Jaarverslag 2014
25 jaar Stichting Stelling Den Helder
Vooraf
Ambitie
De Stichting Stelling Den Helder stelt zich ten doel binnen tien jaar het grootste gedeelte van het cultureel militair erfgoed geschikt te maken voor permanent en incidenteel gebruik. Dit gebruik dient er voor te zorgen dat het cultureel militair erfgoed in Nederland bekend staat als voorbeeld van een recreatieve en toeristische trekpleister en daarmee een van de belangrijke redenen wordt voor een meerdaags verblijf in Den Helder.
In 2014 werd gewerkt volgens het beleidsplan 2012-2017. Aan het eind van het jaar bleek echter dat veel van de doelen die gesteld zijn in dit beleidsplan al gerealiseerd of zijn voltooid. Hierdoor is er vraag ontstaan naar een aanvulling op het bestaande beleidsplan of een herziening ervan die medio 2015 in werking zal treden.
Missie
Om op een constructieve manier de Stelling Den Helder verder te ontwikkelen zoals beschreven in de missie en ambitie werd per object het vertrekpunt vastgesteld. Hiermee werd de balans opgemaakt vanaf de oprichting van de stichting in 1989 en daarmee de ontwikkelingen die daarna plaatsvonden.
De Stichting Stelling Den Helder stelt zich ten doel het behoud, de restauratie of herstel en het opnieuw in gebruik nemen c.q. herbestemmen en exploiteren van het cultureel militair erfgoed binnen de Stelling Den Helder in de breedste zin van het woord.
De loopbrug tussen de bastions van het Fort Kijkduin in aanbouw 2
2014 in vogelvlucht
zal het zogeheten FoodFort gevestigd worden, waar ook de Bierbrouwerij Helderse Jongens haar intrek zal nemen.
In januari 2014 trad Zeebad Huisduinen BV in werking voor de exploitatie van het Fort Kijkduin. Deze besloten vennootschap staat in directe lijn van de Stichting Stelling Den Helder, waarbij de stichting tevens enig aandeelhouder is. Wederom vond ook het nieuwjaarsfeest van de Helderse Ondernemers Vereniging (HOV) plaats in de bovenzaal in het fort. Niet veel later werd begonnen aan de werkzaamheden bij de duiker in de Nieuweweg ter hoogte van het Fort Dirks Admiraal. De vergroting van de duiker was noodzakelijk om doorvaart voor de Staden Stellingroute met de Helderse Vletten van de stichting mogelijk te maken. Een groter deel van de oude liniegrachten van de Stelling Den Helder is hiermee bevaarbaar gemaakt.
Aan het Fort Kijkduin is men begonnen met de herbouw van de twee bastions aan de zuidzijde. Beide restauratiewerkzaamheden verlopen voorspoedig en de verwachting is dat beide medio 2015 opgeleverd zullen worden. Tevens werd nog één maal Relaxation gehouden in november. Westoever stond dit jaar veel in de belangstelling, ook de ledenvergadering van de Rabobank vond dit jaar in het fort plaats.
Delen van de Stelling Den Helder waren ook in 2014 weer decor voor verschillende opnames en fotoshoots. Spraakmakend waren onder andere de shoots van Mixed Phasion en de opname van de korte thriller Rotor door de productiemaatschappij DPPLR uit Amsterdam. Deze korte film was ook te zien tijdens het Nederlands Film Festival.
Aangezien het Noord-Hollands Kanaal dit jaar 200 jaar bestaat is ook vanuit Fort Westoever specifieke aandacht geschonken aan de waterwegen rond en binnen de Stelling Den Helder. Onder andere werd een pontveer bij het fort geplaatst en werd zelfs tot in oktober veelvuldig gevaren met de drie Helderse vletten. Op 20 maart vond een werkconferentie plaats met het thema Wadden in de oorlog. Deze conferentie werd gehouden in het Fort Kijkduin onder andere in opdracht van Landschapsbeheer Friesland en de Cultuurcompagnie Noord-Holland. Op deze dag waren meer dan 120 geïnteresseerden aanwezig uit binnen- en buitenland. Sprekers waren Joke Geldof (gedeputeerde van de Provincie NoordHolland), maar ook bunkerkenner Dr. Rudi Rolf.
Ook dit jaar mochten we weer diverse schenkingen in ontvangst nemen. Unieke artefacten werden aan de stichting overgedragen, waaronder een origineel 10,5cm S.K.C./32 luchtafweerkanon afkomstig van de Marineflakbatterie Erfprinz, maar ook een aantal grote schenkingen van de heer Stobbe. In het kader van het luchtafweerkanon kunnen we tevens melden dat in de voormalige winkel achter de balie onze wapenkamer ingericht is. Alle wapens, van klein tot groot, hebben een plekje gekregen in de vitrines die we van het Legermuseum in Delft gekregen hadden.
Voor het Fort Dirks Admiraal stelde het woonconvenant €20.000,- ter beschikking voor verder herstel en consolidatie van de bomvrije kazerne en de luchtdoelbatterij.
Spraakmakend is ook de 2e fase van de restauratie van het Fort Kijkduin en het bedrijfsklaarmaken van het Fort Westoever. In het Fort Westoever 3
Tijdelijke tentoonstellingen en vaste collectie 2013
van is een inschatting gemaakt, van waaruit alle nieuwe gegevens in de bestaande MusIP lijst ingevoerd zullen worden. Daarbij is ook gekeken naar de toekomst en de wijze waarop de collectie geconsolideerd zal worden. In 2015 zal de gehele bibliotheek overgeplaatst worden naar de bibliotheekruimte in het zuidwestelijke bastion.
Kenmerkend voor 2014 is de expositie ’t Sigarendoosje geweest van Frieda de Witte. Deze jonge kunstenares exposeerde eigen werk, gebaseerd op oude negatieven van haar opa die ze vond in een blikken sigarendoosje. Het bijzondere, persoonlijke verhaal van Frieda in relatie met haar opa, gaf ze in een tiental penen potloodtekeningen weer in beuk 3. In het kader van het feit dat het 100 geleden is dat de Eerste Wereldoorlog begon, werd in augustus een bescheiden expositie ingericht over de Eerste Wereldoorlog en de gevolgen daarvan voor Den Helder en omstreken.
Onderzoek en stages
De stichting heeft in 2014 onderzoek gedaan naar de herbestemming van het Fort Westoever. Dit onderzoek heeft plaatsgehad met een subsidie van de Provincie Noord-Holland. Het onderzoek werd in december opgeleverd.
In december is gestart met een expositie over Diepzeekoraal in samenwerking met het NIOZ. Sinds oktober werkt het Fort Kijkduin samen aan tentoonstellingen en exposities op het gebied van de Noorden Waddenzee. De verwachting is dat deze samenwerking de komende jaren zal worden voortgezet en daarmee de educatieve waarde van het aquarium enorm zal toenemen.
Fort Kijkduin is een gewilde stageplek. Enkele tientallen stagiaires van zowel voorgezet als hoger beroepsonderwijs vervulden een stage in de Stelling Den Helder. Zo waren plekken in het Noordzeeaquarium gewild, maar ook afstudeer scripties naar bijvoorbeeld het product Fort Kijkduin passeerden de revue.
Open Monumentendag 2014 kenmerkte zich vooral door een aantal opengestelde bunkers, te weten de Marineflakbatterie Dirks Admiral (M151 en FL244) alsook de M219 bij de Strandslag de Zandloper bij Julianadorp. Beide OpenStellingen zullen in 2015 vaker plaatsvinden, dit in relatie met de te ontwikkelen Bunkerroute door het voormalige Verteidigungsbereich Den Helder.
Bibliotheek en documentatie
In 2014 heeft de stichting opnieuw de hand weten te leggen op een unieke collectie foto’s en tekeningen uit diverse archieven. Sommige bescheiden werden als origineel verworven. Uniek waren drie foto’s van het bezoek van generaal-veldmaarschalk Erwin Rommel aan het Verteidigungsbereich Den Helder in 1943.
Beheer en onderhoud collectie
In 2014 is de collectie van de stichting enorm uitgebreid. Enkele tientallen unieke foto’s, maar ook antiquarische boeken, zijn toegevoegd aan de collectie. Tussen juni en oktober vond een voorlopige inventarisatie plaats van de objecten. Op basis hier-
In samenwerking met onder andere het NIOZ op Texel zal vanaf 2015 veel aandacht geschonken worden aan de Noorden Waddenzee. Tevens vindt aansluiting plaats bij onderzoeken naar het onderwaterleven in deze twee zeeën.
Publicaties
4
Dit jaar verscheen de nieuwe folder van het Fort Kijkduin. De stichting was ondermeer verantwoordelijk voor de uitgave
Een still uit de film Rotor van DPPLR uit Amsterdam. De film was onder andere te zien op het Nederlands Film Festival en voor het grootste deel opgenomen in Fort Westoever. van het boek De Keerzijde van Dick Falkena over de medewerking van zijn vader aan de Duitse bunkerbouw rond Den Helder. Het boek werd voor het eerst gepresenteerd in het fort. Op 30 april vond de eerste boeklezing plaats in de bibliotheek van Den Helder.
duurzamer verwarmd, ook de beide fortwachtershuisjes op het tamboer staan er warmer bij.
Communicatie
Om zowel intern als extern te communiceren werd vooral gebruik gemaakt van Facebook. Op de Facebook- pagina van de Stelling Den Helder tracht de stichting op een informele manier mensen te bewegen de Stelling Den Helder te bezoeken. Naast
Facebook
werden artikelen
gepubliceerd in de Helderse Courant, de KustNU en diverse vakbladen. Via internet: www.stellingdenhelder.nl, www.fortkijkduin.nl, www.zeebadhuisduinen.nl en www.vestingaanzee.nl is een permanente informatievoorziening aanwezig. Tevens is een eerste aanzet gedaan voor een permanent communicatie en pr-plan. Dit plan zal medio 2015 gepresenteerd worden en ingezet worden binnen de stichting.
De gebouwen
De gebouwen die de stichting bezit en/of beheert zijn in 2014 weinig veranderd ten opzichte van 2013. In het na jaar werd het beheer van een munitiebergplaats van de Nederlandse Batterij Begraafplaats uit het Interbellum aan de stichting gegeven. De kazemat zal medio 2015 schoongemaakt en geconsolideerd worden. De noordelijke M219 bij Strandslag de Zandloper bij Julianadorp is door een groep nieuwe vrijwilligers van de stichting onder haar hoede genomen. Van het pand aan de Tillenhof 2, waar voorheen de Stichting Vakwerk haar uitvalsbasis had, is de gebruiksovereenkomst verlengd. De verwachting is, dat het terrein rondom de Tillenhof 2 vanaf 2015 gebruikt zal worden als parkeerterrein. Dit als gevolg van de in 2015 toenemende bezoekersaantallen die op de oplevering van de 2e fase van de restauratie af zullen komen.
Marketing
Gelijktijdig met de restauratie van het Fort Kijkduin zijn ook de CV ketels in het fort vervangen, niet alleen het fort is nu 5
Ten behoeve van de nieuwe invullingen en activiteiten rondom de stichting werd geadverteerd in meerdere tijdschriften en dagbladen. Om provinciaal toeristen beter te bereiken is meerdere keren foldermateriaal verspreid onder campings en lokale VVV kantoren in Noord-Holland. De stichting sponsorde tevens de bloembollen die te zien waren tijdens de Halve van Den Helder.
Partners en sponsoren
ting Vakwerk.
De stichting heeft structurele contacten en werkt samen met externe partijen. Belangrijke partners daarin zijn de Gemeente Den Helder, de Provincie NoordHolland, de Rijksdienst voor het Culturele Erfgoed en Zeestad CV/BV. Naast deze contacten wordt ook samengewerkt met de Cultuurcompagnie Noord-Holland, de Stichting Militair Erfgoed, de Stichting Menno van Coehoorn, de Stichting Landschap Noord-Holland, het Ministerie van Defensie, Staatsbosbeheer, de Monumentenwacht Noord-Holland, de Stichting Vakwerk, Reclassering Nederland, DPPLR en Cookiebros V.O.F. Daarnaast werden lokale horecapartners benaderd bij de organisatie en uitvoering van evenementen rondom de stelling. Dit jaar werden helaas geen middelen toegekend uit het Waddenfonds.
Al enkele jaren is Fort Kijkduin een plek waar samengewerkt wordt met reclassering. Taakgestraften kunnen in Fort Kijkduin of op de Stelling Den Helder hun uren maken om hun taakstraf te vervullen. Dit jaar werden enkele tientallen gestraften in de Stelling en op de forten aan het werk gezet.
Dierentuinbesluit Sinds 2003 is het noodzakelijk om als dierentuin een vergunning te hebben voor het houden van dieren. De vorige exploitant had deze zaken niet goed geregeld. Vanaf medio 2014 is door medewerkers van de Stelling Den Helder en Zeebad Huisduinen BV ingezet op het realiseren van een Beleidsprotocol voor het Noordzeeaquairum. Tezamen met een op de Noord- en Waddenzee toegespitste toekomstvisie is na jaren eindelijk een heldere visie op de toekomst van het aquarium in het fort ontwikkeld. De verwachting is dat in 2015 officieel de vergunning toegekend zal worden.
De eigen organisatie De stichting heeft dit jaar gewerkt aan de professionalisering van haar eigen organisatie. Om grotere werkzaamheden uit te voeren werd de Stichting Vakwerk ingezet en taakgestraften via Reclassering Nederland. Op die manier was het mogelijk om de werkzaamheden binnen de stelling op een constructieve maar ook financieel voordelige manier te continueren. Vermeld moet worden dat de overeenkomst tussen de stichting en de Stichting Vakwerk beëindigd is, omdat verschillende inzichten bestonden over de te volgen werkwijze. In 2015 zal dus niet verder gewerkt worden met de Stich-
25 jaar In juli 2014 bestond de stichting 25 jaar. Op 17 december stonden we met alle voormalige bestuursleden stil bij de oprichting en werd teruggekeken naar alle gebeurtenissen en mijlpalen die de afgelopen 25 jaar bereikt zijn.
Op de linie werd ‘De Schatkamer’ van Maria Glandorf geopend. 6
Aanvullingen beleidsplan Prioriteitenlijst beleidsplan 2012-‐2017 Stichting Stelling Den Helder partner actie omschrijving prio termijn 3 uitbreiding gidsen/suppoosten 2015 15 her ingebruikname bomvrije kazerne Fort Dirksz Admiraal 2017 Gemeente 16 toekomst Scoutinggroep Minerva 2015 Gemeente 22 inventariseren museumstukken 2015 23 ontwikkelen kenniscentrum 2015 24 inventariseren materieel/materiaal 2015 25 herstel fort Harssens 2015 Zeestad /MinDef 28 overdracht Batterij Kaaphoofd 2015 MinDef 29 overdracht vm. Marine hoofdkwartier 2015 MinDef 30 beheer Linie 2015 Gemeente DH 31 vastleggen beheer Stelling als evenementenplatform 2015 Gemeente DH 33 overdracht objecten 2de wereldoorlog gemeente 2015 Gemeente 37 samenwerking Zeestad 2017 Zeestad 38 samenwerken Ministerie van Defensie 2017 MinDef 39 samenwerking nautische monumenten 2017 St Nautische Mon. 40 samenwerking cultuurhistorische organisaties 2017 Diverse partijen 41 oprichten federatie pantserkustforten 2017 Diverse partijen 42 fondsverwerving 2017 47 maken communicatie-‐ en pr plan 2015 48 vergroten inzet website 2015 49 Aansluiting bij het onderwijs 2017 50 Aansluiting bij onderzoeken 2017 51 Ontwikkeling expertisecentrum Noordzee 2017 52 Ontwikkeling Toeristisch Knooppunt Huisduinen 53 Parkeren Tillenhof 54 Verhogen aantal bezoekers
55 Samenwerking omgeving
7
2017 2017 2015 2015
25 jaar
Stichting Stelling Den Helder
8
