Jaarverslag 2014 voor de gemeente Edam-Volendam. Welstand- en Monumentencommissie Edam- Volendam

1

Jaarverslag 2014 voor de gemeente Edam-Volendam Welstand- en Monumentencommissie Edam- Volendam

Colofon Auteur: WZNH - Willy Meekes Met bijdragen van: Miranda Reitsma en Jef Mühren Uitgave: WZNH Alkmaar, april 2015

2

Basisontwerp DesignArbeid Implementatie Flores Automatisering

Ieder jaar doet de commissie verslag van de uitvoering van deze opdracht. Niet alleen omdat dit op grond van de woningwet wordt verlangd, maar ook en vooral omdat het de kans biedt deze culturele opdracht in een jaaroverzicht nog eens nader te belichten. De gemeenteraad en andere betrokkenen kunnen zo kennis nemen van de wijze waarop uitvoering wordt gegeven aan het ruimtelijk- en cultuurhistorisch kwaliteitsbeleid van de gemeente. In het jaarverslag wordt in het eerste hoofdstuk aandacht besteed aan een aantal algemene ontwikkelingen op het terrein van ruimtelijke kwaliteit. In hoofdstuk twee worden voorbeelden getoond van plannen waaraan een bijdrage is geleverd om zo zicht te bieden op het effect van het gemeentelijk beleid en op de ambities van de inwoners van de gemeente. Niet alleen bouwplannen die zich door hun omvang of publieke betekenis onderscheiden, maar ook minder prominente bouwplannen kunnen rekenen op de aandacht van de commissie. In de voorbeelden die in dit jaarverslag voorbij komen wordt vooral aandacht besteed aan die plannen waarbij de commissie in staat is gebleken een constructieve bijdrage te leveren aan de kwaliteit van het plan. In het jaarverslag is verder de samenstelling en werkwijze van de commissie beschreven. Tot slot zijn enkele conclusies en aanbevelingen geformuleerd. In de bijlagen is een overzicht met statistische gegevens opgenomen en een verslag van het jaarlijkse evaluatiegesprek met de portefeuillehouder.

drs. ing. Jef Mühren, directeur WZNH ir. Miranda Reitsma, voorzitter Welstand- en Monumentencommissie EdamVolendam

In Memoriam Alvorens in dit jaarverslag in te gaan op de werkzaamheden van de Welstand- en Monumentencommissie Edam- Volendam in het achter ons liggende jaar, hecht de commissie er sterk aan om nogmaals stil te staan bij het relatief plotseling en te vroege overlijden van Corinne Bouwers, na een kort maar heftig ziekbed. De afgelopen jaren heeft Corinne op een bevlogen en betrokken wijze mede vorm gegeven aan het monumenten- en welstandsbeleid in EdamVolendam. Ze had nog maar kort geleden (september 2014) afscheid genomen van de commissie vanwege het verstrijken van de benoemingstermijn. De commissie mistte haar vak deskundige inbreng. Maar nu temeer zullen commissieleden en collega’s met warme gevoelens aan haar terugdenken vanwege haar charmante en kundige aanwezigheid in de commissie.

3

Voorwoord

Naast dit jaarverslag bestaat er de mogelijkheid om de openbare vergadering van de commissie bij te wonen. Dit is wellicht de beste manier om inzicht te krijgen in het advieswerk. Met aanvragers aan tafel worden plannen in alle openheid besproken en niet zelden gaan bezoekers tevreden en met een beter plan naar huis. Mocht de gemeenteraad hieraan behoefte hebben dan is de commissie bereid het jaarverslag mondeling toe te lichten. De commissie heeft dit jaarverslag met plezier geschreven en hoopt dat u het met interesse zult lezen, ondertussen verheugen wij ons op voortzetting van onze adviestaak in 2015.


Voor u ligt het jaarverslag 2014 van de Welstand- en Monumentencommissie Edam- Volendam. Deze commissie heeft opdracht gekregen van het gemeentebestuur van de gemeente Edam- Volendam om mee te werken en bij te dragen aan de ruimtelijke kwaliteit van de leefomgeving.

De meer dan 60 omgevingsadviseurs die namens WZNH in ca. 40 gemeenten in Noord-Holland opereren, handelen vanuit onze statutaire doelstelling: het bevorderen van de ruimtelijke- en cultuurhistorische kwaliteit van de gebouwde omgeving in de provincie Noord-Holland.

4

www.wznh.nu

Al is het verheugend te merken dat er op veel plekken weer toenemende belangstelling is voor de kwaliteit van de opgave. Juist in een periode waarin groei niet meer vanzelfsprekend is, de economie en de waarde van vastgoed onder druk staan kan ruimtelijke kwaliteit de doorslag geven. Door ruimtelijke kwaliteit in een vroeg stadium agendapunt te maken kan het veel eenvoudiger bij de planontwikkeling worden meegenomen.

Economisch belang Ruimtelijke- en cultuurhistorische kwaliteit is van groot economisch belang: de waarde van bouwwerken wordt bepaald door de kwaliteit van het gebouw en door de omgeving ervan; bedrijven vestigen zich niet alleen op basis van logistieke voorkeuren, maar ook waar het personeel graag wil wonen. Een aantrekkelijke en goed verzorgde leefomgeving is van belang voor het welbevinden van de inwoners. De kwaliteitsstandaard in de kernen en het landschap is hoog. Dit is niet vanzelf zo gekomen maar is de resultante van langjarig zorgvuldig bouwen en inrichten. Daar krijgt de Nederlandse stedenbouwkundige en architectonische traditie internationale erkenning voor en daar kunnen we best trots op zijn. De gemeenten hebben in de afgelopen decennia hierbij steeds het voortouw genomen. De komende tijd ligt het accent naar alle waarschijnlijkheid meer bij de initiatiefnemer zelf en dat is een goede zaak. Ruimtelijke kwaliteit ontstaat echter niet vanzelf en is niet slechts de optelsom van individuele belangen. Bij het organiseren van het publieke belang kan de lokale overheid niet om haar regierol heen. Die regierol zal echter minder sturend en toetsend en meer begeleidend en faciliterend zijn.

Deregulering is hierbij geen doel op zich maar een middel om processen vlotter te laten verlopen zonder alle zicht op zekerheden onnodig te verliezen. De wet biedt sinds 2003 de mogelijkheid van het aanwijzen van welstandsvrije gebieden. In het begin werd hier niet of slechts mondjesmaat gebruik van gemaakt. De laatste jaren zijn er verschillende gemeenten die een of meer welstandsvrije gebieden binnen de gemeentegrenzen hebben aangewezen. In Noord Holland is alleen de gemeente Beverwijk geheel welstandsvrij. Gemeenten als Castricum en Hollands Kroon hebben delen van de naoorlogse woningvoorraad en bedrijventerreinen welstandsvrij gemaakt. In Zaanstad is een proef met vier wijken. Bij deze gemeente worden de effecten hiervan de komende jaren heel nauwkeurig gevolgd. Het laatste jaar lijkt er sprake te zijn van een ommekeer. Er zijn gemeenten die experimenteren met andere vormen van welstandsbeleid (bijvoorbeeld bewonerswelstand in Eindhoven) er zijn ook gemeenten die op hun schreden terugkeren en welstandsbeleid weer invoeren (bijvoorbeeld Vlissingen). Veel gemeenteraden in Noord- Holland hebben de afgelopen periode brede discussies gevoerd over de noodzaak om beleid te voeren op het terrein van ruimtelijke kwaliteit. Geruststellend is dat de meeste gemeenten veel belang blijken te hechten aan goede ruimtelijke kwaliteit en heel bewust en zelfbewust beleid hierover vaststellen. Begin november 2014 heeft de rijksoverheid de mogelijkheden voor vergunning vrij bouwen verruimd. Meer dan de helft van de kleinere bouwinitiatieven als dakkapellen, aanbouwen en bijgebouwen naast en achter de woning zijn inmiddels zonder vergunning van de gemeente te realiseren. Kanttekening is dat het zowel voor burgers als voor de gemeente niet eenvoudiger is geworden om te achterhalen wanneer er nog wel vergunning nodig is.

5

1. Inleiding Inleiding

Deregulering


Is 2014 het jaar van economisch herstel, zij het broos? Afgemeten aan het aantal en type nieuwe bouwaanvragen in het westelijk deel van het land in elk geval wel. Na een jarenlange daling van de aantallen verleende bouwvergunningen is er nu in veel gemeenten weer sprake van een toename.

De nieuwe Omgevingswet Het wetsvoorstel Omgevingswet is eind 2014 door de Tweede Kamer behandeld. Niet minder dan een revolutie in de ruimtelijke ordening is op handen. Hoewel invoering van de wet pas wordt verwacht in 2018 wekt het wetsvoorstel nu al de nodige beroering. WZNH draagt actief bij aan de nieuwe ontwikkeling, zowel door actief bij te dragen aan de totstandkoming van de wet, als door actieve informatievoorziening naar de gemeenten die bij ons zijn aangesloten. De nieuwe omgevingswet is erop gericht al het omgeving gerelateerde recht te bundelen in één wet. De Omgevingswet integreert de gebiedsgerichte onderdelen van de huidige wetten in één wet met één samenhangend stelsel van planning, besluitvorming en procedures. Dit moet leiden tot betere mogelijkheden voor integraal beleid, tot een betere bruikbaarheid en substantiële vereenvoudiging van het omgevingsrecht. De welstandsnota en de bestemmingsplannen zullen als aparte instrumenten (en weigeringsgronden) verdwijnen. Daarvoor in de plaats komt het ‘Omgevingsplan’ waarin de bestaande instrumenten op een moderne manier worden ondergebracht. De nieuwe instrumenten voor ruimtelijke kwaliteit moeten bijdragen aan een goede inrichting van onze leefomgeving. Niet door deze met regels dicht te timmeren, maar door initiatieven vanuit de samenleving actief en constructief te faciliteren. Uitnodigingsplanologie wordt dat genoemd. Het nieuwe kernbegrip in de omgevingswet luidt ‘goede omgevingskwaliteit’. De nieuwe regels zullen niet meer in allerlei plannen, beleidsnota’s en –regels worden vastgelegd in papieren documenten, maar zullen in een digitale kaartstructuur op kadastraal perceel niveau raadpleegbaar worden gemaakt. Gemeenten zullen, hiertoe ondersteund door de rijksoverheid, voorbereidingen moeten treffen om voor digitaliseringsoperatie klaar te zijn. De wetswijziging betekent ook een cultuurverandering van een regelende en gebiedende overheid, naar een servicegerichte en kader scheppende overheid die initiatiefnemers ondersteunt waar het kan. WZNH onderschrijft de noodzaak van flexibiliteit en meer bestuurlijke afwegingsruimte. Het wetsvoorstel voor de Omgevingswet lijkt die ruimte voor maatwerk te bieden, hoewel er bij de implementatie nog flink gezocht moet worden naar de juiste balans tussen vrijheid en rechtsbescherming. Gemeenten krijgen meer afwegingsruimte om maatwerk te faciliteren. Meer lokale afwegingsruimte betekent echter ook een grotere onzekerheid voor burgers. Een overheid die aan de ene burger ruimte biedt zal ook aan de andere burger moeten uitleggen dat diezelfde vrijheid niet altijd ook voor hem of haar is weggelegd. Grotere vrijheid voor de een, geringere rechtszekerheid voor de ander, dat kan bijna niet anders. In dat speelveld zal het (ook voor burgers) steeds belangrijker worden dat besluiten deugdelijk en belangeloos worden gemotiveerd, en publieke en private belangen zorgvuldig op elkaar worden afgestemd. Voor die toekomstige taak staan onze commissieleden klaar.

Planologie en stedenbouw

6

Uitnodigingsplanologie betekent niet dat de overheid geen rol meer heeft. Bij uitnodigingsplanologie komt het accent meer te liggen op vooroverleg en vroegtijdige begeleiding van particuliere initiatiefnemers. Bij uitnodigingsplanologie is begeleiding en beoordeling van een initiatief door een neutraal (dat wil zeggen niet eenzijdig aan initiatiefnemer of bestuurslichaam gebonden) en multidisciplinair team van deskundigen (uw commissie!), een onmisbaar element. Deze schakel van ‘deskundig gezond verstand’ kan de planvorming efficiënter en samenhangender maken en kan soms eenvoudige en betere oplossingen opleveren waar de partijen zelf niet aan denken. Begeleiding en beoordeling is met name van belang bij afwijkingsactiviteiten, maatwerkconstructies en plannen met grote betekenis voor de omgevingskwaliteit (en dat kunnen soms ook kleine ingrepen zijn). De multidisciplinaire advisering verhoogt de kwaliteit van de besluitvorming en schept draagvlak doordat het de basis legt voor

bestuurlijke afweging en de motivering van besluiten. Het ministerie propageert dat, vooruitlopend op de nieuwe wet, gemeenten nu al ‘eenvoudig beter’ kunnen gaan werken onder andere door gemeentelijke instrumenten als structuurvisie, beleidsplannen, bestemmingsplannen, welstandsnota’s en het monumenten- of erfgoedbeleid meer op elkaar af te stemmen.

Sinds begin 2013 is in het Besluit omgevingsrecht (Bor) opgenomen dat het College van B&W mag bepalen voor welke advisering de door de raad benoemde onafhankelijke adviescommissie wordt ingeschakeld. In de meeste gemeenten worden de minder omstreden, kleine bouwplannen voor zover ze geen twijfel, discussie of precedentvorming oproepen, afgehandeld door een daartoe aangewezen ambtenaar. De gemeente Edam- Volendam heeft al per 1-7-2013 haar Reglement van Orde aangepast, waarbij de kleine plannen in regulier gebied onder ambtelijk mandaat vallen.

Erfgoedbeleid De gemeente Edam- Volendam heeft haar monumentenbeleid vastgelegd in de Monumentennota en de Erfgoedverordening Edam- Volendam 2010.

Ruimtelijk beleid

7

Het ruimtelijke beleid van Edam- Volendam wordt richting gegeven door de structuurvisie, bestemmingsplannen en beeldkwaliteit plannen. Aan de commissie is een voorstel tot wijziging van de welstandscriteria voor het gebied H Zuidpolder-Oost voorgelegd. De wijziging betreft de opgenomen kaart, waarop aangegeven welke bebouwing ten opzichte van de eenheid verbijzonderd kan worden en in welke mate. In de criteria zelf is niets gewijzigd. Tevens zijn de criteria voor het nieuwe welstandsgebied E4 aan de commissie voorgelegd.


Ambtelijke afhandeling kleine plannen

De toetsing van een omgevingsvergunningsaanvraag vindt plaats op basis van een beperkt aantal in de Woningwet genoemde toetsingsgrondslagen. Toetsing aan redelijke eisen van welstand door een onafhankelijke adviescommissie is daar één van. Het advies hierover heeft betrekking op de passendheid van een bouwwerk in zijn omgeving. Zichtbaarheid vanuit de openbare ruimte speelt een doorslaggevende rol. Hoe minder de zichtbaarheid, hoe terughoudender de commissie zich opstelt. De ervaring leert bovendien dat vroege inzet in het kader van vooroverleg veel betere resultaten oplevert omdat initiatiefnemers de inbreng van de commissie dan nog goed kunnen gebruiken. Een paar voorbeelden worden kort toegelicht.

Een rij van tien woningen, in het bezit van de Wooncompagnie, wordt gesloopt en op dezelfde plek vervangen door een rij met acht eengezinswoningen. De nieuwe woningen, nu met een beukmaat van 6.20m in plaats van 4.8m, zijn ieder afleesbaar binnen het geheel. De voordeur en het erboven gelegen venster worden door middel van een aluminium kader, waarin de hemelwaterafvoer is geïntegreerd, met elkaar verbonden. De commissie had op zich geen bezwaar tegen de nieuwbouw maar betreurde het wel dat de kenmerkende schoorstenen in het nieuwe ontwerp niet zijn meegenomen. In plaats daarvan zijn meerdere afvoerpijpjes in het dakvlak geplaatst. Na overleg worden deze ventilatiedoorvoeren aan de voorzijde van het blok beperkt zodat er een rustig gevelbeeld ontstaat. Ook zijn op verzoek van de commissie de schuurtjes plat afgedekt en bij de hoekpercelen verplaatst om een betere aansluiting te krijgen met een eventueel later te plaatsen erfscheiding.

Julianaweg 71 Volendam De Julianaweg vormt de scheiding tussen Oud Volendam en de oudste uitbreidingsgebieden van het dorp. De panden aan de Julianaweg staan in een regelmatig patroon naast elkaar, maar de meeste hebben desondanks overwegend een individueel karakter. Julianaweg 71 is gelegen op de hoek met de Populierenlaan bij de rotonde en is opvallend doordat de gevels wit geschilderd zijn. Het betreft een woon- winkelpand dat in zijn geheel wordt vernieuwd. In de plint van het pand komen, in plaats van de open glazen puien aan zowel de voor- als de zijgevel, nieuwe getoogde gevelopeningen. Ook de gevelopeningen op de verdieping en de dakkapellen zijn getoogd. De commissie had aanvankelijk wat moeite met de onderlinge afstemming van de boogvormen en de ritmiek van de gevelopeningen. Nadat dit was aangepast had zij geen bezwaar tegen de vormgeving. Belangrijk aandachtspunt voor de commissie was de materiaalkeuze voor de gevels. De voorgestelde witte betonnen breuksteen werd niet passend gevonden bij de architectuur. Na onderzoek door de aanvragers en in overleg met de commissie is uiteindelijk gekozen voor een rood/bruine

8

2. Beleid en adviezen

Jonkerlaantje 17 t/m 35 Edam

Belangrijk aandachtspunt voor de commissie was de materiaalkeuze voor de gevels. De voorgestelde witte betonnen breuksteen werd niet passend gevonden bij de architectuur. Na onderzoek door de aanvragers en in overleg met de commissie is uiteindelijk gekozen voor een rood/bruine steen, voorzien van een meegebakken structuur. De commissie had geen bezwaar, de kleurstelling van de bakstenen ondersteunt de gekozen architectuurstijl en sluit qua kleurtint goed aan op de omgeving. Het nieuwe pand is door de grotere bouwhoogte beeldbepalender op deze locatie, maar ook meer ingetogen dan het ‘oude’ witte hoekpand.

Edams Museum

9

Nadat de commissie in september 2013 haar zorgen omtrent de noodzaak en urgentie van de funderingsverbetering van het Edams Museum had uitgesproken, is er een plan van aanpak opgesteld. Er zijn kernboringen gedaan om de bouwkundige staat vast te stellen en er is een stappenplan gemaakt. De commissie heeft haar complimenten uitgesproken voor wijze waarop de restauratie is georganiseerd. De beleving van de scheefstand in de bestaande vloeren zijn onderdeel van de monumentale karakter van het museum. Met het bouwteam is afgesproken om dit te behouden voor de toekomst. Tevens heeft ze speciale aandacht gevraagd voor de wijze waarop de losstaande voorgevel wordt aangesloten op, en vloeren worden ingekast in de bouwmuren, dit in verband met de krachtenverdeling van de zestiende–eeuwse (houtskelet) constructie. Na het bestuderen van de uitgewerkte constructietekeningen van het funderingsherstel heeft de commissie, met een aantal aanbevelingen haar vertrouwen uitgesproken.


steen, voorzien van een meegebakken structuur. De commissie had geen bezwaar, de kleurstelling van de bakstenen ondersteunt de gekozen architectuurstijl en sluit qua kleurtint goed aan op de omgeving. Het nieuwe pand is door de grotere bouwhoogte beeldbepalender op deze locatie, maar ook meer ingetogen dan het ‘oude’ witte hoekpand.

Nieuwe dijkwoningen aan het Zuideinde

10

Het Zuideinde is in eerste instantie gebouwd als waterkerende dijk waaraan en waarachter kleinschalige woningen zijn gebouwd. De woningen op de dijk staan in een regelmatig patroon naast elkaar maar hebben een individuele uitstraling. Typerend en van belang voor de karakteristieke uitstraling van het gebied is de herkenbare opbouw van de woningen: twee bouwlagen, uitgevoerd met een topgevel en een kap die haaks op de straat staat en gedekt is met dakpannen. Uitgangspunt voor het welstandsbeleid is om deze van oorsprong kleinschalige, karakteristieke structuur van Volendam vast te houden. Van belang hierbij zijn de gevelopbouw, zorgvuldige detaillering en het toepassen van de juiste materialen en kleuren. Tijdens het verslagjaar 2014 werd een aantal woningen gesloopt en vervangen door een nieuwe woning. De meeste woningen werden iets vergroot en verhoogd door middel van het optrekken van de goot, maar uitgevoerd met dezelfde stijlkenmerken. Belangrijkste aandachtspunten voor de commissie waren de hoogte van de dakopbouwen (uitgevoerd als punt- of topgevel) en de invulling van de voorgevels. Voor de dakopbouwen is voldoende afstand van de dakopbouw ten opzichte van de nok en de voorgevel van belang omdat een dakopbouw ondergeschikt moet zijn aan het dakvlak. Om de ‘open’ uitstraling van de voorgevels te behouden besteedde de commissie ook aandacht aan de grootte van de ramen op de begane grond.

In dit hoofdstuk gaan wij in op:

   

Samenstelling van de commissie Werkwijze Contact met de gemeente Openbaarheid

Op verzoek van het College van B en W zijn de monumentencommissie en de welstandscommissie sinds 1 januari 2012 geïntegreerd in de Welstanden Monumentencommissie Edam- Volendam. Deze commissie wordt georganiseerd door WZNH en behandelt zowel de aanvragen voor een Omgevingsvergunning voor de activiteit bouwen (welstandsadvies) als de werkzaamheden met betrekking tot beschermde monumenten (het monumentenadvies). De volgende leden zijn door de gemeenteraad benoemd:  ir. Miranda Reitsma, voorzitter  ir. Corinne Bouwers, architect, lid tot 1 september 2014  ing. Nico Zimmermann, architect, lid vanaf 1 september 2014  Rob de Vries, architect  ing. Arie Boezaard, monumentendeskundige  Joost Buchner, plaatsvervangend monumentendeskundige  Hans Boonstra, burgerlid op voordracht van de Vereniging Oud Edam  Eric Slotboom, burgerlid op voordracht van de Vereniging Oud Volendam De commissie werd ondersteund door:  drs. Willy Meekes, commissiecoördinator (WZNH)  Marc Steur, plantoelichter (gemeente)  mr. Annelies Hoekstra, beleidsmedewerker monumenten

Werkwijze De vergaderingen van de commissie worden gehouden op de maandag van de even weken van het jaar aan de Mgr. C. Veermanlaan op het bureau VROM. Sinds 1 juli 2013 is het Reglement van Orde aangepast waarbij kleine bouwplannen in reguliere gebieden onder het ambtelijk mandaat worden afgehandeld. Dit jaar waren dat er 56. Bij twijfel worden deze plannen voorgelegd aan de commissie. In principe start de vergadering met de aanvragen die gelegen zijn in het beschermd stadsgezicht Edam of in het attentiegebied van Oud Volendam, of voor bouwwerken die zijn aangewezen als monument. Bij het behandelen van deze monumentenplannen zijn naast de reguliere commissie leden ook Arie Boezaard, Eric Slotboom en Hans Boonstra aanwezig. In totaal werden in 2014 voor de gemeente Edam- Volendam 151 vergunningaanvragen aan de commissie voorgelegd. Voor 22 monumenten werd een advies gevraagd van de voltallige commissie. Meer cijfers treft u aan in bijlage 1.

Contact met de gemeente Op 10 november 2014 werd het welstandsadvieswerk aan de hand van het jaarverslag 2013 met de wethouder, mevrouw Kes geëvalueerd. Belangrijke gesprekspunten waren de werkwijze van de commissie en de fusie met de

11

3. Organisatie en werkwijze

De Welstand- en Monumentencommissie Edam- Volendam is een van de ca. 40 commissies die in Noord-Holland werkzaam is onder verantwoordelijkheid van WZNH.


Samenstelling van de commissie

gemeente Zeevang, en mevrouw Kes heeft een aantal lopende bouwprojecten toegelicht.

Openbaarheid

12

De welstandscommissie werkt in volle openbaarheid. De agenda van de vergadering is van tevoren in te zien en planindieners (architecten of eigenaren) kunnen een afspraak maken om tijdens de vergadering een toelichting te geven op hun plan. In sommige gevallen vraagt de commissie daar ook expliciet om. Voor de commissie zijn deze toelichtingen vaak verhelderend en andersom merkt de commissie ook dat het bijwonen van de advisering voor de planindiener informatief is. In 2014 heeft de commissie bij 71 planbehandelingen de planindiener en/of de architect aan tafel mogen ontvangen. In de vergaderruimte is ruimte aanwezig voor toehoorders en belangstellenden.


De commissie concludeert dat ze haar grootste meerwaarde heeft in die gevallen waarin publieke en private belangen botsen en het voeren van constructieve gesprekken met initiatiefnemers noodzakelijk is om de belangen bij elkaar te brengen en daarbij de ruimtelijke kwaliteiten te behouden dan wel te versterken. Het grootse rendement ontstaat als niet aan het eind wordt getoetst maar als we als commissie in staat worden gesteld een planproces vanaf een vroeg moment goed te begeleiden, samen met de lokale ambtelijk specialisten op het terrein van landschap, stedenbouw en erfgoed. De ervaringen en inzichten die in 2014 zijn opgedaan brengt de commissie tot enkele beleidsaanbevelingen. • De commissie wordt steeds vaker geconfronteerd met moeilijke situaties. Gevallen waarbij de gemeente maatwerk wil of moet organiseren, bijvoorbeeld in de beschermde stads- en dorpsgezichten of in de gebieden met cultuur historische waarde. De advisering die daarbij gevraagd wordt is over het algemeen meer gericht op integrale afweging, stedenbouw, erfgoed, inrichting openbare ruimte enzovoort. De commissie is in die gevallen dan ook eerder een adviescommissie voor ruimtelijke kwaliteit dan sec een welstandscommissie. De commissie adviseert deze bredere adviestaak te formaliseren en de naam van de commissie te veranderen in adviescommissie voor ruimtelijke kwaliteit (of omgevingskwaliteit) • In het licht van de naderende omgevingswet adviseert de commissie de komende jaren de gemeentelijke beleidsregels in bestemmingsplannen, welstandsnota’s en het monumenten- of erfgoedbeleid op elkaar af te stemmen. Dit vooruitlopend op de integratie van deze beleidsdocumenten in het nieuwe omgevingsplan. • Met de omgevingswet worden gemeenten ook geacht de omgevingsplannen op kavelniveau te digitaliseren. Ook voor beleidsregels die nu nog onder de welstandsnota vallen wordt dat naar alle waarschijnlijkheid binnen enkele jaren verplicht. Het is raadzaam bij herziening van het beleid hiermee rekening te houden.

13

4. Conclusies en aanbevelingen

De Welstand- en Monumentencommissie werkt vanuit de overtuiging dat een constructieve opstelling om te werken aan een mooier Nederland op brede steun kan rekenen, niet alleen onder professionals in de ruimtelijke ordening, maar vooral in de samenleving.

Planbehandelingen In 2014 heeft de Welstands- en Monumentencommissie Edam-Volendam 151 vergunningaanvragen behandeld, waarvan 19 betrekking hadden op aanvragen van voorgaande jaren. In verband met herhalingen was het totaal aantal planbehandelingen 206. Deze zijn als volgt verdeeld:

soort aanvraag

aantal aanvragen

aantal behandelingen

percentage herhalingen t.o.v. de aanvragen

128

174

36 %

Omgevingsvergunning waarvan een monument

22

36

64 %

waarvan nieuwbouw

32

45

41 %

waarvan verbouwing

74

93

26 %

Preadvies*

13

16

23 %

Reclameaanvraag

3

5

67 %

Adviesaanvraag handhaving

1

2

100 %

Overige vergaderonderwerpen

6

9

50 %

151

206

36 %

Totaal

* Dit zijn de preadviezen waarvoor nog geen omgevingsvergunning is ontvangen.

In vergelijking met de voorgaande jaren ontstaat het volgende beeld: soort aanvraag

2014

2012

132

64 %

165

64 %

206

68 %

Aanvragen van voorgaande jaren

19

9%

13

5%

14

5%

Herhalingen

55

27 %

80

31 %

84

28 %

206

100 %

258

100 %

304

100 %

Totaal behandelingen waarvan reclameaanvraag

5

2%

10

4%

10

3%

waarvan handhaving

2

1%

0

0%

0

0%

Verdeeld over de soorten bouwwerken ontstaat het volgende beeld: soort bouwwerk Individuele woningen

2014

2013

2012

64

42 %

86

48 %

112

51 %

Woningcomplexen

9

6%

5

3%

5

2%

Bedrijfsgebouwen

19

13 %

19

11 %

18

8%

6

4%

1

1%

0

0%

Openbare en bijzondere bouwwerken

25

17 %

17

10 %

18

8%

Kleine bouwwerken

15

10 %

35

20 %

50

23 %

Reclameobjecten

3

2%

1

1%

6

3%

Overige plannen

10

7%

14

8%

11

5%

Totaal aanvragen

151

100 %

178

100 %

220

100 %

Agrarische gebouwen

Bezoek Er hebben dit jaar 71 behandelingen plaatsgevonden in aanwezigheid van architecten en/of de planindieners. Dit is 34% van het totaal aantal behandelingen.

14

Bijlage 1: Cijfers

Nieuwe aanvragen

2013

Adviezen De adviezen over het totaal aantal planbehandelingen zijn als volgt verdeeld: 2014

2013

2012

Akkoord

82

40 %

119

46 %

171

56 %

Akkoord op hoofdlijnen

25

12 %

22

9%

21

7%

Niet akkoord, tenzij

49

24 %

54

21 %

66

22 %

Niet akkoord, nader overleg

33

16 %

39

15 %

28

9%

Niet akkoord

9

4%

6

2%

9

3%

Aanhouden

8

4%

9

3%

9

3%

Andere adviezen

0

0%

7

3%

0

0%

Beleidsadviezen

0

0%

2

1%

0

0%

206

100 %

258

100 %

304

100 %

Totaal

Akkoord wil zeggen: het plan voldoet op basis van de welstandscriteria aan redelijke eisen van welstand; het wordt met positief advies aan het college van B&W voorgelegd. Bij ‘niet akkoord tenzij‘ wordt een duidelijk omschreven voorwaarde geformuleerd.

Hoe vaak behandeld? In 2014 werden 131 nieuwe aanvragen* beoordeeld. Het aantal keren dat deze aanvragen behandeld werden tot een eindadvies is als volgt: adviezen aan B&W

2014

2013

2012

Bij eerste behandeling akkoord (geen interventie van de commissie)

46

35 %

73

45 %

104

50 %

Bij eerste behandeling niet akkoord tenzij (kleine aanpassing nodig)

31

24 %

21

13 %

36

17 %

Bij tweede behandeling akkoord (of niet akkoord tenzij)

16

12 %

33

20 %

38

18 %

Bij derde behandeling akkoord (of niet akkoord tenzij)

8

6%

7

4%

8

4%

Bij een vierde of verdere behandeling akkoord (of niet akkoord tenzij)

2

2%

4

2%

3

1%

Nog in behandeling of definitief niet akkoord of aanvraag ingetrokken

17

13 %

17

10 %

15

7%

Plan wel akkoord op hoofdlijnen maar nog geen aanvraag voor vergunning

11

8%

7

4%

2

1%

131

100 %

162

100 %

206

100 %

* Dit zijn alle nieuwe aanvragen exclusief beleidsadviesaanvragen en handhaving aanvragen.

Het aantal keren dat een nieuwe aanvraag ´terug´ komt bij de welstandscommissie geeft een indicatie van het effect van het gemeentelijke welstandsbeleid op de bouwproductie. Het is een indicatie; de preventieve werking (het anticiperen op het beleid vóór de aanvraag wordt ingediend) wordt hiermee bijvoorbeeld niet zichtbaar gemaakt.

Monumentenadviezen De gemeente Edam-Volendam werkt met een geïntegreerde commissie voor monumentenadviezen. Er zijn 29 monumentenadviezen gegeven. In 2014 werden 51 aanvragen behandeld waarbij cultuurhistorie een rol speelde.

15

Totaal nieuwe aanvragen*

Jaarverslag 2014 voor de gemeente Edam- Volendam Welstand- en Monumentencommissie Edam- Volendam

adviezen aan B&W

Deze zijn als volgt verdeeld: adviezen aan B&W

2014

Aantal monumentenaanvragen

51

2013

100 %

49

2012

100 %

58

100 %

rijksmonumenten

9

18 %

8

16 %

3

5%

gemeentelijke monumenten

6

12 %

1

2%

0

0%

panden in beschermd stadsgezicht

21

41 %

39

80 %

53

91 %

provinciale monumenten

2

4%

1

2%

2

3%

gebied met cultuurhist. waarde

13

25 %

0

0%

0

0%

Gebruik welstandscriteria De aanvragen worden steeds beoordeeld op grond van vastgestelde welstandscriteria, welke in een welstandsnota of in aanvullingen in de vorm van beeldkwaliteit plannen zijn opgenomen. Voor de gemeente EdamVolendam is het gebruik van de verschillende soorten criteria als volgt: welstandscriteria

2014

Gebiedsgerichte criteria

175

85 %

21

10 %

Algemene welstandscriteria

7

3%

Objectgerichte criteria

2

1%

Reclamecriteria

1

0%

206

100 %

Sneltoetscriteria / Criteria voor kleine bouwwerken

Totaal

Bestemmingsplannen De aanvragen worden meestal voorafgaande aan de welstandsvergadering getoetst aan het vigerende bestemmingsplan. Indien de aanvraag niet voldoet aan de bestemmingsplanbepalingen wordt vaak een afwijking (ontheffing) verleend. Soms is de afwijking mede afhankelijk van een positief welstandsadvies. Dit is het geval indien de ruimtelijke kwaliteit als argument voor het verlenen van een ontheffing in het bestemmingsplan genoemd wordt. De plannen voorgelegd aan de commissie hadden wat betreft bestemmingsplan de volgende status: bestemmingsplannen

2014

Voldoet aan bestemmingsplan

87

58 %

Voldoet niet aan bestemmingsplan, maar gemeente werkt mee aan binnenplanse afwijking

22

15 %

Voldoet niet aan bestemmingsplan, maar gemeente werkt mee aan buitenplanse afwijking

2

1%

Voldoet niet aan bestemmingsplan, maar gemeente werkt mee aan een afwijking op basis van een uitgebreide procedure of partiële herziening van het bestemmingsplan

23

15 %

Voldoet niet aan bestemmingsplan, over afwijking wordt beslist na advies van de welstandscommissie

13

9%

4

3%

151

100 %

Anders

16

Totaal

Betreft jaarverslag 2014 De wethouder geeft aan dat het aantal verleende bouwvergunningen in 2014 is toegenomen. Zij wijst daarnaast naar de verdere ontwikkeling in De Broeckgouw en de in voorbereiding zijnde nieuwe ontwikkeling aan de Keetzijde in Edam met belangrijk aandachtspunt de ontsluitingsweg. De heer Zimmermann is positief dat er ook andere ruimtelijke elementen aan de commissie worden voorgelegd, zoals het straatmeubilair binnen het beschermde stadsgezicht van Edam en binnen de Oude Kom van Volendam, en de aanvraag voor de twee informatiezuilen in het toeristische centrum van Volendam. Het Jonkerlaantje en de Julianaweg 71 komen ook ter sprake. Iedereen is positief over het verloop van de verbouwing van het Museum aan het Damplein te Edam. Er is veel aandacht aan besteed en met een strakke begeleiding is alles binnen de tijd en binnen het budget verlopen. Afgelopen jaar zijn veel bouwaanvragen geweest voor het Zuideinde. Om meer woonoppervlak te krijgen zoeken de aanvragers een oplossing door het plaatsen van een dakopbouw waardoor de zolder via een trap makkelijker bereikbaar is. Voor de commissie zijn dit ingewikkelde aanvragen gezien de daarvoor geldende criteria voor dakkapellen. De gemeente betreurt het dat de oude sfeer van het Noordeinde en het Zuideinde is veranderd, al wordt nieuwbouw boven leegstand geprefereerd. Als voorbeeld wordt het bouwplan van de dijkwoning aan de Noordeinde 82 (GM) genoemd: de woning wordt gesloopt maar bij nieuwbouw dient het karakter van de dijkwoning terug te komen. Aangezien er relatief weinig woonoppervlak beschikbaar is, is dit voor de architect geen gemakkelijke opgave.

Monumentenbeleid Middels het gemeentelijke monumentenbeleid worden de, in cultureel opzicht waardevolle gebieden en objecten nu beschermd. Er is veel discussie geweest over Damplein 9, het betreft een belangrijke plek in Edam. Tevens heeft het pand nog geen beschermde status al ligt de intentie er wel.

Wvtt: De heer Boonstra vraagt of er een oplossing gezocht kan worden voor inval van burgerleden. Fusie met gemeente Zeevang per 1 januari 2016: de bouwvergunning aanvragen zullen aan deze commissie worden voorgelegd. Zeevang heeft een omvangrijk landelijk gebied. Mevrouw Reitsma uit haar bezorgdheid hierover aangezien de huidige welstandsnota erg summier is en de bestemmingsplannen niet voldoende aansluiten op de welstandsnota. De wethouder geeft aan dat een werkgroep de fusie voorbereidt. De heer Boezaard vraagt of er meer fte kan komen voor het monumentenbeleid / archeologie.


Aanwezig:  Namens de gemeente: mr. M.A.J. Kes (wethouder), mr. A. Hoekstra (beleidsmedewerker monumenten), hr. R. de Boer (hoofd afd. VROM) en de heer M.C.J. Steur (plantoelichter)  Leden van de commissie: ir. Miranda Reitsma (voorzitter), de heer Nico Zimmermann (architectlid); de heer Arie Boezaard (monumentendeskundige); de heer Rob de Vries (architectlid); de heer Hans Boonstra (burgerlid Edam) en de heer Thames Zwarthoed (burgerlid Volendam)  Namens de organisatie WZNH: drs. Willy Meekes (commissiecoördinator )

17

Bijlage 2: Verslag evaluatiegesprek

Verslag evaluatiegesprek van de Welstand- en Monumentencommissie met de wethouder ruimtelijke ordening, mevrouw Kes, gehouden op 8 juni 2015.

Miranda Reitsma, voorzitter Opleiding bouwkundig ingenieur te Delft, afstudeerrichting architectuur. Werkte daarna als stedenbouwkundig ontwerper bij de dienst RO en Stadsvernieuwing te Rotterdam en Groningen, was afdelingshoofd Planontwikkeling te Zaanstad en hoofd stedenbouw aan de Academie van Bouwkunst. Van 2007 – 2011 was Miranda Reitsma Provinciaal Adviseur Ruimtelijke Kwaliteit Noord-Holland. Zij heeft per 1998 haar eigen bureau Reitsma Stedebouw, visie en strategie. Miranda heeft deelgenomen aan diverse kwaliteitsteams, zowel als lid en als voorzitter en was tevens lid van de commissie voor welstand en monumentenzorg te Amsterdam. Zij heeft diverse onderzoeken en publicaties op haar naam staan, was lid van jury’s en heeft onderwijservaring. Miranda Reitsma is sinds 1 januari 2012 aan WZNH verbonden, onder andere als voorzitter van de Welstand- en Monumentencommissie EdamVolendam.

Opleiding: 1998 cum laude afgestudeerd aan de Academie van Bouwkunst te Amsterdam. Van 1982-1992 als projectleider bij verschillende ontwikkelaars; projectleider bij de Architectengroep in Amsterdam in de periode 1992 – 1999. Vanaf 1999 een eigen architectenbureau De Vries Uitterhoeve Architecten BNA, vanaf 2011 De Vries Urban Architecture. Hij heeft brede ervaring in veel verschillende vormen van nieuwbouw maar ook hergebruik van oude gebouwen, restauraties en het oplossen van stedenbouwkundige vraagstukken. In 2014 afgestudeerd in Bouwhistorisch onderzoek aan de Hogeschool Utrecht en is sinds 1 januari 2012 verbonden aan WZNH als architect lid van de Welstand- en Monumentencommissie Edam- Volendam.

Corinne Bouwers, architect Opleiding: 1977-1984 TH Delft, bouwkundig ingenieur. Werkervaring: 1985 – 1999 Architecten- en Ingenieursbureau Friedhoff en van Heerde bv., verantwoordelijk architect; 1999 – 2008 Architec, Architecten en Ingenieurs; vanaf 2008 eigen architectenbureau: Corinne Bouwers, architectuur & design te Haarlem. Zij heeft als ontwerper ervaring met grote utiliteitsbouw projecten tot en met het ontwerpen van speciaal meubilair. Nevenactiviteit: lid van de programmaraad van het ABC architectuurcentrum Haarlem. Corinne Bouwers is sinds 2003 als architect verbonden aan WZNH en vanaf januari 2012 tot 1 september 2014 als architect van de WelstandMonumentencommissie Edam- Volendam.

Arie Boezaard, monumentendeskundige Opleiding HTS Den Haag. Werkte als restauratietekenaar aan het restauratieproject Amstelhof (nu Hermitage), was bij Geoproject te Nieuw Vennep werkzaam in het kader van stadsvernieuwing in o.a. Leiden, Alkmaar, Utrecht en Amsterdam. Arie Boezaard was van 1976 – 1995 projectleider stadsvernieuwing in de gemeente Hoorn en van 1995-2009 hoofd buro Erfgoed in die gemeente. Arie Boezaard is sinds 2012 verbonden aan WZNH als monumentendeskundige van de Welstand- en Monumentencommissie Edam- Volendam.

18

Bijlage 3: Curricula

Rob de Vries, architect

Nico Zimmermann, architect

19


Afgestudeerd aan de Academie van Bouwkunst Amsterdam, afdeling architectuur en sinds 1993 directeur/eigenaar van ITZ-Architecten b.v. te Amsterdam. Was tot maart 2011 voorzitter van de BNA Kring Amsterdam Kennemerland, is bestuurslid van KIVI-NIRIA afdeling bouw, redactielid Jellema Hogere Bouwkunde en blad Forum. Daarnaast is hij als adviseur Vormgeving werkzaam voor de Provincie Noord-Holland inzake infrastructurele projecten. Nico Zimmermann is sinds 2007 verbonden aan WZNH, en vanaf 1 september 2014 vervult hij de functie van architect-lid voor de Welstand- en Monumentencommissie Edam- Volendam.

Jaarverslag 2014 voor de gemeente Edam-Volendam. Welstand- en Monumentencommissie Edam- Volendam

Recommend Documents