JAARVERSLAG 2013 ‘LAAT JE NIET FLESSEN!’
December 2013 Contactpersoon : Maartje Stokkermans Projectleider ‘Laat je niet flessen!’ E :
[email protected] T : 040-2594 535
Pagina 1 van 7
Jaarverslag 2013 ‘Laat je niet flessen!’
1. Inleiding. Dit verslag geeft beknopt een overzicht van de uitgevoerde activiteiten en resultaten voor 2013 vanuit het project ‘Laat je niet flessen!’. Dit gebeurt aan de hand van de eerder door de stuurgroep vastgestelde planning 2013 en het projectplan 2010-2013. Het regionale project ‘Laat je niet flessen!’, omvat de volgende hoofddoelstellingen: opschuiven van de startleeftijd qua alcoholgebruik: introductie en bestendiging van de norm: onder de 16 geen alcohol afname van dronkenschap in het gehele publieke domein: introductie en sanctie van de norm: dronken jongeren op straat accepteren we niet langer, evenmin als het schenken aan dronken jongeren natuurlijk onder de 16 jaar, maar met name ook in de leeftijd van 16 tot 24 jaar. 2. Uitvoering regionaal projectplan Zuidoost-Brabant 2010-2013. Op basis van het regionaal projectplan Alcohol en jongeren 2010-2013 voor Zuidoost-Brabant, zijn in 2013 een aantal nieuwe producten en interventies ontwikkeld c.q. uitgevoerd door de drie werkgroepen. Daarnaast heeft een aantal interventies een vervolg gekregen in 2013, op lokaal dan wel op regionaal niveau. Ook is de uitvoering van een aantal interventies anders verlopen dan aanvankelijk in het projectplan is beschreven. Indien van toepassing zal dit hieronder per werkgroep nader worden toegelicht. Alcoholpreventie geschiedt via de drie lijnen uit de omgevingsbenadering: - educatie en draagvlak - beleid en regelgeving - handhaving. Werkgroep educatie en draagvlak. • Communicatie over nieuwe Drank- en Horecawet: in het kader van de nieuwe Drank- en Horecawet die per 1 januari 2013 is ingegaan op het gebied van jongeren en alcohol heeft de regionale werkgroep Educatie en draagvlak ervoor gekozen om onder andere ouders hierover te informeren. Met name over de strafbaarstelling van het bezit van alcohol in de openbare ruimte door jongeren onder de 16. En ook voor de nieuwe rol van de gemeente in deze wet. Er is gekozen voor een actualisering van de bestaande ouderfolder in 2012. In 2013 is in de zomer nog een actualisatie geweest, toen het ernaar uitzag dat de alcoholleeftijd per 1 januari 2014 naar 18 jaar zou gaan. Deze informatie is toegevoegd in de ouderfolder. Eind 2013 heeft wederom een actualisatie plaatsgevonden: informatie over de leeftijdsverhoging naar 18 jaar is toen toegevoegd. De regionale werkgroep heeft de gemeenten vervolgens geadviseerd om deze folder te verspreiden in hun gemeente. Vele regiogemeenten hebben deze folder besteld bij het SRE en deze tevens verspreid of met de intentie deze op korte termijn te verspreiden. •
Leeftijdsverhoging naar 18 jaar Naast de nieuwe ouderfolder zijn alle bestaande middelen van ‘Laat je niet flessen!’aangepast aan de ‘nieuwe’ leeftijd van 18 jaar. Het gaat hierbij om de projectlogo’s, posters, advertenties, folders, etc. Alle logo’s en middelen zijn digitaal beschikbaar via de toolkit www.ljnf.nl. Ook heeft de werkgroep gemeenten ook gewezen op alle landelijke informatie die beschikbaar is vanuit de nieuwe landelijk NIX18 campagne en alle informatie die via de toolkit www.naar18jaar.nl beschikbaar is. Daarnaast is al het nieuws totdat de leeftijdsverhoging door de Eerste Kamer was op de voet gevolgd en via de website van ‘Laat je niet flessen!’gecommuniceerd naar alle contactpersonen.
•
Interventies 16-24 jaar: Vanuit de werkgroep Educatie en draagvlak is een subwerkgroep ontstaan voor het onderwerp jongereninterventie voor de oudere doelgroep (leeftijd 16 t/m 24 jaar). De aanleidingen voor de totstandkoming van dit subproject zijn onder andere: - dat de doelgroep jongeren in de leeftijd van 16 t/m 24 jaar in het kader van alcoholgebruik moeilijk te bereiken is; - de onderzoekresultaten uit het doelgroepsegmentatieonderzoek, uitgevoerd door de GGD BrabantZuidoost.
Pagina 2 van 7
Jaarverslag 2013 ‘Laat je niet flessen!’
Deze subwerkgroep had als doel om tot een geschikte (preventie) boodschap en middel te komen, waar jongeren van 16 tot en met 24 jaar voor openstaan of gevoelig voor zijn. Deze geschikte boodschap en middel ontstaan voor en door de beschreven doelgroep. Door de inzet van het geschikte (preventie) boodschap en middel is de doelgroep bewuster van de effecten van hun eigen alcoholgebruik met als gevolg dat zij minder alcohol gebruiken dan wel bewuster omgaan met alcohol waardoor excessen (zoals alcoholvergiftiging en alcoholverslaving) worden beperkt. De projectorganisatie van deze subgroep heeft brainstormsessies georganiseerd met groepen jongeren van 16 tot en met 24 jaar. De resultaten van deze sessies zijn verwerkt in een plan en richting alle regiogemeenten gecommuniceerd. De uitkomst van deze sessies is een interventie die is gericht op jongeren van 16 tot 24 jaar en ook gemaakt door jongeren in deze leeftijdsgroep. Het is een multimediale boodschap, die via social media verspreid zal worden en daardoor goed aansluit bij de leefwereld van deze groep jongeren. De concrete uitwerking en verspreiding zal in 2014 plaatsvinden, onder begeleiding van de GGD Brabant-Zuidoost. •
Vaderinterventie: In 2011 is gestart met de vaderinterventie en deze heeft een regionaal vervolg gekregen in 2012 en in 2013 vanwege de positieve ervaringen. De achtergrond van deze interventie is dat voorlichtingsbijeenkomsten voor het overgrote deel worden bezocht door moeders. Vaders hebben echter ook een belangrijke rol als het gaat om de beperking van alcoholgebruik. Zij vormen een rolmodel en hun gedrag heeft direct invloed op het gedrag van hun kinderen. Bewustwording over deze schadelijke effecten van alcohol bij vaders is voor de effectiviteit van ‘Laat je niet flessen!’ dan ook van groot belang. Vanuit de werkgroep educatie en draagvlak is een project ontwikkeld dat zich richt op vaders. Om deze doelgroep te bereiken vormt een sportvereniging (bijvoorbeeld een voetbalvereniging) een goede ingang. De betrokkenheid van vaders bij de sport van hun kinderen is groot. Door ze in verenigingsverband uit te nodigen in de sportkantine is deelname laagdrempelig, zeker als de vereniging zelf hier actief aan bijdraagt. Om de aanwezigheid extra te stimuleren en hun actieve bijdrage te belonen, zijn vanuit ‘Laat je niet flessen!’ afspraken gemaakt met de betaald voetbalorganisatie PSV, bijv. voor (vrij)kaartjes. Inmiddels is in meerdere gemeenten deze interventie uitgevoerd en ook hebben andere gemeenten aangegeven interesse hierin te hebben.
•
Community interventies: Het gaat hier om acties op dorp- of wijkniveau, waarbij bijvoorbeeld zowel ouders als jongeren van 16-24 zelf de doelgroep kunnen vormen. Binnen de werkgroep is besloten om een dergelijke interventie niet zelf te initiëren, maar dit bij de community zelf te laten. Het heeft daarmee ook de meeste kans van slagen. Wel zal een goed lokaal voorbeeld kunnen worden gefinancierd vanuit het project en vervolgens worden uitgerold over de regio. Er zijn in 2013 geen initiatieven bij ‘Laat je niet flessen!’ aangemeld als community-interventie.
•
Workshop: In 2013 hebben er geen workshops plaatsgevonden vanuit de werkgroep Educatie en draagvlak.
Werkgroep beleid en regelgeving. • Nieuwe Drank- en Horecawet; deze nieuwe wetgeving heeft veel aandacht gekregen in 2012 van de werkgroep Beleid en regelgeving. Dit heeft geleid tot diverse documenten/adviezen voor de regiogemeenten. Vervolgens hebben in 2013 diverse vervolgacties plaatsgevonden Onderzoek naar regionale samenwerking toezicht DHW; Het Servicepunt Handhaving (Seph) heeft een onderzoek uitgevoerd om de behoefte te peilen bij de regiogemeenten. Er kwamen drie punten naar voren: 1. Uitzetten opleiding toezichthouders/handhavers/boa’s DHW 2. Oprichten regionale boa poule DHW 3. Bestuurlijke boete Aanpassing beleidsmodellen van ‘Laat je niet flessen!’ aan de nieuwe wetgeving; in het najaar van 2012 is door het SRE een stagiair aangesteld, die in opdracht van de werkgroep Beleid en regelgeving de beleidsmodellen aanpast aan de nieuwe wetgeving. In februari 2013 zijn alle geactualiseerde beleidsadviezen ter beschikking gesteld aan de gemeenten, zowel via de ambtelijke contactpersonen als via de website www.ljnf.nl
Pagina 3 van 7
Jaarverslag 2013 ‘Laat je niet flessen!’
•
Workshop: In 2012 hebben er geen workshops plaatsgevonden vanuit de werkgroep Beleid en regelgeving.
Werkgroep handhaving. •
Voorlichting en controle op doorschenken aan dronken jongeren; De werkgroep Handhaving heeft ervoor gekozen om via blaasapparatuur uitvoering te geven aan deze interventie. Het budget wat voor deze interventie beschikbaar was gesteld, is besteed aan blaasapparatuur voor de regiogemeenten. Dit als vervolg op de regionale handleiding blaastesten die de werkgroep in 2011 heeft opgesteld. Deze handleiding biedt handvatten om blaastesten in te kunnen zetten in diverse omgevingen en bij diverse gelegenheden. Het gebruik van blaasapparatuur kan namelijk bijdragen aan de twee hoofddoelstellingen van het project. Al een aantal jaren worden er in onze regio blaasacties gehouden, zowel om inzicht te krijgen in het (in)drinkgedrag van de jongeren als het voorkomen van overmatig alcoholgebruik en het doorschenken aan reeds dronken jongeren. Eerder zijn vanuit het SRE-project ‘Laat je niet flessen!’ 27 blaasapparaten ter beschikking gesteld aan de politie zodat deze ingezet kunnen worden bij vrijwillige blaastesten. Omdat er regelmatig vragen binnen komen van politieafdelingen, jongerenwerkers, scholen etc. over hoe blaastesten in te zetten is besloten het document blaastesten te ontwikkelen. Naast het aanbieden van de handleiding blaastesten aan gemeenten is binnen het project dus tevens besloten om een deel van het budget van de regionale werkgroep Handhaving te besteden aan extra blaasapparatuur voor de regiogemeenten zelf. Iedere gemeente heeft in 2012 de mogelijkheid gehad om 4 blaasapparaten te bestellen, vergelijkbaar met de apparaten die de politie gebruikt. Dit zijn makkelijk te hanteren apparaten, waarop snel en duidelijk het promillage te zien is (‘Digitale Alcohol Blaastest AL9000 Lite’) Ook in 2013 hebben diverse gemeenten blaasacties georganiseerd, onder andere bij schoolfeesten en carnavalsfeesten.
•
E-learningcursus Verantwoord Alcohol Schenken (VAS) In 2013 hebben 14 gemeenten in Zuidoost-Brabant in totaal ruim 1.000 vouchers besteld om het barpersoneel van de horecagelegenheden en paracommerciële inrichtingen van die gemeente op te leiden hoe verantwoord alcohol te schenken.
•
Onderzoek naar de naleving van het wettelijk verbod op doorschenken aan reeds dronken personen (jongeren in dit geval). Dit onderzoek is in 2013 uitgevoerd (zie ‘stuurgroep’ in dit jaarverslag 2013). Deze cijfers vormden een duidelijk signaal voor de regiogemeenten om hiermee aan de slag te gaan, want vanaf 1 januari 2013 zijn zij wettelijk verantwoordelijk voor het toezicht op dit verbod. ‘Laat je niet flessen!’heeft iedere regiogemeente een voorbeeldbrief gestuurd, die iedere gemeente vervolgens naar de horeca en paracommerciële inrichtingen in haar gemeente kan sturen om deze te wijzen op zijn/haar verantwoordelijkheden. Ook heeft Zuidoost-Brabant een polikliniek jeugd en alcohol. Deze is gevestigd in het Catharina Ziekenhuis in Eindhoven. Dit houdt in dat van ziekenhuizen in (maar ook buiten) de regio jongeren tot 18 jaar, die met een alcoholintoxicatie in het ziekenhuis terechtkomen, worden doorverwezen naar het natraject van de polikliniek Jeugd en alcohol in het CatharinaZiekenhuis. Dit natraject, waar ook de ouders bij worden betrokken, heeft als doel om gedragsverandering te bewerkstelligen m.b.t. het drinken van alcohol. De cijfers van 2013 zijn nog niet bekend. Wat betreft 2012 zijn de cijfers: er zijn in 2012 95 jongeren opgenomen geweest, waarvan 53 jongens en 42 meisjes. Van deze 95 jongeren komen 45 jongeren vanuit de Eerste Hulp van het Catharina Ziekenhuis zelf. De overige jongeren zijn doorverwezen vanuit andere ziekenhuizen. Er is dus al veel gaande in de regio, maar er moet ook nog veel gebeuren. Zo blijkt uit recente cijfers van zowel het nalevingsonderzoek leeftijden als het doorschenkonderzoek dat jongeren van 16 jaar en ouder in onze regio nog altijd (te) veel drinken. Het blijft dus zaak om verder te gaan op de ingeslagen weg om dit te beperken en bovenstaande maatregelen te blijven uitvoeren. Daarnaast geeft de nieuwe Drank- en Horecawet de gemeenten extra (nieuwe) bevoegdheden om hier tegen op te treden, zoals de mogelijkheid tot een verbod op prijsacties van alcoholverstrekkers en het toezicht op de wet. Ook de wetsverhoging van de leeftijd naar 18 jaar helpt daar bij.
Pagina 4 van 7
Jaarverslag 2013 ‘Laat je niet flessen!’
Stuurgroep • Regionale conferentie; Op 7 november 2013 heeft het Samenwerkingsverband Regio Eindhoven (SRE) de laatste jaarlijkse conferentie van het regionale alcoholproject ‘Laat je niet flessen!’ 2013 georganiseerd. Ruim 60 deelnemers van gemeenten uit de regio en andere organisaties die zich bezighouden met alcohol en jongeren, kwamen die middag samen In de Witte Dame in Eindhoven. Er werd teruggeblikt op alle projectjaren van ‘Laat je niet flessen!’ en een blik geworpen op 2014. Ook was er aandacht voor de nieuwe Drank- en Horecawet. Het Trimbos gaf meer informatie over de leeftijdsverhoging naar 18 jaar en de Universiteit Twente over de resultaten van het onlangs uitgevoerde nalevingsonderzoek (doorschenken aan dronken jongeren). Al met al een inspirerende en informatieve middag. •
Nalevingsonderzoek doorschenken: Eind 2012/begin 2013 heeft STAP in opdracht van ‘Laat je niet flessen!’het nalevingsonderzoek doorschenken (doortaponderzoek) uitgevoerd. Het doel van dit onderzoek was een indicatie te krijgen van in hoeverre er alcohol wordt verstrekt aan dronken jongeren in uitgaansgelegenheden en in paracommerciële inrichtingen, verspreid over ZuidoostBrabant. De Drank- en Horecawet verbiedt het doorschenken en verkopen van alcoholhoudende dranken aan personen die reeds in ‘kennelijke staat van dronkenschap’ zijn. Uit de resultaten blijkt dat zowel uitgaansgelegenheden als paracommerciële inrichtingen zich nauwelijks aan de Drank- en Horecawet houden. In totaal zijn 40 cafés en discotheken, 12 sportkantines en 2 jongerencentra in Zuidoost-Brabant bezocht. Deze gelegenheden zijn vooraf door de gemeenten in Zuidoost-Brabant als ‘hot spots’ aangeduid en daarmee geselecteerd. Van de 40 horecagelegenheden die zijn bezocht, kon men bij 28% van de bezoeken geen alcohol kopen. Bij alle 12 bezochte sportkantines en 2 jongerencentra was het nalevingspercentage 0%. Als reactie op deze resultaten heeft iedere regiogemeenten een voorbeeldbrief ontvangen, die iedere gemeente vervolgens naar de horeca en paracommerciële inrichtingen in haar gemeente kan sturen om deze te wijzen op zijn/haar verantwoordelijkheden.
•
Nalevingsonderzoek leeftijden: De Universiteit van Twente heeft in opdracht van ‘Laat je niet flessen!’in oktober 2013 het zesde tweejaarlijkse mysteryshoponderzoek gehouden bij supermarkten, cafés, discotheken en sportkantines om het verloop van het verkoopgedrag van alcohol aan jongeren onder de 16 jaar te testen. Uit het onderzoek bleek dat de horecagelegenheden, supermarkten en sportkantines in de regio Zuidoost-Brabant de Drank- en Horecawet steeds beter naleven. Met name in de horeca en supermarkten is de naleving sterk verbeterd. Ten opzichte van 2011 is de naleving in de horecagelegenheden verbeterd. Waar in 2011 nog slechts in 14 procent van de onderzochte gelegenheden de wet werd nageleefd, is dit in 2013 gestegen naar 28 procent. Ook de supermarkten letten steeds beter op de naleving van de Drank- en Horecawet. Waar in 2011 nog in 32% van de gevallen de wet werd nageleefd, is dit in 2013 gestegen naar 53%. De resultaten van de sportkantines zijn vergeleken met de resultaten van 2011 nagenoeg gelijk gebleven. In bijna 16 procent van de gevallen is er geen alcohol verstrekt, ten opzichte van 15 procent in 2011. Helaas kunnen deze resultaten van Zuidoost-Brabant niet vergeleken worden met landelijke cijfers, omdat er sinds 2011 geen nieuwe landelijke cijfers zijn gemeten.
•
Handreiking: alcoholpreventie in de toekomst van Zuidoost-Brabant’. In 2013 is onderzocht door ‘Laat je niet flessen!’ wat gemeenten nodig hebben en/of moeten doen, om LJNF in het gemeentelijk lokale beleid in te bedden, als LJNF als project is beëindigd. De regiogemeenten in Zuidoost-Brabant hebben meegewerkt aan dit onderzoek. Dit onderzoek heeft bijgedragen aan de invulling van de inbedding van het thema in de regio na afronding van het project eind 2013. Zie voor meer informatie over dit onderzoek de website: www.ljnf.nl/home/onderzoeken
Pagina 5 van 7
Jaarverslag 2013 ‘Laat je niet flessen!’
•
Voorbereiding structurele inbedding 2014 Voorafgaand aan de projectperiode 2010-2013 is door het regionale portefeuillehoudersoverleg zorg van het SRE aangegeven, dat ‘Laat je niet flessen!’ met ingang van 1 januari 2014 moet stoppen als project. Vanaf dat moment zou, mits zinvol geacht, sprake moeten zijn van een structurele inbedding van ‘Laat je niet flessen!’ als werkwijze.
De eerste vraag is of het nuttig en nodig geacht wordt om de werkwijze van ‘Laat je niet flessen!’ voort te zetten. Deze vraag is in 2013 uitgebreid voorgelegd aan gemeenten. Gemeenten antwoordden dat: • er zeker qua opschuiven van de startleeftijd heel veel bereikt is; • ‘Laat je niet flessen!’ geïntegreerd is in hun beleid; • dat het zowel vanuit oogpunt van jeugdwelzijn, gezondheid, veiligheid, openbare orde en maatschappelijke kosten een belangrijk aandachtspunt is; • het een lange adem vergt zoals ook met rijden onder invloed is gebeurd; • de nieuwe Drank- en Horecawet en nieuwe leeftijdsgrens van 18 jaar aanspreken om enthousiast door te gaan. De stuurgroep ‘Alcohol en jongeren’ heeft dit antwoord omarmd en op basis daarvan laten inventariseren bij gemeenten en de grotere andere partners wat nodig is om ‘Laat je niet flessen!’ als werkwijze op lokaal niveau in Zuidoost-Brabant te borgen vanaf 1 januari 2014. Daarop is een plan ontwikkeld om de lokale verantwoordelijkheden en regionale verantwoordelijkheden te beleggen. a. Lokale taken onder regie van gemeenten Gemeenten hebben als taak om te zorgen dat ze effectief lokaal alcoholbeleid voeren. Vanuit ‘Laat je niet flessen!’ zijn daar de afgelopen jaren vele handvaten aangereikt. Ook heeft een afstudeerder in de eerste helft van 2013 onderzocht wat gemeenten nodig hebben en moeten doen om effectief lokaal alcoholbeleid te voeren. Deze resultaten geven de gemeenten voldoende advies om hun lokale alcoholbeleid op te zetten en/of in te bedden, zie het voorgaande punt: ‘Handreiking: alcoholpreventie in de toekomst van Zuidoost-Brabant’. b. Regionale resttaken onder regie van GGD Brabant-Zuidoost Naast de lokale implementatie bij de gemeenten, hebben de 21 gemeenten aangegeven een paar elementen van LJNF regionaal in stand te willen houden na 2013 en dus bij een regionale instantie in willen bedden. Deze drie regionale elementen zijn: 1. Beschikbaarheid toolkit (website) 2. Jaarlijkse regionale conferentie 3. Bestuurlijk inhoudelijke afstemming De GGD Brabant-Zuidoost is daarbij de meest logische partij vanuit haar taakstelling van gezondheidsbevordering en preventie, om die regionale taken op te pakken. In het najaar van 2013 hebben de 21 portefeuillehouders zorg en welzijn in de regio hiermee ingestemd. In praktische zin wordt al aan een ‘warme’ ambtelijke overdracht van instrumenten gewerkt tussen SRE en GGD. Zo wordt momenteel hard gewerkt om de toolkit van ‘Laat je niet flessen!’ (de website) onder te brengen bij de GGD Brabant-Zuidoost. Vanuit het project zijn hier nog middelen voor beschikbaar. Zowel vanuit gemeenten als de GGD is aangegeven, dat naast een ambtelijke overdracht er ook behoefte is aan een vorm van bestuurlijke overdracht vanaf 1 januari 2014. Een deel van de huidige stuurgroep ‘Alcohol en jongeren’ is bereid om het komende overgangsjaar in twee sessies als bestuurlijke klankbordgroep te fungeren. Algemeen • Persberichten; Bij de bekendmaking van de onderzoeksresultaten van het nalevingsonderzoek leeftijden en van het doortaponderzoek zijn persberichten verstuurd. Ook is vooraf aan de conferentie begin november 2013 een persbijeenkomst georganiseerd om de resultaten van het nalevingsonderzoek leeftijden toe te lichten en uitleg te geven aan het vervolg van ‘Laat je niet flessen!’ na 2013. De media heeft weer volop aandacht besteed aan het thema ‘alcohol en jongeren’. • Alcoholcongres: De projectorganisatie heeft op het landelijke alcoholcongres medio juni 2013 een deelsessie verzorgd. Pagina 6 van 7
Jaarverslag 2013 ‘Laat je niet flessen!’
• •
•
•
Nieuwsbrief flessenpost; De digitale nieuwsbrief ‘flessenpost’ is gemiddeld één keer per kwartaal breed verspreid. Toolkit; de website van het project www.ljnf.nl is in 2010 de lucht ingegaan als ‘gereedschapskist’ voor het lokale alcoholbeleid. In 2013 is hier zowel binnen als buiten de regio volop gebruik van gemaakt. Ook is het laatste nieuws op het gebied van jongeren en alcohol hierop te lezen, alsmede succesvolle lokale initiatieven. In 2013 is de toolkit aangevuld met informatie over de nieuwe Drank- en Horecawet en over de aankomende leeftijdsverhoging. Daarnaast is hard gewerkt om www.ljnf.nl onder te brengen binnen de huidige website van de GGD Brabant-Zuidoost. Lerend netwerk; vanuit de projectcoördinatie wordt deelgenomen aan verschillende ‘lerende netwerken’, zoals het Platform projectleiders Jeugd en alcohol waaraan wordt deelgenomen door verschillende alcoholprojecten over heel Nederland. Daarnaast neemt ‘Laat je niet flessen!’ deel aan kennis- en ervaringsoverdrachtsessies van ZonMW in het kader van de in 2010 door deze organisatie toegekende subsidie aan ‘Laat je niet flessen!’. Het programma ‘Gezonde slagkracht’ wordt in opdracht van het ministerie van VWS uitgevoerd door ZonMw. Deze organisatie financiert gezondheidsonderzoek en stimuleert met subsidieprogramma’s innovatie in de gezondheidszorg. Gezonde slagkracht is gericht op het voorkomen van overgewicht, alcohol, drugs en roken. Gemeenten worden door middel hiervan door ZonMw ondersteund. Tijdens de overdrachtsessies wordt met andere regio’s kennis en ervaringen gedeeld. Eindbijeenkomst: medio december 2013 heeft de laatste plenaire bijeenkomst plaatsgevonden van alle projectleden; dus de stuurgroep, werkgroepen en het projectteam van het SRE. Hierbij werd teruggeblikt op de afgelopen 8 jaren en vooruitgeblikt naar de toekomst.
Pagina 7 van 7