Jaarverslag Kenniskring Autonomie en Participatie van chronisch zieken

Jaarverslag 2007 Kenniskring Autonomie en Participatie van chronisch zieken

Dr. A.J.H.M. Beurskens Januari 2008


Inhoudsopgave

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.

Beleid 2007 ......................................................................................................1 Ontwikkelingen in het kennis- en beroepsdomein............................................2 Ontwikkelingen in de inbedding van de kenniskring.........................................2 Werkzaamheden in 2007 .................................................................................2 Wijzigingen in uitvoering van het jaarplan 2007 .............................................12 Verslag van interne en externe evaluatie en ..................................................12 verbetermaatregelen ......................................................................................12 Omvang, samenstelling, kwaliteiten van de ...................................................14 Evaluatie en vooruitblik ..................................................................................15


-1-

1.

Beleid 2007

1.1.

Inleiding

Dit verslag geeft een beeld van wat de kenniskring autonomie en participatie van chronisch zieken (A&P) in 2007 heeft ondernomen. Mocht dit verslag aanleiding zijn voor vragen of reacties, dan kunt daarvoor terecht bij de secretaresse van de kenniskring, mevr. N. Vrouenraets, telefoon 045-4006383, e-mail: [email protected]. Een verdere beschrijving van de kenniskring kunt u vinden op onze website www.hszuyd.nl/aenp.

1.2.

Doelstellingen 2007 en realisatie

De doelstellingen van kenniskringen en lectoraten zijn in essentie samen te vatten in vier hoofdpunten: − Kennis ontwikkelen die van belang is voor het onderwijs en de ontwikkeling van de beroepspraktijk. − Professionalisering van docenten. − Samenwerkingsrelaties ontwikkelen met het werkveld en relevante kennisinstellingen. − Vanuit samenwerkingsverbanden kenniscirculatie tot stand brengen. Voor een verdere detaillering van deze doelstellingen wordt verwezen naar eerdere jaarverslagen en naar algemene documenten over kenniskringen en lectoren in het HBO. Naast deze algemene doelstellingen werden voor 2007 zes doelstellingen geformuleerd: 1. Doorgaan met het uitvoeren van de lopende onderzoeksprojecten binnen de gemaakte tijdsplanningen en afspraken met opdrachtgevers. Voor een aantal lopende projecten additionele financiering werven. 2. Uitbreiding van activiteiten op thema’s die maatschappelijk relevant zijn en aansluiten bij vragen uit het werkveld (trefwoorden: implementatie zorginnovaties bij chronisch zieken, ouderen, WMO, mantelzorg, spanningsveld vraaggerichte zorg en evidence). 3. Uitbreiden van de inhoud en kwaliteit van de database meetinstrumenten en opstarten van onderzoeksprojecten en onderwijstrajecten op het gebied van meetinstrumenten voor de faculteiten en het werkveld. 4. De verworven kennis laten indalen in het onderwijs. In heb bijzonder het doorontwikkelen van de cursus Zorg in Dialoog voor paramedici. 5. Verder ontwikkelen en het implementeren van het onderzoeksbeleid op faculteitsniveau, in samenwerking met de twee andere lectoraten (KenVak en Technologie in de Zorg) en de faculteiten Gezondheid en Zorg en Gezondheid en Techniek. Het beleid op faculteitsniveau moet zo geformuleerd zijn en kenbaar gemaakt worden dat het voor docenten duidelijk is wat de mogelijkheden zijn. 6. De docenten informeren over de organisatie en activiteiten van de kenniskring. De verwachtingen van de docenten moeten overeenkomen met wat mogelijk is. In 2007 zijn een viertal onderzoeksprojecten succesvol afgesloten, enkele projecten opgestart en met succes subsidies geworven. Ook zijn de projecten wat betreft thematiek uitgebreid. Voor het totale overzicht verwijzen we naar paragraaf 4.5. In 2007 is het RAAK programma kwetsbare ouderen gehonoreerd. Het thema vraaggerichte zorg kon afgelopen jaar doorontwikkeld worden binnen het Maasland ziekenhuis dankzij een RAAK subsidie en er zijn binnen dit thema nieuwe activiteiten opgestart met het Pijnontwikkelcentrum van het SRL Hoensbroek en de Verpleegkundige Advies Raad (VAR) van het Atrium. Verder leveren leden van de kenniskring een bijdrage aan het RAAK programma Maatschappelijke ondersteuning en het RAAK programma de nieuwe manier van werken. De database meetinstrumenten is dankzij het project “Technologische meetinstrumenten in de zorg” (gesubsidieerd door VWS) uitgebreid met technische meetinstrumenten. Dit project is samen met het lectoraat Technologie in de zorg uitgevoerd. Afstudeerprojecten en werkstudenten hebben een verdere uitbreiding van de database tot stand gebracht. Dankzij een tweetal subsidies van de beroepsvereniging fysiotherapie (KNGF) zijn implementatiestrategieën ontwikkeld op het gebied van meetinstrumenten. Een van deze projecten loopt nog door in 2008. Een project op het gebied van meetinstrumenten voor logopedie kunnen we in 2008 opstarten (subsidie gehonoreerd door ROBUUST). Alle projecten in de kenniskring worden uitgevoerd in samenwerking met het werkveld. De docenten die de projecten uitvoeren hebben ook een onderwijsaanstelling en zorgen op deze manier voor een indaling van de verworven kennis in het onderwijs. Vanuit de cursus Zorg in Dialoog is een module ontwikkeld voor paramedici. De cursus is extern een paar keer aangeboden. In samenwerking met contracting wordt dit in 2008 verder vormgegeven. In samenwerking met de andere lectoraten binnen het platform gezondheidszorg en de directeuren van de Gezondheidszorgopleiding is overleg geweest over het onderzoeksbeleid van de faculteiten. Dit wordt in 2008 verder vormgegeven. De wijze van werken, de (on)mogelijkheden en de projecten van de kennis-


-2-

kring autonomie en participatie heeft de lector toegelicht tijdens refereerbijeenkomsten van de diverse faculteiten. Ook docenten die lid zijn van de kenniskring hebben hier extra aandacht aan besteed. Geconcludeerd kan worden dat de doelstellingen voor 2006 in belangrijke mate gerealiseerd zijn en dat kan worden terug gekeken op een succesvol jaar.

2.

Ontwikkelingen in het kennis- en beroepsdomein

In 2007 hebben er geen inhoudelijke wijzigingen plaatsgevonden in het kennis- of beroepsdomein van de kenniskring. Het domein is erg actueel en een aanpassing is niet nodig. Alle activiteiten van de kenniskring zijn er op gericht om zorgprofessionals gereedschappen te geven om mensen met een chronische ziekte te helpen het leven te laten leiden dat ze graag willen leiden. De projecten zijn onder te brengen binnen de drie thema’s waarop de kenniskring zich richt: 1. Vraaggericht werken. Hierbij gaat het om onderzoek naar perspectieven op zorg, de interactie tussen cliënten en hulpverleners en de dilemma’s die professionals en cliënten ervaren ten aanzien van vraagsturing en regie door de cliënt. 2. Meetinstrumenten voor autonomie en participatie. Het doel van de projecten binnen dit speerpunt is het gebruik van kwalitatief goede meetinstrumenten in de dagelijkse praktijk te bevorderen. Bestaande meetinstrumenten worden geïnventariseerd. Verder wordt er scholing ontwikkeld voor het werkveld. 3. Zorginnovaties bij ouderen & chronisch zieken. Hier gaat het om onderzoek dat gericht is op het bevorderen van autonomie en / of participatie. De projecten richten zich op het ontwikkelen van innovaties, het evalueren van het effect ervan en op het implementeren van de wetenschappelijke kennis naar de dagelijkse praktijk.

3.

Ontwikkelingen in de inbedding van de kenniskring

Het lectoraat heeft in 2007 een goede ontwikkeling doorgemaakt met betrekking tot de inbedding. Binnen het onderwijs is de inbedding versterkt en binnen de hogeschool en erbuiten uitgebreid. Alle projecten in de kenniskring worden uitgevoerd in samenwerking met het werkveld. De samenwerking met de faculteiten en met de managers van het expertisecentrum Quality of Life is goed. De lijnen zijn kort en er vindt frequent overleg plaats. In 2007 zijn er met de kenniskringen KenVak, Technologie in de Zorg, CESRT en CEL concrete projecten uitgevoerd. Voor het totale overzicht van samenwerkingspartners wordt verwezen naar paragraaf 4.5, waar de partner bij alle projecten beschreven worden.

4.

Werkzaamheden in 2007

In deze paragraaf wordt beschreven welke activiteiten vanuit de kenniskring zijn ondernomen in 2007.

4.1.

Bijdragen aan het onderwijs en onderzoek binnen de hogeschool

De leden van de kenniskring hebben een onderwijsaanstelling bij een van de faculteiten. Daar zijn ze betrokken bij onderwijs dat nauw verwant is aan inhoudelijke thema’s van de kenniskring, afstudeerbegeleiding, onderwijs op het gebied van evidence based practice en onderzoeksmethodologie. Deze werkzaamheden worden gedaan vanuit de faculteiten maar sterk gevoed vanuit de werkzaamheden in de kenniskring. Het is niet mogelijk en ook niet wenselijk dit te scheiden. De opsomming in de paragrafen 4.1.1. en 4.1.2 moeten dan ook met deze achtergrond gelezen worden.

4.1.1. bijdragen geleverd aan onderwijs binnen de hogeschool De kenniskring heeft in 2007 aan diverse opleidingsprogramma’s een bijdrage geleverd: Bachelorprogramma’s. − Minor communicatieve beperkingen binnen de sociale context. De coördinatie van deze minor wordt door een lid van de kenniskring uitgevoerd (Ruth Dalemans). Diverse andere leden hebben colleges verzorgd. − Minor science. De coördinatie van deze minor wordt door een lid van de kenniskring uitgevoerd (Erik van Rossum). Diverse andere leden hebben onderwijs ontwikkeld en verzorgd (tutor, (werk)colleges). − Er is een platformwerkgroep ‘EBP in het buitenschools leren’ waar Sandra Beurskens de projectleider van is. Elke opleiding is hierin vertegenwoordigd met 0,1-0,2 fte. De doelstelling van de werkgroep is het systematisch implementeren van EBP in het buitenschools leren. Elke opleiding heeft zijn inhouJaarverslag 2007 Kenniskring Autonomie en Participatie van chronisch zieken

-3-

delijke accenten maar de systematiek is identiek. Het project wordt financieel vanuit Maatwerk ondersteund. − Binnen de opleidingen ontwikkelen leden van de kenniskring als docenten blokken/projecten/keuzevakken op gebieden waar hun inhoudelijke expertise liggen: meetinstrumenten, (kwetsbare) ouderen, vraaggerichte zorg, evidence based practice, onderzoeksmethodologie. Het aantal is te groot om hier apart te vermelden. − Voor goede studenten proberen we als kenniskring iets extra’s te doen. Binnen een tweetal projecten hebben we werkstudenten kunnen inzetten. Verder voeren studenten binnen vrije studieruimte (bij logopedie) of als verdieping (fysiotherapie) activiteiten bij de kenniskring uit. Masterprogramma’s − Vanuit de kenniskring wordt een bijdrage geleverd aan de master opleiding Advanced Nurse Practitioner. Diverse leden van de kenniskring zijn nauw betrokken bij de ontwikkeling en uitvoering van het onderwijs binnen de master (Gerrie Bours, Erik van Rossum, Tineke Schoot, Magda van Gastel, Herbert Habets), een van hen is de coördinator van de opleiding (Gerrie Bours). Post-HBO − Het afgelopen jaar zijn er door leden van de kenniskring extern cursussen verzorgd op het gebied van meetinstrumenten, vraaggerichte zorg en evidence based practice. Dit gebeurt in samenwerking met het expertisebureau Quality of life. Georganiseerde workshops/symposia − In samenwerking met het Oxford Centre for Enablement in de UK (Prof. Derick Wade) is in januari 2007 aan de Oxford Brookes University een seminar georganiseerd over Mental practice and movement imagery in neurological rehabilitation (twee leden van de kenniskring, vier studenten en twee samenwerkende professionals uit het werkveld namen vanuit Nederland deel). − In maart 2007 is er vanuit het expertisecentrum meetinstrumenten van de kenniskring een symposium georganiseerd met een zevental workshops over meten in de praktijk (thema: kinderen) waar veel docenten, studenten en professional uit het werkveld aan deelgenomen hebben (totaal 80 deelnemers). − In oktober 2007 is aan de Hogeschool in Heerlen een symposium georganiseerd over de eerste resultaten van een deelstudie van het mental practice project van Susy Braun: QEEG studie. De aanwezigen waren docenten, patiënten, professionals uit het werkveld (totaal 100 deelnemers).

4.1.2. bijdragen geleverd aan onderzoek binnen de hogeschool − − − −

In 2007 zijn er 37 afstudeeronderzoeken uitgevoerd binnen de thema’s van de kenniskring. Hierbij waren ongeveer 70 studenten betrokken. Het afstudeerproject over Mental practice (begeleid door SusyBraun) heeft de landelijke fysiotherapie KNGF afstudeerprijs gewonnen. Bij de master opleiding Advanced Nurse Practitioner is in 2007 de eerste lichting studenten afgestudeerd. Leden van de kenniskring zijn eerste of tweede begeleider van de afstudeerfase. Docenten werkzaam bij de hogeschool voeren de projecten uit. Deze docenten hebben ook een onderwijsaanstelling, waardoor nieuwe verworven kennis doorgegeven wordt in onderwijs. Het afgelopen jaar is er door leden van de kenniskring diverse interne en externe cursussen verzorgd op het gebied van onderzoeksmethodolgie en evidence based practice.

4.2.

Bijdragen aan professionalisering van docenten

Een van de doelstellingen van de kenniskring is de ontwikkeling en professionalisering van docenten. Dit heeft betrekking op leden en niet-leden van de kenniskring: − Het aantal promovendi binnen de kenniskring is 4. De promovendi zijn Ruth Dalemans, Susy Braun Ramon Daniels en Jessie Lemmens. De vier promovendi van de kenniskring komen eens in de 6 weken voor een ‘AIO-soep’ bij elkaar en bespreken dan de geneugtes van het promoveren. − Naast de promovendi hebben we projectmedewerkers die werken aan kortdurende projecten (een tot twee jaar). Inhoudelijk worden de docenten gecoacht in het uitvoeren van onderzoek. Het projectleiderschap van de projecten ligt bij een van de senior onderzoekers. − Bij de kenniskring zijn drie senior onderzoekers aangesteld (Gerrie Bours, Erik van Rossum, Tineke Schoot). Ze hebben binnen de kenniskring de taak projectvoorstellen te schrijven, subsidies te verwerven en projecten te begeleiden, waardoor ze hun eigen deskundigheid op deze gebieden uitbreiden. − De minor Science staat ook open voor docenten die zich op onderdelen (onderzoeksmethoden en/of statistiek) verder willen bekwamen. − Voor docenten is vanuit de kenniskring een cursus implementatie verzorgd. − Bij de opleiding verpleegkunde heeft Tineke Schoot een deskundigheidsbevordering van het differentiatieteam verzorgd


-4-

− − − − −

De leden van de kenniskring hebben in het afgelopen jaar publicaties geschreven en presentaties verzorgd op diverse congressen (zie 4.5.3). Ook werd op diverse gebieden extern cursussen gevolgd (onder andere statistiek, klinimetrie). Voor de refereerbijeenkomsten van de kenniskring (vier keer per jaar) worden alle docenten van het platform gezondheidszorg uitgenodigd. Tijdens de bijeenkomsten wordt inhoudelijk over onderzoeksprojecten gediscussieerd (gemiddeld nemen 15-20 docenten deel per bijeenkomst). Docenten die bezig zijn met een masteropleiding kunnen hun afstudeerwerkstukken binnen thema’s van de kenniskring uitvoeren. Momenteel gebeurt dit door een docent fysiotherapie (Rob de Ruijter). Medewerkers en studenten hebben deelname aan de workshops/symposia vermeld onder 4.1.1. In diverse projecten zijn onderwijsproducten ontwikkeld (technologische meetinstrumenten en klinimetrie). Docenten hebben deelgenomen aan de pilots (>30).

4.3.

Wetenschappelijke relaties in binnen en buitenland

In het kader van projecten wordt samengewerkt met diverse instellingen (voor verdere toelichting en namen zie paragraaf 4.5): − Bij de vier promotieonderzoeken van de kenniskring zijn de promotoren werkzaam bij de Universiteit Maastricht. De projecten zijn ondergebracht binnen het instituut Caphri (ondezoeksschool CARE) van de Universiteit Maastricht. − Het promotieonderzoek van Jessie Lemmens (Slikklachten) betreft een samenwerking tussen de hogeschool, UM (prof. Dr. R. de Wit) en azM (Prof. Dr. M. Limburg). Deze drie partijen bekostigen ook het project. − Twee leden van de kenniskring (Gerrie Bours en Erik van Rossum) hebben elk een 0,2 aanstelling hebben bij de vakgroep Verpleging en Verzorging van de UM. − De hogeschool is partner in het Academisch Centrum Zorginnovatie bij Ouderen (ACZIO). De kenniskring is hier inhoudelijk bij betrokken. − Met het iRv (Vilans) bestaan meerdere raakvlakken. Dit betreft het onderzoek op het gebied van ouderen en meetinstrumenten. − Een project op het gebied van Klinimetrie (implementatie PKS en 6-MWT) werd uitgevoerd in samenwerking met de capaciteitsgroep epidemiologie van de UM − Het KNGF project meetinstrumenten wordt samen met de Hogeschool Utrecht uitgevoerd. − In het kader van het RAAK programma kwetsbare ouderen wordt er samengewerkt met de AVANS Hogeschool − Ramon Daniels werkt in het kader van het project 'Gezond, actief ouder worden' samen met leden van de kenniskring Paramedische Zorg van de Hogeschool van Amsterdam en de kenniskring 'Transities in de Zorg' van de Hogeschool Rotterdam. Het doel van het project is het ontwikkelen en testen van een preventief ergotherapeutisch programma. Dit nationale project is verbonden met het Europese ENOTHE-project “Occupation in Old Age”. In 2008 zal duidelijk worden of we van dit initiatief een gezamenlijk project kunnen maken waarvoor subsidie wordt aangevraagd. http://www.enothe.hva.nl/ed/occupation_oldage.htm) − Met het Expertisecentrum Maatschappelijke ondersteuning Limburg (EMOL) wordt gewerkt aan het project Mantelzorg in Limburg. − In het kader van het promotieproject van Susy Braun en Ruth Dalemans wordt nauw samengewerkt met Prof dr. Derick Wade (hij is bij beide projecten promotor). Derick Wade is een gerenommeerde revalidatiearts aan het Oxford Centre for Enablement in de UK. Derick Wade geeft ook enkele colleges binnen het curriculum van de opleiding fysiotherapie. In het kader van het project van Susy Braun wordt ook samengewerkt met Thomas Schack van de Sport University Cologne – Psychological Institute University Bielefeld - Abteilung Sportwissenschaft − Er is overleg met twee onderzoekers van het Institute of Public Health, Department of Nursing Science te Denemarken om te verkennen of er samengewerkt kan worden in bestaande en toekomstige projecten op het gebied van vraaggerichte zorg en meetinstrumenten.

4.4.

Inbedding in de maatschappelijke omgeving

In het kader van de projecten wordt er nauw samengewerkt met eerstelijns praktijken en zorginstellingen in de omgeving. Voor een gedetailleerdere beschrijving wordt verwezen naar de beschrijving van de projecten in 4.5.1 en 4.5.2.


-5-

4.5.

Maatschappelijk nut

Het maatschappelijk nut van de activiteiten van de kenniskring blijkt uit de mate waarin externe partners ons benaderen met onderzoeksvragen, de betrokkenheid van de omgeving bij de projecten die uitgevoerd worden, de mate waarin het lukt om voor projecten subsidies te genereren en onderzoeksresultaten te presenteren en publiceren. Binnen de kenniskring wordt een groeiend aantal onderzoeksprojecten uitgevoerd, die ondergebracht zijn binnen de thema’s van de kenniskring (zie tabel 1). De projecten worden beschreven in de paragrafen 4.5.1. en 4.5.2. Vraaggericht werken

Meetinstrumenten

RAAK programma Nieuwe manier van werken: twee projecten

Database meetinstrumenten

Implementatie verpleegkundige standaard bij Atrium Implementatie en ontwikkeling leertraject vraaggerichte zorg pijnrevalidatie SRL Innovatiepraktijken in de eerstelijn

Implementatie meetinstrumenten fysiotherapie (KNGF): twee projecten Meetinstrumenten technologie in de zorg Klinimetrie in de logopedie Screenen bij slikklachten (azM en UM) (promotieonderzoek Jessie Lemmens) Implementatie meetinstrumenten logopedie Raakprogramma: PROVICI

Zorginnovaties bij ouderen & chronisch zieken RAAK programma Kwetsbare ouderen: vier projecten bij thuiswonende ouderen, ziekehuis, revalidatieafd. verpleeghuis: (o.a. promotieonderzoek: Ramon Daniels) Young stroke survivors (promotieonderzoek: Ruth Dalemans) Mental Practice in stroke rehabilitation (promotieonderzoek: Susy Braun) Zorg Innovatie Centrum Sevagram: procesevaluatie en innovatieactiviteiten Evaluatie gebruik multidisciplinaire richtlijn Hartstichting Residentie aan de Kreppel: behoefteonderzoek Mantelzorg in Limburg

Tabel 1: overzicht onderzoeksprojecten Kenniskring Autonomie en Participatie

4.5.1. Projecten met externe financiering Hieronder worden de onderzoeksprojecten beschreven waaraan in 2007 gewerkt wordt of die in 2008 opgestart worden. De projecten worden deels met externe financiering en gedeeltelijk uit middelen van de faculteiten en de kenniskring uitgevoerd. Een aantal projecten wordt volledig met externe middelen betaald. Binnen de kenniskring worden vier promotieonderzoeken uitgevoerd en de kenniskring is intensief betrokken bij twee RAAK programma‘s. Het RAAK programma Continuïteit van zorg voor kwetsbare ouderen is aangevraagd vanuit de kenniskring A&P. Promotieonderzoeken: N.B. de aanstellingen van de promovendi worden maar gedeeltelijk door de kenniskring bekostigd (zie ook paragraaf 7). Het overige gedeelte wordt bekostigd door faculteiten, kenniskringen, externe instellingen. Titel: Young stroke survivors with aphasia and their challenges in social participation − Looptijd: september 2005-september 2009 (plan). − Verantwoordelijke in de kenniskring: promotieonderzoek Ruth Dalemans, Luc de Witte (co-promotor, Kenniskring Technologie in de Zorg) − Inhoud: doel van dit project is het in kaart brengen van factoren die van invloed zijn op het niveau van participatie van relatief jonge mensen die ten gevolge van een CVA afasie hebben. Dit is een groep waarover in de literatuur nauwelijks iets bekend is en die in de praktijk voor grote uitdagingen gesteld is. Het huidige zorgaanbod lijkt niet goed aan te sluiten bij de problemen die deze groep ervaart. In het kader van dit project wordt nauw samengewerkt het met Derrick Wade van het Oxford Centre for Enablement in de UK. − Omvang: 0,6 fte − Financiering: mobiliteitsfonds, faculteit gezondheid en techniek, eigen middelen. Titel: Mental Practice in stroke rehabilitation − Looptijd: 2005-december 2009 − Verantwoordelijke binnen kenniskring: promotieonderzoek: Susy Braun, Sandra Beurskens (copromotor). − Inhoud: In dit project worden mental practice interventies verder ontwikkeld en geïmplementeerd in de revalidatie van patiënten met een beroerte. Deelstudies hebben betrekking op meetinstrumenten (SDA-M en QEEG). In een RCT (Randomized Controlled Trial) wordt het effect van Mental Practice geëvalueerd binnen de verpleeghuizen Klevarie te Maastricht en Camillus te Roermond. In het kader


-6-

− −

van dit project wordt nauw samengewerkt het met Derrick Wade van het Oxford Centre for Enablement in de UK en de kenniskring Life Sciences. Omvang: 0,6 fte Financiering: Mobiliteitsfonds, promotievoucher CvB Hogeschool Zuyd, faculteit gezondheid en techniek, kenniskringen life sciences en autonomie en participatie, ZonMW, Fonds Nuts Ohra, VGZ.

Titel: Bedside screenen van slikklachten bij neurologische patiënten − Looptijd: oktober 2007-oktober 2012 − Verantwoordelijke binnen de kenniskring: promotieonderzoek: Jessie Lemmens, Gerrie Bours (copromotor), Sandra Beurskens (co-promotor) − Het project beoogt de validering van een screeningsinstrument en de implementatie en evaluatie van een slikprotocol waarvan het screenen deel uitmaakt. Het betreft een gezamenlijk project van de onderzoeksgroep van Prof. Dr. R. de Wit van de Universiteit Maastricht, het academisch ziekenhuis Maastricht en de kenniskring autonomie en participatie. − Omvang: 0,6 fte − Financiering: Capaciteitsgroep Zorgwetenschappen Universiteit Maastricht, azM, kenniskring autonomie en participatie, promotievoucher CvB Hogeschool Zuyd. Titel: Identificatie van kwetsbaarheid en preventie van (verdergaande) beperkingen bij thuiswonende ouderen. − Looptijd: september 2006-september 2010 − Verantwoordelijke binnen de kenniskring: promotieonderzoek Ramon Daniels, Erik van Rossum (copromotor) − In dit project wordt een screeningsinstrument ontwikkeld om kwetsbare thuiswonende ouderen op te sporen, evenals een multidisciplinair interventie-programma om de dreigende achteruitgang in gezondheid bij deze ouderen te voorkomen. Binnen dit project wordt samengewerkt met Avans Hogeschool. In het kader van dit project wordt nauw samengewerkt met de kenniskring Technologie in de Zorg (Luc de Witte). − Omvang: 0,6 fte . − Financiering: RAAK programma kwetsbare ouderen, promotievoucher CvB, kenniskringen autonomie en participatie en Technologie in de Zorg.

Expertisecentrum meetinstrumenten voor Revalidatie Het Expertisecentrum (ECMR)is opgericht door de kenniskring Autonomie en Participatie in samenwerking met het iRv (Vilans) en wordt ondersteund door het Kenniscentrum pijnrevalidatie (Stichting Revalidatie Limburg). In dit kader wordt informatie beschikbaar gesteld (database meetinstrumenten) en advies en scholing aangeboden met betrekking tot het gebruik van meetinstrumenten in de praktijk en in onderzoek. 1. Titel: database meetinstrumenten voor de revalidatie − Looptijd: doorlopend − Verantwoordelijke binnen de kenniskring: Eveline van Engelen, Ina Dackweiler, Jessie Lemmens, Raymond Swinkels, Sandra Beurskens − Inhoud: de database over meetinstrumenten is via Internet voor derden gratis toegankelijk (www.ecmr.nl). Van ruim 160 vragenlijsten is via deze database informatie te vinden (de vragenlijst zelf en/of een uitgebreid toelichtingsformulier). Het vullen van de database wordt voor een groot deel door studenten verzorgd in het kader van afstudeerprojecten. Informatie wordt ook aangeleverd door andere partijen zoals Vilans en het Pijnkenniscentrum azM. − Omvang: 0,3 fte (beheer) − Financiering: eigen middelen, betaald via andere projecten 2. Titel: Meetinstrumenten technologie in de zorg − Looptijd: november 2006-oktober 2007, project is afgerond. − Verantwoordelijke binnen kenniskring: Sandra Beurskens, Ina Dackweiler en Sander van Kuijk − Inhoud: Het gebruik van technologische meetinstrumenten kan de zorg voor professionals verlichten. De meetinstrumenten zijn vaak niet toegankelijk. In de bestaande structuur van de database van het ECMR wordt informatie over technologische meetinstrumenten opgenomen en scholing voor professionals ontwikkeld. Dit project wordt samen met de Kenniskring Technologie in de Zorg uitgevoerd. − Omvang: 0,8 fte − Financiering: VWS 3. Titel: implementatie van meetinstrumenten (PSK en looptesten) in dagelijkse fysiotherapiepraktijk − Looptijd: december 2006-december 2007, project is afgerond − verantwoordelijke binnen kenniskring: Anita Stevens, Sandra Beurskens


-7-

− − −

Inhoud: In de KNGF richtlijnen wordt het gebruik van de meetinstrumenten Patiënt Specifieke Klacht (PSK) en looptesten vaak aanbevolen. In een onderzoek worden implementatie strategieën ontwikkeld om het gebruik van deze meetinstrumenten in de eerstelijns fysiotherapiepraktijk te bevorderen. Omvang: 0,5 fte Financiering: KNGF

4. Titel: klinimetrie in de fysiotherapie − Opdrachtgever: KNGF beroepsvereniging fysiotherapie − Looptijd: december 2006-december 2008 − Verantwoordelijke binnen kenniskring: Raymond Swinkels, Eveline van Engelen, Sandra Beurskens − Inhoud: De beroepsvereniging van fysiotherapie (KNGF) wil het gebruik van meetinstrumenten bij haar leden bevorderen. De kenniskring is gevraagd om samen met de opleiding voor Professional Master Fysiotherapie van de Hogeschool Utrecht een implementatiestrategie met een bijbehorend scholingsprogramma te ontwikkelen. − Omvang: 0,4 fte − Financiering: KNGF 5. Titel: klinimetrie in de logopedie − Looptijd: april 2008-september 2009 − Inhoud: implementeren van meetinstrumenten binnen de eerstelijns logopedie op de domeinen cliënt gericht werken, participatie en communicatie bij kinderen en ouderen. In een onderzoek worden implementatie strategieën ontwikkeld om het gebruik van deze meetinstrumenten in de eerstelijns logopediepraktijk te bevorderen. − Verantwoordelijke binnen kenniskring: projectmedewerker (nog aan te stellen), Sandra Beurskens, Gerrie Bours, Ruth Dalemans, − Omvang: 0,5 fte − Financiering: ROBUUST

RAAK Programma: Continuïteit van zorg voor kwetsbare ouderen − Looptijd: 2008-2009, promotietraject Ramon Daniels: september 2006-2010. − Verantwoordelijke binnen kenniskring: Erik van Rossum is de programmaleider. Betrokken onderzoekers/begeleiders: Ramon Daniels, Gerrie Bours, Magda van Gastel, Herbert Habets, Sandra Beurskens, Luc de Witte. Het aantal onderzoekers wordt nog uitgebreid, de namen zijn momenteel nog niet bekend. − Inhoud: Zorgprofessionals worstelen met de vraag hoe de risicogroep van kwetsbare ouderen vroegtijdig opgespoord kan worden en met welke interventies de dreigende neerwaartse spiraal het beste aangepakt kan worden. Het programma is een samenwerkingsverband tussen van de Hogeschool Zuyd, het Zorg Innovatie Centrum (ZIC) van Sevagram en het Expertisecentrum Ouderen Zorg (EOZ) van Orbis medisch en zorgconcern. − Financiering: RAAK, eigen middelen Het programma omvat de volgende onderdelen: 1. Titel: Identificatie van kwetsbaarheid en preventie van (verdergaande) beperkingen bij thuiswonende ouderen. Zie bij promotieonderzoeken 2.

Titel: Kwetsbaarheid bij ziekenhuisopname. Rondom dit thema worden 2 projecten uitgevoerd: a. Identificatie en behandeling van risico-patiënten.In dit project wordt een interventie-programma ontwikkeld om risico’s op complicaties, die veelvuldig bij in het ziekenhuis opgenomen ouderen optreden, vroegtijdig aan te pakken. b. Ontslag van kwetsbare ouderen naar de thuissituatie.In dit deelproject wordt een zorgmodel voor kwetsbare, in het ziekenhuis opgenomen, ouderen ontwikkeld om het ontslag naar en het verblijf in de thuissituatie te optimaliseren.

3.

Titel: Kwetsbaarheid bij tijdelijk opgenomen verpleeghuisbewoners. Ook rond dit thema worden twee projecten uitgevoerd: a. Identificatie en vroegtijdige aanpak van problemen bij tijdelijk opgenomen verpleeghuisbewoners. In dit project staat het opsporen van verpleeghuisbewoners met een verhoogd valrisico en de preventie van valpartijen centraal; deze valpartijen komen frequent voor en kunnen verstrekkende gevolgen hebben voor de betrokken bewoners. b. Ontslag van tijdelijk opgenomen verpleeghuisbewoners naar de thuissituatie. Dit deelproject richt zich op de ontwikkeling van een zorgmodel om het ontslag naar en het verblijf in de thuissituatie van tijdelijk opgenomen verpleeghuisbewoners te ondersteunen.


-8-

RAAK programma: de nieuwe manier van werken Het Maasland ziekenhuis te Sittard moet het ziekenhuis worden van de 21e eeuw waarin de patiënt centraal staat. Zorg en behandeling worden gekenmerkt als ‘de nieuwe manier van werken. Het Maasland ziekenhuis werkt hieraan samen met het expertisebureau Quality of Life en de kenniskringen KenVak, Technologie in de Zorg en de Kenniskring Autonomie en Participatie. Vanuit de Kenniskring Autonomie en Participatie wordt gewerkt aan twee projecten: 1. Titel: patiëntgecentreerde zorg − Looptijd: december 2006-september 2008 − Verantwoordelijke binnen kenniskring: Tineke Schoot, Het projectleiderschap van dit project ligt bij de kenniskring KenVak (Henk Smeijsters). − Inhoud: Bij dit project ligt de nadruk op de nieuwe manier van werken wat betreft de bejegening van de patiënt en van elkaar. Hospitality speelt hierbij een belangrijke rol. Via de methodiek van de lerende organisatie wordt de ervaringskennis die professionals reeds hebben, geëxpliciteerd en verder ontwikkeld. In aanvulling daarop wordt de scholing Zorg in Dialoog ingebracht. − Omvang: 50 uur − Financiering: RAAK 2. Titel: Kwaliteitscriteria voor de Nieuwe manier van werken − Looptijd: december 2006-december 2007, project is afgerond − Verantwoordelijke binnen kenniskring: Tineke Schoot, Jolanda Friesen, Sandra Beurskens. − Inhoud: Bij dit project ligt de nadruk op het expliciteren en formuleren van richtlijnen en criteria wat betreft deze ‘nieuwe manier van werken' . De criteria zullen worden verwerkt tot meetinstrumenten voor de nieuwe manier van werken. De interne en externe validiteit van te ontwikkelen instrumenten staat hierbij centraal. Dat wil zeggen dat centrale belanghebbenden in dit proces betrokken worden. Te ontwikkelen instrumenten zullen zowel input, proces en output betreffen. − Omvang: 0,5 fte − Financiering: RAAK

Overige projecten: Titel: Innovatief Zorg- en Educatiecentrum Sevagram − Looptijd: 2005-april 2008 − Verantwoordelijke binnen de kenniskring: Gerrie Bours en Jet Lancee − Inhoud: Het zorginnovatiecentrum is een innovatieve leeromgeving voor studenten verpleegkunde in een verpleeghuis. Er is een speciale afdeling ingericht die fungeert als leerbedrijf en tevens als innovatie-afdeling. De inbreng van de kenniskring bestaat uit twee onderdelen: a) inbreng ten aanzien van innovaties en onderzoek in het ZIC, kleine innovatieve projecten rondom het gebruik van meetinstrumenten en evidence based practice, waar mogelijk gekoppeld aan afstudeerprojecten van studenten. b) evaluatieonderzoek m.b.t. de ontwikkeling van het ZIC. Eindrapportage procesevaluatie eind 2007 − Omvang: 0,2 fte − Financiering: Platform Beroepsonderwijs, eigen middelen − Raakprogramma: maatschappelijke ondersteuning PROVICI − Looptijd: september 2007-september 2009 − Verantwoordelijke binnen de kenniskring: Eveline van Engelen, Sandra Beurskens − Inhoud: Het in kaart brengen van best practices en ontwikkelen van nieuwe best practices op het gebied van maatschappelijke ondersteuning. Vervolgens het documenteren van de methodieken in een methodeboek en dit implementeren in het werkveld. De taak vanuit de kenniskring autonomie en participatie zal vooral liggen op het gebied van implementatiemethodieken en meetinstrumenten. − Omvang: 0,1 fte Titel: Residentie aan de Kreppel, aan de rand van het dorp, midden in het leven − Looptijd: april 2007-april 2008 − Verantwoordelijke binnen de kenniskring: Erik van Rossum − Inhoud: Aan de Kreppel is een complex met 40 zorgappartementen voor bewoners met verpleeghuis indicatie. Het kan gezien worden als subsituut voor institutionele zorg. Welzijnsorganisatie Wel.kom zorgt samen met Proteion voor een samenhangend pakket van zorg en welzijn. De kenniskring ondersteunt bij de behoefte peiling en evaluatie. − Omvang: 100 uur Jaarverslag 2007 Kenniskring Autonomie en Participatie van chronisch zieken

-9-

−

Financiering: Wel.kom (subsidie Provincie)

Titel: Evidence based handelen; het gebruik van de multidisciplinaire richtlijn revalidatie na een beroerte − Looptijd: januari 2006-eerste kwartaal 2007, project is afgerond − Verantwoordelijke binnen kenniskring: Gerrie Bours, Jolanda Friessen, Jessie Lemmens − Inhoud: In dit project is nagegaan in hoeverre de multidisciplinaire richtlijn revalidatie na een beroerte daadwerkelijk gebruikt wordt in de praktijk door de verschillende disciplines en welke belemmerende factoren er zijn voor het gebruik van deze richtlijn. − Omvang: 0,4 fte − Financiering: Nederlandse Hartstichting, eigen middelen Titel: Mantelzorg in Limburg − Looptijd: nog te bepalen − Verantwoordelijke binnen de kenniskring: onderzoeker nog in te vullen, Gerrie Bours, Sandra Beurskens − Inhoud: In eerste instantie het schrijven van een projectvoorstel voor een basisdocument over bestaand informatiemateriaal op het terrein van mantelzorg in Limburg (op basis van literatuuronderzoek en interviews). Dit project wordt samen uitgevoerd met EMOL. − Financiering: Provincie Limburg (aanvraag vanuit EMOL ingediend) Titel: Implementatie van verpleegkundige standaard − Looptijd: november 2007-nog te bepalen − Verantwoordelijke binnen de kenniskring: Tineke Schoot, project gebeurt in samenwerking met Bert Starmans (expertisemanager Quality of Life) − Inhoud: in opdracht van de Verpleegkundige Adviesraad (VAR) van het Atrium ziekenhuis te Heerlen werd een implementatieplan geschreven voor de invoering van de verpleegkundige standaard d.m.v. leerkringen. De kenniskring ondersteunt de VAR bij de uitvoering − Omvang: 70-100 uur − Financiering: Atrium Titel: Implementatie en ontwikkeling leertraject Vraaggerichte zorg bij afdeling Pijnrevalidatie van het SRL Looptijd: oktober 2007-nog te bepalen Verantwoordelijke binnen de kenniskring: Tineke Schoot, Sandra Beurskens − Inhoud: in opdracht van het Pijnontwikkelcentrum van het SRL te Hoensbroek wordt een implementatie ontwikkeld op het gebied van vraaggerichte zorg voor professionals, specifiek voor patiënten met chronische pijn. − Omvang: nog nader te bepalen − Financiering: Ontwikkelcentrum Pijn, SRL

4.5.2. Projecten zonder externe financiering Zoals in paragraaf 4.5.1. aangegeven, is er voor de meeste projecten externe financiering. Hieronder wordt een project beschreven dat in voorbereiding is. Innovatiepraktijken in de eerste lijn − Looptijd: nog te bepalen − Verantwoordelijke binnen de kenniskring: nog te bepalen, Sandra Beurskens, Tineke Schoot − Inhoud: Doel van dit project is om de krachten te bundelen van een aantal bestaande innovatieve praktijken in de eerste lijn, waar samengewerkt wordt met meerdere disciplines (fysiotherapie, verpleegkunde, ergotherapie, logopedie) . De innovaties worden vanuit de kenniskring ondersteund en mede verder vorm gegeven. De innovaties sluiten aan bij al bestaande activiteiten van de kenniskring (ouderen, meetinstrumenten, vraaggerichte zorg) en nieuwe ontwikkelingen (onder andere op het gebied van kinderen met een chronische aandoening). − RAAK aanvraag in voorbereiding

4.5.3. Publicaties en presentaties In onderstaand overzicht zijn de publicaties en presentaties in 2007 opgenomen. De namen van de leden van de kenniskring zijn cursief gedrukt. Internationale publicaties − Lemmens J, Engelen EISM van, Post MWM, Beurskens AJHM, Woters, PMJC, Witte LP de. Reproducibility and validity of the Dutch Life Habits Questionnaire (LIFE-H 3.0) in older adults. Clinical Rehabilitation 2007;21(9):853-62. Jaarverslag 2007 Kenniskring Autonomie en Participatie van chronisch zieken

- 10 -

− − − − − − −

Braun SM, Beurskens AJ, Schack T, Marcellis RG, Oti KC, Schols JM, Wade DT. Is it possible to use the Structural Dimension Analysis of Motor Memory (SDA-M) to investigate representation of motor actions in stroke patients? Clinical Rehabilitation 2007;21(9): 822-32. Braun SM, Beurskens AJHM, van Kroonenburgh S, Demarteau J, Schols JM, Wade DT. Effects of Mental Practice embedded in daily therapy compared to therapy as usual in adult stroke patients in Dutch nursing homes: design of a randomised controlled trial. BMC Neurology 2007; 7:34 Swinkels R. Measurement instruments for rheumatic disorders. Dutch J Physical Ther 2007;117(3):98-99. Schoot T, Hirsch M, Witte L de. Development of competencies aimed at client-centred care: An evaluation study. Learning in Health and Social Care. 2007; 6(2): 104-17. Bosman, R., G.J.J.W. Bours, J. Engels and L.P. De Witte. Client-centred care perceived by clients of two Dutch homecare agencies: a questionnaire survey. International Journal of Nursing Studies 2007 in press. Nicolaides-Bouman AIE, van Rossum E, Kempen GIJM, Habets H, Knipschild PG. Home visiting programme for older people with health problems: Process evaluation. Journal of Advanced Nursing 2007; 58 (5): 425-435. Zijlstra GAR, van Haastregt JCM, van Rossum E, van Eijk JThM, Yardley L, Kempen GIJM. Interventions to reduce fear of falling: a systematic review. Journal of the American Geriatrics Society 2007; 55 (4): 603-615.

Nationale publicaties − Rooijen SM van, Geelen RHJG, Hendrix LAHP, Köke AJA, Beurskens AJHM. Fysiek functioneren direct meetbaar. Observatietest voor fysiotherapie, overzicht en inventarisatie van kwaliteits- en normgegevens. Stimulus 2007;26:201-228. − Geelen RHJG, Hendrix LAHP, Rooijen SM van, Köke AJA, Beurskens AJHM. Rubriek ‘Meten in de praktijk’. Timed Up and Go test. Nederlands Tijdschrift voor Fysiotherapie 2007; 1: 27. − Swinkels RAHM. Hoe kom in aan meetinstrumenten en de bijbehorende informatie? Stimulus 2007;26:80-85. − Pieter Wolters, Nicole Sour, Janis Brüggemann. Omgevingsfactoren in kaart gebracht: de CHIEF-NLvragenlijst. Stimulus 2007; 26: 128-158. − Beurskens AJHM, Naar autonomie en participatie voor mensen met een chronische ziekte: de rol van de professional. Nederlands Tijdschrift voor Evidence Based Practice 2007;5: 17-19. − Lancee J, Aalders R. Zorg en onderwijs op maat bij ZIC Sevagram. Een leer-/werkafdeling in de ouderenzorg. Tijdschrift voor Verpleegkundigen 2007; 7: 42-44. − Lemmens J. Referaat rubriek Evindence based logopedie. Logopedie en Foniatrie 2007;10:335-8. − Schoot T. Leren balanceren: Hanteren van spanningsvelden rond clientgecentreerde zorg Onderwijs en Gezondheidszorg 2007; 3: 3-7. − Bours, G. Eten en dementie: veel problemen maar weinig interventies. TVZ, 2007; 117(6): 37. Rapporten − Friesen J, Lemmens J. Bours GJJW. Evidence in de pratkijk: het gebruik van de multidisciplinaire richtlijn voor revalidatie na een beroerte. Eindrapportage Nederlandse Hartstichting. Kenniskring Autonomie en Participatie van chronisch zieken. Heerlen, Maart 2007. − Lancée J, Bours G, Beurskens S, Witte L de. Procesevaluatie. Samenwerking tussen het ZIC en de kenniskring Autonomie en Participatie Hogeschool Zuyd. Eindverslag van de Werkgroep Onderzoek en Innovatie van ZIC, Heerlen, December 2007. − Bolhuis AI van, Witte LP de, Beurskens AJHM, Dackweiler I, Kuijk S van, Lemmens J, Wolters P. Technologie in de zorg. Efficiënt gebruik van meetinstrumenten. Eindrapportage VWS. Kenniskringen Autonomie en Participatie van chronisch zieken en Technologie in de Zorg, Heerlen, Oktober 2007. Presentaties − Beurskens AJHM. Validiteit in research en artikelen; hoe bepaal ik dat? NVMT congres Rotterdam, 10 29/30 maart 2007 − Beurskens AJHM. Workshop ‘het gebruik van meetinstrumenten in praktijk” HGZO congres, 29/30 maart 2007 − Baarends E, Geraets J, Gielen W, Beurskens AJHM. Workshop ‘Implementatie van EBP in het buitenschools leren’’ HGZO congres, 29/30 maart 2007. − Schoot T, Lancee J. Workshop ‘Vraaggericht werken voor verpleegkundigen en paramedici’ HGZOcongres, 29/30 maart 2007. − Schoot T. Refereerbijeenkomst Kenniskring Transities in de Zorg Rotterdam: Cliëntgecentreerde Zorg’, 5 maart 2007. − Schoot T. Intervisiebijeenkomst ‘De polikliniek van de 21e eeuw’. UMC Utrecht, 13 februari 2007 − Schoot T. Kennis in Bedrijf 2007 ‘Veiligheid versus Vraag’, 29 november 2007. − Beurskens AJHM. Zeggenschap in dialoog. Thema dag Steunpunt Cliënteninitiatieven over Zeggenschap, Maastricht 14 november 2007


- 11 -

− − − − − − − − − − − − − − − − − − − − − − − −

− −

Beurskens AJHM, Engelen E, Dackweiler I, Lemmens J, Swinkels R. Expertisecentrum meetinstrumenten in de revalidatie. Jaarcongres fysiotherapie KNGF Amsterdam, 8/9 november 2007. Stevens A, Beurskens AJHM, Wolters P, Donk A van de, Meijers J, Bie R de, Hendrix E, Wolters P. Implementatie van de PSK en 6-MWT in de fysiotherapiepraktijk. Jaarcongres fysiotherapie KNGF Amsterdam, 8/9 november 2007. Bongers B, Op het Veld L, Kuijk S, Beurksens AJHM. De validiteit en reproduceerbaarheid van vier stappentellers. Jaarcongres fysiotherapie KNGF Amsterdam, 8/9 november 2007. Beurskens AJHM. Workshop: actief aan de slag met de uitdaging m.b.t implementatie van EBP in het werkveld alumnidag: reguliere opleiding ET en Hochschulstuduim, Hogeschool Zuyd Heerlen, mei 2007. Beurskens AJHM, Santos E. Workshop zoeken van literatuur. Zorgmanagers Sevagram. Mechelen, Oktober 2007. Bours G. Toepassing COMFORT-gedragschaal bij jonge kinderen in de praktijk. Workshops: meten in de praktijk. Thema: meten bij kinderen. Kenniskring Autonomie en Participatie van chronisch zieken, Hogeschool Zuyd, 23 maart 2007. Kroes N, Daniels R. “COSA” (Child Occupational Self Assessment). Workshops: meten in de praktijk. Thema: meten bij kinderen. Kenniskring Autonomie en Participatie van chronisch zieken, Hogeschool Zuyd, 23 maart 2007. Braun SM, Crüts B. Mental practice in stroke rehabilitation. Seminar on Mental practice and movement imagery in neurological rehabilitation. Oxford Brookes University, January 26th, 2007 Braun SM. Mentale Training in de CVA-zorg. Inbeelding of verbeeldingskracht? Probus, 9 oktober 2007, Breda Cruts B, Driessen A, Kleynen M, Braun SM. Hersenactiviteit tijdens mentale en fysieke taken bij mensen met een beroerte. Presentatie eerste resultaten QEEG studie, 10 oktober 2007, HsZuyd, Heerlen Braun SM. Autonomie en veiligheid door mentale training in de revalidatie van de patiënt met een beroerte. Kennis in Bedrijven Dag, 29 november 2007, HsZuyd, Heerlen Kleynen M, Schoenmakers M, Braun SM. Mentale training in de CVA-revalidatie; stel je voor het werkt. KNGF Jaarcongres Fysiotherapie, 9-10 november 2007, RAI, Amsterdam. Dalemans R. November 2007: Uitdagingen binnen de sociale participatie van mensen met een afasie. PR-avond. Hoensbroek, november 2007. Dalemans R. Sociale participatie bij mensen met een afasie. NVLF80-congres. Ede, de Reehorst, november 2007. Lemmens J. Oktober 2007: Evaluating the implementation of an evidence based stroke guideline, a strategy for performance assessment. ISQua’s 24th International Conference – Boston MA (USA) Lemmens J. November 2007: Evidence in de praktijk; het gebruik van de multidisciplinaire richtlijn revalidatie na een beroerte. 80 jarig Jubileum congres NVLF- Ede-Wageningen (NL) Dalemans R, de Witte L, Lemmens J, van den Heuvel W, Wade DT. Measures for rating social participation in people with aphasia: a systematic review. In: het venijn zit in de staart. Ede, de Reehorst: Samenverder, SAN; 2007. (posterpresentatie) Dalemans R. Social Participation in working age people: a systematic review. NVLF80-congres. Ede, de Reehorst (NL): Nov. 2007 (posterpresentatie) Dalemans R, de Witte L, Lemmens J, van den Heuvel W, Wade DT. Measures for rating social participation in people with aphasia: a systematic review. NVLF80-congres. Ede, de Reehorst (NL): Nov. 2007. (posterpresentatie) Lemmens J, Engelens EISM, Beurskens AJMH: De Life Habits vragenlijst; mogelijkheden en beperkingen bij het meten van participatie. 80 jarig Jubileum congres NVLF- Ede-Wageningen (NL); Nov 2007. (posterpresentatie) Beurskens AJHM, Dackweiler I, Engelen EISM, Swinkels R, Lemmens J, Wolters PM: Het Expertisecentrum Meetinstrumenten voor Revalidatie (ECMR). 80 jarig Jubileum congres NVLFEde-wageningen (NL); Nov 2007. (posterpresentatie) Lemmens J & Ubben S: Een Taaltest voor het Leerwegondersteunend Onderwijs. 80 jarig Jubileum congres NVLF- Ede-Wageningen (NL); Nov 2007. (posterpresentatie) Lemmens J, Friesen J, Bours GJJW: Evaluating the implementation of an evidence based stroke guideline, a strategy for performance assessment. 80 jarig Jubileumcongres NVLF- Ede-Wageningen (NL); Nov 2007. (posterpresentatie) Logghe IHJ, Zeeuwe PEM, Verhagen AP, Bierma-Zeinstra SMA, van Rossum E, Faber MJ, Koes B, Wijnen-Sponselee MT. Wat is de effectiviteit van Tai Chi op valpreventie bij zelfstandig wonende ouderen (70+)? Amsterdam, Congres van het Koninklijk Nederlands Genootschap voor Fysiotherapie, 9 november 2007. van Rossum E, Leunissen M, L’Ortye M, Teijink J,. ‘Lopen voor je leven’. Een nazorgprogramma voor claudicatio patiënten. Amsterdam, Congres van het Koninklijk Nederlands Genootschap voor Fysiotherapie, 9 november 2007. van Rossum E, Caputa P, Dericks K, Bours G. Valpreventie in het verpleeghuis.Heerlen, Kennis in Bedrijf Hogeschool Zuyd, 29 november 2007.

−


- 12 -

Kenniskring Autonomie en Participatie in de media: − Project klinimetrie van Start. Fysiopraxis Oktober, 2007. − Onderzoek omzetten naar de praktijk. Sandra Beurskens nieuwe lector op Zuyd. Fysiopraxis 2007; mei: 22-23. − Schoot T. Meten is meer weten. Nieuwsbrief Expertisecentrum Quality of Life 2007; 4(17 oktober): 14. − Hogeschool Zuyd. (2007). Tineke Schoot over Onderzoek in het HBO. In Jaarverslag 2006, Hogeschool Zuyd (pp. 96-97). Heerlen − Maaslandziekenhuis. (2007). Meetinstrument NMW: Nieuwe Manier van Werken ontwikkelt zich verder. NMW Concreet, Maaslandziekenhuis, Orbis medisch en zorgconcern 3, p. 8. Afstudeerprojecten − In bijlage 1 is een lijst opgenomen van afstudeerprojecten van studenten die in 2007 zijn afgerond waarbij leden van de kenniskring betrokken waren als begeleider of inhoudsdeskundige. In totaal zijn 37 afstudeerprojecten uitgevoerd waarbij 70 studenten betrokken waren. Dit betreft studenten van alle gezondheidszorgopleidingen. In tabel 2 is geprobeerd de resultaten van de kenniskring samen te vatten. Omdat een aantal resultaten niet te kwantificeren zijn, wordt verwezen naar de tekst. Aantal onderwijsprogramma’s (tenminste 1EC) waarbij de KK in het verslagjaar wezenlijk heeft bijgedragen aan de ontwikkeling of bijstelling Aantal studenten dat tenminste 10 uur onderwijs heeft gevolgd of begeleid is door leden van de KK Aantal professionaliseringsactiviteiten voor medewerkers HsZuyd (niet leden KK) Aantal medewerkers HsZuyd (niet leden KK) dat professionaliseringsactiviteiten heeft gevolgd of betrokken is bij activiteiten/projecten van de KK Aantal boeken onder redactie van de KK Aantal publicaties (vaktijdschriften, wetenschappelijk, hoofdstukken in boeken) Aantal mondelinge presentaties buiten de hogeschool (congres, symposium, studiedag)

Zie tekst Afstudeerwerkstukken: 70 Overig: zie tekst Zie tekst > 200 20 34

Tabel 2: inhoudelijke resultaten van de kenniskring autonomie en participatie

5.

Wijzigingen in uitvoering van het jaarplan 2007

Het jaarplan is sterk bepalend geweest voor de activiteiten in 2006. Vrijwel alle voorgenomen activiteiten zijn ter hand genomen en de doelstellingen zijn in belangrijke mate gerealiseerd (zie ook paragraaf 1). In de betreffende paragrafen (paragraaf 4) wordt aangegeven welke activiteiten er in 2006 zijn uitgevoerd en welke niet.

6.

Verslag van interne en externe evaluatie en verbetermaatregelen

Uit de interne en externe evaluatie die in 2006 is gehouden onder het netwerk van de kenniskring, docenten van de gezondheidszorgopleidingen en derde en vierde jaars studenten kwam naar voren dat de kenniskring zich duidelijker moet profileren en dat er onduidelijkheden waren over de taken van de kenniskring. In 2007 heeft dit tot een aantal activiteiten geleid. − De website van de kenniskring is vernieuwd en er is een plan van aanpak gemaakt om de site up to date te houden. − Docenten die geen lid zijn van de kenniskring worden uitgenodigd voor inhoudelijke refereerbijeenkomsten van de kenniskring (4x per jaar) en worden uitgenodigd bij ontwikkeltrajecten zoals pilots van cursussen. − Leden van de kenniskring hebben in diverse (vak)bladen geschreven over activiteiten van de kenniskring. − Voor docenten en het werkveld worden rondom projecten workshops of symposia georganiseerd. In 2007 was dit rondom het thema ‘meten van kinderen’ en werden tijdens een symposium de eerste resultaten van een deelstudie van het mental practice project (Susy Braun) gepresenteerd. − Tijdens refereerbijeenkomsten van alle opleidingen is het reilen en zeilen van de kenniskring door de lector uitgelegd en is besproken wat de kenniskring wel en niet kan bieden. Hierbij is benadrukt dat initiatief vanuit de faculteiten zeer op prijs wordt gesteld. Verder zijn de thema’s en projecten toegeJaarverslag 2007 Kenniskring Autonomie en Participatie van chronisch zieken

- 13 -

licht en zijn gezamenlijke plannen en initiatieven geïnventariseerd. De docenten stelden deze toelichting zeer op prijs en voor veel docenten was dit een eye-opener. − Afgesproken is dat leden van de kenniskring binnen hun eigen opleiding een soort missionaris voor de kenniskring zijn. Als ze merken dat er binnen een opleiding iets speelt wordt dit teruggekoppeld. Binnen de opleiding ergotherapie heeft dit geleid tot concrete afspraken over het samen ontwikkelen van onderzoeksprojecten. Voor 2008 blijft het profileren van de activiteiten van de kenniskring een aandachtspunt. We willen actiever diverse media opzoeken. Vanaf 1 september 2006 heeft er een wijziging plaatsgevonden in de aanstellingsomvang van drie seniordocenten. De omvang van de aanstelling is vergroot om samen met de lector een duidelijkere ‘trekkersrol’ te hebben. Deze aanpak heeft goed gewerkt en de aanstellingsomvang van de seniordocenten wordt in 2008 gecontinueerd. De senioren hebben samen met de lector de taakstelling om voldoende middelen te genereren om deze aanstellingsomvang mogelijk te maken. In 2007 is dit gelukt en voor 2008 lijkt het ook te lukken. Omdat er veel projecten zijn kan de begeleiding niet door de lector alleen worden uitgevoerd. Verder is het voor de carrière van de seniordocenten ook belangrijk dat ze zelf projectvoorstellen schrijven, subsidie genereren en docenten begeleiden. Een goede communicatie met de faculteiten en expertisemanagers is belangrijk om initiatieven en ontwikkelingen op elkaar af te stemmen. De faculteitsdirecteuren worden op de hoogte gesteld van onderzoeksaanvragen en samen wordt nagegaan welke medewerkers wanneer inzetbaar zouden zijn. Als aanvragen gehonoreerd worden kan dan snel tot actie worden overgegaan. Tot nu toe is het gelukt om voldoende docenten voor de projecten te vinden en voldoende werkruimte. Het is zelfs zo dat docenten vragen of ze mee kunnen doen aan activiteiten van de kenniskring. Maar het vlug inzetten van docenten en gemaakte afspraken rondom onderwijs jaarplanningen blijft een spanningsveld. In 2008 is het streven om het draagvlak bij de faculteiten vast te houden en waar mogelijk nog verder te vergroten. Het is de bedoeling dat bij kortdurende projecten van de kenniskring steeds andere docenten kunnen participeren. Het werven van medewerkers voor nieuwe onderzoeksprojecten zal eerst bij de docenten gebeuren. Indien er geen geschikte medewerkers beschikbaar zijn, zal extern geworven worden. De expertisemanagers zijn ook op de hoogte van de thema’s en activiteiten van de kenniskring. Regelmatig worden ontwikkelingen doorgesproken, de lijnen zijn erg kort en de samenwerking verloopt plezierig. Voor het opzetten van nieuwe projecten moet een goede afstemming plaatsvinden tussen de vragen in het werkveld, de expertise en de thema’s van de kenniskring en de ruimte die er is om nieuwe projecten op te starten. Vanuit het werkveld worden maatschappelijk relevante onderzoeksvragen gesteld aan de kenniskring. We hebben echter maar beperkte middelen (wat betreft menskracht en middelen) om deze vragen te beantwoorden. We hebben er voor gekozen om onze activiteiten te concentreren rondom de thema’s van de kenniskring om hier expertise in te ontwikkelen. Het genereren van gelden is niet eenvoudig. De kenniskringen zijn nieuw voor de subsidiemarkt en zullen zich naast de universiteiten een plaats moeten verwerven. In 2007 is het gelukt om voor enkele bestaande en nieuwe projecten geld te verwerven. Voor de komende jaren moet de expertise op dit gebied verder uitgebouwd worden. In 2007 is het aantal project van de kenniskring fors uitgebreid. De bestaande secretariële ondersteuning (slechts 0,2 fte) blijkt onvoldoende. In 2008 wordt de omvang van het secretariaat uitgebreid. In 2007 is een adviesraad samengesteld. De samenstelling van de adviesraad is zo gekozen dat er voor elk inhoudelijk thema en vanuit verschillende soorten instellingen iemand vertegenwoordigd is. Het is niet meer gelukt de leden in 2007 bij elkaar te krijgen. In het voorjaar van 2008 wordt de eerste bijeenkomst gepland. Naam Dhr. J. Maes Dhr. Ing. P. Wolters Dr. C. van Uden Drs. C.P.W.M. Dieteren Drs. R. Ruijters Prof. Dr. R. de Vet Prof dr. J. Hamers

Prof. Dr. A. Knottnerus

Organisatie Huis voor de zorg Pensionaat Kenniskring en werkveld Fysiotherapie Stichting Beyaert Welzijn en Zorg Meander Zorggroep

Functie/afdeling Directeur Inhoudsdeskundige, pensionaat Senior regioadviseur beleidsmedewerker Lid Raad van Bestuur

EMGO instituut Universiteit Maastricht. Capaciteitsgroep Zorgwetenschappen Gezondheidsraad Universiteit Maastricht Capaciteitgroep Huisartsgeneeskunde Nog in te vullen

Bijz. hoogleraar klinimetrie bijzonder hoogleraar ‘verpleging en verzorging van ouderen’ Directeur, hoogleraar

Tabel 3. Leden van de externe adviesraad. Jaarverslag 2007 Kenniskring Autonomie en Participatie van chronisch zieken

Thema/werkveld Cliëntparticipatie Werkveld/opleiding Werkveld/eerstelijns Provincie Werkveld/ Verpleeghuiszorg meetinstrumenten Zorginnovatie ouderen en chronisch zieken Implementatie

vraaggerichte zorg

- 14 -

7.

Omvang, samenstelling, kwaliteiten van de kenniskring

De samenstelling van de kenniskring in 2007 is in onderstaande tabellen weergegeven. Per medewerker is aangegeven voor welke faculteit hij / zij werkt en voor welke omvang hij / zij ten behoeve van de kenniskring werkt. Een aantal medewerkers is betrokken bij meerdere projecten. Voor een beschrijving van de externe samenwerking wordt daarom verwezen naar de beschrijving van de projecten in de paragrafen 4.5.1 en 4.5.2. De aanstellingen van de promovendi worden maar gedeeltelijk door de kenniskring bekostigd. In tabel 4 staat weergegeven wat de kenniskring bekostigt. Het overige gedeelte wordt bekostigd door faculteiten, kenniskringen, externe instellingen.

Naam Lector Mw. dr. Sandra Beurskens Kenniskring intern Mw. Nancy Vrouenraets Dr. Erik van Rossum Mw. dr. Tineke Schoot Mw. dr. Gerrie Bours

Faculteit

Omvang

Aanstelling

Thema

Project/activiteit waarbij betrokken

n.v.t.

0,5 vanaf 1 juni 0,6

Lector Themaleider

Allen Meetinstrumenten

diverse

n.v.t.

0,2

secretaresse

Fysiotherapie Verpleegkunde

0,3 0,3

Themaleider Themaleider

Zorginnovaties Vraaggerichte zorg

diverse diverse

Verpleegkunde

0,3

Themaleider

diverse

Fysiotherapie

0,3 vanaf 1/9 0,2 0,1 vanaf 1/9 0,2 0,4 vanaf 15/12 0,2 0,15

projectmedewerker

Zorginnovaties en meetinstrumenten Meetinstrumenten,

projectmedewerker

Meetinstrumenten

diverse, KNGF klinimetrie diverse

projectmedewerker

Meetinstrumenten

KNGF implementatie

projectmedewerker

Vraaggerichte zorg

projectmedewerker

Meetinstrumenten

projectmedewerker

Zorginnovaties

Multidisciplinaire richtlijn beroerte VWS meetinstrumenten techniek ZIC Sevagram

Dr. Raymond Swinkels Mw.drs. Eveline van Engelen Mw. drs. Anita Stevens Drs. Jolanda Friesen

Verpleegkunde

Sander van Kuijk

Biometrie

Mw. Jet Lancée, MSc Kenniskring extern Ina Dackweiler

Ergotherapie

Fysiotherapie Fysiotherapie

0,33 tot 15/8 0,2

n.v.t.

0,4 vanaf 15/10 0,1

projectmedewerker

Meetinstrumenten

VWS Meetinstrumenten techniek

Zorginnovaties

Young stroke survivors with aphasia Frail Elderly

promovendi Mw. drs. Ruth Dalemans Ramon Daniels, MSc

Logopedie

0,37

Promovenda

Ergotherapie

0,3

Mw. drs. Suzy Braun

Fysiotherapie

Mw. drs. Jessie Lemmens

Logopedie

0,1 vanaf 1 sept 0,3 0,2,

Promovendus Zorginnovaties (tevens TidZ) Promovenda (teZorginnovaties vens Life Sciences) promovenda Meetinstrumenten

Anders Ing. Pieter Wolters

Fysiotherapie

adviseur

Meetinstrumenten

Mental practice in stroke rehabilitation diverse, Multidisciplinaire richtlijn beroerte vanaf 1 sept: Slikklachten diverse

Tabel 4. Samenstelling Kenniskring in 2007

Lector Kenniskring intern Kenniskring extern Promovendi Totaal

Aantal 1 10 1 4 16

Tabel 5. Aantal en omvang samenstelling kenniskring


Fte omgerekend naar een heel jaar 0,58 2,35 0,34 1,0 4,27

- 15 -

8. Evaluatie en vooruitblik Het jaar 2007 is voor de kenniskring een succesvol jaar geweest. Een aantal projecten zijn succesvol uitgevoerd en afgerond, nieuwe projecten zijn opgestart, de samenwerking met de faculteiten, het expertisecentrum, kennisinstellingen en het werkveld is versterkt. De leden van de kenniskring hebben inhoudelijk veel expertise ontwikkeld op een breed gebied. Verder hebben veel studenten deelgenomen aan activiteiten van de kenniskring. Het werkveld blijkt ons steeds beter te vinden en benaderd ons met vragen. We hebben er vertrouwen in dat onze uitgangspunt: projecten gedegen uitvoeren en op basis hiervan de samenwerking verder opbouwen, succesvol is. We zien het jaar 2008 met vertouwen te gemoet!


- 16 -

Bijlage 1: Afstudeerprojecten 2007 binnen de kenniskring autonomie en participatie van chronisch zieken. Leden van de kenniskring waren bij onderstaande afstudeerprojecten betrokken als begeleider of inhoudsdeskundige. Het betreft projecten van alle gezondheidszorgopleidingen. − − Ontwikkeling en onderzoek naar de methodologische kwaliteit van de Duitstalige verkorte versie van de Tampa Schaal voor kinesiofobie. Kirstin van Afferden, Christine Schmitz, Janine Zimmermanns, opleiding Fysiotherapie. Begeleider Raymond Swinkels. − Inventarisatie van meetinstrumenten in de kinderfysiotherapie. Antje Neuen, Anouk Hendrix, opleiding fysiotherapie. Begeleider Raymond Swinkels en Eveline van Engelen − Oxycon Versus Co2ntrol: een toegepast wetenschappelijk onderzoek. Pascal Rouschen, Etiënne Verstegen, Frank Teleng, opleiding fysiotherapie. Begeleider Raymond Swinkels. − Vragenlijsten voor het meten van sociaal functioneren en sociaal welbevinden, Sarah Jansen, Edwin Jacobs, opleiding fysiotherapie. Begeleider Raymond Swinkels en Eveline van Engelen. − De methodologische kwaliteit van verschillende looptesten en de praktische hanteerbaarheid van de 2 MWT en 10 meter looptest in een fysiotherapeutische praktijk. Irina Cassar, Sarah Jessen, opleiding fysiotherapie. Begeleider Erik van Rossum en Eveline van Engelen. − Lopen voor je leven. Een nazorgprogramma voor Claudicatio Intermittens patiënten. Mieke Leunissen, Miriam L’Ortye, opleiding fysiotherapie. Begeleider Erik van Rossum. − Moving in a new direction – Directe Toegankelijkheid Fysiotherapie. Houben D, Cremers H. Opleiding fysiotherapie. Begeleider Erik van Rossum. − Ziekte van Parkinson, vragenlijsten en hun kenmerken. Maarten de Rooy, Wilco Smeets. Opleiding fysiotherapie. Inhoudelijke begeleider: Eveline van Engelen. − Het autonome handelen op een kwalitatief goede manier meten - een literatuuronderzoek naar de ergotherapeutische meetinstrumenten mbt de vier dimensies van autonomie. Geraldine Hodenius, Julia Issel, Jessica Ohl. Opleiding ergotherapie. Inhoudelijke begeleider: Eveline van Engelen. − Mental Practice in stroke rehabilitation. A feasibility study in Klevarie nursing home and single cases Oxford centre for enablement (UK). Melanie Kleynen, Maartje Schoenmakers, opleiding fysiotherapie. Begeleider Susy Braun. Landelijke KNGF Jaco den Dekker afstudeerprijs 2007 − PHODA actueel Stefanie Brabant, Inge de Lang, Veronique Stallinga, opleiding fysiotherapie, begeleider Susy Braun. − Mental Practice in de revalidatie. Een cursus over toepassen van Mental practice bij CVA patienten, ontwikkeld voor paramedici. Laura Niessen, Suzan Smeets, opleiding fysiotherapie, begeleider Susy Braun. − ‘De patiënt centraal’, R.J.A.M. Sleegers, Opleiding Master Advanced Nursing Practice, Hogeschool Zuyd, faculteit Gezondheid en Zorg, Heerlen, 2007. Begeleider Tineke Schoot. − ‘Gezinsgerichte zorg door een Spina Bifida Team: een vergelijkend onderzoek bij ouders en zorgverleners’ D.Soudant, Opleiding Master Advanced Nursing Practice. Hogeschool Zuyd, faculteit Gezondheid en Zorg, Heerlen, 2007. Begeleider Tineke Schoot. − Evaluatie vroeg behandelspreekuur voor artrose patiënten. Christel Gielen. Opleiding Master Advanced Nursing Practice. Hogeschool Zuyd, faculteit Gezondheid en Zorg, Heerlen, 2007. Begeleider Gerrie Bours. − Een cross-sectioneel diagnositsch onderzoek ter validering van de Heerlense Handregels als fractuurvoorspellende beslisregel bij trauma van de bovenste extremiteiten. AnnaMaria Verlaan. Opleiding Master Advanced Nursing Practice. Hogeschool Zuyd, faculteit Gezondheid en Zorg, Heerlen, 2007. Begeleider Gerrie Bours − Diagnostiek van COPD in de GGZ. Steph Quaedvlieg en Jan-Willem Wijermans. Opleiding Master Advanced Nursing Practice. Hogeschool Zuyd, faculteit Gezondheid en Zorg, Heerlen, 2007. Begeleider Gerrie Bours. − Pijn bij diabetische neuropathie en kwaliteit van leven. Margot Geerts. Opleiding Master Advanced Nursing Practice. Hogeschool Zuyd, faculteit Gezondheid en Zorg, Heerlen, 2007. Begeleider Gerrie Bours − Signaleren van blaasledigingsproblemen bij patiënten met een ischemische beroerte. Anouk vd Kwaak. Opleiding Master Advanced Nursing Practice. Hogeschool Zuyd, faculteit Gezondheid en Zorg, Heerlen, 2007. Begeleider Gerrie Bours − Casteel M, Walter A, Passler D, Schultz A. (2007) Transferleistungen von Menschen mit Globaler Aphasie im Dialog. Opleiding logopedie, Hogeschool Zuyd, Heerlen. Begeleider Ruth Dalemans − Gorissen S.(2007) Het effect van een buddy op de tevredenheid, participatie en autonomie van personen met PDD-NOS. Opleiding logopedie, Hogeschool Zuyd, Heerlen. Begeleider Ruth Dalemans. − Bus, A. & Schuijling, N.(2007) Een Taaltest voor het LWOO: parallelversie van de deeltaken LWST en OMST. Hogeschool Zuyd – Opleiding Logopedie, Heerlen. Begeleider Jessie Lemmens. − Pustelniak, M. (2007) Der Polnische Aachener Aphasie Test (AAT), eine pliotstudie. Hogeschool Zuyd – Opleiding Logopedie, Heerlen. Begeleider Jessie Lemmens.


- 17 -

− −

− − − − − − − − − − − −

Roehmer, N. & Noellgen, K.(2007) Beobachtungsbogen zur Frueherkennung von Sprachauffaelligkeiten im Vorschulalter (BFS). Hogeschool Zuyd – Opleiding Logopedie, Heerlen. Begeleider Jessie Lemmens. Marquardt M &Korstick S (2007) De CHIOF vragenlijst; een meetinstrumenten ter inventarisatie van omgevingsfactoren bij personen met een chronische ziekte. Is de CHIOF een betrouwbaar instrumenten en bruikbaar voor heteroanamnese? Hogeschool Zuyd -Opleiding Ergotherapie, Heerlen. Begeleiders Jet Lancee en Jessie Lemmens Hé oma, hoe doe jij dat? Kwalitatief onderzoek naar de strategieën van ouderen. Annemiek Kleijn, Magelien Tielemans. Hogeschool Zuyd -Opleiding Ergotherapie, Heerlen. Begeleider/inhoudsdeskundige: Ramon Daniels Mantelzorg, onze zorg: systematische review over interventies tbv de competentie van mantelzorgers van ouderen in de thuissituatie. M. Simons, T. Verhagen. Hogeschool Zuyd -Opleiding Ergotherapie, Heerlen. Begeleider/inhoudsdeskundige: Ramon Daniels. Ouderen aan het woord : wat willen wij? Kwalitatief onderzoek naar de behoefte aan ondersteuning bij ouderen in transitie in Parkstad Limburg. Karin Kamperman, Marie-Anne Keulen/inhoudsdeskundige: Ramon Daniels Promotie ergotherapie : gezamenlijk bouwen aan de toekomst. Inge Janssen, Anke Slenders, Ellen Weijers. Hogeschool Zuyd -Opleiding Ergotherapie, Heerlen. Begeleider/inhoudsdeskundige: Ramon Daniels Handleiding Ergotherapeutisch Preventief Programma: Onderdeel Lichamelijk en Geestelijk Fit. Eefje Janssen, Tessa Telen. Hogeschool Zuyd -Opleiding Ergotherapie, Heerlen. Begeleider/inhoudsdeskundige: Ramon Daniels. Handleiding Ergotherapeutisch Preventief Programma: Onderdelen Sociale Contacten, Vrijetijdsbesteding en Moderne Technologie. Silke Metzelthin, Nicole Focker. Hogeschool Zuyd -Opleiding Ergotherapie, Heerlen. Begeleider/inhoudsdeskundige: Ramon Daniels De validiteit en reproduceerbaarheid van vier stappentellers. Bart Bongers, Linda Op het Veld, Hogeschool Zuyd -Opleiding Biometrie, Heerlen. Begeleider: Sandra Beurskens Behandeling van mammapatiënten: dagverpleging of een klinische opname? Opleiding Master Advanced Nursing Practice. Hogeschool Zuyd, faculteit Gezondheid en Zorg, Heerlen, 2007. Lenssen A. Begeleiding Erik van Rossum en Sandra Beurskens. Karakteristieken van patiënten die de valpolikliniek in Atrium medisch centrum Parkstad bezoeken. Schuijren H. Opleiding Master Advanced Nursing Practice. Hogeschool Zuyd, faculteit Gezondheid en Zorg, Heerlen, 2007.Begeleiding Erik van Rossum. Effecten van het al dan niet dragen van een steunkous na varices operatie: a randomised controlled trial. Houtermans-Auckel J. Opleiding Master Advanced Nursing Practice. Hogeschool Zuyd, faculteit Gezondheid en Zorg, Heerlen, 2007. Begeleiding: Erik van Rossum. Femoral nerve block using ropivacaine 0.025%, 0.05% and 0.1%: effects on the rehabilitation program after total knee arthroplasty, a pilot-study. Paauwe J. Opleiding Master Advanced Nursing Practice. Hogeschool Zuyd, faculteit Gezondheid en Zorg, Heerlen, 2007. Begeleiding Erik van Rossum. Wachten op de operatie. Patiënt- en ziekenhuisgerelateerde factoren die een rol spelen bij de wachttijd voor een operatie. Dahlmans A. Opleiding Master Advanced Nursing Practice. Hogeschool Zuyd, faculteit Gezondheid en Zorg, Heerlen, 2007. Begeleiding Erik van Rossum.


Jaarverslag Kenniskring Autonomie en Participatie van chronisch zieken

Recommend Documents