Jaarverslag. Aan alles gedacht. vooruit. Maatschappelijke en financiële verslaglegging

Jaarverslag Maatschappelijke en financiële verslaglegging

voor uit

Aan alles gedacht

Amersfoort Breda Noordwijkerhout Roelofarendsveen Rotterdam www.heembouw.nl De Lasso-Zuid 22 Postbus 30 2370 AA Roelofarendsveen (071) 332 00 50

Ketensamenwerking Onze visie: Wij creëren en realiseren dé integrale huisvestingsoplossing.

Onze organisatie

Wij werken met BIM: Bouw Informatie Modellen

Total Cost of Ownership

Twee weten meer dan één:

BIM is een manier van ontwerpen

Een gebouw kost meer dan

uit overleg ontstaat meerwaarde.

en bouwen waarbij een gebouw

alleen de realisatiekosten.

Bij presteren gaat het niet om de

of constructie in een computer

Een Total Cost of Ownership

prestaties van het individu, maar

als 3D-model en databank wordt

berekening laat ook zien wat de

veel meer om het vermogen om als

opgebouwd. Alle betrokken partijen

team en als collectief te presteren.

werken binnen hetzelfde digitale

Door samen te werken met onze

ontwerp van het project; het model

leveranciers, klanten en onze eigen

is altijd up-to-date en slaat alle

bijvoorbeeld voor een belangrijk

collega’s komen we tot de meest

relevante informatie tijdens het

deel bepaald door de installaties,

optimale oplossing voor de klant.

gehele bouwproces op.

het ontwerp van het gebouw

Wij willen onze klant

Onze OptimaalWoning

gebruiks- en onderhoudskosten nà realisatie zijn. De exploitatieen onderhoudskosten worden

optimaal bedienen en de best passende oplossing bieden voor zijn huisvestingsvraag. Dit doen wij vanuit

De integrale oplossing omvat diensten als: Locatiekeuze advies Werken met BIM:

5 aannemersvestigingen in: Amersfoort Breda

Conceptontwikkeling Projectontwikkeling

Onze klanten

Roelofarendsveen

zorgt voor betere informatie

• 3 bouwlagen

Inzicht in de Total Cost of

•

biedt gedetailleerde

• volledige doorontwikkeld

Ownership helpt de juiste

Financieringsadvies

Rotterdam

Installatie advies

Heembouw richt zich vooral op de volgende klantgroepen:

concept met vaste leveranciers

en materialen

• architectuur op maat

•

vermindert faalkosten

• onderhoudsarm

•

reduceert calculatietijd

• standaard lage rc-waarden

Architectuur Engineering

en de te gebruiken materialen.

•

informatie over hoeveelheden Noordwijkerhout

• complete eengezinswoning

De aannemersvestigingen

Planontwikkeling

Eindgebruikers bedrijfsruimten

• GPR score 7

worden ondersteund door

Bouw

Eindgebruikers kantoren

• lage bouwkosten

Heembouw Ontwikkeling

Onderhoud

Eindgebruikers woningen

• snelle doorlooptijd

Habeon Architecten

Beheer

Woningcorporaties en zorg

• assemblage op de bouwplaats

keuzes te maken en voorkomt verrassingen achteraf.

‘2011 in woord en beeld’ Geïntegreerd maatschappelijk en financieel jaarverslag

Met trots en genoegen presenteren wij dit verslag van onze activiteiten in 2011. Een integrale rapportage van de maatschappelijke ontwikkelingen en financiële resultaten bij Heembouw Groep. Waar wij eerder twee verslagen publiceerden, een financieel jaarverslag en een MVO-jaarverslag, zijn deze nu samengevoegd in één verslag. Immers, onze financiële prestaties zijn niet alleen een weerslag van het succes van ons primaire proces, maar ook van ons sociale beleid en vice versa.

Maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) is een integraal onderdeel van onze strategie en doelstellingen. In dit verslag willen we onze stakeholders transparant informeren over de stand van zaken ten aanzien van onze bedrijfsvoering en onze activiteiten op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen. De ontwikkelingen op het gebied van de drie pijlers onder maatschappelijk verantwoord ondernemen: Menselijk kapitaal (People), Milieu (Planet) en Maatschappij (Profit), komen verspreid in dit verslag terug.

Inhoud

Aan alles vooruit gedacht 2011 in woord en beeld Jaarverslag 2011 Heembouw Holding

1

Menselijk kapitaal

38

De subtitel van dit verslag luidt: “Aan alles vooruit gedacht”, een variatie op onze slogan “Aan alles gedacht”, die

2

Personeelsbezetting en verloop

38

wij al jaren voeren. Wij creëren en realiseren dé integrale huisvestingsoplossing. Dat is onze visie. Die geven wij invulling

Leerlingen, jubilea en pensioen

39

door te luisteren en daadwerkelijk te horen wat de wensen van onze klanten zijn en dan de beste oplossing te bieden.

Verzuim

40

Project: N ieuwbouw depots PostNL Pakketten: Integrale aanpak

Kengetallen 13 Project: W oningbouwproject Coremolen: Een logistiek hoogstandje

Project: V ernieuwbouw crematorium: Respectvol bouwen

Over dit verslag

Opleidingen

46

Stagiaires, werving en selectie

47

Talentontwikkeling, coaching, kennisgroepen

48

Personalia Raad van Commissarissen

18

Personalia Bestuur van de organisatie

19

Maatschappij 50

Bericht van de Raad van Commissarissen

21

Graydon award voor financieel gezond bedrijf

50

Sponsoractiviteiten

51

Lean spelenderwijs

51

Project: N ieuwbouw hotel naast CORPUS: Sterke combinatie Project: OptimaalWoningen in Vathorst: 60 werkdagen, 57 woningen

Zodat niets aan het toeval wordt overgelaten. Aan alles vooruit gedacht dus.

Zoals vorig jaar aangekondigd in ons MVO-verslag zijn we gestart met de integratie van de Global Reporting Initiative (GRI) richtlijnen. De aansluiting op de richtlijnen van de GRI, niveau C, is zichtbaar gemaakt in de GRI-tabel, die te vinden is achter in dit verslag (pagina 82). De tabel verwijst per indicator naar de pagina waar een toelichting wordt gegeven.

Namens de Holdingdirectie Heembouw, Peter Lammertink

Project: N ieuwbouw hoofdkantoor Applied Medical Europe

Verslag Gezamenlijke OndernemingsRaad 2011

56

32

Jaarrekening 2011

59

Reductie CO2 footprint

33

Overige gegevens

80

Afvalscheiding op de bouw

33

Controleverklaring 81

Convenantpartnership FSC Nederland

33

GRI-G3 index toepassingsniveau C

Duurzaam bouwen en milieu

32

Dubo-challenge

82

Project: G root onderhoudproject woningen Katwijk: Van energielabel G naar B

Geïntegreerd maatschappelijk en financieel jaarverslag Heembouw 2011

1

Jaarverslag 2011 Heembouw Holding Met tevredenheid kijken we als directie terug op het afgelopen jaar. We zijn verder gegaan op de ingeslagen weg en zijn veel energie blijven steken in trajecten die toegevoegde waarde leveren voor onze klanten, en met succes. Daar waar menig collega aannemer zich op de aanbestedingsmarkt begeeft, houden wij vast aan onze visie dat de klantvraag het best wordt ingevuld door een integrale benadering. Ons aandeel design & build

Financieel beleid

Eindgebruikers bedrijfsruimten

Het financiële beleid is erop gericht met een verantwoord

De markt voor de nieuwbouw van zowel bedrijfsruimten als

risico een goed rendement op onze projecten te behalen.

logistieke gebouwen heeft in 2011 een daling laten zien.

Goed en gestructureerd risicobeheer heeft ervoor gezorgd

Wij hebben onze omzet in deze markt evenwel weten te handhaven.

dat de projecten in onze orderportefeuille onder controle

Wij zijn continu bezig onze integrale huisvestingsoplossing verder

zijn en volgens verwachting verlopen.

te ontwikkelen. Op de bedrijfsruimtenmarkt zien wij nu de eerste

projecten is in 2011 gestegen tot 60% van onze omzet, een substantiële verbetering ten opzichte van 2010, waarin het aandeel design & build op 30% lag. Wij bedanken onze klanten voor het in ons gestelde vertrouwen.

successen ontstaan met onze conceptontwikkeling in combinatie Afgelopen jaar hebben wij veel aandacht besteed

met de Heembouw gronddatabank, waarbij wij partijen een positie

aan de financiële projectbeheersing. We hebben een

kunnen bieden op een bestaande locatie.

nieuw systeem ontwikkeld en in de hele organisatie

Onze visie luidt: Wij creëren en realiseren dé integrale huisvestingsoplossing. De eindgebruiker en zijn omgeving staan in ons denken en handelen centraal. Door onze blik onverminderd naar buiten te richten kunnen wij onze klanten het beste van dienst zijn. Wij wisten onze omzet en winst te handhaven en hebben ons volop kunnen concentreren op de verdere ontwikkeling van onze visie. Wij zijn positief over onze vooruitzichten voor 2012 en gaan verder op de ingeslagen weg.

2011 was een turbulent jaar voor de Nederlandse economie.

Daarnaast zijn we erin geslaagd onze voorraad gereed

In de eerste maanden leken de tekenen positief. Er was sprake

product verder af te bouwen en daarmee ons risicoprofiel

van een verder herstel, voorzichtige banengroei en licht

nog meer te verkleinen.

teruglopende werkloosheid. Naarmate het jaar vorderde,

geïmplementeerd. Hiermee hebben we een beter inzicht in de ontwikkeling van projecten en de daarbij behorende

Eindgebruikers kantoren

kansen en bedreigingen. Dit leidt tot een constructieve

De Nederlandse kantorenmarkt kampt met een structureel

dialoog over de voortgang van onze werken.

overaanbod en toenemende leegstand. Desondanks blijft er behoefte aan kantoorruimte van goede kwaliteit en op aantrekkelijke

Marktontwikkelingen

een goede locatie, waarbij onze procesbeheersing dankzij

Net als het jaar daarvoor was ook afgelopen jaar een lastig

onze Lean-aanpak een duidelijke toegevoegde waarde biedt.

jaar voor de bouw in het algemeen en de utiliteitsbouw in

Daarnaast zien we nog steeds een behoefte aan nieuwbouw

het bijzonder. De economische onzekerheid zet een rem op

van maatwerk panden voor eindgebruikers. In projecten wordt

de investeringen. De vraagzijde in de markt is de dominante

het installatiedeel steeds belangrijker. Dat geldt zeker in de

partij en zal dit waarschijnlijk voor langere periode blijven.

kantorenmarkt, waar duurzaamheid een belangrijk onderwerp is. Zeker met het oog op onze activiteiten in de renovatiemarkt gaan wij

In onze visie: Wij creëren en realiseren dé integrale

samenwerkingsverbanden aan met onze voorkeurleveranciers om

huisvestingsoplossing, draait alles om de klant. Zijn wensen

onze klanten nog beter te kunnen adviseren en van dienst te zijn.

maakte het optimisme plaats voor somberheid. Ditzelfde beeld

Onze vermogenspositie blijft onverminderd solide. Onze

en behoeften zijn leidend. Het gaat om maximale invulling

zagen we terug in de bouw: ‘Bouw en infra gingen 2011 positief

solvabiliteit is verder verbeterd naar een niveau van 41,4%.

van zijn huisvestingsvraag. Wij hebben volop ingezet

gestemd in, maar na een eerste kwartaal met bescheiden groei

De current ratio bedraagt 1,6. Daarbij hebben we ook in 2011

op het denken in klantgroepen. Dit werpt zijn vruchten

Eindgebruikers woningen

volgde opnieuw een neerwaartse tendens.’ [bron: Podium,

geen financiering bij een financiële instelling hoeven opnemen.

af. Zo hebben wij in 2011 maar liefst 60% van al onze

De woningmarkt is verantwoordelijk voor een groot deel van

Bouwend Nederland, februari 2012]

De ontvangst van de Graydon Award in juli van 2011, waarmee

projecten als design & build projecten geacquireerd

de totale bouwproductie van Nederland. Ondanks de

wordt aangegeven dat Heembouw tot de top behoort van

en uitgevoerd. Binnen de markt voor bedrijfsruimten,

moeilijkheden waar deze markt nu mee te kampen heeft, is

financieel gezonde bedrijven in de branche, onderstreept

traditioneel onze belangrijkste markt, ligt dit percentage

het nog steeds een interessante en omvangrijke markt die

onze financieel gezonde positie.

zelfs op 90%.

kansen biedt. De woningbouwmarkt is niet nieuw voor

prijzen stonden onder druk. Desondanks is ons operationeel

Onze sterke financiële positie heeft ons bovendien in staat gesteld

Heembouw richt zich vooral op de klantgroepen

woningbouwprojecten gestart of voor dit jaar geacquireerd.

resultaat aanzienlijk verbeterd ten opzichte van 2010 en is het

om enkele van onze relaties te helpen om, door middel van diverse

eindgebruikers bedrijfsruimten, kantoren en woningen

Wij verwachten de komende jaren een substantiële

groepsresultaat voor belasting uitgekomen op € 2,1 miljoen bij

creatieve samenwerkingsvormen, projecten toch vlot te trekken,

en de klantgroep woningcorporaties en zorg. Met deze

uitbreiding in onze omzet met woningbouw te realiseren.

een netto omzet van € 110 miljoen. Onze organisatie bestaat

waarbij financiële participatie tot de mogelijkheden behoort.

diversiteit spreiden wij ook het risico in onze activiteiten.

Resultaten 2011

Heembouw. In 2011 zijn op verschillende vestigingen

Het afgelopen jaar was de markt lastig te noemen; de

2

locaties. Dit biedt kansen voor renovatie van kantoorpanden op

uit vijf aannemersvestigingen, het architectenbureau Habeon

Een belangrijke rol daarbij is weggelegd voor de Optimaal

Architecten en de projectontwikkelaar Heembouw Ontwikkeling.

Woning, een conceptwoning die Heembouw heeft ontwikkeld.

Vrijwel alle werkmaatschappijen van de Heembouw Groep hebben

De OptimaalWoning heeft een hoog kwaliteitsniveau, lage

een positief resultaat kunnen noteren. Hieraan heeft vooral het

realisatiekosten, is flexibel indeelbaar, compleet en duurzaam.

grote aandeel design & build projecten bijgedragen. Een van onze

De OptimaalWoning is een bewezen en volledig uitgewerkt

kleinere aannemersvestigingen is hierbij helaas achtergebleven.

concept, dat met vaste bouwpartners wordt gerealiseerd.

Hier is een herstructurering noodzakelijk geweest wat een verlies

Vorm, materiaal en architect zijn vrij in te vullen door de klant

tot gevolg heeft gehad. We zijn verheugd dat de organisatie daar

waardoor de OptimaalWoning geen eenheidsproduct is maar

nu weer stabiel is en in 2012 verder kan worden opgebouwd.

veel variatiemogelijkheden kent.



3

Integrale aanpak depots PostNL Pakketten

PROJECT


Gerrit Mastenbroek, algemeen directeur PostNL Pakketten PostNL Pakketten is marktleider in pakkettendistributie in Nederland; 83% van de webwinkels in Nederland is klant van PostNL. De depots die Heembouw realiseert, spelen een essentiële rol in het totale bedrijfsproces. Gerrit Mastenbroek, algemeen directeur PostNL Pakketten, legt uit: ‘We hebben een nieuwe logistieke infrastructuur ontworpen. De depots moeten daarop aansluiten en zorgen dat de prestatie-eisen die we hebben gesteld, worden gerealiseerd.’ Heembouw heeft op basis van de prestatie-eisen een design & build aanbieding gedaan. ‘We hadden ons pakket van eisen bij meerdere aannemers neergelegd. Heembouw heeft dit voortvarend opgepakt, een goed voorstel gedaan en de eerste depots gebouwd.’ Naast Heembouw is er nog een aannemer die een aantal depots realiseert. PostNL Pakketten legt de lat hoog. Mastenbroek: ‘We streven naar de laagste kosten per pakket en een hoge kwaliteit van meer dan 99% next day- levering in 2015. We zitten nu boven de 98% en dat is al heel hoog. Die laatste stap is het moeilijkst, zeker gezien ons volume van 500.000 pakketjes per dag. Maar ons nieuwe logistieke ontwerp maakt meer dan 99% haalbaar.’ Bijzonder aan het ontwerp

Total Cost of Ownership centraal bij integrale aanpak depots voor PostNL Pakketten

is verder dat de depots schaalbaar zijn. ‘Bij groei kunnen we de capaciteit uitbreiden en als het nodig is kunnen we

Heembouw realiseert verschillende depots verspreid over het land voor eindgebruiker PostNL Pakketten. Vorig jaar werden de eerste depots in Waddinxveen en Elst opgeleverd, inmiddels is ook Den Bosch opgeleverd en bevinden de depots in Breda en Amersfoort zich in verschillende stadia van de bouw. Heembouw en PostNL zijn voor de realisatie van de verschillende depots een prestatiecontract overeengekomen. Hierin ligt de nadruk op de Total Cost of Ownership; letterlijk vertaald ‘Totaalkosten van Eigenaarschap’. Dit model is een investeringsanalyse dat niet alleen rekening houdt met de realisatiekosten, maar ook met de exploitatiekosten inclusief onderhoud. In het ontwerp van Habeon Architecten moest een balans gezocht worden tussen realisatie- en exploitatiekosten en de hergebruikmogelijkheden van de panden. Zo zorgt de universele stramienmaat er bijvoorbeeld voor dat de panden in de toekomst zonder veel ingrepen als regulier distributiecentrum in gebruik kunnen worden genomen. Verder zijn alle installaties en materialen ontworpen op een mogelijke onderhoudsverantwoording voor 15 jaar.

4

Geïntegreerd maatschappelijk en financieel jaarverslag 2011

ook verminderen.’ In de depots worden

esign & build verschillende depots D PostNL Pakketten Plaats: Diverse locaties in Nederland Opdrachtgever: PostNL Real Estate Architect: Habeon Architecten

collectie, sortering en distributie geïn-

We gaan voor meer dan 99% next day levering

tegreerd, waar dit eerder gescheiden gebeurde. ‘Een revolutionaire verbetering’ aldus Mastenbroek. ‘Dit scheelt gesleep en gesjouw. De bestelbusjes staan nu direct aan de sorteerband en de pakketten komen automatisch in de busjes terecht. Een tijdswinst van 45 minuten per busje per dag.’ Alle pakketten worden aan de band gescand. ‘Dat betekent 100% registratie. Een busje kan pas vertrekken wanneer er een 100% fit is tussen hetgeen gescand is en hetgeen in het busje ligt.’ Waddinxveen is het eerste depot dat

Gerrit Mastenbroek, PostNL Pakketten

volgens het nieuwe ontwerp draait. ‘Dat loopt perfect.’

Geïntegreerd maatschappelijk en financieel jaarverslag 2011

5



Samen werken aan de juiste oplossing voor de eindgebruiker Eddy Fluit, Novoferm

Eddy Fluit, salesmanager Novoferm Een van de prestatie-eisen van PostNL is

Ivo van der Mark, sr. commercieel manager Heembouw

de wind- en waterdichte aansluiting van

Kan een aannemer leren van een leverancier van printers? Voor sr. commercieel

de bestelauto’s aan het laad- en losdock.

manager Ivo van der Mark luidt het antwoord volmondig ja. Ivo: ‘Bij de aankoop van

Dit bespaart energie die anders verloren

printers wordt niet alleen gekeken naar de aanschafwaarde, maar ook naar de

gaat door de tocht en beschermt de

printkosten en het onderhoud. PostNL heeft die visie doorgezet naar de bouw:

pakketten tegen water- of valschade.

Total Cost of Ownership (TCO). In de lijn van deze visie heeft Heembouw de aanbieding

De eis van PostNL was niet eenvoudig in

voor PostNL Pakketten gemaakt.’ Heembouw bouwt diverse depots voor PostNL

te vullen, omdat gebruik gemaakt wordt

Pakketten. Hiervoor ontwierp Heembouw eerst een concept met begroting, gebaseerd

van verschillende typen bestelauto’s, die

op de functionaliteitseisen van de gebruiker. Ivo: ‘Daarbij was het uitgangspunt van

niet alleen variëren in hoogte en breedte,

PostNL dat elk depot 15 jaar geëxploiteerd zou worden. De vragen aan ons waren:

maar die ook geen vaste vorm aan de

Wat is dan de beste keuze van materialen, installaties, wat betekent het voor energie

achterzijde hebben. Dat betekent variatie

verbruik, schoonmaak etc., waarbij de financiën de basis vormen. Dit Total Cost of

in de manier waarop de deuren aan de

Ownership concept is niet nieuw, maar wel voor de bouw.’

achterzijde opendraaien. In haar zoektocht naar een leverancier met een oplossing

Ivo heeft bij andere branches gekeken hoe daar met TCO wordt omgegaan.

voor dit probleem, kwam Heembouw

‘De manier waarop een bedrijf als Kyocera haar aanbiedingen doet, heb ik vertaald

uiteindelijk bij Novoferm.

naar onze aanbieding. We hebben meerdere varianten uitgewerkt. Zo hebben we de aanschafkosten relatief laag weten te houden door bijvoorbeeld te kiezen voor een lichtere

Salesmanager Novoferm Eddy Fluit:

staalconstructie en goed gebruik te maken van de kennis die onze installateur Lomans

‘We kregen 4 tot 6 weken om een oplossing

Totaalinstallateurs heeft ingebracht. Een streven naar een CO2 neutraal gebouw is op

te bedenken: normaal staat er 1,5 tot 2 jaar

dit moment vaak financieel nog niet te beredeneren. Het rekenmodel TCO is door de

voor een productontwikkeling. Maar het is

financiële insteek voor elk project toepasbaar. Voor meer duurzame ondernemingen, die

gelukt. We hebben onze meest ervaren

voor de langere termijn gaan, is zo’n Total Cost of Ownership concept zeer aantrekkelijk.’

mensen bij elkaar gezet en gezegd: ‘Dit is het probleem, los het binnen 4 weken op, bouw een proefopstelling en sleutel net zo lang tot het product voldoet.’ In nauwe samenwerking met Heembouw en PostNL is uiteindelijk de “Van Seal” ontwikkeld. ‘Het voldoet precies aan de wensen van de klant. Een mooie oplossing,’ aldus Eddy Fluit.

Heembouw realiseert verschillende depots voor PostNL Pakketten, verspreid over het land, o.a. in Waddinxveen, Elst,

Zeker voor duurzame ondernemingen is Total Cost of Ownership aantrekkelijk

Amersfoort, Breda en Den Bosch. In de overeengekomen prestatiecontracten ligt de nadruk op Total Cost of Ownership.

6


Ivo van der Mark, Heembouw


7

Innovatie en kwaliteit Woningcorporaties

Integriteit

Lean Bouwen volgens Heembouw

Ketensamenwerking

Heembouw heeft een jarenlange ervaring met werken voor

Een van onze belangrijkste kernwaarden is betrouwbaarheid.

Met onze klantgerichte cultuur zijn wij als organisatie gewend

Om continue verbetering mogelijk te maken is het belangrijk

woningcorporaties. Onze omzet binnen deze klantgroep laat

Wij werken open, eerlijk en betrouwbaar samen met andere

onze blik naar buiten te richten. Niet alleen om te zien wat de

vroegtijdig in het proces samen te werken. Hoe eerder

door de jaren heen een gestage groei zien, waarbij wij met

partijen. Dat betekent dat wij onze afspraken nakomen, integer

markt en onze klanten beweegt, maar ook om te leren van de

er in de keten door alle belangrijke partners, inclusief

name projecten op het gebied van seriematige woningrenovatie

zijn en de verantwoordelijkheid nemen voor onze acties.

ervaringen en innovaties in andere branches.

de opdrachtgever, wordt samengewerkt, des te groter

hebben uitgevoerd. Hier hebben wij ons kunnen onderscheiden

Onze bedrijfscode (geregistreerd bij de Stichting Beoordeling

aan de proceskant met Lean Bouwen volgens Heembouw.

Integriteit Bouwnijverheid onder nummer 04-01-0032) wordt

Dit heeft ons er toe gebracht al in 2004 te starten met de

doorlooptijd, veiligheid en duurzaamheid. Niet alleen omdat

Met onze OptimaalWoning kunnen wij ook deze klantgroep met

door al onze medewerkers onderschreven.

introductie van de Lean-filosofie in ons bedrijfsproces, omdat wij

er dan nog tijd en ruimte is om met elkaar na te denken

altijd bezig zijn met het creëren van toegevoegde waarde voor

over de beste oplossingen (klantwaarde creëren). Maar ook

de nieuwbouw van woningen bedienen. Een mooi voorbeeld van een project met de OptimaalWoning is de realisatie van

Integriteit is een regelmatig terugkerend onderwerp op de agenda

de klant. Inmiddels is het een onlosmakelijk onderdeel van onze

omdat samenwerken ervoor zorgt dat knelpunten eerder

57 woningen en 24 appartementen voor corporatie de Alliantie

van de groepsdirectie. Zoals de SBIB voorschrijft wordt jaarlijks

aanpak. Het heeft onze faalkosten verminderd en de doorlooptijd

worden gesignaleerd. Dit komt dus niet alleen de kwaliteit en

in deelplan de Bron in Amersfoort. De bouw is eind 2011 gestart

het jaarverslag van de vertrouwenspersoon besproken en wordt

van onze projecten verkort. De Lean-filosofie past goed bij ons

duurzaamheid ten goede, maar zorgt ook voor een soepeler

en zal door de snelle bouwmethodiek al medio 2012 worden

geëvalueerd wat de stand van zaken van integriteit binnen de

bedrijf en onze cultuur; het zit inmiddels in onze genen. We zien

en sneller bouwproces tegen lagere kosten.

afgerond. Wij richten ons actief op verdere groei van ons

organisatie is. Ons integriteitsbeleid hebben wij in 2011 verder

dat verschillende bouwbedrijven gaan starten met de toepassing

Daarom is Heembouw in 2012 gestart met Lean-trainingen

marktaandeel binnen de klantgroep woningcorporaties.

aangescherpt. Daaruit is onder andere voortgekomen dat de

van Lean-instrumenten. Een Lean-bedrijf worden, houdt echter

voor haar voorkeurleveranciers, zodat gezamenlijk meer

Op dit moment wordt deze klantgroep vooral door de

vestigingsdirecteuren het bestuur van de organisatie jaarlijks hun

meer in dan dat. Lean is een filosofie die de hele bedrijfsvoering

waarde aan de klant geleverd kan worden.

vestiging Heembouw Noordwijkerhout bediend. Op termijn

verantwoordingsbrieven aanbieden met betrekking tot integriteit

raakt. Het is een continu proces van verdere ontwikkeling,

ligt het in de lijn dat Heembouw op het gebied van de

en verslaggeving op de betrokken vestiging. Verder vindt jaarlijks

kwaliteiten efficiencyverbetering.

klantgroep woningcorporaties verder zal uitbreiden.

een bijeenkomst plaats met de managementteams van de gehele

Ondanks de marktomstandigheden hebben wij onze

Belangrijke voorwaarde voor ketensamenwerking is het onderlinge vertrouwen tussen de verschillende partijen om

organisatie rondom dit thema. Dit om het onderwerp levend te

Om onze ervaringen met Lean Bouwen te delen, hebben wij in

samen een mooi en goed project te maken. Dat betekent

houden in de organisatie.

2011 een boek uitgegeven: “Lean Bouwen volgens Heembouw,

dat elke betrokken partij de capaciteit moet hebben open en

over het creëren van klantwaarde en elimineren van verspilling”.

transparant samen te werken op basis van gelijkwaardigheid.

Dit boek is intern in de hele Heembouw organisatie verspreid

Alleen samenwerken leidt tot het allerbeste resultaat.

Personeel & Organisatie organisatie in kwalitatief opzicht versterkt. Ons sociaal

Bestuur van de organisatie

en besproken. Verder is het boek beschikbaar voor de vaste

kapitaal is een groot goed, dat wij koesteren.

De heer G.G. (Gijs) Key heeft in 2011 na 30 jaar afscheid

leveranciers van Heembouw en geïnteresseerde relaties.

Juist in deze tijden is het belangrijk dat wij onverminderd

genomen als commissaris. Wij zijn hem veel dank verschuldigd

kunnen rekenen op een hoge betrokkenheid van onze

voor zijn jarenlange inzet voor onze organisatie. Zijn rol als

medewerkers. Ons verloop is met 8,6% hoger uitgekomen

voorzitter van de Raad van Commissarissen is inmiddels

HeemBouwportaal

dan vorig jaar. Dit is toe te schrijven aan de eerder

overgenomen door de heer H.W. (Henk) Breukink, die sinds

Samen met een ICT dienstverlener ontwikkelde Heembouw

een snellere doorlooptijd van onze projecten. BIM is een

genoemde herstructurering. Het verzuim ligt met 3,9%

2008 zitting heeft in de Raad van Commissarissen.

“ProjectPortaal”, dat bij Heembouw de naam “HeemBouwportaal”

manier van ontwerpen en bouwen waarbij het gebouw of

heeft gekregen. Een digitaal platform waarmee in- en externe

constructie in een computer als 3D-model en databank

gebruikers veilig projectgegevens kunnen uitwisselen,

wordt opgebouwd.

beduidend lager dan het branche gemiddelde.

8

de invloed op belangrijke aspecten als kosten, kwaliteit,

BIM Ook het werken met BIM (Bouw Informatie Model) zorgt voor een betere samenwerking, faalkostenvermindering en

Wij blijven investeren in ons personeel. Dit is ons belangrijkste

documentstromen beheren en kennis delen. Hiermee wordt

kapitaalgoed en vormt de kracht van onze organisatie.

gebruik gemaakt van de meest actuele projectinformatie,

Elke betrokken partij werkt op deze manier binnen hetzelfde

In 2010 hebben we een medewerkertevredenheidonderzoek

waardoor de informatie uitwisseling adequaat en realtime

digitale ontwerp van het project. Het model is dus altijd

uitgevoerd. Onze algemene tevredenheid kwam met 7,7 weer

plaatsvindt. Mail- en postverkeer wordt overbodig; informatie

up-to-date voor alle partijen. Het “BIMmen” zorgt ervoor dat

boven de nationale tevredenheidsindex (7,4) uit. Dit betekent

is 24 uur per dag, 7 dagen per week beschikbaar en bereikbaar.

wij onze klanten beter kunnen informeren, de faalkosten

niet dat er geen aandachtspunten waren. Daarom hebben we

Zowel in- als externe projectteams werken zo op efficiëntere

verminderen, in minder tijd kunnen calculeren en de samen

in 2011 de acties die uit het onderzoek zijn voortgekomen,

wijze met elkaar samen. In 2011 zijn alle vestigingen van

werking nog beter kunnen faciliteren. Al onze design & build

opgepakt en per vestiging verder uitgewerkt.

Heembouw gebruik gaan maken van “HeemBouwportaal”.

projecten worden sinds 2011 in BIM uitgevoerd.



9

Strategie en vooruitzichten 2012 en verder 2012 en de jaren daarna zullen de nodige inspanningen vergen. Er wordt voor 2012 een krimp van de Nederlandse bouw voorspeld van 1,5 à 2 procent. [Rabobank Construction update feb. 2012]. De tendens tot het uitstel van investeringen, die we in 2011 al zagen, zal zich als gevolg van de combinatie van de schuldencrisis, bezuinigingen en de gevolgen van de recessie voortzetten. Het EIB is nog pessimistischer en voorziet voor 2012 een daling in de bouwproductie met 3,5 procent. Het blijft lastig te voorspellen wanneer de markt weer aantrekt. Wij hebben evenwel alle vertrouwen in onze eigen kracht en zullen ons ook in 2012 en daarna, verder richten op onze klantgroepen en het bieden van toegevoegde waarde met onze integrale huisvestingsoplossing. Onze financiële positie is goed, onze organisatie stabiel en op sterkte en onze orderportefeuille voor 2012 is gevuld met gezonde projecten. Wij gaan dan ook met vertrouwen verder op de ingeslagen weg en denken ook in 2012 ons rendementsniveau te kunnen handhaven. Ons uitgangspunt blijft dat resultaat voor omzet gaat. Op basis van onze huidige inzichten verwachten we een ongeveer gelijkblijvend aantal medewerkers. We zijn, gezien de omstandigheden, tevreden over onze prestaties van afgelopen jaar. Wij bedanken onze medewerkers voor de inspanningen en de inzet die zij ook in 2011 weer hebben getoond. We hebben er alle vertrouwen in dat we met deze organisatie de uitdagingen van de toekomst het hoofd kunnen bieden. Roelofarendsveen, 15 maart 2012 Holdingdirectie Heembouw Erwin van Berkel Peter Lammertink

Wij creëren en realiseren dé integrale huisvestingsoplossing

10



11

Kengetallen 2011 Omzet (x e 1 miljoen) Geproduceerde omzet Netto omzet (omzet opgeleverde projecten)

2010 2010 2009 2008 2007 nieuw*

110,0

102,9

103,6

92,7

102,6

104,4

2.028

101,3

119,2

111,6

99,2

132,2

113,2

3.205

5.559

7.497

1.460

2.832

4.789

7.039

Resultaat (x e 1000) Resultaat voor belasting

2.083

1.833

Bedrijfsresultaat (EBIT)

1.733

1.265

Resultaat voor belasting incl. resultaat deelnemingen voor belasting

2.139

2.028

Resultaat in percentage van de omzet Resultaat voor belasting

1,9 %

1,8 %

2,0 %

3,2 %

4,7 %

6,7 %

Bedrijfsresultaat (EBIT)

1,6 %

1,2 %

1,4 %

2,8 %

4,0 %

6,3 %

Current ratio

1,6

1,6

1,5

1,5

1,4

1,6

Solvabiliteit

41,4 %

40,6 %

40,0 %

39,6 %

37,1 %

40,9 %

Rendement eigen vermogen (na belastingen)

10,1 %

10,2 %

10,2 %

17,1 %

34,2 %

53,2 %

Aantal personeelsleden per 31/12

256

266

266

264

296

286

Aantal personeelsleden in FTE’s per 31/12

244

253

253

255

283

275

Ziekteverzuim

3,9 %

4,1 %

4,1 %

3,9 %

2,7 %

3,1 %

Personeelsverloop

8,6 %

6,8 %

6,8 %

11,7 %

8,8 %

10,6 %

442

405

408

377

427

8

7

8

12

20

Balansverhoudingen

Personeel

Productiviteit (x e 1000) Geproduceerde omzet per gem. aantal FTE Resultaat voor bel. per gem. aantal FTE

424 28

*d it betreffen de gewijzigde cijfers/ratio’s als gevolg van een stelselwijziging met betrekking tot het niet meer proportioneel consolideren van deelnemingen.

12



13

Coremolen: Een logistiek hoogstandje

PROJECT


Jarno Butter, bedrijfsleider AW Vessies Infra AW Vessies Infra heeft als leverancier van de parkeerkelder een cruciale rol in het project Coremolen. Bedrijfsleider Jarno Butter vertelt met passie over de toegepaste techniek. ‘Deze kelder is niet alleen groot, maar ook 14 meter diep. Dit betekent dat we diep het grondwater in zijn gegaan. Op zich niet zo bijzonder, maar de wanden zijn wel op een bijzondere wijze tot stand gekomen. De wanden zijn in de grond gevormd door cement en water te mengen met het in de bodem aanwezige zand. De afstand tot de bestaande bouw is te gering om een stalen damwand als grondkering te slaan en er later weer uit te halen. Tel daarbij op dat we hier op zand zitten en we met het oog op de bestaande bouw geen trillingen willen veroorzaken en je begrijpt onze uitdaging. Met Wedam hebben

Binnenstedelijk woningbouwproject Coremolen: Een logistiek hoogstandje In het centrum van Noordwijkerhout realiseert Heembouw 128 appartementen en 7 winkels in opdracht van Van der Poel Vastgoed B.V. uit Noordwijk. Onder het complex komt een tweelaagse ondergrondse parkeergarage, die plaats biedt aan 200 auto’s. Het ontwerp voor dit complex is van Architectenbureau Piet Onderwater & partners uit Rijnsburg. De bouw is in mei 2011 gestart. De oplevering staat gepland voor eind 2012.

ieuwbouw 128 appartementen, 7 winkels N en een ondergrondse parkeergarage Plaats: Noordwijkerhout Opdrachtgever: Van der Poel Vastgoed B.V. Architect: Piet Onderwater & partners

we dit systeem gekozen en verder ontwikkeld.’

Met een goed team een goed resultaat neerzetten Jarno Butter, AW Vessies Infra

Het is een bewezen techniek, die volledig gecontroleerd en computergestuurd de grond materialen in de juiste verhoudingen mengt. Jarno: ‘Omdat de ontgravingsdiepte hier 7 meter bedraagt, dienen de soilmixwanden naast definitieve constructieve kelderwand ook als grondkering en als fundatie voor het appartementencomplex. Al met al een mooie uitdagende klus met een strakke planning. Het project loopt voorspoedig. Samen met het team van Heembouw wordt de werkwijze wekelijks geëvalueerd en zo nodig bijgestuurd.’ AW Vessies Infra is een voorkeurleverancier van Heembouw. ‘De samenwerking is prettig; we werken in goed overleg, op menselijke wijze. En als je dan met een goed team mensen dit voor elkaar kan boksen, dan maakt mij dat blij en trots.’

14



15



We bouwen hier op een postzegel Piet Stokkel en Patrick van Oudenallen, Heembouw

Danny van der Poel, opdrachtgever Van der Poel Vastgoed ‘Met deze appartementen voorzien we duidelijk in de behoefte aan starterswoningen.’ De verkoop van de laatste appartementen verloopt in deze tijd weliswaar niet zo vlot als van tevoren gehoopt, maar opdrachtgever Danny van der Poel van Van der Poel Vastgoed zit niet bij de pakken neer. ‘De verkoop loopt minder snel, maar het loopt. Het is mooi om te zien hoe Heembouw dit project aanpakt. De logistiek, de kwaliteit van het werk en

Knap om te zien hoe deze complexe bouw wordt aangepakt

de schone bouw. Ik ben wat dat betreft voor dit project blij met mijn keuze.’

Danny van der Poel, Van der Poel Vastgoed Aan de start van het project Coremolen ging heel wat vooraf. ‘Drie verschillende partijen waren elk met een eigen plan in het

Piet Stokkel en Patrick van Oudenallen, uitvoerders Heembouw

centrum van Noordwijkerhout bezig. Ik heb

De bouwplaats van Coremolen ligt ingeklemd tussen woningen en winkels in het hartje

de gemeente voorgesteld dit te combineren

van Noordwijkerhout. ‘We bouwen letterlijk in de achtertuin van omwonenden. Het is

tot één project, gelijk het grootste project

een heel gepuzzel om de overlast zoveel mogelijk te beperken. Goede en duidelijke

wat ik ooit heb gedaan. Ik leer er veel van.’

communicatie is dan ook essentieel. Als we over de bouwplaats lopen, worden we ook

Veel praten met verschillende mensen, is

steevast aangesproken door bewoners. Daar moet je de tijd voor nemen.’

voor Danny één van de leukste dingen van zijn vak. ‘Je moet mensen erbij betrekken en

De bouw begint elke ochtend met overleg, onder andere met de kraanmachinist.

je afspraken nakomen. Duidelijk vertellen wat

‘Alles wat hier op de bouwplaats aanwezig is, heeft in de kraan gehangen.’ De logistiek

er gaat gebeuren, en benoemen wanneer er

op de bouwplaats en de afroep van materialen zijn belangrijke taken van de uitvoerders.

overlast is. Iedereen kan mij aanspreken en

‘Er is hier 100 m2 voor laden, lossen en opslag.’ De kraan met zijn 75 meter lange giek

als ik een rondje door het dorp of over de

staat permanent op de bouwplaats en wordt dagelijks voor meerdere leveranciers

bouw loop gebeurt dat ook. Dat is ook

ingezet. ‘Dat betekent dat alle materialen op tijd en volgens afspraak moeten komen:

wat de uitvoerders goed doen. Een goede

just-in-time dus.’

buur zijn, daar gaat het om bij dit soort complexe binnenstedelijke projecten.’

‘We zijn gestart met twee blokken appartementen aan de winkelstraatzijde, en tegelijkertijd met de parkeerkelder waar de vier overige blokken appartementen op

16

Binnenstedelijk woningbouwproject Coremolen:

gebouwd worden. We bereikten op dezelfde dag het diepste punt met de kelder en het

128 appartementen, 7 winkels en een

hoogste punt met de appartementen. Dat is mooi!’ De logistiek en de bouwrouting zijn

tweelaagse ondergrondse parkeergarage.

de grootste uitdagingen voor Piet en Patrick. ‘We hebben een goed draaiboek en een

Bouwen op een postzegellocatie vraagt optimale

compleet logistiek plan uitgedacht om de twee bouwstromen tegelijk te kunnen laten

procesbeheersing en goede communicatie.

verlopen. En alles gaat tot nu toe volgens plan. We hebben het goed op de rit.’



17

Personalia Raad van Commisarissen

Bestuur van de organisatie

Drs. H.W. (Henk) Breukink (1950) Voorzitter

Ing. P.J. (Peter) Lammertink (1954), voorzitter Directeur Heembouw Holding

Commissaris bij Heembouw Groep sinds 2008.

Benoemd tot lid van de groepsdirectie in 1993. Werkzaam bij Heembouw Groep sinds 1984. Heeft het algemeen beleid, Heembouw Ontwikkeling, personeelszaken en de klantgroep

Belangrijkste nevenfuncties: Lid Raad van Commissarissen ING Group | Lid Raad van Commissarissen

woningcorporaties en zorg als specifieke aandachtspunten binnen de groepsdirectie van

Nieuwe Steen Investments | Lid Raad van Commissarissen Hedge Funds van F&C Asset management plc |

Heembouw Groep.

Voorzitter Raad van Toezicht Omring | Vice voorzitter Raad van Commissarissen Haag Wonen | Lid Raad van Belangrijkste nevenfunctie: Bestuurder Stichting Administratiekantoor Mahegro

Commissarissen Brink Groep B.V. | Voorzitter Raad van Toezicht Hogeschool Inholland | Executive Coach Drs. H.W. (Henk) Breukink

Ing. P.J. (Peter) Lammertink

R. (Ruud) van Berkel (1942)

Drs. E. M. (Erwin) van Berkel (1973) Directeur Heembouw Holding | Directeur Heembouw vestiging Roelofarendsveen

Commissaris bij Heembouw Groep sinds 1998, na beëindiging van zijn loopbaan als directeur van Heembouw Groep (1973-1998).

Benoemd tot lid van de groepsdirectie in 2010. Werkzaam bij Heembouw Groep sinds 2003. Heeft marketing en sales en de klantgroepen eindgebruikers bedrijfsruimten, kantoren en woningen als specifieke aandachtspunten binnen de groepsdirectie van Heembouw Groep.

Belangrijkste nevenfuncties: Directeur Heembouw Beheer B.V. | Directeur Habejo Holding B.V. en dochterondernemingen | Directeur Hestaro B.V

Belangrijkste nevenfuncties: Bestuurder Stichting Administratiekantoor Mahegro | Directeur Leamingbourg B.V. en dochteronderneming R. (Ruud) van Berkel

Drs. E. M. (Erwin) van Berkel

E.J. (Erik-Jan) Bulstra (1954)

R.P.M. (Roland) van Oostrom RC (1972) Financieel directeur | Plaatsvervangend directeur Heembouw vestiging Amersfoort

Commissaris bij Heembouw Groep sinds 2009. Benoemd tot lid van de groepsdirectie in 2009. Werkzaam bij Heembouw Groep sinds 2009. Belangrijkste nevenfuncties: Voorzitter Raad van Bestuur B.V. Nederlandsche

Heeft Finance & Control en ICT als specifieke aandachtspunten binnen de groepsdirectie van

Woningfinanciering-Maatschappij | Algemeen Directeur N.V. Bank voor de Bouwnijverheid

Heembouw Groep. Belangrijkste nevenfunctie: Bestuurder Stichting Administratiekantoor Mahegro

Ir. E.J. (Erik Jan) Bulstra MRICS

18


R.P.M. (Roland) van Oostrom RC


19

Bericht van de Raad van Commissarissen 2011 Preadvies aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders:

Hierbij bieden wij u het jaarverslag 2011 van Heembouw Holding B.V. aan. De jaarrekening is opgesteld door de directie, gecontroleerd door Ernst & Young Accountants en door hen voorzien van een goedkeurende accountantsverklaring. De Raad van Commissarissen (RvC) adviseert de aandeelhouders de jaarrekening

Bericht van de Raad van Commissarissen

vast te stellen conform de huidige opstelling en adviseert tevens het dividendvoorstel over te nemen. Tot slot adviseren wij de Algemene Vergadering van Aandeelhouders om décharge te verlenen aan de directie voor het gevoerde beleid en aan de RvC voor het gehouden toezicht gedurende het boekjaar 2011.

Verslag over 2011

Onder deze omstandigheden wist de onderneming een alleszins

De RvC van Heembouw Holding bestond gedurende het

acceptabel resultaat neer te zetten, de financiële positie zelfs te

jaar 2011 uit de heren R. van Berkel, E.J. Bulstra, G. Key

verbeteren en zeer toekomstgericht te werk te gaan.

(tot 26 oktober 2011) en H.W. Breukink. Op 21 april 2011 heeft de heer Key het voorzitterschap van de

Met een helder ondernemingsplan en vanuit geloof in

RvC overgedragen aan de heer Breukink. De onderneming is

eigen kunnen zien we dan ook, ondanks de lastige externe

de heer Key grote dank verschuldigd voor zijn inhoudelijke en

omstandigheden, de toekomst met vertrouwen tegemoet.

langdurige inzet voor het bedrijf. Ook als RvC zijn wij de heer Key zeer erkentelijk voor zijn geweldige bijdrage over al deze jaren.

Wij hebben als RvC respect voor de wijze waarop de directie in deze tijden het voortouw neemt, zowel door het treffen van

De RvC, die geen subcommissies kent, vergaderde in 2011

noodzakelijke maatregelen als ook door het uitdragen van

in totaal zeven maal. Bij een van deze vergaderingen was de

vertrouwen naar de markt.

externe accountant aanwezig. Namens de RvC was de heer

Een woord van waardering is ook zeker op zijn plaats voor alle

van Berkel aanwezig bij een vergadering van de OR waar de

medewerkers, die in 2011 grote inzet hebben getoond voor de

jaarcijfers werden besproken.

onderneming.

De aanwezigheid van de Commissarissen was zeer goed: slechts bij een vergadering was een van de Commissarissen

Roelofarendsveen, 15 maart 2012

afwezig. Naast de reguliere onderwerpen zoals de kwartaalcijfers, financieel jaarverslag, accountantsverslag en budget, kwamen

Raad van Commissarissen

de volgende onderwerpen ondermeer aan de orde: de

Drs. H. Breukink, voorzitter

economische ontwikkelingen, voortgang ondernemingsplan,

R. van Berkel

samenwerkingsvormen, marketing en social media.

Ir. E.J. Bulstra MRICS

Zonder overdrijving kon ook het jaar 2011 weer als uitdagend worden gekwalificeerd. Na een aarzelende start van de economie leken er signalen van herstel. Maar spoedig tekende zich een crisis in de Eurozone af die zijn effecten naar de echte economie deed voelen.

20



21

Sterke combinatie: hotel en CORPUS

PROJECT


Henri Remmers, opdrachtgever Reco Productions International Henri Remmers, directeur van Reco Productions International, initiatiefnemer van (o.a.) CORPUS ‘reis door de mens’ en opdrachtgever voor het hotel dat Heembouw naast CORPUS realiseert, is een drukbezet man. Net terug uit de VS waar hij een contract heeft getekend om daar in een aantal steden een CORPUS ‘reis door de mens’ te laten realiseren, ziet hij tevreden hoe de bouw van ‘zijn’ hotel naast CORPUS gestaag vordert. ‘Dat hier een hotel zou komen, was al bij de

Viersterrenhotel en CORPUS ‘reis door de mens’: een sterke combinatie

start van CORPUS voorzien. Handig voor de deelnemers aan de meerdaagse congressen in CORPUS en omgekeerd is een bezoek

Naast CORPUS ‘reis door de mens’ in Oegstgeest, realiseert Heembouw een viersterrenhotel dat onder de “brand” Hilton Garden Inn geëxploiteerd gaat worden. Dit merk van Hilton hotels & resorts richt zich op het hogere middensegment. Dit luxe hotel is een prima aanvulling op de faciliteiten die CORPUS biedt voor de organisatie van meerdaagse congressen en seminars. Het hotel zal beschikken over 173 kamers, een business center, themarestaurants en een fitness center. Onder het hotel wordt een parkeergarage gebouwd. Het hotel zal in augustus 2012 de eerste gasten verwelkomen.

aan CORPUS voor hotelgasten interessant.

Nieuwbouw viersterrenhotel

Wij zijn blij met deze combinatie.’ Plaats: Oegstgeest Opdrachtgever: Reco Productions International BV Architect: PBV Architecten, Wassenaar

Blij is Remmers ook met zijn keuze voor Heembouw. ‘Ik kende Heembouw niet zo

Communicatie en je aan je afspraken houden

goed, had er wel goede berichten over gehoord. Voor we in zee gingen heb ik een paar door Heembouw gerealiseerde projecten bezocht zoals bijvoobeeld het hotel langs de A1 bij Amersfoort. Het is prettig samenwerken, de communicatie is goed en ook als er lastige dingen te bespreken zijn zoals aanpassingen, gebeurt dat in goed overleg. Dat moet je flexibel

Henri Remmers, Reco Productions International

kunnen oplossen en dat kan bij Heembouw. Dat kan ook niet anders bij hotelbouw want elke “brand” heeft zijn eigen eisen. Dat is soms een heel gepuzzel maar we hebben hier goed teamwork.’

22



23



Respect hebben voor elkaars werk

Maarten Peels, directeur van leverancier Stabiel Stabiel is een belangrijke partij voor de nieuwbouw van het hotel naast CORPUS. Het bedrijf levert het beton-

Maarten Braun en Arthur Straathof, Heembouw

nen casco. Directeur Maarten Peels: ‘De ruwbouw hier ging geweldig en is in een goede samenwerking gegaan. Wij waren al in een vroegtijdig stadium bij het project betrokken en hebben mee kunnen denken om samen het project beter te krijgen. Dat is ook hoe wij als Stabiel

Maarten Braun en Arthur Straathof, projectmanager en uitvoerder Heembouw ‘Het leuke aan dit werk is te zien hoe we in een hele korte periode een gebouw als dit kunnen realiseren. Het loopt goed en omdat we veel prefab hebben toegepast, hebben we sneller en vrijwel foutloos kunnen bouwen.’ Projectmanager Maarten Braun en uitvoerder Arthur Straathof zien dit ook als het resultaat van een goede voorbereiding. Arthur: ‘In de aanloop naar dit project heb ik een tijd op kantoor gezeten en veel van de uitvoering voorbereid. Vooral voor de prefab producten hebben we veel vooraf afgestemd. Zo hebben we potentiële fouten er op voorhand uit kunnen halen. Ik ben bijvoorbeeld een paar keer naar België geweest voor een bezoek aan de leverancier van de prefab badkamers.’ Maarten: ‘Belangrijk bij zo’n project als

willen werken en dat past goed bij de werkwijze van Heembouw.’ Net als bij Heembouw gaat het ook voor Stabiel om het leveren van toegevoegde waarde. Maarten: ‘We streven naar 100% beheersing van het proces. Projectmanagement is onze core business. Dat betekent bijvoorbeeld bij de planning er 100% bovenop zitten. Daarom is de pullplanning en het overleg daaromheen voor leveranciers ook zo’n fantastisch instrument om mee te werken. Je krijgt hierdoor een optimale procesbeheersing en dat betekent kosten- en margebeheersing. Zo kom je tot wat wij bij Stabiel S³ noemen: stabiele partners, een stabiel product, stabiele klanten. Dat levert continuïteit en rendement en, heel belangrijk, tevreden opdrachtgevers.’

dit is dat bij alle partijen duidelijk is voor welk eindresultaat we gaan. Welke prestatie gaan we samen leveren en hoe doen we dat? Dat betekent duidelijk zijn, meedenken, elkaar helpen, ruimte laten voor ieders inbreng. En ook het koppelen van leveranciers: dit willen we bereiken, wie is erbij betrokken? Dan is het zaak die partijen bij elkaar te zetten om het goed en op tijd te regelen. Dat loopt goed en in een prima sfeer; iedereen heeft respect voor elkaars werk. Dan kom je tot goede resultaten.’

Viersterrenhotel naast CORPUS ‘reis door de

Pull-planning is een fantastisch instrument om mee te werken

mens’: snel en foutloos bouwen dankzij goede voorbereiding en toepassen van prefab.

24


Maarten Peels, Stabiel


25

Ons leveranciersmanagement Onze missie geeft aan waar we voor gaan, hoe wij ons doel willen bereiken. Dit omvat vier belangrijke vertrekpunten: onze omgeving, onze klant, onze organisatie en ons proces.

Onze kernwaarden en principes

Als hoofdaannemer realiseren Bewezen resultaten Lean Bouwen wij een groot deel van onze volgens Heembouw: projecten en dus omzet door

Wij zijn:

Onze werkwijze is gebaseerd 98% tijdige oplevering

en met onze leveranciers.

Klantgericht

op de Lean-filosofie van Toyota; 10-40% kortere doorlooptijd

Een goede samenwerking

Betrouwbaar

wij noemen dat Lean Bouwen 45% minder klachten

met onze leveranciers:

• levert meer waarde

Onze omgeving


voor de klant

• leidt tot nieuwe ideeën

Innovatief

volgens Heembouw. 40% minder opleverpunten. Doel van deze aanpak:

Mensgericht

creëren van maximale klantwaarde

Ambitieus

verspilling vermijden

Ondernemend

• een efficiënt proces

Onze ontwerpvisie

• kostenbeheersing Omgeving:

Ons leveranciersmanagement

‘Wij handelen vanuit

Wij nemen onze

is gericht op:

onze maatschappelijke

verantwoordelijkheid voor

• meer kennisdeling

verantwoordelijkheid voor

mens en milieu serieus.

• continu verbeteren

mens en milieu’, is onderdeel

Klant:

• op elkaar afstemmen van

van onze missie.

De klant en zijn wens is

Dit betekent dat wij als

ons uitgangspunt.

Onze ontwerpstrategie is

onderneming midden in

Organisatie:

gebaseerd op de Trias ecologica.

de samenleving staan en

Samenwerking leidt tot

Uitgangspunten:

Het menselijk kapitaal is de spil van onze onderneming.

onze maatschappelijke

het beste resultaat.

1. Vraag beperken

Wij besteden veel aandacht aan:

verantwoordelijkheid nemen voor

Proces:

2. Duurzame middelen gebruiken

het levend houden van onze sterke cultuur

ons handelen en de effecten

Wij streven naar een optimaal

3. Gebruikte middelen zo

het vergroten van de kennis en de ontwikkeling van

ervan op onze omgeving.

bouwproces.

Trias ecologica

Ons doel is het ontwerpen en realiseren van gebouwen die zo min mogelijk energie gebruiken.

elkaars processen

efficiënt mogelijk toepassen

Onze mensen

onze 260 medewerkers.


27

PROJECT

60 werkdagen, 57 woningen


Danny Peters, projectleider ‘De samenwerking, zowel in- als extern is hartstikke goed. We werken met bevlogen mensen; dat is dé succesfactor voor het werk hier.’ Het woningbouwproject dat Heembouw voor de Alliantie in Vathorst realiseert, loopt als een geoliede machine. Projectleider Danny Peters was samen met planontwikkelaar Gert uit de Bosch al vroegtijdig betrokken bij de technische uitvoering van het project. ‘We hebben al snel

Onze takt-tijd ligt op 6 woningen per week Danny Peters, Heembouw

alle voorkeurleveranciers met elkaar in contact gebracht; zo konden we snel doorschakelen in de inkoopfase en goed afstemmen wat van ieder verwacht werd. Eerst hebben we ons gericht op de planning, werkvoorbereiding en engineering, samen met Habeon Architecten; en nu gaat het vooral om coördinatie op de bouwplaats. Het verloopt al met al allemaal erg goed. We gaan allemaal voor hetzelfde doel: de reali satie van kwalitatief goede woningen, volgens planning en binnen budget voor een tevreden

De OptimaalWoning: compleet, onderhoudsarm, duurzaam èn betaalbaar

klant.’ In de pull-planning is de bouwsnelheid afgestemd; de meest kritische schakel bepaalt het tempo. Danny: ‘We hebben een takt-tijd van

Half oktober 2011 is Heembouw in opdracht van corporatie de Alliantie gestart met de realisatie van 24 appartementen en 57 eengezinswoningen in deelplan de Bron in Vathorst, Amersfoort. De woningen zijn gebaseerd op het concept van de OptimaalWoning dat Heembouw heeft ontwikkeld: onderhoudsarm, snel te realiseren en duurzaam. De 57 woningen worden in 60 werkbare dagen gerealiseerd, in een optimale flow doordat het concept volledig is geëngineerd, er met vaste partners wordt gewerkt en de bouwplaats vooral assemblageplek is. Het gehele project wordt rond de bouwvakantie van 2012 opgeleverd.

zes woningen per week. Er liggen kansen voor de toekomst, het is mogelijk om dit concept naar 10 woningen per week op schroeven door de pull-planning nog beter en verder te optimaliseren. Dat nemen we mee in een volgend project.’

ieuwbouw 57 woningen N en 22 appartementen Plaats: Amersfoort Opdrachtgever: Woningcorporatie de Alliantie Architect: Van Egmond Totaal Architectuur Werktekeningen: Habeon Architecten Week 46 t/m week 2

28


Voortgang bouw in beeld


29


Duurzaamheid maakt de OptimaalWoning onderscheidend


Henk van der Vliet, Alvon Heembeton

David Clayton en Edgar Berger, de Alliantie In de gemeente Amersfoort worden nog volop nieuwe woningen gebouwd. Woningcorporatie de Alliantie heeft meerdere projecten in uitvoering, waaronder dit project in de Bron. Edgar Berger, regiomanager Alliantie Ontwikkeling en David Clayton, projectleider projectontwikkeling en nieuwbouw werken nauw samen in hun opgave om in de regio Amersfoort woningbouw van hoge kwaliteit te realiseren. David: ‘Hier zijn we daar goed in geslaagd. Het is een goed product, een grote eengezinswoning voor een goede prijs.’ Van de 57 woningen zijn er 52 bestemd voor

Henk van der Vliet, commercieel manager Alvon Heembeton Heembeton levert de prefab betonnen casco’s voor de OptimaalWoning en de appartementen.‘Wij komen in actie wanneer de fundering ligt’ vertelt commercieel manager Henk van der Vliet. ‘We leggen met een kleine kraan eerst de begane grondvloer. Dan komt de zwaardere rupskraan eraan te pas om volgens de vastgestelde routing de casco’s op te bouwen. Per blok worden horizontaal, laag voor laag, de betonnen elementen gelegd.’

de sociale huur. De overige woningen en de appartementen gaan in de vrije sector huur. ‘We verwachten dit snel verhuurd te krijgen; er is veel animo voor.’ Edgar en David zijn vooral te spreken over de stedenbouwkundige opzet. ‘De woningen komen om een parkje heen, waar de bestaande bomen behouden zijn gebleven. Het geheel is ruim opgezet, de woningen hebben een tuin, 4 of 5 kamers en ze zijn kwalitatief goed afgewerkt. Gezien de relatief lage kosten is dit een waardevaste investering in de toekomst.’ De OptimaalWoning is door Heembouw verder ontwikkeld zodat aan de hoge kwaliteitseisen wordt voldaan die op stedenbouwkundig gebied gelden. David: ‘De gevels, materialisering en detaillering zijn aangepast en er is nu een goede aansluiting bij het stedenbouwkundig plan van Ashok Bahlotra.’ De Alliantie werkt in dit project voor het eerst samen met Heembouw. Edgar: ‘Dat verloopt goed; de communicatie gaat vlot, open en transparant. Dat is belangrijk in een ontwikkeling als deze. We kunnen snel schakelen en alles is erop gericht samen een goed resultaat te bereiken.’

Heembeton en Heembouw werkten al vaker samen. ‘Dat was met de Heembouw vestiging Rotterdam bij de realisatie van de Bastion hotels. Dit is ons eerste woningbouwproject samen. We hebben alles van tevoren goed met elkaar doorgesproken en de uitvoering loopt goed volgens planning.’ Wat Henk aanspreekt in het concept is de aandacht voor duurzaamheid. ‘Er zijn meer aannemers die een conceptwoning hebben, maar de OptimaalWoning is een woning die door zijn lage epc-waarde klaar is voor de toekomst. De woonlasten zijn meer dan alleen de hypotheeklasten. Het gaat ook om de energie- en onderhoudskosten. De OptimaalWoning is een kwalitatief goede woning, die onderhoudsarm is,

30

energiezuinig en door het uitontwikkelde

De OptimaalWoning is een concept dat

concept goedkoop in de aanschaf.

door Heembouw is ontwikkeld, samen met

Bovendien is de woning om de kern heen

een aantal vaste partners. Een complete

flexibel in breedte en diepte. Dat maakt het

eengezinswoning, onderhoudsarm, duurzaam,

een goede investering voor de toekomst.’

snel te realiseren en tegen lage kosten.


David Clayton (links) en Edgar Berger, de Alliantie


31

Duurzaam bouwen en milieu Dubo challenge: duurzame concepten om de klant te verleiden

Dit zijn de projecten:

Reductie van onze CO2-footprint

Afvalscheiding op de bouw van 20 naar 30%

1. Renovatie en verduurzaming van een wooncomplex

Wij nemen onze verantwoordelijkheid voor mens en milieu serieus

Vorig jaar werd gemiddeld 20% van ons bouwafval gescheiden

in Noordwijkerhout voor een woningcorporatie

en werken actief aan duurzaamheid. Actief en bewust werken aan

aangeleverd. In 2011 is dit percentage gestegen tot 30%. ‘Een

Duurzaamheid krijgt veel aandacht en het belang van duurzaam bouwen wordt algemeen erkend. Desondanks zien

2.

Duurzame renovatie van een omroepgebouw in Hilversum

de verlaging van onze eigen CO2-uitstoot is daar een onderdeel

mooie stap op weg naar ons doel van gemiddeld 40%,’ aldus John

wij dat klanten nog niet massaal om duurzame oplossingen

3.

Duurzame nieuwbouw van een bedrijfspand met

van. Dit zorgt er tevens voor dat kennis wordt opgebouwd door zelf

Overdevest, inkoopmanager Heembouw.

kantoor voor een dienstverlener in de luchtvracht

allerlei besparingsacties uit te voeren en daar ervaring mee op te

De verbetering is een gevolg van de aandacht die we aan het

Duurzame nieuwbouw van een kantoor in Delft

doen. Hiermee kunnen we onze klanten nog beter adviseren.

belang van afvalscheiding geven, de projectbegeleiding van

vragen, ook gevoed door de huidige economische context. Het is wel zaak ons te blijven verdiepen in de ontwikkelingen

4.

onze leverancier GP Groot en onze directe communicatie met

op het gebied van duurzaam bouwen en kennis hierin te blijven opdoen.

Het plan voor de duurzame renovatie van een

Onze aanpak

de uitvoerders over dit onderwerp. Door in te loggen op het

omroepgebouw in Hilversum werd met nipt verschil door

Ons programma voor verlaging van onze CO2-footprint is gestart

‘afvalportaal’ van GP Groot kan elke uitvoerder op elk gewenst

Vanuit onze klantgerichte cultuur werkt dit het beste wanneer

de collega’s als het meest aansprekend beoordeeld, met

met het creëren van bewustwording. Per vestiging is er een

moment inzicht krijgen in de prestaties van zijn eigen project op het

een concrete klantwens het uitgangspunt is. Daarom hebben we

de renovatie en verduurzaming van het wooncomplex in

inventarisatie uitgevoerd om te meten wat de CO2-uitsoot per jaar is.

gebied van afvalscheiding. Ook dit inzicht draagt bij aan een groter

in 2011 de Dubo Challenge georganiseerd om het kennisniveau

Noordwijkerhout als goede tweede.

Het jaar 2010 hebben we daarbij als ijkpunt genomen.

bewustzijn. We zijn tevreden over de resultaten die we in 2011 hebben bereikt en gaan enthousiast verder op de ingeslagen weg.

en het enthousiasme binnen onze organisatie op het gebied van duurzaam bouwen te verhogen en ons verder te verdiepen

Alle voorstellen zijn of worden bij de opdrachtgevers

in de mogelijkheden. Vier projectteams, samengesteld uit

gepresenteerd. De renovatie en verduurzaming van het

collega’s van de verschillende vestigingen, zijn de uitdaging

wooncomplex in Noordwijkerhout is daarbij het meest

CO2 (tonnen) totalen Heembouw vestigingen

Convenantpartnership FSC Nederland

aangegaan en hebben elk een project op de meest duurzame

kansrijk daadwerkelijk op korte termijn tot uitvoering te komen.

450

manier uitgewerkt, zonder beperking van beschikbare middelen,

Hier is het eindvoorstel, inclusief kosten- en batenanalyse

400

gecertificeerd. Dit betekent dat Heembouw aan de door FSC

materialen en andere beperkende factoren.

inmiddels gepresenteerd.

350

gestelde voorwaarden voldoet om te mogen claimen FSC-hout toe

Dit heeft tot verrassende en creatieve voorstellen geleid, die werden gepresenteerd tijdens het groot MT in november

Alle vestigingen van Heembouw zijn FSC CoC (Chain of Custody)

te passen. Via certificering worden FSC-producten door de hele

300

handelsketen –van bos tot bouwwerk- gevolgd, zodat gewaarborgd

250

wordt dat producten met een FSC-claim met zekerheid afkomstig

2011: een middag die bij Heembouw twee keer per jaar wordt

200

zijn uit een verantwoord beheerd bos.

georganiseerd met en voor onze leidinggevenden.

150

19 september 2011 heeft Heembouw de overeenkomst tot

100

convenantpartner van FSC Nederland getekend. Hiermee geeft Heembouw aan zich samen met FSC Nederland in te willen zetten

50 0

voor stimulering van verantwoord bosbeheer wereldwijd. HBR

HBRt

HBA

HBN

Electriciteit

Brandstof eigen materieel

Gas

Brandstof leasewagens

HBBr

In de loop van 2011 zijn door onze vestigingen verschillende activiteiten ondernomen om de CO2-uitstoot voor de eigen vestiging te verminderen. In Breda is met warmtebeeld vastgesteld waar zich ernstige temperatuurverschillen voordoen. Dit heeft geleid tot een renovatie van het eigen kantoor waarbij ramen en dak zijn vernieuwd. De wanden zijn geïsoleerd en er nieuwe airco’s zijn geïnstalleerd. In Roelofarendsveen zijn halogeen lampen vervangen door led-verlichting, is aanwezigheidsdetectie in de ruimten aangebracht en is plugwise geïnstalleerd. In Noordwijkerhout zijn de verlichtingsarmaturen aangepast,

Van 20 naar 30% afvalscheiding is een mooie sprong vooruit

aanwezigheidsschakelaars aangebracht, is de halogeenverlichting door led-verlichting vervangen en wordt gebruik gemaakt van stand by killer knoppen.

John Overdevest, inkoopmanager Heembouw

Het team van Heembouw collega’s dat verantwoordelijk is voor het winnende project van de Dubo Challenge 2011.

32



33

Van energielabel G naar B

Meindert Kruis en Kees de Jong, projectleider en opzichter Dunavie

PROJECT


Begin februari, wanneer het gesprek met Meindert en Kees plaatsvindt, is het groot onderhoud voor meer dan de helft achter de rug. Het traject loopt goed en naar tevredenheid. ‘De helft van onze bewoners woont weer in hun eigen huis en de reacties zijn positief.’ Het is een groot onderhoud waar lang naar uit is gekeken. Kees: ‘De kwaliteit van het werk van Heembouwis goed; bouwkundig is het goed in orde. Als opzichter heb ik veel contact met de bewoners. Dat zijn mijn klanten en als zij tevreden zijn, ben ik het ook.’ Heembouw heeft al meerdere projecten voor Dunavie uitgevoerd. ‘Heembouw weet goed wat we verwachten en is goed in het werken in een bewoonde omgeving. Dat is een sterk punt van Heembouw. De medewerkers kunnen zich inleven in de bewoners.’ Energiebesparing loopt als een rode draad door dit project heen. Duurzaamheid is een belangrijk uitgangspunt voor Dunavie. Meindert: ‘Bijzonder aan dit project is dat we bij collectieve energievoorziening zijn gebleven, terwijl er vaak voor gekozen wordt over te gaan naar individuele energievoorziening. Bij een andere corporatie had ik gezien hoe daar warmtepompen werden toegepast die warmte uit de buitenlucht halen. Die zorgen voor de verwarming en warm water voorziening. Omdat we al collectieve energievoorziening hadden, kunnen we gebruik maken van het bestaand leidingstelsel. Dat scheelt veel werk en overlast.‘

Groot onderhoud project Katwijk brengt woningen van energielabel G naar B In opdracht van woningcorporatie Dunavie is Heembouw sinds september 2011 bezig met het groot onderhoud van 78 galerijwoningen aan het Cleijn Duinplein in Katwijk. De uitstraling van het woongebouw wordt verbeterd door het opknappen van de gevels en de vernieuwing van de entrees. Isolatie van de buitengevels, het aanbrengen van HR++ glas en de vervanging van de voor- en balkondeuren maken de woningen beter geïsoleerd. In de woningen worden keukens en sanitair vervangen en mechanische ventilatie aangebracht. De warme lucht die wordt afgezogen wordt weer hergebruikt. Alle energiebesparende maatregelen bij elkaar zorgen ervoor dat het energielabel van gemiddeld label G naar label B gaat. Een groot deel van de bewoners heeft ervoor gekozen om tijdens de uitvoering gebruik te maken van de door Dunavie aangeboden vakantiewoningen, zodat zij minimale overlast ondervinden van de werkzaamheden in hun woning.

34


Groot onderhoud 78 galerijwoningen Cleijn Duinplein Plaats: Katwijk Opdrachtgever: Woningcorporatie Dunavie Architect: STOL Architecten

Het gaat ons erom dat onze bewoners tevreden zijn Meindert Kruis en Kees de Jong, Dunavie

Kees de Jong (links) en Meindert Kruis, Dunavie


35


Ik word er blij van te zien hoe een anonieme, gedateerde flat verandert in een stijlvol gebouw


Jean-Paul Corèl, architect STOL Architecten ‘Dit gebouw is een goed voorbeeld van jaren 60 wederopbouwarchitectuur. Rationeel en functioneel opgezet, prima woning plattegronden, maar met minder aandacht

Jean-Paul Corèl, STOL Architecten

voor beleving wat nu wel belangrijk is. De entree bijvoorbeeld is ‘verstopt’, terwijl de entree een eerste stap is naar ‘thuis zijn’. Voor ons was de uitdaging om een gevoel van “omarming” te realiseren vanaf het moment dat je het gebouw betreedt.’ Het ontwerp van Jean-Paul Corèl van

Groot onderhoud brengt de woningen van een G- naar een B-label; het gedateerde flatgebouw krijgt bovendien een eigentijdse uitstraling.

STOL Architecten geeft het complex aan het Cleijn Duinplein een eigentijdse uitstraling. ‘Bij een dergelijk groot onderhoud project gaat het erom om de woningen op het gebied van comfort en beleving te verbeteren zodat mensen zich echt thuis voelen. Niet alleen achter hun eigen voordeur in de woning, maar direct al wanneer je het complex binnenstapt.’ Daarom worden niet alleen de woningen aangepakt met een betere isolatie, nieuw sanitair en een nieuwe keuken, maar ook het gebouw zelf. Jean Paul: ‘Het gebouw is een anoniem, langgerekt geheel. Ons ontwerp maakt het gebouw herkenbaar. Het voorziet in kleurtinten, ramen worden bij elkaar betrokken en er is één accentkleur die terugkomt. Door de gevel van de begane grond te betegelen, heeft het gebouw een plint gekregen; als een sokkel die de woningen draagt. Verder komen er twee nieuwe noodtrappen, waardoor de noodtrap die bij de woningen aan het eind van de galerij voor het keukenraam stond, vervalt. De spijlen hekwerken van de balkons worden vervangen door lichtgrijs glas, wat zorgt voor een moderner beeld.’ Voor Jean-Paul zijn dit soort projecten dankbaar werk: ‘Er is vaak een wereld te winnen. Je maakt de woningen echt beter en het is mooi om te zien hoe een gedateerde flat in een eigentijds gebouw verandert.’

36



37

Anita Noordzij, hoofd P&O Heembouw Sociaal kapitaal betreft de netwerken of onderlinge relaties tussen mensen. Bij het behalen van resultaten zijn de prestaties van het team bepalend. Hoe hoger het sociaal kapitaal is, hoe beter de

Het gaat om het team, niet het individu

prestaties. Sociaal kapitaal verdient daarom alle aandacht.

Hoofd P&O Anita Noordzij

In 2011 is een begin gemaakt met een programma om het sociaal kapitaal te bevorderen. Hoofd P&O Anita Noordzij speelt hierin een belangrijke rol. Zij vertelt over het wat en hoe. ‘Sociaal kapitaal is in- en extern en is gebaseerd op vertrouwen, wederzijds begrip en verbinding met elkaar. Hoe het gesteld is met het sociaal kapitaal hangt samen met de mate waarin iemand zich bekommert om de problemen van een ander en hoe je naar elkaar luistert. Samenwerking dus.’ Het besluit om sociaal kapitaal te bevorderen is eenvoudig genomen. De vraag is hoe.

Menselijk kapitaal

Anita: ‘We hebben eerst bepaald wat sociaal kapitaal voor ons betekent, waar we staan, waar we naar toe willen en hoe. Er zijn inspiratiesessies geweest met experts uit het veld, zoals met hoogleraar employability Aukje Nauta, die veel gepubliceerd heeft over dit onderwerp.’

Personeelsbezetting en verloop

Er zijn vier essentiële punten om samenwerken te stimuleren:

Het aantal medewerkers van Heembouw Groep

1. Gezamenlijke richting en doel

is gedaald van 266 in 2010 naar 256 op

2. Helderheid, acceptatie en rolverdeling

31 december 2011. Deze daling is vooral een

3. Werkwijze

gevolg van geregisseerd verloop, waardoor het

4. Persoonlijke relaties, chemie tussen betrokkenen

verloop voor de groep is uitgekomen op 8,6%.

Aantal leerlingen

Leerlingen In 2011 waren er totaal 11 leerlingen werkzaam bij

18

Heembouw; in 2010 waren dat er 16. De vermindering in het aantal leerlingen ten opzichte van 2010 komt met name door het tijdelijk vervallen van leerplaatsen

12

op de vestiging Roelofarendsveen wegens het ontbreken van geschikte leerlocaties. 6

Gedurende 2011 hebben twee leerlingen hun opleiding met succes afgerond en zijn vervolgens bij Heembouw in dienst getreden.

Anita: ‘Hoe dit in de praktijk werkt, gaan we zien. We beginnen klein,

Onderstaande tabel geeft de personeelsbezetting

17

16

13

16

11

2007

2008

2009

2010

2011

0

met één integraal project, dus met Heembouw Ontwikkeling,

en verlooppercentages weer van de verschillende organisatieonderdelen en de totaaltelling voor de Heembouw Groep.

Habeon en de aannemer. Zo leren we hoe de onderlinge samenwerking

Jubilea

werkt en hoe dit gestimuleerd kan worden.’

Ook in 2011 hebben we het jubileum gevierd van een aantal jubilarissen. Vijf medewerkers waren 25 jaar in dienst en zes medewerkers 12,5 jaar.

Heembouw Groep

Heembouw Holding

Habeon Architecten


Aantallen

Aannemersvestigingen

Met alle jubilarissen is hier op een feestelijke wijze bij stilgestaan.

functie

jubileum

vestiging

Monique van den Bulk

Hoofd Financiële Administratie

12,5 jaar

Rotterdam

Henk Jan Brunt

Voorman

12,5 jaar

Roelofarendsveen

Niels Eekelschot

Technisch Projectleider

12,5 jaar

Habeon Architecten

Bram Schakenbos

Plancoördinator

12,5 jaar

Roelofarendsveen

Maarten van der Stam

Timmerman I

12,5 jaar

Roelofarendsveen

Maarten van Berkel

Timmerman II

12,5 jaar

Roelofarendsveen

Bouwplaatsmedewerkers

Ron Klootwijk

Uitvoerder

25 jaar

Roelofarendsveen

Henk van der Horst

Projectleider

25 jaar

Roelofarendsveen

Jan Reijnaars

Calculator / Werkvoorbereider C

25 jaar

Breda

Bezetting per 31-12-2010

77

77

Fred Turk

Timmerman I

25 jaar

Roelofarendsveen


71

71

Hans Kaptijn

Voorman/ Uitvoerder

25 jaar

Noordwijkerhout

UTA-uitvoerder Bezetting per 31-12-2010

39

39


35

35

Pensioen Vijf medewerkers in de bouw zijn in 2011 met vroegpensioen gegaan. Wij bedanken hen voor hun

UTA-kantoormedewerkers/Habeon Bezetting per 31-12-2010

110

40

150


111

39

150

toewijding en inzet en wensen hen een goede, welverdiende pensioentijd.

Totaal: UTA- en Bouwplaatsmedewerkers

38

werknemer


226

40

266


217

39

256

Personeelsverloop in fte %

9,7%

2,6%


8,6%

Alle medewerkers van Heembouw vallen onder de CAO voor de Bouwnijverheid; de medewerkers van Habeon Architecten onder de architecten CAO.

werknemer

pensioendatum

functie

vestiging

Jos van Es

31-07-11

Timmerman I

Roelofarendsveen

Jan Franken

30-06-11

Voorman

Breda

Aad Hogenboom

28-02-11

Bouwvakhelper

Roelofarendsveen

Hans Kaptijn

31-07-11

Voorman / Uitvoerder

Noordwijkerhout

Henk van Klink

30-04-11

Timmerman I

Roelofarendsveen


39

Verzuim

Verzuimcijfers per jaar per organisatie-onderdeel

Verzuimhistorie Heembouw Groep

Hieronder zijn de verzuimpercentages weergegeven

Het veiligheidsbewustzijn staat centraal

Heembouw Groep

Heembouw Holding

2009 Bouw

7,6%

7,5%

UTA/Habeon

2,4%

2,1%

2,4%

Totaal 2009

4,2%

2,1%

3,9%

10,0%

10,0%

2010 Bouw

Het verzuimpercentage van Heembouw Groep is in 2011 teruggelopen naar 3,9%.

8,0%

Habeon Architecten

Aannemersvestigingen

totaalpercentage voor de Heembouw Groep.


10,0%

van de verschillende organisatieonderdelen en het

UTA/Habeon

1,5%

1,5%

1,5%

Totaal 2010

4,6%

1,5%

4,1%

Het ziekteverzuimpercentage ligt hiermee ruim onder het landelijk branchegemiddelde.

6,0% 4,0%

6,1

is een gevolg van een daling van het

4,7

3,9

6,2%

UTA/Habeon

3,1%

2,2%

2,9%

Totaal 2011

4,2%

2,2%

3,9%

3,6

3,9 3,1

4,1

3,9

langdurig verzuim. Dit is het resultaat van nog vroegtijdiger in overleg gaan met de

2,7

werknemer om te komen tot re-integratie acties.

0,0% 2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

5,0% 4,0%

3,0

2,8

3,9

2,7

2,4

2,2

2,0% 1,0%

4,1

3,9

6,2%

3,8

2,0%

3,0%

2011 Bouw

De vermindering is een mooie prestatie en

1,5 0,9

0,0%

1,0 1,0 0,8

0,6 2007

1,0

2008

0,8 0,7

0,7 2009

2010

0,8 0,7 2011

Kort

Kwaliteit- en veiligheidscoördinator kantoren Arnold van Berkel

0 tot 6 dagen

Middel 6 tot 31 dagen Lang

31 dagen of langer

Totaal verzuim

Arnold van Berkel, kwaliteiten veiligheidscoördinator unit kantorenbouw Heembouw Roelofarendsveen Calculator/werkvoorbereider Arnold van Berkel is namens de unit kantoren verantwoordelijk voor het monitoren van de kwaliteiten veiligheidgegevens voor zijn unit. ‘Aan het begin

Het aantal ongevallen is gestegen van 16 in

van het jaar stellen alle kwaliteiten veiligheidcoördinatoren voor de eigen unit of vestiging

2010 naar 23 in 2011. Opvallend is dat het

de doelen vast, in samenspraak met de directie en onze externe veiligheidadviseur. worden groepsbreed zo’n zes keer per jaar gedeeld. ‘Daar kunnen dan weer verbeteringen uit voortkomen. Zo hebben we bijvoorbeeld het formulier van de werkplekinspectie aangepast en getoetst. Dit document is nu veel visueler geworden.’ Het scala van kwaliteiten veiligheidaspecten waarop gemeten wordt, is breed. ‘We kijken naar het aantal oplever punten en de opleverkosten, maar ook naar aantallen klachten, afhandeltijd en klachtkosten. De leveranciersbeoordelingen worden gemeten en we kijken naar de klanttevredenheid. Dat moet boven de 7,5 liggen en dat ligt het ook. Op het gebied van veiligheid doen we veiligheidanalyses, werkplekinspecties, en kijken we naar de wekelijkse werkbesprekingen met het eigen personeel. Alles is er op gericht het veiligheidsbewustzijn zo hoog mogelijk te krijgen. En het gaat goed; in oktober 2011 was weer de jaarlijkse audit van DNV en alle vestigingen hebben het ISO en VCA certificaat* weer kunnen prolongeren.’ *dit betreft het ISO 9001:2008 en VCA** 2008/5.1. certificaat

40


aantal ongevallen met eigen medewerkers en

Ongevallen Heembouw Groep

We monitoren maandelijks hoe het gaat en rapporteren per kwartaal.’ De ervaringen

het aantal ongevallen met verzuim verdubbelde

30

ten opzichte van 2010. Om deze stijgende lijn te

27 25

23 19

20

kunnen nemen ter voorkoming van ongevallen. Hierbij wordt gebruik gemaakt van een vernieuwd

13

ongevalformulier. Door het beantwoorden van

9

10

diverse vragen kan de bronoorzaak van een

8

ongeval nog beter worden achterhaald.

5

5

2

Aantal ongevallen

0 2003

grondig analyseren van individuele ongevallen. Doel is om meer preventieve maatregelen te

16 15

keren, wordt nog meer aandacht besteed aan het

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

Aantal verzuimgevallen t.g.v. ongeval


41

Respectvol bouwen

Peter de Kok, sr. commercieel manager Heembouw

PROJECT

Respectvol bouwen

Als geboren en getogen Bergenaar is het crematorium geen onbekende voor sr. commercieel manager Peter de Kok. ‘In de lokale media had ik over de plannen van de uitbreiding van het crematorium gelezen. Ik heb met een aantal mensen van het bestuur en directie gesproken en uiteindelijk heeft Heembouw aan de voorselectie meegedaan. Wat mij aantrok was dat het daarbij niet alleen ging om prijs, maar vooral om een doordacht plan van aanpak. Al tijdens die voorselectiefase zijn we met een team bij elkaar gaan zitten om te bedenken hoe we onze toegevoegde waarde het best voor de klant zouden kunnen inzetten. Zo hebben we al in een vroeg stadium met onze voorkeurleveranciers overlegd om niet alleen tot een goede prijs te komen, maar

Ik ben er trots op dat we dit hebben mogen realiseren

ook tot een goed plan van aanpak te komen. Ons plan heette dan ook “Respectvol bouwen met Heembouw”. Het uitvoeren van een project in en rond een crematorium in bedrijf is natuurlijk anders dan het traditionele bouwen. Dagelijks vinden er crematies plaats, soms wel negen per dag. Dan moet je het commitment hebben dat iedereen bereid is volgens aangepaste werktijden te werken. En dat als het nodig is,

Peter de Kok, Heembouw

iedereen het werk onderbreekt en muisstil is uit respect voor de nabestaanden en bezoekers. Dat is goed verlopen.’ Dagelijks werd de planning voor de komende dagen doorgenomen. Peter: ‘Want onze pull-

Vernieuwbouw crematorium Zoomstede Bergen op Zoom: Respectvol bouwen

planning die we aan het begin van het project maakten, moest wel overeind blijven. Dat is ook gelukt.’ Onze Lean-aanpak zorgde voor

Heembouw realiseerde de vernieuwbouw van crematorium Zoomstede. Het bestaande gebouw is met 1.000 m2 uitgebreid en heeft een nieuwe aula en condoleance/koffiekamer gekregen. Verder is de inrichting gemoderniseerd en zijn door de plaatsing van nieuwe filters de meest actuele milieu-eisen toegepast. Tijdens de werkzaamheden bleef het crematorium in bedrijf. Bij de uitvoering van dit project is daarom veel aandacht besteed aan de beperking van de overlast voor de uitvaartdiensten. Dit noemen we: respectvol bouwen. Heembouw heeft daarvoor al in een vroegtijdig stadium een pull-planning gehouden, om tot een doordacht plan van aanpak met strakke planning te komen. Dit heeft er mede voor gezorgd dat de keuze op Heembouw is gevallen.

42


Uitbreiding en nieuwbouw crematorium

enthousiasme bij de opdrachtgever. ‘Vooral de ketensamenwerking met opdrachtgever

Plaats: Bergen op Zoom Opdrachtgever: Stichting Crematoria en Begraafplaatsen Zoom- en Zegestede Architect: UP Architects & Advisors

en leveranciers sprak aan,’ vertelt Peter, ‘en de overtuiging dat het proces beter en efficiënter verloopt wanneer je al vanaf de voorbereidingsfase met de juiste partijen aan tafel zit.’ Peter kijkt met een goed gevoel terug op het project. ‘We hebben op een positieve en constructieve manier samengewerkt met de opdrachtgever en eerlijk en open met elkaar gecommuniceerd. Ik heb veel positieve reacties op het eindresultaat gekregen, niet alleen van de directie van de Stichting Crematoria en Begraafplaatsen Zoom- en Zegestede, maar ook van bezoekers. Ik ben heel trots dat we dit met zijn allen hebben mogen realiseren.’


43

Respectvol bouwen

Respectvol bouwen

Het werken met Heembouw is ons heel goed bevallen Bram Hommel en Fred Oostrum, crematorium Zoomstede Bram Hommel en Fred Oostrum, crematorium Zoomstede Algemeen directeur Bram Hommel en directeur bouwzaken Fred Oostrum van crematorium Zoomstede zijn trots op hun vernieuwbouwde pand. ‘We kunnen weer 10 jaar vooruit,’ vertellen de heren, terwijl ze enthousiast alle aspecten van hun crematorium laten zien. Zoomstede is een modern crematorium met vele faciliteiten. De nieuwe aula die door de recente verbouwing is gerealiseerd bijvoorbeeld, biedt plaats aan 400 mensen. Een aantal dat uitbreidbaar is tot ruim 700 zitplaatsen. ‘En als het moet kunnen er wel 1000 in. We hebben nog Vernieuwbouw van een crematorium in

twee aula’s voor kleinere gezelschappen. Voor elke familie hebben we een dienst

bedrijf vraagt om een doordacht plan van

op maat, die bij hun wensen past.’ De mens staat centraal bij alles wat er

aanpak en een strakke planning.

gebeurt in het crematorium. Bram: ‘Dat is een houding die al onze medewerkers hier hebben. Het gaat erom om mensen te helpen in een moeilijke situatie. Als de familie na afloop goed terugkijkt op de dienst en alles perfect is verlopen, dan zijn wij tevreden.’ Hierbij is heel veel mogelijk. Bram: ‘Alles kan is ons motto, mits het binnen de wet valt. De persoonlijke wensen in het uitvaartwezen nemen toe. Dat is ook waarom we hier verbouwd hebben, zodat we alle wensen zoveel mogelijk kunnen invullen.’ De buitenaula en urnentuin waarover het crematorium beschikt, dragen daar eveneens aan bij. ‘Die urnentuin hebben we zelf met de collega’s aangelegd. Dat tekent onze betrokkenheid bij ons werk.’ Dit soort betrokkenheid zien Bram en Fred ook bij Heembouw terug. ‘Heembouw nam de voorbereiding op dit werk heel serieus en heeft veel vragen gesteld. Heembouw heeft hierdoor het beste plan van aanpak voorgesteld met daarin extra aandacht voor respectvol bouwen. De diensten moesten gewoon doorgaan en dat is goed verlopen.’ Elke ochtend werd de komende dag doorgesproken en elke week was er een pull-planning van de werkzaamheden. Fred: ‘Geweldig om mee te maken; zo was direct duidelijk wat verwacht werd. Bij een crematorium kan je niet langer dan twee tot drie dagen vooruit plannen, want je weet nooit wat het aanbod is. Dat betekent anticiperen op wijzigingen, andere werktijden aanhouden. Kortom, flexibel zijn. Dat is heel goed opgepakt. Er was steeds contact en er werd snel geschakeld. We zijn uiterst tevreden over de aanpak van Heembouw.’

44



45

Menselijk kapitaal Opleidingsdagen 6

Stagiaires

Stagiaires per jaar

Wij vinden het positief dat wij ook in 2011 aan stagiaires

30

de mogelijkheid konden bieden om hun stageperiode bij 5

tussen theorie en praktijk gewaarborgd.

4,5

4

10 MBO-ers en 13 HBO-ers. Twee van genoemde HBO-ers

3,4

3,3

2,2 2,3

2,0

2,2 1,5

2,0 1,3

Bouw

UTA-U

15 10

2,7

2,6

1 0

hebben een afstudeeronderzoek bij Heembouw gedaan.

3,1

25 20

In totaal zijn er 23 stagiaires werkzaam geweest, waarvan

3,4

3 2

Heembouw te vervullen. Hierdoor bleef kennisuitwisseling

5,1

5

UTA

0

Doelstelling Bouw

15

18

17

25

23

2007

2008

2009

2010

2011

Doelstelling UTA/UTA-U 2007

2008

2009

2010

2011

Gemiddelde opleidingsdagen per medewerker Heembouw Groep

Opleidingskalender Inkoop

Juridisch

Vaardigheden

Nieuwe medewerkers Groepsbreed zijn er 19 personen geworven in 2011.

Opleidingen en trainingen zijn essentieel voor het vergroten,

De beperkte aanname van nieuwe medewerkers,

verbreden en verdiepen van kennis van onze medewerkers.

sinds het tweede half jaar 2008, zette zich voort in 2011.

UAV Contracten

Daarnaast draagt dit positief bij aan de persoonlijke ontwikkeling

De instroom van nieuwe collega’s bleef beperkt tot

Zij zijn in dienst getreden volgens de volgende wervingsmethoden:

WKA (Wet Keten Aansprakelijkheid)

van onze medewerkers. Ondanks de beperkte instroom van

het vervullen van essentiële vacatures.

- Via werving- en selectiebureaus

42%

nieuwe medewerkers in 2011 is het aantal in-company trainingen,

Voor 2012 is de verwachting dat de werving van nieuwe

- Via collega’s

10%

georganiseerd vanuit het Heembouw Studiehuis, nagenoeg gelijk

collega’s opnieuw minimaal zal zijn, waardoor groei van

- Oud medewerkers teruggekomen

11%

Cultuurtraining

gebleven. Deelname aan individuele scholingsactiviteiten is licht

het aantal medewerkers beperkt zal blijven.

- Stagiair in dienst getreden

11%

Lean “basis”

afgenomen. De dalende trend als gevolg van de economische

- Leerlingen in dienst getreden

11%

Wekelijkse werkbespreking

situatie voor opleidingsdagen hield ook in 2011 aan.

- Via geplaatste advertentie

15%

Coaching voor Coaches “basis” Time Management IBIS TRAD “gevorderden”

Automatisering

Werving en selectie

Inkoop en Onderhandelen

Introductie- en Cultuurworkshop Heembouw / Lean

Opleidingen

Navision “uitvoerders”

In 2011 hebben wij een arbeidsmarktcommunicatie onderzoek laten verrichten door een van onze stagiaires.

Vanuit het Loopbaantraject in de Bouw zijn in 2011 vier

Wanneer wij weer actief op zoek gaan naar nieuwe

Gebleken is dat ongeacht de economische situatie, werving

medewerkers een opleidingstraject gestart om uiteindelijk een

medewerkers, dan zijn wij hierdoor in staat heel gericht

en selectiebureaus het grootste aandeel houden. De overige

andere functie in de bouw te kunnen vervullen.

onze wervingscampagne in te zetten om zo snel mogelijk

methoden zijn een goede en onmisbare aanvulling.

geschikte nieuwe medewerkers te bereiken.

Navision “projecten” gevorderden Navision “managers” Bouwbesluit “basis” Fysieke belasting Steigerbouw Bouwgerelateerd

Indiensttreders

2

Veilig werken met de heftruck

4 Heembouw Roelofarendsveen

Veilig werken met de hoogwerker Veilig werken met de verreiker

Heembouw Rotterdam

5

Voorkomen van bouwfouten / tekening lezen

Heembouw Amersfoort

Leermeester

5

BHV Veiligheid

VCA VOL VCA

46


4

Heembouw Noordwijkerhout Heembouw Breda

1

Habeon Architecten


47

Talentontwikkeling

Kennisgroepen

Ook in een jaar van teruglopende personeelsaantallen is

Onze kennisgroepen delen en ontwikkelen kennis in relatie tot

het essentieel aandacht te blijven geven aan

de organisatiebehoefte. Met als doel het kennisniveau vestigings

Stefan van der Zwet, directeur bij Heembouw en verantwoordelijk voor de ontwikkeling van Lean Bouwen

talentontwikkeling. Het afgelopen jaar zijn wij er goed in

overschrijdend te standaardiseren en continue te verbeteren.

Samenwerking met leveranciers is een belangrijk element van Lean Bouwen. Daarom organiseerde Heembouw in

geslaagd aandacht te blijven besteden aan de ontwikkeling van onze talentvolle medewerkers. Met name door het regelmatig blijven voeren van coachgesprekken, het opstellen cq. bijstellen van pop’s en het volgen van gewenste opleidingstrajecten. Door aandacht voor persoonlijke ontwikkeling onverminderd voort te zetten, behouden en vergroten we het kennis- en vaardighedenniveau van onze medewerkers. Hierdoor

In 2011 hebben wij extra aandacht besteed aan onze

november 2011 voor de vierde keer een leveranciersmiddag.

kennisgroepen door:

Een bijeenkomst met alle partijen waarmee Heembouw op

- Beleid op te stellen voor Heembouw kennisgroepen,

vaste basis samenwerkt bij projecten, in dit geval op het

dit te formaliseren en te bespreken met de kennisgroepleden. - In samenwerking met de voorzitters van de kennisgroepen meer aandacht te creëren voor kennisgroepen. - Een enquête te houden onder de kennisgroepleden en aan de hand hiervan doelstellingen te bepalen.

gebied van nieuwbouw bedrijfsruimten. Volgens Stefan van der Zwet is er met deze vierde leveranciersdag een belangrijke stap richting verdere ketensamenwerking gezet. ‘Het programma was zeer interactief. We hebben een goede dialoog gevoerd over hoe we de samenwerking verder kunnen intensiveren en onze leveranciers gevraagd

blijven wij ons ook als organisatie ontwikkelen. Gedefinieerde Heembouw kennisgroepen:

ons te beoordelen.’ Een van de resultaten van deze dag is

Door deze aandacht voor persoonlijke ontwikkeling zijn

Administratie

dat Heembouw Lean-trainingen voor haar leveranciers gaat

15 medewerkers in 2011 gepromoveerd naar een functie

Calculatie

opzetten. ‘Als je elkaars taal spreekt en goed samenwerkt

op leidinggevend niveau (vanaf niveau projectleider).

Commercieel platform

kom je tot eliminatie van faalkosten. De meeste faalkosten

Inkoop

ontstaan bij de overdracht van werkzaamheden van de ene

ISO/VCA

partij naar de andere. Daarom zijn deze trainingen belangrijk.’

Coaching


Om resultaatgericht te kunnen coachen, hebben we ook in

Managemind (facturatiesysteem)

Van onze leveranciers verwachten we dat zij, net als

2011 voor een groep startende coaches weer onze interne

Navision projecten (ERP-systeem)

wij, werken aan continu verbeteren. ‘Onze wederzijdse

workshop Coaching voor Coaches gegeven. Hierin worden

OptimaalWoning

beoordelingen maken duidelijk waar verbeterpunten

onder andere theorie, houding van de coach, wijze van

Planontwikkeling

liggen.’ Bij de ontwikkeling van onze Lean-trainingen

communiceren en diverse coachinstrumenten behandeld.

PowerProject (planningsysteem)

worden we ondersteund door Toyota. Stefan: ‘Toyota

Voor het directieteam is vorig jaar in samenwerking met een

Uitvoerdersoverleg

blijft de inspiratiebron. In ons boek hebben we het

extern bureau een 2e masterclass coaching verzorgd.

Toyotahuis als uitgangspunt gebruikt voor ons eigen

In deze masterclass hebben wij een aantal zaken opnieuw

Lean-model. De belangrijkste instrumenten en

besproken, waaronder het helder formuleren van de

elementen van de Lean-filosofie hebben we vertaald

coachvraag en het Bateson- en reflectiemodel.

naar onze dagelijkse praktijk.’

Lean Bouwen is volop in beweging Stefan van der Zwet, Heembouw

Als aanvulling op de aanwezige kennis is de dramadriehoek in communicatie behandeld.

Een van deze instrumenten die volop in ontwikkeling is, is BIM (Bouw Informatie Model). In dit informatiemodel

Met deze totale kennis van coachen zijn onze coaches in

is een gebouw driedimensionaal opgebouwd. Op deze

staat samen met de coachee een goed en resultaatgericht

manier krijgen alle betrokkenen en dus ook de klant

coachtraject op te zetten. Tegelijkertijd vindt ook

een veel beter beeld van het uiteindelijke resultaat.

kennisoverdracht van coachinstrumenten plaats doordat

Op projectbasis werken ook leveranciers al met het

Als een van de koplopers in Lean Bouwen wordt Heembouw

coachees deze zelf ervaren.

model. Stefan: ‘Het gebouw wordt in feite eerst virtueel

regelmatig gevraagd presentaties te geven over onze aanpak van

Door de aandacht voor coachen zijn wij in staat heldere

gebouwd. Daarbij is het mogelijk om allerlei informatie aan

Lean en de manier waarop Lean in de praktijk wordt toegepast.

en concrete doelen te formuleren, waardoor een

het model toe te voegen, zoals hoeveelheden, planning,

In 2011 waren er presentaties voor BouwLokalen van SBR en

resultaatgerichte werkwijze van coachen wordt bereikt.

duurzamheidinformatie etc.’ Dat is onder andere handig

Bouwend Nederland. Ook is er een workshop ‘Verspillingen leren zien’

De komende jaren zullen wij, middels interne workshops,

voor de werkvoorbereider, die ook gaat werken met

georganiseerd voor 40 docenten Bouwkunde en hebben we diverse

ook de coaches van de diverse managementteams kennis

het model. ‘Dit geeft hem bijvoorbeeld een helder en

malen gastcolleges over Lean Bouwen gegeven aan verschillende

laten maken met de genoemde coachtheorieën en

compleet beeld van alle informatie die nodig is voor de

groepen studenten. In 2011 hebben we een bijdrage geleverd aan

instrumenten, zodat in de gehele organisatie coachen op

voorbereiding. Door samen met de planontwikkelaar en de

Arpa werkplaats en was Stefan van der Zwet een van de deelnemers

een resultaatgerichte wijze plaats vindt.

tekenaar/modelleur aan het model te werken, kunnen snel

aan het ronde tafelgesprek over ketenintegratie op de bouwbeurs.

en doeltreffend de juiste beslissingen genomen worden.’

48



49

Maatschappij Graydon Award voor financieel gezond bedrijf voor Heembouw

Jong geleerd….

Rijdende concertzaal

Opgeven is geen optie

Heembouw is actief betrokken bij de lokale gemeenschap.

Als sponsor van het Prinses Christina Concours heeft

Een team Heembouw-collega’s neemt in 2012 deel aan

In deze economisch onzekere tijden is het belangrijk

Wij ondersteunen graag evenementen die ons na aan het hart

Heembouw in december 2011 de komst van de Classic

de Alpe d’HuZes. Heembouw ondersteunt deelname aan

te weten met wie men zaken doet, zodat bedrijven

liggen. Zoals de Huttenbouw, een activiteit die jaarlijks wordt

Express naar Roelofarendsveen mogelijk gemaakt. Heembouw

deze actie, waarbij fietsers, alleen of in een team, geld bijeen

verantwoord kunnen samenwerken. Heembouw is een

georganiseerd door de Stichting Vakantiespelen Alkemade

ondersteunt het streven van het Prinses Christina Concours

fietsen om een bijdrage te leveren aan de strijd voor de

in alle opzichten gezonde onderneming. Dit wordt onder

voor de jeugd in de drie dorpskernen van de gemeente Kaag en

om met de Classic Express het Nederlandse muziekleven een

overwinning op kanker. Op één dag wordt de legendarische

andere bevestigd door de toekenning van de Graydon

Braassem (voorheen Alkemade). De huttenbouw vond in 2011

nieuwe impuls te geven. Op de basisschool wordt steeds minder

Alpe d’Huez tot zes keer aan toe beklommen. Een bijna

Award in juli van 2011. Dit betekent dat Heembouw tot

voor de 43ste keer plaats. Een mooie traditie, die in het verleden

gezongen en concertpubliek vergrijst. In de Classic Express

onmogelijke opgave. Toch lukte het in de jaren 2006 tot en

de top behoort van financieel gezonde bedrijven in de

voor menig Heembouwer de eerste kennismaking met het

kunnen basisschoolleerlingen in de leeftijd van 6 tot 10 jaar

met 2011 al heel veel deelnemers. In 2012 hopelijk ook ons

branche. Heembouw laat hiermee haar relaties weten

betere timmerwerk is geweest.

op een spannende manier kennismaken met klassieke muziek.

team met Heembouw-kanjers.

dat het verantwoord is zaken met Heembouw te doen.

In november 2011 werd een nieuwe sponsorovereenkomst

De Classic Express is een enorme trailer die uitgeschoven kan

met de Stichting Vakantiespelen Alkemade getekend door

worden tot een concertzaal van 14 meter lang en 7 meter breed.

Heembouw en Woningbouwvereniging Alkemade, die

In de rijdende concertzaal is plaats voor ongeveer 35 kinderen.

Lean spelenderwijs

hiermee hun ondersteuning van de Stichting Vakantiespelen

Aan boord van de Classic Express treden prijswinnaars van het

Een goede manier om kennis te maken met de methodieken

met wederom een periode van vijf jaar voortzetten.

Prinses Christina Concours (jong toptalent uit het hele land) op

van Lean productie en de voordelen die pull-productie biedt ten

moet voldaan worden aan een aantal strikte voorwaarden.

voor basisschoolklassen. Ruim 165 leerlingen van de groepen

opzichte van push-productie, is het spelen van een spel waarin

Zo moet een bedrijf een positief kredietadvies krijgen en

5, 6 en 7 van twee basisscholen uit Roelofarendsveen hebben

op eenvoudige wijze een productieproces wordt nagespeeld.

mag er een minimale kans op wanbetaling zijn. Dit oordeel

kunnen genieten van verschillende klassieke concerten.

Strenge criteria Voordat een organisatie de Graydon Award ontvangt

is gebaseerd op een mix van factoren zoals omzetcijfers, jaarcijfers en het betaalgedrag. Deze informatie is afkomstig uit de Graydon database, die dagelijks wordt onderhouden. Zakenrelaties zijn er zo altijd van verzekerd dat het oordeel van Graydon gebaseerd is op de meest complete en actuele gegevens.

Wij tonen graag onze betrokkenheid bij lokale activiteiten

Heembouw had hiervoor een lampenkappen-spel

Peter Lammertink, Holdingdirectie Heembouw

leggen waar Lean Bouwen volgens Heembouw om draait.

ontwikkeld waarbij de deelnemers met simpele post-its aan de slag gingen om lampenkapjes in elkaar te zetten. Eerst volgens de traditionele push-wijze, daarna op de Lean-manier. Dit spel gebruikten we om leveranciers voor aanvang van de pull-planning de voordelen van onze Lean werkwijze te laten ervaren, en om nieuwe collega’s uit te We speelden dit spel ook met studenten die meer wilden weten over Lean bouwen, of met klanten. Tegenwoordig hebben wij de beschikking over het spel dat Toyota zelf gebruikt als introductie op het Lean Productiesysteem, waarbij, hoe kan het anders, Toyota’s geproduceerd worden. Een mooi en doordacht spel, dat wij intussen geleerd hebben te spelen en te begeleiden. Het maakt doeltreffend, in korte tijd (2 x 5 minuten spel) duidelijk wat de voordelen van de Lean aanpak zijn en stimuleert de deelnemers om verbeteringen te bedenken. Inmiddels spelen we het spel ‘echt’, onder andere met onze voorkeurleveranciers. Als hoofdaannemer realiseren wij een groot deel van onze projecten en dus onze omzet met onze leveranciers. In onze samenwerking met onze leveranciers kunnen we de grootste verbeteringen realiseren in het creëren van klantwaarde en het elimineren van faalkosten. Samen met onze leveranciers kunnen we onze klanten de meest optimale oplossing voor zijn huisvestingsvraag bieden. Dat kan alleen met goed ingespeelde teams en het juiste team op het juiste project. Daarom gaan we Lean-trainingen voor onze voorkeurleveranciers organiseren, zodat we gezamenlijk meer waarde aan de klant kunnen leveren.

Graydon Award

50

Nieuwe sponsorovereenkomst Stichting Vakantiespelen; v.l.n.r. Rob Hensen, woningbouwvereniging Alkemade, Walter Verdel, Stichting Vakantiespelen en Martien Akerboom, Heembouw


Boven: De Classic Express in Roelofarendsveen, Linksonder: Het Heembouw team van Alpe d’HuZes Rechtsonder: De Toyota Lean-game

De Lean-game is daar een onderdeel van.


51

Nieuw hoofdkantoor Applied Medical

PROJECT

Nieuw hoofdkantoor Applied Medical Rob van der Meer, president Applied Medical Europe ‘Zo veel mogelijk mensen helpen met de beste producten tegen een redelijke prijs.’ Dat is de filosofie van Applied Medical. Een filosofie die zijn vruchten afwerpt, want het bedrijf maakt een explosieve groei door. Rob van der Meer, president Applied Medical Europe, is trots op zijn organisatie. ‘We zitten met ons Europese hoofdkantoor nu zes jaar in Amersfoort en dat is een juiste keuze gebleken. Nederland heeft goede logistieke verbindingen, een stabiele economie en een grote internationale gemeenschap, zodat onze mensen buitenlandse klanten in hun eigen taal te woord kunnen staan. We zijn klein begonnen en inmiddels zodanig gegroeid dat we tot deze nieuwbouw hebben besloten.’

We krijgen hier een mooi en degelijk pand

Na aanvankelijk eerst gekeken te hebben of er geschikte bestaande bouw voorhanden was, besloot Applied tot het uitschrijven van een design & build-prijsvraag. Rob: ‘We hebben vijf bedrijven gevraagd een schetsontwerp te maken en een prijsindicatie af te geven. We zijn daarna met twee partijen doorgegaan.

Rob van der Meer, Applied Medical Europe

De schets van Carl (architect Habeon Architecten) sprak het meest aan. Ook de Lean-aanpak met pull-planning gaf vertrouwen.‘ Toen ook bleek dat Heembouw financieel en qua klanten- en orderportefeuille de zaken goed op orde

Design & build hoofdkantoor Applied Medical

heeft, was de keuze definitief gemaakt. Er was een aantal belangrijke uitgangs

Op bedrijventerrein de Wieken in Amersfoort realiseert Heembouw het nieuwe hoofdkantoor met distributiecentrum voor Applied Medical Europe. De nieuwe huisvesting bestaat uit 4.500 m2 kantoor- en trainingsruimte en 4.500 m2 bedrijfshal. Applied Medical is een wereldwijd opererende leverancier, producent en ontwikkelaar van medische instrumenten. Het moederbedrijf staat in Orange County, Californië. Heembouw en haar architectenbureau Habeon Architecten wonnen de design & build prijsvraag die Applied samen met een begeleidend adviesbureau hadden uitgeschreven voor deze nieuwbouw. De bouw is in oktober 2011 gestart; de oplevering vindt deze zomer plaats.

punten voor het ontwerp. Rob: ‘Het pand is een weerspiegeling van onze cultuur. We zijn down to earth en we willen niet dat er een onderscheid is tussen onze medewerkers. Iedereen is even belangrijk. Voor ons is samenwerking en onderling contact essentieel. De town square op de 1e verdieping speelt daarin een belang-

Nieuwbouw hoofdkantoor Applied Medical Europe

rijke rol. Een centrale ontmoetingsruimte die is geënt op de dorpspleinen in

Plaats: Amersfoort Opdrachtgever: Applied Medical Architect: Habeon Architecten Projectmanagement en kwaliteitscontrole: BOAG advies en management

52


Amerikaanse plaatsjes. Het wordt een open, inspirerende ruimte waar iedereen elkaar kan ontmoeten. Het pand is nu nog te groot voor onze huidige organisatie, maar past goed bij onze groei ambities. We krijgen hier een mooi, degelijk pand van hoge kwaliteit.‘


53



Dat mensen hier straks prettig en goed kunnen werken vind ik belangrijk Carl Warmerdam, Habeon Architecten

Olaf Kort, commercieel projectmanager BOAG advies en management BOAG advies en management speelt een belangrijke rol in de nieuwbouw voor Applied Medical. Olaf Kort licht toe: ‘Wij adviseren de klant vanaf het eerste idee tot de oplevering. Applied Medical adviseren we vanaf de besluitvorming, vanaf de keuze voor het ontwerp en de aannemer tot en met de inkoop van facilitaire voorzieningen.’ De voortgang van de bouw wordt aan de hand van zogenaamde audits gemonitored. ‘Dat zijn de afstemmings- en beslismomenten. Onderdeel van de audits

Carl Warmerdam, architect Habeon Architecten

is het toetsings- en beoordelingsplan; we geven onze feedback op de zaken die als concept worden ingebracht en verlenen

Samen met collega-architect Mijke Rood maakte Carl Warmerdam van Habeon

goed- of afkeuring op zaken die definitief

Architecten het ontwerp voor het nieuwe hoofdkantoor voor Applied Medical.

worden ingebracht. Op deze manier

‘In drie weken tijd hebben we een ontwerp uitgewerkt en inclusief prijs

streven wij ernaar om voor de klant het

gepresenteerd. We hebben alle details al vroegtijdig uitgezocht. We vinden het

beste eindresultaat te bewerkstelliggen.’

namelijk belangrijk dat wat we de klant verkopen ook daadwerkelijk zo te realiseren is, binnen het afgesproken budget. Juist omdat alles vanaf het begin goed gemaat-

Voor Olaf is het belangrijk dat het proces

voerd en bedacht is, hebben we nu bijvoorbeeld de screens goed kunnen wegwerken

tussen aannemer, adviseur en opdrachtgever

in de gevel. Als je daar pas achteraf over na gaat denken, lukt dit nooit meer.’

soepel en goed verloopt met borging van de kwaliteit namens de opdrachtgever. ‘Daarom

Carl is enthousiast over het ontwerp. ‘Er ontstaat een bijzonder pand. Applied is

zijn de audits zo belangrijk. Dat loopt goed.

een jong en dynamisch bedrijf, modern, bruisend en wars van overdreven luxe.

Het is prettig werken met Heembouw, ook al zijn we het niet altijd eens en hebben we zo hier en zo daar wat discussies. Daar kunnen we wel op een nette en goede manier over praten en onderhandelen. Uiteindelijk moet er een mooi en degelijk pand komen. Binnen budget en volgens planning. De verwachtingen zijn hoog gespannen en die lijken uit te komen.’ Heembouw en Habeon Architecten wonnen de design & build-prijsvraag

Het gaat om een goed en soepel lopend proces tussen aannemer, adviseur en opdrachtgever

54


gebouw, met een hiërarchische verdeling en anderzijds modern door de strakke lijnen, diepe negges en zonder loze ornamenten. De vormgeving is anders dan anders. Het kantoor staat aan de straat en kromt mee met de bocht. De hal lijkt als een legosteen in het pand te grijpen. De entree heeft een grote glazen pui, drie verdiepingen hoog. Als je daar binnenstapt zie je een ronde vide die helemaal doorloopt naar het dak. Zo kan je het hele gebouw doorkijken.’ De town square is het fysieke en sociale middelpunt. ‘Op de begane grond zie je een ronde wand, die naar boven doorloopt en vervolgens zichzelf als het ware beëindigd en de borstwering wordt van de tweede verdieping. Zo ontstaat er een open ruimte over twee verdiepingen, met veel licht en veel contactmogelijkheden.’ Voor Carl is het belangrijk dat mensen straks prettig en goed met elkaar samenwerken in ‘zijn’ gebouw.

voor het nieuwe Europese hoofdkantoor voor Applied Medical in Amersfoort.

Dat hebben we terug laten komen in het ontwerp. Het is enerzijds een heel klassiek

Olaf Kort, BOAG advies en management

‘Dat komt dan toch stiekem een beetje door mij en dat is een mooie gedachte.’


55

De Gezamenlijke OndernemingsRaad in 2011 Heembouw Roelofarendsveen

Dit jaar stond de term cultuur met hoofdletters op de agenda van de gezamenlijke ondernemingsraad (GOR).

Peter van Amsterdam (OR)

Door de zeer grillige markt zijn alle ingrediënten voor toenemende spanningen op de werkvloer aanwezig.

Ronald van Diemen (OR)

Onze bijzondere cultuur helpt ons deze spanningen te voorkomen en daarnaast ook goed te kunnen blijven

Ton Sanders (OR) Jan van der Geest (OR)

presteren. Dat onze cultuur ook in de moeizame tijden voor de directie samen met de GOR een belangrijk

Heembouw Rotterdam

agendapunt blijft, is iets waar we trots op kunnen zijn. Dit maakt ons als bedrijf sterk en onderscheidend.

Jeffry Jacobs (OR) Peter de Stigter (OC) Pieter Hulst (OC)

De GOR heeft in 2011 vijf keer vergaderd, waarvan eenmaal in aanwezigheid van RvC-lid Ruud van Berkel tijdens de toelichting van het financieel jaarverslag. Ruud maakte daarbij van de gelegenheid gebruik om als grootaandeelhouder zijn vertrouwen in het bedrijf

Heembouw Noordwijkerhout

uit te spreken.

Quirien van Berkel (OR) Naast onze vast terugkerende onderwerpen is er een aantal noemenswaardige zaken in 2011 de revue gepasseerd zoals de vernieuwing cq uitbreiding van de bedrijfskleding, de procedure rondom ons restmateriaal en de vernieuwing van ons beleid ten aanzien van vrije dagen.

Victor Nieboer (OC) V.l.n.r.: Ton Sanders, Peter van Amsterdam,

Tom Oudshoorn (OC)

Koos Spitters, Jeffry Jacobs, Quirien van Berkel, Met betrekking tot de bedrijfskleding kunnen we met grote tevredenheid vaststellen dat de input van het personeel heeft geleid tot

Ronald van Diemen, Jan van der Geest,

Heembouw Amersfoort

een aanzienlijke verbetering en uitbreiding van dit pakket. De nieuwe regelgeving wat betreft bedrukking en reflectie gaf nog wel

Jordy de Jong, Marc van Rijssen

Marc van Rijssen (OR, voorzitter)

aanleiding voor verdere verbetering. In het komende jaar is dit een punt om zeker aandacht aan te geven. Het is immers belangrijk

Jurgen Pruijs (OC)

om ons goed te presenteren op de bouwplaatsen.

Wiebe Mulder (OC)

Ondanks onze bewezen Lean Bouwen volgens Heembouw werkwijze is het onvermijdelijk dat er restmateriaal op de bouwplaatsen

Heembouw Breda

aanwezig is. En wat doe je hier dan mee? Hier heeft de GOR, in overleg met verschillende collega’s uit de het hele bedrijf,

Koos Spitters (OR)

haar gedachten over laten gaan. Na overleg met de directie is daar een procedure uit voortgekomen. Deze procedure moet ons

Femke van Zundert (OC)

helpen het restmateriaal de juiste bestemming te geven.

Ramses Blanken (OC)

Op Prinsjesdag werden er verscheidende wettelijke aanpassingen gepresenteerd door de regering. Meest in het oog springend voor

Ontwikkeling / Habeon

ons was de gewijzigde regeling van vakantiedagen voor het UTA-personeel. De verjaringstermijn (het meenemen van dagen) van

Jordy de Jong (OR, secretaris)

opgebouwd verlof wordt gewijzigd. Aan de GOR is door P&O samen met de directie een voorstel gepresenteerd. Dit voorstel is

Rolf Verdel (OC)

aanzienlijk soepeler dan strikt volgens de wet noodzakelijk. Dit alles geheel passend bij onze organisatie. Dit voorstel heeft de

Sander Herremans (OC)

goedkeuring van de GOR gekregen. Begin januari van 2012 zijn alle werknemers per brief op de hoogte gesteld van de nieuwe regeling. Ook met de GOR kijken we graag vooruit… Het is geen hogere wiskunde om te beseffen dat het ook de komende periode nog lastig blijft. Maar we zijn ervan overtuigd dat we

OR = ondernemingsraad

een zeer goede club collega’s hebben, die samen de uitdagingen aan blijven gaan. We mogen erg trots zijn op ons bedrijf!

OC = onderdeelscommissie

Namens de GOR, Marc van Rijssen, voorzitter Jordy de Jong, secretaris

We mogen erg trots zijn op ons bedrijf GOR Heembouw

56



57

Jaarrekening 2011

58



59

Geconsolideerde balans

per 31 december 2011 (voor resultaatbestemming)

Heembouw Holding B.V. te Roelofarendsveen (Bedragen in €)

Activa 31-12-2011 31-12-2010

Passiva

Materiële vaste activa

Eigen vermogen

1

Aanpassingen bedrijfsgebouwen

1.589.017

1.734.737

Machines en transportmiddelen

34.371

38.728

1.006.516

1.224.618

Gereedschappen en inventaris

Financiële vaste activa

Deelnemingen

2

2.629.904

97.934

Aandelenkapitaal

31-12-2011

97.934

441.000

441.000 4.779.670

Agioreserve

10

4.779.670

Algemene reserve

11

9.536.771

8.475.966

Resultaat lopend boekjaar

1.601.005

1.515.805

2.998.083

184.824

16.358.446

Voorzieningen

Voorziening voor jubileumuitkeringen

12

153.202

15.212.441

150.198

-

-

184.824

Voorraden

153.202

150.198

Grond

4.318.876

3

1.983.825

2.563.560

Onderhanden projecten

6.581.893

4.841.232

Onderhanden werk

4

3.137.075

2.035.459

Crediteuren

11.517.342

12.318.254

Grond- en hulpstoffen

5

33.951

33.240

Vorderingen en vooruitbetaalde kosten

Schulden op korte termijn

5.344.710

Gereed product

10.499.561

Debiteuren

14.968.995

13.314.945

6

1.319.519

2.744.984

Belastingen en premies sociale verzekeringen

7

68.979

20.451

Pensioenen

191.350

169.067

Overige vorderingen en overlopende activa

684.372

1.065.262

8

17.233.215

17.314.709

Liquide middelen

39.507.877


9.047.263

13


14

3.423.834

3.462.656

Overige schulden en overlopende passiva

15

1.473.160

1.490.517

8.951.135

Gelieerde maatschappijen

60

9

Voorziening negatieve waarde deelnemingen

31-12-2010

22.996.229

22.112.659

39.507.877

37.475.298

8.026.547

37.475.298


61

Geconsolideerde winsten verliesrekening 2011

Geconsolideerd kasstroomoverzicht

Heembouw Holding B.V. te Roelofarendsveen (Bedragen in e)

(Bedragen in e)

Netto omzet

2011

2010

92.741.310 102.612.841

Wijziging in voorraden gereed product en onderhanden werk

17.289.470

239.740

Overige bedrijfsopbrengsten

1.000

255

2011

Netto-liquiditeiten per 1 januari

8.026.547

16

110.031.780

2010

7.349.920

Kasstroom uit operationele activiteiten Bedrijfsresultaat

Som der bedrijfsopbrengsten

1.733.028

1.265.405

728.714

740.772

102.852.836 Aanpassingen voor:

Kosten uitbesteed werk en andere externe kosten

85.767.781

78.697.306

Afschrijvingen

Lonen en salarissen

17

13.330.897

13.254.525

Mutaties van voorzieningen

Sociale lasten (incl. pensioenlasten)

3.206.090

3.192.425

728.714

740.772

5.265.270

5.702.403

Afschrijvingen op materiële vaste activa Overige bedrijfskosten

18

108.298.752

101.587.431

1.733.028

1.265.405

-/- 1.654.050

Toename overlopende activa Afname handelsschulden

-/-

Afname belastingen en sociale premies 350.081

567.698

350.081

567.698

2.083.109

1.833.103

19

527.214

468.129

Aandeel in resultaat van ondernemingen waarin wordt deelgenomen

45.110

150.831

665.234

-/-

212.788

-/- 2.940.241

192.235

2.715.010

800.912

889.295

89.843

-/- 1.023.312

Afname overlopende passiva

-/-

17.356

-/-

69.553

-/-

395.510

-/-

641.589

75.538

Rentebaten en soortgelijke opbrengsten

1.794.730

Toename voorraden en onderhanden projecten

Bedrijfsresultaat

731.718

-/-

Veranderingen in werkkapitaal: Toename handelsvorderingen

Som der bedrijfslasten

3.004

Kasstroom uit bedrijfsoperaties

2.069.236

1.289.050

Ontvangen interest

339.423

650.605

Ontvangen dividend

150.000

89

Betaalde interest

-

Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening voor belasting Belasting resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening

1.601.005

1.515.805

Resultaat na belastingen

-

-/-

704.407

-/-

157.810

-/-

214.984

492.884

Kasstroom uit operationele activiteiten

1.854.252

Betaalde winstbelasting

1.781.935

Kasstroom uit investeringsactiviteiten Verwerving niet-groepsmaatschappijen

-/-

18.000

-/-

10.000

Investeringen in materiële vaste activa

-/-

360.535

-/-

493.954

Kasstroom uit investeringsactiviteiten

-/- 378.535

-/- 503.954

Kasstroom uit financieringsactiviteiten Aflossen lening u/g

62


-

104.646

Betaald dividend aan aandeelhouders

-/-

455.000

-/-

706.000

Kasstroom uit financieringsactiviteiten

-/- 455.000

-/-

601.354

Netto kasstroom

1.020.716

Netto-liquiditeiten per 31 december

8.026.547

9.047.263

676.627


63

Grondslagen voor de consolidatie, de waardering en de bepaling van het resultaat Waardering

De enkelvoudige en geconsolideerde jaarrekening zijn opgemaakt

Algemeen

Stelselwijziging

volgens de voorschriften van Titel 9 Boek 2 BW. De jaarrekening

Heembouw Holding B.V. te Roelofarendsveen vormt als hoofd

Met ingang van het boekjaar 2011 vindt er geen

is opgesteld in euro’s. Activa en passiva worden in het algemeen

van de groep samen met haar groeps- en werkmaatschappijen

proportionele consolidatie meer plaats van deelnemingen in

Algemeen

gewaardeerd tegen de verkrijgings- of vervaardigingsprijs. Indien

Heembouw Groep. Het doel van de Groep is het ontwikkelen,

samenwerkingsverbanden waarbij het belang van Heembouw

Voor zover niet anders vermeld, worden de op de balans

geen specifieke waarderingsgrondslag is vermeld, vindt waardering

ontwerpen, aannemen en uitvoeren van bouwkundige werken.

Holding B.V. 50% of minder bedraagt en de aandeelhouders

voorkomende posten gewaardeerd tegen de nominale waarde.

plaats tegen de nominale waarde.

Heembouw Holding B.V. is een 100% deelneming van

gelijkberechtigd zijn. Hiermee wordt beoogd een beter inzicht

Heembouw Beheer B.V. Tot Heembouw Groep behoren de

te verschaffen in de activa, passiva, resultaten en geldstromen

volgende vennootschappen:

waarop de groep geheel zelfstandig invloed kan uitoefenen. Deze wijziging in de consolidatiegrondslagen heeft geen invloed op het vermogen en het resultaat. De vergelijkende cijfers over 2010 zijn

Naam van de vennootschap

Zetel

Kapitaalbelang

Heembouw Roelofarendsveen B.V.

Roelofarendsveen

100%

Heembouw Rotterdam B.V.

Roelofarendsveen

100%

Heembouw Amersfoort B.V.

Roelofarendsveen

100%

Heembouw Noordwijkerhout B.V.

Roelofarendsveen

100%

Heembouw Breda B.V.

Roelofarendsveen

100%

Heembouw Ontwikkeling B.V.

Roelofarendsveen

100%

Habeon Architecten B.V.

Roelofarendsveen

100%

Heegro 1 B.V.

Roelofarendsveen

100%

Heegro 3 B.V.

Roelofarendsveen

100%

West-End B.V.

Roelofarendsveen

100%

Heembouw Deelnemingen B.V.

Roelofarendsveen

100%

Heembouw Centrumplan B.V.

Roelofarendsveen

100% (1)

Wing Heembouw Vastgoedprojecten VOF

Roelofarendsveen

50% (2)

Tripolis Amersfoort B.V.

Harderwijk

50% (3)

Cityblob Zuid Oost B.V.

Amsterdam

50% (4)

Flightpark B.V.

Roelofarendsveen

50% (5)

IBC-PGGM VOF

Amersfoort

50% (6)

overeenkomstig aangepast.

(2) Heembouw Ontwikkeling B.V. heeft een belang van 50% in genoemde VOF en een aandeel in het resultaat van 60%. (3) Heembouw Ontwikkeling B.V. heeft een belang van 50% in genoemde B.V. en een aandeel in het resultaat van 50%. (4) Heembouw Ontwikkeling B.V. heeft een belang van 50% in genoemde B.V. en een aandeel in het resultaat van 50%. (5) Heembouw Ontwikkeling B.V. heeft een belang van 50% in genoemde B.V. en een aandeel in het resultaat van 50%. (6) IBC-PGGM VOF is op 12 september 2011 opgericht. Heembouw Roelofarendsveen B.V. heeft een belang van 50% in genoemde VOF en een aandeel in het resultaat van 50%.

aanschaffingsprijs c.q. de vervaardigingsprijs verminderd met lineaire afschrijvingen. De afschrijvingen zijn gebaseerd op de verwachte economische levensduur. De overige materiële vaste activa zijn gewaardeerd tegen

In de geconsolideerde jaarrekening worden opgenomen

oorspronkelijke aanschaffingswaarde verminderd met lineaire

de financiële gegevens van de vennootschap en haar

afschrijvingen die gebaseerd zijn op de verwachte levensduur en

groepsmaatschappijen per 31 december van het boekjaar.

berekend zijn over de aanschaffingswaarde. Op investeringen

Groepsmaatschappijen zijn rechtspersonen en vennootschappen

die in de loop van het boekjaar zijn gedaan, wordt tijdsevenredig

waarin beslissende zeggenschap wordt uitgeoefend.

afgeschreven.

Deelnemingen in samenwerkingsverbanden waarin de

De afschrijvingstermijn ligt voor:

aandeelhouders gezamenlijke zeggenschap hebben, worden

• aanpassingen bedrijfsgebouwen tussen 5 jaar en 25 jaar

niet proportioneel geconsolideerd. In de geconsolideerde

• machines en transportmiddelen tussen 5 en 10 jaar

jaarrekening zijn de onderlinge schulden, vorderingen en

• gereedschappen en inventaris op 5 jaar

transacties geëlimineerd evenals de binnen de Groep gemaakte winsten. De vennootschappelijke jaarrekening is overeenkomst artikel 402 Titel 9 Boek 2 BW opgesteld.

Financiële vaste activa Deelnemingen Deelnemingen waarin de vennootschap invloed van betekenis uitoefent op het zakelijke en financiële beleid worden tegen de vermogensmutatiemethode gewaardeerd. Overeenkomstig

Bij de toepassing van de grondslagen en regels voor het

deze methode, worden de deelnemingen in de balans

opstellen van de jaarrekening vormt de leiding van de groep

opgenomen tegen het aandeel van de vennootschap in

zich diverse oordelen en schattingen. De belangrijkste oordelen

de nettovermogenswaarde vermeerderd met haar aandeel

en schattingen zijn nader uiteengezet in de toelichtingen op de

in de resultaten van de deelnemingen vanaf het moment

posten van de balans en winsten verliesrekening.

van verwerving, bepaald volgens de grondslagen van de Groep. In de winsten verliesrekening wordt het aandeel

Kasstroomoverzicht Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte

Ten behoeve van bovenstaande groepsmaatschappijen (de 100% belangen), met uitzondering van Heembouw Deelnemingen

methode. De geldmiddelen in het kasstroomoverzicht bestaan

B.V. en Heembouw Centrumplan B.V., zijn aansprakelijkheidsverklaringen als bedoeld in artikel 403 lid 1 sub f Boek 2 BW bij het

uit de liquide middelen.

Handelsregister van de betreffende Kamers van Koophandel gedeponeerd.

Aanpassingen bedrijfsgebouwen worden gewaardeerd tegen de

Consolidatie

Oordelen en schattingen (1) Heembouw Centrumplan B.V. is op 8 december 2011 opgericht en is een 100% deelneming van Heembouw Ontwikkeling.


van de vennootschap in het resultaat van de deelnemingen opgenomen. Indien en voor zover de vennootschap niet zonder beperking uitkering van de positieve resultaten aan haar kan bewerkstelligen, worden de resultaten in een wettelijke reserve opgenomen. Haar aandeel in de rechtstreekse vermogensvermeerderingen en –verminderingen van de deelnemingen wordt ook in de wettelijke reserve opgenomen. Voor deelnemingen met een negatief eigen vermogen wordt, indien nodig en daarvoor aansprakelijkheid bestaat, een voorziening getroffen.

64



65

Voorraden

De Groep beoordeelt op elke balansdatum of een vordering een bijzondere waardevermindering heeft ondergaan. Het verlies

Resultaatbepaling

Belastingen De verantwoorde belastingen zijn gebaseerd op het geldende

Grond

wordt bepaald als het verschil tussen de boekwaarde van

Algemeen

De waardering van de voorraad grond geschiedt tegen kostprijs

het actief en de best mogelijke schatting van de toekomstige

De winsten verliesrekening is opgesteld op basis van

tussen de commerciële en fiscale waardering van activa

of lagere marktwaarde.

kasstromen, contant gemaakt tegen de effectieve rentevoet van

historische kosten. De baten en lasten worden toegerekend aan

en passiva. Voor 2011 is een tarief van 25,0% gehanteerd over

het financiële actief zoals die is bepaald bij de eerste verwerking.

het jaar waarop zij betrekking hebben.

het fiscaal resultaat 2011.

Gereed product

De boekwaarde van de vorderingen wordt verlaagd met

De waardering van de voorraad gereed product geschiedt tegen

gebruikmaking van een voorziening wegens oninbaarheid.

kostprijs of lagere marktwaarde.

tarief rekening houdend met fiscale faciliteiten en verschillen

Netto omzet Onder netto omzet wordt verstaan de opbrengst van opgeleverde werken onder aftrek van kortingen en van over de omzet

Onderhanden werk


Dit betreft werken voor eigen risico. De post onderhanden werk

Bij de initiële opname van schulden op korte termijn worden

is gewaardeerd tegen bestede materiaalkosten, kosten van werk

deze opgenomen tegen reële waarde verminderd met de direct

door derden en manuren, vermeerderd met de ten behoeve

daaraan toe te rekenen transactiekosten. De schulden op korte

Som der bedrijfsopbrengsten

van het ontwikkelproject betaalde rente, onder aftrek van een

termijn worden na de initiële waardering gewaardeerd tegen de

Bedrijfsopbrengsten vormen het saldo van de productie van enig

voorziening voor het risico van het niet verkrijgen van het werk.

geamortiseerde kostprijs volgens de effectieve-rentemethode.

jaar tegen opbrengstwaarde, inclusief aan werken in uitvoering

Winst of verlies worden in de winst-en verliesrekening

toegerekende winsten en/of getroffen verliesvoorzieningen.

Grond- en hulpstoffen

opgenomen zodra de verplichtingen niet langer op de balans

De waardering van de voorraden grond- en hulpstoffen geschiedt

worden opgenomen, alsmede via het amortisatieproces.

tegen historische inkoopprijzen of lagere marktwaarde.

Voorzieningen Onderhanden projecten

geheven belastingen.

Pensioenen De vennootschap heeft een pensioenregeling bij het Bedrijfstakpensioenfonds voor de Bouwnijverheid. In het geval van een tekort bij het Bedrijfstakpensioenfonds, heeft

Dit betreft onderhanden projecten in opdracht van derden.

Voorziening voor jubileumuitkering

de vennootschap geen verplichting tot het voldoen van

De onderhanden projecten worden gewaardeerd tegen bestede

Betreft een voorziening gevormd voor uitkeringen bij jubilea of

aanvullende bijdragen, anders dan het voldoen van toekomstige

materiaalkosten, kosten van werk door derden en manuren,

overlijden. De voorziening is in 2010 (actuarieel) herberekend.

premies. Evenmin kunnen de groepsmaatschappijen

vermeerderd met een opslag voor algemene kosten, de ten

In 2011 is een indexatie conform de richtlijnen toegepast.

rechten doen gelden op eventuele overschotten in de

behoeve van het ontwikkelproject betaalde rente en resultaat

fondsen. Het voorgaande is ook van toepassing op de bij de

naar rato van de voortgang van het project.

verzekeringsmaatschappij ondergebrachte pensioenregeling.

Winst wordt genomen vanaf start bouw voor zover projecten of

Op basis van bovenstaande karakteristieken is het uitgangspunt

delen hiervan zijn verkocht en voor zover de winst met voldoende

dat in de verslagperiode de te verwerken pensioenlast gelijk is

mate van zekerheid bepaalbaar is. Voor projecten die naar

aan de over die periode aan het pensioenfonds respectievelijk

verwachting zullen worden afgesloten met een negatief resultaat

verzekeringsmaatschappij verschuldigde pensioenpremies.

wordt een voorziening getroffen. Op de post onderhanden

De geschatte dekkingsgraad van het Bedrijfstakpensioenfonds

projecten zijn de gefactureerde termijnen in mindering gebracht.

voor de Bouwnijverheid per 31 december 2011 bedraagt 100%.


Leasing

Bij de initiële verwerking van vorderingen en vooruitbetaalde

De Groep heeft enkel contracten die kwalificeren als operationele

kosten worden deze opgenomen tegen reële waarde

lease en daarom worden de leasebetalingen lineair over de

vermeerderd met de direct daaraan toe te rekenen

leaseperiode ten laste van de winst-en verliesrekening gebracht.

transactiekosten. Alle transacties worden opgenomen op het moment waarop de Groep de bindende overeenkomst aangaat. De vorderingen worden na de initiële verwerking gewaardeerd tegen de geamortiseerde kostprijs volgens de effectieve-rentemethode. Baten en lasten worden in de winsten-verliesrekening verwerkt zodra deze aan een derde worden overgedragen of een bijzondere waardevermindering ondergaan,

Renteopbrengsten Renteopbrengsten worden tijdsevenredig in de winsten verliesrekening verwerkt rekening houdend met de effectieve rentevoet van de desbetreffende actiefpost, indien hun bedrag bepaalbaar is en hun ontvangst waarschijnlijk.

alsmede via het amortisatieproces.

66



67

Toelichting geconsolideerde balans (Bedragen in e)

Activazijde

31-12-2011

31-12-2010

Materiële vaste activa (1)

31-12-2011

31-12-2010

Voorraden

Boekwaarde

per 1 januari

Investeringen

Afschrijvingen

Boekwaarde

Boekwaarde


1.734.737

Machines en transportmiddelen Gereedschappen en inventaris

109.387

255.107

Gereed product (3) 1.983.825

Betreft de aanwezige onverkochte voorraad van reeds opgeleverde projecten

1.589.017

1.734.737

38.728

2.483

6.840

34.371

38.728

1.224.618

248.665

466.767

1.006.516

1.224.618

2.563.560

Onderhanden werk

(4)

Bestede kosten minus voorziening 3.137.075

2.035.459

2.998.083

360.535

728.714

2.629.904

2.998.083

Grond- en hulpstoffen (5) Betreft de per 31 december aanwezige voorraad hout, plaatmateriaal,

33.240


900.000

900.000


418.361

198.697

Flightpark B.V.

-

1.586.831

Heembouw Beheer B.V.

-

58.029

Heevas B.V.

1.158

1.427

hang- en sluitwerk, metalen platen en profielen.

Cumulatieve

aanschaffingsprijs

Cumulatieve afschrijvingen

Boekwaarde

Boekwaarde


2.585.544

996.527

1.589.017

1.734.737

92.211

57.840

34.371

38.728

2.881.579

1.875.063

1.006.516

1.224.618

Machines en transportmiddelen Gereedschappen en inventaris

5.559.334

2.929.430

2.629.904

2.998.083

Vorderingen en vooruitbetaalde kosten Gelieerde maatschappijen (6)

Financiële vaste activa

1.319.519

2.744.984

Belastingen en premies sociale verzekeringen (7)

Sociale verzekeringen

16.179

20.451

Deelnemingen (2)

Vennootschapsbelasting

52.800

-

Netto-vermogenswaarde per 1 januari

184.824

Uitkering dividend

-/- 150.000

24.082 -/-

34.824

89 23.993

68.979 20.451 Overige vorderingen en overlopende activa

(8)

-

425.227

Oprichting Heembouw Flightpark B.V.

-

10.000

Inkoopbonussen

179.572

187.610

Oprichting Heembouw Centrumplan B.V.

18.000

-

Kortlopende lening derden

250.000

150.000

Rente

68.405

57.747

Licenties/onderhoudscontracten software

55.785

45.563

Leasebedragen

19.414

33.506

Verzekeringen

55.950

8.985

Diverse transitorische posten

55.246

156.624

Resultaat deelnemingen

52.824

45.110

33.993 150.831

Netto-vermogenswaarde per 31 december

97.934


Kortlopende lening personeel

184.824

68

33.951

684.372

1.065.262


69

Passivazijde

31-12-2011

31-12-2010

Eigen Vermogen Aandelenkapitaal

31-12-2011 31-12-2010 Schulden op korte temijn Onderhanden projecten

(9)

Maatschappelijk kapitaal

2.000.000

2.000.000

(13)

Bestede kosten, geactiveerde marge minus voorziening

-/- 57.373.464

waarvan niet geplaatst

-/- 1.559.000

-/- 1.559.000

Gefactureerd op onderhanden projecten

441.000

441.000

-/- 41.845.583

63.955.357

6.581.893

46.686.815

4.841.232

Het geplaatste kapitaal bestaat uit 882 gewone aandelen à € 500.

In de onderhanden projecten per 31 december 2011 is € 9.109 (2010: € 20.642) aan rente geactiveerd. Als rentepercentage is 5% gehanteerd.

Agioreserve

(10)

Saldo per 31 december

4.779.670

4.779.670

De positie Onderhanden projecten per 31 december 2011 bestaat uit projecten met een debetstand van € 389.609 (2010: € 461.637) en projecten met een creditstand van € 6.970.522 (2010: € 5.302.869).

Betreft het boven de nominale waarde gestorte bedrag op het aandelenkapitaal. Algemene reserve (11) Saldo per 1 januari

Uitkering slotdividend vorig boekjaar

-/-

Toevoeging winst vorig boekjaar

8.475.966 455.000

-/-

1.515.805

6.828.758

Belastingen en premies sociale verzekeringen (14)

706.000

Omzetbelasting

2.353.208

Vennootschapsbelasting

2.776.926 -

Loonbelasting en premieheffing Saldo per 31 december

9.536.771

2.726.967

646.908

124.393 611.296

8.475.966

3.423.834

3.462.656

Overige schulden en overlopende passiva (15)

Voorzieningen Voorziening voor jubileumuitkeringen

Lonen (12)

Saldo per 1 januari Dotatie/vrijval lopend boekjaar

150.198

3.004

-/-

224.677 74.479

1.258.691

1.293.013

Accountants- en advieskosten

36.400

71.560

Reservering kosten gasverbruik

65.000

39.000

Reservering kosten klachten

30.000

10.000

5.000

-

78.069

76.944

Verzekeringen

Diverse transitorische posten Saldo per 31 december

153.202

150.198

1.473.160

1.490.517

De voorziening wordt om de vijf jaar actuarieel berekend. In 2010 is dit weer gedaan. De overige jaren wordt er een indexatie toegepast. In 2011 is een dotatie van 2% aan de voorziening toegevoegd.

70



71

Niet uit de balans blijkende regelingen

31-12-2011

31-12-2010

Bankgaranties

Risicobeheer en financiële instrumenten Algemeen

Verstrekt door de ING

-

855.257

Verstrekt door de N.V. Nationale Borg-Maatschappij

3.366.066

3.737.461

De primaire financiële instrumenten van de groep dienen ter financiering van de operationele activiteiten van de groep of vloeien direct

Verstrekt door Euler Hermes Interborg N.V.

1.354.153

1.008.046

uit deze activiteiten voort. Het beleid van de Groep is niet te handelen in financiële instrumenten. De Groep heeft geen valutarisico en een minimaal renterisico. De relevante risico’s betreffen het marktrisico en het kredietrisico.

4.720.219

5.600.764 Marktrisico

Leaseverplichtingen voor wagenpark en printers

Leaseverplichting voor komend boekjaar

1.190.740

1.145.459

omstandigheden wordt beperkt door de verschillende soorten bouwsegmenten waar de vennootschap opereert zoals

Leaseverplichting over 2e tot en met 5e jaar na balansdatum

1.856.747

1.692.591

bedrijfsgebouwen, utiliteitsbouw, woningbouw en onderhoud en renovatie.

De financiële prestaties van de Groep zijn mede afhankelijk van de conjuncturele omstandigheden. De afhankelijkheid van deze

Huurverplichtingen voor huisvesting

Kredietrisico

Huurverplichting voor komend boekjaar

824.874

818.686

De Groep heeft stringente procedures opgesteld om de kredietwaardigheid van haar relaties te bepalen. Tevens heeft de Groep richtlijnen

Huurverplichting over 2e tot en met 5e jaar na balansdatum

172.861

340.216

opgesteld om de omvang van het kredietrisico bij elke partij te beperken. Bovendien bewaakt de Groep voortdurend haar vorderingen en hanteert de Groep een strikte aanmaningsprocedure. Door de bovenstaande maatregelen is het kredietrisico voor de Groep beheersbaar.

Licenties voor programmatuur De verplichting tbv licenties voor komend boekjaar bedraagt

198.323

200.163

Verbonden partijen Tussen Heembouw Holding B.V. inclusief haar dochtermaatschappijen zijn in het boekjaar met onderstaande verbonden partijen de volgende significante transacties gerealiseerd. De transacties zijn gebaseerd op cost-plus methode met uitzondering van de

De vennootschap is hoofdelijk aansprakelijk voor de afdracht van vennootschapsbelasting van Heembouw Roelofarendsveen B.V., Heembouw Rotterdam B.V., Heembouw Amersfoort B.V., Heembouw Noordwijkerhout B.V., Heembouw Breda B.V., Heembouw Ontwikkeling B.V., Heegro 1 B.V., Heegro 3 B.V., West-End B.V., Heembouw Deelnemingen B.V. en Habeon Architecten B.V.

De vennootschap is hoofdelijk aansprakelijk voor de afdracht van omzetbelasting van Heembouw Roelofarendsveen B.V., Heembouw Rotterdam B.V., Heembouw Amersfoort B.V., Heembouw Noordwijkerhout B.V., Heembouw Breda B.V., Heembouw Ontwikkeling B.V., Heegro 1 B.V., Heegro 3 B.V. en Habeon Architecten B.V.

De vennootschap is hoofdelijk aansprakelijk voor schulden van Heembouw Roelofarendsveen B.V., Heembouw Rotterdam B.V., Heembouw Amersfoort B.V., Heembouw Noordwijkerhout B.V., Heembouw Breda B.V., Heembouw Ontwikkeling B.V., Heegro 1 B.V., Heegro 3 B.V., West-End B.V. en Habeon Architecten B.V. Heembouw Groep is betrokken bij enkele procedures die worden betwist. Op grond van thans beschikbare informatie en ingewonnen juridisch advies verwacht de Directie dat de afloop van deze procedures geen nadelige invloed van betekenis zal hebben op de financiële positie van Heembouw Groep.

doorbelasting kosten. Deze worden tegen werkelijke kosten doorbelast.

31-12-2011

31-12-2010

Door verbonden partijen aan Heembouw Groep: Heembouw Beheer B.V.

levering diensten

Heevas B.V.

levering diensten

987.709

3.000

967.085

5.113

Flightpark B.V.

levering diensten

3.000

-

Door Heembouw Groep aan verbonden partijen: Heembouw Beheer B.V.

levering diensten

116.460

Heevas B.V.

levering diensten

24.036

4.929

levering goederen

72.000

25.743

Heembouw Visie B.V.

levering diensten

5.615

8.151

Flightpark B.V.

levering diensten

36.125

179.283

levering goederen

626.676

1.708.819


levering diensten

15.281

13.639

levering goederen

81.360

Wing Heembouw Vastgoedprojecten VOF levering goederen

990

-/-

98.168

189

Balansposities met verbonden partijen: Debiteuren Heevas B.V.

1.158

1.427

Heembouw Beheer B.V.

-

58.029

Flightpark B.V.

-

1.586.831


900.000

900.000


418.361

198.697

-

-

Crediteuren -

72



73

Toelichting geconsolideerde winsten verliesrekening Heembouw Holding B.V. te Roelofarendsveen (Bedragen in e)

Som der bedrijfsopbrengsten*

(16)

2011

2010

Overige bedrijfskosten

(18)

2011

2010

Bedrijfsgebouwen

42.203.000

45.526.000

Huisvestings-/kantoorkosten*

2.157.637

2.051.553

Utiliteitsbouw

30.493.000

11.059.000

Autokosten

1.792.297

1.697.969

Nieuwbouw woningen en appartementen

10.760.000

9.512.000

Overige personeelskosten

1.056.089

1.278.124

Renovatie en onderhoud

26.575.000

36.756.000

Overige kosten

259.247

674.757

5.265.270

5.702.403

*in de kantoorkosten is in 2011 een bedrag van € 54.000 (2010: € 57.885) aan accountantskosten voor onderzoek van de jaarrekening opgenomen en € 41.263 aan kosten voor adviesdiensten op fiscaal gebied (2010: € 45.356).

Geproduceerde omzet 110.031.000 102.853.000

Overige opbrengsten

Totaal som der bedrijfsopbrengsten

1.000

110.032.000

Totaal som der bedrijfslasten

-

108.298.752

101.587.431

102.853.000

De omzet is geheel in Nederland gerealiseerd.

Overzicht totaalresultaat geconsolideerd

* afgerond op duizenden euro’s

Netto-resultaat na belastingen

1.601.005

1.515.805

Rechtstreekse mutaties in het eigen vermogen als onderdeel van het groepsvermogen

-

-

Totaalresultaat

Som der bedrijfslasten Lonen en sociale lasten

(17)

1.601.005

1.515.805

Lonen en salarissen

13.330.897

13.254.524

Sociale lasten

1.759.773

1.758.267

Belastingdruk (19)

Pensioenlasten

1.446.317

1.434.158

in

2011 in %

€

in

2010 € in %

Nominale belastingdruk 510.776

16.536.987

16.446.949

24,5

Effect fiscaal niet-aftrekbare kosten

15.170

0,7

Overige effecten

1.268

0,1

456.471

24,9

14.895

0,8

-/- 3.237

-/- 0,2

De personeelsbezetting uitgedrukt in FTE's bedroeg per 31-12-2011: 244 (2010: 253) Effectieve belastingdruk

527.214

25,3

468.129

25,5

De samenstelling was als volgt: Bouwplaatsmedewerkers, inclusief uitvoerders

106

115

Kantoormedewerkers

138

138

Bezoldiging Bestuurders en Commissarissen In het verslagjaar bedragen de vergoedingen aan bestuurders in totaal € 553.726 (in 2010 € 448.736) en aan commissarissen in totaal € 72.670

244

253

(in 2010 € 65.838). Per 26 april 2010 is dhr. E.M. van Berkel aan het bestuur van de organisatie toegevoegd en is derhalve ook pro rata in de opgaaf omtrent bezoldiging opgenomen.

74



75

Vennootschappelijke balans

per 31 december 2011 (voor resultaatbestemming)


Activa

31-12-2011

31-12-2010

Passiva


Eigen vermogen


Gereedschappen en inventaris

788.620

810.891

Aandelenkapitaal

603.945

708.081

Agioreserve Algemene reserve

31-12-2011

1.392.565

1.518.972

31-12-2010

441.000

441.000

4.779.670

4.779.670

9.536.771

8.475.966

1.601.005

1.515.805

Resultaat lopend boekjaar

Financiële vaste activa Deelnemingen

1

2.745.570

2.294.939

Voorzieningen

2.745.570

2.294.939


Debiteuren

Groepsmaatschappijen

Gelieerde maatschappijen Belastingen en premies sociale verzekeringen

Overige vorderingen en overlopende activa

15.212.441

150.198 476.098

626.296

156.717

215.530

101.972

177.691

Groepsmaatschappijen

296.923

207.649


-

131.682

49.740

95.999


123.151

53.724

Onderhanden projecten

467.351

800.467

Crediteuren

Liquide middelen

12.452.630

11.310.873

17.935.323

16.667.288

971.525

Overige schulden en overlopende passiva

58.029

2

630.284

1.542.504

818.323

-

1.344.558

Negatieve waarde deelnemingen

753.742

153.202

-

16.358.446

Jubileumuitkeringen

314

605.352

17.935.323

828.551

16.667.288

76



77

Vennootschappelijke winsten verliesrekening 2011

Toelichting vennootschappelijke balans


2011

2010

De vennootschappelijke waarderingsgrondslagen zijn gelijk aan de geconsolideerde waarderingsgrondslagen. Voor de toelichting op de vennootschappelijke balans en winsten verliesrekening wordt verwezen naar de toelichting op de geconsolideerde balans

Aandeel in resultaat van ondernemingen waarin wordt deelgenomen Overige baten en lasten na belastingen

-/-

1.709.247 108.242

-/-

1.600.685

en winsten verliesrekening. Aanvullend volgen hier nog enkele specificaties.

84.880

Resultaat na belasting

1.601.005

1.515.805

Activazijde 31-12-2011 31-12-2010 Financiële vaste activa

Deelnemingen

(1)

Netto-vermogenswaarde per 1 januari Uitkering dividend

2.294.939

-/- 1.600.841

4.314.123

-/- 2.543.639

694.098

Verkoop aandelen Heegro 2 B.V.

-

-/-

1.770.484 20.000

694.098

1.750.484

1.709.247

1.600.685

Resultaat deelneming Mutatie voorziening in verband met negatief eigen vermogen

Netto-vermogenswaarde per 31 december

342.225

2.745.570

-/- 1.056.230

2.294.939

Passivazijde 31-12-2011 31-12-2010 Voorzieningen

Voorziening negatieve waarde deelnemingen (2) Saldo per 1 januari

476.098

1.532.328

Toevoegingen

818.323

476.098

Vermogensstortingen

-/-

476.098

-/- 1.532.328

818.323

Saldo per 31 december

476.098

De voorziening negatieve waarde deelnemingen heeft betrekking op de negatieve netto vermogenswaarde van deelnemingen voor zover de vennootschap hoofdelijk aansprakelijk is voor de schulden van de betreffende deelnemingen. De vennootschap heeft geen werknemers in dienst.

78



79

Aan: de Groepsdirectie, Commissarissen en Aandeelhouders van Heembouw Holding B.V.

Overige gegevens

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant

Statutaire bepaling omtrent winstbestemming

Verklaring betreffende de jaarrekening

Artikel 25 van de statuten vermeldt:

Wij hebben de in dit rapport opgenomen jaarrekening 2011 van Heembouw Holding B.V. te Roelofarendsveen gecontroleerd.

De vennootschap kan aan de aandeelhouders en andere gerechtigden tot de voor uitkering vatbare winst slechts

Deze jaarrekening bestaat uit de geconsolideerde en enkelvoudige balans per 31 december 2011 en de geconsolideerde en

uitkeringen doen, voor zover het eigen vermogen van de vennootschap groter is dan het bedrag van het gestorte

enkelvoudige winst‑en‑verliesrekening over 2011 met de toelichting, waarin zijn opgenomen een overzicht van de gehanteerde

kapitaal van de vennootschap, vermeerderd met de reserves die krachtens de wet moeten worden aangehouden.

grondslagen voor financiële verslaggeving en andere toelichtingen.

De winst, blijkende uit de vastgestelde winsten verliesrekening, staat ter beschikking van de algemene

Verantwoordelijkheid van het bestuur

vergadering van aandeelhouders.

Het bestuur van de vennootschap is verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening die het vermogen en het resultaat getrouw dient weer te geven, alsmede voor het opstellen van het jaarverslag, beide in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 van het in Nederland geldende Burgerlijk Wetboek (BW). Het bestuur is tevens verantwoordelijk voor een zodanige interne beheersing als het noodzakelijk acht

Resultaatbestemming Het resultaat over het boekjaar 2011 ad € 1.601.005 staat overeenkomstig de bepalingen van de statuten ter beschikking van de algemene vergadering van aandeelhouders. De directie stelt voor om het resultaat boekjaar van € 1.601.005 toe te voegen aan de algemene reserve. Tevens stelt de directie voor om een dividend uit te keren van € 480.000.

om het opmaken van de jaarrekening mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten.

Verantwoordelijkheid van de accountant Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht, waaronder de Nederlandse controlestandaarden. Dit vereist dat wij voldoen aan de voor ons geldende ethische voorschriften en dat wij onze controle zodanig plannen en uitvoeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat. Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controle-informatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De geselecteerde werkzaamheden zijn afhankelijk van de door de accountant toegepaste oordeelsvorming, met inbegrip van het inschatten van de risico’s dat de jaarrekening een afwijking van materieel belang bevat als gevolg van fraude of fouten. Bij het maken van deze risico-inschattingen neemt de accountant de interne beheersing in aanmerking die relevant is voor het opmaken van de jaarrekening en voor het getrouwe beeld daarvan, gericht op het opzetten van controlewerkzaamheden die passend zijn in de omstandigheden. Deze risico-inschattingen hebben echter niet tot doel een oordeel tot uitdrukking te brengen over de effectiviteit van de interne beheersing van de vennootschap, Een controle omvat tevens het evalueren van de geschiktheid van de gebruikte grondslagen voor financiële verslaggeving en van de redelijkheid van de door het bestuur van de vennootschap gemaakte schattingen, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is om een onderbouwing voor ons oordeel te bieden.

Oordeel betreffende de jaarrekening Naar ons oordeel geeft de jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en samenstelling van het vermogen van Heembouw Holding B.V. per 31 december 2011 en van het resultaat over 2011 in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW.

Verklaring betreffende overige bij of krachtens de wet gestelde eisen Ingevolge artikel 2:393 lid 5 onder e en f BW vermelden wij dat ons geen tekortkomingen zijn gebleken naar aanleiding van het onderzoek of het jaarverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, overeenkomstig Titel 9 Boek 2 BW is opgesteld, en of de in artikel 2:392 lid 1 onder b tot en met h BW vereiste gegevens zijn toegevoegd. Tevens vermelden wij dat het jaarverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening zoals vereist in artikel 2:391 lid 4 BW.

Rotterdam, 15 maart 2012

Ernst & Young Accountants LLP W.P. de Pater RA

80



81

GRI-G3 index toepassingsniveau C Visie en strategie

Pagina

1.1: Visie en strategie

2-3, 8-10

1.2: Verklaring van de Holding Directie

2-3, 8-10

Economische indicatoren

Pagina

EC1 Directe economische waarden die zijn gegenereerd en gedistribueerd waaronder omzet, inkomsten, operationele kosten

Profiel

Pagina 64

2.1 Naam van de organisatie 2.2 Producten en diensten

3, 8-10

2.3 Operationele structuur

64

2.4 Locatie van het hoofdkantoor van de organisatie

64 64, 74

2.5 Landen van vestiging

64-67

2.6 Eigendomsstructuur en rechtsvorm

2-3, 8-10

2.7 Markten 2.8

13, 40, 74

Omvang van de organisatie

50

werden toegekend

Datum van het meest recente verslag

3.3

Verslaggevingscyclus

Pagina 1, 81 2-10, 13, 81 81 omslag

3.4 Contactgegevens voor verdere informatie 3.5

Proces inhoud verslag

81

3.6

Afbakening van het verslag

81

3.7

Afbakening beperkingen

60-80

3.8 Basis voor verslaglegging over samenwerkingsverbanden

13, 65

vergelijkbaarheid tussen verslagperioden

n.v.t.

3.12 Management disclosure

Bestuur, verplichtingen en betrokkenheid Bestuursstructuur

4.2

Voorzitter van het hoogste bestuurslichaam

Pagina 8, 18-19, 21 18-19

4.3 Onafhankelijke leden van de Raad van Commissarissen

18, 21

4.4 Mechanismen voor aandeelhouders en medewerkers om aanbevelingen te doen aan het hoogste bestuurslichaam

21, 56-57

4.8 Intern ontwikkelde missie- of beginselverklaringen, gedragscodes en uitgangspunten die van belang zijn voor de economische, milieugerelateerde en sociale prestaties, met vermelding van de mate van uitvoering ervan 4.14-4.16 Belanghebbenden

82

Milieu indicatoren EN3 Direct energieverbruik door primaire energiebron

60-80 47

Pagina 33

EN Initiatieven ter verlaging van het

Arbeidsomstandigheden en indicatoren voor volwaardig werk

33

Pagina

arbeidsovereenkomst en regio

2-3, 8-10 1, 2-10


38

LA4 Percentage medewerkers dat onder een collectieve arbeidsovereenkomst valt

38

LA7 Letsel-, beroepsziekte-, uitvaldagenen verzuimcijfers

40-41

LA10 Gemiddeld aantal uren dat een werknemer per jaar besteed aan opleidingen

46

LA11 Programma’s voor competentiemanagement en levenslang leren

64-65, 68-69

3.11 Beïnvloedende factoren voor de

4.1

van de organisatie EC7 Procedures voor lokale personeelswerving

LA1 Totale personeelsbestand naar type werk,

Reikwijdte van het verslag 3.2

met het vastgestelde uitkeringenplan

40, 74

wat betreft omvang, structuur of eigendom 2.10 Onderscheidingen die tijdens de verslagperiode

Verslagperiode

13, 64-67, 72-73

indirecte energieverbruik

2.9 Significante veranderingen tijdens de verslagperiode

3.1

en maatschappelijke investeringen EC3 Dekking van de verplichtingen in verband

46-48

Samengevat

Colofon Tekst: Heembouw Fotografie: Dimmy Olijerhoek, Ed Kooreman, Commpleet van tekst tot beeld - Barbara Brugman, Ardito fotografie, Sven van der Vlugt, Heembouw Ondersteuning: Will2Sustain Het geïntegreerd maatschappelijk en financieel jaarverslag van Heembouw is een FSC-gecertificeerde productie.

Vormgeving en realisatie: Windkracht-10.nl

Jaarverslag Maatschappelijke en financiële verslaglegging

voor uit

Aan alles gedacht

Amersfoort Breda Noordwijkerhout Roelofarendsveen Rotterdam www.heembouw.nl De Lasso-Zuid 22 Postbus 30 2370 AA Roelofarendsveen (071) 332 00 50

Jaarverslag. Aan alles gedacht. vooruit. Maatschappelijke en financiële verslaglegging

Recommend Documents