de effectieve interestmethode (langlopend deel € 1,0 miljoen). Rentederivaten Eind 2013 is het rentederivatenportfolio geherstructureerd, waarbij de ultimo 2012 reeds bestaande rentederivaten contracten zijn beëindigd en vervangen door nieuwe rentederivatencontracten. De herstructurering heeft geleid tot de vrijval van het ineffectieve deel van de beëindigde rentederivaten (ultimo 2012 € 5,5 miljoen) en de opboeking van de inceptiewaarde van € 16,1 miljoen van twee nieuwe rentederivatencontracten met DB en ING.

n.v.t. n.v.t. n.v.t.

Ad 1 Het DB contract is een derivaat dat in een kostprijshedge is ondergebracht. De inceptiewaarde van dit contract ad € 5,6 miljoen is geactiveerd en wordt geamortiseerd over de looptijd van het contract. Ad 2 Het ING contract kwalificeert als een schuld en wordt derhalve na eerste opname van de inceptiewaarde ad € 10,5 miljoen tegen geamortiseerde kostprijs op basis van de effectieve interestmethode verantwoord. Ad 3 Op het derde nieuw afgesloten rentederivatencontract wordt kostprijshedge accounting toegepast. Dit rentederivatencontract had een inceptiewaarde van € 0. Voor verdere toelichting met betrekking tot dit contract wordt verwezen naar noot 13.

Ultimo 2013 bedraagt de boekwaarde van de twee nieuwe rentederivatencontracten € 15,8 miljoen. Het kortlopende deel van de rentederivaten is onder de kortlopende schulden opgenomen. KORTLOPENDE SCHULDEN 10. BELASTINGEN 2013 2012 Kansspelbelasting 11.724 12.470 Omzetbelasting 21 5.254 6.224 Loonheffing 16.999 18.694



11. SCHULDEN AAN KREDIETINSTELLINGEN 2013 2012 Rentederivaten 5.090 Schulden aan kredietinstellingen 8.515 24.062 13.605 24.062

Het saldo schulden aan kredietinstellingen van 2013 betreft het rekening-courantkrediet ad € 3,9 miljoen, het kort lopende deel van de term loan ad € 5,0 miljoen en het kortlopende deel van de amortisatie van de fees in verband met de nieuwe kredietfaciliteit ad - € 0,4 miljoen (zie noot 9). Het rentepercentage over deze leningen na hedging bedroeg 7,73%.

T

T

12. DIVERSE SCHULDEN 2013 2012 10.519 15.161 Crediteuren Schulden aan Gaming Support 393 475 Vakantiedagen, vakantietoeslag en salarissen 11.792 13.547 Schuld aan Pensioenfonds 6.215 6.975 Jackpots 9.061 4.875 Mancoverplichting 2.229 1.934 Nog te betalen investeringen 1.735 2.408 Nog te betalen facturen 8.140 6.025 Overige schulden 7.503 6.191 Verplichting rentederivaten - 5.500 57.587 63.091

De verplichting rentederivaten ultimo 2012 bestaande uit de waarde van het ineffectieve deel van de in kostprijshedgerelaties ondergebrachte interest rate swaps. Als gevolg van de herstructurering van het rentederi vatenportfolio in 2013, bestaat deze post ultimo 2013 niet meer. Voor verdere toelichting wordt verwezen naar noot 9.

13. NIET IN DE BALANS OPGENOMEN VERPLICHTINGEN Huur Het totaalbedrag van met derden aangegane huurverplichtingen (op basis van huidige prijsniveau) van onroerende zaken bedraagt in totaal € 56,5 miljoen (2012: € 56,9 miljoen). Hiervan vervalt binnen één jaar € 13,8 miljoen, tussen één en vijf jaar € 32,8 miljoen en na vijf jaar € 9,9 miljoen. De vervaldata van deze overeenkomsten lopen tot uiterlijk 31 december 2021.



Lease Holland Casino maakt gebruik van leaseauto’s waarvoor operationele leaseverplichtingen worden aangegaan voor een periode van maximaal vijf jaar. De resterende verplichting van deze leaseauto’s bedraagt € 1,3 miljoen (2012: € 2,0 miljoen), waarvan € 0,7 miljoen binnen één jaar vervalt. Daarnaast maakt Holland Casino gebruik van digitale beeldopslag waarvoor operationele leaseverplichtingen worden aangegaan voor een periode van maximaal vijf jaar. De resterende verplichting van deze digitale beeld opslag bedraagt € 0,3 miljoen, waarvan € 0,3 miljoen binnen één jaar vervalt. Ten slotte heeft Holland Casino in 2011 een overeenkomst afgesloten inzake de levering en het onderhoud van multifunctionele afdrukapparatuur en software. Hiervoor is een leaseverplichting aangegaan voor een periode van vijf jaar. De resterende verplichting van deze multifunctionele afdrukapparatuur en software bedraagt € 0,2 miljoen, waarvan € 0,1 miljoen binnen één jaar vervalt. Inkoopverplichtingen Holland Casino heeft diverse lopende inkoopverplichtingen uit hoofde van de reguliere bedrijfsuitoefening.

Juridische geschillen Holland Casino heeft per balansdatum diverse juridische geschillen lopen in de arbeidsrechtelijke sfeer, waarvan de uitkomst onzeker is en de mogelijke schade niet betrouwbaar is in te schatten. Sociaal plan Het sociaal plan 2013 voorziet, mits voldaan aan de gestelde voorwaarden in het sociaal plan 2013, in een nabetaling. De correctiefactor van 0,7 wordt gecorrigeerd naar 1,0. Financiële instrumenten Rentederivaten zijn aangegaan ter verkrijging van een gewenst risicoprofiel in vaste en variabele renteposities. In 2013 zijn de bestaande rentederivaten geherstructureerd waarbij de bestaande contracten zijn beëindigd en er 3 nieuwe swapcontracten zijn afgesloten om een betere aansluiting te hebben met de verwachte kredietbehoefte in de komende jaren. Voor verdere toelichting op de herstructurering en financiële impact daarvan wordt verwezen naar noot 9. Holland Casino heeft de volgende rentederivaten afgesloten om het variabel rentende karakter van de financiering te fixeren:


T

Investeringen Voor investeringsprojecten zijn per balansdatum verplichtingen aangegaan voor circa € 3,5 miljoen (2012: € 3,0 miljoen).

T

Bankgarantie Totaal is er voor € 5,0 miljoen (2012: € 5,0 miljoen) aan bankgaranties afgegeven (waaronder € 5,0 miljoen op voorschrift van De Nederlandsche Bank).


Beëindigde rentederivaten TEGENPARTIJ

VAN

TOT

NOTIONEEL

VARIABELE VASTE REËLE WAARDE ULTIMO 2013

REËLE WAARDE ULTIMO 2012

n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t.

-€ 1.106.911 -€ 3.029.000 -€ 9.443.419 -€ 7.138.062

BEDRAG RENTE RENTE 24-03-06 29-10-13 € 10.000.000 3 maands Euribor 4,140% ING 02-07-07 29-10-13 € 15.000.000 3 maands Euribor 4,720% ING 01-12-07 29-10-13 € 45.000.000 3 maands Euribor 4,760% ING 01-07-08 29-10-13 € 30.000.000 3 maands Euribor 4,818% DB

-€ 20.717.392

Op de beëindigde rentederivaten werd kostprijshedge accounting toegepast. Deze hedgerelaties zijn beëindigd als gevolg van de herstructurering van het rentederivatenportfolio in 2013 zoals toegelicht in noot 9.


T

T

Bestaande rentederivaten Het nieuwe rentederivaat afgesloten met ING als tegenpartij met een inceptiewaarde van € 0 op 29 oktober 2013 had ultimo 2013 een reële waarde van € 112.338. Dit hedge instrument dekt het kasstroomrisico van de variabele interest op de rentedragende schulden. Voor de looptijd, notioneel bedrag en overige karakteristieken van dit contract wordt verwezen naar noot 9 (Ad 3). De overige twee nieuwe contracten met respectievelijk ING en DB als tegenpartij zijn volledig in de balans verwerkt onder de lang en kortlopende schulden voor de inceptiewaarde per 29 oktober 2013 zoals toegelicht in noot 9 (Ad 1 en Ad 2).


TOELICHTING OP DE REKENING VAN BATEN EN LASTEN in duizenden euro, tenzij anders aangegeven

BATEN

2013 2012 14. TRONCOPBRENGST/TIPS 20.781 22.863 Troncopbrengst Tips 1.281 1.477

31.586 32.638 935 1.055 -8.669 -8.138

23.852 25.555 In 2013 zijn de horecaopbrengsten in het kader van de uitbestede horeca gereclassificeerd van de operationele kosten naar de horecaopbrengst. De vergelijkende cijfers van 2012 zijn hierop aangepast. 16. OVERIGE OPBRENGSTEN

2013

2012

3.416 3.455 Parkeergelden Koersresultaten 369 363 Overige 304 393

4.089 4.211 17. KANSSPELBELASTING 2013 2012 130.936 140.393 Kansspelbelasting 130.936 140.393

De opbrengst Tafelspelen en Speelautomaten is onderhevig aan kansspelbelasting. Het tarief bedraagt 29% van de opbrengst.


T

Horeca (bruto) Uitbestede horeca Verstrekkingen aan gasten (tegen verkoopprijs)

T

22.062 24.340 De ontvangen tronc en fooiengelden worden gestort op de bankrekening van Stichting Beheer Fooiengelden Holland Casino. Na afloop van een kalendermaand wordt het saldo, ten behoeve van de uitkering krachtens de fooienregeling zoals opgenomen in de cao, overgemaakt naar de bankrekening van Holland Casino. 15 HORECAOPBRENGST 2013 2012


LASTEN 18. PERSONEELSKOSTEN

2013

2012

168.493 181.427 Salarissen Verloning WAO/WIA 356 111 Sociale lasten 23.099 26.150 Pensioenlasten 18.828 20.027 Indirecte personeelskosten 8.794 9.200 Kosten jubileumuitkeringen -26 175

219.544 237.090

3.650 4.119


T

Sociale lasten Hieronder is opgenomen het werkgeversaandeel sociale lasten voor € 12,3 miljoen (2012: € 15,6 miljoen). Verder vallen hieronder de kosten voor de zorgwet voor € 10,8 miljoen (2012: € 10,6 miljoen). Pensioenlasten Dit betreft de werkgeverspremie welke in het boekjaar verschuldigd is. Personeelsbezetting Ultimo 2013 waren er gemiddeld 3.650 medewerkers (2012: 4.119 medewerkers) in dienst van Holland Casino (exclusief stand-by medewerkers en stagiaires). De verdeling over de afdelingen was als volgt: 2013 2012 Personeelsbezetting per afdeling 1.512 1.735 Tafelspelen Speelautomaten 241 268 Horeca 454 538 Overige 1.443 1.578

T

Salarissen Onder de salarissen is een bedrag van € 63 duizend opgenomen in verband met de crisisheffing.


BEZOLDIGING BESTUURDERS EN COMMISSARISSEN HOLLAND CASINO 2013 2012 Bestuurders 176,2 W.J.M. van den Dijssel (vanaf 1 juni 2013) vast salaris

176,2 - D.F. Flink (tot 1 juni 2013)** vast salaris 281,3 281,3 beëindigingsvergoeding 281,3 - 54,9 variabel salaris * pensioenlasten 45,6 45,6

608,2 381,8 200,0 33,3 Drs. A.M.J.H. de Kleijn (vanaf 1 november 2012) vast salaris - variabel salaris * 31,7 5,3 pensioenlasten 231,7

38,6

- - -

221,0 59,7 35,4

188,1 188,1 - 32,4 29,7 29,8

217,8 250,3

Commissarissen Drs. A. Schouwenaar commissarisvergoeding F.I.M. Houterman commissarisvergoeding Mevr. drs. A.E.J.M. Schaapveld commissarisvergoeding commissievergoeding Mr. W.F.C. Stevens commissarisvergoeding Mevr. drs. M.M. van Zuijlen commissarisvergoeding commissievergoeding Afgetreden W.J.M. van den Dijssel (tot 1 juni 2013)** commissarisvergoeding commissievergoeding

28,5 20,5 20,5 2,1 20,5 20,5 1,5

28,5 20,5 20,5 2,1 20,5 20,5 1,5

8,5 20,5 0,5 1,5 123,1 136,1

De commissarisvergoeding is inclusief onkostenvergoeding. Onder de salarissen in noot 18 is een bedrag van € 40 duizend opgenomen in verband met de crisisheffing toewijsbaar aan de salariskosten van het bestuur. * Variabele salarissen zijn gebaseerd op het voorgaande boekjaar. ** Dick Flink trad op 1 juni 2013 terug als CEO. Bij zijn vertrek is rekening gehouden met de contractueel vastgelegde opzegtermijn en ontslag vergoeding, e.e.a. conform de Nederlandse Corporate Governance Code. Willem-Jan van den Dijssel heeft met ingang van diezelfde datum de opdracht verkregen om alle taken en verantwoordelijkheden van de bestuursvoorzitter waar te nemen. Willem-Jan van den Dijssel heeft daartoe met onmiddellijke ingang zijn commissariaat bij Holland Casino beëindigd. 60 JAARVERSLAG FINANCIEEL & MAATSCHAPPELIJK 2013

T

- 316,1

N.M.A.M. Leise vast salaris variabel salaris * pensioenlasten

T

Drs. W.G. Kooijman (tot 1 december 2012) vast salaris variabel salaris * pensioenlasten


19. OPERATIONELE KOSTEN

2013

2012

44.754 49.007 Bedrijfskosten Huisvestingskosten 30.212 29.817 Marketingkosten 14.254 19.136 Automatiseringskosten 9.866 11.112 Overige 1.254 -2.911

Afschrijvingen materiële vaste activa Boekwaarde desinvesteringen materiële vaste activa Opbrengst verkopen materiële vaste activa Afschrijvingen immateriële vaste activa Boekwaarde desinvesteringen immateriële vaste activa

39.786 39.296 174 766 -746 -276 770 362 247 -

40.231 40.148 21 OVERIGE WAARDEVERANDERINGEN VASTE ACTIVA 2013 2012 Bijzondere waardevermindering financiële vaste activa Afboeking Play Your Game Breda

- -

3.500 3.273

- 6.773 22. BIJZONDERE LASTEN 2013 2012 Kosten voor reorganisatie

17.948 2.085

17.948 2.085


T

T

100.340 106.161 In de bedrijfskosten is het honorarium van Deloitte Accountants B.V. begrepen voor een bedrag van € 284 duizend (2012: € 250 duizend), waarvan € 271 duizend voor de controle van de jaarrekening (2012: € 239 duizend) en € 13 duizend voor andere controlegerelateerde opdrachten (2012: € 11 duizend). Het honorarium voor andere niet-controleopdrachten van Deloitte is in 2013 € 116K (2012: € 17K). In de bedrijfskosten is een bedrag van € 1,7 miljoen verantwoord ten aanzien van gemaakte leasekosten (2012: € 1,6 miljoen). In 2013 zijn de horecaopbrengsten in het kader van de uitbestede horeca gereclassificeerd van de operationele kosten naar de horecaopbrengst. De vergelijkende cijfers van 2012 zijn hierop aangepast. 20. AFSCHRIJVINGEN 2013 2012


23. FINANCIËLE BATEN EN LASTEN

2013

2012

6.200 5.653 Interestlasten Mutatie verplichting rentederivaten 10.600 3.000 Dotatie jubileumvoorziening -67 750 Amortisatie financial fees 408 68 Oprenting/Discontering voorziening ontmantelingskosten 37 -265 Interestbaten -2 -124 Ontvangen dividend -354 -600

Per saldo last 16.822 8.482

T

T



ONDERTEKENING

T

T

DE RAAD VAN COMMISSARISSEN A. Schouwenaar, voorzitter A.E.J.M. Schaapveld W.F.C. Stevens M.M. van Zuijlen HET BESTUUR W.J.M. van den Dijssel, bestuursvoorzitter a.i. A.M.J.H. de Kleijn, chief financial officer N.M.A.M. Leise, chief operating officer Hoofddorp, 11 maart 2014



T

T



OVERIGE GEGEVENS

T

T



BEPALING INZAKE RESULTAATSBESTEMMING

In 2005 is na afstemming met de minister van Financiën bepaald, dat de activering van immateriële activa, leidend tot toevoeging aan de wettelijke reserve, in mindering wordt gebracht op de winstafdracht die plaatsvindt over het vierde kwartaal van het boekjaar. In 2012 heeft het ministerie van Financiën toegezegd dat Holland Casino over de boekjaren 2011, 2012 en 2013 is vrijgesteld van winstafdracht. De omvang van de reservering betreffende het eigen vermogen is bepaald op € 45,4 miljoen. Door de in 2005 t/m 2010 toegevoegde wettelijke reserve, de vrijval van de pensioenvoorziening in 2010, het verlies in 2010 en de toevoeging van de resultaten 2011 en 2013 is het eigen vermogen verlaagd met € 2,4 miljoen. ARTIKEL 17 STATUTEN 17.1 De netto-opbrengst van alle krachtens deze vergunning georganiseerde activiteiten, zijnde het verschil tussen de bruto-opbrengst en de som van de voor prijzen bestemde bedragen en de exploitatiekosten, wordt, nadat ten laste daarvan nog een eventuele door de minister van Financiën goed te keuren reservering ten behoeve van het eigen vermogen is gebracht en voor zover de liquiditeit zulks toelaat, afgedragen aan de Staat. 17.2 De stichting zendt binnen één maand na het einde van elk kwartaal aan de minister van Financiën en aan het college een verslag betreffende het financiële verloop, alsmede andere door de minister noodzakelijk geachte gegevens. 17.3 De stichting verstrekt desgevraagd aan de minister alle gevraagde inlichtingen, desgewenst voorzien van een controleverklaring. Gebeurtenissen na balansdatum Er hebben zich geen gebeurtenissen na balansdatum voorgedaan die verdere toelichting behoeven.


T

Een regeling in verband met verliezen is niet opgenomen in deze statuten. In geval van verliezen worden deze in mindering op het eigen vermogen gebracht. Een eventueel negatief eigen vermogen wordt jaarlijks verminderd met het positieve nettobedrijfsresultaat over het boekjaar.

T

Ten aanzien van de winstbestemming zijn de artikelen 14 van de Statuten en 17 van de Beschikking casinospelen. ARTIKEL 14 STATUTEN 14.1 Uit de netto-opbrengst van de gezamenlijke speelcasino’s kan ten behoeve van de continuïteit van de exploitatie een reservering ter vorming van een eigen vermogen worden gevormd. De omvang van het eigen vermogen wordt aan de hand van een voorstel van de raad van commissarissen door de minister van Financiën vastgesteld. 14.2 De aan de Staat der Nederlanden toekomende netto-opbrengst van de gezamenlijke speelcasino’s, waarin de resultaten van de onderscheidende speelcasino’s zijn gecompenseerd, wordt, voor zover de liquiditeit dit toelaat, binnen zes weken na het einde van elk kalenderkwartaal afgedragen. De hoogte van de afdracht wordt, met inachtneming van de conform het bepaalde in lid 1 vastgestelde omvang van het eigen vermogen van de stichting, aan de hand van een voorstel van de raad van commissarissen, door de minister van Financiën vastgesteld. De aan het einde van het boekjaar nog niet afgedragen netto-opbrengst over dat boekjaar wordt uiterlijk binnen één maand na de vaststelling van de jaarrekening afgedragen, met inachtneming van de conform het bepaalde in lid 1 vastgestelde omvang van het eigen vermogen. 14.3 Het bestuur zendt binnen één maand na het einde van elk kwartaal aan de minister van Financiën een verslag betreffende het financiële verloop, alsmede andere door hem noodzakelijk geachte gegevens, over dat kwartaal.


CONTROLEVERKLARING CONTROLEVERKLARING VAN DE ONAFHANKELIJKE ACCOUNTANT Aan: het Bestuur en de Raad van Commisarissen van de Nationale Stichting tot Exploitatie van Casinospelen in Nederland.

Verklaring betreffende de jaarrekening

Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controleinformatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De geselecteerde werkzaamheden zijn afhankelijk van de door de accountant toegepaste oordeelsvorming, met inbegrip van het inschatten van de risico’s dat de jaarrekening een afwijking van materieel belang bevat als gevolg van fraude of fouten. Bij het maken van deze risico-inschattingen neemt de accountant de interne beheersing in aanmerking die relevant is voor het opmaken van de jaarrekening en voor het getrouwe beeld daarvan, gericht op het opzetten van controlewerkzaamheden die passend zijn in de omstandigheden. Deze risico-inschattingen hebben echter niet tot doel een oordeel tot uitdrukking te brengen over de effectiviteit van de interne beheersing van Holland Casino. Een controle omvat tevens het evalueren van de geschiktheid van de gebruikte grondslagen voor financiële verslaggeving en van de redelijkheid van de door het bestuur van Holland Casino gemaakte schattingen, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is om een onderbouwing voor ons oordeel te bieden. OORDEEL BETREFFENDE DE JAARREKENING Naar ons oordeel geeft de jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en samenstelling van het vermogen van Holland Casino per 31 december 2013 en van het resultaat over 2013 in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW. 67 JAARVERSLAG FINANCIEEL & MAATSCHAPPELIJK 2013

T

T

Wij hebben de in dit verslag opgenomen jaarrekening 2013 van de Nationale Stichting tot Exploitatie van Casinospelen in Nederland (“Holland Casino”), te ’s-Gravenhage gecontroleerd. Deze jaarrekening bestaat uit de balans per 31 december 2013 en de rekening van baten en lasten over 2013 met de toelichting, waarin opgenomen een overzicht van de gehanteerde grondslagen voor financiële verslaggeving en andere toelichtingen. VERANTWOORDELIJKHEID VAN HET BESTUUR Het bestuur van Holland Casino is verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening die het vermogen en het resultaat getrouw dient weer te geven, alsmede voor het opstellen van het verslag van het bestuur, beide in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 van het in Nederland geldende Burgerlijk Wetboek (BW). Het bestuur is tevens verantwoordelijk voor een zodanige interne beheersing als het noodzakelijk acht om het opmaken van de jaarrekening mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten. VERANTWOORDELIJKHEID VAN DE ACCOUNTANT Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht, waaronder de Nederlandse controlestandaarden. Dit vereist dat wij voldoen aan de voor ons geldende ethische voorschriften en dat wij onze controle zodanig plannen en uitvoeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat.


Verklaring betreffende overige bij of krachtens de wet gestelde eisen Ingevolge artikel 2:393 lid 5 onder e en f BW vermelden wij dat ons geen tekortkomingen zijn gebleken naar aanleiding van het onderzoek of het verslag van het bestuur, voor zover wij dat kunnen beoordelen, overeenkomstig Titel 9 Boek 2 BW is opgesteld, en of de in artikel 2:392 lid 1 onder b tot en met h BW vereiste gegevens zijn toegevoegd. Tevens vermelden wij dat het verslag van het bestuur, voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening zoals vereist in artikel 2:391 lid 4 BW. Amsterdam, 11 maart 2014 Deloitte Accountants B.V. Was getekend: M.J. van der Vegte RA

T

T



T

T



FEITEN & CIJFERS

T

T



PROFIEL VAN HET BEDRIJF Holland Casino is een stichting opgericht door de Nederlandse overheid. De overheid heeft Holland Casino een exclusieve vergunning verleend om casino’s te exploiteren. Tevens heeft Holland Casino een vergunning voor de exploitatie van speelautomaten. De Wet op de kansspelen en de Beschikking casinospelen vormen daarbij het wettelijk kader. De eerste vestiging van Holland Casino is in 1976 geopend in Zandvoort. In de jaren daarna volgden nog dertien casino’s in Amsterdam, Breda, Eindhoven, Enschede, Groningen, Leeuwarden, Nijmegen, Rotterdam, Scheveningen, Schiphol Airport, Utrecht, Valkenburg en Venlo. Holland Casino staat onder overheidstoezicht. Sinds 1 april 2013 houdt de KSA toezicht. De leden van de raad van commissarissen worden benoemd door de minister van Financiën. Holland Casino draagt de volledige netto winst af aan de Staat, met uitzondering van overeengekomen toevoegingen aan het eigen vermogen. Daarnaast draagt het aan de Staat 29% kansspelbelasting af over de opbrengst van Tafelspelen en Speelautomaten en omzetbelasting over de Horeca, Entreeen Overige opbrengsten. Holland Casino betaalt verder een kansspelheffing aan de Kansspelautoriteit.

Onze strategie is erop gericht om nu en in de toekomst een solide economisch bestaansrecht te hebben.


T

In haar strategie geeft Holland Casino mede invulling aan deze uitgangspunten door: • een eerlijk, aantrekkelijk, concurrerend en met waarborgen omgeven spel voor al haar gasten, onder meer door te werken met goed opgeleide, oplettende medewerkers en cameratoezicht; • een toonaangevend en internationaal erkend Preventiebeleid Kansspelen en een gedegen antiw itwasbeleid; • eersteklas spelmaterialen, die regelmatig op hun betrouwbaarheid worden getoetst door verschillende toezichthoudende c.q. toetsende instanties namens de overheid; • veiligheid voor gasten en medewerkers en hoge kwaliteit en service.

T

De uitgangspunten van het Nederlands kansspelbeleid zijn als volgt samen te vatten: • het beschermen van de consument; • het tegengaan van gokverslaving; • het tegengaan van illegaliteit en criminaliteit.


JURIDISCHE STRUCTUUR De onderneming van Holland Casino met al haar activiteiten behoort toe aan de stichting ‘Nationale Stichting tot Exploitatie van Casinospelen in Nederland’ die handelt onder de naam ‘Holland Casino’. Deze stichting is tevens eigenaar van diverse onroerende zaken die gebruikt worden ten behoeve van haar casino’s. Holland Casino heeft een 40% deelneming in Gaming Support B.V. Sinds de oprichting van Holland Casino in 1974 heeft Holland Casino het pensioen van haar medewerkers ondergebracht in een Stichting Pensioenfonds Holland Casino. De fooien (tronc) van troncgerechtigde medewerkers worden uitbetaald aan en beheerd door Stichting Beheer Fooiengelden Holland Casino.

T

T



ORGANISATIE Per 1 april 2014 RAAD VAN COMMISSARISSEN

ONDERNEMINGSRAAD 2010-2014

DRS. A. SCHOUWENAAR, voorzitter MEVR. DRS. A.E.J.M. SCHAAPVELD MA MR. W.F.C. STEVENS MEVR. DRS. M.M. VAN ZUIJLEN

R.J.C. VAN DER BROECK,

W.J.M. VAN DEN DIJSSEL, bestuursvoorzitter a.i MEVR. DRS. A.M.J.H. DE KLEIJN, chief financial officer

Casinodirecteur Noord, J.J. VISSER Casinodirecteur Zuid, N.M.A.M. LEISE Finance & Control a.i., DRS. D.P. ARISSE RC Gaming & Services, J.J.M. PHILIPPEN Human Resources, MEVR. M.B. DIJKSTAL Informatievoorziening, M. DER WEDUWEN Marketing, DRS. J.P. VAN HEEMSKERCK VAN BEEST Security & Legal, MEVR. J. WIERDA


MEVR. C. SITTON, ambtelijk secretaris

T

DIRECTEUREN

Scheveningen, secretaris/vicevoorzitter MEVR. J. GIJSWIJT, Amsterdam M.R. GROENEVELD, Utrecht R. HANNEMA, Leeuwarden H.K. DE JONGE, Enschede M.J. KLINKENBERG, Zandvoort/Schiphol Airport B.J.R. SIEMONS, Eindhoven L.P.J. STIJNEN, Venlo P.J. STOB, Groningen MEVR. Y.M. TAKS, Hoofdkantoor R.M. VASKE, Breda R.H.T. VREMAN, Nijmegen M.P. VAN DER WAL, Rotterdam

T

BESTUUR

Valkenburg, voorzitter J. PETRUS,


ORGANOGRAM 2014 Per 1 april 2014 RAAD VAN COMMISSARISSEN Audit Ambtelijk secretaris ondernemingsraad

BESTUUR

Secretaressepool

FINANCE & CONTROL

HUMAN RESOURCES

INFORMATIEVOORZIENING

MARKETING & SALES

SECURITY

T

T

GAMING & SERVICES

Legal & Compliance

Public Affairs & woordvoering


Venlo

Valkenburg

Rotterdam

Nijmegen

Eindhoven

Breda

Zandvoort/Schiphol

CASINODIRECTEUR ZUID

Utrecht

Scheveningen

Leeuwarden

Groningen

Enschede

Amsterdam

CASINODIRECTEUR NOORD


STAKEHOLDEROVERZICHT 2013 WIE

SOORT CONTACT

VOORNAAMSTE ONDERWERPEN

ONZE RESPONS

Specifieke onderzoeken naar gastbeleving

Interviews

Gastbeleving

Speciale doelgroep activiteiten

Preventie gesprekken

Interviews

Bezoek- en spelgedrag gast

Bezoekafspraken in overleg

KSA

Geagendeerd overleg

Toezicht op naleving kansspel weten regelgeving Toelichting van beleid

Input voor beleid KSA

DNB

Geagendeerd overleg

Toezicht op naleving financiële wetgeving

Verbeterplan 2014 opgesteld

Verispect

Jaarlijks contact

Toezicht op veilig spel

Adviezen opgevolgd

NMI

Jaarlijks contact

Toezicht op veilig spel

Controlepunten uitgevoerd

Ministerie van Geagendeerd overleg Veiligheid & Justitie

Online casino, marktordening landbased en de Algemene Maatregel van Bestuur werving en reclame kansspelen

Ministerie van veiligheid & Justitie

Ministerie van Financiën

Geagendeerd overleg

Alle aspecten van de Nota Deelnemingenbeleid

Overleg over financiële performance en aanpassingen strategie

Tweede Kamer

Geagendeerd overleg Hoorzitting

Bijdrage aan marktordenings discussie

GASTEN


T

T

OVERHEDEN


WIE

SOORT CONTACT


ONZE RESPONS

Informatiesessies

Bespreking nieuwe strategie

Beantwoording vragen, input meegenomen in afweging

Ondernemingsraad Geagendeerd en informeel overleg met bestuur

Adviesaanvragen, instemmingsverzoeken


Vakbonden

Geagendeerd en informeel overleg

Cao, sociaal plan


Verslavingszorg

Regelmatig overleg en ad hoc afstemming

Preventiebeleid Kansspelen

Aanscherping in Customer Care programma

Wetenschap/ universiteiten

Kennis ophalen en uitwisselen

Preventiebeleid Kansspelen Integriteitsbeleid

Aanscherping in Customer Care programma

1 op 1 afstemming, Leveranciersmanagement

Kwaliteit van geleverde producten en diensten, kostenreductie

Professionalisering inkoop

Donaties gevonden geld of initiatieven medewerkers

Verzoeken/initiatieven voor donaties

Donaties en medewerking aan verzoeken

MEDEWERKERS

T

NGO’S

PARTNERS Leveranciers

MAATSCHAPPIJ Diverse goede doelen

KANSSPELSECTOR ECA

Werkgroepen

Nederlands Kansspelplatform

Positie kansspelen in Europa Reclamecode kansspelen

Sectoroverleg, concurrenten

Geagendeerd overleg

Introductie internet casino’s

Buitenlandse casino’s

Incidenteel overleg

Introductie internet casino’s, kennisdelen


T

Diverse groepen


WIE

SOORT CONTACT


Banken

Accountoverleg

Nieuwe financiering, naleving conventanten

Selectie lezers jaarverslag: gasten, leveranciers, overheid, medewerkers, adviseurs

1 op 1 interviews

Suggesties en aanbevelingen over de verslaglegging

ONZE RESPONS

DIVERS


T

T

Holland Casino is lid van: • Algemene Werkgeversvereniging Nederland (AWVN); • Global Reporting Initiative (GRI); • MVO Nederland; • ECA.

Verbetersuggesties op het gebied van vorm en inhoud toegepast



T

T

CHRONOLOGIE 22 januari 1974 Oprichting Nationale Stichting Casinospelen 17 december 1975 Nationale Stichting Casinospelen verkrijgt vergunning tot exploitatie casinospelen 1 maart 1976 Vestiging Hoofdkantoor op Schiphol 1 oktober 1976 Opening Holland Casino in Zandvoort (Bouwes) 6 mei 1977 Opening Holland Casino in Valkenburg (Cocarde) 4 oktober 1979 Opening Holland Casino in Scheveningen (Kurhaus) 16 juli 1984 Verplaatsing Hoofdkantoor naar Hoofddorp 29 november 1985 Opening Holland Casino in Rotterdam (Hilton) 1986 Uitbreiding spelaanbod met speelautomaten 1 december 1986 Opening Holland Casino in Amsterdam (Hilton) 1 oktober 1987 Opening Holland Casino in Breda (Bijster) 16 september 1988 Heropening Holland Casino in Zandvoort (Badhuisplein) 4 november 1988 Opening Holland Casino in Groningen (Gedempte Kattendiep) 10 augustus 1989 Opening Holland Casino in Nijmegen (Waalkade) 2 november 1991 Heropening Holland Casino in Amsterdam (Lido) 13 juni 1992 Heropening Holland Casino in Rotterdam (Plaza) 13 juni 1993 Opening Holland Casino in Eindhoven (Heuvel Galerie) 1 april 1995 Opening Holland Casino op Schiphol Airport (‘corridor E/F’) 15 december 1995 Heropening Holland Casino in Scheveningen (Kurhausweg) 5 mei 1998 Heropening Holland Casino in Valkenburg (Cauberg) 30 september 2000 Opening Holland Casino in Utrecht (Overste den Oudenlaan) 28 juni 2002 Opening Holland Casino in Enschede (Boulevard 1945) 6 juni 2003 Heropening Holland Casino in Breda (Kloosterkazerne) 8 maart 2006 Opening Holland Casino in Venlo (Trade Port West) 1 december 2006 Opening Holland Casino in Leeuwarden (WTC Expo) 4 november 2009 Heropening Holland Casino in Rotterdam, winnaar Venuez Interior Design of the Year in 2010 23 februari 2011 Heropening Lido Club Holland Casino in Amsterdam, winnaar Best Casino Operator, Totally Gaming Awards 2012 en winnaar Venuez award 2012 ‘Best use of technology’ 13 december 2011 Heropening Holland Casino in Zandvoort (Badhuisplein) 7 maart 2012 Heropening Holland Casino in Scheveningen (Kurhausweg) 27 maart 2012 Heropening Holland Casino in Eindhoven (Heuvel Galerie) 24 september 2012 Heropening Holland Casino Groningen (Gedempte Kattendiep) 28 juni 2013 ECA Award voor communicatieprogramma Veilig & Verantwoord Spelen 3 december 2013 Klacht.nl award, award voor het snel oplossen van klachten


INFORMATIE PER VESTIGING HOLLAND CASINO AMSTERDAM Max Euweplein 62 Hirschpassage 7 1017 MB Amsterdam 1017 MC Amsterdam Tel: (020) 521 11 11 Fax: (020) 521 11 10 Opening (Hilton) op 1 december 1986, heropening (Lido) op 2 november 1991 HOLLAND CASINO BREDA Kloosterplein 20 Postbus 2204 4811 GP Breda 4800 CE Breda Tel: (076) 525 11 00 Fax: (076) 522 50 29 Opening (Bijster) op 1 oktober 1987, heropening (Kloosterkazerne) op 6 juni 2003

HOLLAND CASINO GRONINGEN Gedempte Kattendiep 150 Gedempte Kattendiep 150 9711 PV Groningen 9711 PV Groningen Tel: (050) 317 23 17 Fax: (050) 317 23 00 Opening op 4 november 1988 HOLLAND CASINO LEEUWARDEN Heliconweg 56 Heliconweg 56 8914 AT Leeuwarden 8914 AT Leeuwarden Tel: (058) 750 22 22 Fax: (058) 750 22 99 Opening op 1 december 2006 HOLLAND CASINO NIJMEGEN Waalkade 68 Postbus 6520 6511 XP Nijmegen 6503 GA Nijmegen Tel: (024) 381 63 81 Fax: (024) 381 62 09 Opening op 10 augustus 1989


T

HOLLAND CASINO ENSCHEDE Boulevard 1945 nr. 105 Postbus 777 7511 AM Enschede 7500 AT Enschede Tel: (053) 750 27 50 Fax: (053) 750 20 00 Opening op 28 juni 2002

T

HOLLAND CASINO EINDHOVEN Heuvel Galerie 134 Postbus 6074 5611 DK Eindhoven 5600 HB Eindhoven Tel: (040) 235 73 57 Fax: (040) 235 73 60 Opening op 13 juni 1993



T

T

HOLLAND CASINO ROTTERDAM Weena 624 (Plaza-Complex) Postbus 2540 3012 CN Rotterdam 3000 CM Rotterdam Tel: (010) 206 82 06 Fax: (010) 206 85 00 Opening (Hilton) op 29 november 1985, heropening (Plaza) op 13 juni 1992 HOLLAND CASINO SCHEVENINGEN Kurhausweg 1 Postbus 84510 2587 RT Den Haag 2508 AM Den Haag Tel: (070) 306 77 77 Fax: (070) 306 78 88 Opening (Kurhaus) op 4 oktober 1979, heropening (Kurhausweg) op 15 december 1995 HOLLAND CASINO SCHIPHOL AIRPORT Vertrekpassage, E/F/ gebied Postbus 170 Terminal Centraal Luchthaven Schiphol 2040 AD Zandvoort Tel: (020) 653 50 66 Fax: (020) 653 51 15 Opening op 1 april 1995 HOLLAND CASINO UTRECHT Overste den Oudenlaan 2 Postbus 8350 3527 KW Utrecht 3503 RJ Utrecht Tel: (030) 750 47 50 Fax: (030) 750 47 00 Opening op 30 september 2000 HOLLAND CASINO VALKENBURG Kuurpark Cauberg 28 Postbus 807 6301 BT Valkenburg a/d Geul 6300 AV Valkenburg a/d Geul Tel: (043) 609 96 00 Fax: (043) 609 96 99 Opening (Cocarde) op 6 mei 1977, heropening (Cauberg) op 5 mei 1998 HOLLAND CASINO VENLO Magalhaesweg 4 (Trade Port West) Postbus 3312 5928 LN Venlo 5902 RH Venlo Tel: (077) 750 26 00 Fax: (077) 750 26 99 Opening op 8 maart 2006 HOLLAND CASINO ZANDVOORT Badhuisplein 7 Postbus 170 2042 JB Zandvoort 2040 AD Zandvoort Tel: (023) 574 05 74 Fax: (023) 574 05 77 Opening (Bouwes) op 1 oktober 1976, heropening (Badhuisplein) op 16 september 1988


OVER DIT VERSLAG Holland Casino legt in dit jaarverslag verantwoording af over zowel financiële als maatschappelijke prestaties. Voor wat betreft de financiële prestaties houden wij ons aan de accountingprincipes die gelden voor staatsdeelnemingen. Voor de maatschappelijke prestaties hanteren wij de richtlijnen van Global Reporting Initiative (GRI 3.1). Holland Casino neemt deel aan de Transparantiebenchmark. We trachten inzicht te geven in de wijze waarop Holland Casino duurzame waarde creëert, gebruikmakend van ons bezit aan financieel, menselijk en sociaal kapitaal.


T

Verklarende woordenlijst VAA Vrijwillige aanpassing arbeidsduur; vertrekregeling op vrijwillige basis; PBK Preventiebeleid Kansspelen; KSA Kansspelautoriteit; onafhankelijk toezichthouder op de kansspelen in Nederland; DNB De Nederlandsche Bank; Nederlands Meetinstituut; onafhankelijk meetinstituut dat een NMi totaalpakket aan diensten levert op het gebied van testen, certificeren, kalibreren en trainen; NGO Niet-gouvernementele organisatie; NKP Nederlands Kansspel Platform; overlegorgaan die de belangen behartigt voor een aantal kansspelaanbieders in Nederland; ECA European Casino Association; vertegenwoordiger van nationale verenigingen en individuele exploitanten met een vergunning voor landbased casino’s in Europa; Wbp Wet bescherming persoonsgegevens; Wwft Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme; FIU Financial Intelligence Unit; zelfstandige en onafhankelijke organisatie die is ondergebracht bij de Nationale Politie (tot 1 januari 2013 KLPD) en meldcentrum voor ongebruikelijke transacties als bedoeld in de Wwft.; Wft Wet financieel toezicht; Wgt Wet Geldtransactiekantoren; SW Sanctiewet; CO2 Footprint Een maat voor de uitstoot van CO2 als gevolg van het gebruik van fossiele brandstoffen in het verkeer, luchtvaart, transport, productie van elektriciteit en verwarming; MVO Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen; MBO Maatschappelijk Betrokken ondernemen; RCS Risicobeheersingsen controlesystemen; RMM Risk Management Monitor; BCF Business Control Framework; CDD Customer Due Diligence (ofwel cliëntenonderzoek); Tronc Fooi bij de tafelspelen, term uit het traditionele Franse roulette.

T

Gemaakte keuzes en scope De economische component van dit verslag hangt sterk samen met de continuïteit van onze bedrijf. De selectie van de niet-financiële indicatoren is in overeenstemming met onze strategie en onze diensten. Het accent ligt op de sociale indicatoren die samen hangen met onze zorgplicht voor onze gasten, onze functie in het maatschappelijk verkeer, governance en onze rol als werkgever. Bij de milieucomponent ligt het accent op energiebesparing en verkleinen van de CO2 footprint. In de GRIindex in dit verslag zijn alle gekozen indicatoren opgenomen met een verwijzing naar de toelichting in het verslag. Dit geïntegreerde jaarverslag heeft betrekking op alle casino’s en activiteiten van Holland Casino en haar medewerkers in Nederland.



T

T

Definities van convenanten “Tangible Net Worth” means any time the aggregate of: (a) the amount paid up or credited as paid up on the issued ordinary share capital of the Company; (b) the net amount standing to the credit (or debit) of the consolidated reserves of the Company; (c) the aggregate principle amount of any loans made to the Company which are subordinated on terms satisfactory to the Lender(s); based on the latest consolidated balance sheet of the Company most recently delivered to the Facility Agency under this Agreement (the “latest balance sheet”) but adjusted by (without double counting and only to the extent that these adjustments have not been reflected in the latest balance sheet); (i) adding (deducting) any amount standing to the credit (debit) of the consolidated profit and loss account of the Company for the period ending on the date of the latest balance sheet, to the extent not included in paragraph (b) above; (ii) adding any Financial Indebtedness of the Company owed pursuant to any Subordinated Loan; (iii) deducting any dividend or other distribution declared or made by the Company; (iv) deducting any amount attributable to goodwill or any other intangible asset; (v) reflecting any variation in the amount of the issued ordinary share capital of the Company after the date of the latest balance sheet (and any change in the consolidated reserves of the Company resulting from that variation); (vi) deducting any participating interests and amounts owed by directors; (vii deducting any amount attributable to minority interests (with the exclusion of any minority interest held in Gaming Support B.V.). “Net Senior Debt to EBITDA Ratio” means in respect of any Relevant Period, the ratio of Net Senior Debit as at the end of such Relevant Period to Consolidated EBITDA for such Relevant Period. “Interest Cover” means the ratio of Consolidated EBITDA to Consolidated Net Interest Expense in respect of any Relevant Period.


VIJFJAAROVERZICHT bedragen in miljoenen euro, tenzij anders aangegeven

2013 2012 2011 2010 2009 Rekening van baten en lasten 503,5 540,5 557,1 546,3 595,6 Baten voor belasting**/*** Belastingen** 130,9 140,4 144,6 141,2 154,2 Nettobaten 372,6 400,1 412,5 405,1 441,4 Bedrijfslasten excl. bijzondere lasten*** 360,2 390,2 395,2 391,0 411,2 Bijzondere lasten 17,9 2,1 7,7 20,1 26,1 Interestlasten 16,8 8,5 5,8 3,9 6,6 Totaal lasten 394,9 400,8 408,7 415,0 443,9

* Wettelijk geen vennootschapsbelasting verschuldigd. ** De presentatie van de 2010 cijfers is aangepast voor vergelijkingsdoeleinden. *** De presentatie van de 2012 cijfers is aangepast voor vergelijkingsdoeleinden.


T

T

Nettobedrijfsresultaat -22,3 -0,7 3,8 -9,9 -2,5 Balans 42,9 65,2 65,9 62,1 72,0 Eigen Vermogen Langlopende schulden 52,2 45,8 9,3 9,0 19,2 Balanstotaal 200,3 228,0 245,8 237,5 238,6 Investeringen in materiële vaste activa 8,7 33,6 66,6 25,9 23,9 in het jaar Kasstroom uit operationele activiteiten 25,4 38,5 44,3 26,0 29,2 EBITDA excl. bijzondere lasten* 52,7 50,0 57,8 53,7 72,5 EBITDA* (= Earnings Before Interest, Taxes, 34,8 47,9 50,1 33,6 46,4 Depreciation and Amortization) EBIT* (= Earnings Before Interest and Taxes) -5,5 7,8 9,6 -6,0 4,1 Omzetcategorieën (in procenten van totaal) 42 40 42 42 42 Opbrengst Tafelspelen Opbrengst Speelautomaten 48 49 48 47 47 Troncopbrengst/tips 4 5 5 6 6 Horecaopbrengsten 5 5 4 4 4 Overige baten 1 1 1 1 1 Verhoudingsgetallen (in procenten) -6,0 -0,2 0,9 -2,5 -0,6 Winstmarge (in procenten) Personeelskosten (in procenten van 61,0 60,9 61,2 62,6 61,8 bedrijfslasten excl. bijzondere lasten) Vergelijking met vorig jaar (in procenten) -6,8 -3,0 2,0 -8,2 -14,9 Baten voor kansspelbelasting Bedrijfslasten -3,6 -2,6 -2,0 -6,0 -13,9 Bedrijfslasten excl. bijzondere lasten -7,7 -1,3 1,1 -4,9 -13,4


HUMAN RESOURCES IN CIJFERS TOTAAL AANTAL MEDEWERKERS EXCLUSIEF STANDBY EN STAGIAIRES

1.905 Totaal

1.401

3.306 2.620,50

* Hoofdkantoor is inclusief Voorziening reorganisatie. ** In fte’s, exclusief opgegeven standby uren en uitzend- inleenkrachten.

Medewerkers in dienst einde 2013 3.292 Medewerkers in dienst einde 2012 4.007 Gemiddeld medewerkers in dienst 3.609,5 uitdiensttredingen 2013 754 Verlooppercentage 18,82% (HER)INDIENSTTREDINGEN TOT EN MET 31 DECEMBER 2013 In medewerkers, exclusief standby medewerkers, exclusief stagiaires

MANNEN VROUWEN

TOTAAL

FTE

38 40 78 47,12

UITDIENSTTREDINGEN TOT EN MET 31 DECEMBER 2013 In medewerkers, exclusief standby medewerkers, exclusief stagiaires

MANNEN

VROUWEN

TOTAAL

FTE

407 347 754 441,16


T

1.900 1.392 3.292 2.620,50 Totaal Standby & stagiaires 5 9 14

T

VESTIGING MANNEN VROUWEN TOTAAL FTE** Groningen 101 63 164 117,03 Leeuwarden 40 32 72 49,24 Enschede 84 56 140 106,88 Amsterdam 235 175 410 323,77 Schiphol 15 7 22 21,12 Zandvoort 88 75 163 124,53 Rotterdam 204 161 365 296,29 Scheveningen 186 123 309 250,59 Breda 167 120 287 225,75 Utrecht 118 107 225 168,14 Nijmegen 116 76 192 156,08 Eindhoven 117 79 196 149,82 Valkenburg 127 122 249 194,45 Venlo 126 77 203 161,57 Hoofdkantoor* 176 119 295 275,24


VERHOUDING VOLTIJD - DEELTIJD In medewerkers, exclusief standby medewerkers, exclusief stagiaires

MAN FT

MAN PT

VROUW FT

VROUW PT

TOTAAL

1.155 745 224 1.168 3.292 TOTAAL MANNEN VROUWEN 41,9% 60,8% 16,1% Voltijd Deeltijd 58,1% 39,2% 83,9%

LEEFTIJDSOPBOUW ALLE MEDEWERKERS PER 31 DECEMBER 2013 In medewerkers, inclusief standby medewerkers en stagiaires

GEMIDDELDE LEEFTIJD WERKNEMERS PER 31 DECEMBER 2013

2013 2012 Gemiddelde leeftijd 43 40

VERZUIMPERCENTAGE OVER 2013 INCLUSIEF GEMIDDELDE MELDINGSFREQUENTIE EN VERZUIMDUUR VESTIGING VERZUIMPERCENTAGE VERZUIMFREQUENTIE VERZUIMDUUR 4,72 1,50 13,24 Groningen Leeuwarden 4,40 1,12 14,05 Enschede 3,98 1,80 23,21 Amsterdam 5,62 1,40 20,30 Schiphol 3,39 1,50 9,13 Zandvoort 4,28 1,30 15,77 Rotterdam 5,32 1,52 16,28 Scheveningen 6,06 1,40 20,32 Breda 4,37 1,50 12,57 Utrecht 3,95 1,60 13,45 Nijmegen 4,69 1,72 13,39 Eindhoven 6,11 1,30 18,48 Valkenburg 6,66 1,80 14,90 Venlo 4,20 1,50 15,35 Hoofdkantoor 2,64 1,10 9,71 Corporate 4,69 1,47 15,34


T

Totaal 1.905 1.401 3.306

T

LEEFTIJD MANNEN VROUWEN TOTAAL <30 142 127 269 30 tot 40 423 353 776 40 tot 50 784 639 1.423 >50 556 282 838


FUNCTIENIVEAUVERDELING MEDEWERKERS PER 31 DECEMBER 2013 MEDEWERKERS CAO

SALARISSCHAAL HAY

11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1

49 140 118 380 75 1.384 699 304 27 70 1

3.247

MEDEWERKERS HAY

VIII 1 VII 13 VI 10 V 11 IV 10

45

T

AANTAL MEDEWERKERS PER PRODUCTGROEP PRODUCTGROEP MEDEWERKERS

%

Tafelspelen 1.335 40,55% Speelautomaten 221 6,71% Front Office 385 11,70% Food & Beverage 554 16,83% Overigen 797 24,21% Totaal 3.292 100% OPLEIDINGEN AANTAL AANTAL GEMIDDELDE SOORT OPLEIDING OPLEIDINGEN MEDEWERKERS DUUR DIE DE OPLEIDING TRAINING GEVOLGD HEBBEN

TOTAAL AANTAL OPLEIDINGSUREN

Organisatiegerichte opleidingen Vakspecifieke opleidingen Competentiegerichte opleidingen

29 104 7

332 5,21 1.729,72 1.047 29,94 31.347,18 60 7,33 439,80

Totaal

140

1.439

OPLEIDINGSUREN Totaal aantal opleidingsuren Aantal medewerkers per 31-12-2013 Gemiddeld aantal uren opleiding per medewerker


33.517 3.292 10,18

42,48 33.516,70

T

SALARISSCHAAL CAO


OPLEIDINGSKOSTEN Totale opleidingskosten € 529.745,88 Aantal medewerkers per 31-12-2013 3.292 Gemiddelde opleidingskosten per medewerker € 160,92 LOONSOM Totale loonsom (in duizenden euro) Gemiddelde loonsom per fte Netto baten (in duizenden euro) Netto baten per fte

ULTIMO 2013

ULTIMO 2012

€ 219.544 € 76.696

€ 237.090 € 75.098

€ 372.613 € 142.431

€ 400.087 € 129.935

T

T



OVERIGE NIET-FINANCIËLE KENGETALLEN PREVENTIEBELEID KANSSPELEN 2013 2012 2011 1.723 2.792 3.003 Signalen Preventiegesprekken 24.070 27.295 28.074 Bezoekbeperking eigen verzoek 3.134 3.078 3.407 Bezoekbeperking opgelegd 405 244 191 Entreeverboden eigen verzoek 3.831 3.942 4.339 Entreeverboden opgelegd 132 194 198 Gesprekken jongvolwassenen 3.808 3.892 3.995 904 770

* Energieverbruik op het hoofdkantoor en onze vestigingen.


2012 2011 40.752.682 kWh 42.946.365 kWh 3.519.056 Nm3 3.437.967 Nm3 21.378 ton 22.776 ton

T

ENERGIE VERBRUIK* 2013 Elektriciteitsverbruik 45,230,774 kWh Gasverbruik 3,563,722 Nm3 CO2 uitstoot niet beschikbaar

1.053

T

WWFT Aantal MOT meldingen


MEGA JACKPOT OVERZICHT


T

T

DATUM VESTIGING BEDRAG 22-08-2013 Rotterdam € 200.000 01-04-2013 Leeuwarden € 1.886.591 12-10-2012 Utrecht € 200.000 12-10-2012 Enschede € 1.604.629 23-09-2012 Eindhoven € 200.000 09-06-2012 Eindhoven € 2.699.770 06-06-2012 Scheveningen € 200.000 07-05-2012 Leeuwarden € 200.000 23-03-2012 Eindhoven € 200.000 07-11-2011 Rotterdam € 1.066.148 25-10-2011 Eindhoven € 2.091.503 17-04-2011 Groningen € 1.008.816 16-04-2011 Rotterdam € 1.049.287 06-04-2011 Valkenburg € 1.105.622 20-03-2011 Amsterdam € 1.060.156 19-03-2011 Groningen € 100.000 11-03-2011 Valkenburg € 1.070.398 26-02-2011 Venlo € 1.295.998 16-01-2011 Amsterdam € 1.386.409 26-11-2010 Utrecht € 1.089.833 11-11-2010 Valkenburg € 1.098.333 26-10-2010 Amsterdam € 1.035.981 22-10-2010 Amsterdam € 1.006.495 20-10-2010 Rotterdam € 1.188.647 15-10-2010 Amsterdam € 100.000 20-09-2010 Leeuwarden € 1.237.500 31-08-2010 Zandvoort € 100.000 13-08-2010 Groningen € 1.157.891 20-07-2010 Nijmegen € 1.675.005 30-06-2010 Amsterdam € 100.000 05-06-2010 Scheveningen € 100.000 14-05-2010 Utrecht € 100.000 19-04-2010 Amsterdam € 100.000 17-04-2010 Valkenburg € 1.110.931 29-03-2010 Zandvoort € 1.056.199 20-03-2010 Eindhoven € 1.368.412 22-01-2010 Groningen € 1.146.531 28-12-2009 Utrecht € 1.139.909 06-12-2009 Rotterdam € 1.110.939 26-11-2009 Rotterdam € 100.000 17-11-2009 Amsterdam € 1.101.635 30-10-2009 Scheveningen € 1.384.486 30-08-2009 Utrecht € 1.322.509 12-07-2009 Amsterdam € 2.121.626 06-05-2009 Venlo € 100.000 29-04-2009 Amsterdam € 100.000 17-03-2009 Rotterdam € 1.275.726 10-03-2009 Utrecht € 100.000 07-02-2009 Scheveningen € 1.567.320 12-01-2009 Valkenburg € 100.000


GRI INDEX INDICATOR

OMSCHRIJVING

TOELICHTING

VERWIJZING

ECONOMISCHE INDICATOREN EC1

Jaarrekening, Kengetallen, pag. 3 en 4.

Direct gegenereerde en gedistribueerde economische waarde, inclusief omzet, bedrijfskosten, salarissen, donaties, andere investeringen in de gemeenschap, ingehouden winsten, en betalingen aan investeerders en overheden.

MILIEU-INDICATOREN: BEDRIJFSVOERING EN3

Direct energieverbruik door primaire energiebron.

• Absoluut gasverbruik

EN6

Initiatieven ten behoeve van energie efficiëntie en duurzame energie evenals besparingen in de energievraag als gevolg van deze initiatieven.

Holland Casino

Governance van MVO, pag. 30.

EN16

Totale directe en indirecte emissies van broeikasgassen naar gewicht.

• Absolute CO2emissie

Overige niet-financiële data, pag. 88.

T

huisvesting [kton]. • CO2 footprint is gemeten als basis voor CO2 managementplan 2013.

Governance van MVO, pag. 31.

Initiatieven ter verlaging van de emissie van broeikasgassen en gerealiseerde verlagingen.

SOCIALE INDICATOREN MEDEWERKERS LA1

Totaal personeelsbestand naar type werk, arbeidsovereenkomst en regio.

Tabel

Bijlage pag. 84-87.

LA2

Totaal aantal en snelheid van personeelsverloop per leeftijdsgroep, geslacht en regio.

Tabel

Bijlage pag. 84-87.

LA4

Percentage medewerkers dat onder een collectieve arbeidsovereenkomst valt.

Tabel

Bijlage pag. 84-87.

LA10

Gemiddeld aantal uren dat een werknemer per jaar besteedt aan opleidingen, onderverdeeld naar werknemerscategorie.

Vanwege de noodzaak tot bezuiniging zijn enkele opleidingsen ontwikkelingsplannen niet verwezenlijkt.

Medewerkers, pag. 17.


T

EN18

Overige niet-financiële voor huisvesting [m3]. data, pag. 88. • Absoluut elektriciteitsverbruik voor huisvesting en ICT [kWh].


INDICATOR

OMSCHRIJVING

TOELICHTING

VERWIJZING

LA11

Programma’s voor competentiemanagement en levenslang leren die de blijvende inzetbaarheid van medewerkers garanderen en hen helpen bij het afronden van hun loopbaan.

Medewerkers, pag. 17. Holland Casino focuste zich in 2013 op kwantitatieve personeelsreductie en verbetering van de efficiency. Het sociaal plan en de VAA voorzien in een studieregeling voor vertrekkende medewerkers.

LA12

Percentage medewerkers dat regelmatig wordt ingelicht omtrent prestatieen loopbaanontwik keling.

Holland Casino voerde in 2013 uitsluitend gesprekken bij uitzonderlijk functioneren.

SOCIALE INDICATOREN MENSENRECHTEN Percentage van en totaal aantal aanmerkelijke investeringsovereenkomsten waarin clausules over mensenrechten zijn opgenomen of waarvan de naleving van de mensenrechten is getoetst.

Holland Casino heeft een leverancierscode die als basis dient voor de nieuwe contracten.

T

SOCIALE INDICATOREN MAATSCHAPPIJ SO1

Aard, reikwijdte en effectiviteit van alle programma’s en methoden die de effecten van de activiteiten op gemeenschappen bepalen en beheren, waaronder vestiging, activiteiten en vertrek.

Preventiebeleid, Het Preventiebeleid pag. 20. Kansspelverslaving van Holland Casino is één van de MVOspeerpunten.

SO2

Percentage van en totaal aantal bedrijfseenheden geanalyseerd op corruptiegerelateerde risico’s.

Preventiebeleid, Integriteitsbeleid. Alle pag. 20. casino’s van Holland Casino en haar medewerkers dienen zich te houden Antiw itwasbeleid, pag. 21. aan de gedragscode. http://www.hollandcaCompliance & sino.nl/corporate/NL/ Integriteit, pag. 34. over_holland_casino/ Bedrijfsprofiel/corporate_governance/ Codebusinessconduct.html

SO3

Percentage van het personeel dat training in anticorruptiebeleid en procedures van de organisatie heeft gevolgd.

Verbeterplan 2014.

SO4

Maatregelen die zijn getroffen naar aanleiding van gevallen van corruptie.

SO5

Standpunten betreffende publiek beleid en deelname aan de ontwikkeling ervan, evenals lobbyen.


Compliance & Integriteit, pag. 34.

Compliance & Integriteit, pag. 34. Holland Casino heeft intensief en regelmatig overleg met relevante stakeholders.

Stakeholder-overzicht. pag. 75.

T

HR1


INDICATOR

OMSCHRIJVING

TOELICHTING

SO8

Monetaire waarde van significante boetes en totaal aantal nietmonetaire sancties wegens het niet naleven van weten r egelgeving.

Holland Casino heeft geen boetes opgelegd gekregen.

VERWIJZING

PRODUCTVERANTWOORDELIJKHEID Preventiebeleid Kansspel- Preventiebeleid, verslaving vormt mede de pag. 20. kern van onze activiteiten.

PR3

Type informatie over producten en diensten dat verplicht wordt gesteld door procedures en het percentage van belangrijke producten en diensten die onderhevig zijn aan dergelijke informatie eisen.

Preventiebeleid, Holland Casino heeft in pag. 20. het kader van het Preventiebeleid Kans- spelverslaving diverse voorlichtingsfolders voor gasten. Het communicatieprogramma ‘Veilig en Verantwoord Spelen’ maakt de initiatieven inzichtelijk die wij ontplooien om onze gasten een veilig en verantwoord spel te bieden.

PR5

Beleid ten aanzien van klanttevredenheid en resultaten van onderzoeken naar de klanttevredenheid.

Holland Casino gebruikt Stakeholderoverzicht verschillende methoden pag. 75. om de beleving van gasten te onderzoeken. We stellen hiervoor geen norm vast.

PR6

Programma’s voor de naleving van wetten, standaarden en vrijwillige codes met betrekking tot marketingcommunicatie, waaronder reclame, promotie en sponsoring.

Holland Casino houdt zich aan de weten regelgeving inzake marketingcommu nicatie, reclame, promotie en sponsoring. Daarbovenop hanteren wij een eigen reclamecode die strikter is dan de wet ons voorschrijft. Bovendien passen wij een ethisch filter toe op onze directmailcampagnes.

PR8

Totaal aantal gegronde klachten over inbreuken op de privacy van klanten en het kwijtraken van klantgegevens.

Holland Casino ontving geen klachten t.a.v. privacy schending.


T

Levensduurstadia waarin de gevolgen van producten en diensten voor gezondheid en veiligheid worden beoordeeld op optimalisaties en het percentage belangrijke producten en diensten dat dergelijke procedures heeft ondergaan.

T

PR1


T

T

COLOFON ©Holland Casino Hoofddorp, 11 maart 2014

HOLLAND CASINO CORPORATE IDENTITY & PUBLIC AFFAIRS Postbus 355 2130 AJ Hoofddorp [email protected] www.hollandcasino.nl

Productie: Werk in Uitvoering, Amsterdam Beeld: Rahi Rezvani, Haarlem


JAARVERSLAG. Maart 2014

Recommend Documents