Jaarverslag Lijn brengen in verkeersveiligheid

Jaarverslag 20 03 Lijn brengen in verkeersveiligheid

Inhoud Deel een,

Jaarverslag 2003

1 20 03 in het kort

5

6

2 Ke rn c i j fe r s e n e x a m e n re s u l t a te n 3 Financiële resultaten

10

12

4 R i j va a rd i g h e i d 14 ›› Examens voor de motor, de personenauto en de bromfiets ›› Slagingspercentage ›› Examens voor de beroepschauffeur ›› Nader onderzoek naar de rijvaardigheid ›› Theorie-examens voor de luchtvaart 5 M e d i s ch e ri j ge s ch i k t h e i d ›› Praktische rijgeschiktheid ›› Ontwikkelingen

22

6 Vo r d e r i n g e n 26 ›› Onderzoeken ›› EMA-cursussen ›› Bezwaar en beroep

3

7 A c t i v i t e i t e n i n d e r e g i o ’s ›› Tussentijdse toets ›› Samenwerken met opleiders ›› Kwaliteit van de dienstverlening ›› Maatschappelijke contacten ›› Innovatie 8 D e ri j s ch o o l b ra n ch e

28

32

9 Ontwikkeling en onderzoek ›› Examens ›› Innovatie ›› Ontwikkelingen in wetten en regels

34

10 P u b l i c re l a t i o n s e n v o o rl i c h t i n g ›› Campagnes ›› Internet ›› Voorlichting en public relations ›› Media

38

11 I n t e r n a t i o n a a l 42 ›› Rijopleiding ›› Permanente educatie ›› Uitwisseling ›› Adviezen 12 Sociaal beleid 44 ›› Gezondheid en tevredenheid ›› CAO ›› Opleiding en ontwikkeling ›› Arbobeleid 1 3 O n d e rn e m i n g s ra a d 1 4 R a a d v a n To e z i c h t Deel twee,

47 48

Lijn brengen in verkeersveiligheid

49

TNO in Delft ontwikkelt momenteel een flexibel systeem van adviezen en verboden boven de weg. Die worden nu nog op vaste borden naast de weg gemeld. In de proefopstelling worden verkeersregels aangepast aan de situatie ter plaatse.

Jaarverslag 20 03 deel een

1

20 03 in het kort

De activiteiten van het CBR in 2003 stonden in het teken van de toetreding tot nieuwe markten en verdere groei van het kwaliteitsbewustzijn. Het beleid stond in het teken van:

››

het ontwikkelen van specialismen om de solide bedrijfseconomische basis te continueren en het imago van de organisatie als geheel verder te verbeteren;

››

positie voor de komende jaren te verankeren;

››

I N

inspelen op behoeften en ontwikkelingen in en buiten Nederland op het gebied van verkeer, verkeersveiligheid, verkeerseducatie

H E T

K O R T

6

2 0 0 3

een hoge mate van innovatie, klantgerichtheid en efficiency om de

en vervoer;

››

verdere versterking van de kwaliteit van de dienstverlening;

››

gericht activiteiten verwerven die overeenstemmen met de bedrijfsdoelstellingen;

››

contacten en overleg intensiveren met overheden en politiek, alsmede met binnenen buitenlandse organisaties.

In het verslagjaar werden tendenzen die het CBR eerder aankondigde steeds duidelijker zichtbaar: 1. De grens tussen rijopleiding en -examen is langzaam aan het vervagen. Beide activiteiten zullen niet in één hand komen, maar taken zullen hoe langer hoe meer worden uitgewisseld. De ontwikkeling van de ‘Rijopleiding in Stappen’, waar zowel instructeurs als examinatoren toetsen afnemen, is daar een voorbeeld van. 2. Verkeersveiligheid en mobiliteit komen steeds meer in het brandpunt van de

maatschappelijke belangstelling te staan. De betrok-

Bij de praktijkexamens voor de personenauto

kenheid van de media en de publieke opinie neemt

en de motor was de daling met respectievelijk

zienderogen toe. Ook op de politieke agenda komen

tien en veertien procent veel duidelijker.

deze onderwerpen steeds hoger te staan.

Omdat het aantal achttienjarigen stabiel blijft,

3. Het gewicht van de Europese Unie (EU) in de verkeers-

verwacht het CBR vroeg of laat een inhaalslag.

politiek neemt verder toe. Het belang van afstemming van wetten en regels in de EU gaat in de landelijke

Slagingspercentages

politiek een steeds belangrijkere rol spelen. De publica-

Bij de praktijkexamens voor de personenauto

tie van de laatste Europese richtlijn en de effecten op

en de motor was het slagingspercentage bij de

de Nederlandse verkeerspraktijk zijn daarvan een

eerste examens voor het eerst in de geschiede-

duidelijke illustratie.

nis hoger dan bij de herexamens. Dat kwam

7

ren op het Europese terrein voor verkeersveiligheid en

vaker bij rijscholen die een grotere slaagkans

duurzame mobiliteit.

bieden. Daarnaast droegen de kwaliteitsverbetering in de branche van de laatste jaren en de

Examens

tussentijdse toets bij aan de opmars van het

Het aantal aanvragen voor examens vertoonde in 2003

slagingspercentage. Als de nieuwe Rijoplei-

over de hele linie een daling. Dat was het gevolg van

ding in Stappen vaste grond onder de voeten

de economische recessie. Achttienjarigen stelden

krijgt, wordt een verdere stijging van het

hun opleiding uit of verdeelden de rijlessen over een

percentage verwacht.

langere periode. Met uitzondering van de categorie beroepsHet aantal theorie-examens nam met één

chauffeurs daalden de slagingspercentages bij

procent af. Dat de daling beperkt bleef, was

de theorie-examens. De motorkandidaten

het gevolg van de invoering van open en

spanden de kroon met een daling van ruim elf

meerkeuzevragen.

procent. Over de hele linie viel een daling van 5,3 procent te betreuren die werd veroorzaakt door de toevoeging van open en meerkeuzevragen. Voorbereiding met een boek of cd-rom is niet meer genoeg, nu theorie-examens steeds nadrukkelijker inzicht meten in plaats van feitenkennis. Een theorie-opleiding bij de rijschool is dus noodzakelijk voor een gerede

Sinds 1 april 2004 bestaat het motorexamen uit twee aparte examens: voertuigbeheersing en verkeersdeelneming.

slaagkans.

H E T

len. Hierdoor meldt de consument zich steeds

I N

website met slagingspercentages van rijscho-

komende jaren als kennisinstituut steeds meer manifeste-

2 0 0 3

In het licht van deze ontwikkelingen zal het CBR zich de

K O R T

mede door het toenemend gebruik van de

Beroepschauffeurs

niet zozeer op toenemend alcoholgebruik

De divisie CCV realiseerde met de examenorganisaties EVL

(onderzoek wijst op het tegenovergestelde),

en Logex een samenwerkingsverband in Het Examenhuis,

maar op een grotere pakkans en een steeds

waardoor nagenoeg alle examens voor beroepschauffeurs

consequentere verwijzing van de politie naar

in Nederland onder één paraplu zijn gekomen. Daar mag

het CBR.

een belangrijke verbetering in de kwaliteit en afhandeling

Het aantal rijbewijzen dat moest worden inge-

van de examens van worden verwacht.

trokken, nam met 23 procent toe. En ook hier was alcohol met zestig procent de grootste

In deze branche viel ook het voornemen van minister Peijs

boosdoener. De verontrusting van het afgelo-

op om in 2004 een verplicht taxi-examen in te voeren.

pen jaar bij de Tweede Kamer is, gezien deze cijfers, alleszins begrijpelijk. Want ook het

Klachten

aantal EMA-cursussen –bedoeld voor de ‘lich-

Bij de examendivisies werden op ruim twee miljoen klant-

tere’ gevallen van alcoholmisbruik– nam met

contacten 338 klachten ingediend, veertien minder dan in

zestien procent fors toe.

2002. Het merendeel betrof de examenuitslag. In negentien procent van de gevallen kreeg de klager geheel of ten

Rijopleiding in Stappen

dele gelijk.

Een belangrijke stap vooruit werd gezet met

2 0 0 3

I N

H E T

K O R T

8

de Rijopleiding in Stappen (RIS), vooral wat Bij De Nationale Ombudsman werden drie klachten

betreft het draagvlak voor de nieuwe modulai-

behandeld. Bij alle drie werd geoordeeld dat het CBR

re opleiding. Een conflictueus jaar werd door

“behoorlijk had gehandeld”. De klachten betroffen de

de rijschool- en opleidingsbranche en het CBR

uitslag van een theorie-examen, een aanvraag voor een

afgesloten met het gedeelde streven de nieu-

verklaring van geschiktheid en de uitslag van een

we opleiding gezamenlijk uit te bouwen.

praktijkexamen voor de motor. Tussentijdse toets Medisch geschikt

Voor het vierde jaar op rij nam het aantal

Ook het aantal medische Verklaringen van geschiktheid

tussentijdse toetsen toe, dit keer met vijftien

nam door de recessie af en eindigde zes procent lager dan

procent. Van deze rijproef ter voorbereiding

in 2002.

op het praktijkexamen maakte ruim één op de drie kandidaten gebruik. Hun slagingsper-

Beter nieuws was de instelling van de leerstoel Verkeers-

centage bij de eerste examenpoging lag in

geneeskunde en -neuropsychologie bij de Rijksuniversiteit

2003 bijna vijftien procent hoger dan bij de

Groningen, waarmee het CBR de wetenschappelijke basis

overige kandidaten.

voor medische voorschriften hoopt te verstevigen. Publicatie slagingspercentages Het aantal onderzoeken naar de rijgeschiktheid en rijvaar-

Met administratiekantoren die voor rijscholen

digheid van de divisie Vorderingen nam opnieuw toe;

kandidaten aanleveren bij het CBR werden

dit keer met 8,4 procent. In meer dan driekwart van de

afspraken gemaakt over de herkenbaarheid.

gevallen ging het om alcoholmisbruik. De stijging duidt

De kandidaten zullen voortaan met naam en

Matrixborden worden steeds intensiever gebruikt om niet alleen maximumsnelheden aan te geven, maar ook om files te melden en weggebruikers te herinneren aan de alcohollimiet en het gordelgebruik.

inschrijvingsnummer van de rijschool worden

Lijn in verkeersveiligheid

gemeld bij het CBR. Zo wordt ongewenste

De afgelopen jaren is een groot aantal voorstellen ter

beïnvloeding van de slagingspercentages

verbetering van de verkeersveiligheid ontwikkeld die

voorkomen. De publicatie op www.rijschool-

binnenkort zullen worden uitgevoerd. Om voldoende

gegevens.nl blijft daardoor voor de consument

draagvlak voor de vernieuwingen te garanderen, pleit het

betrouwbaar.

CBR in deel twee van dit jaarverslag voor een gedoseerde,

Ook aan administratieve trucs om het percen-

gecoördineerde en goed gecommuniceerde uitvoering.

tage gunstig te beïnvloeden kwam na gesprekken met een aantal rijscholen een einde.

Rijswijk, juli 2004

Internationaal

De directie:

Buiten de landsgrenzen leverde het CBR een

» de heer J.P. Vaessen, algemeen directeur tot 01.06.2004

substantiële bijdrage aan de harmonisering

» de heer mr. F.C.A. Meijer, algemeen directeur vanaf

van de wetten en regels. Aanstaande lidstaten van de Europese Unie kregen ondersteuning bij de professionalisering van de rijexamens. En op medisch en examengebied werd deelgenomen aan projecten om de kwaliteit van de rijopleiding en de permanente educatie in de Europese Unie verder te verbeteren.

01.06.2004 » de heer R.A. van Walree, directeur financiën en economische zaken, vanaf 01.12.2003 » mevrouw V.A. Bergkamp, adjunct-directeur.

2 0 0 3

I N

H E T

K O R T

9

2

Ke r n c i j f e r s en examenresultaten

A a n t a l l e n e n re s u l t a te n va n t h e o ri e - e n p ra k t i j ke x a m e n s

2003 Aantal

Aantal

2002 Slagings-

afgenomen voldoende percentage

Aantal

Aantal

Slagings-

afgenomen voldoende percentage

T h e o ri e Categorie A

57.121

29.813

B

410.779 74.731

CCV

52,2

54.595

35.416

64,9

202.680

49,3

423.192

234.762

55,5

55.890

74,8

69.053

50.080

72,5

Bromfiets

122.397

51.096

41,8

126.207

58.861

46,6

Subtotaal

665.028

339.479

51,0

673.047

379.119

56,3

Eerste examen

28.402

19.174

67,5

32.757

21.530

65,7

Herexamen

13.402

8.878

66,2

15.798

10.250

64,9

Totaal

41.804

28.052

67,1

48.555

31.780

65,5

Praktijk 10

Categorie

B

C

Eerste examen

188.835

87.615

46,4

206.438

91.158

44,2

Herexamen

193.915

87.973

45,4

220.692

99.146

44,9

Totaal

382.750

175.588

45,9

427.130

190.304

44,6

11.397

6.967

61,1

10.892

6.747

61,9

6.105

3.816

62,5

6.229

3.864

62,0

17.502

10.783

61,6

17.121

10.611

62,0 66,4

Eerste examen Herexamen Totaal

E N

E X A M E N R E S U L T A T E N

A

K E R N C I J F E R S

D


BE


1.235

815

66,0

1.091

724

513

327

63,7

516

332

64,3

1.748

1.142

65,3

1.607

1.056

65,7

21.468

15.783

73,5

19.152

13.985

73,0

5.992

4.334

72,3

5.623

4.112

73,1

27.460

20.117

73,3

24.775

18.097

73,1

VRP*, CE & DE Eerste examen

7.229

4.802

66,4

7.577

5.066

66,9

Herexamen

3.290

2.104

64,0

3.557

2.234

62,8

10.519

6.906

65,7

11.134

7.300

65,6

Totaal Subtotaal Eerste examen

258.566

135.156

52,3

277.907

139.210

50,1

Herexamen

223.217

107.432

48,1

252.415

119.938

47,5

Totaal

481.783

242.588

50,4

530.322

259.148

48,9

Niet afgenomen** Totaal

7.948

9.391

489.731

539.713

O ve ri ge a a n t a l l e n

2003

2002

Tussentijdse toetsen

64.323

55.782

BNOR-praktijkexamens

40.876

41.209

» Nader onderzoeken

28.884

29.261

11.992

11.948

4.392

3.384

445.121

473.866

» Versneld bijzondere examens

Vorderingen

15.986

14.195

» Onderzoeken

6.869

6.334

» EMA-cursussen

9.117

7.861

89,4

90,7

Aantal medewerkers nominaal (op fulltime basis) 1.055,1

1.069,0

Totale omzet (in miljoen euro’s)

Aantal ingeschreven actieve rijscholen***

5.017

4.900

Aantal ingeschreven opgevoerde rijscholen

401

289

Aantal ingeschreven afgevoerde rijscholen

284

335

* **

VRP = Vakrijproef Aangevraagde en betaalde examens die niet zijn afgenomen, bijvoorbeeld wegens verzuimen.

*** Peildatum: tweede kwartaal 2003.

E X A M E N R E S U L T A T E N

Geneeskundige verklaringen

11

E N

» Tussentijdse toets voor het nader onderzoek

K E R N C I J F E R S

t.b.v. omwisseling buitenlands rijbewijs

3

Financiële resultaten

G e c o n s o l i d e e rd e b a l a n s p e r 3 1 d e c e m b e r 2 0 0 3 ( x € 1. 0 0 0 ) ( n a b e s te m m i n g re s u l t a a t ) 2003

2002

28.356 5.890

28.861 5.668

Ac t i va Vaste activa Materiële vaste Activa Bedrijfsgebouwen en -terreinen Inventarissen en machines

34.246 Financiële vaste activa Deelneming Geldleningen

F I N A N C I Ë L E

R E S U L T A T E N

12

Vlottende activa Onderhanden werk Debiteuren Belastingen en sociale premies Overige vorderingen Overlopende activa Effecten Liquide middelen

42 4.895

53 5.121 4.937

5.174

39.183

39.703

(207) 3.674 547 4.931 2.583 2.881 7.210

Totaal activa

34.529

1.559 2.925 596 1.081 2.508 3.289 14.261 21.619

26.219

60.802

65.922

Pa s s i va Eigen vermogen private middelen Aandeel derden Egalisatiereserve publieke middelen Groepsvermogen Voorzieningen Groot onderhoud Sociale voorzieningen Herstructurering organisatie

14.886 (178) 2.309 17.017

3.219 31 3.032

Totaal passiva

15.979

2.899 51 3.427 6.282 930

Langlopende schulden Kortlopende schulden Vooruit ontvangen inschrijfgelden Crediteuren Belastingen Overige schulden Overlopende passiva

15.474 (130) 635

9.470 2.106 2.905 10.273 11.819

6.377 1.316

13.204 2.259 2.120 10.293 14.374 36.573

42.250

60.802

65.922

G e c o n s o l i d e e rd e re s u l t a te n re ke n i n g ove r 2 0 0 3 ( € 1. 0 0 0 ) 2002

%

Praktijkexamens Theorie-examens Verklaringen van geschiktheid Vorderingen Overige opbrengsten Opbrengst projecten

43.348 18.565 6.834 9.783 2.253 13.010

48,5 20,8 7,6 10,9 2,5 14,6

44.670 18.073 7.064 7.656 4.177 11.225

49,3 19,9 7,8 8,4 4,6 12,4

Totaal bruto opbrengsten

93.793

104,9

92.865

102,4

4.378

4,9

2.193

2,4

Bedrijfsopbrengsten

89.415

100,0

90.672

100,0

Personeelskosten Afschrijving materiële vaste activa Overige bedrijfskosten

63.798 2.968 22.471

71,4 3,3 25,1

64.288 2.465 23.693

70,9 2,7 26,1

Totaal kosten

89.237

99,8

90.446

99,7

178 426 (12)

0,2 0,5 0,0

226 (25) -

0,3 (0,1) 0,0

Resultaat vóór belastingen Belastingen

592 -

0,7 0,0

201 (44)

0,2 0,0

Resultaat na belastingen Aandeel derden

592 48

0,7 0,0

157 49

0,2 0,0

Resultaat boekjaar

640

0,7

206

0,2

Af: uitbestede werkzaamheden

Bedrijfsresultaat Interest en soortgelijke baten en lasten Resultaat deelneming

( ) = negatief

13

R E S U L T A T E N

%

F I N A N C I Ë L E

2003

4

Rijvaardigheid

De hoofdtaken van de publieke tak van het CBR zijn de beoordeling van de rijvaardigheid, de medische rijgeschiktheid en de vakbekwaamheid van beroepschauffeurs. De Verklaringen van rijvaardigheid en vakbekwaamheid worden afgegeven door de examinator, de Verklaringen van geschiktheid door de medisch adviseur van het CBR. Deze documenten zijn onmisbaar voor iedereen die op het gemeentehuis een rijbewijs wil aanvragen.

personenauto (B) en de bromfiets Theorie-examens Over de hele linie is in 2003 één procent theorie-examens minder afgelegd dan het jaar daarvoor: 665.028 tegen 673.047. Dat de daling ondanks de economische recessie beperkt bleef, was het gevolg van de invoering van open en meerkeuzevragen. Daardoor daalde het slagingspercentage tijdelijk en nam het aantal herexamens navenant toe. Alleen bij de categorie aanstaande beroepschauffeurs steeg het aantal theorie-examens.

R I J V A A R D I G H E I D

14

Examens voor de motor (A), de

Met zijafscherming van vrachtwagens wordt voorkomen, dat met name fietsers onverhoopt onder de wielen komen.

Relatie tussen aantallen praktijkexamens categorie A en percentages geslaagden Aantallen

Percentage geslaagden

68

70000

67

60000

66

50000

65

40000

% geslaagden herexamens

% geslaagden eerste examens

64

30000

63

20000

Afgenomen herexamens

62

10000

61

0 1998

1999

2000

2001

2002

Afgenomen eerste examens

2003

Praktijkexamens Het aantal afgenomen examens voor de personenauto daalde in 2003 met tien procent naar

Relatie tussen aantallen praktijkexamens categorie B en percentages geslaagden

15

382.750. Het aantal motorexamens nam met Percentage geslaagden

46

veertien procent af tot 41.804. De daling werd

450000

45

bij beide examens vooral veroorzaakt door de

400000

44

350000

43

300000

42

250000

41

200000

40

150000

39

100000

38

50000

37

0

36

tegenvallende economie. De consument % geslaagden herexamens

begon later met rijlessen en smeerde de opleiding over een langere periode uit.

% geslaagden eerste examens

Omdat het aantal achttienjarigen de komende jaren stabiel blijft, verwacht het CBR vroeg of laat een inhaalslag.

1998

1999

2000

2001

2002

2003



Het aantal examens voor de aanhanger (E bij B) nam in 2003 met twaalf procent toe. Door het toenemend gebruik van zwaardere aanhangers, zoals caravans, komen combinaties steeds vaker boven het gewicht dat met een B-rijbewijs mag worden getrokken.

Slagingspercentage Bij de praktijkexamens voor de personenauto werd geschiedenis geschreven. Met 46,4 procent was het slagingspercentage voor de eerste examens voor het eerst hoger dan voor de herexamens (45,4 procent). De ommekeer werd voor een deel veroorzaakt door het intensieve gebruik dat de consument maakt van de website met slagingspercentages van rijscholen, www.rijschoolgegevens.nl. Daarnaast droegen de kwaliteitsverbetering onder rijscholen en het toenemend gebruik van de


Aantallen

500000

Slagingspercentages voor A-examen met/zonder tussentijdse toets (TTT) Percentage geslaagden

80

70

60

tussentijdse toets bij aan de stijging van het

50

slagingspercentage. Sinds de start van de web40

site in september 2002 kiezen steeds meer aspirant-rijbewijsbezitters voor rijscholen met

30

een bovengemiddeld slagingspercentage.

20

Geen TTT

Als de Rijopleiding in Stappen (zie hoofdstuk 10

negen) gemeengoed wordt onder rijscholen en kandidaten, is een verdere stijging van het

Wel TTT 0 2003

slagingspercentage te verwachten.

Praktijkexamen motor Bij de praktijkexamens voor de motor steeg 16

het slagingspercentage met 1,8. En net als bij

Relatie tussen aantallen praktijkexamens categorie B en percentages geslaagden

de B-categorie kwam het slagingspercentage R I J V A A R D I G H E I D

Aantallen

bij de eerste examens uit boven dat van de herexamens. Een verdere stijging ligt voor de hand, nu het praktijkexamen sinds april 2004 is gesplitst in een examen voertuigbeheersing


500000

46

450000

45

400000

44

350000

43

300000

42

250000

41

200000

40

150000

39

100000

38

50000

37

0

36


en een examen verkeersdeelneming. % geslaagden eerste examens

Theorie De gestage uitbreiding van het aantal open en meerkeuzevragen leidde tot een gemiddelde daling in de slagingspercentages van 5,3 procent. De aanstaande motorrijders spanden met 12,7 procent de kroon. Bij de personen-

1998

1999

2000

2001

2002

auto en bromfiets daalden de percentages met respectievelijk 6,2 en 4,8 procent. Alleen bij de theorie-examens voor de beroepschauffeur steeg het, met 2,3 procent. Kandidaten die zich via een rijschool op het examen hadden voorbereid, slaagden vaker in één keer. Maar onder kandidaten die zich met een boek of cd-rom thuis hadden voorbereid, daalde het slagingspercentage aanzienlijk.

Met computergestuurde satellietnavigatie kan het transportbedrijf de chauffeurs volgen.

2003



E x a m e n s vo o r d e b e ro e p s ch a u ffe u r De divisie CCV van het CBR neemt examens af voor de rijvaardigheids- en vakbekwaamheidsdiploma’s voor beroepschauffeurs. De divisie kent een paritair samengestelde raad

In 2003 heeft de divisie CCV 74.731 theorieexamens afgenomen, tegen 69.053 in 2002. Het aantal ingedeelde praktijkexamens (C, D en E: respectievelijk vrachtauto, bus en aanhanger) bleef nagenoeg gelijk: 29.769 in 2003 tegen 29.862 in 2002.

waarin ondernemersorganisaties (EVO, KNV en TLN) en werk-

is verantwoordelijk voor de inhoudelijke kant van de vakbekwaamheidsexamens. Door de samenstelling van de raad is

Het slagingspercentage nam bij de theorieexamens toe met 2,3 procent, daalde bij het praktijkexamen voor de vrachtwagen en bus licht met 0,4 procent en bleef bij de aanhan-

de invloed van werkgevers en werknemers op het niveau van de vakbekwaamheid gewaarborgd.

17

gerexamens vrijwel gelijk.

Examenhuis Intensief overleg tussen CCV, EVL en Logex mondde uit in de oprichting van het Examenhuis. De samenwerking diende nagenoeg alle examens voor beroepschauffeurs in Nederland te bundelen. EVL en Logex fuseerden voor dat doel; de fusie tussen CCV en de nieuw gevormde organisatie is voorzien voor 2006.

Gevaarlijke stoffen In het belang van de veiligheid moeten chauffeurs die met gevaarlijke stoffen rijden, voldoen aan strenge vakbekwaamheidseisen. Zij moeten over een ADR-certificaat beschikken en daar elke vijf jaar een herhalingstoets voor afleggen. Het ministerie van Verkeer en Waterstaat heeft de divisie CCV belast met de examinering. Kandidaten die voor het ADR-examen willen opgaan, moeten aantonen dat zij in hun opleiding succesvol aan praktijkoefeningen hebben deelgenomen.

In 2003 nam het aantal examens voor het vervoer van gevaarlijke stoffen af.


nemersorganisaties (CNV en FNV) zitting hebben. De CCV-raad

De examens voor de aantekening klein

werken. Wie voor het theoretische en prak-

chemisch afval (KCA) werden voor het eerst

tische vakbekwaamheidsexamen slaagt, krijgt

schriftelijk in plaats van mondeling afgeno-

het attest. Deze maatregel ging in maart 2003

men. Door de wijziging kan de kandidaat

in en tot medio september hadden de chauf-

zijn KCA-examen aansluitend op de andere

feurs de gelegenheid om het examen te halen.

ADR-examens afleggen op een locatie in zijn

CCV nam in dat verband enkele honderden

omgeving.

examens af, met name bij chauffeurs met de Turkse nationaliteit.

Extra kennis vóór praktijkexamen


18

Om toegelaten te worden tot het praktijkexa-

Taxi

men C en D moeten aanstaande vrachtwagen-

In samenwerking met de branche is begonnen

en buschauffeurs sinds 1 oktober 2003 vóór

met een nieuwe vakopleiding en nieuwe

het praktijkexamen niet alleen kennis hebben

examens voor het vakdiploma taxichauffeur.

van de verkeersregels, maar ook van autotech-

In juni werden de eerste examens afgenomen.

niek en vervoersadministratie. Deze aanpas-

Deze examens worden nog tot juli 2004 afge-

sing vloeide, evenals nieuwe voertuigeisen,

nomen.

voort uit Europese afspraken. CCV biedt nu

De toekomst van de nieuwe opzet werd onze-

zowel een rijbewijstraject als een rijbewijs- en

ker toen verkeersminister Peijs de komst van

vakbekwaamheidstraject aan.

een verplicht taxi-examen aankondigde. Zij

De nieuwe regel leidde in september tot een

wees CCV aan als de organisatie die de

grote toeloop op het examen Verkeer. Slagen

verplichte taxi-examens zal gaan ontwikkelen

voor dit examen leverde namelijk een vrij-

en afnemen.

stelling voor de nieuwe examens op. Voor de Gemeente Amsterdam ontwikkelde Ook leerlingen uit de Beroepsbegeleidende

CCV een examen voor de taxichauffeurs in de

Leerweg moeten voortaan de examens

hoofdstad. Chauffeurs die van de bus-

Administratie en Techniek bij CCV afleggen.

en trambanen gebruik willen

Voorheen examineerde de opleider de leerlin-

maken, moeten daarvoor een

gen zelf. Voor deze categorie kandidaten is CCV in het verslagjaar begonnen met het ontwikkelen van twee schriftelijke examens. Ook andere aspirant-chauffeurs leggen in de toekomst de twee nieuwe examens op deze wijze af. Nu gaat dat nog mondeling.

Bestuurdersattest Vrachtwagenchauffeurs van buiten de Europese Unie moeten over een attest beschikken om voor een bedrijf in een EU-land te mogen

Relatie tussen aantallen examens C/D/E en percentages geslaagden Aantallen


40000

66


30000

64 % geslaagden eerste examens

20000

62

ontheffing hebben. Eén van de documenten die daarvoor vereist zijn, is een speciaal vak-

10000

60


bekwaamheidcertificaat. Dit examen wordt vanaf februari 2004 afgenomen.

0

58 1998

1999

2000

2001

2002


Lang en zwaar

2003

In het verslagjaar werden nieuwe examens voor chauffeurs van lange en zware voertuigen ontwikkeld. Chauffeurs die aan dit project van het ministerie van Verkeer en Waterstaat Totaal aan geslaagden in 2003 en 2002 voor de CCV-diploma's Toerwagenvervoer, Ambulancevervoer, Bederfelijke goederen, Taxivervoer

deelnemen, moeten in 2004 voor twee

19

1000

mogen rijden. CCV neemt de examens af.

Minister Peijs wil in 2006 een trekkerbewijs 800

invoeren. Haar ministerie heeft het CBR gevraagd over de vereiste exameneisen mee te denken.

600

In februari 2003 zijn de eerste examens directiechauffeur afgenomen. Het examen is

400

ontwikkeld in samenwerking met twee grote opleiders van directiechauffeurs, Interseco en InterDrive.

200 2003

Scania organiseerde in samenwerking met 2002

0

CCV de Young European Truckdrivers ComToerwagenvervoer

Ambulancevervoer

Bederfelijke goederen

Taxivervoer

petitie. Examinatoren van CCV beoordeelden de jonge Nederlandse chauffeurs op hun rijvaardigheid.

Klachten De divisie CCV ontving 32 klachten, zes minder dan in 2002. Zeven betroffen de theorie-examens, negentien de praktijkexamens en drie zowel de administratie als de taxiexamens. De klachten gingen merendeels over de uitslag. Vier bleken terecht en twee gedeeltelijk terecht.


examens slagen om in deze voertuigen te

Aantallen

Nader onderzoek naar de ri j va a rd i g h e i d Het nader onderzoek naar de rijvaardigheid is bestemd voor

te laten zien dat zij over voldoende vaardigheden beschikken om volwaardig aan het verkeer in Nederland deel te nemen. Slagen zij daar niet in, dan moeten zij een regulier theorie- en praktijkexamen afleggen.

kandidaten die in een periode van vijf jaar vier keer of meer voor het reguliere praktijkexamen zijn gezakt. Een nader onderzoek bij het Bureau Nader Onderzoek Rijvaardigheid (BNOR), een divisie van het CBR, duurt langer dan een regulier praktijk20

examen. Daardoor hebben de rijvaardigheidsadviseurs van de


divisie BNOR extra tijd en aandacht voor de kandidaat. Ook de omgeving is anders dan de gebruikelijke CBR-centra. Zo kan de spanning voor een examen aanzienlijk afnemen. De individuele aandacht creëert een situatie waarin kandidaten zo goed mogelijk kunnen presteren. De eisen die aan de rijvaardigheid worden gesteld, zijn dezelfde als bij de reguliere praktijkexamens.

In 2003 nam het BNOR 11.992 maal een versneld bijzonder examen af, in 2002 11.948 maal. De laatste jaren slaagt steeds zo’n driekwart van de kandidaten. Dit hoge percentage is voor een belangrijk deel het gevolg van de tussentijdse toets (TTT). Ruim 25 procent van de kandidaten legde vóór het VBE-examen een TTT af.

Rijtests Het BNOR neemt in het kader van de vorderingsprocedure (zie hoofdstuk zes) rijtests af bij bestuurders bij wie twijfel bestaat over de rijvaardigheid. Het gaat hier niet om een herexamen, maar om een onderzoek naar de praktische rijvaardigheid of de theoriekennis.

In 2003 werden ruim achthonderd rijtests en theorietoetsen afgenomen, zestig procent meer dan het voorafgaande jaar. Deze groei werd vooral veroorzaakt door ernstige

Het aantal nader onderzoeken daalde voor het eerst sinds

overtredingen van jonge bestuurders die de politie op

jaren: 28.884 tegen 29.261 in 2002. Deze afname was het

video vastlegde en bij het CBR aanmeldde.

gevolg van de sterke daling van de reguliere praktijkexamens.

Klachten In het verslagjaar werden 28 klachten over het nader

Omwisseling buitenlandse rijbewijzen

onderzoek ingediend en 27 over het VBE-examen. Acht

Iedereen die een Nederlands rijbewijs aanvraagt, moet in

daarvan waren terecht en vier ten dele terecht. De klach-

Nederland wonen en er minstens 185 dagen van het jaar

ten hadden vooral betrekking op de uitslag en de begelei-

vóór de aanvraag hebben gewoond. Een buitenlands rijbe-

ding tijdens het examen.

wijs kan zonder examen voor een Nederlands exemplaar worden omgewisseld als het is afgegeven in de Europese

Reserveringstermijnen

Unie of in een ander door de minister van Verkeer en

De tijd tussen aanvraag en nader onderzoek, tussentijdse

Waterstaat aangewezen land. Voor automobilisten is

toets of VBE-examen kwam gemiddeld niet boven de acht

anders een versneld bijzonder examen (VBE) het

weken uit. In de Randstad was de termijn langer. Dat werd

aangewezen middel.

veroorzaakt door de toegenomen concentratie van BNOR-

Kandidaten krijgen met dit praktijkexamen één keer de

activiteiten in dit deel van het land. 35 procent vindt

gelegenheid aan een rijvaardigheidsadviseur van het BNOR

plaats in de drie westelijke provincies.

Relatie tussen aantallen Nader onderzoeken en de percentages geslaagden Aantallen


65

40000

35000

60

30000

% geslaagden 25000

55

20000

15000

50

10000

5000 Afgenomen onderzoeken 45

0 1999

2000

2001

2002

2003

T h e o ri e - e x a m e n s vo o r d e l u ch t va a rt In opdracht van de divisie Luchtvaart van de Inspectie Verkeer en Waterstaat nam het CBR voor het vierde achtereenvolgende jaar theorie-examens voor de Nederlandse burgerluchtvaart af. Onder de kandidaten zijn aanstaande vliegers van de Airbus en Boeing 747, maar ook aspirant-ballonvaarders en -helikopterpiloten. Maandelijks kunnen zij in één of meer van de ruim negentig vakken examen doen in de CBR-examencentra in Assen, Amsterdam, Eindhoven, Maastricht en Utrecht. De afdeling Luchtvaartexamens is gevestigd in het regiokantoor in Amsterdam. In 2003 nam het CBR 8.899 examens af, 6,7 procent minder dan in het voorafgaande jaar. 4.171 maal deden aanstaande beroepsvliegers theorie-examen en 4.728 maal aankomende privévliegers. De daling vond vooral plaats in de eerste helft van het Bij het praktijkexamen moet een kandidaat fileparkeren en parkeren in een vak sinds november 2003 achteruit én vooruit kunnen uitvoeren. En dat zowel op een helling als in een schuin parkeervak.

verslagjaar. Mogelijke oorzaken van de daling zijn de nieuwe Europese regels voor de luchtvaartexamens en –evenals bij de andere examens– de teruglopende economie.

21


1998

5

M e d i s ch e r i j g e s ch i k t h e i d

De beoordeling van de lichamelijke en geestelijke geschiktheid voor het besturen van motorvoertuigen is, naast het toetsen van de rijvaardigheid, één van de hoofdtaken van de publieke tak van het CBR. Die beoordeling vindt plaats:

››

bij iedere aanvraag voor een rijexamen;

››

bij de vernieuwing van het rijbewijs vanaf het zeventigste levensjaar;

››

bij mensen die vanwege een medische aandoening een rijbewijs met kortere geldigheidsduur hebben gekregen;

M E D I S C H E

R I J G E S C H I K T H E I D

22

››

bij mensen die het CBR om een nieuwe beoordeling vragen, omdat hun medische situatie is veranderd;

››

en bij mensen die het rijbewijs in een zogeheten vorderingsprocedure zijn kwijtgeraakt.

De beoordeling wordt aangevraagd met een Eigen verklaring, die tien vragen bevat over ziekten en aandoeningen die voor het verkeer relevant zijn. Wie alle vragen met ‘nee’ beantwoordt, is medisch geschikt, als er verder geen bezwarende medische gegevens bekend zijn. Het CBR geeft dan een Verklaring van geschiktheid af. Bij mensen die vragen met ‘ja’ beantwoorden, hangt het van het oordeel van de medisch adviseur van het CBR af of een Verklaring van geschiktheid wordt afgegeven. Er kan eerst nog nader onderzoek door een medisch specialist of een deskundige praktische rijgeschiktheid van het CBR nodig zijn. Net als het rijvaardigheidsbewijs is een Verklaring van geschiktheid onmisbaar voor iedereen die op het gemeentehuis een rijbewijs aanvraagt.

Het CBR nam in 2003 445.121 besluiten over aanvragen voor een Verklaring van geschiktheid. 55 procent van de aanvragers beantwoordde alle vragen op de Eigen verklaring met ‘nee’ en bevestigde daarmee gezond te zijn (2002: 57 procent). 45 procent van de aanvragen werd nader beoordeeld door een medisch adviseur van het CBR, een stijging van twee procent ten opzichte van 2002. In 73 procent van de gevallen betrof het aanvragen van mensen die voor het rijbewijs moesten worden gekeurd omdat zij zeventig jaar of ouder waren; een toename van vijf procent.

Het CBR verwees 45.117 aanvragers onder en boven de zeventig jaar voor nader onderzoek

Ve r k l a r i n g e n v a n g e s c h i k t h e i d i n 2 0 0 3 e n 2 0 0 2 2003

2002

Totaal aantal aanvragen

445.121

473.866

Nader beoordeeld door medisch adviseurs

198.408

203.216

onder de 70 jaar

53.182

64.973

›› ››

verwezen naar oogarts/opticiën

6.220

6.267

verwezen naar andere specialist

15.227

12.492

145.226

138.187

verwezen naar oogarts/opticiën

19.992

24.292

verwezen naar andere specialist

3.678

3.081

aanvraag afgewezen/ingetrokken

7.636

8.189

›› ››

onder de 70 jaar

3.026

2.276

70 jaar en ouder

4.610

5.413

190.772

195.027

onder de 70 jaar

50.156

62.197

›› ››

14.949

18.534

›› naar een specialist. In beide leeftijdsgroepen namen de verwijzingen naar de oogarts af, maar naar de andere specialisten toe. Procentueel komt onder bestuurders van zeventig

››

70 jaar en ouder

›› ››

jaar en ouder de verwijzing naar een oogarts het vaakst voor; al jaren bedraagt hij meer dan tachtig procent van de verwijzingen.

Van de nader beoordeelde aanvragen werden er 7.636 afgewezen, omdat de aanvrager blijkens de Regeling eisen geschiktheid 2000 ongeschikt was of in de loop van de beoorde-

›› ››

ling de aanvraag introk. Zestig procent van hen was zeventig jaar of ouder. De belangrijkste redenen voor afwijzing in

››

de groep van zeventig jaar en ouder waren

23

afgegeven Verklaringen van geschiktheid

met beperkte geldigheidsduur

35.207

43.662

70 jaar en ouder

met geldigheidsduur tot 70 jaar

140.616

132.830

›› ››

8.552

8.634

132.064

124.196

met beperkte geldigheidsduur met geldigheidsduur tot 70 jaar

ernstige oogafwijkingen en hersenziekten (onder andere dementie). Beneden de zeventig jaar waren vooral alcoholmisbruik, hersenziekten (onder andere beroertes) en epilepsie de meest voorkomende redenen voor ongeschiktheid.

Uiteindelijk werd 96 procent van de nader beoordeelde aanvragen gehonoreerd. Twaalf procent daarvan kreeg een verklaring met een kortere geldigheidsduur vanwege een progressief ziektebeeld. Deze categorie keert binnen één tot tien jaar terug voor een nieuwe beoordeling.

Met de afwijzing van het CBR waren 866 aanvragers het niet eens. Zij maakten gebruik van hun recht op een herkeuring. Bijna negentig procent werd opnieuw ongeschikt Met een alcoholslot wordt de startmotor geblokkeerd. De

verklaard, in bijna de helft van de gevallen vanwege

blokkering wordt pas opgeheven als de bestuurder heeft

alcoholmisbruik.

geblazen en beneden de wettelijke norm zit.


Afwijzen

M E D I S C H E

››

De sterke toename in de herkeuringen lijkt in

functies (traagheid en beginnende dementie).

2001 tot staan gekomen te zijn. Sindsdien is

Deze mensen leggen bij het CBR een rijtest

het aantal stabiel.

of technisch onderzoek af, waarbij vooral aandacht wordt besteed aan een veilige en

Algemene wet bestuursrecht

praktische verkeersdeelname.

Naast een medische herkeuring bestaat sinds

24

1999 via de Algemene wet bestuursrecht ook

De komende jaren neemt het aantal aanvra-

de mogelijkheid bezwaar aan te tekenen

gen voor een Verklaring van geschiktheid

tegen de manier waarop de (her)keuring is

door de vergrijzing verder toe. Het aantal

verlopen. Hiervan werd in 2003 246 maal

rijtests zal daardoor groeien.

gebruik gemaakt, één keer minder dan het

M E D I S C H E


jaar daarvoor. 31 bezwaren werden gegrond verklaard, meestal naar aanleiding van nieuwe medische gegevens.

Ontwikkelingen De afdeling Medische Zaken zette rijtests in voor een onderzoek waarin de waarde voor

P ra k t i s ch e ri j ge s ch i k t h e i d Het CBR streeft ernaar zoveel mogelijk mensen veilig aan het gemotoriseerde verkeer te laten deelnemen. Vooral bij gehandicapten is (auto)mobiliteit van groot belang; het is vaak hun sleutel tot zelfstandigheid. Het CBR beschikt op dit terrein over de expertise van ‘deskundigen praktische rijgeschiktheid’ (voorheen aanpassingsdeskundigen). Zij begeleiden en adviseren mensen met functiebeperkingen en stellen de veiligheidseisen vast voor de auto of motor. Uitgangspunt bij de beoordeling is steeds, dat kandidaten aan dezelfde rijvaardigheidseisen moeten voldoen als ieder ander. Het werk van de deskundigen praktische rijgeschiktheid had oorspronkelijk vooral betrekking op gehandicapten, maar hun aantal is sinds de invoering van de Wet Voorzieningen Gehandicapten in 1994 afgenomen. Daarvoor in de plaats is een groeiende groep –meest oudere– rijbewijsbezitters gekomen met oogproblemen en verminderde mentale

het rijgedrag wordt onderzocht van prisma’s in het brilmontuur bij een halfzijdig gezichtsveld.

Leerstoel Verkeersgeneeskunde

Europa

Met de Rijksuniversiteit Groningen werd een

De deskundigen praktische rijgeschiktheid

leerstoel Verkeersgeneeskunde en -neuro-

leverden een bijdrage aan twee Europese

psychologie ingesteld. Met de leerstoel wil het

projecten. In het project ‘Quavadis’ hielpen zij

CBR bereiken, dat er een betere wetenschap-

voor het tweede achtereenvolgende jaar de rij-

pelijke basis komt voor medische vraagstuk-

bewijscodes voor aanpassingen te beschrijven.

ken in het verkeer. Nu worden die nog vooral

In ‘Consensus’ werd een databank voorbereid

op basis van de heersende medische opinie

met de verbanden tussen handicaps en de

opgelost. Zo is er bijvoorbeeld geen weten-

bijbehorende aanpassingen aan voertuigen

schappelijk gefundeerde ideale keurings-

en procedures.

leeftijd voor oudere rijbewijsbezitters.

onderzoeken in hoeverre bestuurders met

kende studie verricht naar de uitkomsten van

beperkingen aan hersenfuncties en ogen in

de medische keuringen voor het rijbewijs. De

staat zijn om –bijvoorbeeld met behulp van

studie –en het geplande vervolg op grotere

training– verantwoord aan het verkeer te

schaal– moet uiteindelijk duidelijk helpen

blijven deelnemen.

maken in hoeverre harmonisatie van de keuringsleeftijd in de Europese Unie mogelijk is.

Ministerie Onder meer langs de A 12 wordt trajectcontrole getest. Hierbij wordt

Een commissie onder leiding van psychiater

de gemiddelde snelheid op een bepaald traject gemeten. Dit geeft een

prof. dr. Buitelaar adviseerde de minister van

realistischer beeld dan een meting op één punt.

Verkeer en Waterstaat de rigide regels voor het gebruik van Ritalin door ADHD-patiënten te nuanceren. De laatste medische inzichten maken het mogelijk voor iedere rijdende patiënt individueel te bepalen, in hoeverre het gebruik van dat medicijn nadelig is voor de verkeersveiligheid.

Namens het ministerie nam het CBR deel aan Europees overleg over de minimale geschiktheidseisen voor het besturen van een motorvoertuig en de eisen voor bestuurders met diabetes mellitus en epilepsie.

M E D I S C H E

Met Luxemburg en Spanje werd een vergelijR I J G E S C H I K T H E I D

25

Hoogleraar Wiebo Brouwer zal onder meer

6

Vo r d e r i n g e n

De divisie Vorderingen van het CBR is namens de minister van Verkeer en Waterstaat belast met de zogeheten vorderingsprocedure. De vorderingsprocedure wordt gestart tegen mensen van wie de politie, de officier van justitie of de directeur van het CBR vermoedt dat zij ongeschikt zijn om achter het stuur te zitten. Van hen kan worden geëist dat zij zich aan een onderzoek onderwerpen. Dat kan een onderzoek naar de medische geschiktheid of de rijvaardigheid zijn. In het eerste geval voert een externe medisch specialist het onderzoek uit, in het laatste geval een rijvaardigheidsdeskundige van het CBR. De uitkomst van het onderzoek kan ertoe leiden

V O R D E R I N G E N

26

dat het rijbewijs ongeldig wordt verklaard. De vorderingsprocedure is een administratieve maatregel in het kader van de verkeersveiligheid.

Cursus en onderzoek

Wie met een alcoholpromillage tussen 1,3 en 1,8 achter het stuur zit en wordt aangehouden, komt in aanmerking voor een cursus in het kader van de Educatieve Maatregel Alcohol en verkeer (EMA). Bestuurders doen in deze cursus kennis op over de effecten van alcohol op de verkeersveiligheid en analyseren de motieven voor hun alcoholgebruik om hun houding en gedrag te verbeteren. Het CBR legt deze cursus aan de overtreder op na een melding (‘mededeling’) van de politie. Deelname aan de cursus weigeren leidt ertoe dat het rijbewijs ongeldig wordt verklaard. Wie met een promillage van 1,8 of hoger wordt aangehouden, gaat naar een medisch onderzoek. Ook bestuurders die onder invloed van drugs of medicijnen achter het stuur zitten en worden aangehouden, komen in aanmerking voor een medisch onderzoek. Wie ongeschikt blijkt om nog achter het stuur te zitten, moet het rijbewijs inleveren. Wie geschikt is, moet alsnog naar een EMA-cursus. Bestuurders met opvallend slecht rijgedrag komen in aanmerking voor een onderzoek naar de rijvaardigheid.

De BOB-campagne heeft ertoe bijgedragen, dat het alcoholgebruik in het verkeer gedaald is.

lik-op-stukbeleid. Efficiency in de afhandeling is dus nodig om mensen die door de politie zijn aangehouden, zo snel mogelijk duidelijkheid te geven over eventuele maatregelen. In dat kader is bij de divisie Vorderingen in het verslagjaar, net als voorgaande jaren, geïnvesteerd in voorlichting en in intensief contact met politiekorpsen. De politie meldt daardoor onder meer steeds vaker agressieve bestuurders bij het CBR, nu zij weet dat ook dergelijk gedrag via een

27

worden aangepakt.

E M A- c u r s u s s e n 9.117 keer werden bestuurders in 2003 verplicht tot een EMA-cursus. Dat was zestien

Onderzoeken

procent meer dan in 2002. Ook deze stijging

De divisie Vorderingen besloot in 2003 6.869

In totaal werd 5.890 keer besloten het rijbe-

komt voor rekening van het groeiend gebruik

maal tot een onderzoek naar de rijgeschikt-

wijs ongeldig te verklaren, 23 procent meer

dat de politie van deze voorziening maakt.

heid of rijvaardigheid van bestuurders. Dat is

dan in 2002. Zestig procent van deze besluiten

een stijging van 8,4 procent. De politie maakt

betrof overmatig alcoholgebruik. 24 procent

steeds intensiever van deze voorziening

van de ongeldigverklaringen werd veroor-

gebruik; de intensieve voorlichting aan de

zaakt doordat bestuurders niet meewerkten

Wie het niet eens is met een besluit van de

korpsen begint zijn vruchten af te werpen.

aan de verplichte EMA-cursus.

divisie Vorderingen kan bezwaar, beroep en

Ook de pakkans is de afgelopen jaren toege-

Bezwaar en beroep

hoger beroep aantekenen bij respectievelijk

nomen.

Het aantal ‘alcomobilisten’ dat bij herhaling

de divisie zelf, de bestuursrechter en de Raad

76 procent van de besluiten na een politie-

werd aangehouden en aan het CBR doorgege-

van State. In 2003 werden 2.592 bezwaar-

melding betrof alcoholmisbruik –één procent

ven, nam met 24 procent toe. Hun aantal is in

schriften behandeld. Acht procent werd

meer dan in 2002. In de overige gevallen was

twee jaar met 48 procent gestegen.

gegrond verklaard, wat overigens niet auto-

er een andere medische aanleiding. Te denken

matisch tot stopzetting van een procedure

valt aan verwardheid, drugsbezit of rijden

Kwaliteit en efficiency

leidde. De toewijzingen konden namelijk ook

onder invloed van drogerende stoffen en

De vorderingsprocedure is een verkeersveilig-

betrekking hebben op onjuistheden in details

agressie.

heidsmaatregel en werkt het beste bij een

van de procedure.

V O R D E R I N G E N

administratiefrechtelijke procedure kan

7

A c t i v i t e i t e n i n d e r e g i o ’s

Bijna negentig procent van het werkaanbod van het CBR betreft het afnemen van theorie- en praktijkexamens voor de personenauto en de motor en het verwerken van aanvragen voor de medische Verklaringen van geschiktheid. De vijf regio’s van het CBR

De provincie Zeeland ‘verhuisde’ op de eerste dag van het verslagjaar van regio West-Zuid naar regio Zuid. Uit cultureel oogpunt was de samenvoeging met de twee zuidelijke provincies een logisch besluit. Regio West-Zuid kon zich zodoende geheel concentreren op de hectiek van de rijexamens in de provincie Zuid-Holland.

zijn belast met de uitvoering van deze werkzaamheden en met het afnemen van de theorie-examens voor de bromfiets en de praktijkexamens voor de aanhangwagen.

A C T I V I T E I T E N

I N

D E

R E G I O ’ S

28

Het CBR heeft deze activiteiten gedecentraliseerd om letterlijk en figuurlijk dichter bij de klanten en de partners (de rijscholen) te staan. Een terugblik op de activiteiten in de regio’s is dan ook altijd een beoordeling van het succes van de dienstverlening en van de afstemming van de dienstverlening en producten op de regionale markten.

Normen Alle regio’s van het CBR voldeden aan de norm dat voor 95 procent van de praktijkexamens een reserveringstermijn van hoogstens acht weken mag gelden. Bij de theorie-examens bedraagt de norm vier weken. Gemiddeld konden kandidaten in iets meer dan zes weken voor het praktijkexamen op en in ruim drie weken voor de theorie.

Aantal Verklaringen van geschiktheid per regio in 2003 en 2002 2003

2002

Regio Noord

50.159

53.596

Regio Oost

91.599

96.158

Regio Zuid

101.974

97.011

Regio West-Noord

91.896

98.574

Regio West-Zuid

84.001

102.221

419.629

447.560

totaal

Tu s s e n t i j d s e t o e t s In bijna alle regio’s ging voor het zevende achtereenvolgende jaar het aantal tussentijdse toetsen (TTT) omhoog. Met een gemiddelde toename van vijftien procent maakte één op de drie kandidaten voor een praktijkexamen

Sneller afhandelen

gebruik van het succesvolle toetsinstrument.

De afhandeling van de aanvragen voor een verklaring van

Het slagingspercentage bij de kandidaten voor het

medische geschiktheid werd versneld. Via een nieuwe

B-examen lag 12,5 procent hoger als zij een tussentijdse

werkwijze werd zoveel mogelijk werk door de medische

toets aflegden. Bij de A-examens bedroeg het verschil

administratie uitgevoerd. Alleen de ingewikkelder aanvra-

negen procent.

29

afgehandeld, als er geen nader medisch onderzoek nodig

Samenwerking tussen opleiders en examinatoren is van

is. Ook werd voldaan aan de eis dat verwijzingen naar een

belang voor een gerichte voorbereiding van leerlingen op

medisch specialist in het overgrote deel van de gevallen

het wegverkeer. De CBR-regio’s investeren daarom ieder

binnen drie weken moeten plaatsvinden. Negentig procent

jaar opnieuw in de samenwerking met de rijscholen. Voor

van de bestuurders die een rijtest ondergaan, moet dat

nieuwe opleiders worden in veel regio’s kennismakings-

binnen vier weken horen; ook aan die eis voldeden de

bezoeken georganiseerd. Periodiek bezoekt het manage-

regio’s.

ment van de regio’s de rijscholen.

Examenplaatsoverleg De afgelopen jaren is het regelmatige overleg met de opleiders in inhoud en omvang gegroeid. Met name het examenplaatsoverleg is door zijn regelmaat een nuttig hulpmiddel voor het uitwisselen van informatie en ideeën. Elke regio heeft ten minste eenmaal per jaar overleg op elke examenplaats. In het verslagjaar werd in het overleg onder meer aandacht besteed aan de Rijopleiding in Stappen, het reserveringssysteem TOP online en het nieuwe motorexamen.

Ook door regelmatig overleg met de brancheorganisaties ABAN, BOVAG en FAM investeren de CBR-regio’s in de Ouders geven hun kroost de laatste

samenwerking met de rijscholen. In elke regio kwam men

jaren steeds vaker een helm op in het

minstens twee keer bijeen om aandacht te besteden aan

verkeer.

lopende vraagstukken en nieuwe ontwikkelingen.

D E

S a m e nwe rke n m e t o p l e i d e r s

I N

gros van de aanvragen binnen vijf werkdagen moet zijn


leidde ertoe dat de regio’s voldeden aan de norm dat het

R E G I O ’ S

gen werden beoordeeld door één van de CBR-artsen. Dat

Aantal afgenomen examens per regio in 20 03 (inclusief niet verschenen kandidaten)

Regio Noord Theorie-examens

62.887

Praktijkexamens categorie A

5.755

Praktijkexamens categorie B Kwa l i te i t va n d e d i e n s t ve rl e n i n g

43.124

Regio Oost

Uit een enquête onder rijscholen in de provincies

Theorie-examens

Friesland, Groningen en Drenthe bleek tevredenheid


over de dienstverlening van de noordelijke CBR-regio.

Praktijkexamens categorie B

111.810 8.308 72.402

De werkrelatie mét en de deskundigheid ván de examinatoren, alsmede hun optreden tegenover kandidaten

Regio Zuid

kregen stelselmatig goede tot zeer goede beoordelingen

Theorie-examens

van ten minste 93 procent van de rijscholen.


135.814 10.292


81.864

Ook de rijscholen in de provincies Noord-Brabant, Limburg en Zeeland oordeelden positief. Zij gaven de dienstver-

Regio West-Noord

lening van regio Zuid van het CBR een ruime voldoende.

Theorie-examens

Het vaste klankbordpanel van rijscholen in de provincies


Flevoland, Gelderland en Overijssel toonde zich erg tevre-


I N A C T I V I T E I T E N

145.538 10.140 99.668

den over de telefonische dienstverlening van regio Oost. 96 procent noemde hem goed, vier procent redelijk.

Regio West-Zuid Theorie-examens

D E

R E G I O ’ S

30

Alle regio’s doorstonden het verlengingsonderzoek voor


het ISO-certificaat 9001:2000.


Kwaliteit op locatie

Totaal landelijk

Acht van de 58 eigen vestigingen werden in 2003 geheel

Theorie-examens

of gedeeltelijk vernieuwd. De ingrepen varieerden van


complete nieuwbouw tot verhuizingen en meer of


minder ingrijpende opknapbeurten. Deze investeringen bevorderen de gebruikswaarde en de uitstraling van de accommodaties. Daarmee wil het CBR het imago van moderne, klantvriendelijke dienstverlener onderstrepen.

Klachten Op ongeveer twee miljoen klantcontacten ontvingen de regiokantoren van het CBR 251 klachten, 28 minder dan in 2002. Het merendeel van de klachten betrof de examenuitslag. Zeventien procent van de klachten was terecht of ten dele terecht.

134.428 8.409 91.258

590.297 42.904 388.316

Maatschappelijke contacten

verkeersveiligheidsdag in Gelderland. Ook nam deze

Veel aandacht was er in de regio’s traditie-

regio in zes examencentra driehonderd ouders van

getrouw voor de maatschappelijke contacten.

rijschoolleerlingen een rij- en theorietest af om hen

Naast participatie in de Regionale en Provin-

bewust te maken van de hoge eisen die het hedendaagse

ciale Organen voor de Verkeersveiligheid

verkeer stelt.

waren de kantoren gastheer voor delegaties

Dergelijke activiteiten zijn goede gelegenheden om

uit binnenen buitenland.

de maatschappelijke betrokkenheid van het CBR te

Medewerkers van de regio’s droegen bij aan

accentueren.

landelijke beurzen zoals de Megafestatie voor In alle regio’s vonden frequente contacten met de regio-

naast werd aan regionale activiteiten en mani-

nale media plaats. Met name de toenemende belang-

festaties deelgenomen. Zo nam regio Oost

stelling voor de Rijopleiding in Stappen en het nieuwe

bromfietstests af tijdens een regionale

motorexamen leidden tot frequente publicaties en uitzendingen.

D E

I n n ova t i e

31

R E G I O ’ S

jongeren, de AutoRAI en de beurs Motor. Daar-

Rijopleiding in Stappen. De komst van het nieuwe motorexamen werd voorafgegaan door een intensieve zoektocht in de regio’s naar geschikte terreinen voor het examen voertuigbeheersing. De regio’s Noord en West-Noord waren nauw betrokken bij de rijstijlscan, een methode om ervaren bestuurders –vooral van bedrijfswagens– te toetsen op rijvaardigheid. Regio Noord interesseerde gemeentelijke veiligheidscoördinatoren uit Overijssel voor deelname. En verscheidene regio’s stelden examinatoren beschikbaar voor de opdracht van IBM Nederland aan het CBR (zie hoofdstuk negen).

Met dit uniforme bord werd begin 2004 een einde gemaakt aan de vele verschillende aankondigingen van verkeersdrempels. Het komt overeen met de borden in de rest van de Europese Unie.


examinator en tot docent om instructeurs te trainen in de

I N

In alle regio’s werden examinatoren opgeleid tot speciaal

8

D e r i j s ch o o l b r a n ch e

De rijscholen en het CBR bedienen dezelfde markt. De leerling van de één is de kandidaat van de ander. De opleiders en het exameninstituut zijn voor een gedegen voorbereiding van aanstaande bestuurders op elkaar aangewezen. Het CBR heeft jaarlijks vele duizenden malen contact met opleiders: hoofdzakelijk tijdens examens en tussentijdse toetsen, maar ook bij overlegsituaties en minder formele ontmoetingen.

D E

R I J S C H O O L B R A N C H E

32

De formele relatie ligt vast in de inschrijfovereenkomst die het CBR met elke rijschool heeft. Daarin zijn de kwaliteitsinzet van de rijschool en de tegenprestatie van het CBR vastgelegd. Rijscholen doen opgave van de gegevens van bedrijf, mens en materieel en het CBR garandeert een aantal tegenprestaties: meerijden van instructeurs tijdens examens, een aansluiting op het online reserveringssysteem en toezending van publicaties over wetten en regels. De laatste jaren is er, naast de inhoudelijke en formele kant van de relatie, nog een derde variant ontstaan: kijken in elkaars keuken. Om de afstemming tussen opleiding en examen verder te verbeteren, stellen opleiders en examinatoren steeds meer belang in overleg over elkaars beroep.

Medio 2003 stonden bij het CBR 5.017 rijscholen ingeschreven, 117 meer dan in 2002. De stijging is incidenteel en wordt veroorzaakt door de economische recessie. Wie geen werk heeft, zoekt nogal eens zijn toevlucht tot de oprichting van een rijschool. Nogal wat nieuwe rijscholen zien de rijopleiding als nevenfunctie. Dat gaat ten koste van de leskwaliteit. In een branche die een kwaliteitsontwikkeling doormaakt, is dat een zorgelijke ontwikkeling.

Ondanks de gespannen verhoudingen bleef

rijschoolbranche is op gang en het einde lijkt nog niet in

onder rijscholen de belangstelling voor ken-

zicht.

nisoverdracht en -uitwisseling met het CBR

De afgelopen jaren moesten bij rijscholen de kosten

bestaan. Voor het klankbordpanel van rijscho-

omlaag en de opbrengsten omhoog om rendabel te

len in regio Oost werd een workshop

kunnen draaien. Die noodzaak werd alleen maar groter

marketing georganiseerd waarin mogelijk-

door de economische recessie van de laatste twee jaar.

heden voor rijscholen onder de loep werden

Aan de ene kant is de concurrentie om de klandizie toege-

genomen om marktkansen optimaal te benut-

nomen en aan de andere kant zoeken rijscholen samen-

ten. In het noorden van het land vond een

werking –met elkaar en met het middelbaar en beroeps-

themadag plaats over alcohol en verkeer en

onderwijs– om de bedrijfskosten te verlagen en de markt

een bijeenkomst over belangrijke verkeers-

kwaliteit te kunnen blijven bieden.

veiligheidsaspecten in en na de rijopleiding. Medisch specialisten van het CBR trainden

Conflictueus jaar

zestig opleiders in manieren om fysieke

Een groot deel van het verslagjaar werd beheerst door de

beperkingen bij leerlingen in een vroeg

meningsverschillen tussen branche en CBR over de rol

stadium van de rijopleiding te herkennen.

van het exameninstituut in de Rijopleiding in Stappen. Verontrustend was vooral dat hier en daar het oude wij/zij-

Bundelen

denken opdook dat de samenwerking tot midden jaren

Tijdens een netwerkbijeenkomst van ver-

tachtig van de vorige eeuw had gekenmerkt.

keersscholen in Drenthe pleitte algemeen

Dat de LBVI, BOVAG en het CBR de meningsverschillen aan

directeur Vaessen van het CBR voor ingrijpen-

het einde van het verslagjaar bijlegden, bewees dat de

de versterking van de versplinterde rijschool-

wederzijdse belangen uiteindelijk gediend waren met een

branche. “De branche moet een vuist maken

gebundeld streven naar verdere verbetering van opleiding

om een hoogstaand opleidingsniveau te garan-

en examen.

deren, een stevige onderhandelingspartner

De overeenkomst die het conflictueuze jaar afsloot, was de

van de Haagse en Brusselse overheden en het

opmaat naar een breed draagvlak voor de Rijopleiding in

CBR te kunnen zijn en rijscholen te adviseren

Stappen. Als uitvloeisel daarvan werd de communicatie

bij schaalvergroting en onderlinge samen-

over de RIS bijgestuurd: de nieuwe opleiding werd het

werking.”

product van alle betrokken organisaties en de exclusiviteit van het CBR verdween.

Door het kwaliteitsbesef bij de brancheorganisaties bleven –ondanks het inhoudelijke conflict over de RIS– initiatieven voor verdere kwaliteitsverbetering in het verslagjaar

‘Autodate’ is bedoeld om gemak en milieubewustzijn te combineren. Bedrijven kunnen met een abonnement zeven dagen per week, 24 uur per dag een auto rijden die op een vaste plek in de buurt staat geparkeerd. Autodate komt vooral voor in de grotere gemeenten.

doorgaan. Daardoor kon schade aan de ontwikkeling van rijopleiding en examen worden voorkomen.

33

R I J S C H O O L B R A N C H E

Kennisuitwisseling gecontinueerd

bijna twintig procent gedaald. De schaalvergroting in de

D E

In de afgelopen zeven jaar is het aantal rijscholen met

9

Ontwikkeling en onderzoek

Elk jaar besteedt het CBR een belangrijk deel van de menskracht en de middelen aan innovatie en verbetering van de dienstverlening en de producten. Het betreft met name de vorm en inhoud van de examens alsmede efficiency- en effectiviteitsverbetering van de administratieve processen en de informatisering. Zo wordt ingespeeld op actuele technologische ontwikkelingen en

Examens Theorie- en praktijkexamens Nadat eind 2002 in de theorie-examens de eerste open en meerkeuzevragen waren opgenomen, volgde een geleidelijke uitbreiding. De examenvragen doen nu nadrukkelijker een beroep op het inzicht van kandidaten. Citogroep uit Arnhem adviseerde om de slaagnorm aan te passen, omdat het theorie-examen door de inzichtvragen moeilijker geworden was.

toekomstige (verkeers)wetgeving. De bedoeling daarvan is de kwaliteit van de dienstverlening en de voorbereiding op de deelname aan het verkeer verder te perfectioneren. Dergelijke innovatieve verbeteringstrajecten werden in het verslagjaar zowel centraal als in de regio’s en bij de divisies ingezet.

O N T W I K K E L I N G

E N

O N D E R Z O E K

34

Bij TNO in Delft wordt een nieuw route-informatiesysteem ontwikkeld waarop eventuele vertragingen ‘real time’ worden gemeld.

Aan het praktijkexamen B werden nieuwe varianten voor de bijzondere verrichtingen toegevoegd. Kandidaten moeten niet alleen achteruit, maar ook vooruit kunnen fileparkeren en parkeren in een vak. En zowel op een helling als in schuine vakken.

De vaardigheden zijn in het hedendaagse

Als gevolg van Europese afspraken verander-

verkeer zó frequent nodig, dat tot de wijziging

den de eisen voor het motorexamen. In het

besloten werd. Hij kwam ook voort uit aan-

verslagjaar werden kledingeisen ingevoerd; in

vullende Europese minimumeisen voor het

2004 volgde de splitsing in een examen voer-

B-examen.

tuigbeheersing en een examen verkeersdeelneming. In het verslagjaar startten daarvoor

Minister Peijs van Verkeer gaf het CBR

de voorbereidingen.

opdracht een projectplan te schrijven voor de

De veranderingen zijn bedoeld om de

modernisering van het rijexamen. De minister

kwetsbare motorrijder beter te beschermen.

wil een examen “waarin de toetsing van Om het telefonisch reserveren van theorie-

den en gevaarherkenning centraal staan”, zo

examens te verbeteren, werd een voice

schreef zij in de opdracht. De uitvoering van

responsesysteem in gebruik genomen. Binnen

het project wordt in 2004 verder ter hand

enkele maanden verliep het leeuwendeel van

genomen.

de reserveringen van particulieren via deze computer.

35

O N D E R Z O E K

begripsmatige kennis, productieve vaardighe-

ger van het verouderde examenreserveringssysteem ERS, in gebruik genomen. Het nieuwe systeem maakt het mogelijk vanuit de rijschool examens aan te vragen, te reserveren en te ruilen, en medische Verklaringen van geschiktheid aan te vragen. Aan het einde van het jaar was tweederde van de rijscholen overgeschakeld van het ERS naar TOP online. Met ingang van 2004 veranderde de toegang en werd de naam ‘TOP internet’. Van een gesloten netwerk werd overgestapt op een veel snellere verbinding via het internet.


In het verslagjaar werd TOP online, de opvol-

E N

TOP internet

I n n ova t i e Rijopleiding in Stappen In opdracht van de minister van Verkeer en Waterstaat maakte het CBR een begin met de landelijke proef met de Rijopleiding in Stappen (RIS). De opdracht was het directe gevolg van de succesvolle proeven in Gelderland. Daar werden slagingspercentages tot 25 procent boven het gebruikelijke niveau bereikt met een nieuw type modulaire opleiding die verkeersveiliger bestuurders oplevert. 36

Nadat ingrijpende meningsverschillen met de

O N D E R Z O E K

opleiding tot zevenhonderd op.


instructeurs waren opgelost, nam de belang-

E N

rijschoolbranche en de opleiders van rij-

stelling voor RIS –nu gesteund door de brancheorganisaties– vooral onder rijscholen snel toe. In enkele maanden tijd liep het aantal aanmeldingen van instructeurs voor de

Permanente educatie voor zakelijke rijders Het rijbewijs kan niet meer voor het leven

sche, maar nadrukkelijk ook uit sociale overwegingen

zijn. Steeds meer vat in de samenleving de

opdracht aan het CBR gaf om de rijvaardigheid van alle

mening post dat in de loop der jaren routine-

medewerkers met een bedrijfs- of lease-auto onder de loep

fouten ontstaan die risico’s in het verkeer

te nemen. Het bedrijf beschouwt zijn steun aan een veilige

kunnen veroorzaken. Daarnaast blijven veran-

verkeersdeelname als een belangrijke voorziening voor de

deringen in wetten en regels onopgemerkt als

medewerkers. Met behulp van speciaal opgeleide examina-

bestuurders niet regelmatig op herhaling

toren werd een begin gemaakt met de rijstijlscan.

gaan.

IBM-medewerkers namen eerst deel aan een theorietoets

De rijvaardigheidsanalyse, die de afgelopen

en een collectieve nabespreking in een examencentrum.

jaren met succes onder transport- en buson-

De toets was eerder educatief dan toetsend bedoeld.

dernemingen was toegepast, begon in het

Vervolgens kreeg elke kandidaat een oproep van de werk-

verslagjaar onder de naam ‘rijstijlscan’ aan

gever om vanuit de IBM-vestiging een rit van een uur te

een tweede fase.

maken met een examinator, die de employee eventuele verbeterpunten meegaf. Naar gelang de uitslag van de rit

IT-dienstverlener IBM Nederland was het eer-

kon de werkgever de medewerker de mogelijkheid bieden

ste bedrijf dat niet alleen uit bedrijfseconomi-

om via een rijschool vaardigheden te oefenen die tijdens

Simulators komen steeds vaker voor in de rijopleiding. Vooral de technische beheersing kan er mee geoefend worden zonder hinder van en voor het wegverkeer.

Examinatoren van het militaire opleidingscentrum OTCRIJ en brandweerchauffeurs volgden op de simulators een rijvaardigheidstraining. In opdracht van het ministerie van Verkeer en Waterstaat werd onderzoek gedaan naar de mogelijkheden van risicotrainingen voor vrachtwagenchauffeurs. Nederlandse beroepschauffeurs volgden in het kader van een project van de Europese Commissie een trainingsprogramma. Bij de chauffeurs van transportbedrijf Schenker, die aan de training

37

Ontwikkelingen in wetten en regels In het beleid van het CBR is het leveren van een bijdrage aan de ontwikkeling van wetten de toets niet goed gingen. De onderdelen die daarbij het meest aan bod kwamen, waren afstand houden, de nieuwe weten regelgeving en Het Nieuwe Rijden. Negentig procent van de deelnemers aan het IBM-programma beoordeelde het programma met goed tot zeer goed. IBM heeft met het initiatief het onderwerp verkeersveiligheid in de markt van de zakelijke rijder geïntroduceerd.

Simulators Na de officiële opening van het Rij Simulator Centrum in Utrecht werd daar op de twee Adams vrachtwagensimulators intensief gewerkt aan de ontwikkeling van adequate toepassingen. Daarmee wil het Rij Simulator Centrum vooral de markt van wetenschappelijk en toegepast onderzoek bedienen, alsmede ervaren beroepschauffeurs.

en regels een belangrijk aspect. Vanwege de verbondenheid met de verbetering van de verkeersveiligheid stelt het CBR zijn expertise graag ter beschikking om de verkeerswetten en -regels verder te optimaliseren. In 2003 werd in dat kader onder meer deelgenomen aan: » de projectgroep Tunnelveiligheid van het ministerie van Verkeer en Waterstaat; » voorbereiding van het standpunt van Nederland over het voorstel voor de 3e Europese richtlijn voor het rijbewijs; » deelname aan het Motorplatform, een overleg van brancheorganisaties; » deelname aan het Overlegorgaan Verkeersveiligheid.

E N

men te zijn.


schades met maar liefst 35 procent afgeno-

O N D E R Z O E K

deelnamen, bleken enkele maanden later de

10

Public relations en voorlichting

De publieke tak van het CBR investeert via externe communicatie primair in de relatie met rijopleiders en kandidaten. Een belangrijk uitgangspunt daarbij is dat de verstandhouding met de rijscholen bepalend is voor het beeld dat kandidaten van het CBR hebben. Daarnaast draagt het CBR met zijn communicatieactiviteiten bij aan de verbetering van de verkeersveiligheid. De decentrale organisatiestructuur biedt de regio’s en divisies zelfstandig-

P U B L I C

R E L A T I O N S

E N

V O O R L I C H T I N G

38

heid in hun communicatie met de buitenwacht. Voor de herkenbaarheid van het CBR worden intern steeds gezamenlijke afspraken gemaakt, zodat van de organisatie als geheel een uniform beeld blijft bestaan.

Campagnes Een belangrijk deel van de communicatieactiviteiten stond in het verslagjaar in het teken van het nieuwe motorexamen, de Rijopleiding in Stappen en de totstandkoming van het Rij Simulator Centrum.

Motorexamen Voor het motorexamen werd zowel in- als extern een intensief communicatietraject uitgevoerd. Medewerkers, rijopleiders, publiek en uitgevers van leermiddelen werden via een in- en externe communicatiecampgane vertrouwd gemaakt met de inhoud van de veranderingen en de motieven. De intensieve aandacht leidde tot een opvallende betrokkenheid van de rijschoolbranche bij de zoektocht naar geschikte terreinen voor het nieuwe examen voertuigbeheersing.

Rijopleiding in Stappen Het grootste deel van het verslagjaar werd gedomineerd door de meningsverschillen met de branche over de wenselijkheid van de Rijopleiding in Stappen en de rol van het CBR. Dat leidde tot veel aandacht voor persoonlijk

overleg met branchevertegenwoordigers en verdedigen van standpunten via de media. Om te voorkomen dat de publicitaire druk een oplossing in de weg zou staan, werd de mediavoorlichting in het derde en vierde kwartaal tot het absolute minimum beperkt. Toen de branche en het CBR aan het einde van het verslagjaar een overeenkomst sloten die het conflict oploste, werd een plan voor intensieve publieksvoorlichting in werking gezet. In de eerste maanden van 2004 werd dit uitgevoerd. 39

simulators was voor veel media reden om er in beeld, tekst en geluid verslag van te doen. Kort vóór de opening ging de website www.rijsimulatorcentrum.nl van start en werd foldermateriaal gemaakt. Beide werden primair ontwikkeld om geïnteresseerde organisaties een indruk te geven van de mogelijkheden.

I n te rn e t Met vier andere verkeersveiligheidsorganisaties maakte het CBR in

De communicatie van het CBR met zijn doelgroepen

april 2004 voor de tweede keer op tv Het Nationale Verkeersexamen

verschoof van gedrukt materiaal en telefonische infor-

mogelijk. Anderhalf miljoen kijkers benutten zo de kans om hun

matie naar internet. De belangstelling voor www.cbr.nl

theoriekennis te testen.

groeide verder tot gemiddeld 250.000 bezoeken per maand. Van de emailvoorziening werd intensief gebruik gemaakt. De website werd in het verslagjaar ingrijpend herzien. Sinds de start in 1999 waren de inhoud en functionaliteit zo uitgebreid, dat het overzicht zoek was. Bezoekers kregen onvoldoende indruk van de variatie in diensten en activiteiten. Bovendien werd het steeds moeilijker om gericht te zoeken naar informatie. Daarom kwamen alle onderdelen, voorzien van een herkenbare vormgeving, onder één portaal. De zoekmogelijkheden verbeterden ingrijpend.

E N

weergave van de werkelijkheid op de weg in de twee

R E L A T I O N S

kreeg veel aandacht in de landelijke pers. De getrouwe

P U B L I C

De opening van het Rij Simulator Centrum in Utrecht


Rij Simulator Centrum

Hoewel de website in augustus 1999 primair is ontwikkeld als hulpmiddel bij de examenvoorbereiding, blijkt een groeiend aantal ervaren rijbewijsbezitters de site te bezoeken voor permanente educatie. Vooral de theorietests worden intensief gebruikt: ruim 65 procent van de bezoekers benut ze.

Slagingspercentages Steeds meer consumenten wisten de weg naar 40

www.rijschoolgegevens.nl te vinden. Gemid-

P U B L I C

R E L A T I O N S

E N


deld werd deze site met slagingspercentages van rijscholen 25.000 keer per maand bezocht. De invloed werd snel merkbaar toen de klandizie bij rijscholen met hoge slagingspercentages groeide en het slagingspercentage van examenkandidaten toenam.

internet, de opvolger van het Examenreserveringssysteem

Administratiekantoren die voor rijscholen

(zie hoofdstuk negen).

examenaanvragen regelen bij het CBR hebben

Om de gebruiksmogelijkheden van het nieuwe reserve-

toegezegd voortaan de naam van hun

ringssysteem uit te breiden, werd het vademecum met de

opdrachtgever te melden. Daarmee kwam een

examenrichtlijnen geschikt gemaakt voor online publica-

einde aan ongewenste beïnvloeding van de

tie op dit extranet voor de rijscholen.

slagingspercentages op de website. Gesprekken met een aantal rijscholen maakten een einde aan administratieve trucs om de slagingspercentages gunstig te beïnvloeden.

Vo o r l i c h t i n g e n p u b l i c r e l a t i o n s Aangemoedigd door de enthousiaste reacties van rijscholen bracht het CBR voor de derde maal een verkorte versie

In samenwerking met de Dienst Wegverkeer

van het jaarverslag uit. Elke rijschool ontving een exem-

en het ministerie van Verkeer en Waterstaat

plaar van de brochure.

continueerde het CBR de website www.rijbewijs.nl waar bezoekers alle informatie over

Van de bedrijfsvideo werd een herziene versie geprodu-

het gelijknamige onderwerp kunnen vinden.

ceerd die een actueel beeld geeft van de taken en de mark-

De website werd maandelijks gemiddeld

ten waarop het CBR opereert.

150.000 keer bezocht.

Voor de video die kandidaten voor de theorie-examens zien als zij op de uitslag wachten, werd een nieuwe opzet

TOP internet

gemaakt. Jongerenpanel Team Alert kreeg het verzoek

Via voorlichtingsbijeenkomsten en artikelen

voor de realisatie vanwege het inzicht dat het in de doel-

in het magazine Reflector werden de rijscho-

groep heeft. De nieuwe versie wordt in 2004 in gebruik

len voorgelicht over de ontwikkeling van TOP

genomen.

Stichting Team Alert weet met eigentijdse campagnes de betrokkenheid onder jongeren bij verkeersveiligheid de laatste jaren te stimuleren.

Media Vele tientallen keren werd in dagen weekbladen aandacht aan de visie en activiteiten van het CBR besteed, en gaven regionale en landelijke woordvoerders een reactie op actuele ontwikkelingen rond het thema verkeersveiligheid.

In de afleveringen van het televisieprogramma ‘Blij dat ik rij’ van Yorin waren –net als in de vier voorafgaande jaren– fragmenten te

41

vroeg om een bijdrage. Een examinator gaf in enkele afleveringen veiligheidstips voor weggebruikers. Het CBR beëindigde de samenwerBeurzen en manifestaties

king vanwege de chaotische totstandkoming

Het CBR was in het verslagjaar deelnemer aan de AutoRAI

van het programma en niet-nagekomen

in Amsterdam, Motor 2003 in Utrecht, de Vakbeurs Ver-

afspraken.

keerseducatie in Hoevelaken en de jongerenbeurs Megafestatie. Via dergelijke manifestaties wordt vorm gegeven

Reflector

aan de educatieve taak van het CBR op het gebied van de

Naast instructie en opleiding werd Reflector,

verkeersveiligheid, aan imagoverbetering en aan afzet van

het tijdschrift van het CBR voor de ingeschre-

diensten en producten.

ven rijscholen, benut om de branche op de hoogte te houden van relevante ontwikkelin-

De medisch adviseurs en de afdeling Medische Zaken ver-

gen. De jaargang 2003 stond vooral in het

zorgden lezingen en presentaties tijdens bijeenkomsten

teken van de vakinhoud, het nieuwe motor-

van patiëntenverenigingen, ouderen en artsen.

examen en de ontwikkeling van de Rijopleiding in Stappen.

Intern

In juni vond de Rijschoollunch plaats, een

Zebranet –het intranet van het CBR– werd verder ontwik-

periodieke bijeenkomst waar professionals uit

keld. Het snelle medium heeft de sterk gedecentraliseerde

de rijopleiding van gedachten wisselen over

organisatie intern beter bereikbaar gemaakt, vooral na

nieuwe en wenselijke ontwikkelingen. Een-

ingrijpende technische verbeteringen, cursussen en voor-

maal per jaar vindt een journalistiek verslag

lichting over de werking. Alle organisatieonderdelen heb-

van de lunch via Reflector zijn weg naar de

ben een eigen plek op Zebranet.

opleiders.

E N

Ook het nieuwe programma ‘Wegmisbruikers’

R E L A T I O N S

geven bij de aanstaande kandidaten.

P U B L I C

serie bood mogelijkheden het CBR profiel te


zien van vóór en na het praktijkexamen. De

11

Internationaal

Het CBR leverde in het verslagjaar de secreta-

Nederland is als onderdeel van de Europese Unie onderhevig aan de harmonisatie van de wetten en

ris-generaal voor CIECA en één van de leden van de Expert Advisory Group, die zich met regelmaat over verkeersinhoudelijke vraagstukken buigt.

regels over verkeersveiligheid. Het CBR neemt actief deel aan dat proces via CIECA, de Commission Internationale des Exa-

I N T E R N A T I O N A A L

42

mens de Conduite Automobile. CIECA is de bundeling van rijexameninstituten in Europa en enkele landen daarbuiten. Zij assisteert de Europese Commissie op verzoek bij het onderzoeken en implementeren van aangepaste regels en wetten. Daarnaast investeerde het CBR in

Rijopleiding ‘Basic’ Onder leiding van de Finse universiteit in Turku werd onderzoek verricht naar nieuwe vormen voor de basisrijopleiding in een aantal Europese landen. De nadruk lag daarbij op de evaluatie van goede ervaringen met begeleid rijden en voortgezette opleidingen. Naast CIECA namen ook onderzoeksinstituten en rijschoolorganisaties aan dit project deel. In 2003 werden traditionele en innovatieve opleidingen beoordeeld in Denemarken, Duitsland, Finland, Frankrijk, Groot-Brittannië, Nederland, Noorwegen, Oostenrijk,

de duur van het examen, de locatie, het tijd-

Zweden en Zwitserland.

stip en de inhoud bepalend zijn voor de kwali-

Het eindrapport met aanbevelingen voor de

teit en de verschillen tussen de deelnemende

rijopleiding in Europa is aangeboden aan

landen. Uiteindelijk moet het project tot een

de Europese Commissie.

Europese kwaliteitsstandaard leiden.

2003 in het ontwikkelen van internationale netwerken en stelde zijn expertise ter beschikking van ontwikkelingen in het buitenland.

‘Test’ In het project ‘Test’ wordt in zes Europese

Pe rm a n e n te e d u c a t i e

landen met een hoog rijexamenniveau de

‘NovEv’

precieze inhoud van het praktijkexamen voor

In het project NovEv wordt de invloed van

de personenauto onderzocht. Daartoe nemen

extra training op de houding en het gedrag

onderzoekers deel aan 3.150 examens in

van jonge bestuurders onderzocht. Het project

Frankrijk, Groot-Brittannië, Nederland, Oos-

moet een training voor nieuwe bestuurders

tenrijk, Spanje en Zweden. De helft van de

opleveren en wetenschappelijke informatie

examens is geobserveerd vóór de invoering

over de invloed van de training op de deelne-

van de laatste Europese richtlijn op 30 sep-

mers. Voor dit doel worden zeven zogeheten

tember 2003; de andere helft erna. Met de

tweede-faseopleidingen beproefd in België,

resultaten kan worden vastgesteld in hoeverre

Frankrijk, Nederland, Oostenrijk en Spanje. De

Hard rijden over een kantelweg voelt onaangenaam doordat de bestuurder heen en weer ‘golft’. De vondst is één van de nieuwste snelheidsremmers.

zeven verschillende systemen zijn opgezet op

Adviezen

basis van wetenschappelijk onderzoek,

Harmonisatie

bestaande verplichte twee-fasenopleidingen en

In Letland werd een analyse afgerond over de rijopleiding

de aanbevelingen van het voormalige ‘Advan-

en het rijexamen ter voorbereiding op de toetreding van

ced’-project. Die betroffen veiligheidstrainin-

dit land tot de Europese Unie. Een consortium van NEA

gen en analyses van cursussen, en boden een

Transportopleiding en -onderzoek, Vakopleiding Transport

kader voor een Europees kwaliteitslabel.

en Logistiek (VTL) en het CBR voerde het project uit. De adviezen betroffen vooral de medische keuringen en

Uitwisseling

de inhoud van het praktijkexamen.

Het CBR bracht voor CIECA voor het zesde

In Polen en Roemenië werden verkeersveiligheids-

achtereenvolgende jaar het tijdschrift ‘CIECA

trainingen verzorgd en in Iran een uitgebreid seminar

Forum’ uit. Het tijdschrift is bedoeld om

over opleiden, examineren en rijbewijzen.

ervaringen en inzichten van de ledenlanden

Belgische examinatoren bezochten in regio Zuid van

uit te wisselen. Daarnaast werd de website

het CBR hun Nederlandse collega’s.

van CIECA onderhouden als actueel en accuraat informatiemiddel voor professionals in de ledenlanden.

I N T E R N A T I O N A A L

43

12

Sociaal beleid

Sinds de start van de decentralisatie in 1991 is het CBR een organisatie die meer dan gemiddeld in verandering is. De maatschappelijke ontwikkelingen en de emancipatie van de consument vergen een voortdurende perfectionering van de producten en de dienstverlening. Daarnaast streeft het CBR er steeds nadrukkelijker naar om als kennisinstituut zijn expertise op de markt te brengen. Die ontwikkelingen vereisen een flexibele organisatie en een adequaat

S O C I A A L

B E L E I D

44

beleid inzake opleiding en ontwikkeling. Deze elementen kenmerken de laatste jaren het sociaal beleid van het CBR. Het brandpunt is verlegd van ‘zorg voor de medewerkers’ naar ‘balans tussen de belangen van medewerker en organisatie’. Medewerkers hebben daardoor meer verantwoordelijkheid gekregen voor de ontwikkeling van de eigen loopbaan. Nieuwe en bestaande vacatures worden steeds vaker met eigen medewerkers ingevuld.

Elke moderne auto is tegenwoordig met airbags uitgerust. Letselschade wordt daarmee aanzienlijk beperkt.

Eind 2003 waren bij het CBR 1.255 medewerkers in dienst, die ruim 1.055 fulltime formatieplaatsen invulden. Per saldo nam het aantal medewerkers in het verslagjaar met 23 af. Er traden 86 medewerkers in dienst (2002: 165), 109 verlieten de organisatie (2002: 93) en 37 medewerkers veranderden van functie of werden overgeplaatst (2002: 87).

Gezondheid en tevredenheid Bij het CBR bedroeg het ziekteverzuim 6,1 procent. Sinds de intensieve verzuimbegeleiding is de stijging van de afgelopen jaren tot staan gekomen.

Verzuim en tevredenheid

Wet Arbeid en Zorg

De regio’s, divisies en facilitaire afdelingen

De Wet Arbeid en Zorg, die eind 2001 zijn beslag kreeg,

stelden verbeterplannen op om de tevreden-

was voor het CBR geen ingrijpende verandering. De moge-

heid onder medewerkers verder te verhogen

lijkheid om bijzonder verlof te bieden als de privésituatie

en het verzuim te beperken. De plannen vloei-

daarom vroeg, was al langer in de CAO geregeld.

den voort uit een onderzoek in 2002 naar de

De aanvragen en honoreringen werden centraal

relatie tussen tevredenheid en verzuim. Uit

geregistreerd, zodat er eenduidig beleid bleef bestaan.

het onderzoek bleken geen zware knelpunten CAO

waren.

In het verslagjaar sloot de directie met de vakorganisaties

In de plannen-van-aanpak kregen vooral de

een nieuwe CAO af. Besloten werd tot een looptijd van

medewerkers van de theorie-examencentra

twee jaar en een totale loonstijging van 2,5 procent. Het

extra aandacht. Ter verbetering van de inhoud

budget voor kinderopvang werd met € 110.000,- verhoogd

en organisatie van hun werk en de arbeids-

tot € 145.000,- om dit vraagstuk dichter bij een oplossing

omstandigheden werd een landelijke dag

te brengen.

voorbereid die in het voorjaar van 2004

Een belangrijk onderdeel van de nieuwe CAO betrof de

plaatsvond. Deze dag was vooral bedoeld om de betrokkenheid bij ontwikkelingen in de organisatie te bevorde-

flexibilisering van de werktijden. Sinds 1 januari 2004 kunnen medewerkers in plaats van de standaard-werkweek van vijf maal 7,5 uur of acht examens kiezen voor

ren en de uitbreiding van kennis

vier werkdagen van negen uur of negen examens per dag.

en vaardigheden bij de medewer-

Ook kortere werkdagen en wisselende arbeidspatronen

kers te stimuleren.

worden op termijn mogelijk. Daarmee sluit het CBR aan bij de maatschappelijke tendens individuele keuzes mogelijk te maken in de balans tussen werk en privé.

Opleiding en ontwikkeling Opleiden en ontwikkelen zijn bij het CBR ingeburgerde begrippen en prominente aandachtspunten. Er wordt onderscheid gemaakt tussen de vakinhoudelijke scholing die nodig is voor de borging van de kwaliteit van het examen en opleidingen die gericht zijn op ‘permanente educatie’ van medewerkers. De laatste categorie opleidingen houdt nauw verband met de organisatieveranderingen binnen het CBR.

45

B E L E I D

onderwerpen die voor verbetering vatbaar

S O C I A A L

binnen de organisatie te bestaan, maar wel

Voor de vakinhoudelijke scholing van examinatoren werd

kwamen merendeels op nieuwe functies in

vooral van e-learning gebruik gemaakt. Met lesprogram-

een nieuwe afdeling.

ma’s via het inter- en intranet konden zij zich op flexibele

Het CBR is door de samenvoeging in staat

wijze –tussen examens en vanuit huis– bijscholen.

gebundelde kennis effectief aan te bieden.

Management development Het CBR wil tijdig kunnen beschikken over leidinggeven-

S O C I A A L

B E L E I D

46

Arbobeleid

den met de gewenste competenties. Daarom is een eigen

Met de Arbodienst werden ingrijpende verbe-

opleiding van een jaar opgezet waarmee in de ambities en

teringen afgesproken in de verzuimbegelei-

groeimogelijkheden van medewerkers kan worden voor-

ding voor het hoofdkantoor en de divisies en

zien. Medio 2003 begonnen zestien medewerkers na een

regio die in Rijswijk gehuisvest zijn. Ook voor

selectie via hun leidinggevenden en een assessment aan

de rapportage en de bereikbaarheid werden

de opleiding.

afspraken voor verbetering gemaakt, alsmede voor de periodieke veiligheidskeuring. Exami-


natoren moeten deze keuring eens per vijf

De komst van de Rijopleiding in Stappen (RIS) leidde tot

jaar ondergaan om er zeker van te zijn dat

aanzienlijke veranderingen binnen het CBR (zie hoofdstuk

hun gezondheid een veilig examen niet in de

negen voor een beschrijving van de inhoud). Niet alleen de

weg staat. Met de Arbodienst werden afspra-

examenreservering en de verwerking van de uitslagen

ken gemaakt over verdergaande uniformiteit

moesten worden aangepast, maar ook het opleidingstra-

in de keuring en de werkwijze.

ject onderging een verandering. Examinatoren zien de kandidaat bij de RIS al tijdens de opleiding en niet meer

Al voordat in 2004 het recht op een rookvrije

pas bij de tussentijdse toets of het examen. Zij zijn nauwer

werkplek in de wet werd vastgelegd, was op

bij de opleiding betrokken, waardoor aan de toetsende

een groeiend aantal CBR-locaties rookbeleid

kant van hun werk coachingselementen zijn toegevoegd.

vastgesteld of in ontwikkeling. Ondanks de

Dat vereist training en opleiding.

spanning bij kandidaten werden er in de

Binnen de organisatie werden twintig medewerkers opge-

examencentra maatregelen genomen ter

leid tot RIS-docent. Zij kregen tot taak rij-instructeurs te

bescherming van de niet-rokers.

trainen in de RIS-methodiek. Daarnaast werden een kleine honderd collega’s opgeleid tot RIS-examinator.

Verkeersinnovatie De versnipperde kennis op het gebied van verkeersveiligheid, examinering, projectmatig werken en opleidingen binnen de organisatie werd gebundeld in de afdeling Verkeersinnovatie. De medewerkers van de organisatieonderdelen Verkeerszaken en -opleidingen, Rijopleiding in Stap-

Dodehoekspiegels en -camera’s verruimen het

pen, Internationale projecten en het CIECA-projectbureau

zicht naast en achter bus en vrachtwagen. De spiegel is verplicht op nieuwe vrachtwagens.

Ondernemingsraad

Krachtens de wet beschikt het CBR over een ondernemingsraad en

In het verslagjaar vonden acht onderlinge en acht reguliere overlegvergaderingen met de directie plaats.

›› ›› ››

zogeheten onderdeelcommissies in de regio’s.

het Arbojaarplan 2003; het onderzoek naar de cesuur in de theorie-examens;

Buiten de gebruikelijke financiële overzichten en jaarverslagen kwamen de volgende onder-

De ondernemingsraad en directie

werpen aan de orde:

brengen de medewerkers met

›› ››

communiqués op de hoogte van de belangrijkste onderwerpen uit hun

de Arbodienst Groene Land Achmea;

Rijopleiding in Stappen; de nieuwe facilitaire afdeling Verkeersinnovatie;

›› ››

overleg.

›› ›› ›› ›› ›› ›› ››

›› ›› ›› ›› ›› ›› ›› ›› ›› ›› ›› ›› ››

›› ›› ›› ››

de uitplaatsing van de NTH;

het AA-examen; de arbeidsvoorwaarden; de CBR-meerjarenstrategie 2004-2008; de organisatie- en medezeggenschapsstructuur;

››

de fusie tussen Stichting NEA en Stichting CBR.

47

de nieuwe opleidingsstructuur voor examinatoren;

De ondernemingsraad bestond uit zestien

het opleidingsjaarplan 2003;

leden, afkomstig van het hoofdkantoor en de

de proef met het papierloos examen;

divisies BNOR, CCV en Vorderingen, alsmede

het onderzoek naar verzuim en tevreden-

de vijf regio’s.

heid bij het CBR;

In het eigen jaarverslag van de ondernemings-

statuten en reglement van de pensioenen;

raad wordt uitgebreid op de behandelde

de vertrouwenscommissie;

onderwerpen en het functioneren van de raad

het plan-van-aanpak inzake ziekteverzuim;

ingegaan.

het telefonische reserveringssysteem voor theorie-examens en andere ICT-ontwik-

De ondernemingsraad was ultimo 2003 als

kelingen;

volgt samengesteld:

de veranderingen in het A-examen;

C.M. Lange, voorzitter

de totstandkoming van Het Examenhuis;

W. Mesu, secretaris

de Kadernota ACS;

M.A. Kesselring, plaatsvervangend voorzitter

de autoregeling;

A.J.M.M. Kavelaars, plaatsvervangend secretaris

de positie van TSM;

R.J. van Beekum

de begeleidingscommissie functiewaar-

C.H.J. Blokpoel

dering;

H.J.J. Blösser

de beroepscommissie voor het functie-

P. Fuchs

waarderingssysteem;

W.T. de Haan

het plan-van-aanpak inzake de directie;

F. Hoorenman

het concept van de Wet CBR;

L. van Ingen-Leerling

verplichte roostervrije dagen;

P.J.M. Keijzer-Tempelmann

de aanstelling van een nieuwe financieel

P.C.J. Lander

directeur;

J.M.R. Leerdam

permanente educatie;

A.M. Midde-de Kruijf

CBR-ziektekostenverzekering;

L. van Rijt

O N D E R N E M I N G S R A A D

13 0

14

R a a d v a n To e z i c h t

Het CBR werd in het verslagjaar geleid door een tweehoofdige directie, ondersteund door een adjunct-directeur. De directie werd bijgestaan door een raad van toezicht die bestaat uit zeven leden. Zij worden benoemd door de minister van Verkeer en Waterstaat. De raad bestaat uit: ››

een onafhankelijke voorzitter;

››

twee onafhankelijke leden, aan de minister voorgedragen door de Raad van Toezicht;

R A A D

V A N

T O E Z I C H T

48

››

vier leden, met instemming van de Raad van Toezicht voorgedragen aan de minister door respectievelijk de ANWB, BOVAG, CCV-raad en de ondernemingsraad van het CBR.

De Raad van Toezicht vergaderde in het verslagjaar zes maal. Naast de vaste agendapunten zoals de financiële rapportages (het jaarverslag, de begroting en de meerjarenbegroting) besteedde de raad bijzondere aandacht aan:

›› ›› ››

de samenstelling van de directie; de opvolging van de algemeen directeur; de toekomst van de CBR-groep, strategienota 2004-2008;

›› ›› ›› ››

de oprichting van het Examenhuis; de Rijopleiding in Stappen (RIS); de relatie tussen CBR en rijschoolbranche; de private onderdelen NEA, NTH, Traffic Test en TSM;

De Raad van Toezicht was in 2003 als volgt samengesteld:

›› ››

mevrouw mr. E.J.J.E. van Leeuwen-Schut te

›› ›› ››

het Rij Simulator Centrum; de Wet CBR; het reserveringsysteem TOP internet voor

Zoetermeer, voorzitter;

rijscholen en het telefonische reserverings-

de heer mr. R. Prins te Bilthoven, vice-voor-

systeem voor kandidaten.

zitter (onafhankelijk lid);

››

de heer E.A. van Amerongen te NieuwLoosdrecht (onafhankelijk lid)

››

››

de heer ir. J. Barkhof te Voorschoten (op voordracht van de ANWB, in overleg met

Mevrouw mr. E.J.J.E. van Leeuwen-Schut,

de representatieve verkeersbonden);

voorzitter

de heer mr. J.A. Hoekzema te Heist-Knokke, België (op voordracht van de BOVAG, in overleg met de representatieve organisaties van rijschoolhouders);

››

de heer drs. M.C. van der Harst te Leiderdorp (op voordracht van de CCV-raad);

››

Rijswijk, juli 2004

de heer H.A.P.M. Pont te Rijswijk (op voordracht van de ondernemingsraad van het CBR).

0

Jaarverslag 20 03 deel twee

U voert hier mistachterlicht. Dit is toegestaan wanneer het zicht minder is dan

meter

Open vragen in het theorie-examen. Sinds november 2003 wordt daarmee een groter beroep op het verkeersinzicht van kandidaten gedaan.

Lijn brengen in verkeersveiligheid

Verkeersbeleid werkt! Tussen 1970 en 1994 daalde het aantal dodelijke verkeersslachtoffers van drieduizend naar duizend per jaar als gevolg van een ingrijpend pakket maatregelen. De jaren daarna bleef het aantal doden in het verkeer stabiel. De afgelopen jaren nam de roep om extra maatregelen tegen onveiligheid op de weg snel toe. Het plan van de Tweede Kamer voor een praktijkexamen bromfiets was in het voorjaar van 2004 het voorlopige sluitstuk van een lange reeks ideeën voor verbetering van de verkeersveiligheid. Nederland wil de magisch lijkende grens van duizend verkeersdoden per jaar voorgoed doorbreken.

Sinds eind maart 2002 is handheld bellen achter het stuur strafbaar. Volgens de Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid (SWOV) scheelt de maatregel jaarlijks 25 tot dertig doden in het verkeer. Hoewel bestuurders ook bij handsfree bellen worden afgeleid, bande de wetgever bellen achter het stuur uit oogpunt van maatschappelijke acceptatie niet geheel uit.

Simulators in de rijopleiding Aspirant- en ervaren bestuurders krijgen steeds vaker de mogelijkheid een deel van hun opleiding of training in een simulator te doen. Zo kan de technische beheersing van de auto buiten de hectiek van het wegverkeer geoefend worden, zo vaak als nodig is en zonder dat de doorstroming op de weg wordt gehinderd.

De verbeteringsvoorstellen volgden elkaar zó snel op, dat elke bovengemiddelde krantenlezer het spoor bijster is

Maatregel beginnende bestuurder Op 30 maart 2002 werd de ‘Maatregel beginnende

geraakt. Welke plannen zijn er gepubliceerd en wat is het onderlinge verband?

L I J N

B R E N G E N

I N

V E R K E E R S V E I L I G H E I D

50

Verbod op handheld bellen

Asfalt op het water. Rijkswaterstaat experimenteert met flexibele wegaanleg voor een vlotte verkeersafwikkeling.

bestuurder’ van kracht. Met het Beginnersrij-

zoek van Cito herzien. Kandidaten zijn nu

bewijs, zoals het in de volksmond ging heten,

bij zes fouten –op een totaal van vijftig

moest het grote aandeel van beginnende

vragen– geslaagd.

bestuurders in de ongevalstatistieken worden teruggedrongen.

Rijbewijsrevolutie

Wie in de eerste vijf jaar na het behalen van

Eind 2002 presenteerde toenmalig minister

het rijbewijs drie strafpunten en de bijbeho-

De Boer ‘De Rijbewijsrevolutie’ met vergaande

rende veroordeling oploopt, komt voor een

voorstellen voor verbetering van de verkeers-

theoretische en praktische test bij het CBR.

veiligheid:

Bij een onvoldoende moet opnieuw examen

››

De mogelijkheid creëren om al vanaf het

van ervaringskilometers en eventueel als

volgen. Het kabinet wil het promillage

onderdeel van de Rijopleiding in Stappen.

verlagen naar 0,2.

In Zweden leidde deze maatregel tot een daling van 35 procent van het aantal onge-

Van de SWOV mocht de minister nog wel een stapje verder gaan. Een nachtelijk rijverbod

vallen onder beginnende bestuurders.

››

Verplichte nascholing, kort na het behalen

en een verbod om passagiers mee te nemen

van het rijbewijs. De minister kondigde

zou, in combinatie met een aantal andere

een Europese proef aan, die inmiddels

maatregelen, tot een verdergaande verlaging

begonnen is. Afhankelijk van de resultaten

van het aantal verkeersdoden leiden.

wordt tot invoering besloten.

››

Een gevaarherkenningstoets ontwikkelen

Nieuwe vragen in theorie-examen

in het kader van een modernisering van

Tussen januari en oktober 2002 werden de

het hele rijexamen. Met de nieuwe toets

theorie-examens voor beroepschauffeurs

wordt, na de invoering van de open en

audiovisueel en voorzag het CBR alle theorie-

meerkeuzevragen, nog nadrukkelijker

examens van open en meerkeuzevragen. De

geappelleerd aan het inzicht van

maatregel was bedoeld om een groter beroep te doen op verkeersinzicht; feitenkennis blijkt

kandidaten.

››

Verhoging van de minimumleeftijd voor

voor langdurig verkeersveilig gedrag van

bromfietsers van zestien naar zeventien

relatief minder belang.

jaar. In combinatie met de geplande kente-

Het nieuwe theorie-examen vergt intensievere

kens voor bromfietsen en het verhogen

voorbereiding, wat de gang van leerlingen

van de toegestane maximumsnelheid naar

naar de theorielessen bij de rijschool stimu-

45 kilometer per uur wordt hiervan een

leert. Een beter voorbereide kandidaat slaagt

gunstig effect op het aantal verkeersonge-

niet alleen sneller, maar onthoudt de opgedane inzichten ook beter tijdens de rijcarrière. Begin 2004 werd de slaagnorm na een onder-

vallen onder bromfietsers verwacht.

››

Onderzoek naar de invoering van een puntenrijbewijs.


beginnende bestuurder een EMA-cursus

51

I N

gecombineerd met het begeleid opdoen

B R E N G E N

zeventiende jaar rijles te nemen, mits

Bij een alcoholpromillage van 0,8 moet een

L I J N

worden gedaan.

Eind 2003 werden drie borden in gebruik genomen om het verkeer op spitsstroken -meestal de vluchtstroken- te regelen.

Praktijkexamen bromfiets

aanstaande beroepschauffeurs. Om toegelaten

Uit een studie naar een praktijkexamen bromfiets in 2002

te worden tot het praktijkexamen C en D

bleek, dat zo’n examen op problemen in de uitvoering en

moeten zij sinds 1 oktober 2003 vóór het

acceptatie onder aanstaande bromfietsers zou stuiten.

praktijkexamen niet alleen kennis hebben

Dit voorjaar verscheen het praktijkexamen opnieuw op de

van de verkeersregels, maar ook van auto-

politieke agenda. Publieke en politieke discussies over het

techniek en vervoersadministratie.

verhogen van de minimumleeftijd voor bromfietsers naar Parkeren

een praktijkexamen leidden tot de toezegging van minis-

Eveneens door de nieuwe Europese richtlijn

ter Peijs om vóór de zomer met een actieplan te komen.

werd op 1 november 2003 het aantal parkeer-

Zij kondigde aan daarin een aangescherpt theorie-examen

varianten in het B-examen uitgebreid. Kandi-

op te nemen, een praktijkexamen, een verhoogde

daten moeten fileparkeren en parkeren in

leeftijdsgrens en een puntenrijbewijs voor deze groep.

een vak nu achteruit én vooruit kunnen uitvoeren. En zowel op een helling als in een


schuin parkeervak.

Na succesvolle proeven in het oosten van het land startte

De maatregel vloeide voort uit de veranderde

het CBR op verzoek van de minister van Verkeer en

verkeerspraktijk waarin de nieuwe examen-

Waterstaat in 2003 met de introductie van de Rijopleiding

onderdelen steeds vaker voorkomen.

in Stappen (RIS). De introductie wordt gesteund door de Instructeurexamen

modulaire opleiding heeft het in zich de slaagkans met

Na een evaluatie van de Wet Rijonderricht

ongeveer dertig procent te verhogen. Bovendien lijkt de

Motorrijtuigen deed onderzoeksbureau Traffic

RIS, afgaand op een eerste onderzoek van Traffic Test,

Test aanbevelingen voor verbetering van de instructeurexamens. De leerdoelen voor aan-

onveilige situaties. En daar was het de initiatiefnemers

komende rij-instructeurs moeten nadrukkelij-

vooral om te doen.

ker op de (les)praktijk worden gericht, evenals

B R E N G E N

ANWB, BOVAG-VAN, FAM, Rijlesnet, LBVI en ROVG. De

bestuurders op te leveren die beter zijn opgewassen tegen

L I J N

I N


52

zeventien jaar, een puntenrijbewijs voor bromfietsers en

Motorexamen

In dat kader kan de verplichte vijfjaarlijkse

Sinds 30 september 2003 gelden eisen voor de examenkle-

toets volgens de onderzoekers beter worden

ding voor motorrijders en sinds 1 april 2004 is het praktijk-

vervangen door verplichte bijscholing. Daar-

examen gesplitst in een examen voertuigbeheersing en een

naast pleitte het bureau onder meer voor

examen verkeersdeelneming. Alle lidstaten van de Europe-

terugkeer van de verplichte stageperiode in de

se Unie volgen deze gedragslijn. Zij voeren daarmee het

instructeuropleiding en de verplichting dat

voornemen uit om de motorrijder minder kwetsbaar te

instructeurs die voortgezette rijopleidingen

maken en de betrokkenheid bij ongevallen te verminderen.

geven over een basis-instructeurcertificaat

de applicatietoets voor ervaren instructeurs.

beschikken. Theoriekennis beroepschauffeurs

De vooropleidingseis voor aspirant-instruc-

Dezelfde Europese richtlijn die tot aanpassing van het

teurs (minimaal vmbo) kan wat Traffic Test

motorexamen leidde, betekende ook een verzwaring voor

betreft vervallen, omdat deze niet tot

Voor Nederland zouden de Europese voorstellen betekenen dat de tweedeling in de motorcategorieën een vierdeling wordt. Naast de bromfiets moet er een A1-, A2- en A-categorie komen, die van elkaar verschillen in toegangsleeftijd, motorvermogen en rijervaring. In de categorie personenauto’s wil de Europese Commissie de trikes en quads toevoegen. Daarnaast kan de minimumleeftijd in de B-categorie binnen de landsgrenzen naar zeventien worden verlaagd.

Aanvullende maatregelen

53

nende bestuurders en vergaande veranderingen in de

Het ministerie van Verkeer en Waterstaat

categorie personenauto. “Met de voorgestelde maatregelen

bespreekt de voorstellen nu met de oplei-

bereik je zeker niet de beoogde reductie van vijftig

dingsbranche en het CBR en verwacht ze in

procent minder verkeersdoden in 2010.”

de zomer van 2006 in te kunnen voeren.

Kort na de publicatie van het concept voor de derde richtlijn kwam minister Peijs met aanvullende aanscherpingen

Ontwerp voor derde Europese richtlijn

van het verkeersveiligheidsbeleid. Zij stelde een kenteken

Kort nadat de lidstaten van de EU de tweede

voor bromfietsen in het vooruitzicht en een alcohollimiet

Europese richtlijn voor de harmonisering van

van 0,2 promille voor beginnende bestuurders. Ook wilde

de rijbewijswetgeving hadden ingevoerd,

zij zitjes voor kinderen onder de drie jaar op de achter-

publiceerde de Europese Commissie het

bank verplichten en aanvullende rijstijltrainingen voor

ontwerp voor de derde. Het meest vergaande

beroepschauffeurs stimuleren. Met het kenteken wordt de

onderdeel daaruit was een nieuwe indeling

pakkans verhoogd. De strengere alcohollimiet moet het

van de motorcategorieën. Als het aan de com-

aantal ongevallen onder beginnende bestuurders verder

missie ligt, wordt de bromfiets onderdeel van

omlaag brengen. Van rijstijltrainingen verwacht de minis-

een nieuwe motorcategorie waarvoor een

ter beter verkeersgedrag en minder ongelukken onder het

minimumleeftijd van zestien jaar gaat gelden.

sterk toegenomen aantal bestelauto’s.

Het Nederlandse ministerie, dat de leeftijdgrens naar zeventien wil optrekken, reageer-

Beroepschauffeur

de direct met een afwijzing. “Van zestien naar

Bij de beroepschauffeur wordt in de voorstellen voor de

zeventien scheelt 28 verkeersdoden per jaar.

derde Europese richtlijn een C1- en D1-categorie toege-

Daar gaan we dus dwars voor liggen.” Als

voegd, respectievelijk voor lichte vrachtwagens en busjes

‘Brussel’ bij zijn standpunt blijft, wil Neder-

voor niet meer dan zestien passagiers. Met dit rijbewijs

land een uitzonderingspositie.

mogen aanhangwagens van 750 kilo of minder worden

I N

teren”. In Den Haag miste men maatregelen voor beginbetere instructeurs heeft geleid.

B R E N G E N

“ambitieuze voorstellen om de verkeersveiligheid te verbe-

L I J N

het in het Europese concept voor de derde richtlijn aan


Volgens het ministerie van Verkeer en Waterstaat ontbrak

Het kabinet wil een puntenrijbewijs instellen voor zware overtredingen. Bij een bepaald aantal punten kan een bestuurder het rijbewijs kwijtraken.

getrokken. De minimumleeftijd voor de categorie C1 wil

koepelende organisatie van

de commissie op achttien jaar stellen en bij de categorie

rijexameninstituten, het

D1 op 21. Voor de al bestaande categorieën C en D komt

bestuur van de Europese

de toegangsleeftijd drie jaar hoger te liggen: 21 voor de

Unie om de herkeuring voor

vrachtwagen en 24 voor de bus.

oudere rijbewijsbezitters in alle landen op zestig jaar te stellen. Zonder dat een

heftige maatschappelijke reacties op enkele ongevallen

besluit werd genomen,

met rechtsafslaande vrachtwagens werd de spiegel ver-

opteerden daarna verschil-

plicht op nieuwe vrachtwagens, zodat het blikveld van de

lende landen voor een

afslaande chauffeur toenam. Voor oudere wagens kwam er

aanvullende, eenvoudige oog-

een overgangstermijn. De transportbranche organiseerde

keuring vanaf het 45ste jaar. In

afstelplaatsen die ook voor de opleiders een welkome

het concept voor de derde Europese

voorziening waren.

richtlijn wordt de verantwoordelijkheid voorlopig bij de lidstaten gelaten, hoewel

Minister Peijs heeft voor 1 juli 2004 een verplicht taxi-exa-

er wel Europees onderzoek gaande is naar

men voorzien. Want het kwaliteitspeil van de taxi-

vervolgstappen.

chauffeur moeten kunnen beantwoorden aan de eisen van

Minister Peijs zegde afgelopen voorjaar toe

de steeds mondiger consument. Voor de ervaren chauffeur

om met voorstellen te komen voor verbete-

is er een overgangsregeling, maar de nieuwkomers zullen

ring van de gehele medische procedure.

door de divisie CCV van het CBR onder meer worden

Opties die daarvoor de afgelopen jaren

getoetst op klantgerichtheid, voertuigkennis, gedrag bij

werden genoemd, zijn:

ongevallen, weten regelgeving, rijvaardigheid en

››

B R E N G E N

een wettelijke meldplicht voor elke

stratenkennis.

L I J N

I N


54

2003 was onder meer het jaar van de dodehoekspiegel. Na

del steeds vaker op de openbare weg gebruikt, waardoor

keuringsartsen, zodat een kwaliteits-

de uitzonderingspositie in de wet niet langer verantwoord

standaard voor de medische geschiktheid

is. Als in 2005 een Europese richtlijn van kracht wordt met

ontstaat;

rijbewijsbezitter die een medische aandoening oploopt die van invloed kan

Ook voor bestuurders van trekkers overweegt de minister nieuwe regels. De afgelopen jaren wordt dit transportmid-

een maximumsnelheid van veertig kilometer per uur voor

zijn op de medische geschiktheid;

››

››

samenstellen van een selecte groep

snelle aanpassing van de wetgeving aan

trekkers, wil de minister het vervoermiddel van een ken-

moderne medische inzichten. De versoe-

teken voorzien. Daarnaast wil zij een gedegen opleiding

pelde regels ten aanzien van Ritalinge-

en overweegt ze een trekkerbewijs voor deze categorie.

bruik door ADHD-patiënten, de diabetesregels en de regels voor bestuurders die

Medische geschiktheid

een herseninfarct hebben gehad, zijn

Sinds het midden van de jaren negentig staat de medische

recente voorbeelden die illustreren dat

geschiktheid voor het rijbewijs steeds nadrukkelijker in de

de opinie over de medische eisen voor het

belangstelling. Aanvankelijk adviseerde CIECA, de over-

rijbewijs in beweging is.

Permanente educatie Hoewel de bestuurders in Den Haag en in Brussel permanente educatie van rijbewijsbezitters niet verplicht willen stellen, juichen beide overheden particuliere initiatieven voor opfriscursussen en rijadviezen toe. De vraag daarnaar vanuit de samenleving en het bedrijfsleven is de afgelopen jaren toegenomen. Na de rijvaardigheidsanalyses van beroepschauffeurs die in de tweede helft van de jaren

55

ook de privé-rijder grote belangstelling heeft voor een periodiek rijadvies. Want niet alleen de tijden veranderen, maar het verkeer ook.

Puntenrijbewijs Geïnspireerd door de situatie in Duitsland, Frankrijk en Italië maakten diverse politieke partijen in de Tweede Europa: meer aandacht voor ouderen

Kamer zich het afgelopen voorjaar hard voor een punten-

De Europese Commissie ziet met name oude-

rijbewijs. Met name als het onderwerp alcohol en verkeer

re bestuurders als een belangrijke doelgroep

ter sprake kwam, leek het geduld in politiek Den Haag op

van het verkeersbeleid van de komende jaren.

te raken. In krantenpublicaties pleitten politici er onder

Gezien de snelle vergrijzing van Europa is

meer voor automobilisten na twee alcoholovertredingen

zorg voor de medische geschiktheid en aan-

tijdelijk het rijbewijs af te nemen.

dacht voor mogelijkheden om deze doelgroep

Minister Peijs zegde toe met een plan voor een puntenrij-

zo mobiel mogelijk te houden van belang.

bewijs te komen dat gebaseerd moet zijn op staandehou-

Mede daarom stelde het CBR in 2003 met de

dingen. Voor dat plan onderzoekt zij de mogelijkheid om

Rijksuniversiteit Groningen een leerstoel Ver-

de bestaande educatieve trajecten uit te breiden. Straf-

keersgeneeskunde en -neuropsychologie in.

punten zouden dan tot deelname aan een verkeerscursus

Hoogleraar Wiebo Brouwer heeft onder meer

leiden, naar het model van de Educatieve Maatregel

tot taak de mogelijkheden voor trainingen en

Alcohol en verkeer (EMA).

aanpassingen te onderzoeken, zodat ouderen

In mei dit jaar publiceerde het kabinet het voorstel om

–in het besef van hun beperkingen– toch ver-

harnekkige overtreders oplopende boetes op te leggen,

antwoord aan het verkeer kunnen blijven

een puntenrijbewijs in te stellen en de pakkans te

deelnemen.

vergroten.

I N

een enquête onder rijbewijsbezitters bleek in 2002, dat

B R E N G E N

ke rijders. Tijdens open dagen in de examencentra en bij

L I J N

tract met het CBR voor een rijstijlscan van de 3.500 zakelij-


negentig begon, sloot IBM Nederland vorig jaar een con-

L i j n b re n ge n i n ve rke e r s ve i l i g heid

onderwerpen als een puntenrijbewijs, de eisen aan medische geschiktheid en de verzwaring van opleiding en

Het CBR is verheugd over de grote hoeveel-

examen. Het is daarom van groot belang, dat de invoering

heid plannen en besluiten ter verbetering van

de komende jaren nauwkeurig wordt gedoseerd, gecoördi-

de verkeersveiligheid in de afgelopen vier tot

neerd en gecommuniceerd.

vijf jaar. Zij duiden erop dat het onderwerp


56

Als er onder professionals in de verkeersveiligheid vol-

ke en maatschappelijke agenda. Veel beleids-

doende steun voor en kennis van de vernieuwingen in de

voornemens staan op het punt van uitvoering.

verkeersveiligheid is, komt dat de handhaving, opleiding

Te verwachten valt dan ook dat de aanpak van

en examinering ten goede. Rij-instructeurs bijvoorbeeld,

de onveiligheid op de weg de komende

die beroepshalve een belangrijke rol in de veranderingen

maanden en jaren in een stroomversnelling

zullen spelen, zijn zelf onderdeel van de veranderingen als

zal raken. Maar daarin schuilt tegelijk een

de instructeuropleiding op de schop gaat. Een nauwkeu-

risico. De samenleving en de professionals

rige timing van de veranderingen in hun opleiding is

moeten de veranderingen kunnen behappen.

daarom van groot belang. Politiemensen, die nu soms al het zicht op de regelgeving

De effectiviteit van de vele voornemens die in

kwijtraken, moeten intensief worden voorgelicht en

ontwikkeling zijn, wordt voor een belangrijk

geïnstrueerd voordat de verkeersveiligheidsvoornemens

deel bepaald door het moment waarop zij in

werkelijkheid worden. Anders wordt de handhaving het

werking treden. Voldoende aandacht voor de

kind van de rekening.

samenhang, de timing van de invoering en

I N B R E N G E N L I J N

een vaste plaats heeft gekregen op de politie-

goede voorlichting kunnen verwarring en

Het CBR zal met overtuiging aan de komende veranderin-

apathie bij de weggebruikers en de professio-

gen in de verkeersveiligheid bijdragen. De ‘vertaling’ naar

Via een camera achterop heeft de

nals voorkomen. Daardoor zal het draagvlak

de examens ligt op zijn weg, maar ook het overleg met de

vrachtwagenchauffeur nauwkeurig

toenemen voor belangrijke, maar gevoelige

opleidingsbranche en de voorlichting aan de examen-

zicht achter de wagen.

kandidaten en andere weggebruikers.

De beleidsvoornemens van de afgelopen jaren zijn een belangrijke stap vooruit in de strijd voor verkeersveiligheid. Dat het om een stortvloed gaat, is op zich een zegen. Die toont immers aan dat verkeersveiligheid hoog op de politieke en maatschappelijke agenda staat. Maar een goed gedoseerde invoering is van belang, zodat de veelbelovende veranderingen elkaar in de uitvoering niet negatief beïnvloeden.

Jaarverslag Lijn brengen in verkeersveiligheid

Recommend Documents