Jaarverslag 2014 Maatschappelijke en financiële verslaglegging. Blik. vooruit

N

Blik

vooruit

2014

Jaarverslag 2014 Maatschappelijke en financiële verslaglegging

Inhoud

Over dit verslag

3

Jaarverslag 2014 Heembouw Holding

4

“Klantbeleving”

8

“Lean Bouwen”

10

Bedrijfsruimten: “Eén partij verantwoordelijk voor alle bouwaspecten”

12

Kengetallen

23

Personalia Bestuur van de Organisatie Personalia Raad van Commissarissen

24 25

Bericht Raad van Commissarissen

27

Kantoren: “Revitaliseren in plaats van extra pand aan leegstand toe te voegen” 28 Menselijk kapitaal Opleidingen, HR strategie

36

“Het Nieuwe Werken”

38

Menselijk kapitaal 40 Personeelsbezetting en verloop, leerlingen en stagiaires Jubilea, pensioen Verzuim en ongevallen Werving & selectie

“Blik Vooruit” Maatschappelijke en financiële verslaglegging 2014

Het thema van dit geïntegreerde financieel en maatschappelijk jaarverslag is “Blik Vooruit”, want we zijn positief over onze eigen ontwikkeling en de ontwikkeling die de markt doormaakt. We kijken met vertrouwen naar de toekomst en richten de blik vol overtuiging vooruit.

In de 75 jaar van het bestaan van Heembouw is het altijd onze drijfveer geweest om onszelf continue te blijven ontwikkelen en verbeteren. Zodat we de wensen van onze klanten optimaal kunnen blijven invullen. Ook in de lastige jaren van de recente crisis is de focus op de klant steeds centraal blijven staan in onze bedrijfsvoering. Hierbij gaat het erom onze klanten meer dan tevreden te stellen en ze te verrassen. Met de NPS (net promoter score) meten we of en in hoeverre we daarin slagen. We zijn trots op onze NPS van +30. De reacties van onze klanten geven ons waardevolle informatie en motiveren ons extra om ons verder te verbeteren. Resultaat van deze klantfocus is een financieel gezonde organisatie, met een sterk klantgericht team,

Wonen: “De woonconsument bepaalt” Duurzaam bouwen en milieu

44

54

“Energiepositieve woningbouw”

56

“Online marketing”

58

Maatschappij

60

“NPS”

62

Verslag Gezamenlijke OndernemingsRaad 2014

64

Jaarrekening 2014 Overige gegevens Controleverklaring GRI G3 index toepassingsniveau C

67 89 91 92

waarin volop wordt gewerkt aan de ontwikkeling van nieuwe tools en mogelijkheden ten behoeve van onze klantgroepen. We zijn een organisatie met een krachtige bedrijfscultuur, waarin we samenwerken aan ons gezamenlijke doel: Het creëren van plekken waar mensen willen zijn.

Namens de Holdingdirectie Heembouw, Peter Lammertink

Geïntegreerd maatschappelijk en financieel jaarverslag Heembouw 2014

3

Jaarverslag 2014 Heembouw Holding “Blik vooruit”, is het motto van dit financieel en maatschappelijk jaarverslag over 2014. Vanuit de overtuiging dat stilstand achteruitgang betekent, hebben wij ook in de afgelopen jaren van crisis nadrukkelijk oog gehad voor de ontwikkelingen om ons heen en dit vertaald naar onze toekomstvisie. We zijn verder gegaan met de ontwikkeling van onze organisatie en de verdere vormgeving van onze nieuwe organisatiestructuur. Hoewel het herstel van de markt zeker nog niet “booming” te noemen is, kunnen wij met overtuiging zeggen, dat we op koers liggen en we verwachten de positieve lijn door te kunnen zetten. We zijn trots dat onze organisatie in 2014 in staat is geweest om, ondanks de moeilijke omstandigheden in de markt, een positief resultaat te behalen. We zijn positief over de ontwikkeling die onze orderportefeuille laat zien. De marges zijn verbeterd en ook de vooruitzichten zijn beter. We richten met vertrouwen de blik vooruit, zoals we dat in ons 75-jarig bestaan altijd hebben gedaan.

Kantoren

Service en onderhoud

heeft ertoe geleid dat het omzetniveau voor deze klantgroep

onze integrale huisvestingsoplossing. Door onze focus op

is achtergebleven. Het overgrote deel van de omzet bestaat uit

klantgroepen kunnen wij hier een nog betere invulling aan geven.

renovaties, waarvan de gemiddelde projectgrootte beduidend

Voor bedrijfsruimten, kantoren en wonen zijn onderhoudspakketten

lager is dan die van nieuwbouw. Trefwoorden bij deze

ontwikkeld, die met succes bij onze klanten worden aangeboden.

renovatieprojecten zijn een snelle start, korte doorlooptijd en

Elke klantgroep heeft een eigen gespecialiseerde service- en

een goede samenwerking, stuk voor stuk aspecten waarop wij

onderhoudafdeling, die snel en flexibel inzetbaar zijn. Dit stelt

goed presteren. Inmiddels is ons commerciële team uitgebreid en

ons in staat om ook de kleinere projecten voor de verschillende

versterkt en is onze uitgangspositie voor 2015 beduidend beter

klantgroepen goed op te pakken, tegen concurrende prijzen en

dan vorig jaar. Met onze tool, gebaseerd op “big data”, stelt ons

daarnaast onderhoud uit te voeren aan de diverse gebouwen die

in staat eindgebruikers te traceren. Hiermee tonen wij ons een

door ons zijn gerealiseerd.

De kantorenmarkt is al jaren lastig te noemen. Dit gegeven

waardevolle partner voor onze opdrachtgevers en bieden wij duidelijk toegevoegde waarde. Hoewel het een moeizame markt blijft, hebben we de afgelopen jaren kunnen bouwen aan een stabiel netwerk van terugkerende en uitermate tevreden klanten, die zorgen voor een regelmatige stroom van projecten.

Met een lichte stijging in de totale bouwproductie van 1% waren de marktomstandigheden ook afgelopen jaar nog lastig [EIB, januari 2015]. We merken weliswaar dat de markt zich

Financieel beleid

Het financieel beleid is erop gericht, met een verantwoord risico, een goed rendement op onze projecten te behalen. Daarnaast blijven we veel aandacht geven aan het goed managen

Wonen Heembouw in 2014

Service en onderhoud zijn een belangrijk onderdeel van

Klantgroepen Bedrijfsruimten

van ons werkkapitaal. Dit werpt zijn vruchten af, getuige het blijvend gezonde niveau van onze liquiditeitspositie.

De woningmarkt vormt een belangrijke markt. Met Heembouw Wonen zijn wij in staat gebleken, binnen relatief korte tijd, een

Goed risicobeheer is essentieel om de operationele en financiële

mooie orderportefeuille op te bouwen. Onze integrale benadering,

doelen te kunnen realiseren. Wij hebben de processen voor

waarbij we onze klanten kunnen helpen met een inventarisatie van

wat betreft aanname van werk en de afweging van kansen en

de markt en waarbij we door het organiseren van ontwerpsessies

bedreigingen nog verder aangescherpt. Zo zijn we nog beter in

Onze turnkey aanpak heeft binnen de klantgroep bedrijfsruimten

met potentiële bewoners snel een goed beeld kunnen geven van

staat op structurele wijze significante risico’s tijdig te signaleren

onder druk. Hoewel de economie al geruime tijd in zwaar weer

haar sporen verdiend. Ruim 80% van de projecten die we in

de potentie van een project, krijgt veel waardering in deze markt.

en te volgen en middels een goede dialoog op het juiste moment,

verkeert, zijn wij desondanks in staat geweest ons omzetniveau,

2014 uitvoerden waren een combinatie van design & build.

Deze aanpak past naadloos bij de omslag van product- naar

met de juiste betrokkenen, in te spelen op de mogelijke kansen

ook in een dalende markt, op een onverminderd hoog niveau te

In deze markt is Heembouw al jaren een belangrijke speler.

vraaggestuurde projectontwikkeling. Ons project De Oevers, in

die een potentieel project in zich heeft. Heembouw hanteert

houden van € 106 miljoen (2013: € 107 miljoen). Ons resultaat

Met name in de logistiek branche hebben wij een sterke

het centrum van Roelofarendsveen, is hiervan een goed voorbeeld.

hierbij een besturingsmodel, waarbij de werkmaatschappijen

heeft zich goed hersteld, zij het dat dit met een resultaat nà

marktpositie. We zijn continu op zoek naar nieuwe mogelijkheden

De woningen die hier door Hoorne Vastgoed en Heembouw

werken met korte lijnen naar de Holdingdirectie.

belasting van € 0,4 miljoen nog alleszins bescheiden is.

en kansen om onze klanten nog meer toegevoegde waarde te

worden ontwikkeld, kennen een grote variëteit aan

De interne risicobeheersings- en controlesystemen worden

bieden, bijvoorbeeld op het gebied van BREEAM. Binnen de

keuzemogelijkheden voor de kopers. Zo ontstaat hier een

jaarlijks getoetst als onderdeel van bedrijfsbrede projectaudits.

Onze focus op de klant, in combinatie met een commercieel

klantgroep bedrijfsruimten zien we de interesse voor internationaal

bijzondere woonwijk, waar elke woning een eigen identiteit

De focus ligt op de beheersing van projectrisico’s tijdens het

sterk team, stelt ons in staat de klantvraag optimaal in te

goed verhandelbare panden groeien. Een BREEAM-kwalificatie

heeft. Wij spelen hiermee goed in op ontwikkelingen in de markt,

gehele proces, van de verwerving- en voorbereidingsfase tot

vullen. De nieuwe organisatiestructuur, die wij vorig jaar hebben

draagt hieraan bij en met onze eigen BREEAM-experts kunnen wij

waarmee wij voorzien in de behoefte die er leeft bij potentiële

en met de uitvoeringsfase en nazorgfase.

geïmplementeerd, waardoor de kennis en expertise van een

onze klanten hierin optimaal bedienen. In 2014 kende de DGBC

kopers. Het resultaat is dat de 1e fase inmiddels al voor ruim 90%

klantgroep op één plaats geconcentreerd wordt, biedt hiervoor

een BREEAM outstanding kwalificatie toe aan het DC dat wij

verkocht is.

de juiste basis.

voor opdrachtgever Dok Vast turnkey hebben gerealiseerd.

Onze vermogenspositie blijft solide en vormt een betrouwbare

Met een score van 91,22% is dit DC het meest duurzame DC

financiële instrumenten. De onderneming beschikt momenteel

basis voor de samenwerking met onze opdrachtgevers. Onze

van Nederland. Wij kunnen tevreden zijn over de omzet, die wij

over voldoende financiële faciliteiten om te voorzien in haar

Dun & Bradstreet rating 1, voor hoogste kredietwaardigheidsklasse

jaarlijks in deze markt realiseren. De marges staan evenwel ook

financieringsbehoefte.

en minimaal risico op faillissement, blijft onverminderd van

hier onder druk. Wij blijven continu bezig met het ontwikkelen

toepassing. De solvabiliteit blijft op een hoog niveau en is

van nieuwe tools om nog meer klantwaarde te creëren.

Ten aanzien van de beheersing van kredietrisico’s wordt gebruik

toegenomen tot 41,9%, wat in onze markt zeer goed te noemen is.

Onder andere door het slim combineren en inzetten van allerlei

gemaakt van erkende instellingen die zich op het leveren van

Ook de liquiditeitspositie heeft zich verbeterd en blijft, gezien

“big data”, zijn wij in staat klanten sneller te lokaliseren en

kredietinformatie hebben toegelegd. Voortdurende bewaking

marktpartijen snel bij elkaar te brengen.

van het kredietrisico, vormt onderdeel van het debiteurenbeheer.

enigszins herstelt, maar de prijzen stonden en staan nog steeds

Als belangrijkste financiële risico’s zien wij markten kredietrisico’s. We handhaven ons beleid om financiële risico’s ten aanzien van rente en debiteuren niet af te dekken met

een verbeterde positieve stand, gehandhaafd op een goed niveau.

4



5

Innovatie en kwaliteit Integriteit

Structuur

Klanttevredenheid en NPS

Strategische partnerships

De gedragsnormen die Heembouw hanteert, zijn vastgelegd

Wonen BV opgericht. Hier is de kennis en ervaring op het

Lean Bouwen volgens Heembouw. Continu werken wij aan

onze leveranciers. Samenwerken is dé voorwaarde voor succes.

in een bedrijfscode, die is geregistreerd bij de Stichting

gebied van nieuwbouw, transformatie en renovatie van woningen,

verdere verbetering van onszelf en onze organisatie, waarbij

Bij presteren gaat het niet om de prestaties van het individu,

Beoordeling Integriteit Bouwnijverheid (nummer 04-01-0032).

die eerder op meerdere plekken in onze organisatie aanwezig was,

het uiteindelijk gaat om één ding: het creëren van klantwaarde.

maar om het vermogen als team en als collectief te presteren.

Deze is afgestemd op de gedragscode, zoals ontwikkeld door

samengebracht. We zijn tevreden over de resultaten van deze

Om te meten of en in welke mate we daarin slagen,

Als ketenregisseur is het ons doel kennis te mobiliseren,

het Algemeen Verbond Bouwbedrijf (AVBB) en is voor alle

samenvoeging.

voert Heembouw klantonderzoeken uit. Sinds 2014 werkt

de juiste partijen bij elkaar te brengen en tot een geheel te

Heembouw hierin samen met tevreden.nl. Dit bureau voor

smeden. Dat is niet alleen tijdens de uitvoering op de bouw het

De focus op specifieke klantgroepen en de continue ontwikkeling

tevredenheidonderzoeken combineert continu onderzoek met

geval, maar ook in het voortraject. Met verschillende leveranciers

De vertrouwenspersoon maakt jaarlijks een verslag,

van onze specialismen, die daaruit voortvloeit, zorgen ervoor dat we

een transparante terugkoppeling van de resultaten via digitale

vormen wij strategische partnerships, die ook ingezet worden in

dat in de Holdingdirectie wordt besproken en geëvalueerd.

onze klanten meer en betere toegevoegde waarde kunnen leveren.

platforms. Heembouw is in Nederland het eerste bouwbedrijf

de gezamenlijke verwerving van nieuwe projecten.

De directies van de werkmaatschappijen bieden elk jaar hun

Naast deze structuurwijziging, hebben we geïnvesteerd in verdere

dat op deze manier de meningen en reviews van haar klanten

verantwoordingsbrieven aan, die met de financieel directeur

versterking van ons commercieel team van wonen. Dit heeft een

op deze open en transparante wijze deelt. Hierbij sturen wij

Voor 2015 staat weer een aantal leveranciersdagen gepland.

worden besproken. Cultuur is een vast agendapunt in het

positieve invloed op de ontwikkeling van onze orderportefeuille.

op de netto promoter score (NPS): het getal tussen de -100 en

Tijdens deze sessies met vaste leveranciers, waar Heembouw

+100 dat aangeeft in welke mate klanten het bedrijf aan zouden

mee samenwerkt, wordt kennis gedeeld en wordt stilgestaan

Heembouw Ontwikkeling is inmiddels onderdeel van de

bevelen aan hun omgeving. Wij zijn trots op een NPS van

bij de samenwerking: wat gaat goed en waar zijn verbeteringen

klantgroepen structuur. Dit betekent dat de kennis van

+30, (gebaseerd op 30 beoordelingen). Ter vergelijking: in de

mogelijk? Immers, een goede samenwerking met onze

projectontwikkeling integraal onderdeel is van de klantwaarde

bankensector ligt de gemiddelde NPS op -30, in de retail op +7,

leveranciers leidt tot meer efficiëncy, nieuwe ideeën en levert

die geboden wordt. De ontwikkelactiviteiten zullen in 2015

bij de zorgverzekeraars op -8 [marketresponse, mei 2014].

meer waarde voor de klant.

BIM

Vooruitzichten 2015

(BIM). Inmiddels worden al onze projecten hierin uitgewerkt.

2015 herstellen. Het EIB verwacht een groei van 4% in

Het 3D-model van een gebouw dat daarmee ontstaat, omvat alle

2015 en 3,5% in 2016. Vooral de woningmarkt zal, na jaren

tevredenheidscore uit op een mooie 7,7. De hoofdonderwerpen

informatie die nodig is om een gebouw te realiseren. Een gebouw

van daling van nieuwbouw, in 2015 een forse toename van

van het onderzoek zijn verder uitgewerkt en aan de directie

wordt op deze manier al helemaal in een virtueel 3D-model

de nieuwbouwproductie laten zien. Hoewel de aanwezige

binnen elk bedrijfsonderdeel van Heembouw gepresenteerd.

gebouwd, voor de uitvoering start. Heembouw en Habeon

overcapaciteit in de markt zich nog zeker zal doen gelden, zijn wij

Vervolgens is samen vastgesteld wat goed gaat en wat nog

Architecten zijn koploper in het (samen)werken met BIM. Om de

positief over de toekomst. De kwaliteit van onze orderportefeuile

verbeterd kan worden en zijn acties hiervoor afgesproken.

vertaalslag van de architect naar de uitvoering te optimaliseren,

voor 2015 is van een hoger niveau. Bij een minimaal gelijkblijvend

zijn binnen onze organisatie drie zogenaamde BIM engineers actief.

omzetniveau, verwachten wij in 2015 een verdere verbetering

Ook in 2014 was het ziekteverzuim laag: 3,1%. Het verloop

Elke klantgroep heeft een eigen BIM engineer, die zorgt dat er een

van ons resultaat. Wij verwachten voor 2016 en de jaren erna dat

kwam op 5,6% uit.

nog betere afstemming komt tussen ontwerp en uitvoering, in een

deze groei doorzet, zowel in omzet als in resultaat.

Integriteit is een thema, dat om blijvende aandacht vraagt.

Begin 2014 is de nieuwe werkmaatschappij Heembouw

medewerkers leidend.

overleg met de Groeps Ondernemingsraad. Wanneer er aanleiding voor is, wordt integriteit bij dit agendapunt besproken.

Personeel en organisatie

Ons personeel is ons belangrijkste kapitaalgoed. Elke drie jaar voeren wij een medewerkersonderzoek uit om te meten, hoe onze medewerkers het werken bij en voor Heembouw ervaren. In 2014 is dit onderzoek weer uitgevoerd. De hoge respons van 92,3% zegt veel over de sterke betrokkenheid van onze medewerkers. Net als in 2010 komt de algemene

In 2004 is Heembouw gestart met de introductie van

Wij realiseren al onze projecten in nauwe samenwerking met

verder worden vormgegeven op klantgroepniveau. Binnen ons architectenbureau Habeon Architecten is ook de scheiding wonen – werken inmiddels doorgevoerd. Binnen de structuur van ons architectenbureau zullen de specialisaties verder ontwikkeld worden.

Sinds 2010 werkt Heembouw met het Bouw Informatie Model

Volgens de voorspellingen zal de bouwproductie zich in

vroegtijdig stadium. De drie BIM engineers zijn afkomstig uit de In november hebben wij met ons voltallige personeel en hun

eigen organisatie en zijn, na een aantal oriënterende gesprekken

Materiële investeringen worden er voor 2015 niet verwacht.

partners ons 75-jarig jubileum gevierd, met een in alle opzichten

en een assessment via het Loopbaantraject Bouw, gestart met

Op het gebied van liquiditeit zullen we in 2015 onverkort de

geslaagd feest. Het thema van de avond: “Heembouw’s got

hun opleiding. Deze wordt door een van onze eigen opgeleide

aandacht voor een goed niveau van ons werkkapitaal handhaven.

talent” werd op een fantastische wijze ingevuld, met een negental

BIM specialisten “on-the-job” gegeven.

uiteenlopende acts, die de collega’s met en voor elkaar opvoerden. Een mooi hoogtepunt van ons jubileumjaar.

Wij zijn, gezien de lastige marktomstandigheden waarmee we

Marketing en social media

De manier waarop Heembouw social media inzet in de marketing- en communicatiestrategie, wordt binnen de B2B vaak als voorbeeld genoemd. Nadat Heembouw in 2013 de eerste Industrial Social Media Award heeft gewonnen, zijn wij verder gegaan met het integreren van het gebruik van social media in onze dagelijkse marketingactiviteiten. Daarbij willen wij informatie en kennis delen die relevant is, onderscheidend en interessant voor onze klanten en die invulling geeft aan onze merkbelofte:

al een tijd te maken hebben, tevreden over onze prestaties van de afgelopen jaren. Wij bedanken alle collega’s voor hun niet aflatende inzet voor ons mooie bedrijf en danken onze klanten voor het in ons gestelde vertrouwen. Roelofarendsveen, 12 maart 2015 Holdingdirectie Heembouw: Peter Lammertink Roland van Oostrom

Wij creëren plekken waar mensen willen zijn.

6



7

Klantbeleving

‘Een goede dienstverlening, top service ‘Hier kan nogmet een menselijke maat maakt het verschil’ een uitspraak’

Consultant Jean-Pierre Thomassen en client service manager tevreden.nl Diederik Versluis

Iedereen heeft invloed op het geluk van zijn klanten In 2004 is Heembouw gestart met de introductie van Lean Bouwen volgens Heembouw, gebaseerd op de lean-filosofie van Toyota. Een aanpak die inmiddels verankerd is onze bedrijfsprocessen. Hierbij draait het uiteindelijk om één ding: het creëren van klantwaarde. Om te meten of en in welke mate we daarin slagen, voert Heembouw klantonderzoeken uit. Sinds 2014 werkt Heembouw hierin samen met tevreden.nl. Dit bureau voor tevredenheidonderzoeken combineert continu onderzoek met transparante terugkoppeling van de resultaten via digitale platforms. Heembouw is in Nederland het eerste bouwbedrijf dat op deze manier de meningen en reviews van haar klanten op deze open en transparante wijze deelt. Een lezing van consultant Jean-Pierre Thomassen over zijn boek “De Customer

Niet vrijblijvend

Na Heembouw is ook Hercuton gestart met het uitvoeren van haar tevreden heidonderzoeken via tevreden.nl met als doel om uiteindelijk te komen tot een brancheplatform waar de resultaten van meerdere bouwbedrijven open en transparant worden gedeeld. Diederik: ‘Daar is nog wel wat missiewerk voor nodig; zo zijn we in gesprek met Bouwend Nederland om te peilen wat het gezamenlijk belang is om zoiets op te zetten. En we nemen

In een wereld die door internet en de

Delight strategie”, waarin hij uitlegt dat

social media ingrijpend is veranderd,

een tevreden klant niet genoeg is, was

voldoet een brochure niet meer.

hiervoor een belangrijke inspiratiebron.

We gaan af op de ervaringen van

‘Een klant die je met een 7 of een 7,5

anderen. Willen we uit eten, dan kijken

waardeert was 20 jaar geleden prima,

we wat er op “Iens” over een restaurant

maar dat is allang niet meer voldoende.

geschreven wordt, en voor onze volgende

Onderzoek toont aan dat de kans

vakantie oriënteren we ons via “Zoover”.

dat een enthousiaste klant bij je blijft

Via het platform heembouw.tevreden.nl

3 tot 5 maal groter is, dan een tevreden

wordt onze klanten om feedback

klant. Enthousiaste klanten bevelen

gevraagd en worden de resultaten

je aan, tevreden klanten niet.’ Voor

open en toegankelijk gepubliceerd.

Jean-Pierre Thomassen is “beleving”

‘Die transparantie is vooral belangrijk,’

het kernwoord. ‘Een goed product is

zegt Diederik Versluis, client service

natuurlijk de basis en ook de prijs

manager van tevreden.nl. ‘Niet alleen

moet scherp zijn, maar klanttrouw en de

voor klanten, maar ook voor de eigen

band die je voelt met een bedrijf wordt

collega’s. Goede resultaten maken

voor het grootste deel bepaald door

enthousiast, mindere zorgen

de beleving die je ervaart. Een goede

voor verbetering. Deze manier van

dienstverlening, top service met een

structureel tevredenheidonderzoek,

menselijke maat maakt het verschil.’

kan niet anders dan leiden tot betere prestaties. Het is niet vrijblijvend; alleen meten en er vervolgens niets mee doen,

de voorbeelden zoals die van Heembouw mee, en nodigen partijen uit om eens met jullie te praten om de ervaringen te horen. We hopen halverwege 2015 de site “bouwbedrijven.tevreden.nl” te kunnen lanceren.’

Klantbeleving centraal

Jean-Pierre Thomassen: ‘De toekomst zal een duidelijke diversificatie te zien geven: enerzijds bedrijven die puur op prijs focussen en anderzijds organisaties die de beleving van de klant centraal stellen. Als je je uit de grijze massa wil worstelen is dat belangrijk: het neerzetten van een beleving, en dit consistent doen, onder verantwoordelijkheid van een directeur “Klantgeluk”. Want klanten service is geen afdeling, maar een mentaliteit. Iedereen in een bedrijf heeft invloed op het geluk van zijn klanten.’

dat werkt niet. Het gaat om de actie erna.’

‘Klantenservice is geen afdeling, maar een mentaliteit’ Jean-Pierre Thomassen (rechts) en Diederik Versluis 8



9

Lean Bouwen Stefan van der Zwet, directeur realisatie kantoren

Durven te leren, evalueren en kritisch zijn op jezelf; dat is de essentie van Lean Heembouw is alweer meer dan 10 jaar geleden gestart met de introductie van de Lean-filosofie. Stefan van der Zwet, directeur realisatie kantoren en tevens verantwoordelijk voor innovaties binnen Heembouw, is vanaf dag één bij Lean bij Heembouw betrokken. ‘We waren op zoek naar een kwaliteitssysteem dat ons verder zou brengen, met ISO 9001 als referentiekader. We hebben ons in verschillende kwaliteitssystemen verdiept, en Lean sprak ons erg aan. Een praktische filosofie, die de mens centraal stelt en waarbij het erom gaat te leren door te doen.’ Voor Stefan is Toyota hét voorbeeld hoe succesvol deze filosofie kan zijn. ‘Het is heel knap hoe Toyota de top van de auto-industrie is geworden. Japan was na de tweede wereldoorlog failliet, het land beschikt nauwelijks over natuurlijke grondstoffen en toch is Toyota het grootste automobiel bedrijf ter wereld geworden, zowel in kwantiteit als kwaliteit.’ De keuze voor Lean is voor Heembouw de juiste gebleken. ‘Kwaliteit is leveren wat de klant vraagt. Met Lean zijn we erin geslaagd dit doel meer van ons allemaal te maken. Ons vertrekpunt was ISO, in de ogen van velen een bureaucratisch systeem, dat stoffig is gemaakt door de manier van auditen. “Het moet van ISO”, was indertijd een gevleugelde kreet bij Heembouw. Dat is niet goed, we moeten het zelf willen. Samen de kwaliteit op een hoger niveau brengen, niet alleen op het gebied van realisatie maar ook het ontwerp: het hele proces.’

Lean is vooral een kwestie van houding en gedrag Belangrijke voorwaarde voor een succesvolle introductie van de Lean-filosofie is de cultuur. Stefan: ‘De leiding van het bedrijf moet het willen, mensen moeten ervoor open staan, je moet consequent zijn en de juiste cultuur hebben. Lean is 80% houding en gedrag, en 20% techniek en instrumenten. Onze cultuur heeft ervoor gezorgd dat we Lean vrij snel hebben omarmd; wel met wat strubbelingen in het begin, omdat we onszelf teveel onder druk zetten en de focus teveel legden op het verkorten van de doorlooptijd van projecten. Dan moet je kritisch zijn “zijn onze processen goed?” Het antwoord was toen “nee”, dus zijn we sindsdien continu bezig onze processen te verbeteren, hebben we 5S geïntroduceerd en de wekelijkse werkbespreking. Daarna is Lean steeds meer onderdeel van onze werkwijze geworden.’ Dit betekent niet dat er geen uitdagingen meer zijn. ‘Vijf jaar crisis laat ook op dit gebied zijn sporen achter. Onder druk van de markt hebben ook wij soms nog teveel naar de korte termijn gekeken. Werken aangenomen om omzet te vullen, maar die niet bij ons passen. Ook de samenwerking met vaste leveranciers stond af en

Ik ben kritisch en vind dat we meer uit Lean zouden kunnen halen dan we de laatste tijd gedaan hebben. Wat niet weg neemt dat Lean wel echt verankerd is in onze aanpak: we durven te leren en te evalueren, zijn kritisch op onszelf en hebben al veel bereikt. Pull planning bijvoorbeeld en de wekelijkse werkbespreking, maar ook strategie ontplooiing en BIM; die zijn zo’n onderdeel van ons DNA, dat projecten gegarandeerd volgens planning verlopen. We organiseren ons werk anders dan 10 jaar geleden voor we met Lean startten. We betrekken onze partners bij het proces en realiseren samen met hen de integrale oplossing voor de klant. Het leren is op een hoger niveau gekomen. Maar het geeft dus ook aan dat het een langdurig proces is om Lean echt in de haarvaten van het bedrijf te krijgen.’

Bevlogen medewerkers die zich elke dag willen verbeteren

Organisaties die werken volgens de Lean-filosofie hebben een “stip op

de horizon”: het ultieme doel waarnaar gestreefd wordt. Voor Stefan is dat een organisatie met medewerkers die bevlogen aan hun doelstellingen werken en zich elke dag willen verbeteren. Met als doel de organisatie goed te laten presteren. Stefan: ‘Dan is het geen probleem om een NPS (net promoter score) van 50 te bereiken en verspillingen te vermijden. We zijn overigens al goed op weg. De NPS maakt de klantbeleving concreet. Uitvoeringsteams zijn actief bezig met de vraag: “wat moeten we doen om de klant meer dan tevreden te maken”. Dat is waar het om draait.’

toe onder druk.

10



11

Bedrijfsruimten

Bedrijfsruimten

Ton Kok en Henk Hisken, Brocacef

Voor Brocacef stond al vast dat er voor een turnkey bouwtraject zou worden gekozen;

” 12



13

Bedrijfsruimten

Nieuwbouw distributiecentrum

Rapportcijfer voor Heembouw in klanttevredenheidsonderzoek

Integrale aanpak bewijst meerwaarde Sinds de zomer van 2014 is farmaceutisch groothandel Brocacef gehuisvest op bedrijventerrein Park Forum in Eindhoven. In dit project komen de voordelen van de integrale aanpak van Heembouw goed naar voren. De kavel is afkomstig uit de Heembouw gronddatabank. Brocacef wilde hun nieuwe pand huren. Heembouw bracht hiervoor Brocacef in contact met logistiek vastgoedontwikkelaar WDP. WDP heeft dit nieuwe bedrijfspand laten bouwen en sloot hiervoor een meerjarige huurovereenkomst met Brocacef. Habeon Architecten maakte het ontwerp voor het pand; in een later stadium kwam hier ook het interieurontwerp bij. En uiteraard heeft Heembouw het nieuwe bedrijfspand, van in totaal bijna 10.000 m2 bvo, ook gerealiseerd.

Plaats: Eindhoven Opdrachtgever: WDP Nederland Gebruiker: Brocacef Architect: Habeon Architecten Advies en directievoering: BOAG 14


15

Bedrijfsruimten

‘We zijn klaar voor de toekomst’ Ton Kok, directeur logistiek

Directeur logistiek Ton Kok en projectleider bouw Henk Hisken

Nieuwe huisvesting voorbereid op verdere groei Brocacef Farmaceutische groothandel Brocacef is een toonaangevende leverancier voor gezondheidszorg in Nederland. Vanuit het door Heembouw gerealiseerde pand in Eindhoven, worden geneesmiddelen en medische producten gedistribueerd. Daarnaast worden er recepten op patiëntniveau gereedgemaakt. Met de recente overname van Mediq apotheken kan Brocacef zich marktleider in Nederland noemen. Directeur logistiek Ton Kok en projectleider Henk Hisken, zijn trots op hun nieuwe pand. ’Ons oude pand in Eindhoven voldeed niet meer,’ vertelt Ton Kok over de aanleiding voor de nieuwbouw. ‘Het was verouderd, te klein en voldeed onvoldoende aan de strikte eisen die ons branche heeft op het gebied van GDP: Goede Distributie Praktijken. Dat heeft bijvoorbeeld betrekking op geconditioneerde opslag van geneesmiddelen (de geneesmiddelen mogen in geen geval warmer worden dan 25°C) en strenge eisen ten aanzien van schoonmaak en hygiëne. In ons oude pand was daar lastig aan te voldoen. In maart 2013 is onze zoektocht naar een locatie, een bouwer en een belegger gestart. In de selectieprocedure kregen we een goede indruk van Heembouw, het voorstel was goed en Heembouw bracht WDP als belegger in. Er was direct een klik.’ Het gehele project was aan een strakke planning gebonden. Ton Kok: ‘We moesten 22 september operationeel zijn. We groeien enorm en onze locatie in Amsterdam kreeg het veel te druk.’

Eén partij verantwoordelijk

inrichting enige vertraging opliep, heeft

Voor Brocacef stond al vast dat er

Heembouw zijn activiteiten daarop

voor een turnkey bouwtraject

aangepast waardoor de totaalplanning

zou worden gekozen: één partij

toch gehandhaafd kon blijven.’

die verantwoordelijk is voor alle bouwaspecten. Henk Hisken:

Ton Kok: ‘De nieuwe locatie is

‘14 jaar geleden hebben we ons

voorbereid op verdere groei van

distributiecentrum in Amsterdam op

Brocacef. Het is 2,5 keer zo groot als

een soortgelijke manier laten realiseren,

ons oude pand in Eindhoven en we

dat beviel goed. Op die manier konden

hebben rekening gehouden met verdere

wij ons concentreren op de keuze en implementatie van de logistieke

‘Er was direct een klik met Heembouw’

inrichting. Gezien de ambitieuze planning moest dit deels overlappend met de bouw van het pand gebeuren, waardoor bouwers en inrichters extra afhankelijk waren van elkaars voortgang. Toen op een gegeven moment onze

uitbreiding van de bruikbare m2’s en de technische installaties. Ook de capaciteit van de logistieke inrichting kan vrij eenvoudig vergroot worden. We doen hier nu 30.000 orderregels gemiddeld per dag maar we zouden er hier 70.000 aan kunnen. We zijn klaar voor de toekomst!’

Ton Kok (links) en Henk Hisken 16



17

Bedrijfsruimten Joost Uwents, CEO WDP Groep en Rien van Ast, directeur WDP Nederland

Onze positie als marktleider verder uitbouwen, vooral door activiteiten in Nederland WDP (Warehouses De Pauw) Nederland is onderdeel van de WDP Groep en ontwikkelt en verhuurt logistiek en semi-industrieel vastgoed. De WDP groep heeft meer dan 2 miljoen m² panden in portefeuille. Dit internationaal vastgoed is verdeeld over ruim honderd sites op logistieke knooppunten voor opslag en distributie in België, Frankrijk, Nederland en Roemenië. In 2014 is de portefeuille van WDP uitgebreid met 230.000 m2, ondermeer door het nieuwe distributiecentrum voor Brocacef.

‘Onze groei komt vooral uit de eigen projectonwikkeling en samenwerkingen zoals die met Heembouw’ Rien van Ast, directeur WDP Nederland

Verder is de locatie belangrijk. We ontwikkelen alleen panden die aan of nabij de logistieke assen liggen.’ Ook duurzaamheid is een belangrijk aspect. ‘We gaan standaard voor WKO-installaties (warmte koude opslag) en passen op een aantal van onze panden zonne-energie toe. In principe streven we naar panden met

Rien van Ast, directeur WDP Nederland,

een BREEAM-kwalificatie, maar het is een

licht toe: ‘Vanuit mijn vorige werkgever

kostenafweging of we alleen alle BREEAM-

had ik een relatie met Heembouw.

aspecten in de uitvoering meenemen,

Het project voor Brocacef is de

zonder officiële certificering dan wel het

eerste samenwerking van WDP met

totale kwalificatietraject doorlopen.’

Heembouw. Inmiddels hebben we met de overeenkomst die we onlangs

WDP is sinds de oprichting in 1971

hebben gesloten voor de realisatie

gegroeid tot marktleider in de verhuur van

van een nieuwe huisvesting voor

logistiek vastgoed in de Benelux. En de

Hypsos (een internationaal design- en

plannen voor de toekomst zijn ambitieus,

productiebedrijf, gericht op creatieve

vertelt Joost Uwents, CEO WDP Groep.

concepten voor live communicatie)

‘Twee jaar geleden hebben wij ons een

hier een vervolg aan gegeven.’

groei van 50% voor onze portefeuille

Groei-ambities naar boven bijgesteld

Welk pand wel en welk niet aan de portefeuille van WDP wordt toegevoegd, hangt van een aantal aspecten af. ‘Voor we besluiten te investeren, maken we een aantal afwegingen. Past het pand in onze portefeuille, wat kunnen we hier later nog mee doen, is het voor een klant waarmee we een langere termijn relatie kunnen opbouwen, is het een aansprekende naam?

‘Onze plannen voor de toekomst zijn ambitieus’

in de Benelux ten doel gesteld, van € 1.2 miljard naar € 1.8 miljard, te bereiken in een periode van vier jaar. Inmiddels hebben wij ons doel naar boven bijgesteld, naar € 2 miljard en willen wij onze positie als marktleider in de Benelux verder uitbreiden.’ Dit gebeurt vooral door activiteiten in Nederland. Joost Uwents: ‘In deze markt zit meer beweging dan in België; Nederland beslaat niet alleen een groter gebied, maar heeft ook een gunstige ligging als toegangspoort tot Europa en een goede infrastructuur.’ Rien van Ast: ‘We richten ons op alles wat met opslag in de brede zin van het woord te maken heeft. Van food, farma (zoals Brocacef) tot koel- en vrieshuizen. Onze groei zal vooral uit onze eigen projectontwikkeling komen, en uit samenwerkingen met partners als Heembouw. We zien volop kansen.’ Rien van Ast (links) en Joost Uwents

18



19

Bedrijfsruimten Projectleider Ard Planken en architecten Martijn Glas en Mijke Rood

Toegevoegde waarde van de combinatie Heembouw en Habeon Architecten komt hier optimaal tot zijn recht ‘Een van de leukste projecten die ik bij Heembouw heb gedaan.’ Projectleider Ard Planken is enthousiast zodra het over ‘zijn’ project Brocacef gaat. ‘Er was een goede klik met de klant, we hebben open samengewerkt en met elkaar een pand gerealiseerd dat helemaal voldoet aan de wensen van de klant, volgens de afgesproken - strakke - planning.’

Welzijn medewerkers

Architect Martijn Glas, verantwoordelijk

Hier komt de toegevoegde waarde

Mijke: ‘Er is echt oog voor het welzijn

voor het gehele ontwerp van het pand

van de combinatie Heembouw -

van de medewerkers. Mijn ontwerp

en de logistieke inrichting, onderschrijft

Habeon Architecten optimaal tot zijn

voor de keuken en kantine bijvoorbeeld,

dit. ‘Het stedenbouwkundig plan

recht. Onze kennis van de logistieke

betekende een aardige investering.

is erg uitgesproken; het gaat uit van

processen waren hier doorslaggevend.’

Maar voor Ton Kok van Brocacef was

een concept van gekleurde containers op een bedrijventerrein. De kleur van je pand moet verplicht 30 graden in het kleurwiel afwijken van het gebouw ernaast en er zijn strenge eisen aan de vorm: alles moet binnen de gebouwmassa passen.

‘Ontwerp is efficiënt en functioneel’

is heel netjes geworden.’

Kennis logistieke processen doorslaggevend

Projectleider en architecten nieuwbouw Brocacef

20


niet alleen functioneel en efficiënt. aan het interieur, zij het dat het hele interieurontwerp-traject wat later op

Park Forum plaatsvindt, stelde Martijn

Habeon Architecten: ‘De bouw was al

voor wat hoofdbrekens in zijn ontwerp.

gestart toen ook het interieurontwerp

‘Door de vorm van de kavel en de

aan de opdracht werd toegevoegd.

stedenbouwkundige randvoorwaarden

Voor mij was het de uitdaging om niet

dreigden de vrachtwagens “over de

alleen een mooi ontwerp te maken,

verkeerde kant” te moeten docken.

maar dit ook gelijk af te stemmen op

We hebben daarom bedacht om alle

wat er al was ingekocht. Aanvullende

logistiek aan de achterzijde van het

wensen moesten snel goedgekeurd

onttrekken we “rommeltjes” aan het zicht en voldoen we aan alle randvoorwaarden. Bovendien verloopt het logistieke proces op deze manier optimaal. Het ontwerp is heel efficiënt en functioneel.

Ard: ‘Het is een mooi pand geworden, met een hoogwaardige afwerking; best luxe voor een bedrijfspand.’

het helder: als je iets moois maakt voor je personeel, dan krijg je dat terug. Het zorgt voor loyaliteit, waardering. Dat vind ik een mooie houding.’ Martijn: ‘Het is altijd leuk om voor een eindgebruiker te werken, we hebben hier echt iets voor een bedrijf een leuke klant. In alle opzichten een geslaagd project.’

Er is ook veel aandacht besteed

gang kwam. Architect Mijke Rood van

Door een schijngevel te plaatsen,

‘Samen slimme dingen bedenken’

Het nieuwe pand van Brocacef is

Het één richting-verkeer dat op

gebouw te laten plaatsvinden.

Mijke en Martijn alle drie trots op zijn.

gemaakt. Met een leuk team, en voor

Als ontwerper wil je meer vrijheid, maar het bedrijventerrein als geheel

Het eindresultaat is iets waar Ard,

‘Een van onze leukste projecten’ Interieur bedrijfspand Brocacef

worden om nog op tijd verwerkt te kunnen worden op de bouw. Het is mooi om te ervaren hoe flexibel er dan gehandeld wordt.’ Ard: ‘Terwijl we een hele strakke planning hadden. Dan is het absoluut een voordeel dat je elkaar zo goed kent en erop gericht bent om samen slimme dingen te bedenken.’


21

Kengetallen Omzet (x e 1 miljoen) Som der bedrijfsopbrengsten

2014 2013 2012 2011 2010 105,7

107,2

114,8

110,0

102,9

542

-1.695

1.065

2.139

2.028

396

-1.295

797

1.601

1.516

-1,5 %

0,9 %

1,9 %

1,9 %

1,4

1,6

1,6

1,6

41,9 %

38,8 %

40,8 %

41,4 %

40,6 %

2,5 %

-8,1 %

4,8 %

10,1 %

10,2 %

Aantal personeelsleden per 31/12

215

223

251

256

266

Aantal personeelsleden in FTE’s per 31/12

205

212

238

244

253

Ziekteverzuim

3,1 %

3,0 %

3,7 %

3,9 %

4,1 %

Personeelsverloop

5,6 %

11,8 %

5,8 %

8,6 %

6,8 %

507

476

475

442

405

Resultaat (x e 1000) Resultaat voor belasting (incl. resultaat deelnemingen voor belasting)

Resultaat na belasting Resultaat in percentage van de omzet Resultaat voor belasting

0,5 %

(incl. resultaat deelnemingen voor belasting)

Balansverhoudingen Current ratio Solvabiliteit Rendement eigen vermogen (na belastingen)

1,6

Personeel

Productiviteit (x e 1000) Omzet per gem. aantal FTE

22



23

Personalia Bestuur van de organisatie

Raad van Commissarissen

Ing. P.J. (Peter) Lammertink (1954), voorzitter Directeur Heembouw Holding

R. (Ruud) van Berkel (1942), voorzitter Nederlandse nationaliteit

Nederlandse nationaliteit

Benoemd tot lid van de Raad van Commissarissen

Benoemd tot lid van de Holdingdirectie in 1993.

van Heembouw Holding in 1998, na beëindiging van zijn

Werkzaam bij Heembouw Groep sinds 1984.

loopbaan als directeur Heembouw Holding (1973-1998).

Heeft het algemeen beleid, marketing, sales,

Belangrijkste nevenfuncties:

projectmanagement, projectontwikkeling en

Directeur Heembouw Beheer B.V. | Directeur Habejo Holding B.V.

Habeon Architecten als specifieke aandachtspunten.

en dochterondernemingen | Directeur Hestaro B.V.

Belangrijkste nevenfunctie: Bestuurder Stichting Administratiekantoor Mahegro

Drs. J.G. (Jaap) Blokhuis (1958) Nederlandse nationaliteit

R.P.M. (Roland) van Oostrom RC (1972) Financieel directeur Heembouw Holding

CEO/Chairman bij Multi Corporation. Benoemd tot lid van de Raad van Commissarisen van Heembouw Holding in 2013.

Nederlandse nationaliteit Benoemd tot lid van de Holdingdirectie in 2013. Werkzaam bij Heembouw Groep sinds 2009.

Drs. H.W. (Henk) Breukink (1950)

Heeft finance & control, personeel & organisatie,

Nederlandse nationaliteit

legal, Lean en ICT als specifieke aandachtspunten.

Benoemd tot lid van de Raad van Commissarissen van Heembouw Holding in 2008.

Belangrijkste nevenfunctie: Bestuurder Stichting Administratiekantoor Mahegro

Belangrijkste nevenfuncties: Lid Raad van Commissarissen ING Group Voorzitter Raad van Commissarissen Nieuwe Steen Investments

Staand v.l.n.r.: Gerrit Witzel, Ruud van Berkel, Henk Breukink Zittend: Marlon Huysmans (links) en Jaap Blokhuis

Lid Raad van Commissarissen Brink Groep B.V. Voorzitter raad van Toezicht Hogeschool Inholland | Executive Coach

Ir. G.A. (Gerrit) Witzel (1951) Roland van Oostrom (links) en Peter Lammertink

Nederlandse nationaliteit Benoemd tot lid van de Raad van Commissarissen van Heembouw Holding in 2015. Belangrijkste nevenfuncties: Voorzitter Raad van Toezicht St. Anna Zorggroep Geldrop Voorzitter Raad van Commissarissen G. Wijma & Zn NV Kampen Voormalig voorzitter Raad van Bestuur Heijmans NV

Ir. M.A.P. (Marlon) Huysmans (1976) Nederlandse nationaliteit Bestuurder SoBuildings BV, Management Consultant MH Projects. Benoemd tot lid van de Raad van Commissarissen van Heembouw Holding in 2015. Belangrijkste nevenfuncties: Lid Raad van Commissarissen WonenBreburg Lid Raad van Commissarissen Woonwenz Lid Raad van Advies Deerns Nederland

24



25

Bericht van de Raad van Commissarissen over 2014 Preadvies aan de Algemene vergadering van Aandeelhouders. (AvA)

Hierbij bieden wij u het jaarverslag 2014 van Heembouw Holding B.V. aan. De jaarrekening is opgesteld door de Directie, gecontroleerd door Ernst & Young Accountants LLP en door hen voorzien van een goedkeurende accountantsverklaring. De Raad van Commissarissen (RvC) adviseert de aandeelhouders de jaarrekening vast te stellen conform de huidige opstelling en adviseert tevens het dividendvoorstel over te nemen. Tot slot adviseren wij de AvA om decharge te verlenen aan de Directie voor het gevoerde beleid en aan de RvC voor het gehouden toezicht gedurende het boekjaar 2014.

Verslag over 2014

De RvC, die geen subcommissies kent, bestond voor het jaar 2014

In 2014 is het herstel van de bouw ingezet met een

uit de heren Ruud van Berkel (voorzitter), Henk Breukink, Jaap Blokhuis

bescheiden productiegroei van 1%. De utiliteitsbouw en

en Erik-Jan Bulstra (tot 6 februari 2014). De samenstelling van de

gww-sectoren lieten weer groei zien, de nieuwbouwproductie

RvC is daarna op enkele plaatsen gewijzigd. Met ingang van

van woningen liet echter ook in 2014 nog een daling zien.

1 januari 2015 is de RvC uitgebreid met de komst van mevrouw

We zien dat Heembouw, met haar keuze voor een nieuwe

Marlon Huysmans en de heer Gerrit Witzel. De heer Henk Breukink

organisatiestructuur, volledig ingericht op de verschillende

zal met ingang van 18 maart 2015 afscheid nemen als commissaris

klantgroepen, de juiste koers heeft gekozen. De organisatie

bij Heembouw. Henk Breukink was 7 jaar actief als commissaris

en haar medewerkers zijn volledig gefocust op het volledig en

bij Heembouw. De RvC is hem zeer erkentelijk voor zijn inzet en

naar tevredenheid invullen van de klantvraag. Dat Heembouw

betrokkenheid bij Heembouw. De RvC vergaderde in 2014 in totaal

daarbij als eerste in de bouwbranche haar klanttevredenheid

zes keer formeel, waarvan eenmaal in de (gedeeltelijke) aanwezigheid

en NPS (net promoter score) transparant deelt met de markt,

van EY, de externe accountant. Daarnaast was er meerdere keren

onderstreept deze klantbewuste instelling.

informeel overleg. De heer Jaap Blokhuis was namens de RvC aanwezig bij de presentatie van de jaarcijfers aan de OR.

We hebben veel waardering voor het feit dat dit jaar met zwarte cijfers is afgerond. De vooruitzichten voor de bouw zijn voor dit

Op 4 november 2014 heeft de RvC het terugtreden van de heer

en komend jaar wat gunstiger. Heembouw heeft laten zien ook

Erwin van Berkel als directeur van Heembouw Holding bekend gemaakt.

in moeilijke omstandigheden goed te kunnen presteren, continu

Er is steeds meer gebleken dat er een onoverbrugbaar verschil van

gericht op het optimaal invullen van de klantwens. Als RvC zien

inzicht was ontstaan. Om deze reden heeft de heer Van Berkel besloten

wij de toekomst daarom met vertrouwen tegemoet.

zijn carrière buiten Heembouw voort te zetten. De algemene leiding van Heembouw blijft in handen van de heer Peter Lammertink, die samen

Naast de reguliere onderwerpen die op de agenda van een

met Roland van Oostrom het bestuur van de organisatie vormt.

RvC horen te staan, zoals de kwartaalcijfers, financieel jaarverslag, accountantsverslag, management letter en budget,

We danken de leiding en de medewerkers voor hun professionaliteit

kwamen de volgende specifieke punten op de agenda:

en inzet. Het was geen gemakkelijk jaar, maar de passie voor de klant

Verdere invulling van de nieuwe organisatiestructuur,

èn Heembouw hebben tot een positief resultaat geleid.

met focus op klantgroepen en rol van Heembouw Ontwikkeling en Habeon Architecten daarbinnen, de resultaten van het

Roelofarendsveen, 12 maart 2015

medewerkersonderzoek, de commerciële aanpak van Heembouw, beloningsbeleid, pensioenen en, met enige

Ruud van Berkel, voorzitter

regelmaat, de grotere projecten zoals bijvoorbeeld

Jaap Blokhuis

De Oevers en Wonen boven de Hoven.

Henk Breukink Marlon Huysmans Gerrit Witzel

26



27

Kantoren

Kantoren

Wytze Boonsma en Theo Dikkes, Dunea Duin & Water

Goed om anderen te laten zien hoe hier een bestaand pand is gerevitaliseerd,

” 28



29

Kantoren

Duurzame renovatie

Bestaande bouw optimaal getransformeerd Heembouw heeft het hoofdkantoor van Dunea in Zoetermeer gerenoveerd, een project dat in meerdere opzichten duurzaam is. Niet in de laatste plaats omdat hier van twee verouderde panden een inspirerende nieuwe werkomgeving is gemaakt.

Verdere “wapenfeiten” renovatie Dunea Transformatie van energielabel G naar A

40 à 50% daling van het energieverbruik Door centralisatie en invoering Het Nieuwe Werken

reductie van 316 werkplekken en 2.140 m2 Flexfactor van 0,75 per 1 FTE 50% minder koffie automaten 50% minder printers 1,2 kilometer kastruimte opgeschoond 3e prijs in de strijd om “Award duurzame

architectuur 2014”

30

Rapportcijfer voor Heembouw in klanttevredenheidsonderzoek

Opdrachtgever: Syntrus Achmea Real Estate & Finance Gebouweigenaar: Pensioenfonds Vervoer Gebruiker en huurder: Dunea Duin & Water Herontwikkelaar: Local Architecten: Nina Graziosi (exterieur) en OIII (interieur) Geïntegreerd maatschappelijk en financieel jaarverslag Heembouw 2014

31

Kantoren Programmanager huisvesting Wytze Boonsma en manager services Theo Dikkes van Dunea

Deze revitalisatie is een voorbeeld voor andere organisaties Sinds januari 2014 is Zoetermeer een mooi kantoorpand rijker; het hoofdkantoor van Dunea Duin & Water onderging een ingrijpende verduurzaming en renovatie. Heembouw was verantwoordelijk voor de complexe transformatie van twee bestaande, aan elkaar grenzende kantoorpanden tot één modern, hedendaags en duurzaam pand. Dunea wilde haar medewerkers, die eerder verspreid over drie locaties werkten, samenbrengen en overgaan op Het Nieuwe Werken. Uit de verschillende opties die er waren, kwam het plan om het bestaande kantoor van Dunea samen te voegen met het ernaast gelegen leegstaande pand, als het beste naar voren. Programmamanager huisvesting Wytze Boonsma en afdelingsmanager services Theo Dikkes waren namens Dunea intensief bij dit project betrokken.

Positieve reacties medewerkers

Theo Dikkes is nu verantwoordelijk voor

de beleving. Dat is prima in orde hier,

het beheer van het pand, en was vooral in de voorbereiding tot de renovatie namens Dunea actief. ‘Onze organisatie zat verspreid over drie locaties, huurcontracten liepen af, en we hebben onszelf de vraag gesteld: wat gaan we doen? Dit was een mooie aanleiding om de zaken goed aan te pakken. We hebben een PvE opgesteld en in 2009 zijn we gestart met onze zoektocht naar potentieel geschikte panden in ons verzorgingsgebied. De mogelijkheid om hier ons bestaande kantoor te upgraden en te renoveren sprak ons erg aan.’ Wytze Boonsma (links), programmamanager huisvesting en Theo Dikkes, manager services

Geen dogma’s

Wytze Boonsma: ‘In ons visiedocument “Koers 2015” hebben we onder andere vastgelegd dat we willen werken aan doelmatigheid en meer samen werken. Een meer efficiënte kantoorhuisvesting

‘Klimaat en akoestiek, bepalend voor de beleving, zijn hier prima in orde’ 32


is hieruit voortgekomen. Verspreid over drie locaties is natuurlijk niet doelmatig en daarbij hadden we de wens over te gaan op Het Nieuwe Werken. Dat hebben

Tijdens de renovatie moesten de medewerkers die al in een deel van het huidige pand werkten, tijdelijk verhuizen. Theo: ‘Dat was een mooi natuurlijk moment om alvast op te ruimen, spullen te schonen en te wennen aan de nieuwe situatie zoals we die nu hier hebben, zonder vaste werkplek en met een meter kastruimte.’ Het Nieuwe Werken is zonder problemen geïmplementeerd. Wytze: ‘Het is belangrijk om de medewerkers erbij te betrekken. Ga uit van hoofdlijnen en een aantal spelregels (clean desk, bureau’s die langer dan 1,5 uur niet gebruikt worden, leeg achter laten, zoek een andere plek als je met veel collega’s in gesprek bent), maar laat het aan de medewerkers zelf over hier structuur aan

Een belangrijke eis bij de renovatie

was de verduurzaming van het pand. Wytze: ‘Ons pand hier was behoorlijk lek; we zijn van een G naar een A-label gegaan. Dit komt onder andere door een heel goede isolatie; verder hebben we veel LED-verlichting, bewegingssensoren voor het licht, betere armaturen. We hebben veel aandacht besteed aan het klimaat en de akoestiek, twee aspecten die erg bepalend zijn voor merken we aan de resultaten van de tevredenheidsmeting.’ De renovatie heeft uiteindelijk opgeleverd wat Dunea voor ogen had. Wietze: ‘We zijn zo een goede werkgever en een mooi voorbeeld voor andere bedrijven. We krijgen veel collega waterbedrijven op bezoek, de ondernemersvereniging is komen kijken. Het is voor een organisatie als Dunea, waarvoor duurzaamheid erg belangrijk is en die draait op geld van anderen, heel goed om te laten zien hoe we hier een bestaand pand hebben gerevitaliseerd. We hebben geen pand toegevoegd aan de leegstand, maar in

te geven. Geen dogma’s.’

plaats daarvan dit hele plein een boost

De tevredenheidsmeting onder de

een visitekaartje. Door het casco en

medewerkers geeft vooral positieve reacties. Theo: ‘We zijn uitgegaan van een bezettingsgraad van 75%, dat komt dik uit. Mensen roemen de laagdrempeligheid;

we hier gerealiseerd.’

werken in een open ruimte maakt het

‘Visitekaartje voor Heembouw’

Het ontmoeten en verbinden gaat als

makkelijker elkaar aan te spreken. vanzelf. Ook ICT, een belangrijk hulpmiddel bij deze manier van werken, maakt stappen. Daar worden mensen blij van.’

gegeven. Ook voor Heembouw is dit de inbouw tegelijkertijd door een partij (Heembouw) uit te laten voeren, is het hier zo goed gegaan. Daar heeft ook de Lean-werkwijze een belangrijke rol in gespeeld. Al na een paar maanden wist Heembouw het weekend van oplevering vast te stellen; die datum (7 maanden later) is nooit gaan schuiven. Zo konden we de verhuizing optimaal plannen en afstemmen met alle andere partijen.’


33

Kantoren Eric Wezenberg, Zenber interieur | architectuur

Weten wat er gebeurt in een kantoor, wie er werken en wat de cultuur is ‘Een kantoor moet een plek zijn waar mensen hun werk goed kunnen doen. Het moet een gevoel van “thuis” geven.’ Voor Eric Wezenberg, eigenaar van Zenber interieur | architectuur, staat de eindgebruiker centraal in zijn interieurontwerpen. ‘Ik ben blij dat het besef dat het om de eindgebruiker gaat nu eindelijk breed gedragen wordt. In de hoogtij-dagen voor de crisis werden kantoren ontwikkeld zonder dat de eindgebruiker bekend was, en dus ook zonder te weten hoe het ging functioneren. Ik ben blij dat dat nu veranderd is.’

De ambities van een organisatie komen terug in ontwerp

Het hedendaagse kantoor weerspiegelt de identiteit van de organisatie. Eric: ‘Vroeger had je het cellenkantoor, een kamer met een bureau, fotolijstje erop en klaar. Nu gaat het erom een kantoor te creëren dat aansluit op de werkprocessen van nu. Organisaties

Eric Wezenberg is verantwoordelijk voor

zijn zich meer bewust hoe belangrijk een

het interieurontwerp voor het kantoor

prettige werkomgeving is. En wat mij betreft

van Dunea. ‘Dat was een project met een

gaat het verder. Ik geloof dat de omgeving

hele lange aanloopperiode. Eerst was er

sturend kan zijn in het gedrag.’ Bij Dunea

sprake van nieuwbouw, en werd ik door

komt het concept van duin en water

de aannemer die dat zou gaan uitvoeren

nadrukkelijk terug. ‘Dat was de kapstok,

gevraagd mijn visie te geven op

iedereen herkent dit. “Duin” staat voor

Het Nieuwe Werken voor Dunea.

geborgenheid, rust; “water” voor verbinden,

Toen het bestaande bouw werd, ben

dynamiek, ontmoeten. Dat komt terug in het

ik opnieuw uitgenodigd. Om een goed

kleurgebruik, de graphics die gebruikt zijn.’

concept neer te leggen, is het belangrijk in gesprek te gaan met de toekomstige gebruikers. Ik heb veel mensen gesproken binnen Dunea, gevraagd “hoe ziet je werkproces eruit, wat is belangrijk, wat wil je ons meegeven, waar maak je je zorgen over?”. Dat kost veel tijd maar het zorgt er wel voor dat er een ontwerp is gekomen dat goed aansluit bij de behoeften van de gebruikers. Ik ga tijdens zo’n proces ook het liefst een dagje ter plekke werken, tussen de mensen in. Dan krijg je goed mee wat de cultuur is, hoe de bewegingen zijn in een kantoor. Onmisbare input voor het ontwerp.’

Dat bij Dunea Het Nieuwe Werken vertrek punt was, maakt de aanpak van Eric niet wezenlijk anders. ‘Het gaat erom een ontwerp te maken dat bij de organisatie past. Het is geen kwestie van “one size fits all”, je moet doorvragen en helder krijgen waar het om gaat. Ik zit graag bij een directie of Raad van Commissarissen aan tafel om te horen wat de ambities zijn voor de organisatie. Het is belangrijk te weten wat er in het interieur gaat gebeuren. Zet een organisatie bijvoorbeeld in op samenwerken of meer efficiency, dan is dat inspiratie voor het ontwerp. Daarnaast moet

‘Om een goed concept neer te leggen, is het belangrijk in gesprek te gaan met de toekomstige gebruikers’

je ook vakinhoudelijk je vak verstaan; weten wat verlichting doet, hoe de akoestiek

‘Een kantoor moet een gevoel van “thuis” geven’ 34


het beste ondersteunend kan zijn aan de werkomgeving. Het gaat erom een sterk concept te ontwikkelen dat iedereen in de organisatie begrijpt. Een prettige werkomgeving, die mensen stimuleert en waar het comfortabel is.’

Eric Wezenberg, Zenber interieur | architectuur


35

Our People

Menselijk kapitaal Ons menselijk kapitaal is één van onze belangrijkste succesfactoren. Het is belangrijk zorgvuldig met ons menselijk kapitaal om te gaan. Met onze medewerkers behalen we onze resultaten en successen. In 2014 hebben we op verschillende manieren extra tijd en aandacht gegeven aan onze medewerkers, gericht op hun welzijn, ontwikkeling en werkplezier bij onze mooie organisatie.

Succesvol samenwerken

model: Succesvol samenwerken

Op basis van de theorie van Fry en Bouwen hebben wij

Helder doel

het model “succesvol samenwerken’’ geïntroduceerd. Dit model is in klantgroepen, in teams en bij het opstarten van projectteams interactief besproken. Door toepassing

Opleidingsdagen 6

van het model werd er door medewerkers gericht aandacht

5

werkafspraken. Dit leidde tot levendige gesprekken, waardoor

2,7 2,2

1,5

2,0

1,3

2010

1,3

2011

2,1 1,2

1,5 1,3

2012

2,0 2,3

Bouw 1,5

0,7

2013

2014

UTA-U

Opleidingskalender Introductie- en Cultuurworkshop Heembouw / Lean

Cultuurtraining Lean “Game” Introductie- Leanworkshop Wekelijkse werkbespreking

Inkoop Juridisch Vaardigheden

Inkoop en Onderhandelen UAV contracten WKA (Wet Keten Aansprakelijkheid) Coaching voor Coaches “basis” Time Management IBIS TRAD “gevorderen”

Automatisering

Navision “uitvoerders” Navision projecten “gevorderen” Navision “managers”

Communicatie

LinkedIn workshop Twitter workshop Bouwbesluit “basis” Fysieke belasting Steigerbouw

Bouwgerelateerd

Veilig werken met de heftruck Veilig werken met de hoogwerker Veilig werken met de verreiker

Doelstelling Bouw Doelstelling UTA/UTA-U

Veiligheid

Opleidingen

Ontwikkeling van medewerkers, zowel op het gebied van kennis als van vaardigheden, blijft in alle tijden van belang.

elkaars kwaliteiten en valkuilen zijn per organisatieonderdeel groepslifo’s gehouden. Lifo is een gedragsstijlenonderzoek en

Wanneer 1 tot en met 3 zijn ingevuld, komt 4 vaak vanzelf.

kwetsbare opstelling van onze medewerkers en het ludieke interactieve gedeelte, waarin het gedrag vaak in de praktijk zichtbaar werd, één voor één mooie en zinvolle bijeenkomsten.

Door de economie stond het aantal opleidingen onder druk, maar waar noodzakelijk (zoals BHV en VCA-trainingen) én waar mogelijk organiseerden wij opleidingen. Dit resulteerde in 2014 in een mooie stijging aan opleidingsdagen. Dit is toe te schrijven aan een toename van interne workshops, waaronder Solibri en Social Media, en de introductie van Stofvrij Werken onder het bouwplaatspersoneel, waarvoor een aantal kennisbijeenkomsten is georganiseerd.

Kop koffie gesprekken

De jaarlijkse functioneringsronde werd vervangen door de zogenoemde “kop koffiegesprekken”. Dit omvatte twee tot drie gesprekken in de eerste 9 maanden van het jaar, om met name aandacht te geven aan de medewerker, te weten wat er bij de medewerker leeft en wat de verwachtingen zijn. Deze herhaaldelijke persoonlijke aandacht werd zeer gewaardeerd en heeft voor een groot deel bijgedragen aan het door medewerkers hervinden van hun ‘plek’. Naam werknemer:

‘Onze medewerkers hebben klant en kwaliteit hoog in het vaandel staan’

Medewerkersonderzoek

Begin 2014 vond ons medewerkersonderzoek weer plaats. Een goed moment om te toetsen hoe onze medewerkers Heembouw beoordelen. Ondanks de lastige jaren in de bouw behaalden wij een goed cijfer voor de algemene tevredenheid, namelijk een 7,7. Dit leverde ons een mooie 22e plaats op in het overzicht van de Beste Werkgevers 2014. Het is mooi om te constateren dat wij zeer betrokken medewerkers hebben, die de klant en kwaliteit hoog in het vaandel hebben staan en die trots zijn op onze organisatie en de samenwerking onderling prettig vinden. Als aandachtspunt voor de organisatie werden werkdruk en ontwikkelingsmogelijkheden

HR strategie

Vanaf 1 januari 2014 is de ingezette structuurwijziging

genoemd. Elk organisatieonderdeel heeft naar aanleiding van de uitslagen van het onderzoek, groepsbijeenkomsten georganiseerd. Hierin is men de dialoog aangegaan over de resultaten per onderdeel.

een feit en werken we vanuit een klantgroepstructuur waarbij de eindgebruiker leidend is. Deze structuurwijziging leidde voor een aantal medewerkers tot verschuivingen van werklocatie, met als gevolg dat teamsamenstellingen

Leermeester

veranderden. Ons doel was dat medewerkers zo

VCA

Hoe is de synergie?

Om elkaar beter te leren kennen en bewust te zijn van

gunstige en ongunstige omstandigheden. De groepslifo’s waren, door de

wijzigden en ook relaties leidinggevende-medewerker

EHBO

Goede onderlinge relaties

Groepslifo’s

geeft de voorkeur voor gedrag weer in vier gedragsstijlen, verdeeld in

Voorkomen van bouwfouten / tekening lezen BHV

Hoe pakken we het aan?

UTA

Gemiddelde opleidingsdagen per medewerker Heembouw Groep

Duidelijke werkwijze

de nieuw samengestelde teams.

3,1

2

0

Wie doet wat?

er ruimte ontstond voor goede onderlinge verhoudingen in

3

1

Bekende rolverdeling

gegeven aan de gezamenlijke doelstelling, rolverdeling en

4

Wat willen we bereiken?

spoedig mogelijk hun ‘plek’ weer zouden hervinden in de veranderde organisatie. Hiervoor hebben wij een aantal zaken ingezet.

Ons menselijk kapitaal in de toekomst

Om de aanhoudende en bewuste aandacht die wij voor onze medewerkers in 2014 hebben getoond voort te zetten, zijn eind 2014 twaalf HR thema’s vastgesteld en is hierin gezamenlijk prioritering aangebracht. Het eerste halfjaar van 2015 zullen wij deze twaalf thema’s gezamenlijk uitwerken en uiteindelijk vormgeven in een HR-marsroute, waarin beschreven wordt op welke wijze wij de komende drie jaar volop aandacht gaan besteden aan de verdere ontwikkeling van ons menselijk kapitaal. Daarnaast wordt 2015 een jaar met extra aandacht voor cultuur.

VOL VCA

36



37

Het Nieuwe Werken Hélène du Croix, Openbaar Ministerie Rotterdam en Gerry Hofkamp, eigenaar Veranderen met Ruimte

Een nieuwe, moderne werkomgeving leidt niet vanzelf tot Het Nieuwe Werken!

Cultuurverandering

Dat geldt zowel voor het werk als voor

maar als management moet je zo’n

Hélene: ‘De verbouwing en nieuwe werkwijze

het functioneren van de werkomgeving.

proces niet teveel willen “dicht-timmeren”.

passen in de toekomstvisie van het OM.

Deze gedragsveranderingen gaan

Dit type veranderingen vergt tijd om het

Dit is een natuurlijke stap op weg naar

meestal niet vanzelf; we zien in de praktijk

echt “eigen” te maken.’

een cultuurverandering, waarbij nog meer

nog regelmatig dat er “oud” gewerkt

gestuurd wordt op resultaten in plaats

wordt in een nieuwe werkomgeving.

van scherp gezegd “op aanwezigheid.”’

Soms kan dat en tijdje goed gaan, maar

Gerry: ‘Veranderingen in de werkomgeving

op lange termijn gaat dat altijd “schuren”.

maken organisatieveranderingen tastbaar.

Meestal uit zich dat in klachten over

De veranderingen die het Nieuwe Werken

geluidsoverlast, werkplekken etc.

met zich meebrengt, vragen om een ander

De overgang naar Het Nieuwe Werken

gedrag. Medewerkers krijgen meer ruimte

is een leerproces en vraagt een actieve

om hun werk te doen op een wijze die past

betrokkenheid van medewerkers

bij hun leven. Maar dat betekent tegelijkertijd

en management. Daar zijn wel wat

een grotere eigen verantwoordelijkheid.

spelregels en ondersteuning bij nodig,

‘Als professional word je hier blij van’ Van regels naar afspraken Bij het OM gingen de renovatie en

implementatie van Het Nieuwe Werken hand in hand. Nu iedereen in de nieuwe

Werken waar, wanneer en hoe je dat wilt, dat is in het kort Het Nieuwe Werken (HNW). Het moderne kantoor bestaat niet langer uit vaste standaard, uniforme kamertjes, maar biedt werknemers de mogelijkheid te kiezen uit meerdere soorten werkplekken, afgestemd op de aard van hun werkzaamheden.

situatie werkzaam is, houden Hélène en Gerry maatwerksessies per afdeling om te horen hoe dit bevalt en welke aandachtspunten er zijn. Gerry: ‘Deze sessies maken deel uit van het streven om het eigenaarschap te versterken.

Samen met interieurarchitectenbureau

We zaten verspreid over drie (huur)

Concern en het bureau Veranderen met

panden, concentratie van de

Ruimte, heeft Heembouw in 2014 de

medewerkers in dit gebouw scheelt in

herhuisvestingswerkzaamheden voor

de kosten. Daarnaast wil het OM een

het Openbaar Ministerie (OM) Rotterdam

open en transparante organisatie zijn.

uitgevoerd. Vanwege de vernieuwde

We werken voor de maatschappij, er is

indeling van de landelijke gerechtelijke

veel samenwerking met ketenpartners

organisatie zijn meerdere onderdelen

zoals politie, gemeenten, reclassering,

samengevoegd in een gebouw

raad voor de kinderbescherming.

in Rotterdam. Hier is een nieuwe

Daardoor is er veel contact en

hedendaagse kantooromgeving gecreëerd.

overleg met externe partijen.

Gekozen is voor een kantoorconcept met

Het Nieuwe Werken faciliteert deze

een flexfactor van 0,7, wat betekent dat er

samenwerking en maakt het mogelijk

voor elke 10 medewerkers 7 werkplekken

om overal toegang te hebben tot

beschikbaar zijn. Zo worden in alle OM-

informatiebronnen en daardoor

vestigingen in het land de principes van

plaatsen tijdonafhankelijk te werken.’

een aantal verbeteringen doorgevoerd,

gebracht. Een hele operatie voor het OM,

Het bedrijfsproces van het OM

faciliteren. In de aanloop naar de volledige

waar medewerkers met veel papieren

omvat veel papier. Deze papierstroom

dossiers en ordners werken. Beleidsofficier

is een belangrijk obstakel, en dus

van Justitie Hélène du Croix van het

aandachtspunt, in de transitie naar

arrondissementsparket Rotterdam was als

Het Nieuwe Werken. Digitalisering van

implementatiemanager voor Het Nieuwe

de fysieke strafdossiers en het gehele

Werken samen met Gerry Hofkamp,

werkproces is een tijdrovend proces, dat

adviseur voor Het Nieuwe Werken,

nog niet is afgerond. Hélène: ‘Rotterdam

zeer actief betrokken bij deze transitie.

is een pilot arrondissement voor het

Daarin passen geen regels van buitenaf, maar afspraken die ervoor zorgen dat medewerkers met elkaar in gesprek gaan wanneer er dingen mis gaan. Samenvattend kan je zeggen dat de kwaliteit en effectiviteit van een werkomgeving niet alleen wordt bepaald door fysieke aspecten; minstens even belangrijk is de wijze waarop de werkomgeving wordt gebruikt.’ Hélène: ‘De meeste medewerkers zijn positief over de nieuwe situatie, maar het is nog wel wennen. Er worden naar aanleiding van de maatwerksessies nog om de medewerkers zo goed mogelijk te

het nieuwe werken gefaseerd in praktijk

Nieuwe werkomgeving draagt bij aan organisatieverandering ‘Ons kantoor was hard toe aan

vernieuwing,’ vertelt Hélène du Croix. ‘Lange gangen, met aan weerszijden deuren met kamertjes erachter, de werkomgeving leek op een ziekenhuis.

digitale dossier. Gezien de aard van het werk van het OM, vereist dit een grote mate van zorgvuldigheid. Met name de grote onderzoekszaken, waar nu

digitalisering van de werkprocessen wordt er gewerkt aan aanvullende oplossingen voor het omgaan met en opslaan van fysieke dossiers. Als straks de digitalisering van de dossiers afgerond is, breekt er weer een nieuwe fase aan. Dit is een

‘Het nieuwe werken is een leerproces’

doorlopend proces, er is geen eindpunt.’ Hélène zelf is enthousiast over de veranderingen: ‘Het is leuk naar een andere werkomgeving te gaan. Je komt in contact met andere collega’s en de onderlinge communicatie versoepelt. Plaats- en

meters kast voor nodig zijn, zijn nog

tijdonafhankelijk werken geeft je de

niet digitaal. Dit gaat in de toekomst wél

verantwoordelijkheid je eigen werk zelf in te

gebeuren, maar vooralsnog werken we

vullen. Als professional word je daar blij van.’

in die zaken nog met fysieke dossiers.’ Hèlène du Croix (links) en Gerry Hofkamp

38



39

Our People

Menselijk kapitaal Personeelsbezetting en verloop

Stagiaires

Op dat moment was de man-vrouw verhouding als volgt: 174 personeelsleden waren man (81%) en 41 personeelsleden

Omdat wij kennisuitwisseling tussen stagiaires en werknemers, cq. tussen theorie en praktijk

vrouw (19%). De leden van het bestuur van de organisatie en de Raad van Commissarissen horen allen tot het mannelijk

belangrijk vinden en wij stages willen stimuleren, gaan wij hiervoor in 2015 een beleid opstellen.

Het aantal medewerkers van Heembouw Groep is gedaald van 223 in 2013 naar 215 op 31 december 2014.

In 2014 hadden wij vele stageverzoeken, waarvan wij er uiteindelijk 11 hebben toegekend.

geslacht. Deze functies staan evenwel, net als andere functies in de organisatie, open voor geschikte kandidaten van beide geslachten. Met ingang van 1 januari 2015 heeft de Raad van Commissarissen met de toetreding van mevrouw Marlon Huysmans ook een vrouwelijk lid. Onderstaande tabel geeft de personeelsbezetting en verlooppercentages weer van de verschillende organisatieonderdelen en de totaaltelling voor de Heembouw Groep.

Stagiaires per jaar 30

15

Heembouw Groep

Heembouw Holding

20

Habeon Architecten

Klantgroepen

Aantallen

Heembouw Ontwikkeling

25

10 5 0

25

23

21

21

11

2010

2011

2012

2013

2014

Bouwplaatsmedewerkers Bezetting per 01-01-2014

49

0

49

Bezetting per 31-12-2014

45

0

45

Jubilea

Net als voorgaande jaren liepen de jubilea uiteen van 12,5 jaar tot 40 jaar dienstverband.

UTA-uitvoerder Bezetting per 01-01-2014

31

0

31


30

0

30

Zoals gebruikelijk zijn de jubilea op feestelijke wijze gevierd en is elke jubilaris hierbij gehuldigd.

UTA-kantoormedewerkers / Habeon Architecten Bezetting per 01-01-2014

102

42

144


99

41

140

Totaal: Bezetting per 01-01-2014

182

42

224


174

41

215

5,9%

4,6%

5,6%

Personeelsverloop in fte %

Alle medewerkers van Heembouw vallen onder de CAO voor de Bouwnijverheid; de medewerkers van Habeon Architecten onder de architecten CAO.

Leerlingen

In 2014 hadden wij nog slechts één geschikte leerplaats. In 2015 zullen we, vanuit organisatiebehoefte

Werknemer

Functie

Jubileum

Klantgroep/organisatieonderdeel

Björn Bouwmeester

Online marketing & communicatie specialist

12,5 jaar

Staf

Jim van den Berg

Timmerman I

12,5 jaar

Bedrijfsruimten

Andre Straver

Metselaar I

25 jaar

Bedrijfsruimten

Rob van Kesteren

Timmerman I

12,5 jaar

Wonen

Alex de Jong

Voorman

25 jaar

Wonen

Ron de Jong

Voorman

25 jaar

Wonen

Petra Snelleman

PR & marketing manager

12,5 jaar

Staf

Jan van der Zwet

Voorman

12,5 jaar

Bedrijfsruimten

Ralph van der Kamp

Werkvoorbereider C

12,5 jaar

Wonen

Rob van den Haak

Assistent uitvoerder

40 jaar

Wonen

Quirien van Berkel

Uitvoerder

12,5 jaar

Wonen

Erwin Aleman

Planontwikkelaar

12,5 jaar

Kantoren

Richard Jansen

Werkvoorbereider C

12,5 jaar

Wonen

en maatschappelijk oogpunt, bekijken wat met betrekking tot het aantal leerplaatsen wenselijk is. Leerlingen per jaar 20

Pensioen

15

In 2014 gingen twee medewerkers met pensioen, met respectievelijk 33 en 47 jaren dienstverband. Wij bedanken hen voor hun jarenlange inzet en wensen hen een goede en welverdiende pensioentijd.

10 5 0

40

16

2010

11

2011

4

2012

2

2013

1 2014


Werknemer

Pensioendatum

Functie

Klantgroep

Cees de Groot

31-08-14

Timmerman I

Wonen

Annemiek Wicherts

31-07-14

Administrateur

Bedrijfsruimten


41

Our People

Menselijk kapitaal Verzuim

5,0%

het totaalpercentage voor de Heembouw Groep.

4,0%

Het verzuimpercentage van Heembouw Groep is in 2014 uitgekomen op 3,1%. Het ziekteverzuimpercentage blijft

3,0%

Hieronder en hiernaast zijn de verzuimgegevens weergegeven van de verschillende organisatieonderdelen en

hiermee ruim onder het landelijk branchegemiddelde. Ten opzichte van 2013 is er een kleine stijging van 0,1%. Dit is een gevolg van een stijging van de gemiddelde verzuimduur. De verzuimfrequentie is gedaald. Het verzuimcijfer houden we beheersbaar door intensieve aandacht voor medewerkers en verzuim en waar

2012

2013

2014

4,1

1,0% 0,0%

Middel 6 tot 31 dagen

3,9

3,7

3,1

3,0

2,7

2,0%

2,4

2,1

0,8 0,7

2010

0,9 0,7

2011

2,3

1,9

0,8 0,8 0,7

0 tot 6 dagen

0,7

2012

0,4

0,5

2013

Lang 31 dagen of langer Totaal verzuim

0,3

2014

Ongevallen Heembouw Groep

Heembouw Holding

Het aantal (bijna) ongevallen in 2014 is uitgekomen op 27. Dit geeft een lichte stijging, die met name veroorzaakt is door toename Habeon Architecten

Heembouw Ontwikkeling

Klantgroepen

mogelijk preventieve interventies in overleg met de betreffende medewerkers.

Kort

Bouw

6,4%

6,4%

UTA/Habeon Architecten

2,7%

2,6%

2,7%

Totaal 2012

3,9%

2,6%

3,7%

Bouw

5,5%

5,5%


2,3%

1,8%

2,2%

Totaal 2013

3,3%

1,8%

3,0%

Bouw

7,9%


1,5%

2,6%

7,9% 1,7%

Totaal 2014

3,3%

2,6%

3,1%

van het aantal bijna ongevallen. Met medewerkers die betrokken waren bij een ongeval met verzuim, zijn wij extra in gesprek gegaan om de achterliggende oorzaak van dit verzuim te achterhalen. Hierdoor vergroten we het bewustzijn en nemen we voor de toekomst preventieve maatregelen.

30

Ongevallen Heembouw Groep 27

25

23

23 19

20

16

15 10

8

0

5

4

5

5 Aantal ongevallen

1 2010

2011

2012

2013

2014

Aantal verzuimgevallen t.g.v. ongeval

Werving en selectie

In 2014 zijn acht medewerkers in dienst getreden, waarvan vier in commerciële functies bij de verschillende klantgroepen. Verzuimhistorie Heembouw Groep 5,0% 4,0%

4,1

3,9

3,0%

1

3,0

Heembouw Kantoren 3 2

1,0%

42

Heembouw Bedrijfsruimten

3,1

2,0%

0,0%

Indiensttreders

2

3,7

2010

2011

2012


2013

Heembouw Wonen Habeon Architecten

2014


43

Wonen

Wonen

Jan Heeremans, Hoorne Vastgoed en Peter Lammertink, Heembouw

De woonconsument bepaalt, wil mee beslissen

” 44



45

Wonen

De Oevers van Roelofarendsveen:

Schoolvoorbeeld van vraaggestuurd ontwikkelen In het centrum van Roelofarendsveen wordt druk gewerkt aan de realisatie van een fraai nieuw woonen winkelgebied: De Oevers van Roelofarendsveen. Prachtig gelegen nabij de Hollandse meren, omringd door water, worden hier in fasen in totaal 292 woningen ontwikkeld en wordt het bestaande winkelgebied uitgebreid. In de ontwikkeling van de plannen nadrukkelijk rekening is gehouden met de wensen en behoeften van de toekomstige bewoners. Zo is er een plan ontstaan, dat volop keuze mogelijkheden biedt aan de toekomstige bewoners. Dit zorgt ervoor dat elke woning zijn eigen identiteit heeft en een uitstraling die past bij zijn bewoners. Een succesvol voorbeeld van vraaggestuurd ontwikkelen, getuige de vlotte verkoop van de eerste fasen.

Opdrachtgever: Centrumplan Roelofarendsveen VOF Plaats: Roelofarendsveen Stedenbouwkundig ontwerp en architectuur: KK Architecten en Mulleners + Mulleners 46


47

Wonen Jan Heeremans, algemeen directeur Hoorne Vastgoed en Peter Lammertink, algemeen directeur Heembouw Holding

De tijd dat de projectontwikkelaar bepaalde wat er gebeurt, ligt definitief achter ons Het nieuwe woonen winkelgebied De Oevers van Roelofarendsveen is een gezamenlijk project van Heembouw en Hoorne Vastgoed. Een ontwikkeling die tegen het heersende sentiment in succesvol verloopt. Hoe deze samenwerking tussen twee complementaire organisaties tot stand is gekomen vertellen Jan Heeremans, algemeen directeur Hoorne Vastgoed en Peter Lammertink, algemeen directeur Heembouw Holding.

‘Het gaat naar verwachting,’ zegt

Hoorne Vastgoed is oorspronkelijk

Wij zijn doorgegaan, maar deze

KK Architecten en Mulleners + Mulleners

ontwikkeling was voor ons veel te

voor het stedenbouwkundige plan en de

groot. We hebben toen twee dingen

architectuur, en de marktconsultatie die

gedaan: we hebben de focus gericht op

we gedaan hebben.’ Voor Jan Heeremans

specifieke gebieden in dit omvangrijke

en Peter Lammertink is het duidelijk:

plan, waarvan het centrumgebied een

de consument bepaalt. ‘De tijd dat de

belangrijke was; en verder hebben we

ontwikkelaar bepaalde wat er gebeurt,

een partner gezocht om samen het

ligt definitief achter ons. De consument

centrumplan te ontwikkelen. Toen Hoorne

wil mee beslissen en laat ook nadrukkelijk

ons belde, zijn we samen verder gegaan.

van zich horen. De traditionele advertentie

Door deze focus en samenwerking

in de dagbladen raakt uit de tijd,

kunnen we meer aan dan we alleen

de invloed van social media is enorm.

zouden kunnen. Het is goed te weten

Kopers laten zich direct horen; daar

wat je kan, maar minstens zo belangrijk

moet je snel en adequaat op reageren.’

de vastgoedtak van zusterorganisatie Vomar Voordeelmarkt. Sinds 2009 is Hoorne Vastgoed een zelfstandig bedrijf. De primaire doelstelling bij de projecten van Hoorne Vastgoed is het huisvesten van de supermarktketen Vomar Voordeelmarkt en de tuincentra van Ranzijn tuin & dier. Jan Heeremans: ‘Sinds de vierde Nota Ruimtelijke ordening richt Hoorne Vastgoed het vizier op uitleglocaties; wij wilden graag in deze regio een Vomar Voordeelmarkt realiseren. We hebben daarvoor een overeenkomst gesloten met een van de grondeigenaren in dit gebied, en zijn daarna met Heembouw in gesprek gekomen. Vervolgens hebben we de ontwikkeling van dit centrumgebied samen opgepakt.’

Onze belangen versterken elkaar

‘Toen de contouren van de ontwikkeling van Braassemerland duidelijk werden, is Heembouw gestart een strategie te ontwikkelen voor het verwerven van posities,’ vertelt Peter Lammertink. ‘In eerste instantie samen met een andere ontwikkelaar, maar door de crisis moest die pas op de plaats maken.

48

is het te weten wat je niet kan.’ Jan Heeremans: ‘We versterken elkaar. Hoorne Vastgoed faciliteert als belegger ons zusterbedrijf Vomar Voordeelmarkt en Heembouw ontwikkelt èn bouwt. Onze belangen versterken elkaar.’ Peter Lammertink: ‘Wat ook belangrijk is: de culturen van onze bedrijven matchen goed; Heembouw en Hoorne Vastgoed zijn beide een familiebedrijf, financieel solide. Een goede basis voor een evenwichtige samenwerking.’ De ontwikkeling van De Oevers verloopt, zeker gezien de marktomstandigheden, succesvol.


Peter Lammertink. ‘We zijn in een lastige periode gestart, maar het is natuurlijk een prachtige locatie. Ik denk dat het succes ook te danken is aan een aantal goede keuzes die we gemaakt hebben. Zoals de keuze voor

Peter Lammertink

Jan Heeremans

Sentiment is goed

‘Het sentiment bij De Oevers is goed. In het voorjaar van 2013 is de verkoop gestart, en direct na de zomer van 2013 ging het erg hard; in twee maanden tijd hadden we 12 tekenafspraken. Inmiddels zijn de 44 woningen van fase 1 opgeleverd, wordt fase 2 gerealiseerd en is de verkoop van fase 3 gestart. In 2017 start de realisatie van de Vomar, die zal in 2018 opgeleverd worden. Dan is het gehele project De Oevers zo goed als afgerond. We liggen prima op schema,’ aldus Peter Lammertink tot besluit.


49

Wonen Sr. projectontwikkelaar Pedro van Luling, wooncoördinator Daniëlle de Haan en bouwplaatsmanager René Lem

De Oevers is uniek in Nederland, een project om trots op te zijn De Oevers is een bijzonder woonen winkelgebied in het centrum van Roelofarendsveen, dat door Heembouw samen met Hoorne Vastgoed wordt ontwikkeld. Een mooi project, dat ondanks de crisis met succes tot ontwikkeling is gebracht. Begin maart 2015 zijn de eerste 44 woningen van project De Oevers opgeleverd.

‘Tijdens de kermisweek, een echte

Pedro van Luling, senior

We kwamen in contact met Hoorne

bloemen uit aan het publiek met een

projectontwikkelaar bij Heembouw:

Vastgoed en dat bleek goed te klikken.

uitnodiging voor een bijeenkomst waar

‘We hadden samen met de gemeente

We zijn samen het traject in gegaan.’

de plannen gepresenteerd zouden

aan de bloemencorso, en deelden

kwamen ruim 350 mensen langs.

Nadat het contract met de gemeente in 2011 definitief werd, is het snel

92 woningen en een uitbreiding van

gegaan. In 2012 werd het Berlijnse

het winkelgebied hebben gerealiseerd.

architectenbureau KK Architecten

Kort daarna sloten we met de

als stedenbouwkundige geselecteerd,

invloed op konden uitoefenen.

gemeente een intentieovereenkomst

en vrij snel daarna het Amsterdamse

‘We hadden collages van verschillende

om ons gezamenlijk in te spannen voor

bureau Mulleners + Mulleners als

bouwstijlen opgehangen en voorbeelden

uitbreiding van het winkelgebied in het

architect voor het ontwerp van

van inrichting van de openbare ruimte.

centrum van Roelofarendsveen. Met het

de woningen. Het stedenbouwkundig

Met “like”-stickers kon iedereen

ontstaan van het plan “Braassemerland”,

plan is zo vormgegeven dat het volledig

aangeven wat ze wel en wat ze niet leuk

voor de transitie van oude glastuinbouw

aansluit bij het dorpse karakter van

vonden. Daar hebben we in de verdere

naar woningen, kwamen deze plannen

Roelofarendsveen en bij het overal

planvorming rekening mee gehouden.’

samen in wat eerst het Centrumplan

aanwezige water. De bestaande

heette, inmiddels De Oevers.’

dorpskern wordt op een hele natuurlijke

Heembouw ging in eerste instantie een samenwerking met een andere verwerven en ontwikkelen van gronden; door de gevolgen van de crisis stapte deze partij hier vlak voor ondertekening

Dat was ontzettend leuk, en de mensen waren echt positief verrast over de plannen.’ Plannen waar ze ook zelf

manier uitgebreid: een mooi plan. Toen rond de zomer van 2012 het definitieve uitwerkingsplan klaar was, ging ook de marketingcampagne van start.

Bloemencorso aftrap voor marketingcampagne Wooncoördinator Daniëlle de Haan

van de overeenkomst met de

van Heembouw, die de marketing en

gemeente uit. Heembouw is alleen

verkoop-activiteiten van de Oevers

verder gegaan en heeft in november

coördineert, vertelt over de enthousiaste

2010 de overeenkomst met de gemeente

ontvangst van de plannen.

gesloten, met de optie eventueel een andere samenwerkingspartner te zoeken.


met een prachtige rijdende sloep mee

Roelofarendsveen waarbij we in fasen

projectontwikkelaar aan voor het

50

onder de aandacht gebracht. We deden

een ontwikkeling in centrum van

Goede klik met Hoorne Vastgoed

‘Kopers hebben zelf invloed op de plannen’

hebben we De Oevers voor het eerst

worden. Op de presentatie-avond

het project Waterryck gedaan:

v.l.n.r. Pedro van Luling, René Lem en Danielle de Haan

feestweek hier in Roelofarendsveen,

Pedro van Luling in de Oevers-sloep tijdens bloemenscorso


51

Wonen

‘De bouw gaat door gebruik van prefab supersnel’

‘In De Oevers heeft elke woning zijn eigen identiteit’

Bouwplaatsmanager René Lem

Geen enkele woning hetzelfde

René Lem: ‘De Oevers is één project dat

bladen konden aangeven hoe hun

grote variatie. Voor bouwplaatsmanager

Het is belangrijk goed mee te denken

droomhuis eruit zou komen te zien.

René Lem wel een uitdaging.

Daniëlle: ‘Tijdens deze avonden hebben

‘We zijn gestart met 5 verschillende

we uitvoerig met de mensen gesproken.

woningtypes, inmiddels hebben we

Zo kregen we een goed gevoel hoe de

er 6 en door alle keuzemogelijkheden

plannen ontvangen werden en konden

die er zijn, is eigenlijk geen enkele woning

we ook nog zaken aanpassen als dat

hetzelfde. Het casco is gebaseerd op

nodig was. Er ligt nu een plan waar

onze OptimaalWoning, maar in de verdere

mensen heel veel zelf kunnen kiezen:

uitvoering is alles anders.’ Om dit allemaal

welk woningtype, welk geveltype, wel

in goede banen te leiden, is er per woning

of geen uitbreiding met een dakkapel

een kopersmap. In de woning staan alle

of topgevel, kleur metselwerk, wel of

gekozen kopersopties op de zogenaamde

geen uitbouw en/of een andere indeling

meterkastlijst. ‘Verder is alles natuurlijk

van de woning: De Oevers biedt de

op tekening verwerkt. Tijdens de inmeet-

bewoners heel veel keuze. Dat maakt

en kijkdagen kunnen de kopers nog

de wijk die ontstaat verfrissend;

op- of aanmerkingen maken, die wij

elke woning heeft zijn eigen identiteit.

voor de oplevering nog kunnen verwerken.

Dan is jouw huis niet meer de 5e van

En nu deze eerste 44 woningen er

het rijtje, maar die ene met de topgevel.

staan, zien nieuwe kopers echt wat

Je merkt ook dat dit project echt leeft

ze kopen. Dat maakt het voor hen een

in het dorp. De verschillende

stuk gemakkelijker dan voor de kopers

beleefdagen met de mogelijkheid

van fase 1, hoe zeer de brochures en

langs het plangebied te varen zijn

de virtuele maquette ook geholpen

druk bezocht, mensen komen graag

hebben bij de beeldvorming.’

Daarna waren er twee inspiratiesessies met potentiële kopers die op schets

De Oevers kenmerkt zich door de

kijken hoe het in werkelijkheid wordt. Nu de weg klaar is, komt het hele

De eerste 44 woningen zijn inmiddels

dorp hier een rondje lopen.’

dus opgeleverd. De bouw van fase 2, dat bestaat uit een appartementengebouw

‘Mensen kunnen hier heel veel zelf kiezen’

en 13 grondgebonden woningen is in volle gang, en ondertussen is de verkoop van fase 3 ook gestart. Daniëlle: ‘De eerste contracten voor de woningen die we in fase 3 realiseren, zijn getekend en er zijn er al aardig wat onder optie. Het is ons streven om voor de zomer van 2015 de bouwbeslissing voor deze fase te nemen.’

bestaat uit verschillende losse trajecten. over de routing. De bouw gaat als de brandweer; we maken veel gebruik van prefab. Dat betekent dat de kopersopties goed bekend moeten zijn en kopers ook realiseren dat op x-moment er niets meer veranderd kan worden. Het voortraject moet goed zijn, en we moeten zorgen voor voldoende controle momenten en een optimaal uitvoeringsproces. We leren van de eerdere fasen, kijken bij onze leveranciers wat er slimmer kan, passen onze bouwmethodiek aan. Dit is ook in dat opzicht een geweldig project.’

De Oevers wordt een heel onderscheidende woonwijk

Pedro: ‘Voor we begonnen met dit project zijn we in Vleuterweide gaan kijken, waar KK Architecten ook aan het werk was geweest, en waar een prijs mee is gewonnen. Ik heb daarna onze algemeen directeur Peter Lammertink de foto’s laten zien en gezegd: “Dit is als het aan mij ligt ons ambitieniveau voor het centrumplan.” Dat was de reden KK Architecten uit te nodigen voor De Oevers met de opdracht hier iets te maken dat nog mooier zou zijn dan Vleuterweide. En we zijn hard op weg dit werkelijkheid te maken. Ik denk dat dit project uniek is in Nederland, door zijn diversiteit, de invloed van de kopers, de uitgebreide keuzemogelijkheden, de ligging aan het water. De Oevers wordt een heel onderscheidende woonwijk, waar we trots op mogen zijn.’ v.l.n.r. Pedro van Luling, René Lem en Daniëlle de Haan

52



53

Our Planet

‘Een pand met een BREEAM-kwalificatie is beter verhuurbaar, heeft een hogere restwaarde en draagt bij aan een positief imago’

Duurzaam bouwen en milieu Op het gebied van duurzaamheid blijft onze doelstelling: “In 2022 produceren we 25% minder CO2-uitstoot per miljoen omzet (na inflatiecorrectie) dan in 2012” onverminderd van kracht.

Onze CO2-uitstoot was in 2013 1.108,99 ton. Omgerekend naar

In het verlengde van de Green Driver Challenge hebben we ons

omzet betekent dit 9,96 ton per miljoen omzet. In 2014 is de

lease-autobeleid aangescherpt. Per categorie lease-auto is de

CO2-uitstoot verder verlaagd tot 1.048,36 ton; bij een omzet van

maximale CO2-uitstoot vastgelegd. In ons wagenpark komen

€ 110,185 miljoen (inclusief geproduceerde omzet deelnemingen),

steeds meer elektrische auto’s voor. Om dit te faciliteren is het

komt dit uit op 9,51 ton per miljoen omzet: een daling van 4,5%.

parkeerterrein rond ons pand in Roelofarendsveen in 2014 voorzien

Om deze verlaging blijvend te realiseren, hebben we een

van twee laadpalen.

Het meest duurzame DC van Nederland

ISO 14001 is een internationaal erkende norm voor een goed en algemeen geaccepteerd milieumanagement systeem. Hiermee kunnen milieueffecten (milieurisico’s) in de bedrijfsvoering beheerst en verminderd worden.

BREEAM adviestool geeft snel inzicht in kosten en maatregelen voor certificering

Afvalscheiding op de bouw

OptiVolt is gespecialiseerd in het gegarandeerd reduceren

meetbaar gemaakt. Klanten vragen steeds vaker naar deze

kunststoffen, papier en karton. Ruim 90% van het bouwen

van energieverbruik en CO2-uitstoot door installatie van

internationaal erkende kwalificatie voor hun pand, omdat een

sloopafval kan worden ingezet als grondstof voor nieuwe producten.

energiebesparende systemen en aanpassing van

pand met een BREEAM-kwalificatie beter verhuurbaar is,

Het is daarom essentieel om bouwen sloopafval goed te scheiden.

elektrotechnische installaties. In 2014 heeft OptiVolt dit in

een hogere restwaarde heeft en bijdraagt aan een positief imago.

Al sinds 2010 is Heembouw daarom bezig deze afvalstromen bij

ons kantoor in Roelofarendsveen geïmplementeerd. Dit heeft

In de afgelopen jaren hebben Heembouw en Habeon Architecten

de bron op het bouwterrein te scheiden. In 2013 lag het percentage

een energiereductie van 8,3% opgeleverd.

een aantal BREEAM-trajecten doorlopen. Dit heeft onder andere

bouwafval, dat gescheiden de bouwplaats verlaat op 34%.

geleid tot de toekenning van BREEAM-outstanding certificaten

In 2014 is dit gestegen tot ruim 46%. Het BREEAM-outstanding

voor ontwerp en oplevering van het DC New Logic I in Tilburg,

project voor Dok Vast (zie hiernaast) heeft hier een belangrijke

wat daarmee het meest duurzame DC in Nederland is.

bijdrage aan geleverd. Nu is het zaak om dit percentage tenminste

Ondertussen is de bewijslast voor een BREEAM-certificaat voor

te consolideren. Ons doel van 40% gescheiden bouwafval, dat we in

het DC New Logic II, ook in Tilburg, bij de DGBC aangeleverd.

2010 hebben gesteld, is inmiddels naar boven bijgesteld, naar 50%.

Elektriciteit

Mobiliteit

Een groot deel van onze CO2-reductie is toe te schrijven aan de vermindering van het brandstofgebruik. De Green Driver Challenge heeft daar zeker aan bijgedragen. Deze rijstijlcompetitie tussen collega’s, met het doel het realiseren van een gunstiger brandstofverbruik en minder CO2-uitstoot, is in mei 2014 afgerond.

Met BREEAM wordt de duurzaamheid van vastgoed en gebieden

de oplevering nog beoordeeld worden.

Het competitieve element van de Green Driver Challenge, de

Voor een BREEAM-certificaat moet nogal wat gebeuren, en

wekelijkse updates en de praktische tips hebben de deelnemers bewust

het is belangrijk om al vroeg in het voortraject te weten of een

gemaakt en gestimuleerd zuiniger te rijden. De 10 best presterende

opdrachtgever een BREEAM-traject wil doorlopen en welke

collega’s zijn hiervoor beloond met een vegetarische kookworkshop.

kwalificatie wordt nagestreefd. Om klanten te helpen bij deze

In het verlengde van de Green Driver Challenge hebben we

van een afstudeeropdracht die bij Heembouw is uitgevoerd. BREEAM-expert en planontwikkelaar Eric Roelofswaard was hier nauw bij betrokken: ‘De tool is ontwikkeld op basis van de ervaringen die wij hebben opgedaan bij de BREEAM-trajecten voor logistieke gebouwen. Het is opgezet volgens de BREEAM-NL 2011 normen, maar inmiddels hebben we de tool geactualiseerd naar BREEAM-2014. Het is een handig middel om klanten snel inzicht te geven in de kosten en de maatregelen die op bouwkundig en installatietechnisch gebied noodzakelijk zijn voor een certificaat. Dat kan voor alle BREEAM-gradaties, van pass (1 ster) tot outstanding (5 sterren). Zo krijgt de klant in circa 1,5 uur antwoord op de vraag: “welke BREEAM-certificering kan ik tegen welke investering met mijn gebouw halen?” Hiermee weet

Vegetarische kookworkshop voor top 10 Green Driver Challenge


Bouw- en sloopafval bestaat vooral uit puin, steen, hout, metalen,

Hier is al outstanding toegekend voor het ontwerp, nu moet

beslissing, is de BREEAM advies tool ontwikkeld in het kader

54

Alle klantgroepen van Heembouw zijn ook in 2014 met goed gevolg geauditeerd voor zowel ISO 9001 en VCA** als ISO 14001.

aantal acties in gang gezet, onder andere op het gebied van elektriciteitsverbruik en mobiliteit.

ISO 14001

hij al vroeg in het voortraject waar hij aan toe is.’

Tijdens de Provada 2014 (3 t/m 5 juni) werd het vijfsterren Breeam-NL Nieuwbouw Oplevercertificaat uitgereikt voor het DC dat Heembouw in design & build realiseerde op bedrijventerrein Vossenberg II in Tilburg. Annemarie van Doorn, directeur van de Dutch Green Building Council, overhandigde het oplevercertificaat aan Jos Klanderman, managing director van Dok Vast en opdrachtgever voor dit DC. Dit DC kreeg de hoogste Breeam-NL score ooit voor een opgeleverd gebouw: 91,17 procent en is hiermee het meest duurzame distributiecentrum van Nederland. Het DC op Vossenberg West II werd ontworpen door Habeon Architecten en door Heembouw gerealiseerd. Over de wijze waarop dit meest duurzame DC in een recordtijd van 4 maanden werd gerealiseerd, maakten Dok Vast en Heembouw in samenwerking met de betrokken leveranciers een boek: “How to build a very green DC in 4 months.”

Afvalscheiding op de bouw ligt nu op ruim 46%


55

Energiepositief wonen Gebiedsontwikkelaar Karel van Berk, energie-expert Gideon Goudsmit, ontwikkelaar duurzame energie projecten Leonie Schaart van Eneco en commercieel directeur Heembouw Wonen Guido Voermans Huishoudelijke apparaten worden in de toekomst sowieso slimmer aangestuurd;

Stop met denken in energieneutrale woonwijken: energiepositieve woningbouw is de toekomst! In de komende jaren gaat Nederland steeds energiezuiniger bouwen, tot energieneutraal in 2020. Dat ligt vast in Europees en Nederlands overheidsbeleid. Dat lijkt een hele uitdaging, maar er is veel meer mogelijk op duurzaamheidsgebied. “Niet langer denken in energieneutraal maar in energiepositief”, is het credo van het viertal dat hier aan het woord is.

domotica zorgt ervoor dat de wasmachine gaat draaien wanneer de energiekosten het laagst zijn.’

Zendingswerk

De gemeente Bunnik heeft het idee van de energiepositieve wijk positief ontvangen. Karel: ‘Men was verbaasd dat dit mogelijk is; dat betekent dat we met elkaar veel zendingswerk te verrichten hebben.’ Guido: ‘Grondeigenaren worstelen met

Opslag van energie nog lastig

de vraag hoe maximale grondwaarde

Voorbeelden van wijken die

in relatie tot ambities op het gebied

energiepositief zijn, zijn er in Nederland

van duurzaamheid zo goed mogelijk

nog niet. Gideon: ‘Er zijn wel

kan worden ingevuld. Daar moet je

voorbeelden van individuele woningen

bijvoorbeeld ook in meenemen dat er

en kantoren. De opslag van energie

straks geen infrastructuur voor gas hoeft

is nog lastig, maar dat is een kwestie

worden aangelegd, alleen voor water en

Gideon Goudsmit werd door Karel

van tijd.’ Guido Voermans: ‘Op zich

elektriciteit.’ Karel: ‘Vanuit maatschappelijk

Karel van Berk, energie-expert Gideon

uitgenodigd mee te denken over hoe de

is het vreemd dat we nog steeds in

oogpunt is het voor gemeenten belangrijk

Goudsmit, ontwikkelaar duurzame energie

nieuw te ontwikkelen wijk energiepositief

energieneutrale woningen denken,

zich goed te manifesteren op dit gebied.

projecten Leonie Schaart van Eneco en

zou kunnen worden gemaakt. ‘Eigenlijk

in plaats van energiepositief. Een groot

Discussies over de gaswinning zoals nu

commercieel directeur Heembouw Wonen

is dat vrij eenvoudig te realiseren.

deel van de bestaande woningvoorraad

in Groningen, dragen bij aan een snellere

Guido Voermans het concept van de

Met een goede isolatie, gebruik van

van in totaal 7.5 miljoen woningen in

acceptatie van dit soort concepten.’

energiepositieve wijk uit.

warmte-koude opslag voor koeling en

Nederland, is ouder dan 50 jaar. Die

Guido: ‘Je ziet ook dat consumenten

verwarming, zonnepanelen.’ Je vraagt

kunnen nooit eenvoudig energieneutraal

veranderen; die gaan steeds bewuster

Karel van Berk: ‘Vorig jaar kwam ik in

je af, waarom dit niet massaal wordt

gemaakt worden. De woningcorporaties

gesprek met een van de wethouders van

toegepast, als het zo eenvoudig is.

hebben verduurzaming van hun

de gemeente Bunnik. Hij vertelde over

Gideon: ‘De perceptie is dat het duur

woningen naar energielabel B als stip

de voorgenomen ontwikkeling van een

is, maar ook dat valt mee. Punt is wel

op de horizon in 2020, maar dat is niet

woonwijk, en de duurzaamheidsambitie

dat banken terughoudend zijn in de

hetzelfde als energieneutraal. Verder

daarvoor: energieneutraal. Ik vind dat

financiering; die nemen alleen de kosten

zijn veel woningen particulier bezit, en

daar waar het mogelijk is, de ambitie

mee in hun berekeningen en niet de

lang niet alle particulieren zijn bereid te

hoger moet liggen; dan moet je voor

woonlasten. Dat is gelukkig wel aan

investeren in duurzaamheid. Daarom is

lagere rente. En dan heb je het alleen

energiepositief gaan. Dat betekent

het veranderen.’

ons voorstel voor de nieuwe woonwijk

nog maar over energie-neutraal….’

Aan de hand van een case voor het dorp Odijk, leggen gebiedsontwikkelaar

dat de woningen allereerst zelf energievoorzienend zijn, en dat het overschot aan opgewekte energie wordt herverdeeld.’

‘Een energiepositieve woning levert ook energie aan straatverlichting en laadpalen voor elektrische auto’s’

Eenvoudig te realiseren

Bewustwording groeit

Leonie Schaart: ‘Je ziet ook dat de bewustwording van de kant van de particulier groeit. Er zijn nog niet veel particulieren die pro-actief nadenken

v.l.n.r.: Leonie Schaart, Guido Voermans, Gideon Goudsmit en Karel van Berk

om met energie. Daar draagt zo’n slimme thermostaat als “Toon” van Eneco zeker aan bij. Bij de hypotheekverstrekking verandert er ook iets; voor de “nul-

ENERGIE

WOONWIJK

op-de-meter” woningen is het extra hypotheekbedrag omhoog gegaan van € 13.500,- naar € 25.000,-, tegen een

in Odijk zo goed.’

‘Duurzame energie voor iedereen’

Case Odijk: energiepositieve nieuwbouwwoning levert energie aan bestaande woning Een gemiddeld huishouden verbruikt

hoe ze de energievoorziening in hun

€ 1.800,- per jaar aan elektriciteit

nieuwe huis gaan invullen. Maar die

en gas. Bij 7.5 miljoen huishoudens

vraag neemt wel toe. Duurzame energie

wordt er landelijk gezien jaarlijks voor

voor iedereen, dat is wat wij willen

€ 13.5 miljard aan energie verbruikt.

bereiken. Bij Eneco proberen we de

Van het totale energieverbruik bestaat

onbekendheid op dit terrein weg te

maar 28% uit elektriciteit. De rest

nemen. Daarbij verandert onze rol van

bestaat uit fossiele brandstoffen.

leverancier naar regisseur. We stemmen

Leonie: ‘Bij een energiepositieve woning

vraag en aanbod op elkaar af.’

kan de woning ook energie leveren aan

Positieve ontwikkelingen dus. Rest de vraag: “wat houdt ons nog tegen massaal over te stappen op energiepositieve woningbouw?” Het antwoord van dit viertal is helder: “niets!” Guido: ‘Wat ons betreft dagen we hierbij elke gemeente uit om met ons de eerste energiepositieve wijk te realiseren. Wij gaan er samen graag mee

bijvoorbeeld de straatverlichting en laadpalen voor elektrische auto’s.

ENERGIE

aan de slag!’

°C

56



57

Social media in de bouw Björn Bouwmeester, Online Marketing en Communicatie Specialist en Petra Snelleman, PR & Marketing Manager

We hebben waardevolle kennis te delen In april 2013 won Heembouw de eerste Industrial Social Media Award. Een teken dat Heembouw op het gebied van online marketing voorop loopt in de branche. Petra Snelleman, PR & Marketing Manager: ‘Online marketing is de manier om onze kennis en ervaring interactief te delen met de markt. We zijn er sinds 2011 actief mee bezig. Na het winnen van de award zijn we voortgegaan op de ingeslagen weg. Online marketing is inmiddels onderdeel van onze normale bedrijfsvoering geworden.’

Informatie van thought leaders

Startte Heembouw indertijd op

Björn: ‘Dit geeft inzicht in waar we

Twitter met gemiddeld twee tweets per week, inmiddels zijn dat er talloze per dag geworden en heeft het bedrijf ruim 5.500 volgers. Naast het delen van informatie via social media omvat online marketing voor Heembouw ook bloggen, online berichtgeving op de website en het versturen van digitale nieuwsberichten. Björn Bouwmeester, Online Marketing en Communicatie Specialist: ‘We zetten deze instrumenten bewust naast elkaar en doelgroepgericht in. Leidraad bij het bepalen van de inhoud is altijd de vraag aan welke informatie onze doelgroep behoefte heeft.’

Dagelijks mee bezig

Petra en Björn hebben per klantgroep een aantal thema’s benoemd waarover consequent informatie gedeeld wordt, zoals BIM, Lean Bouwen, BREEAM, locatiekeuze advies en Het Nieuwe Werken. Petra: ‘Dit zijn de vakgebieden waarin Heembouw ervaringsdeskundige is. We hebben hierover veel kennis in huis, die we graag delen, om daarmee onze autoriteit op deze bouwthema’s te (be)vestigen en om onze naamsbekendheid te vergroten.

Of dit ook leidt tot concrete leads, is lastig te bewijzen, maar als ik kijk naar de vele positieve reacties en de waardevolle nieuwe contacten die we dankzij onze online activiteiten hebben gekregen, ben ik ervan overtuigd dat online marketing werkt.’ Ruim vier jaar praktijkervaring leert ook dat online marketing geen vrijblijvende activiteit is. Om als kennisdrager in de branche (h)erkend te worden, is het noodzakelijk om continu digitaal aanwezig te zijn. Björn: ‘We zijn er dagelijks mee bezig.

daarin. Hij geeft social media workshops, is het aanspreekpunt voor vragen, volgt nieuwe ontwikkelingen op de voet en maakt wekelijks een infographic met de belangrijkste resultaten van alle digitale berichtgeving vanuit Heembouw. mee bezig zijn en wat dat oplevert. We hebben inmiddels een aantal enthousiaste koplopers die met grote regelmaat bloggen en tweeten. We merken dat het delen van kennis uit de praktijk enorm wordt gewaardeerd. Onze topper is de blog ‘Wat kost een bedrijfspand?’ Dit beantwoordt echt aan een vraag die leeft in de markt en is inmiddels meer dan 10.000 keer gelezen.’

‘5.500 volgers op Twitter’

We delen niet alleen informatie, maar monitoren ook wat er in de branche en de markt gebeurt. We reageren op berichten aan en over Heembouw, maar ook op wat andere bouwbedrijven en leveranciers delen.’ Petra: ‘Dat doen we steeds meer samen met onze collega’s. De afgelopen jaren hebben we er veel energie ingestoken om hen te betrekken bij onze online marketing activiteiten. Vakmensen vinden het al snel ‘heel gewoon’ wat ze doen en zien minder de noodzaak om te delen waarmee ze bezig zijn. Maar zij zijn een onmisbare bron van informatie. Zij zitten boven op nieuwe ontwikkelingen en weten daarnaast exact welke informatie relevant is voor onze klanten.’

58

Björn stimuleert en motiveert zijn collega’s


Goede voorbeelden doen goed volgen. Het aantal collega’s dat actief meedoet, groeit en Björn is al diverse malen op uitnodiging gastspreker geweest op seminars, workshops en congressen over het gebruik van social media in een B2B-omgeving. Daarnaast wordt Heembouw regelmatig benaderd om ervaringen te delen met bedrijven uit verschillende branches, ook uit de bouwbranche. Petra: ‘Wij ontvangen al deze bedrijven graag, dus ook onze collega-bouwers. De bouw is een branche om trots op te zijn. Er gebeuren zoveel mooie, duurzame en innovatieve dingen,

‘Ons blog “Wat kost een bedrijfspand” is al 10.000 keer gedeeld’

daar kan wat ons betreft nooit genoeg informatie over gedeeld worden.’

Björn Bouwmeester (links) en Petra Snelleman


59

Profit

Maatschappij Als lerende organisatie, continu op zoek naar mogelijkheden om te verbeteren, hechten wij veel belang aan het kunnen bieden van ontwikkelmogelijkheden aan onze stakeholders. Wij streven naar langdurige relaties, intern, met onze collega’s, maar zeker ook extern met onze klanten, leveranciers en directe omgeving.

Dun & Bradstreet: Hoogste kredietwaardigheid, minimaal risico op faillisement Het voeren van een goed financieel beleid zorgt ervoor dat

onze organisatie ook na 75 jaar nog springlevend en gezond is. Dit maakt ons tot een betrouwbare samenwerkingspartner.

Wij delen graag onze kennis en ervaring, bijvoorbeeld op het gebied van Lean Bouwen, BIM en online

In februari 2015 ontving Heembouw van Dun & Bradstreet

marketing. Delen van kennis zorgt voor ontwikkeling, van onszelf en onze omgeving.

wederom het rating 1 certificaat als bewijs van de hoogste kredietwaardigheidklasse en minimaal risico op faillissement. Deze rating 1 is een mooie erkenning van ons beleid om naast aandacht voor risicobeheer en onze liquiditeitspositie,

Het bieden van ontwikkelmogelijkheden kan op verschillende manieren. Heembouw ondersteunt bijvoorbeeld de Monique Velzeboer Foundation, dat via het Liliane Fonds kinderen en jongeren in ontwikkelingslanden praktische hulp

Tien jaar geleden, in 2005, heeft Heembouw voor het eerst de

onze (financiële) positie in de markt verder te versterken.

wenskaarten van de foundation gebruikt en op deze manier het

De D&B rating wordt al jarenlang erkend als de toonaangevende

Liliane Fonds ondersteund. Vanaf 2007 maken Monique Velzeboer

voorspellende indicator om bedrijfsrisico’s te analyseren,

en Erma Rotteveel, samen met Wieke Biesheuvel tijdens hun reizen

gebaseerd op uitgebreide up-to-date informatie.

voor het Liliane Fonds speciaal voor Heembouw een kerstkaart

biedt. Dit zorgt ervoor dat ze zich kunnen ontwikkelen en mee

met een Heembouw tintje en een eigen verjaardagskaart voor de

kunnen doen met hun omgeving.

Heembouw collega’s. Tien jaar samenwerking met de Monique Velzeboer Foundation is een mooi moment om hier in ons jaarverslag

Monique Velzeboer Foundation

even stil te staan bij hun prachtige werk voor het goede doel.

Huttenbouw

De Stichting Vakantiespelen Alkemade zet zich in voor de jeugd van de gemeente Kaag en Brasssem. In 1969 in het

In 2003 richtten voormalig Olympisch kampioene shorttrack en

leven geroepen om kinderen die niet op vakantie gingen,

fotografe Monique Velzeboer en haar jeugdvriendin art director

toch een weekje weg van huis te geven, organiseert deze

Erma Rotteveel de Monique Velzeboer Foundation op.

stichting nog steeds jaarlijks allerlei activiteiten voor de

Vanuit de foundation maakte het duo, samen met columniste van

kinderen in de gemeente. Een van de meest bezochte activiteiten,

Libelle Wieke Biesheuvel, kalenders en wenskaarten waarvan de

is de huttenbouw die elk jaar in de zomervakantie wordt

opbrengst bestemd was voor het Liliane Fonds. Hiervoor reisden

georganiseerd in de drie dorpskernen van de gemeente Kaag en

zij tien jaar achter elkaar naar verschillende ontwikkelingslanden

Braassem: Roelofarendsveen, Rijpwetering en Nieuwe Wetering.

om kinderen met een handicap te fotograferen. Geboren en

Elk jaar bouwen zo’n kleine 1.000 kinderen in een week hun eigen

woonachtig in het Groene Hart, waar ook Heembouw haar

hutje en mogen er daarna ook nog eens een nachtje in slapen.

wortels heeft, is Monique Velzeboer voor veel van onze collega’s een oude bekende. Met Windkracht 10 mediamakers

Heembouw is, samen met woningbouwvereniging Alkemade,

van haar vriendin Erma Rotteveel, met wie ze haar foundation

sinds 2007 hoofdsponsor van de Stichting Vakantiespelen.

oprichtte, werkt Heembouw veel samen bij de productie van

Beide organisaties hebben vanuit hun bedrijfsvoering de

externe uitingen. Tel daar het goede werk van het Liliane Fonds

nodige affiniteit met de huttenbouw; daarnaast hebben zowel

bij op, en een langdurige samenwerking tussen Heembouw en

Heembouw als de woningbouwvereniging veel medewerkers in

Deze foto is speciaal bewerkt voor Heembouw

Indah (11) heeft problemen met horen en spreken. Ze krijgt een gehoorapparaat van het Liliane Fonds en ze kan goed liplezen. Indah gaat naar een voorbereidingsklasje voor de basisschool en daar krijgt ze logopedie. | Malang, Indonesië

Stichting Liliane Fonds heeft als doel voor kinderen en jongeren met een handicap in ontwikkelingslanden (para)medische en sociale revalidatie mogelijk te maken. Hierdoor hebben deze kinderen weer een toekomst.

T (073) 518 94 20 | www.moniquevelzeboerfoundation.nl

hun deelname aan de huttenbouw. Behalve de huttenbouw,

Rizal is 6 jaar en mist zijn onderb enen Rizal is een slim jongetje en hij kijkt en zijn armen zijn misvormd. ernaar uit om straks school te gaan. | Malang, Indone echt naar sië Deze foto is speciaa l vervaardigd voor Heembouw.

organiseert de Stichting Vakantiespelen nog diverse andere

Stichting Liliane Fonds heeft als doel voor kinderen en ontwikkelingslan jongeren met een den (para)medische handicap in en Hierdoor hebben deze kinderen weer sociale revalidatie mogelijk te maken. een toekomst.

T (073) 518 94 20

Een overzicht van de kaarten met Heembouw-tintje die door de Monique Velzeboer Foundation speciaal voor ons gemaakt zijn

elzeboerfounda

Stichting Liliane Fonds heeft als doel voor kinderen en jongeren met een handicap in Stichting Liliane Fonds heeft als doel voor kinderen en jongeren met een handicap in ontwikkelingslanden (para)medische en sociale revalidatie mogelijk te maken. Stichting Liliane Fonds heeft als doel voor kinderen en jongeren met een handicap in

4 20 | www.moniquevelzeboerfoundation.nl

ontwikkelingslanden (para)medische en sociale revalidatie mogelijk te maken.

ontwikkelingslanden (para)medische en sociale revalidatie mogelijk te maken. Hierdoor hebben deze kinderen weer een toekomst. Hierdoor hebben deze kinderen weer een toekomst.

T (073) 518 94 20 | www.moniquevelzeboerfoundation.nl T (073) 518 94 20 | www.moniquevelzeboerfoundation.nl

60

LOGO FSC volgt nog T (073) 518 94 20 | www.moniquevelzeboerfoundation.nl



een polderpuzzeltocht en een wandelvierdaagse.

tion.nl

Jennifer Zamaife is 8 jaar en werd geboren met Zijn een minuscuul, bijnaam isinmiddels Pagodeiro omdat hij de Pagode zo goed kan dansen. Zéca had een Jude Eyisi is 3 jaar. Hij heeft een cerebral palsy (hersenbeschadiging). geamputeerd, onderbeentje. Haar prothese moet tijdens haar groei worden open ruggetje en een waterhoofd bij zijn geboorte. Na spierverlengende operaties Het komt helemaal goed met hem. Het Liliane Fondsaangepast betaalt de en medische het Liliane Fonds betaalt de kosten. | Accra, Ghana Zéca (5) had een open ruggetje en een waterhoofd bij zijn geboorte. kan hij nu zelfs voetballen. Hij doet niets liever. | Campinas, Brazilië kosten. | Accra, Ghana Na spierverlengende operaties kan hij nu zelfs voetballen. Deze foto is speciaal vervaardigd voor Heembouw. Hij doet niets liever. | Campinas, Brazilië Deze foto is speciaal vervaardigd voor Heembouw. Deze foto is speciaal vervaardigd voor Heembouw.

Hierdoor hebben deze kinderen weer een toekomst. Stichting Liliane Fonds heeft als doel voor kinderen en jongeren met een handicap in kinderen en jongeren met een handicap in ciale revalidatie mogelijk te maken. ontwikkelingslanden (para)medische en sociale revalidatie mogelijk te maken. Hierdoor hebben deze kinderen weer een toekomst. toekomst.

activiteiten in de zomerperiode, zoals een sport & speldag,

Kerstkaart

| www.moniquev

João (5) en Zéca (5). João kon niet lopen als gevolg van een hersenbeschadiging. Deze foto is speciaal bewerkt voor Heembouw

or Heembouw.

‘Heembouw is springlevend en financieel gezond’

de gelederen die vroeger zelf veel plezier hebben beleefd aan

de Monique Velzeboer Foundation was geboren.

Down en krijgt speltherapie. amilie is dol op hem.

Zo’n 1000 kinderen doen jaarlijks mee aan de huttenbouw

Deze foto is speciaal bewerkt voor Heembouw Nikko Tamang (7 jaar) heeft een hersenbeschadiging, Ribesh Rai (5 jaar) is geopereerd aan een klompvoetje en Sunil Gurung (7 jaar) familielid | Pokhara, Nepal Stichting Liliane Fonds heeft als doel voor kinderen en jongeren met een handicap in ontwikkelingslanden (para)medische en sociale revalidatie mogelijk te maken. Hierdoor hebben deze kinderen weer een toekomst.


‘De making of’ van een van onze kerstkaarten


61

NPS Kim Verhaaf, Global Head Advanced Analytics ING

Voor ING is de NPS een belangrijk stuurmiddel voor verbeteringen “Hoe denkt de klant over ons? En zou hij ons aanbevelen bij anderen?” Voor ING is dit dé hamvraag, die wordt gemeten met de NPS: Net Promoter Score. Kim Verhaaf, sinds enkele maanden ING’s Global Head Advanced Analytics, was daarvoor als directeur Customer Intelligence verantwoordelijk voor dit voor ING belangrijke onderwerp.

*De Net Promoter Score wordt

‘Klanten vormen de basis voor ons

Bij ING wordt de NPS per segment

(zeer waarschijnlijk) geven.

bestaan,’ legt Kim Verhaaf de keuze van

en per product gemeten; op basis

ING voor de NPS als belangrijkste KPI

daarvan wordt de overall NPS voor

(kwaliteit prestatie indicator) uit. ‘Voor ons

de ING bepaald. ING gebruikt de NPS

als bank is het belangrijk te weten hoe

als stuurmiddel voor verbeteringen.

het met de klant gaat. Traditioneel zijn dit

Kim Verhaaf: ‘We analyseren de NPS,

de harde, meetbare feiten als financiële

kijken wat de NPS beïnvloedt en

waarde, hoe lang iemand al klant is, welke

proberen daarin verbeteringen door te

financiële producten hij gebruikt, maar

voeren voor een betere dienverlening

minstens zo belangrijk is het te weten

voor klanten.’

hoe de klant over ons denkt: wat vindt hij van ons?’

Wat denkt de klant van ons?

Heeft klant de intentie ons aan te bevelen?

als volgt berekend: Op de vraag: “Hoe waarschijnlijk is het dat u deze organisatie aanbeveelt bij anderen?” kunnen respondenten een cijfer tussen de ‘0’ (zeer onwaarschijnlijk) en ‘10’ De respondenten die een 9 of 10 geven, zijn de “promotors”; de respondenten die een 7 of 8 geven zijn de “passieven” en de respondenten die een 6 of minder geven de “criticasters of detractors”. Het percentage promotors wordt verminderd met het percentage detractors; daar rolt een absoluut cijfer tussen de +100 en -100 uit. Dat cijfer is de NPS.

De NPS voor ING laat de afgelopen

Om dit te achterhalen doet ING al jaren

jaren weliswaar een positieve trend zien,

onderzoek naar o.a. imago, merkvoorkeur

maar is over het algemeen genomen

en klanttevredenheid. Daarbij wordt onder

negatief, iets wat overigens voor alle

andere de spontane bekendheid van de

generieke banken geldt. Dat betekent dat

bank gemeten, en wordt de klant om

er meer detractors zijn dan promotors.*

rapportcijfers gevraagd. Kim Verhaaf: ‘Dat geeft wel een beeld hoe de klant over

ING maakt de NPS niet openbaar

ons denkt, maar veel minder inzicht in

bekend: ‘Dat heeft te maken met

intentie en gedrag. Daarom zijn we zo’n

de interpretatie en perceptie,’ licht

6 jaar geleden gestart om ook de NPS te

Kim Verhaaf toe. ‘Een libor-affaire

gaan meten, om inzicht te krijgen in de

bijvoorbeeld, die speelt weliswaar bij

intentie bij klanten om ons aan te bevelen.’

een andere bank, maar heeft direct een negatieve invloed op de NPS van alle banken en dus ook die van ons.

‘Wat vindt de klant van ons?’

Het onderzoek naar onze NPS is er puur op gericht om onze dienstverlening voor de klanten te verbeteren. En daar geeft deze score een prima inzicht in.’ Kim Verhaaf

62



63

De Gezamenlijke OndernemingsRaad in 2014 Medezeggenschap Heembouw Samenstelling ondernemingsraad 2014-2017

Het jaar van het jubileum en de OR-verkiezingen! De gezamenlijke ondernemingsraad heeft in 2014 vijf keer vergaderd, waarvan eenmaal in aanwezigheid van Jaap Blokhuis (lid Raad van Commissarissen) tijdens de toelichting op het financieel jaarverslag. De heer Blokhuis benoemde, als nieuw RvC-lid, dat Heembouw een mooi en gezond bedrijf is en een minder jaar daarbij is geen ramp. Verder geeft hij aan dat hij onder de indruk is van de mensen, de sfeer en de goede organisatie bij Heembouw.

Klantgroep Bedrijfsruimten

Klantgroep Wonen

Marc van Rijssen (OR, voorzitter, tot 01-04-2015)

Ilse de Jong* (OR)

Jan van der Geest (OR)

René Lem* (OR)

Arthur Straathof* (OR)

Quirien van Berkel (OC)

Koos Spitters (OR)

Rolf Verdel (OC)

Erik van Doorn* (OC)

Victor Nieboer (OC)

Rick van der Post* (OC) Martin van Straten* (OC)

Habeon Architecten Jordy de Jong (OR, secretaris)

Na een zittingsperiode van vier jaar hebben er in 2014 OR-verkiezingen plaatsgevonden voor zowel

Klantgroep Kantoren

de Gemeenschappelijke Ondernemingsraad (GOR) als de Onderdeelcommissies (OC). Mede door de

Jeffry Jacobs (OR)

organisatiestructuur op klantgroepen hebben we op veel posities nieuwe collega’s mogen begroeten, waarvoor

Pieter Hulst (OR, tot 01-03-2015)

dank! Eind oktober hebben we met de complete GOR en OC’s een kick-off bijeenkomst georganiseerd in het

Tom Oudshoorn (OC)

OR = ondernemingraad

door Heembouw gebouwde Garden-Inn Hotel in Oegstgeest. Hier hebben we onze verwachtingen naar elkaar

Johan ter Horst*(OC)

OC = onderdeelscommissie

uitgesproken en bepaald hoe wij met elkaar de komende drie jaar invulling willen geven aan onze taak als

Anneke Verbakel* (OC)

* = nieuwe leden!

Sander Herremans (OC) Sander Dekker* (OC)

ondernemingsraad. Communicatie naar en feedback van alle collega’s zijn de overeengekomen speerpunten. De GOR is afgelopen jaar regelmatig geïnformeerd over de stand van zaken van voorgenomen wettelijke aanpassingen in de pensioenregelingen en de wet op flexibiliteit en zekerheid. Daarnaast is de GOR bij de laatste bijeenkomst geïnformeerd over het voornemen de CO2 uitstoot van ons wagenpark te verlagen. Doelstelling is om 25% minder uitstoot te realiseren in 2022 ten opzichte van 2012. De GOR is er voorstander

De leden van de Gezamenlijke OndernemingsRaad: v.l.n.r: Jan van der Geest, Ilse de Jong, Arthur Straathof, Peter de Stigter (i.p.v. Pieter Hulst), René Lem, Jordy de Jong (secretaris en waarnemend voorzitter), Koos Spitters en Jeffry Jacobs.

van om het bewuster rijden te blijven stimuleren. Met alle collega’s en aanhang hebben we half november ons 75-jarig jubileum gevierd in de Westergasfabriek in Amsterdam. De sfeer, cultuur en professionaliteit van ons bedrijf zijn tijdens dit feest erg mooi tot uiting gekomen. Met elkaar hebben we er een onvergetelijke avond van gemaakt met mooie herinneringen waar we met genoegen op terug kijken!

Namens de GOR, Marc van Rijssen, voorzitter Jordy de Jong, secretaris

‘Sfeer, cultuur en professionaliteit kwamen tijdens de viering van ons jubileum mooi tot uiting’ 64



65

Jaarrekening

2014

Geconsolideerde balans

Heembouw Holding B.V. te Roelofarendsveen (Bedragen in €)

per 31 december 2014 (voor resultaatbestemming)

Activa 31-12-2014 31-12-2013

Passiva

Materiële vaste activa

Eigen vermogen

1

Aanpassingen bedrijfsgebouwen

898.609 1.056.871

Machines en transportmiddelen

18.478 23.441

Gereedschappen en inventaris

641.440 678.946

1.558.527 1.759.258 Financiële vaste activa Deelnemingen

2

924.997

628.723

Lening u/g gelieerde maatschappij Lening u/g derden

3

-

2.259.903

4

40.674

188.887

Voorraden

Grond

965.671 3.077.513

5.344.710 5.344.710

31-12-2014 31-12-2013

Aandelenkapitaal

441.000 441.000

Agioreserve 4.779.670 4.779.670 Wettelijke reserve

906.997 600.723

Algemene reserve Resultaat lopend boekjaar

9.253.685 10.854.481 396.160

-/- 1.294.522

15.777.512 15.381.352 Voorzieningen Voorziening voor jubileumuitkeringen

11

162.579

159.391

162.579 159.391

Schulden op korte termijn Onderhanden projecten

12

3.486.420 1.482.132

Gereed product

5

2.654.198 1.524.149

Crediteuren 13.651.907 17.850.322

Onderhanden werk

6

2.525.405 2.741.868

Gelieerde maatschappijen

Grond- en hulpstoffen

7

35.334 31.464

10.559.647 9.642.191

Vorderingen en vooruitbetaalde kosten

Debiteuren 12.667.747 14.792.993 Gelieerde maatschappijen

8

7.552.608 6.715.422

Belastingen en premies sociale verzekeringen

9

- 456.695

Pensioenen Overige vorderingen en overlopende activa

10

-

115.294

256.606

389.679

Belastingen en premies sociale verzekeringen

13

Pensioenen Overige schulden en overlopende passiva

14

- 1.551 3.301.554 3.470.598 43.909 1.209.104 1.318.616

21.692.894 24.123.219

37.632.985 39.663.962

20.476.961 22.470.083 Liquide middelen

4.072.179 2.714.917

37.632.985 39.663.962

68



69

Geconsolideerde winst- en verliesrekening 2014

Geconsolideerd kasstroomoverzicht (Bedragen in e)

Heembouw Holding B.V. te Roelofarendsveen (Bedragen in e)

Netto omzet

Wijziging in voorraad onderhanden werk en onderhanden projecten

2014

2013

107.882.719 105.353.978 -/- 2.220.751 1.825.905

Geactiveerde productie voor het eigen bedrijf

22.436 12.552

Overige bedrijfsopbrengsten

750 10.813

Som der bedrijfsopbrengsten

15 105.685.154 107.203.248

Kosten uitbesteed werk en andere externe kosten Lonen en salarissen

16 11.886.878 12.789.388

Sociale lasten (incl. pensioenlasten) Afschrijvingen op materiële vaste activa Overige bedrijfskosten

87.756.174 89.046.845

17

3.340.105 3.437.170 519.940

613.974

3.719.819 3.860.045

Som der bedrijfslasten 107.222.916 109.747.422

2014 2013 Netto-liquiditeiten per 1 januari

2.714.917 7.485.941

Kasstroom uit operationele activiteiten

Bedrijfsresultaat -/- 1.537.762 -/- 2.544.174 Aanpassingen voor: Afschrijvingen Mutaties van voorzieningen Mutatie (niet) gerealiseerde waardeveranderingen

1

519.940 613.974

11

3.188 3.125

3

-/- 52.500

-/-

44.916

Veranderingen in werkkapitaal:

Toename handelsvorderingen Toename overlopende activa

Toename voorraden en onderhanden projecten

8, 10 5, 6, 7, 12

470.628 572.183

2.122.459

745.813

403.092 321.017

1.086.831

-/- 2.023.955

Bedrijfsresultaat -/- 1.537.762 -/- 2.544.174

Toename handelsschulden

-/- 4.198.415 2.637.191

Toename schuld belastingen en sociale premies

-/- 115.529

-/- 860.661

Rentebaten en soortgelijke opbrengsten

18

Toename overlopende passiva

-/-

-/- 206.019

Rentelasten en soortgelijke lasten

19

-/- 103.043

Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening voor belasting Belasting resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening

282.306 289.189

Aandeel in resultaat van ondernemingen waarin wordt deelgenomen

Resultaat na belastingen

446

179.263 288.743

-/- 1.358.499

20

-/-

144.396

-/- 2.255.431 -/- 402.169

1.899.055 558.740

396.160

-/- 1.294.522

9,13 14

67.153

-/- 768.715 613.386

Kasstroom uit bedrijfsoperaties -/- 1.835.849 -/- 1.358.605 Ontvangen interest Ontvangen dividend Betaalde interest Betaalde winstbelasting

10, 18

2 14, 19

295.626 347.527 1.602.781 -

-/- 103.043

-/- 446

9, 13, 20

258.785 481.214

2.054.149 828.295

Kasstroom uit operationele activiteiten Kasstroom uit investeringsactiviteiten

Leningen aan gelieerde maatschappijen Investeringen in materiële vaste activa

1

1.307.171

-/- 319.209

Kasstroom uit investeringsactiviteiten Kasstroom uit financieringsactiviteiten Afgifte lening u/g

Aflossen lening u/g

3, 4 4, 10

Betaald dividend aan aandeelhouders

218.300

987.962

-

-/-

530.310

-/- 3.847.506 -/-

161.288

-/- 4.008.794

-/-

399.300

151.000 167.380 -

-

Kasstroom uit financieringsactiviteiten 151.000 -/- 231.920 Netto kasstroom Netto-liquiditeiten per 31 december

70


1.357.262

-/- 4.771.024

4.072.179 2.714.917


71

Grondslagen voor de consolidatie, de waardering en de bepaling van het resultaat Waardering

De enkelvoudige en geconsolideerde jaarrekening zijn opgemaakt

Algemeen

Consolidatie

volgens de voorschriften van Titel 9 Boek 2 BW. De jaarrekening

Heembouw Holding B.V. te Roelofarendsveen vormt als hoofd

In de geconsolideerde jaarrekening worden opgenomen

is opgesteld in euro’s. Activa en passiva worden in het algemeen

van de Groep samen met haar groeps- en werkmaatschappijen

de financiële gegevens van de vennootschap en haar

gewaardeerd tegen de verkrijgings- of vervaardigingsprijs. Indien

Heembouw Groep. Het doel van de Groep is het ontwikkelen,

groepsmaatschappijen per 31 december van het boekjaar.

geen specifieke waarderingsgrondslag is vermeld, vindt waardering

ontwerpen, aannemen en uitvoeren van bouwkundige werken.

Groepsmaatschappijen zijn rechtspersonen en vennootschappen

plaats tegen de nominale waarde.

Heembouw Holding B.V. is een 100% deelneming van

waarin beslissende zeggenschap wordt uitgeoefend.

Heembouw Beheer B.V. Tot Heembouw Groep behoren de

Deelnemingen in samenwerkingsverbanden waarin de

volgende vennootschappen:

aandeelhouders gezamenlijke zeggenschap hebben, worden

Materiële vaste activa

niet proportioneel geconsolideerd. In de geconsolideerde

Aanpassingen bedrijfsgebouwen worden gewaardeerd tegen de

jaarrekening zijn de onderlinge schulden, vorderingen en

aanschaffingsprijs c.q. de vervaardigingsprijs verminderd met

transacties geëlimineerd evenals de binnen de Groep

lineaire afschrijvingen. De afschrijvingen zijn gebaseerd op de

gemaakte winsten.

verwachte economische levensduur.

De vennootschappelijke jaarrekening is overeenkomstig

De overige materiële vaste activa zijn gewaardeerd tegen

Algemeen Voor zover niet anders vermeld, worden de op de balans voorkomende posten gewaardeerd tegen de nominale waarde.

Naam van de vennootschap

Zetel

Kapitaalbelang

Heembouw Rotterdam B.V.

Roelofarendsveen

100%

Heembouw Amersfoort B.V.

Roelofarendsveen

100%

Heembouw Wonen B.V.

Roelofarendsveen

100%

Heembouw Breda B.V.

Roelofarendsveen

100%

Heembouw Ontwikkeling B.V.

Roelofarendsveen

100%

Habeon Architecten B.V.

Roelofarendsveen

100%

Belangrijkste schattingen en beoordelingen in de jaarrekening

Heegro 1 B.V.

Roelofarendsveen

100%

Schattingen en beoordelingen worden voortdurend

Heegro 3 B.V.

Roelofarendsveen

100%

geëvalueerd en zijn gebaseerd op in het verleden opgedane

De afschrijvingstermijn ligt voor:

West-End B.V.

Roelofarendsveen

100%

ervaring en andere factoren, waaronder verwachtingen ten

• aanpassingen bedrijfsgebouwen tussen 5 jaar en 25 jaar

Heembouw Deelnemingen B.V.

Roelofarendsveen

100%

aanzien van toekomstige gebeurtenissen die zich gelet op de

• machines en transportmiddelen tussen 5 en 10 jaar

Heembouw Centrumplan B.V.

Roelofarendsveen

100%

omstandigheden redelijkerwijs kunnen voordoen. Heembouw

• gereedschappen en inventaris op 5 jaar

Hepark B.V.

Roelofarendsveen

100%

maakt schattingen en doet veronderstellingen ten aanzien van

Tripolis Amersfoort B.V.

Harderwijk

50% (1)

de toekomst. De werkelijkheid kan afwijken van de gemaakte

Cityblob Zuid Oost B.V.

Amsterdam

50% (1)

schattingen.

IBC-PGGM V.O.F.

Amersfoort

50% (2)

Centrumplan Roelofarendsveen V.O.F.

Roelofarendsveen

50% (3)

V.O.F. Tuinstadwijk

Rotterdam

50% (4)

Heembouw Roelofarendsveen B.V.

Roelofarendsveen

100%

artikel 402 Titel 9 Boek 2 BW opgesteld.

Onderhanden-projectresultaat

oorspronkelijke aanschaffingswaarde verminderd met lineaire afschrijvingen die gebaseerd zijn op de verwachte levensduur en berekend zijn over de aanschaffingswaarde. Op investeringen die in de loop van het boekjaar zijn gedaan, wordt tijdsevenredig afgeschreven.

Financiële vaste activa Deelnemingen

Deelnemingen waarin de vennootschap invloed van betekenis

Projectopbrengsten en –kosten worden naar rato van de

uitoefent op het zakelijke en financiële beleid worden tegen

voortgang van de projecten verantwoord voor zover deze

de vermogensmutatiemethode gewaardeerd. Overeenkomstig

(1) Heembouw Ontwikkeling B.V. heeft een belang van 50% in genoemde B.V. en een aandeel in het resultaat van 50%.

op een verantwoorde wijze kunnen worden vastgesteld.

deze methode worden de deelnemingen in de balans

(2) Heembouw Roelofarendsveen B.V. heeft een belang van 50% in genoemde V.O.F. en een aandeel in het resultaat van 50%.

Verliesvoorzieningen op projecten worden genomen op het

opgenomen tegen het aandeel van de vennootschap in

(3) Heembouw Centrumplan B.V. heeft een belang van 50% in genoemde V.O.F. en een aandeel in het resultaat van 50%.

moment dat duidelijk is dat de kosten de opbrengsten van een

de nettovermogenswaarde vermeerderd met haar aandeel

(4) Heembouw Wonen B.V. heeft een belang van 50% in genoemde V.O.F. en een aandeel in het resultaat van 50%.

project overstijgen. Per project wordt dit periodiek beoordeeld

in de resultaten van de deelnemingen vanaf het moment

door de projectverantwoordelijke en het management van de

van verwerving, bepaald volgens de grondslagen van de

Ten behoeve van bovenstaande groepsmaatschappijen (de 100% belangen), met uitzondering van Heembouw Deelnemingen B.V.,

betreffende werkmaatschappij. Deze beoordeling gebeurt met

Groep. In de winst- en verliesrekening wordt het aandeel

Heembouw Centrumplan B.V. en Hepark B.V., zijn aansprakelijkheidsverklaringen als bedoeld in artikel 403 lid 1 sub f Boek 2 BW bij

name op basis van de projectadministratie en kennis en ervaring

van de vennootschap in het resultaat van de deelnemingen

het Handelsregister van de betreffende Kamers van Koophandel gedeponeerd.

van betrokkenen. Inherent aan dit proces is dat inschattingen

opgenomen. Indien en voor zover de vennootschap niet zonder

worden gemaakt.

beperking uitkering van de positieve resultaten aan haar kan bewerkstelligen, worden de resultaten in een wettelijke

Voorzieningen Getroffen voorzieningen zijn gebaseerd op de beste verwachting van het management met betrekking tot de uiteindelijke uitstroom van middelen.

Kasstroomoverzicht

reserve opgenomen. Haar aandeel in de rechtstreekse vermogensvermeerderingen en –verminderingen van de deelnemingen wordt ook in de wettelijke reserve opgenomen. Voor deelnemingen met een negatief eigen vermogen wordt, indien nodig en daarvoor aansprakelijkheid bestaat, een voorziening getroffen.

Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte methode. De geldmiddelen in het kasstroomoverzicht bestaan uit de liquide middelen.

72



73

Lening u/g gelieerde maatschappijen en lening u/g derden


Verstrekte leningen zijn primaire financiële activa met vaste

Bij de initiële verwerking van vorderingen en vooruitbetaalde

of bepaalbare betalingen die niet op een actieve markt zijn

kosten worden deze opgenomen tegen reële waarde

genoteerd. Deze leningen worden na de eerste verwerking

vermeerderd met de direct daaraan toe te rekenen

gewaardeerd tegen de geamortiseerde kostprijs volgens de

transactiekosten. Alle transacties worden opgenomen op

effectieve-rentemethode.

het moment waarop de Groep de bindende overeenkomst aangaat. De vorderingen worden na de initiële verwerking

Voorraden Grond De waardering van de voorraad grond geschiedt tegen kostprijs of lagere marktwaarde.

Gereed product De waardering van de voorraad gereed product geschiedt tegen kostprijs of lagere marktwaarde.

Onderhanden werk Dit betreft werken voor eigen risico. De post onderhanden werk is gewaardeerd tegen bestede materiaalkosten, kosten van werk door derden en manuren.

Grond- en hulpstoffen

behoeve van het ontwikkelproject betaalde rente en resultaat naar rato van de voortgang van het project. Winst wordt genomen vanaf start bouw voor zover projecten of delen hiervan zijn verkocht en voor zover de winst met voldoende

enig jaar tegen opbrengstwaarde, inclusief aan werken in

worden overgedragen of een bijzondere waardevermindering

uitvoering toegerekende winsten, naar rato van de voortgang

ondergaan, alsmede via het amortisatieproces.

van de verrichte prestatie, en/of getroffen verliesvoorzieningen.

De Groep beoordeelt op elke balansdatum of een vordering

Kosten

een bijzondere waardevermindering heeft ondergaan. Het verlies wordt bepaald als het verschil tussen de boekwaarde van het actief en de best mogelijke schatting van de toekomstige kasstromen, contant gemaakt tegen de effectieve rentevoet van het financiële actief zoals die is

74

aan het verslagjaar waarop zij betrekking hebben.

vorderingen wordt verlaagd met gebruikmaking van een

De vennootschap heeft een pensioenregeling bij het

voorziening wegens oninbaarheid.

De Groep heeft enkel contracten die kwalificeren als operationele leaseperiode ten laste van de winst-en verliesrekening gebracht.

Renteopbrengsten Renteopbrengsten worden tijdsevenredig in de winst- en verliesrekening verwerkt rekening houdend met de effectieve rentevoet van de desbetreffende actiefpost, indien hun bedrag bepaalbaar is en hun ontvangst waarschijnlijk.

Belastingen De verantwoorde belastingen zijn gebaseerd op het geldende tarief rekening houdend met fiscale faciliteiten en verschillen tussen de commerciële en fiscale waardering van activa en passiva. Voor 2014 is een tarief van 25,0% gehanteerd over het fiscaal resultaat 2014.

Bedrijfstakpensioenfonds voor de Bouwnijverheid. In het geval van een tekort bij het Bedrijfstakpensioenfonds,

daaraan toe te rekenen transactiekosten. De schulden op korte termijn worden na de initiële waardering gewaardeerd tegen de geamortiseerde kostprijs volgens de effectieve-rentemethode. Winst of verlies worden in de winst-en verliesrekening opgenomen zodra de verplichtingen niet langer op de balans worden opgenomen, alsmede via het amortisatieproces.

Voorzieningen

verwachting zullen worden afgesloten met een negatief resultaat

Betreft een voorziening gevormd voor uitkeringen bij jubilea.


reeds vermelde grondslagen van waardering en toegerekend

Pensioenen

Voorziening voor jubileumuitkering

projecten zijn de gefactureerde termijnen in mindering gebracht.

De kosten worden bepaald met inachtneming van de hiervoor

bepaald bij de eerste verwerking. De boekwaarde van de

mate van zekerheid bepaalbaar is. Voor projecten die naar wordt een voorziening getroffen. Op de post onderhanden

zij betrekking hebben.

winst- en verliesrekening verwerkt zodra deze aan een derde

deze opgenomen tegen reële waarde verminderd met de direct

vermeerderd met een opslag voor algemene kosten, de ten

De baten en lasten worden toegerekend aan het jaar waarop

Bedrijfsopbrengsten vormen het saldo van de productie van

Bij de initiële opname van schulden op korte termijn worden

materiaalkosten, kosten van werk door derden en manuren,

lease en daarom worden de leasebetalingen lineair over de

de effectieve-rentemethode. Baten en lasten worden in de

tegen historische inkoopprijzen of lagere marktwaarde.

De onderhanden projecten worden gewaardeerd tegen bestede

Algemeen

Som der bedrijfsopbrengsten

Schulden op korte termijn

Dit betreft onderhanden projecten in opdracht van derden.

Leasing

gewaardeerd tegen de geamortiseerde kostprijs volgens

De waardering van de voorraden gronden hulpstoffen geschiedt

Onderhanden projecten

Resultaatbepaling

heeft de vennootschap geen verplichting tot het voldoen van aanvullende bijdragen, anders dan het voldoen van toekomstige premies. Evenmin kunnen de groepsmaatschappijen rechten doen gelden op eventuele overschotten in de fondsen. Het voorgaande is ook van toepassing op de bij de verzekeringsmaatschappij ondergebrachte pensioenregeling. Op basis van boven staande karakteristieken is het uitgangspunt dat in de verslagperiode de te verwerken pensioenlast gelijk is aan de over die periode aan het pensioenfonds respectievelijk verzekeringsmaatschappij verschuldigde pensioenpremies. De geschatte dekkingsgraad van het Bedrijfstakpensioenfonds voor de Bouwnijverheid per 31 december 2014 bedraagt 114,5% (31-12-13: 111,6%).

De voorziening is in 2010 (actuarieel) herberekend. In 2014 is een indexatie conform de richtlijnen toegepast.


75

Toelichting geconsolideerde balans (Bedragen in e)

Activazijde

31-12-2014

31-12-2013

Materiële vaste activa (1)

Boekwaarde per 1 januari Investeringen Afschrijvingen Boekwaarde Boekwaarde Aanpassingen bedrijfsgebouwen

1.056.871

85.801

244.063

Machines en transportmiddelen

23.441

-

4.963


678.946

233.408

270.914

1.759.258

319.209

898.609

519.940

1.056.871

18.478

23.441

641.440

678.946

1.558.527

1.759.258

Cumulatieve Cumulatieve aanschaffingsprijs afschrijvingen Boekwaarde Boekwaarde Aanpassingen bedrijfsgebouwen Machines en transportmiddelen Gereedschappen en inventaris

2.380.025

1.481.416

73.470

54.992

2.972.434

898.609

2.330.994

1.056.871

18.478

23.441

641.440

678.946

31-12-2014 31-12-2013 Voorraden Gereed product (5) Betreft de aanwezige onverkochte voorraad van reeds opgeleverde projecten.

Onderhanden werk

(6)

Bestede kosten minus voorziening

Grond- en hulpstoffen (7) Betreft de per 31 december aanwezige voorraad hout, plaatmateriaal, hang- en sluitwerk, metalen platen en profielen.

Gelieerde maatschappijen (8) Dit betreft de financiering van samenwerkingsverbanden en deze vorderingen hebben een kortlopend karakter.

1.558.527

1.759.258

Financiële vaste activa

628.723

69.983

Uitkering dividend

-/- 1.602.781

-/-

Resultaat deelnemingen

-

69.983

974.058

1.899.055

558.740

Netto-vermogenswaarde per 31 december

924.997

628.723

2.259.903

909.986

Lening u/g gelieerde maatschappijen (3)

Verstrekkingen gedurende boekjaar

1.291.530 3.550.165

Onttrekkingen gedurende boekjaar Aflossingsverplichting komend boekjaar

Vennootschapsbelasting

- 402.547

Sociale verzekeringen

- 54.148

- 456.695 Overige vorderingen en overlopende activa

(10)

Inkoopbonussen

88.100 108.000

Licenties/onderhoudscontracten software

79.034 87.889

Leasebedragen

31.431 33.666

Verzekeringen

Saldo per 1 januari

-

-/- 3.603.933

Mutatie (niet) gerealiseerde waardeverandering

Saldo per 31 december

-

-/- 2.245.164

52.500 44.916

-

7.552.608 6.715.422

Belastingen en premies sociale verzekeringen (9)

Deelnemingen (2) Netto-vermogenswaarde per 1 januari

35.334 31.464


3.867.402

2.525.405 2.741.868

5.425.929

2.654.198 1.524.149

Kortlopende lening derden Rente Diverse transitorische posten

1.906

1.906

- 100.000 - 13.320 56.135 44.898

256.606 389.679

2.259.903

Lening u/g derden (4) Saldo per 1 januari (incl. kortlopend)

Verstrekkingen gedurende boekjaar Onttrekkingen gedurende boekjaar

431.920 100.000 -

-/- 151.000

-/-

399.300 67.380

280.920 431.920 Aflossingsverplichting komend boekjaar


76


-/- 240.246

40.674

-/- 243.033

188.887


77

Passivazijde

31-12-2014

31-12-2013

31-12-2014 31-12-2013

Eigen Vermogen

Belastingen en premies sociale verzekeringen (13)

De specificatie en het verloopoverzicht van het eigen vermogen zijn opgenomen in de toelichting op de vennootschappelijke balans.

Loonbelasting en premieheffing

Omzetbelasting 2.636.337 Vennootschapsbelasting

Voorzieningen

Sociale verzekeringen

Voorziening voor jubileumuitkeringen

(11)

Saldo per 1 januari

159.391 156.266

Dotatie/vrijval lopend boekjaar


3.188 3.125 162.579 159.391

2.939.550

655.771 531.048 633 8.813 -

3.301.554

3.470.598

Overige schulden en overlopende passiva (14) Reservering personeelsgerelateerde kosten

Reservering kosten klachten

1.071.703

88.500 95.700

Accountants- en advieskosten Verzekeringen

974.491 40.650

43.825

17.734 51.911

De voorziening wordt om de vijf jaar actuarieel berekend. In 2010 is dit weer gedaan.

Rente

16.068 -

De overige jaren wordt er een indexatie toegepast. In 2014 is een dotatie van 2% aan de voorziening toegevoegd.

Diverse transitorische posten

71.661 55.477

Schulden op korte temijn Onderhanden projecten

1.209.104

1.318.616

(12)

Bestede kosten, geactiveerde marge minus voorziening

-/- 49.692.131

Gefactureerd op onderhanden projecten

-/- 41.312.919

53.178.551 42.795.051

3.486.420 1.482.132

In de onderhanden projecten per 31 december 2014 is € 2.769 aan rente geactiveerd (2013: € 0). De positie Onderhanden projecten per 31 december 2014 bestaat uit projecten met een debetstand van € 1.338.774 (2013: € 490.755) en projecten met een creditstand van € 4.825.194 (2013: € 1.972.887).

78



79

Niet uit de balans blijkende regelingen

31-12-2014 31-12-2013

Verstrekte bankgaranties 8.358.969 5.977.116

Risicobeheer en financiële instrumenten

Verstrekte concerngaranties 17.790.619 15.914.000

De primaire financiële instrumenten van de Groep dienen ter financiering van de operationele activiteiten van de Groep of vloeien direct

Leaseverplichtingen voor wagenpark en printers Leaseverplichting voor komend boekjaar Leaseverplichting over 2e tot en met 5e jaar na balansdatum

984.605 1.133.566

1.320.950 1.530.161

Huurverplichtingen voor huisvesting Huurverplichting voor komend boekjaar

822.831 818.461

Huurverplichting over 2e tot en met 5e jaar na balansdatum

552.924 747.042

Licenties voor programmatuur

De verplichting tbv licenties voor komend boekjaar bedraagt

Voorwaardelijke verplichtingen

Huurverplichting Grondafnameverplichting

Algemeen

uit deze activiteiten voort. Het beleid van de Groep is niet te handelen in financiële instrumenten. De Groep heeft geen valutarisico en een minimaal renterisico. De relevante risico’s betreffen het marktrisico en het kredietrisico. Marktrisico De financiële prestaties van de Groep zijn mede afhankelijk van de conjuncturele omstandigheden. De afhankelijkheid van deze omstandigheden wordt beperkt door de verschillende soorten bouwsegmenten waar de vennootschap opereert zoals bedrijfsruimten, kantoren, woningcorporaties en zorginstellingen en woningen. Kredietrisico Kredietrisico is het risico van financieel verlies indien een afnemer de aangegane contractuele verplichting niet nakomt. Kredietrisico’s

158.155 118.576

vloeien met name voort uit vorderingen op klanten. De groep heeft stringente procedures opgesteld om de kredietwaardigheid van haar relaties te bepalen. Tevens heeft de Groep richtlijnen opgesteld om de omvang van het kredietrisico bij elke partij te beperken. Bovendien bewaakt de Groep voortdurend haar vorderingen en hanteert de Groep een strikte aanmaningsprocedure. Door de bovenstaande maatre-

80.000

80.000

641.940 641.940

gelen en contractuele regelingen is het kredietrisico voor de Groep beheersbaar. Ter beheersing van dit risico wordt gebruik gemaakt van informatie van erkende instellingen die zich op het leveren van kredietinformatie hebben toegelegd. Continue bewaking van het kredietrisico vormt onderdeel van het debiteurenbeheer.

De vennootschap is hoofdelijk aansprakelijk voor de afdracht van vennootschapsbelasting van Heembouw Roelofarendsveen B.V., Heembouw Rotterdam B.V., Heembouw Amersfoort B.V., Heembouw Breda B.V., Heembouw Wonen B.V., Hepark B.V., Heembouw Ontwikkeling B.V., Heegro 1 B.V., Heegro 3 B.V., West-End B.V., Heembouw Deelnemingen B.V., Heembouw Centrumplan B.V. en Habeon Architecten B.V. De vennootschap is hoofdelijk aansprakelijk voor de afdracht van omzetbelasting van Heembouw Roelofarendsveen B.V., Heembouw Rotterdam B.V., Heembouw Amersfoort B.V., Heembouw Breda B.V., Heembouw Wonen B.V., Hepark B.V., Heembouw Ontwikkeling B.V., Heegro 1 B.V., Heegro 3 B.V., West-End B.V. en Habeon Architecten B.V. De vennootschap is hoofdelijk aansprakelijk voor schulden van Heembouw Roelofarendsveen B.V., Heembouw Rotterdam B.V., Heembouw Amersfoort B.V., Heembouw Breda B.V., Heembouw Wonen B.V., Heembouw Ontwikkeling B.V., Heegro 1 B.V., Heegro 3 B.V., West-End B.V. en Habeon Architecten B.V. In het kader van deze 403 verklaringen zijn deze B.V.’s vrijgesteld van het opmaken van een eigen jaarrekening. De vennootschap is hoofdelijk aansprakelijk voor de schulden met betrekking tot de vennootschappen onder firma waarin zij deelneemt (V.O.F. Tuinstadwijk). Bij Centrumplan Roelofarendsveen V.O.F. geldt dit voor Heembouw Centrumplan B.V.

Verbonden partijen

Met de verbonden partijen Heembouw Beheer B.V., Heevas B.V., Heembouw Visie B.V., Cityblob Zuid Oost B.V., Centrumplan Roelofarendsveen B.V. en V.O.F. Tuinstadwijk hebben in het boekjaar transacties plaatsgevonden. Dit bestaat uit levering diensten en levering goederen. De transacties zijn gebaseerd op cost-plus methode met uitzondering van de doorbelasting kosten. Deze worden tegen werkelijke kosten doorbelast.

31-12-2014 31-12-2013

Door verbonden partijen aan Heembouw Groep: Levering diensten

1.032.426 1.068.155

Door Heembouw Groep aan verbonden partijen: Levering diensten

966.098 521.228

Levering goederen

2.935.328 1.084.763

Voor bancaire krediet- en garantiefaciliteiten zijn de volgende zekerheden gesteld: verpanding van een deel van de bedrijfsuitrusting, voorraden, boekvorderingen en aanneemsommen. Heembouw Groep is betrokken bij enkele procedures die worden betwist. Op grond van thans beschikbare informatie en ingewonnen juridisch advies verwacht de Directie dat de afloop van deze procedures geen nadelige invloed van betekenis zal hebben op de financiële positie van Heembouw Groep. Bij één procedure is er sprake van een tegenvallende uitspraak, waarbij de Raad van Arbitrage voor een bedrag van € 238.390 ten nadele van Heembouw Groep heeft beslist. Heembouw Groep heeft hiertegen hoger beroep aangetekend en heeft voor een deel van dit dispuut op basis van eigen inschatting van de uitslag van het hoger beroep een reservering opgenomen.

80



81

Toelichting geconsolideerde winst- en verliesrekening Heembouw Holding B.V. te Roelofarendsveen (Bedragen in e)

Som der bedrijfsopbrengsten*

2014

2013

Bedrijfsruimten 54.798.000

54.823.000

Kantoren 14.626.000

35.228.000

(15)

Woningcorporaties en zorginstellingen

5.547.000 8.631.000

Overige bedrijfskosten

Autokosten 636.341 715.942 Overige personeelskosten

3.315.000

Overige kosten

Overig 6.898.000

5.195.000

105.684.000 107.192.000

Overige opbrengsten

1.000

11.000

Totaal som der bedrijfsopbrengsten 105.685.000 107.203.000

2013

Huisvestings-/kantoorkosten* 1.920.436 2.008.109

Woningen 23.815.000

Geproduceerde omzet

2014

(17)

799.099

363.943

587.228

548.776

*in de kantoorkosten is in 2014 een bedrag van € 61.150 (2013: € 62.525) aan accountantskosten 3.719.819 3.860.045 voor onderzoek van de jaarrekening opgenomen en € 11.693 aan kosten voor adviesdiensten op fiscaal gebied (2013: € 37.060).

Rentebaten en soortgelijke opbrengsten

(18)

Bankrente - 3.394 Debiteuren

Rente op vordering op gelieerde maatschappij

- 9.652 278.600

276.143

De omzet is geheel in Nederland gerealiseerd.

Overig 3.706 -

* afgerond op duizenden euro’s

Som der bedrijfslasten

Rentelasten en soortgelijke lasten

Lonen en sociale lasten

Overig

-/- 12.594

-/- 446

-/- 103.043

-/- 446

282.306 289.189

(16)

Lonen en salarissen

11.886.878 12.789.388

Sociale lasten

2.047.621 1.993.450

Pensioenlasten 1.292.484 1.443.720

Bankrente

(19)

-/- 90.449

-

15.226.983 16.226.558

De personeelsbezetting uitgedrukt in FTE’s

bedroeg per 31-12-2014: 205 (31-12-2013: 212)

Belastingdruk (20) 2014 2013

in Bouwplaatsmedewerkers, inclusief uitvoerders

€

in %

in

€

in %

De samenstelling was als volgt:

75 80

Kantoormedewerkers

130 132

205 212

Nominale belastingdruk

133.151 25,0

Effect fiscaal niet-aftrekbare kosten Overige effecten

-/-

-/- 415.452 24,4

13.305 2.5 16.931 -/- 1,0 2.061

-/- 0,4

-/- 3.648

0,2

Effectieve belastingdruk 144.395 27,1 -/- 402.169 23,6

Bezoldiging Bestuurders en Commissarissen

In het verslagjaar bedragen de vergoedingen aan bestuurders in totaal € 845.794 (in 2013 € 738.553) en aan commissarissen in totaal € 68.441 (in 2013 € 80.191).

82



83

Vennootschappelijke balans

Heembouw Holding B.V. te Roelofarendsveen (Bedragen in e)

Activa

per 31 december 2014 (voor resultaatbestemming)

31-12-2014 31-12-2013

Passiva

31-12-2014

Materiële vaste activa Aanpassingen bedrijfsgebouwen

Eigen vermogen Aandelenkapitaal

2


Agioreserve

3

Wettelijke reserve

4

Algemene reserve

5

485.896 599.573

512.546 493.372

998.442 1.092.945

31-12-2013

441.000 441.000

4.779.670

4.779.670

906.997 600.723 9.253.685 10.854.481

Resultaat lopend boekjaar

Deelnemingen 1

15.777.512 15.381.352

Financiële vaste activa 2.332.558 748.215

Lening u/g groepsmaatschappij

- 2.574.987

2.332.558

3.323.202

Vorderingen en vooruitbetaalde kosten Debiteuren Groepsmaatschappijen

Gelieerde maatschappijen Belastingen en premies sociale verzekeringen Overige vorderingen en overlopende activa

81 -

4.481.345 2.596.798 4.240

3.313

121.031 500.119

334.627 343.231

4.941.324

3.443.461

Liquide middelen 10.884.176 10.708.424

19.156.500

18.568.032

396.160

-/- 1.294.522

Voorzieningen Jubileumuitkeringen Negatieve waarde deelnemingen

6

162.579 159.391

1.932.348

1.746.586

2.094.927 1.905.977

Schulden op korte termijn Onderhanden projecten

253.584

Crediteuren

155.742 120.819

Groepsmaatschappijen

737.707 711.268

Gelieerde maatschappijen

70.832 -

Belastingen en premies sociale verzekeringen Overige schulden en overlopende passiva

1.013

266.111

-

65.183 182.505

1.284.061

1.280.703

19.156.500 18.568.032

84



85

Vennootschappelijke winst- en verliesrekening 2014 Heembouw Holding B.V. te Roelofarendsveen (Bedragen in e)

2014 2013

Passivazijde 31-12-2014 31-12-2013

Aandeel in resultaat van ondernemingen waarin wordt deelgenomen

182.210

-/- 1.216.371

Overige baten en lasten na belastingen

213.950

-/-

Eigen Vermogen

Resultaat na belasting

396.160

78.15

-/- 1.294.522

Aandelenkapitaal

(2)

Maatschappelijk kapitaal waarvan niet geplaatst

2.000.000 2.000.000

-/- 1.559.000

Het geplaatste kapitaal bestaat uit 882 gewone aandelen à € 500. Agioreserve

441.000 441.000

(3)


Betreft het boven de nominale waarde gestorte bedrag op het aandelenkapitaal.

Toelichting vennootschappelijke balans

-/- 1.559.000

Wettelijke reserve

4.779.670 4.779.670

(4)

(Bedragen in e)

Saldo per 1 januari

600.723 41.983


1.899.054 558.740

De vennootschappelijke waarderingsgrondslagen zijn gelijk aan de geconsolideerde waarderingsgrondslagen. Voor de toelichting op

Uitgekeerd dividend

de vennootschappelijke balans en winst- en verliesrekening wordt verwezen naar de toelichting op de geconsolideerde balans en winst- en verliesrekening. Aanvullend volgen hier nog enkele specificaties.

Activazijde 31-12-2014 31-12-2013 (1)

Netto-vermogenswaarde per 1 januari

748.215 2.088.869

Uitkering dividend

1.216.371

-/-


922.003


Mutatie voorziening in verband met negatief eigen vermogen

185.762 797.720

Netto-vermogenswaarde per 31 december

906.997 600.723

De wettelijke reserve heeft betrekking op de onverdeelde winst van de deelnemingen waar Heembouw geen meerderheidsbelang

Algemene reserve (5) Saldo per 1 januari

10.854.481 10.657.776

Uitkering slotdividend vorig boekjaar

Mutatie wettelijke reserve ingehouden winst deelnemingen 1.964.586 1.166.866 Toevoeging winst vorig boekjaar 182.210

in heeft en daardoor niet zonder beperkingen uitkeringen van dit vermogen kan bewerkstelligen.

Financiële vaste activa Deelnemingen

-/- 1.592.780 -

-/- 1.216.371

2.332.558 748.215

-

-/- 306.274

-/- 600.723

-/- 1.294.522 797.428


9.253.685

10.854.481

Voorzieningen

Voorziening negatieve waarde deelnemingen (6) Saldo per 1 januari

1.746.586 948.866

Toevoegingen 1.932.348 1.746.586 Vermogensstortingen

-/- 1.746.586


1.932.348

-/-

948.866

1.746.586

De voorziening negatieve waarde deelnemingen heeft betrekking op de negatieve netto vermogenswaarde van deelnemingen voor zover de vennootschap hoofdelijk aansprakelijk is voor de schulden van de betreffende deelnemingen. De vennootschap heeft geen werknemers in dienst.

86



87

Overige gegevens Statutaire bepaling omtrent winstbestemming Artikel 25 van de statuten vermeldt: De vennootschap kan aan de aandeelhouders en andere gerechtigden tot de voor uitkering vatbare winst slechts uitkeringen doen, voor zover het eigen vermogen van de vennootschap groter is dan het bedrag van het gestorte kapitaal van de vennootschap, vermeerderd met de reserves die krachtens de wet moeten worden aangehouden. De winst, blijkende uit de vastgestelde winst- en verliesrekening, staat ter beschikking van de algemene vergadering van aandeelhouders.

Resultaatbestemming Het resultaat over het boekjaar 2014 ad € 396.160 staat overeenkomstig de bepalingen van de statuten ter beschikking van de algemene vergadering van aandeelhouders. De directie stelt voor om het resultaat boekjaar van € 396.160 toe te voegen aan de algemene reserve. Tevens stelt de directie voor om over dit boekjaar geen dividend uit te keren.

Gebeurtenissen na balansdatum Er hebben geen belangrijke gebeurtenissen na het einde van het boekjaar plaatsgevonden.

88



89

Aan: de aandeelhouders, de commissarissen en de directie van Heembouw Holding B.V.

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Verklaring betreffende de geconsolideerde jaarrekening Wij hebben de in dit rapport opgenomen jaarrekening 2014 van Heembouw Holding B.V. te Roelofarendsveen gecontroleerd. Deze jaarrekening bestaat uit de geconsolideerde en enkelvoudige balans per 31 december 2014 en de geconsolideerde en enkelvoudige winst-en-verliesrekening over 2014 met de toelichting, waarin zijn opgenomen een overzicht van de gehanteerde grondslagen voor financiële verslaggeving en andere toelichtingen.

Verantwoordelijkheid van het bestuur Het bestuur van de entiteit is verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening die het vermogen en het resultaat getrouw dient weer te geven, alsmede voor het opstellen van het jaarverslag, beide in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 van het in Nederland geldende Burgerlijk Wetboek (BW). Het bestuur is tevens verantwoordelijk voor een zodanige interne beheersing als het noodzakelijk acht om het opmaken van de jaarrekening mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten.

Verantwoordelijkheid van de accountant Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht, waaronder de Nederlandse controlestandaarden. Dit vereist dat wij voldoen aan de voor ons geldende ethische voorschriften en dat wij onze controle zodanig plannen en uitvoeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat. Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controle-informatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De geselecteerde werkzaamheden zijn afhankelijk van de door de accountant toegepaste oordeelsvorming, met inbegrip van het inschatten van de risico’s dat de jaarrekening een afwijking van materieel belang bevat als gevolg van fraude of fouten. Bij het maken van deze risico-inschattingen neemt de accountant de interne beheersing in aanmerking die relevant is voor het opmaken van de jaarrekening en voor het getrouwe beeld daarvan, gericht op het opzetten van controlewerkzaamheden die passend zijn in de omstandigheden. Deze risico-inschattingen hebben echter niet tot doel een oordeel tot uitdrukking te brengen over de effectiviteit van de interne beheersing van de entiteit. Een controle omvat tevens het evalueren van de geschiktheid van de gebruikte grondslagen voor financiële verslaggeving en van de redelijkheid van de door het bestuur van de entiteit gemaakte schattingen, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is om een onderbouwing voor ons oordeel te bieden.

Oordeel betreffende de jaarrekening Naar ons oordeel geeft de jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en samenstelling van het vermogen van Heembouw Holding B.V. per 31 december 2014 en van het resultaat over 2014 in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW.

Verklaring betreffende overige bij of krachtens de wet gestelde eisen Ingevolge artikel 2:393 lid 5 onder e en f BW vermelden wij dat ons geen tekortkomingen zijn gebleken naar aanleiding van het onderzoek of het jaarverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, overeenkomstig Titel 9 Boek 2 BW is opgesteld, en of de in artikel 2:392 lid 1 onder b tot en met h BW vereiste gegevens zijn toegevoegd. Tevens vermelden wij dat het jaarverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening zoals vereist in artikel 2:391 lid 4 BW. Rotterdam, 13 maart 2015

Ernst & Young Accountants LLP w.g. drs. W.H. Kerst RA

90



91

GRI-G3 index toepassingsniveau C Visie en strategie

Pagina

1.1

Visie en strategie

4-7

1.2

Verklaring van de Holding Directie

4-7

Economische indicatoren

Pagina

EC1 Directe economische waarden die zijn gegenereerd en gedistribueerd waaronder omzet, inkomsten, operationele kosten en maatschappelijke

Profiel

23, 68-89

investeringen 68

2.1

Naam van de organisatie

2.2

Producten en diensten

4-7, 78

2.3

Operationele structuur

68, 76

2.4

Locatie van het hoofdkantoor van de organisatie

2.5

Landen van vestiging

2.6

Eigendomsstructuur en rechtsvorm

2.7

Markten

2.8

Omvang van de organisatie

EC3 Dekking van de verplichtingen in verband met het vastgestelde uitkeringenplan van de organisatie

68-89 41

EC7 Procedures voor lokale personeelswerving

68 68, 78 68-69, 76 4-7 23, 38, 78

2.9 Significante veranderingen tijdens de verslagperiode

Milieu indicatoren EN7 Initiatieven ter verlaging van het indirecte 54-55

energieverbruik EN18 Initiatieven en realisatie emissie van

4-7

wat betreft omvang, structuur of eigendom

broeikasgassen

54-55, 56-57

2.10 Onderscheidingen die tijdens de verslagperiode 4-7, 60-61

werden toegekend

Reikwijdte van het verslag

LA1: Totale personeelsbestand naar type werk, 3, 91

3.1 Verslagperiode

7, 23, 91

3.2

Datum van het meest recente verslag

3.3

Verslaggevingscyclus

3.4

Contactgegevens voor verdere informatie

3.5

Proces inhoud verslag

91

3.6

Afbakening van het verslag

91

3.7

Afbakening beperkingen

91 omslag

68-89

3.8 Basis voor verslaglegging over samenwerkingsverbanden

Arbeidsomstandigheden en indicatoren voor volwaardig werk arbeidsovereenkomst en regio

40

LA4 Percentage medewerkers dat onder een collectieve arbeidsovereenkomst valt

40

LA7 Letsel-, beroepsziekte-, uitvaldagen- en verzuimcijfers

4-7, 42-43

LA10 Gemiddeld aantal uren dat een werknemer per jaar besteedt aan opleidingen

36

LA11 Programma’s voor competentiemanagement 72-75, 76-77

en levenslang leren

36-37

3.11 Beïnvloedende factoren voor de vergelijkbaarheid n.v.t.

tussen verslagperioden

n.v.t.

3.12 Management disclosure

Bestuur, verplichtingen en betrokkenheid 4.1 Bestuursstructuur

24-25, 27 24-25

4.2

Voorzitter van het hoogste bestuurslichaam

4.3

Onafhankelijke leden van de Raad van Commissarissen 2 5, 27

4.4 Mechanismen voor aandeelhouders en medewerkers om aanbevelingen te doen aan het hoogste bestuurslichaam

27, 64-65

4.8 Intern ontwikkelde missie- of beginselverklaringen,

Teksten:

gedragscodes en uitgangspunten die van belang

Heembouw

zijn voor de economische, milieugerelateerde

Conclusio, Annemieke de Man

en sociale prestaties, met vermelding van de 4-7

mate van uitvoering ervan 4.14 -4.16 Belanghebbenden

Colofon

3, 4-7

Fotografie: Dimmy Olijerhoek Martijn Pauw Fotografie Jaap Bouwens Fotografie Monique Velzeboer Vormgeving en realisatie: Windkracht-10.nl

92


2014

Maatschappelijke en financiële verslaglegging De Lasso-Zuid 22 Postbus 30 2370 AA Roelofarendsveen heembouw.nl

Als er iets is dat het verleden leert is het dit: Ga door. Ga door en maak van de toekomst nog meer verleden. Herman Brusselmans

Jaarverslag 2014 Maatschappelijke en financiële verslaglegging. Blik. vooruit

Recommend Documents