jaarverslag 2011 focus klant gericht

jaarVerSlag 2011

focus klant geriCHt

h1

leeSwijZer In dit jaarverslag geven wij u een uitgebreid beeld van de ontwikkelingen waar deltaWonen zowel intern als extern mee

h6

te maken heeft gehad. We nemen u mee langs onze projecten: nieuwbouw en energierenovaties. Maar ook gaan we in op onze leefbaarheidsinitiatieven. daarnaast ziet u dat we ook intern werk aan de winkel hadden en de organisatie verder optimaliseerden. er is veel te vertellen. om u te helpen hebben we dit jaarverslag toegankelijk gemaakt voor u. 1

dit jaarverslag kunt u lezen als app, gratis beschikbaar in de appstore of als pdf. U kunt gemakkelijk door het jaarverslag heen ‘bladeren’.

2

In elk hoofdstuk vindt u aan het begin een samenvatting en een korte introductie. zo weet u precies welke onderwerpen u kunt verwachten.

3

de strategische doelstellingen zijn beeldbepalend voor ons meerjarenbeleid. U vindt een rapportage per doelstelling in de verschillende hoofdstukken.

4

aan het einde van het jaarverslag vindt u onze verantwoording over de financiën.

de informatie in dit digitale jaarverslag, inclusief eventuele bijlagen, is met de grootste zorg samengesteld. Met alle afgebeelde personen zijn afspraken gemaakt om hen te portretteren in woord en beeld. Wij hebben zorg besteed aan het vooraf benaderen van genoemde personen en organisaties. U kunt hier verder geen rechten aan ontlenen.

Focus deltaWonen jaarverslag 2011

h2

h3

h4

h5

h7

h8

h9

h10

inHouD 1

beleiD Met een FoCuS 6

2

ruiMte oM te leVen 14

3

De prijS Van prettig wonen 26

4

De kwaliteit Van DuurZaaMHeiD 34

5

Met pleZier in De buurt 42

6

Met Zorg DiCHtbij 54

7

Met Het oog op De klant 60

8

een teaM Met een FoCuS 70

9

beleiD aCHter De SCHerMen 82

10

FinanCiële inForMatie 112

11

jaarrekening 2011 132

12

oVerige gegeVenS 180

3

voorwoord door eVert leiDeMan

focus klant geriCHt

4


geFoCuSt op De klant Focus. dat is het thema van dit jaarverslag. het is de beste samenvatting van een enerverend jaar. We hebben jaren achter de rug dat de interne organisatie van deltaWonen veel aandacht vroeg. vanaf 2009 hebben we een strategisch beleidsplan waarin de klant centraal staat. vanaf 2011 is dat nog nadrukkelijker zichtbaar geworden. We focussen ons in- en extern op de klant, het komt tot uiting in dingen die we doen. focus. het verraadt oog voor de klant. oog voor de markt. oog voor individuele mensen. en dat is precies waar we zoveel waarde aan hechten. richting de klanten, die ons bestaansrecht vormen. Maar ook richting de mensen die onze klantgerichtheid elke dag in de praktijk brengen: onze medewerkers. We zijn trots op hun inzet en enthousiasme. ze hebben een enorme prestatie geleverd. al doende en al lerende zijn we één deltaWonen geworden. graag delen we de resultaten die we voor u en met u hebben bereikt. We vertrouwen erop dat u tussen de regels van dit jaarverslag door onze drive leest. dat u proeft wat onze focus is. We zijn een financieel gezonde organisatie waar de klant centraal staat. er zijn nog veel uitdagingen, maar het jaar 2011 geeft ons alle reden om ambitieus te zijn. onze kracht? durf en duurzaamheid! deltaWonen Evert Leideman Zwolle, 23 april 2012

5

6

1

beleiD Met een FoCuS

WaT ZaGEn WE In 2011 OM OnS HEEn GEBEUREn? En WaT BETEKEnDE DaT VOOR DE KLanT En VOOR OnS? WELKE UITDaGInGEn DIEnDEn ZICH aan En HOE FOCUSTEn WE OnS OP DE KLanT? DaaR GaaT DIT HOOFDSTUK OVER. HET STRaTEGISCH PLan ‘DURF En DUURZaaMHEID’ HEEFT EEn VERVOLG GEKREGEn. 7

1.1

dIt hoofdstUk In het kort 8

1.2 de context 9 1.3 de ontWIkkelIngen bUIten 12 1.4 de ontWIkkelIngen bInnen 12 1.5 een voorUItblIk 13

1.1 Dit HooFD Stuk in Het kort

corporaties kwamen in 2011 negatief in het nieuws. als deltaWonen lieten we echter zien dat er ook positief nieuws is uit de branche. ondanks de situatie op de woningmarkt, behaalden we onze verkoopdoelstellingen ruimschoots. en zeker zo belangrijk: we verbeterden onze klantgerichtheid aanzienlijk. We focusten ons op de klant. zo ging het klantenservicecentrum (ksc) van start, dat telefonische klantvragen snel en effectief afhandelt. We moesten daarvoor wel alle klantprocessen eenduidig inrichten. het strategisch voorraadbeleid wisten we in 2011 in te rekenen in de meerjarenbegroting. zo maakten we een grote stap vooruit, intern en extern.

8


1.2 De ConteXt om het jaar 2011 in het juiste perspectief te zien, is het

die niemand uitsluit en die mensen uitzicht biedt op een

goed dat we eerst terugblikken. terug naar het jaar 2008.

betere toekomst op de terreinen wonen, werk, scholing,

We hadden de fusie al enkele jaren achter de rug. We

vrije tijd en zorg. duurzaamheid op het terrein van

hadden uitdagingen intern en extern. In 2008 maakten

‘profit’ vertaalt zich in het bewustzijn van deltaWonen,

we een nieuwe start met het strategisch plan ‘durf en

dat ze werkt met maatschappelijk vermogen. het is onze

duurzaamheid’. de ambities logen er niet om. We willen

taak om dat vermogen minimaal in stand te houden

productleider worden. klantgericht gaan werken. efficiënt

(revolving fund), maar als het mogelijk is, er waarde aan

en duurzaam worden. de eerste resultaten zagen we in

toe te voegen voor de toekomstige generaties.

2010. het afgelopen jaar maakten we nog een sprong vooruit. Meebewegend met de actuele ontwikkelingen,

Strategische doelstellingen

stelden we een aantal doelstellingen bij of maakten ze concreter. de aangepaste doelstellingen zijn besproken

Doelstelling Duurzaam wonen

tijdens de beleidsdag op 8 juli 2011 in aanwezigheid van

In 2012 weet 85% van onze huurders wat deltaWonen

directie, managementteam, concerncontroller, raad van

op het gebied van duurzaamheid doet, 70% van onze

commissarissen, secretaris van de ondernemingsraad en

huurders neemt zelf maatregelen om duurzaam te wonen

de externe accountant. onze visie, missie en strategische

en te leven op het gebied van co2-reductie.

doelstellingen - goedgekeurd door de raad van commis-

Doelstelling markt/klant in beeld

sarissen - luiden nu als volgt:

per 1 juli 2011 heeft deltaWonen haar markt en klant in beeld. vanaf 2012 wordt het strategisch voorraadbeleid

Visie en missie

fasegewijs ingevoerd. eind 2012 is er een integraal beeld

Wij voelen ons verantwoordelijk voor duurzaamheid. Wij

van klant en markt.

kunnen een rol spelen in het stimuleren van duurzaam-

Doelstelling energiebeleid

heid in onze omgeving en in het leven van onze huurders.

het doel is om in 2020 alleen nog woningen met energie-

die verantwoordelijkheid willen wij nemen. binnen die

label a-, b-, c- en d in bezit te hebben. bestaand bezit

verantwoordelijkheid kiest deltaWonen voor de strategie

wordt opgewaardeerd naar minimaal energielabel b.

van productleider. dit houdt in dat we ons willen onder-

Doelstelling coalities

scheiden door de aard en de inhoud van onze producten

deltaWonen sluit jaarlijks nieuwe vitale coalities op het

en diensten voor onze klanten. We worden niet de goed-

snijvlak van wonen, werken, leren, vrije tijd en zorg in elk

koopste corporatie. ook niet degene die alle wensen en

van onze werkgebieden.

eisen van onze klanten gaat vervullen. Wel bieden we,

Doelstelling medewerkers

op basis van gedegen kennis van en onderzoek naar de

per 1 juli 2010 hebben 90% van de medewerkers een

wensen van onze klanten, een breed en gevarieerd palet

pop; 80% van de pop’s is geïmplementeerd. In de

aan duurzame producten en diensten. als marktonder-

periode 2011-2014 groeit 90% van de medewerkers

zoek uitwijst dat onze klanten daar behoefte aan hebben,

naar volledige competentie in hun functie.

zullen wij nieuwe producten ontwikkelen. bovendien

Doelstelling borging vermogen

bekijken we de mogelijkheid om onze bestaande producten

deltaWonen borgt haar vermogen door:

aan nieuwe klantgroepen aan te bieden.

1. kasstromen (minimaal 2 miljoen euro). 2. solvabiliteit minimaal 25%.

Wij geven in onze strategie invulling aan de drie terreinen

3. Icr (norm = 1 incl. aflossingsfictie).

waarop duurzaamheid zich afspeelt. als het gaat om

4. Woningverkopen op peil.

‘planet’ betekent het dat deltaWonen duurzaam handelt

Doelstelling vermogensbeheer

op ecologisch terrein. In het bevorderen van energiezuinig

eind december 2011 zijn de kpI’s door het management-

wonen bijvoorbeeld, in het gebruik van materialen, in

team vastgesteld. Met ingang van 2012 wordt over

de eisen die aan leveranciers worden gesteld en in onze

de strategische kpI’s gerapporteerd en wordt een

eigen bedrijfsvoering. duurzaamheid voor ‘people’ houdt

verdere verdiepingsslag gemaakt. per 1 april 2012

in dat deltaWonen wil meewerken aan een samenleving

geeft deltaWonen invulling aan het assetmanagement. 9

interView Met

eSMee polHouD en MarC wÜSt studenten

“Dubbel gelukkig in ons appartement” sinds een paar weken wonen esmee polhoud en Mark Wüst in hun tweekamerappartement in zwolle. een relatief jonge woning van deltaWonen. “een heel verschil met de studentenflat, waar we hiervoor in woonden”, vindt esmee. “daar deelden we de keuken met anderen en moesten we naar de wasserette voor de was. Maar het was ook een leuke tijd. Uiteindelijk is daar de liefde tussen Mark en mij ontstaan.” verhuizen én studeren tegelijk betekent veel stress en drukte, maar deltaWonen dacht goed mee, vertelt esmee. “We zouden de sleutel op een maandag krijgen, waardoor we een heel weekend klussen misliepen. deltaWonen heeft toen alles gedaan om ervoor te zorgen dat we toch op vrijdag de sleutel kregen. daardoor konden we een paar dagen eerder aan het werk.” de twee studenten hebben het prima naar hun zin in hun appartement. “We wonen nu lekker rustig, mét een wasmachine én met elkaar.” lachend: “We zijn hier dubbel gelukkig.” 10


11

1.3 De ontwikkelingen buiten In 2011 waren het vooral externe ontwikkelingen die ons bezighielden. Ontwikkelingen die voor iedereen in het oog sprongen. Een korte toelichting.

Het KSC: 1. betekent een enorme verbetering van onze klantvriendelijkheid en servicegraad. 2. is bemand door mensen die afkomstig zijn van de vestigingen Zwolle, Kampen en Wezep (gemeente Oldebroek). Dat is wat we willen: de talenten die we in huis hebben alle ruimte geven om zich te ontwikkelen.

Corporaties negatief in het nieuws

Klantprocessen geoptimaliseerd

Woningcorporaties hebben maatschappelijk kapitaal. En

Om onze financiële doelstellingen in de toekomst te halen,

het is belangrijk hoe zij met dit kapitaal omgaan en welke

is het van belang dat we efficiënt zijn georganiseerd.

risico’s zij nemen. Dat bleek in 2011. De corporaties

Daarvoor is het een voorwaarde dat we de klanten

kwamen opnieuw negatief in het nieuws. Als deltaWonen

bedrijfsprocessen in beeld hebben. Alleen dan kunnen we

distantiëren we ons van deze ontwikkelingen. Natuurlijk,

ze verbeteren en efficiënter maken. De start van het KSC

we volgen ze op de voet en waar mogelijk denken we

was een goede aanleiding om aan de slag te gaan met

mee. Maar eerst steken we vooral energie in de positieve

de processen. Het KSC zou alleen kunnen functioneren

ontwikkeling van deltaWonen. Er zijn corporaties waar

als alle klantprocessen eenduidig ingericht en helder

het heel goed gaat. Wij zijn daar een voorbeeld van. We

beschreven zijn. Onder de uitdagende projectnaam

zouden graag zien dat de media hun aandacht evenredig

KERMIT 2.0 (‘it’s not easy being green’) brachten we

verdelen over het negatieve én het positieve nieuws.

elf klantprocessen in beeld. Elk proces is intern gecertificeerd. Aan het einde van het jaar waren de

Waardedaling onroerend goed

elf klantprocessen gereed. Elf processen die een klant

De gemiddelde waarde van een koopwoning in Nederland

gerichte dienstverlening waarborgen!

daalde in 2011 met 4 %. Een herstel van de prijzen van koopwoningen zit er voorlopig niet in. Deze ontwikkeling

Nieuw woonruimteverdeelsysteem

is uiteraard ook merkbaar in ons werkgebied. Het dwingt

We introduceerden een nieuw woonruimteverdeelsysteem.

ons actief bezig te zijn met waardemanagement. We

U leest er meer over in hoofdstuk 2. We hebben dit

kunnen de marktprijzen niet beïnvloeden. Maar we kunnen

onderdeel van onze organisatie geoptimaliseerd.

met de juiste investeringen wel zorgen voor waardebehoud U komt er verschillende voorbeelden van tegen in dit

Strategisch voorraadbeleid ingerekend in meerjarenbegroting

jaarverslag. Ondanks de moeilijke situatie in de markt

Het is niet moeilijk om ambities te hebben. Maar zijn ze

zijn we erin geslaagd in 2011 onze doelstelling voor de

ook haalbaar? Dat was jarenlang voor deltaWonen ook de

woningverkopen ruimschoots te halen. Daardoor kunnen

vraag. In 2011 hebben we ons strategisch voorraadbeleid

wij blijven investeren.

geheel ingerekend in de meerjarenbegroting. Op basis van

en verhoging van de waarde van ons bestaand bezit.

de klantbehoefte (die kennis hebben we in huis) hebben

1.4 De ontwikkelingen binnen

we een strategisch voorraadbeleid opgesteld. Het accent is daarin verschoven van nieuwbouw naar energierenovatie (het toepassen van energiemaatregelen aan de

Het Klantenservicecentrum (KSC) gaat live!

woning) en herontwikkeling. Er zit nog wel spanning op

Op 11 februari 2011 ging ons KSC van start. Vanaf dat

een groot deel van ons strategisch voorraadbeleid kunnen

moment wordt het gros van alle telefonische klantvragen

uitvoeren, met behoud van onze financiële continuïteit.

in één keer afgehandeld, zonder doorverbinden. In hoofdstuk 7 komen we daar nog op terug. Het KSC staat symbool voor het nieuwe deltaWonen.

12

de getallen, maar we weten nu dat we de komende jaren


klanttevredenheid toegenomen tot en met 2011 werd elke twee jaar de klanttevredenheid gemeten in het kader van het kWh-huurlabel. In 2011 scoorden we hogere cijfers dan ooit. voor ons de bevestiging dat onze ambitie - een klantgerichte organisatie - werkelijkheid wordt. vanaf 2012 wordt onze klanttevredenheid voortdurend gemeten door het kWh.

1.5 een Vooruitblik Volhouden en doorgaan In het jaar 2011 boekten we vooruitgang als deltaWonen. Intern en extern. We werden veel klantgerichter. Medewerkers groeiden in hun rol. Meer dan ooit vormen we nu één organisatie. resultaten waar alle medewerkers aan bijgedragen hebben. Maar we zijn er nog niet. We bevinden ons in een grootschalige transitie van een aanbodgerichte naar een klantgerichte organisatie. deze overgang vergt veel van de medewerkers. de werkdruk is toegenomen en dat is voelbaar. processen moeten onder de loep worden genomen en geïmplementeerd worden. We zijn er zeker van dat het aan bereidwilligheid, teamgeest en enthousiasme niet zal ontbreken. Maar we zullen dit continue verbeterproces goed moeten managen. Qua timing en qua tempo.

4% meer productiviteit de noodzaak van interne optimalisatie blijft bestaan. In 2014 moeten we zo’n € 4,5 miljoen heffing betalen aan den haag, als bijdrage in de huurtoeslag. dat is circa 4% van ons jaarbudget. als we geen concessies willen doen aan geplande investeringen, zullen we de komende twee jaar dus 4% meer inkomsten moeten genereren. dat is de uitdaging waar we ook in 2012 aan zullen werken. genoeg te doen…

13

14

2 ruiMte oM te leVen

HOE VERDEELDEn WE In 2011 DE BESCHIKBaRE WOOnRUIMTE? aan WELKE nIEUWBOUW- En REnOVaTIEPROJECTEn WERKTEn WE? KORTOM: HOE CREËERDEn WE RUIMTE OM TE LEVEn? na HET LEZEn Van DIT HOOFDSTUK BEnT U OP DE HOOGTE. 15

2.1 dIt hoofdstUk In het kort 16 2.2 de WoonrUIMtebeMIddelIng 17 2.3 nIeUWboUW- en ModernIserIngsprojecten 21


We introduceerden een nieuw woonruimteverdeelsysteem. eind 2011 stonden 24.875 woningzoekenden ingeschreven in dit systeem. In totaal wezen we 1.125 woningen toe in zwolle, kampen en oldebroek. Met name in zwolle was de vraag aanzienlijk groter dan het aanbod. We leverden in totaal 202 nieuwe woningen op en werkten aan de modernisering van woningen in verschillende wijken.

16


2.2 De woonruiMtebeMiDDeling

de gemiddelde wachttijd voor de wensmodule bedroeg 3,6 jaar. door de verdeling naar verschillende modules

woningverdeling

is deze wachttijd niet helemaal vergelijkbaar met de

In 2011 werden we als organisatie klantgerichter dan

wachttijd van 3,1 jaar in 2010.

ooit. dat was ook merkbaar bij de woonruimteverdeling. We introduceerden samen met de woningcorporaties

kampen

van zwolle, kampen en Ijsselmuiden een nieuw woon-

In kampen reageerden gemiddeld 39 mensen op een

ruimteverdeelsysteem via www.dewoningzoeker.nl. Met

woning. Iets meer dan in 2010. In de wensmodule wezen

dit systeem kunnen we de beschikbare woonruimte nog

we 104 woningen toe, in de spoedmodule 56 woningen.

klantgerichter verdelen. het systeem bestaat uit drie

de gemiddelde wachttijd voor de wensmodule bedroeg

modules: de wensmodule, de spoedmodule en de vrije

4,8 jaar. let op: dit is niet te vergelijken met zwolle. In

sectormodule. de wensmodule is bedoeld voor mensen

kampen wordt de tijd tussen inschrijfdatum en datum

die - zoals de naam zegt - er woonwensen op nahouden

toekenning als wachttijd gezien. In zwolle gaat de meter

en daar een woning bij zoeken. de spoedmodule is voor

pas lopen als een woningzoekende voor de eerste keer

huurders die een woning móeten hebben. door middel

reageert.

van loting worden de woningen onder deze spoedzoekers verdeeld. de woningen in de vrije sectormodule zijn

oldebroek

bedoeld voor mensen met een belastbaar jaarinkomen

In oldebroek is de woningmarkt beduidend minder gespannen

van € 33.614,- tot € 43.000,-.

dan in zwolle en kampen. er reagerden gemiddeld 12 mensen op een woning. We wezen in totaal 108 woningen toe;

bij de start van het nieuwe systeem in mei moest elke

een daling van 1% ten opzichte van 2010. de helft van de

woningzoekende zich opnieuw inschrijven. eind 2011

toegewezen woningen staat in Wezep.

hadden 24.875 woningzoekenden zich opnieuw ingeschreven. dat is tweederde van de woningzoekenden.

In oldebroek publiceerden we huurwoningen voorheen in

dat is beduidend meer dan het landelijk gemiddelde

de Woonkrant. dat deden we samen met UWoon, omnia

(bij vergelijkbare projecten schrijft slechts de helft zich

Wonen en woningstichting putten. de Woonkrant was

opnieuw in). van deze woningzoekenden reageren er

relatief kostbaar en arbeidsintensief. daarom kozen we

9.018 minimaal eens per jaar op een aangeboden woning.

voor een oplossing die breder toegankelijk en bovendien

dat is een daling van 24% ten opzichte van 2010. en

milieuvriendelijker is: internet. op 1 december 2011

dat is verklaarbaar: in het oude verdeelsysteem werd in

lanceerden we een nieuwe website. de introductie verliep

zwolle vaak gereageerd op de puntenadvertentie.

goed en leidde nauwelijks tot vragen van woningzoekenden.

sinds de ingebruikname van het nieuwe systeem in mei

voor seniorenwoningen ontwikkelden we een classificatie-

2011, hebben we 1.017 toewijzingen gedaan: 823 in

systeem. de woningen worden ingedeeld in een klasse.

zwolle en 194 in kampen. bij 44 woningen gaat het om

hierbij wordt gekeken naar de toe- en doorgankelijkheid

woningen in de zogenaamde vrije sectormodule.

van de woning (zijn de voorzieningen gelijkvloers en/of is de woning geschikt voor rollator- en/of rolstoelgebruik?).

een deel van de woningzoekenden is niet in staat om zelf

In 2012 zal het systeem in gebruik worden genomen.

te zoeken óf op zoek te gaan naar zeer specifieke woningen. Wij helpen hen met persoonlijke bemiddeling. komt er

Verantwoording inkomensgrens

een geschikte woning vrij, dan worden deze klanten door

deltaWonen is er primair voor mensen die niet in staat

een van onze medewerkers benaderd. op die manier hebben

zijn een eigen woning te kopen. de europese regelgeving

we in 2011 20% bemiddeld.

verbindt daar een voorwaarde aan: minimaal 90% van ons woningbezit moeten we toewijzen aan huishoudens

Zwolle

met een inkomen tot € 33.614,-. In 2011 hebben we

In zwolle leverde een woning gemiddeld 124 reacties op.

aan die norm voldaan. ruim 91% van het woningbezit

dat is minder dan in 2010. In de wensmodule wezen we

wezen we toe aan mensen met een inkomen onder deze

436 woningen toe, in de spoedmodule 252 woningen.

inkomensgrens. 17

18

interView Met

keeS Van pijkeren lid klankbordgroep energierenovatie Wezep

“DeltaWonen neemt ons als bewoners serieus”

al 47 jaar bewoont kees van pijkeren (72) met zijn vrouw zijn huidige woning in Wezep. de tweede helft van 2011 was de meest ingrijpende van al die jaren. de hele wijk werd compleet gerenoveerd. “alles stond even op z’n kop”, blikt van pijkeren terug. “het dak ging er zelfs af.” toch kijkt hij tevreden terug. “voordat de renovatie begon, werd er een klankbordgroep van bewoners samengesteld, waar ik ook lid van ben. We hebben uitstekend samengewerkt met deltaWonen en samen veel bereikt, mag ik wel zeggen.” een bewijs is het toilet op de eerste verdieping, vindt van pijkeren. “In de modelwoning was die niet aanwezig. namens de buurtbewoners hebben we voor een extra toilet en een ruimere douche gepleit. deltaWonen heeft daarnaar geluisterd. We worden als bewoners serieus genomen en wonen nu aanzienlijk comfortabeler en energiezuiniger. In een woning van bijna 50 jaar, die weer als nieuw is.” 19

20


2.3 nieuwbouw- en MoDerniSeringSprojeCten Durf en Duurzaamheid… In 2011 kregen de projecten echt vorm in de geest van durf en duurzaamheid. We hadden in 2009 en 2010 durf nodig om een aantal nieuwbouwprojecten opnieuw onder de loep te nemen. deze projecten pasten niet meer in onze visie. We hakten de knoop door en ontwikkelden ze opnieuw volgens onze nieuwe visie. ook hebben we onze projectenportefeuille opnieuw ingericht met het accent op modernisering en energierenovatie van bestaande bouw. nieuwbouwprojecten kregen een andere invulling, gebaseerd op onze kennis van de markt, waardevastheid en duurzaamheid. de eerste pilotprojecten voor de energierenovatie en modernisering van bestaande woningen werden opgeleverd. In totaal leverden we 118 woningen op. dat is weliswaar minder dan de voorgaande jaren, maar gezien het grote aantal lopende projecten zal dit aantal aanzienlijk toenemen in 2013 en 2014. Opleveringen nieuwbouw- en moderniseringsprojecten 2011 project

Huur

zwolle, campherbeeklaan

2

zwolle, simon van slingelandtplein

12

zwolle, diezerenk

23

zwolle, saMen

koop -

1

kampen, hanzewijk cluster 1

16

kampen, hanzewijk cluster 2b

12


2


33

kampen, hanzewijk cluster 3ab

18

kampen, hanzewijk cluster 1c

2

oldebroek, het ebc eikenhorst

8

oldebroek, het ebc eikenhorst

1

-

oldebroek, tulp-, anjer-, dalhiastraat

12

-

oldebroek, lavendelstraat e.o.

83

totaal

170

55

(Totaal 225 woningen waarvan 118 nieuwbouwwoningen)

21

Per 31 december 2011 zijn 1.309 woningen in voorbereiding voor ontwikkeling of modernisering, die als volgt over de projecten zijn verdeeld: project

Huur

koop

zwolle, jufferenwal

21

-

zwolle, stadshagen II de tippe

40

-

zwolle, vogelbuurt fase I

61

-

zwolle, amati holtenbroek

21

-

zwolle, campherbeeklaan

12

-

zwolle, anjerweg Westenholte

66

-

zwolle, abel tasmanstraat (Wipstrik)

14

-

6

-

zwolle, Meppelerstraatweg

zwolle, populierenstraat (diezerpoort)

264

-

zwolle, simon van slingelandtplein (dieze-oost)

102

-

zwolle, diezerenk

50

-

oldebroek, veldheem

51

-

8

-

12

-

8

-

oldebroek, verbouw oudbouw het ebc eikenhorst oldebroek, pr. Irenelaan Wezep oldebroek, j. van olde barneveld, oosterwolde kampen, cpo ‘de dijk’ kampen, hanzewijk gezondheidscentrum kampen, hanzewijk cluster 3b

-

-

32

95

17


24

44


40

32


kampen, juliana van stolberg

45

kampen, Margaretha

92

kampen, greenterweg

24

kampen, pannekoekendijk

95

totaal

22

14 1.327 m2

1.165

19

144


Van Heutsz Kazerne Kampen

23

Zwolle

Vogelbuurt In april 2011 sloten we met de gemeente een ontwikkel-

Stadshagen

overeenkomst voor een nieuwe vogelbuurt. de eerste fase

duurzaam wonen, zoals we dat in ons strategisch

bestaat uit 61 grondgebonden sociale huurwoningen.

beleidsplan als ideaal zagen, krijgt gestalte in de stads-

eind 2011 dienden we hiervoor de bouwaanvraag in.

uitbreidingswijk stadshagen. Wij zijn betrokken bij de

het plan is om woningen te ontwikkelingen die qua

ontwikkeling van het gebied de tippe (tussen stadshagen

architectuur recht doen aan hun locatie, dichtbij de

en Westenholte). We verwachten hier tussen de 30 en 40

binnenstad. We verwachten medio 2012 te kunnen

grondgebonden sociale huurwoningen te realiseren. We

starten met de bouw.

streven naar zogenaamde energie-nul-woningen. dit zijn woningen die geen externe energie nodig hebben voor

kampen

de verwarming. de energie die nodig is, produceert de woning zelf met een zonnepaneel of een warmtepomp.

Hanzewijk

In 2012 willen we gaan starten met de bouw.

de hanzewijk ondergaat een succesvolle metamorfose. de oude hanzewijk maakt plaats voor een nieuwe wijk,

Campherbeeklaan

met nieuwe woningen en voor opvallend enthousiaste

We leverden 2 koopwoningen op aan de campherbeeklaan.

bewoners. In 2011 sloopten we 162 woningen en 12

de 12 sociale grondgebonden patiowoningen worden

garages. We bouwden door aan de nieuwe woningen.

begin 2012 opgeleverd. de gemeente én de inwoners

omdat ook de 47 middeldure eengezinswoningen snel

van berkum zijn uitermate positief over de ontwikkeling

waren verkocht, konden we de werkzaamheden in één

van deze woningen. We hebben omwonenden en belang-

fase uitvoeren. ook deze koopwoningen zijn in 2011

stellenden nauw betrokken bij de ontwikkeling.

opgeleverd. We besloten aan de koggesingel 32 appartementen te

SaMEn

bouwen - mede dankzij bijdragen van de gemeente en

In het oude postkantoor in zwolle is het project saMen

het agentschap nl ter stimulering van de bouwproductie.

van start gegaan. We zochten een partij die maatschap-

eén blok van 16 appartementen is grotendeels verkocht.

pelijk onderneemt. na een prijsvraag selecteerden we

voor het andere hebben verschillende marktpartijen

saMen (voor meer informatie: zie www.samenzwolle.nl).

interesse getoond. de economische situatie houdt de

na een verbouwing kon saMen zich in december 2011 op

vernieuwing van de hanzewijk niet tegen!

de begane grond vestigen. We waren nauw betrokken bij de realisatie.

Margaretha en Myosotis het verzorgingshuis Margaretha en Myosotis is

Dieze-Oost

gedeeltelijk gesloopt. het archeologisch onderzoek ter

de eerste woningen in het project simon van slingelandt-

plaatse is afgerond. samen met Ijsselheem werkten we in

plein zijn opgeleverd naar tevredenheid van de bewoners.

2011 aan de plannen voor deze locatie. eén ding was me-

deze woningen maakten een sprong van gemiddeld ener-

teen duidelijk: we wilden een duurzaam, energiezuinig ge-

gielabel f naar energielabel a. de authentieke uitstraling

bouw realiseren. bij het ontwikkelen van het planconcept

van de gevels werd daarbij behouden. de modernisering

betrokken we de gemeente en omwonenden intensief. zo

krijgt in 2012 een vervolg.

hadden we overleg tijdens bijeenkomsten en gaven we

We maakten met de gemeente zwolle en sWz strategische

informatie via nieuwsbrieven. het planconcept dat we

afspraken over de verdere toekomst van dieze-oost.

uiteindelijk presenteerden, werd heel positief ontvangen.

Wat is de positionering van de wijk en wat is de gewenste

24

doelgroep? We merkten dat onze inbreng daarbij waarde-

Van Heutszkazerne

vol was. op basis van de klantsegmentatie en kennis

dankzij de toekenning van een aanzienlijke subsidie door

van de markt konden we de juiste input geven. dat heeft

de provincie overijssel, konden we de restauratie van

geleid tot een planning van de vastgoedontwikkeling in

het monument uitvoeren. We restaureerden in 2011 de

dieze-oost. de gemeente zal de ontwikkeling van het

buitengevels, de kozijnen en de dakconstructie. gelijktijdig

openbaar gebied op deze plannen afstemmen.

bezonnen we ons op de invulling van het complex.


samen met de gemeente ontwikkelden we plannen voor

einde exploitatie

een cultuurcluster in dit gebouw: een clustering van cul-

Woningen die niet meer efficiënt gerenoveerd kunnen

turele instellingen, zoals een bibliotheek, Ijsselacademie,

worden, slopen we. In 2011 ging het om 196 woningen

gemeentearchief, etc.

en 12 garages. ook is het voormalige verzorgingshuis veldheem gesloopt. op 12 galerijappartementen na waren

oldebroek

deze appartementen niet meer in exploitatie. de laatste bewoners werden in september 2011 uitverhuisd.

Locatie Veldheem het concept voor het woonzorgcentrum werkten we

In Wezep stelden we een verhuurstop in voor het complex

verder uit. In 2012 zal hier meer duidelijkheid over komen.

spoorlaan. het pand werd niet gesloopt: er waren andere argumenten, waaronder overlast en gestripte woningen.

Cliëntenstudio’s het EBC Eikenhorst

op dit moment zijn 3 duplexeenheden in beheer gegeven

We ontwikkelden samen met het evangelisch

aan ad hoc. ook de verhuur van de Willem de zwijger-

begeleidingscentrum (ebc) 8 cliëntenstudio’s

kazerne in oldebroek is per 31 december 2011 beëindigd.

met een begeleiderswoning.

We zijn in onderhandeling met een koper voor overname van het complex.

goede samenwerking met gemeenten We werkten opnieuw nauw samen met de gemeenten. In de gemeente kampen stond, behalve de nieuwbouw, vooral het op niveau houden van de sociale woningvoorraad centraal. Met de gemeente zwolle overlegden we intensief over de revitalisering van de wijken kamperpoort en dieze-oost. ook zoeken we met deze gemeente naar een structurele oplossing voor studentenhuisvesting.

Margaretha - Kampen

25

26

3 De prijS Van prettig wonen

HOE GInGEn WE In 2011 OM MET DE HUURPRIJZEn? HOE LIETEn WE DaaRIn DE EnERGIEPRESTaTIES Van DE WOnInGEn MEEWEGEn? En HOE OnTWIKKELDEn DE BETaLInGSaCHTERSTanDEn ZICH? U LEEST HET In DIT HOOFDSTUK. 27

3.1 dIt hoofdstUk In het kort 28 3.2 de jaarlIjkse hUUraanpassIng 29 3.3 hUUrachterstanden 32


In 2011 pasten we opnieuw gedifferentieerde huurverhoging toe. het idee: wie in een woning woont met een ongunstig energielabel krijgt een lagere huurverhoging. het aantal openstaande vorderingen steeg in 2011 mede door de economische recessie. We besloten daarom extra aandacht te geven aan ons incassobeleid. de aandacht voor (schuld)hulpverlening leidde tot een daling in het aantal aanzeggingen en daadwerkelijke ontruimingen.

28


3.2 De jaarlijkSe HuuraanpaSSing bij het verhogen van de huurprijzen, hanteerden we opnieuw de woonlastenbenadering. We keken daarbij naar de huurprijs én de energiekosten. voor de woningen met energielabel a, b, c of d voerden we een huurverhoging van maximaal 1,3% door. net als voor de bedrijfsruimten, garages en parkeerplaatsen. dit is de inflatievolgende huurverhoging zoals deze door het ministerie is vastgesteld. de bewoners van deze woningen hebben relatief veel wooncomfort en lagere energiekosten. bewoners van woningen met energielabel e, f of g hebben echter hogere energiekosten. daarom kregen zij een lagere huurverhoging. 1,1% voor de woningen met label e, 0,9% voor de woningen met label f en 0,7% voor de woningen met label g. We vinden het belangrijk om de energiezuinigheid van een woning te laten meewegen bij de huurprijsverhoging. Uiteindelijk is het ons doel om in 2020 alleen nog maar woningen te verhuren met label a, b, c of d; woningen met comfort voor de huurder en een laag energieverbruik. 29

interView Met

joke buter bestuurslid centrale bewonersraad

“Bewoners worden nog beter en sneller geholpen” een woningcorporatie moet dienend zijn voor haar klanten”, vindt joke buter uit kampen. “de centrale bewonersraad, waar ik bestuurslid van ben, is daar in feite al een voorbeeld van. namens alle bewoners houden wij toezicht op het beleid en de besluiten van deltaWonen, zodat de woningcorporatie zo goed mogelijk rekening kan houden met haar klanten.” dat vertaalt zich in de praktijk, is de ervaring van buter. “Wij horen veel van de bewoners en weten wat er speelt. deltaWonen pakt de dingen die wij doorgeven op en zoekt naar de beste oplossing. het jongste bewijs is natuurlijk het klantenservicecentrum, dat in 2011 is gestart. bewoners met vragen of klachten kunnen nu beter en sneller geholpen worden. een mooie stap voorwaarts in de klantgerichtheid van deltaWonen. 31

3.3 HuuraCHterStanDen incassobeleid We hebben een helder en zakelijk uitgangspunt voor ons incassobeleid. een streng incassobeleid is een sociaal incassobeleid. Is er sprake van schuldenproblematiek? dan willen we daar in een zo vroeg mogelijk stadium bij betrokken worden. alleen dan kunnen we hoog oplopende schulden helpen voorkomen. bij één of uiterlijk twee maanden huurachterstand nemen we persoonlijk contact op en denken we na over vervolgstappen. Waar nodig bieden wij passende hulpverlening, samen met partners op het snijvlak van zorg en welzijn.

De cijfers het jaar 2011 ziet er in cijfers als volgt uit.

reguliere huur

Datum kpI (31/12/2011)

€ x 1.000

Huurachterstand in Dossiers % van jaarhuur

Huurachterstand in % van jaarhuur Zwolle kampen oldebroek

724

1.000

0,90

0,9

0,9

0,9

31/12/2011

1.099

1.242

1,36

1,44

1,43

0,91

31/12/2010

902

1.203

1,15

1,23

1,18

0,76

31/12/2009

803

1.173

1,04

1,04

1,20

0,70

realisatie:

ten opzichte van 2010 is de huurachterstand gestegen met € 197.000,- (+ 39 dossiers). We wilden juist een daling bereiken. de stijging laat zich voornamelijk verklaren door de algemene economische ontwikkeling (stijgende schuldenlast, langere betalingstermijnen). het aantal dossiers Wsnp (= Wet schuldsanering natuurlijke personen) is in 4 jaar tijd gestegen van 79 (€ 89.000,-) naar 151 dossiers (€ 293.000,-). door de werking van de wet is deze tendens door deltaWonen moeilijk te beïnvloeden.

overige (totale) vorderingen Verdeling over gemeenten de totale vorderingen die we hebben uitstaan bij onze huurders bedragen per 31 december 2011 € 2.324.000,- en zijn als volgt over de gemeenten verdeeld: € x 1.000

Zwolle % totaal

€ x 1.000

kampen % totaal

oldebroek € x 1.000 % totaal

31/12/2011

1.522

65

602

26

199

9

2.324

31/12/2010

1.359

67

517

26

151

7

2.027

31/12/2009

1.148

66

473

27

121

7

1.742

verdeling jaarhuur

56

30

14

bovenstaande tabel bevestigt dat het betaalgedrag in oldebroek redelijk tot goed is. de huurachterstanden in zwolle zijn hoger dan verwacht mag worden op basis van de verdeling van de jaarhuur over de locaties. kampen blijkt licht positief af te steken ten opzichte van het gemiddelde.

32

totaal € x 1.000

Ziekteverzuimpercentage 2002 - 2011 8,12%


6,90% 5,67% 4,45% 3,22% 2,00% 2002

2003

2004

2005

Exclusief zwangerschap

2006

2007

2008

2009

2010

2011

Inclusief zwangerschap

het verloop van de totale vorderingen over de afgelopen 3 jaar geeft het volgende beeld, in grafiekvorm:

€ 2.500.000 € 2.000.000 € 1.500.000 € 1.000.000 2011 2010 2009

€ 500.000 €0 Januari

Maart Februari

Mei April

Juli Juni

September Augustus

November

Oktober

December

Uit de grafiek blijkt dat de achterstanden blijven stijgen.

Minder ontruimen

daarom besloten we in oktober het incassoproces extra

In het voorgaande jaar, 2010, moesten we in 21 gevallen

aandacht te geven. We voeren in 2012 veranderingen

tot ontruiming overgaan. We namen ons voor om in

door om zowel in zakelijk als sociaal opzicht de achter-

2011 niet vaker te ontruimen. die doelstelling hebben we

standen effectief terug te dringen.

behaald.

Vorderingen naar ouderdom

Datum

de totale vorderingen die deltaWonen heeft uitstaan bij

realisatie 2011

66

20

30

huurders bedragen € 2.324.000,- (2,9% van de jaarhuur,

realisatie 2010

101

21

21

aanzeggingen ontruimingen

%

2.753 dossiers). hiervan is € 1.816.000,- (1.802 dossiers, gemiddelde waarde € 1.007,- per dossier) ouder dan 6

We sturen - in het kader van het armoedepact en

maanden.

convenant schuldhulpverlening - meer op het beheersen van achterstanden. leidt incasso niet tot betaling, dan zoeken we samenwerking met hulpverleningsinstanties. daaraan is het dalende aantal aanzeggingen en ontruimingen te danken.

33

34

4

De kwaliteit Van DuurZaaMHeiD

OnZE WOnInGEn MOETEn VOLDOEn aan DE EISEn Van VanDaaG En DE WEnSEn Van MORGEn. HOE GaVEn WE DaaR In 2011 InVULLInG aan? WELKE VORDERInGEn MaaKTEn WE? HOE STaaT HET ERVOOR MET DE EnERGIEREnOVaTIE? na HET LEZEn Van DIT HOOFDSTUK BEnT U OP DE HOOGTE. 35

4.1 dIt hoofdstUk In het kort 36 4.2 Investeren In kWalIteIt 37 4.3 het onderhoUd 37


4.4 alleen Maar energIezUInIge WonIngen In 2020 40

steeds vaker combineren we groot onderhoud met energierenovatie. dat past in onze doelstelling om in 2020 alleen nog woningen met energielabel a, b, c of d te hebben. 130 woningen met voorheen label e/f verdienden na een renovatie label a/b. bij deze grootschalige projecten werkten we nauw samen met de bewoners.

36


4.2 inVeSteren in kwaliteit als woningcorporatie investeerden we in 2011 opnieuw

opruimen van wietplantages. ook hebben wij in 2011

in een kwalitatief goed woningaanbod. daarbij stonden

relatief veel mutatieonderhoud verricht aan woningen die

twee uitgangspunten centraal: duurzaam voorzien in de

bestemd waren voor de verkoop om de verkoopsnelheid te

wensen van de klant én behoud van de vastgoedwaarde.

bevorderen.

deze twee uitgangspunten komen samen in ons strategisch voorraadbeleid. We bouwen, moderniseren en

het service- en mutatieonderhoud laat de volgende

renoveren. Maar ook voerden we klein en groot onder-

ontwikkeling zien:

houd uit. We willen woningen exploiteren die voldoen aan onze kwaliteitseisen. Woningen die comfortabel en energiezuinig zijn. alleen als het niet anders kan, worden bestaande woningen gesloopt.

VERLOOP REALISATIE SERVICE- EN MUTATIEONDERHOUD 2009-2011 € 3.000.000

4.3 Het onDerHouD klantvriendelijk onderhoud bij het plannen en uitvoeren van onderhoud aan woningen, staat de klant centraal. Waar mogelijk werkten we in 2011 nog klantgerichter. We pasten onze planning

€ 2.000.000 € 1.000.000 €0 2009

bijvoorbeeld zó aan, dat huurders niet meer een heel

2010

serviceonderhoud

dagdeel thuis hoeven te blijven maar slechts twee uur.

2011 mutatieonderhoud

Serviceonderhoud

Contractonderhoud

door serviceonderhoud aan bestaande woningen zorgen

In 2011 is een opsplitsing gerealiseerd in de contrac-

we ervoor dat de kwaliteit van de woningen gewaarborgd

ten. de contracten die gerelateerd zijn aan bewoners,

blijft. Én dat de woningen blijven voldoen aan de wensen

zoals schoonmaak, tuinonderhoud en servicekosten zijn

van de huurders.

ondergebracht bij de afdeling Wonen. de overige contracten zijn ondergebracht bij de afdeling vastgoed. de

de totale kosten van het serviceonderhoud zijn ten

kosten voor de vastgoedcontracten zijn lager dan begroot

opzichte van 2010 met € 303.884,- toegenomen. We

dankzij herziene afspraken met een aantal contractpart-

voerden voor € 268.445,- aan asbestsaneringen uit. dit

ners. In 2012 wordt de verdere analyse van de contracten

is een gevolg van de regelgeving. Inmiddels zijn we bezig

en de daarmee samenhangende kosten afgerond. daarna

met een asbestinventarisatie, zodat we de kosten van

volgt wellicht een structurele verlaging van de kosten

asbestverwijdering kunnen begroten.

voor onderhoudscontracten.

Mutatieonderhoud

Schades

als een bewoner zijn woning verlaat, voeren we muta-

het aantal schademeldingen is in 2011 afgenomen.

tieonderhoud uit. zo kan de nieuwe huurder een goede

In 2011 is € 128.900,- minder op schades geboekt dan

start maken. de totale kosten voor mutatieonderhoud

was begroot. ten opzichte van 2010 zien we een stijging

zijn in 2011 € 369.000,- (22%) hoger dan in 2010. het

in brand- en inbraakschades en een sterke daling in

aantal woningen waar mutatieonderhoud is uitgevoerd,

meldingen van waterschades.

is ongeveer gelijk gebleven. de toename van de kosten per mutatie wordt grotendeels veroorzaakt doordat er in 2011 bij meer woningen voor meer dan € 10.000,- aan mutatieonderhoud nodig was. deze hoge kosten werden veroorzaakt door onder andere ontruimingen en het 37

38

38

interView Met

Martin ZuiDberg allround technisch medewerker deltaWonen

“Ik maak elke dag het wonen leuker voor onze klanten” vakman zijn én mensen blij maken: voor Martin zuidberg (51) is er geen mooier werk. als allround technisch medewerker van deltaWonen maakt hij wonen altijd leuker. rond de zestien servicebezoeken legt Martin per dag af. “elk bezoek betekent iemand blij maken”, vertelt de enthousiaste vakman, “want waar ik kom, is iets op te lossen. een technisch probleem, dat het woonplezier in de weg staat. als klantgerichte organisatie nemen we dat serieus.” zo’n technisch probleem kan van alles zijn, ervaart Martin dagelijks. “een loszittende trapleuning, een lekkende wastafel, een kapotte deur, noem maar op.” die afwisseling én het feit dat hij met mensen werkt, maakt Martins werk tot het mooiste dat hij zich kan wensen. “Ik maak elke dag het wonen leuker voor onze klanten. dat past precies bij mijn levensmotto: maak van elke dag een feest.” 39

4.4 alleen Maar energieZuinige woningen in 2020 Wmo

De doelstelling

In 2011 hebben we 470 aanvragen ontvangen in het kader

In 2009 kwamen we tot een nieuwe missie, visie en

van de Wet Wmo (Wet Maatschappelijke ondersteuning).

strategie. daarbij hoorden zeven strategische doelstellingen.

In totaal hebben we voor een bedrag van € 326.000,-

eén van die doelstellingen luidt als volgt:

aanpassingen gerealiseerd. vanaf 2011 is dit bedrag niet meer opgenomen in de

In 2020 heeft deltaWonen alleen nog maar woningen met

begroting omdat deze aanpassingen door de gemeenten

een energielabel a, B, C of D. De woningen met een E-,

worden bekostigd. de komende tijd optimaliseren we de

F- of G-label worden verkocht, gesloopt of opgewaardeerd.

samenwerking met de gemeente kampen in dit opzicht.

Woningen die opgewaardeerd worden, krijgen minimaal

het doel is een eenduidig beleid binnen de drie gemeenten

energielabel B.

zwolle, kampen en oldebroek.

De energierenovatie planmatig onderhoud en energiemaatregelen

bij de energierenovatie of modernisering treffen we energie-

onder planmatig onderhoud verstaan we het grootschalige

besparende maatregelen. het gaat dan om aanpassingen

onderhoud, zoals het vervangen van keukens, badkamers en

aan de ‘schil’ van de woning, zoals het aanbrengen

toiletten. ook schilderwerk, kozijnverbetering/vervanging

van dubbel glas en spouwmuur-, dak- en vloerisolatie.

en dakrenovaties vallen onder planmatig onderhoud. de

gaskachels worden vervangen. zo wordt de woning niet

uitvoering van grootschalige energierenovaties stemmen

alleen energiezuinig maar ook comfortabeler. en dat is

we af op het groot onderhoud. zo beperken we de

voelbaar! bovendien dalen de energiekosten.

overlast voor de huurder. bovendien realiseren we zo renovaties en groot onderhoud is een aantal werkzaam-

Samen sterk: bewoners en deltawonen werken samen

heden naar 2012 verschoven.

In 2011 voerden we de eerste grootschalige energie-

inkoopvoordelen. door deze afstemming tussen energie-

renovaties uit. We werkten hierbij nauw samen met In zwolle hebben we voor een totaalbedrag van € 3,1

de bewoners. We dachten samen na over de gewenste

miljoen aan planmatig onderhoud uitgevoerd. In kampen

maatregelen, de wijze van uitvoering en de wijze van

ging het om € 1,4 miljoen, in oldebroek € 2,2 miljoen.

energieverrekening. per project was een klankbordgroep

dit is inclusief de uitgevoerde energiemaatregelen.

opgericht die meedacht over maatregelen, de beperking

dankzij de omstandigheden in de bouwsector konden

van overlast en de wijze van communiceren. leeftijd en

we de werkzaamheden scherp aanbesteden. en door een

gezinssamenstelling bepalen bijvoorbeeld de voorkeur

aantal werkzaamheden eerder uit te voeren dan gepland,

voor de aanpak. de een heeft liever een korte en heftige

profiteerden we optimaal van de btw-verlaging.

ingreep, de ander kiest voor een renovatie die langer duurt maar minder ingrijpend is. dat resulteerde in een aanpassing van het draaiboek. ook in 2012 wordt het draaiboek verder geëvalueerd en waar nodig verbeterd. het doel: een optimale werkwijze, maximale kwaliteit, minimale overlast en een gunstige prijs.

pilotproject in gemeente oldebroek, wezep In 2011 voerden we een pilot uit in Wezep: energierenovatie van 83 woningen in de acacia-, clematis-, hortensia-, kalmia-, klimop-, lavendel -en ligusterstraat. We namen niet alleen energiemaatregelen, maar voerden ook groot onderhoud uit. daarbij kregen de bewoners verschillende

40


meerwerkopties. de samenwerking met de bewoners

Dieze-Oost

was bijzonder goed. Maar liefst 96% van de huurders deed

op 1 juni 2011 startten we officieel met de modernisering.

vrijwillig mee aan het project. de overige 4% huishoudens

de uitverhuizingen van het complex simon van

konden niet deelnemen om gezondheidsredenen. tijdens

slingelandtplein en omliggende straten zijn in een

de uitvoering van dit project maakten we een film. deze

vergevorderd stadium. blok 7 aan het simon van

kunnen we in de toekomst gebruiken om bewoners

slingelandtplein is in december opgeleverd. de nieuwe

tijdens informatieavonden een beeld te geven van

huurders zijn voor circa 30% afkomstig uit het complex.

energierenovatieprojecten.

de werkzaamheden aan blok 6 zijn gestart na de bouwvak. hier zullen 7 van de 10 bewoners terugkeren. ook

Tulp-, anjer- en Dahliastraat

zij kunnen verschillende individuele keuzes maken, onder

In 2011 leverden we de gerenoveerde woningen aan de

meer met betrekking tot de inrichting en materiaalkeuze

tulp-, anjer- en dahliastraat op. zowel de buiten- als de

van keuken en badkamer/sanitair.

binnenkant van de woningen is gerenoveerd. de woningen

eind december was de uitverhuizing van het grootste blok

zijn levensloopbestendig gemaakt. dit project is een mooi

aan de anthonie van der heimstraat afgerond. de woningen

voorbeeld van renoveren sámen met de bewoners.

op de begane grond worden uitgevoerd als duurzame

In nauw overleg ontwikkelden we een renovatieplan. veel

seniorenwoningen met energielabel a.

oudere bewoners zagen op tegen de verhuizing naar een tijdelijke woonruimte. daarom kozen we voor een

Zorgvuldige selectie van uitvoerende partijen

niet-traditionele aanpak. Woningen die leeg kwamen,

kwaliteit, beperking van overlast en prijs. ze zijn allemaal

renoveerden we. vervolgens konden bewoners naar een

van belang bij de uitvoering van energierenovaties.

gerenoveerde woning in hun wijk verhuizen. dat alle

daarom selecteren we uitvoerende partijen zorgvuldig.

bewoners op vrijwillige basis meededen, zegt genoeg. bij

alleen aannemers die bewezen hebben gestructureerd

dit complex hanteerden we niet langer een leeftijdsgrens,

te werken en kwaliteit te leveren, komen in aanmerking.

om de woningen zo gemakkelijker te verhuren.

bovendien moeten de aannemers duurzaam denken en werken, goed communiceren met bewoners én aantoon-

Energierenovatie Westenholte

baar investeren in de maatschappij. We houden overigens

In Westenholte passen we in 2012 in 61 woningen

niet alleen zelf toezicht op de uitvoering. ook de klank-

energierenovatie toe in combinatie met groot onderhoud.

bordgroep van de bewoners beoordeelt de aanpak van de

het gaat om woningen aan de anjerstraat, papaverweg,

aannemer.

rozenstraat en Westenholterweg. de plannen hiervoor stelden we in 2011 op in samenwerking met een klank-

Hoever zijn we?

bordgroep van 8 bewoners. daarnaast bezochten we

We hebben in 2011 130 woningen van gemiddeld

alle bewoners om hen te informeren over de plannen.

energielabel e/f naar energielabel a of b opgewaardeerd.

daarbij gaven we uiteraard veel aandacht aan het

het ging om 83 woningen in Wezep (lavendelstraat en

thema duurzaamheid. 86% procent van de huurders

omgeving), 12 woningen in oldebroek (bloemenwijk),

ging akkoord met de maatregelen en de bijbehorende

23 woningen aan de diezerenk in zwolle en 12 woningen

huurverhoging.

aan het simon van slingelandtplein in de wijk dieze-oost in zwolle. verder stelden we voor 291 woningen een uitvoeringsplan voor energiemaatregelen op. de uitvoering hiervan is gedeeltelijk in 2011 gestart. voor nog eens 210 woningen zullen we in 2012 een uitvoeringsplan opstellen.

41

Terug naar inhoud

42

5 Met pleZier in De buurt

IEDEREEn WIL In EEn VEILIGE En PRETTIGE BUURT WOnEn. DaaR IS EEn COMFORTaBELE, EnERGIEZUInIGE HUURWOnInG VOOR nODIG. MaaR OOK aanDaCHT VOOR LEEFBaaRHEID. WaT DEDEn WIJ OP DaT GEBIED In 2011? WELKE InITIaTIEVEn KOnDEn OP OnZE STEUn REKEnEn? In DIT HOOFDSTUK Gaan WE EROP In.

5.1 dIt hoofdstUk In het kort 44 5.2 WIjkvernIeUWIng en leefbaarheId 45 5.3 leefbaarheIdsInItIatIeven 50 5.4 vItale coalItIes op het snIjvlak van Wonen, Werken, leren, vrIje tIjd en zorg 52


als het gaat om wijkvernieuwing en leefbaarheid, viel er genoeg te doen in 2011. zo namen we verschillende wijken onderhanden. In de hanzewijk in kampen werd verder gewerkt aan de complete herstructurering. ook waren we actief betrokken bij maatschappelijke initiatieven. van burendag en voetbaltoernooi tot hennepconvenant en integrale buurtzorg.

44


5.2 wijkVernieuwing en leeFbaarHeiD Herstructurering prettig wonen in je woning, straat, wijk en stad. daar

Uitverhuizing

gaat het om bij wijkvernieuwing en leefbaarheid. soms

In het eerste kwartaal van 2011 hebben de laatste 4 huis-

is modernisering of energierenovatie voldoende om de

houdens uit deelplan 6 een ander onderkomen gevonden.

bewoners kwaliteit te bieden. soms vragen wijken om

In het voorjaar zijn de sloopwerkzaamheden begonnen en

een complete herstructurering. oude woningen worden

in het najaar van 2011 is gestart met het bouwrijp maken

gesloopt en maken plaats voor nieuwe woningen.

van de vrijgekomen grond. tegelijkertijd is in nauwe

passend bij de wensen van de beoogde klant. dat hoeft

samenwerking met de gemeente kampen én de architect

niet dezelfde klant te zijn als voorheen. een herstructure-

hard gewerkt aan de definitieve ontwerpen voor de nieuw-

ring biedt mogelijkheden om andere bewonersgroepen

bouw op de plek van deelplan 6.

aan te trekken en het sociale karakter van een wijk te veranderen. vanzelfsprekend werken we daarbij nauw

daarnaast werden de 224 huishoudens van deelplan 7 per

samen met de betrokken huurders en instanties.

1 januari 2011 ‘wijkvernieuwingsurgent’. van deze voorrangsstatus is boven verwachting gebruik gemaakt. bijna

Zwolle

160 huishoudens zijn in 2011 uit deelplan 7 vertrokken. Met uitzondering van de keulsestraat en de volcmarstraat

kamperpoort

zijn de vrijgekomen woningen op de onderste twee

In 2011 maakten we plannen voor nieuwbouw in de

woonlagen voor zover mogelijk tijdelijk verhuurd.

vogelbuurt. plannen voor 61 grondgebonden sociale huurwoningen. We bespraken deze plannen met de

per 31 december 2011 is de exacte stand van zaken als volgt:

klankbordgroep en organiseerden een inloopavond. eind

totaal aantal te verhuizen huishoudens van deelplan 7: 224 huishoudens

december waren er in totaal 25 huishoudens die wilden

Inmiddels verhuisd:

terugkeren naar de nieuwe vogelbuurt. daarnaast

nog uit te verhuizen in 2012/2013:

158 huishoudens 66 huishoudens

keerden 14 ex-bewoners van de gesloopte woningen in de vogelbuurt alsnog terug in de nieuwbouw op het fenixterrein van sWz in de kamperpoort. In dit traject wordt nauw samengewerkt met verschillende ketenpartners. dit om de sociale cohesie en leefbaarheid in combinatie met de wijkvernieuwing te optimaliseren. de woonconsulent en wijkconsulent zijn nauw betrokken bij alle ontwikkelingen in de wijk. er wordt onder andere deelgenomen aan het ok-team (een samenwerkingsinitiatief van corporaties en hulpverleningsinstanties), werkgroep sociale pijler en gebiedsbeheerteams/wijkschouwen.

kampen Hanzewijk kampen: oud en nieuw naast elkaar voor de hanzewijk stond 2011 opnieuw in het teken van de herstructurering. ten noorden van de hanzelaan leverden we de tweede fase van de nieuwbouw op. veel uitverhuizers van de hanzewijk hebben hier een nieuwe woonplek gevonden. zij zijn bijzonder tevreden over hun nieuwe wijk. In de speciale hanzewijkfilm die we lieten maken, zijn hun enthousiasme en betrokkenheid zichtbaar. op dezelfde wijze willen we dan ook het gebied ten zuiden van de hanzelaan vernieuwen.

45

Leefbaarheid en veiligheid eind 2011 werden 42 sloopwoningen bewoond door tijdelijke huurders. een goede oplossing: ze helpen de wijk leefbaar te houden. daarnaast houden we de wijk schoon. portieken worden opgeruimd. nachtelijke surveillances door een beveiligingsbedrijf versterken het gevoel van veiligheid. Communicatie We informeerden huurders en andere betrokkenen in 2011 via een nieuwsbrief. We verspreidden een papieren nieuwsbrief. In het kader van de duurzaamheid overwegen we meer digitaal nieuws te verspreiden. We informeerden niet alleen, maar gingen ook in overleg. Met de klankbordgroep hanzewijk bijvoorbeeld en de gemeente kampen. het gebiedsbeheer team hanzewijk ziet met name toe op beheersaspecten als de schoonmaak van openbare ruimten, groenvoorziening en speelvoorzieningen.

oldebroek Locatie Veldheem de huurders die hun woning moesten verlaten, zijn herplaatst in Wezep/oldebroek. het gebouw is inmiddels gesloopt en er is een klankbordgroep opgericht met omwonenden. zo betrekken we de buurt bij de ontwikkelingen.

46


47

48

interView Met

naDia tanwir bewoner Wortmanstraat in kampen

“Samen met deltaWonen zorgen voor een ﬁjne wijk” de Wortmanstraat in kampen heeft voor de 52-jarige nadia tanwir geen geheimen. ze woont er al 28 jaar, met haar man en kinderen, in een flatwoning. als zich in de woning een mankement of technisch probleempje voordoet, belt ze naar het klantenservicecentrum van deltaWonen. “dan is het zo geregeld en wordt de klacht opgelost. de mensen waarmee je dan contact hebt, zijn altijd vriendelijk en behulpzaam.” veiligheid en rust in een woonwijk zijn belangrijk, vindt tanwir. “soms maak ik me daar zorgen over. lukt het ons om deze straat zo mooi te houden als het was? die zorg deel ik met andere bewoners én met deltaWonen. zodoende weten zij ervan en kunnen we samen zorgen voor woonplezier in deze wijk.” 49

5.3 leeFbaarHeiDSinitiatieVen Zwolle en kampen Hennepconvenant

Early Warning/buurt voor buurtonderzoek

de gemeenten zwolle en kampen sloten een hernieuwd

deltaWonen werkt in zwolle mee aan het buurt voor

hennepconvenant. Wij waren één van de deelnemende

buurtonderzoek; het zogeheten early Warning systeem.

partijen. als corporatie dragen we graag bij aan het

dit systeem genereert sturingsinformatie op allerlei

tegengaan van illegale hennepteelt. het doel van

niveaus over buurten en haar bewoners. op basis hiervan

de samenwerking is het nemen van preventieve en

stemmen instanties hun inzet af op de problematiek en

repressieve maatregelen om:

kan gerichter ingegrepen worden.

1. gevaarlijke situaties te beëindigen; 2. activiteiten met betrekking tot hennepkwekerijen te voorkomen en te bestrijden; 3. de leefbaarheid in de betreffende straten en buurten te verbeteren;

nationale Schoonmaakdag samen met de gemeente zwolle en rova zijn op de nationale schoonmaakdag activiteiten georganiseerd in holtenbroek (palestrinalaan) en zwolle-zuid. bij de

4. gevoelens van onveiligheid weg te nemen;

activiteiten zijn vooral de bewoners van de wijken

5. het oneigenlijke gebruik van woonruimte en uitkeringen,

betrokken maar ook medewerkers van de gemeente,

het illegaal aftappen van elektriciteit en belastingfraude

rova en deltaWonen hebben meegewerkt.

tegen te gaan. als convenantpartij kunnen we bovendien sancties en

oldebroek

maatregelen op elkaar afstemmen. al heeft oldebroek nog geen vergelijkbaar convenant, ook in die gemeente

Burendag

pakken wij de illegale hennepteelt aan.

de landelijke burendag was een mooie aanleiding om mensen bij elkaar te brengen. dat werd zichtbaar in onder

Zwolle

andere Wezep. samen met buurtbemiddeling organiseerden we hier een burendag rond de gerenoveerde woningen.

Samen Gaan Voor de Palestrinalaan en Zorgsaam Zwolle

de 83 huurders konden hun zolderinboedel te koop aan-

een integrale buurtaanpak. dat is de beste samenvatting

bieden. verschillende partijen werkten samen: omliggende

van de leefbaarheidsinitiatieven rond de palestrinalaan.

basisscholen, huurders, buurtbewoners, buurtbemiddeling,

We werkten daarbij samen met andere partners. een aan-

het agnietencollege en wij als woningcorporatie. het

tal malen per jaar maken we een informatiebulletin voor

oranjefonds droeg bij in de kosten van de kraampjeshuur.

de bewoners en organiseerden we diverse activiteiten.

overigens hebben we ook in zwolle onze steun gegeven

daarnaast werkten we aan het uitbouwen van het project

aan activiteiten in het kader van de burendag.

zorgsaam. dat is een samenwerkingsverband tussen woningcorporaties, gemeente en zorgverzekeraars.

Veilige doorgang agnietencollege

huishoudens met sociale problematiek kunnen terecht

het agnietencollege in Wezep maakte gebruik van een

bij een professional. een centraal aanspreekpunt op het

sporthal met een inrit aan de rondweg. dat veroorzaakte

gebied van wonen, werk, welzijn en zorg.

levensgevaarlijke situaties. daarom gaven we het agnietencollege toestemming om een fietspad aan te

Regiegroep Probleemhuishoudens

leggen langs het voetbalveld, over het terrein van de

huishoudens die op verschillende leefgebieden problemen

kazerne.

hebben, kunnen voor overlast (gaan) zorgen. We zetten

50

dan de regiegroep probleemhuishoudens in. deze groep

Kofﬁecorner Turfhorst

wordt gevormd door hulpverleningsinstanties, woningcor-

bij de oplevering van nieuwbouwcomplex turfhorst

poraties en de gemeente. door een integrale benadering

beloofden we de bewoners een koffiecorner. eind 2011

proberen we huisuitzettingen te voorkomen. eind 2011

maakten we een begin met de bouw. ontmoeten en

was de regiegroep betrokken bij 36 probleemhuishoudens.

verbinden, daar gaat het om bij deze koffiecorner.


ook dat is leefbaarheid. de koffiecorner wordt in 2012

kampen

opgeleverd. Coördinatie Moeilijk Plaatsbaren Kampen Buurtbemiddeling Oldebroek

het aantal multiprobleemhuishoudens nam toe. deze

We zijn samenwerking aangegaan met buurtbemiddeling.

huishoudens hebben met verschillende problemen te

We verwezen 18 zaken door naar buurtbemiddeling. In 7

maken; vooral het aantal huishoudens met grote finan-

gevallen werd de zaak naar tevredenheid opgelost.

ciële problemen nam toe. deze huurders zijn daardoor moeilijk plaatsbaar. onze coördinatoren in kampen

Sport

behandelden in 2011 55 gevallen. We maakten bovendien

We stelden het voetbalveld van de Willem de

een start met het optimaliseren van het coördinatieproces.

zwijgerkazerne ter beschikking aan de plaatselijke voetbalvereniging. als tegenprestatie zal de vereniging ons ondersteunen als we in 2012 een toernooi organiseren. In 2011 waren we als sponsor betrokken bij een voetbaltoernooi. bij dit toernooi, opgezet door de gemeente, deden de wijken mee met een eigen team. het doel van het toernooi was aandacht creëren voor het project ‘sport en gezond leven’.

51

5.4 Vitale coalities op het snijvlak van wonen, werken, leren, vrije tijd en zorg

In aansluiting op de nieuwbouw initiatieven in hoofdstuk 2 en de leefbaarheidsinitiatieven in paragraaf 5.3 zijn in 2012 nieuwe coalities en nieuwe samenwerkingsvormen in bestaande coalities gesmeed.

kan de plannen mogelijk doorkruisen. Het is niet zeker dat Careander en Viattence budget krijgen toegekend. In 2012 zal hier meer duidelijkheid over komen. Cliëntenstudio’s het EBC Eikenhorst Samen met het Evangelisch Begeleidingscentrum (EBC) ontwikkelden we 8 cliëntenstudio’s met een begeleiderwoning. De studio’s bieden extra opvang- en

De doelstelling

huisvestingscapaciteit voor een kwetsbare groep in de

In 2009 kwamen we tot een nieuwe missie, visie en

samenleving. In 2011 moest EBC haar bedrijfsvoering

strategie. Daarbij hoorden zeven strategische doelstellingen.

echter herzien. Daarom kochten wij op hun verzoek

Eén van die doelstellingen luidde als volgt:

de monumentale boerderij (die we in 2012 zullen moderniseren). Hierdoor kon EBC haar bedrijfsvoering

Sterke buurten ontstaan waar bewoners een actieve rol

continueren. Bovendien betekende de aankoop voor ons

vervullen in de samenleving. Om hieraan invulling te

waardebehoud van de gerealiseerde nieuwbouw.

geven, sluit deltaWonen vanaf 1 januari 2010 in elk van onze drie gemeenten nieuwe, vitale coalities op het snijvlak van wonen, werken, leren, vrije tijd en zorg.

Prestatieafspraken Oldebroek De prestatieafspraken met de gemeente Oldebroek zijn afgerond en ondertekend. Er waren eerder nog geen

Daar hebben we ook in 2011 werk van gemaakt.

prestatieafspraken met de gemeente Oldebroek gemaakt. Belangrijkste afspraak is dat we de totale woningvoor-

Oldebroek

raad op peil houden.

Buurtbemiddeling Oldebroek

Zwolle

We zijn samenwerking aangegaan met Buurtbemiddeling. Huisvesting bijzondere doelgroepen Stichting Present Wezep

Met de RIBW (Regionale Instelling voor Begeleid Wonen)

Stichting Present Wezep is actief geworden en heeft

hebben we de samenwerking geïntensiveerd en twee

meteen haar nut bewezen. De stichting organiseerde de

projecten in ontwikkeling genomen: Amati in Holtenbroek

allereerste actie bij een huurder van deltaWonen. Door

en de oude dansschool in de binnenstad, samen 42 won-

omstandigheden had de tuin achterstallig onderhoud op-

ingen voor mensen die extra begeleiding nodig hebben

gelopen. Deze is door vrijwilligers weer op orde gebracht.

vanwege een psychiatrisch probleem. In het project in de binnenstad wordt op de begane grond commerciële

Maatschappelijke stage

ruimte gecreëerd waar leer-werkplekken komen voor

Met het Agnietencollege spraken we af dat er in het

klanten van de RIBW. In 2012 komen beide projecten naar

schooljaar 2012-2013 ook maatschappelijke stages op

verwachting gereed.

onze locatie in Wezep plaatsvinden. Dat versterkt onze lokale positie.

Samen In het oude postkantoor aan de Nieuwe Markt is een

52

Locatie Veldheem

ondernemersduo op basis van een prijsvraag onder de

Het concept voor het woonzorgcentrum werkten we

naam SAMEN begonnen met een duurzaam horecaconcept.

verder uit. Dat deden we in nauwe samenwerking met de

De producten komen zoveel mogelijk uit de nabije omgeving

beoogde huurders Careander en Viattence. De ontkop-

van Zwolle en worden duurzaam geteeld en daarbij worden

peling van wonen en zorg, geïnitieerd door de overheid,

er werkervaringsplekken gerealiseerd in samenwerking


met onderwijs- en zorginstellingen. zie voor meer infor-

een andere instantie moet gaan winkelen. de samen-

matie ook hoofdstuk 2.3 en www.samenzwolle.nl.

werking moet leiden tot korte lijnen, snel en adequaat handelen, omdat men echt weet wat er in de buurt speelt

Domusvoorzieningen Leger des Heils

en waar behoefte aan is. de verwachting is dat de eerste

In samenwerking met het leger des heils is de crisis-

pilots in zwolle en kampen gaan draaien.

opvang aan de burgemeester van Walsumlaan omgebouwd tot een huisvestingsvorm voor mensen die tijdelijk extra

Prestatieafspraken Zwolle

begeleiding nodig hebben. een voorziening waar nog veel

samen met de gemeente zwolle en de twee andere

behoefte aan was in zwolle.

woningcorporaties bereidden we prestatieafspraken voor over de periode 2012-2015. de afspraken zullen in

Ketensamenwerking met Zorgcombinatie Zwolle

het eerste kwartaal van 2012 worden vastgesteld. deze

Met zorgcombinatie zwolle hebben we de huismeester-

afspraken zijn beduidend meer meetbaar en van een

taken geïntegreerd in die van de zorgverlener, vanuit de

goed ambitieniveau. de belangrijkste afspraken zijn dat

overtuiging dat door het vervlechten van deze taken in

de sociale huurvoorraad minimaal even groot blijft en

één functie, de dienstverlening effectiever zal zijn, dat

dat we actief gaan zoeken naar ontwikkellocaties in het

bovendien als bijeffect nog efficiencyvoordeel oplevert.

bebouwde gebied.

de resultaten van deze nieuwe samenwerking worden in 2012 geëvalueerd. een soortgelijke samenwerking wordt

kampen

voorbereid met driezorg. Margaretha Zorgsaam

deltaWonen en Ijsselheem zijn daadwerkelijk gestart met

deltaWonen participeert in de pilot zorgsaam van de

de realisatie van de nieuwbouw Margaretha, waarmee

kern. In deze samenwerkingsvorm wordt ervoor gezorgd

een belangrijke ontwikkelopgaaf voor de binnenstad

dat huishoudens met meerdere problemen slechts door

wordt gerealiseerd en de huisvesting en zorg voor

één hulpverlener worden geholpen, namens meerdere

kampenaren met een zorgvraag verdere invulling krijgt.

hulpverleningsinstanties. dit voorkomt dat mensen van het kastje naar de muur worden gestuurd en dat instel-

Daklozen

lingen elkaar tegenwerken.

In de hanzewijk is in samenwerking met de rIbW voor een drietal kamper daklozen een tijdelijke opvangvoor-

Samen Berkum

ziening gerealiseerd, waarmee betrokkenen klaar-

deltaWonen heeft zich enthousiast aangesloten bij het

gestoomd worden om naar een volgende trede op

project samen berkum, dat is geïnitieerd door het woon-

de woonladder door te groeien.

zorgcentrum berkumstede. doel van de samenwerking is dat partners in de keten op wonen, werken, leren,

Buurtgeluk

recreëren en zorg hun dienstverlening nog beter op elkaar

In zwolle en kampen worden pilots voorbereid (zie tekst

afstemmen en daarmee bevorderen dat mensen nog

buurtgeluk zwolle). de gemeente kampen heeft buurt-

betere kansen krijgen om deel te nemen aan de samen-

geluk omarmd als model voor het wijkgericht werken.

leving. Prestatieafspraken Kampen Buurtgeluk

In kampen zijn de prestatieafspraken van kracht die

op initiatief van deltaWonen en sWz is er een coalitie

in 2010 zijn opgesteld en ondertekend.

gesmeed met de gemeenten zwolle en kampen, Icare,

We evalueren periodiek de voortgang

Ijsselheem, rIbW, frion, travers, de kern en ekc

met de gemeente en beter Wonen

(eigen kracht centrale). deze coalitie bereidt een samen-

Ijsselmuiden.

werkingsvorm voor, die ervan uitgaat dat de buurt meer in zijn kracht komt en gebruik kan maken van de diensten van de samenwerkende partijen, waarbij voorkomen wordt dat de bewoner voor iedere afzonderlijke vraag bij 53

Terug naar inhoud

54

6 Met Zorg DiCHtbij

WOnEn En ZORG HEBBEn aLLES MET ELKaaR TE MaKEn. WaT WaREn In DaT OPZICHT DE OnTWIKKELInGEn In 2011? BIJ WELKE InITIaTIEVEn WaREn WIJ BETROKKEn? In DIT HOOFDSTUK GEVEn WE U EEn BEKnOPT OVERZICHT. 55

6.1 dIt hoofdstUk In het kort 56 6.2 van servIcepUnt tot WoonservIcegebIed 57


hoe breng je zorg in de wijk? en wat zijn precies de behoeften? Met die vragen hielden we ons bezig. er waren verschillende nieuwe en bestaande ontwikkelingen waarbij we zijn betrokken.

56


6.2 Van SerViCepunt tot woonSerViCegebieD

Servicepunt wezep

Visie wonen, Zorg, welzijn kampen

de adviesgroep Woonservicegebied (Wsg) heeft het

samen met andere woon-, zorgen welzijnsinstellingen

servicepunt in de gemeente geëvalueerd. de provinciale

leverden we een bijdrage aan de visie van de gemeente

subsidie loopt namelijk in maart 2012 af. de adviesgroep

kampen op het gebied van Wonen, zorg en Welzijn. de

bekeek of de doelstellingen de afgelopen tijd zijn behaald.

plannen zijn om in kampen vijf woonservicegebieden te

de conclusie was dat voortzetting in de huidige vorm niet

ontwikkelen. belangrijke speerpunten daarbij zijn het wijk-

wenselijk is. op verzoek van de stuurgroep Wsg heeft de

gericht werken, preventie en onderlinge samenwerking.

adviesgroep een advies uitgebracht. ook met betrekking tot de locatie en bekendheid van het servicepunt deed de

Zwolle

adviesgroep aanbevelingen.

onder de noemer vitale coalities in hoofdstuk 5.4 wordt een aantal samenwerkingsinitiatieven genoemd die be-

enquête onder 75-plussers in oldebroek

trekking hebben op het aanbod op het snijvlak van wonen

‘preventief huisbezoek 75+’. dat was het thema van

en zorg, te weten: twee huisvestingsprojecten in samen-

een enquête die onder 75-plussers in oldebroek werd

werking met de rIbW, zorgsaam, samen berkum en de

uitgevoerd. de enquête werd uitgevoerd in opdracht van

ketensamenwerking met zorgcombinatie zwolle.

de gemeente oldebroek en deltaWonen. vrijwilligers en een stagiaire van het servicepunt Wezep bezochten 159 75-plussers thuis. de resultaten? de ouderen in oldebroek kunnen zich prima redden en willen graag zelfstandig blijven wonen. punten van zorg daarbij zijn wel het tuinonderhoud en de bereikbaarheid van voorzieningen. ook eenzaamheid moet aandacht krijgen in de toekomst. de senioren kregen een informatiepakketje over activiteiten in de gemeente en het servicepunt Wezep.

57

58

interView Met

ben De Fooij regiomanager rIbW Ijssel-vecht

“DeltaWonen kijkt naar de mens achter de stenen” samen met 300 collega’s van rIbW heeft regiomanager ben de fooij de zorg voor een kwetsbare groep mensen. “Mensen met een psychiatrische beperking of psychosociale problematiek helpen wij hun leven op te bouwen en vorm te geven, door hen te begeleiden bij wonen, werken en welzijn.” deltaWonen speelt daarin een belangrijke rol, vertelt de fooij. “ons onderdeel rIbW Ijssel-vecht huurt in zwolle en kampen zo’n 95 locaties van deltaWonen. variërend van groepsvoorzieningen tot individuele woonruimte. Maar wat mij altijd weer opvalt, is dat deltaWonen meer doet dan stenen verhuren. ze kijkt naar de mensen áchter de stenen en wil ook investeren in mensen.” die maatschappelijke betrokkenheid is tekenend voor deltaWonen, vindt de fooij. “net als wij, stelt zij de mens centraal. door die klantgerichte instelling is het bijzonder prettig samenwerken.” 59

60

7

Met Het oog op De klant

WIE ZIJn OnZE KLanTEn En aan WELKE WOOnRUIMTE HEBBEn ZE BEHOEFTE? HOE HEBBEn WE OnZE KLanTEn LEREn KEnnEn En HOE Gaan WE MET ZE In GESPREK? En WELKE BIJZOnDERE DOELGROEPEn KREGEn aanDaCHT? In DIT HOOFDSTUK VERTELLEn WE MEER OVER OnZE FOCUS: DE KLanT. 61

7.1


7.2 onze focUs Intern verankerd 63 7.3 dIaloog Met beWoners 67 7.4 doelgroepen 69


We focusten ons in 2011 ook op de klant. zo hebben we per gemeente een marktstrategie vastgesteld en deze vertaald tot op wijken complexniveau. de wijken complexstrategieën die dit opleverden, vormden vervolgens de basis voor de meerjarenbegroting. voor de huisvesting die we de komende tijd willen bieden, zijn in de toekomst de middelen beschikbaar. In 2011 ging het klantenservicecentrum (ksc) van start. en met resultaat: 85% van de klantvragen kon het ksc direct afhandelen. de klachtenadviescommissie bracht voor drie klachten van bewoners advies uit aan de directie. als corporatie waren we betrokken bij de huisvesting van verschillende doelgroepen, zoals verslaafden, studenten en probleemhuishoudens. 62


7.2 onZe FoCuS intern VerankerD Doelstelling In 2009 kwamen we tot een nieuwe missie, visie en strategie.

kennis van de markt en de klant is een voorwaarde voor

daarbij hoorden zeven strategische doelstellingen. een van

de ontwikkeling van klantgerichte producten en diensten.

die doelstellingen heeft betrekking op de wijze waarop we

dat is geen kwestie van communicatie en service alleen.

de markt bedienen. In 2011 hebben we deze doelstelling

het vraagt om een organisatie die tot in de haarvaten

aangepast. deze luidt nu als volgt:

klantgericht is. We moesten van een aanbodgerichte organisatie een klantgestuurde organisatie worden. In

Per 1 juli 2011 heeft deltaWonen haar markt en klant in

die transitie hebben we in 2011 opnieuw een stap kunnen

beeld. Vanaf 2012 wordt het strategisch voorraadbeleid

maken. In hoofdstuk 1 gaven we al aan dat we elf klant-

fasegewijs ingevoerd. Eind 2012 is er een integraal beeld

processen hebben beschreven en geoptimaliseerd. op die

van klant en markt.

manier verankeren we klantgerichtheid in de organisatie. een boeiende ontwikkeling. 63

64

interView Met

riet SelleS lid klankbordgroep kampen hanzewijk

“DeltaWonen dóet wat met onze opmerkingen”

de hanzewijk in kampen verkeert midden in een herstructurering. een project dat jaren vergt en al voor een groot deel voltooid is. riet selles is er als lid van de klankbordgroep kampen hanzewijk nauw bij betrokken. “deltaWonen begrijpt dat de bewoners van een wijk de belangrijkste partij zijn. daarom is er bij de start van het project een klankbordgroep opgericht.” een bewijs van de klantgerichtheid van deltaWonen, wat selles betreft. “deltaWonen neemt ons serieus en dóet wat met onze vragen en opmerkingen. die kunnen over van alles gaan. van het nieuwe winkelcentrum tot veiligheid en straatverlichting.” de herstructurering is daardoor een constructief project van bewoners én woningcorporatie samen, vindt selles. “We hebben prachtige dingen bereikt. er zijn mensen die hier veertig jaar geleden naast elkaar woonden, aan de rand van de wijk. nu wonen ze weer naast elkaar, in een nieuwe seniorenflat. dankzij deltaWonen, die onze belangen serieus neemt.” 65

Strategisch voorraadbeleid We hebben per gemeente de marktstrategie vastgesteld. een beknopt overzicht: Markstrategie Zwolle

kampen

oldebroek

sterke groei huishoudens

gespannen markt

kwantitatief: lichte groei voorraad

kwalitatief: meer energiezuinig meer ééngezinswoningen meer drie-kamerwoningen meer centrum-stedelijk meer groen-stedelijk minder onzelfstandig minder buiten-centrum

gematigde groei huishoudens

licht gespannen markt

kwantitatief: voorraad in stand houden

kwalitatief: meer energiezuinig meer ééngezinswoningen meer drie-kamerwoningen meer centrum-stedelijk meer groen-stedelijk minder onzelfstandig minder buiten-centrum

zeer bescheiden groei huishoudens

ontspannen markt

kwantitatief: voorraad kan licht afnemen

kwalitatief: meer energiezuinig meer levensloop geschikt meer drie-kamerwoningen

de marktstrategie hebben we vertaald naar wijken

de gemaakte keuzes vormden de basis voor

complexstrategieën. dat deden we als volgt:

de meerjarenbegroting 2012.

1.

2.

3.

We maakten een afwegingskader. de criteria: marktstrategie, energieprestatie, leefbaarheid, verhuur-

dankzij deze uitgekristalliseerde wijken complex-

baarheid en financiële prestatie (bedrijfswaarde en

strategieën kunnen we onze marktstrategie waarmaken.

huurpotentie).

althans, voor een groot deel. voor een aantal complexen

aan de hand van dit kader bepaalden we per wijk

(328 woningen) hebben we geen rekening gehouden

waar we onze positie willen versterken, handhaven of

met de maatregelen uit het strategisch voorraadbeleid.

waar we bereid zijn ons terug te trekken. dit leidde

daarvoor ontbreken de middelen. In 2012 zullen we een

tot een rapportcijfer per complex.

manier moeten vinden om deze extra ambitie te bekostigen.

per complex bepaalden we de strategie: doorexploi-

Mogelijkheden zijn het verkopen van complexen, het

teren, energierenovatie, moderniseren, omzetten

ontduplexen van woningen of het optrekken van de

van onzelfstandig naar zelfstandig, ontduplexen,

streefhuur.

verkopen, slopen en/of nieuw bouwen.

66


7.3 Dialoog Met bewonerS kwH-Huurlabel

plan bij wijkvernieuwing. ook hebben we afspraken gemaakt

We hebben de afgelopen jaren hard gewerkt aan het ver-

over de zelfevaluatie die in 2012 zal plaatsvinden.

beteren van onze kwaliteit. en dan bedoelen we vooral de kwaliteit zoals de klant deze beleeft. In 2011 werden de

bewonerscommissies

eerste resultaten van onze inspanningen zichtbaar tijdens

de bewonerscommissie oldebroek is grotendeels veranderd

de toetsing door het kwaliteitscentrum Woningcorporaties

van samenstelling. We hadden intensief overleg met deze

huursector (kWh). dit keurmerkinstituut toetste ons

commissie over de nieuwbouw en renovatieprojecten.

dit jaar op de onderdelen corporatie bellen, woning

ook informeerden we de commissie over beleidszaken en

onderhouden, klachten afhandelen en woning verlaten.

nodigden we hen uit voor de jaarlijkse wijkschouw.

ze voerden een schriftelijke meting uit onder klanten, testten de telefonische bereikbaarheid en beoordeelden

er zijn verschillende overleggen geweest met

informatiemateriaal.

bewonerscommissies in zwolle. besproken zijn:

Met gemiddelde cijfers tussen de 7,0 en 8,5 scoorden we

huuraanpassingen, servicekosten, onderhouds-

hoger dan ooit! Maar wat we belangrijker vinden, is dat

plannen voor het komende jaar en andere ontwik-

het ons helpt om voor onze klant de nummer 1 te worden.

kelingen in de gemeente of het complex.

klantenservicecentrum

klachtenadviescommissie

op 11 februari 2011 ging ons klantenservicecentrum

de zwolse corporaties hebben een centrale klachten-

(ksc) van start. een geweldig moment! geweldig, omdat

adviescommissie. deze commissie is actief in ons

alle inspanningen achter de schermen nu zichtbaar

hele werkgebied. het reglement van de commissie is

werden. voor klanten én medewerkers. de medewerkers

goedgekeurd door de bewonersvertegenwoordigingen en

van het ksc zijn het eerste aanspreekpunt voor klanten.

vastgesteld door de directies. Met ingang van 1 januari

ongeacht of ze telefonisch, schriftelijk of via de mail

2012 gaat deze klachtenadviescommissie samen met

contact opnemen. ongeacht of hun vraag betrekking

de klachtencommissie woonruimteverdeling zwolle.

heeft op woonruimte in zwolle, kampen of oldebroek.

de huurdersorganisaties hebben daarmee ingestemd.

het ksc is één centraal aanspreekpunt dat zoveel mogelijk vragen direct afhandelt. Werden in het verleden klanten

de klachtenadviescommissie bestond op 31 december

standaard doorverbonden, nu hebben we een enorme

2011 uit de volgende personen:

vooruitgang geboekt. Maar liefst 85% procent van de

1.

klantvragen handelt het ksc direct af. In 2012 ontwikkelt

2.

de heer j. Ubro (vice-voorzitter)

het ksc het klantcontact nog verder. naast het afhandelen

3.

de heer r. berkhof

van vragen gaan de medewerkers ook outbound bellen,

4.

de heer p. buter

proactief. verder zullen ze een belangrijke rol spelen bij

5.

de heer j. kiers

het benutten van social media.

6.

de heer j. ter scheggel

Centrale bewonersraad

Onafhankelijke commissie

deltaWonen mag zich verheugen op een open en con-

de klachtenadviescommissie is onafhankelijk en be-

structieve samenwerking met de centrale bewonersraad,

handelt klachten van (mede)huurders, ex-huurders en

de formele huurdersorganisatie. Menig onderwerp

woningzoekenden. hebben woningkopers of leden van

passeerde de revue, waaronder: de jaarlijkse huurver-

een vereniging van eigenaren klachten? ook zij kunnen

hoging; met lagere huurverhoging voor woningen met

bij de commissie terecht. de commissie garandeert dat

de laagste energielabels, bijdrage aan de goede doelen,

klachten serieus, gedegen en volgens vaste regels worden

nieuwe verkoopselectie bestaand bezit, het strategisch

behandeld.

de heer a.f.M. ter bekke (voorzitter)

voorraadbeleid, de samenwerkingsovereenkomst met de bewonerscommissies, de bewonersavond, de samenvoeging van klachtenadviescommissies en het sociaal 67

Drie klachten behandeld In 2011 ontving de klachtenadviescommissie elf klachten. de onderwerpen liepen uiteen van burenoverlast en het herstel van gebreken aan de woning tot het gedogen van een caravan en vergoeding van gevolgschade. de afhandeling van negen klachten liet de commissie over aan de organisatie. Met betrekking tot drie klachten (waarvan één uit 2010) gaf de commissie de directie advies. eén klacht werd gegrond verklaard, één klacht ongegrond en één klacht deels ongegrond. In overleg met de personen die een klacht indienden, vonden we in de meeste gevallen een goede oplossing.

68


7.4 Doelgroepen Huisvesting statushouders afspraken en samenwerking

In zwolle en kampen stellen we samen met andere

In zwolle hebben we quotumafspraken gemaakt voor

corporaties woningen beschikbaar voor de huisvesting van

het huisvesten van bijzondere doelgroepen. In kampen

vluchtelingen. In oldebroek zijn we de enige corporatie die

en oldebroek geven we deze doelgroepen ook speciale

woonruimte levert. als een woning op de coa-aanbodsite

aandacht, maar zonder quotumafspraken. samen met

geen reacties oplevert, gaat deze weer in de reguliere

betrokken instanties werkten we aan huisvesting en

verhuur.

hulpverlening. gemeente

verhuurd aan vluchtelingen

tijdelijke opvang verslaafden oostzeelaan

zwolle deltaWonen

4

We realiseerden een tijdelijke voorziening voor chronisch

kampen deltaWonen

8

verslaafden aan de oostzeelaan in zwolle. dat deden

oldebroek

8

we samen met tactus, de zwolse woningcorporaties en de gemeente. de voorziening bestaat uit een hostel en een activiteiten- en behandelcentrum. We gebruikten hiervoor de wooncontainers van de ontmantelde studentenboot. tot de oplevering van de definitieve voorziening aan de burgemeester roelenweg blijven deze containers staan.

begeleid wonenproject jufferenwal We gaan samen met rIbW een begeleid wonenproject realiseren. aan de jufferenwal is straks ruimte voor 21 cliënten. samen met het deltion college realiseren we op dezelfde locatie een werkbegeleidingsproject. tijdens een informatieavond waren de reacties van omwonenden positief. Inmiddels zijn de voorwaarden voor verhuur opgesteld en is een aannemer geselecteerd.

Studentenhuisvesting Met ingang van het collegejaar 2011-2012 huisvestten we 110 studenten van hogeschool Windesheim. ze wonen in de studentencomplexen aan de harm smeengekade en de leliestraat. de studenten van de harm smeengekade 20 zorgden voor overlast in de laatste maanden van het jaar. feesten liepen uit de hand en de veiligheid kwam in het geding. In overleg met Windesheim is inmiddels een feestverbod ingesteld. In het laatste kwartaal werd een stageonderzoek uitgevoerd naar de leefbaarheid in het genoemde studentencomplex. tijdens een bezoek aan de bewoners, in het kader van deze stageopdracht, spraken we over de leefbaarheid, onze rol daarin en die van de studenten. de stageopdracht wordt begin 2012 afgerond.

69

Terug naar inhoud

70

8

een teaM Met een FoCuS

DELTaWOnEn VERanDERT In EEn KLanTGERICHTE ORGanISaTIE. HOE HEBBEn OnZE MEDEWERKERS DaaRaan BIJGEDRaGEn? HOE KOnDEn ZIJ TEGELIJK ZICHZELF OnTWIKKELEn? HOE STaaT HET ERVOOR MET HUn GEZOnDHEID? DEZE En anDERE OnDERWERPEn KOMEn aan BOD In DIT HOOFDSTUK. 71

interView Met

SaSkia Van Der winDe medewerkster klantenservicecentrum van deltaWonen

“Vanaf het moment dat ik opneem, ben ik er voor de klant”

72


alle vragen en servicemeldingen van de klanten van deltaWonen komen binnen bij saskia van der Winde (29) en haar collega’s van het klantenservicecentrum. “het kan over van alles gaan. van reparatieverzoeken tot vragen over huurbetalingen of over inschrijving voor een nieuwe woning. die veelzijdigheid is de charme van dit werk. Ik krijg zeker zestig telefoontjes op een dag, maar geen gesprek is hetzelfde.” klantgerichtheid begint al met het opnemen van de telefoon, vindt van der Winde. “vanaf dat moment ben ik er voor de klant. door aandachtig te luisteren en door te vragen als dat nodig is. en om zo goed mogelijk te helpen, natuurlijk. nee, het is niet moeilijk om dat met een glimlach te doen. contact met zoveel mensen die allemaal weer anders zijn, maakt elke dag en elk gesprek leuk!” 73

8.1 dIt hoofdstUk In het kort 74 8.2 personeelsoMvang 75 8.3 personeelsbeleId 78 8.4 cUltUUr 78 8.5 ManageMent developMent 78 8.6 persoonlIjke ontWIkkelIngsplannen voor MedeWerkers 78 8.7 gezondheIdsbeleId 79


het jaar 2011 was een dynamisch jaar voor onze medewerkers. klantgericht werken, dat was onze focus. en dat vroeg om een organisatieen een cultuurverandering. We hebben onder meer enquêtes gehouden en klanten cultuurdagen georganiseerd. daarnaast investeerden we in de persoonlijke ontwikkeling van medewerkers. een organisatie waarin klanten en medewerkers zich thuis voelen, dát is het doel.

74


8.2 perSoneelSoMVang

bezetting gelijk gebleven

grafiek 1, verloop personeelsformatie 2007 - 2011

In 2011 is de vaste personeelsbezetting vrijwel gelijk gebleven. aan het einde van 2011 was de formatie ten opzichte van het einde van 2010 met 0,8 fte afgenomen. aan het einde van 2010 hadden we 202 medewerkers in dienst, in totaal 173,3 fte. aan het einde van 2011 hadden we 201 medewerkers in dienst, in totaal 172,5 fte (grafiek 1). de formatie wordt de komende jaren teruggebracht. In de meerjarenbegroting is gerekend met een krimpdoelstelling in de personeelsformatie (2012: 170 fte, 2013: 165 fte, 2014: 160 fte).

aantal inleenkrachten In 2011 is het aantal inleenkrachten gedaald tot 9 per 31 december 2011 (grafiek 2). dit aantal ligt binnen een ’normaal’ inleenvolume van tussen de 5% en 8% van het vaste personeelsbestand.

Personeelsformatie van 2007 - 2011 210 Personeelsformatie van 2007 - 2011 210 205 205 200 200 195 195 090 090 185 185 180 180 175 175 170 170 165 165 160 160 155 155 150 150

2007 2008 2007 2008 Aantal medewerkers Aantal medewerkers

2009 2009 Aantal fte Aantal fte

2010 2010

2011 2011

grafiek 2, verloop aantal inleenkrachten Aantal inleenkrachten Aantal inleenkrachten 50 50 45 45 40 40 35 35 30 30 25 25 20 20 15 15 10 10 5 5 0 0

2007 2007

2008 2008

2009 2009

2010 2010

2011 2011

75

Leeftijdsopbouw per 31-12-2011

“Een organisatie waarin klanten en medewerkers zich thuis voelen, dát is het doel”

76

15 10 10 5


5 0 0

2007

2008

2009

2010

2011

2007

2008

2009

2010

2011

opbouw personeelsbestand de opbouw van het personeelsbestand zag er in 2011 als volgt uit: Leeftijdsopbouw per 31-12-2011 Verhouding man/vrouw per 31 december 2011

35% Leeftijdsopbouw per 31-12-2011 Verhouding voltijd/deeltijd per 31 december 2011 35% 30%

47%

53%

30% 25%

45%

55%

25% 20% Man Vrouw

20% 15% Voltijd Deeltijd

15% 10% 10% 5%

Verhouding voltijd/deeltijd per 31 december 2011

5% 0% 0%

45%

< 25 jr

25 - 35 jr

35 - 45 jr

45 - 55 jr

> 55 jr

< 25 jr

25 - 35 jr

35 - 45 jr

45 - 55 jr

> 55 jr

55%

Lengte dienstverband per 31-12-2011 35% Lengte dienstverband per 31-12-2011 Voltijd Deeltijd

35% 30% 30% 25% 25% 20% 20% 15% 15% 10% 10% 5% 5% 0% 0%

< 5 jr

5 - 10 jr

10 - 15 jr

15 - 20 jr

> 20 jr

< 5 jr

5 - 10 jr

10 - 15 jr

15 - 20 jr

> 20 jr

de gemiddelde leeftijd op 31 december 2011 bedroeg 45,79 jaar. de gemiddelde lengte van het dienstverband bedroeg op 31 december 2011 13,78 jaar.

77

8.3 perSoneelSbeleiD In 2011 hebben we de volgende beleidsonderwerpen op het gebied van personeelsbeleid vastgesteld: onderwerp

toelichting

promotiebeleid en prestatieregeling

geeft de kaders weer hoe om te gaan met een medewerker die van functie verandert. geeft richtlijnen voor het geven van een extra beloning.

Mobiele bedrijfsmiddelen

geeft richtlijnen voor het duurzaam zakelijk gebruik van onder andere telefoons, bedrijfsauto’s, bestelbussen en laptops

beoordelingsbeleid

betreft een herziening van het beleid uit 2008. belangrijkste wijziging: meer aandacht voor de ontwikkeling van competenties die bij de functie van een medewerker horen.

8.4 Cultuur

8.6 perSoonlijke ontwikkelingSplannen Voor MeDewerkerS

behoefte aan eenheid In hoofdstuk 1 gaven we het al aan. onze medewerkers

De doelstelling

zijn in 2011 nog meer één team gaan vormen, met één

In 2009 kwamen we tot een nieuwe missie, visie en strategie.

strategie, één organisatie-inrichting en één cultuur.

daarbij hoorden zeven strategische doelstellingen. eén

het cultuurproject dat we in 2010 zijn gestart, kreeg

van die doelstellingen luidde als volgt:

daarom een vervolg. zo kwamen we tot gezamenlijke kernwaarden.

Op 1 juli 2010 is er voor 90% van de medewerkers een persoonlijk ontwikkelingsplan en op 1 januari 2011 is 80%

kernwaarden

van de plannen geïmplementeerd. In de periode 2011

verbindend, verrassend, respectvol en professioneel. dat

tot 2014 groeit 90% van de medewerkers naar volledige

zijn de vier kernwaarden die het deltadna vormen. het

competentie voor de functie.

hart van onze cultuur. ze zijn het resultaat van verschillende activiteiten met medewerkers. zo organiseerden we

In het persoonlijke ontwikkelingsplan (pop) leggen

chatsessies en workshops en hielden we enquêtes. alle

medewerkers hun functie en persoonlijke competen-

medewerkers waren hierbij betrokken. alleen deze bezin-

ties naast elkaar. ze gaan op zoek naar verbeterpunten

ning op onze identiteit gaf al een gevoel van eenheid.

én naar uitdagingen die echt bij hen passen. op basis

nadat we de vier kernwaarden vaststelden, konden de

daarvan kunnen ze bijvoorbeeld opleidingen gaan volgen,

afdelingen hier verder invulling aan geven.

coaching krijgen of zelfs van functie veranderen. In het vorige jaarverslag gaven we al aan dat het behalen

8.5 ManageMent DeVelopMent

van de genoemde doelstelling geen doel op zich is (op dit moment heeft ruim 70% van de medewerkers een persoonlijk ontwikkelingsplan). Waar het om gaat, is dat

het management development (Md) traject, onderdeel

de ontwikkeling van de organisatie én het welbevinden

van het cultuurprogramma, kreeg in 2011 een vervolg.

van onze medewerkers in harmonie moeten zijn. In dat

belangrijk was vooral het verder ontwikkelen van durf en

opzicht is het aangepaste beoordelingsbeleid een winst-

zelfinzicht. andere belangrijke aandachtspunten waren

punt. er is meer structurele aandacht gekomen voor de

het resultaatgericht communiceren en werken, het stellen

ontwikkeling van medewerkers.

van prioriteiten en het bevorderen van onderlinge samenwerking. een waardevol traject voor de leidinggevenden! stond hierbij de cultuur centraal, in 2012 geven we meer aandacht aan de individuele ontwikkeling van managementvaardigheden.

78


8.7 geZonDHeiDSbeleiD

onderwerp

toelichting

veiligheidscommissie

de commissie is vier keer bij elkaar gekomen en volgt/borgt onder andere de realisatie van de aanbevelingen uit de arbo risico-inventarisatie 2008. activiteiten zijn opgepakt op het gebied van het voorkomen van legionella, werken op hoogte, werken in besloten ruimtes, werken met derden, zwangere medewerksters en alcohol, drugs en medicijnen. ook is gestart met het continuïteitsplan, dat in 2012 verder wordt uitgewerkt.

bhv

de bhv-organisatie is in 2011 verder ingericht en op orde gemaakt. er zijn onder meer 16 nieuwe bhv-ers aangesteld en de (verplichte) herhalingen en oefeningen zijn uitgevoerd.

beeldschermwerk en kantooromgeving

In 2009 bleek uit het medewerkersonderzoek dat medewerkers meer dan gemiddeld ontevreden zijn over hun werkplek, de voorlichting over beeldschermwerk en de werkhouding op het gebied van beeldschermwerk en kantooromgeving. daarnaast beoordeelden de medewerkers de kantoorvoorzieningen, met name op het gebied van de computer, printer, fax en kopieerapparaat als onvoldoende. In 2011 zijn daarom de kans-consulenten getraind. kans staat voor klachten aan arm, nek of schouder. de consulenten zijn getraind om deze klachten te voorkomen en hun collega’s gevraagd en ongevraagd te adviseren over beeldschermwerk, werkplek en werkhouding.

verzuim- en re-integratiebeleid

door enerzijds de toepassing van integraal management en de herontwikkeling van deltadna en anderzijds een bedrijfseconomisch aspect, voortkomend uit het overheidsbeleid (‘werk boven uitkering’) is het verzuim- en re-integratiebeleid in 2011 (opnieuw) opgesteld. de leidinggevenden volgden een tweedaagse training. centraal stonden de inhoud van het beleid en de verschillende rollen en stijlen bij het managen van verzuim.

periodiek Medisch onderzoek (pMo)

het pMo helpt ons om de duurzame inzetbaarheid van medewerkers te verbeteren. voor de medewerkers is het tegelijk een waardevolle check van hun gezondheid en levensstijl. deelname aan het onderzoek was vrijwillig. de animo was groot: 160 van de 201 medewerkers hebben aan het onderzoek deelgenomen. de resultaten van het onderzoek waren over het algemeen positief. de eindconclusie: we hebben gezonde, sportieve werknemers die het werk positief waarderen maar wel klachten hebben over werkdruk en klimaat. naar aanleiding van deze klachten hebben we maatregelen genomen of gepland. de uitkomsten van het pMo geven geen aanleiding voor een aangepast programma gericht op leefstijl en gezondheid. We blijven in dit opzicht echter alert. de gemiddelde leeftijd van onze medewerkers is relatief hoog; we verwachten dan ook een toename van hart- en vaatziekten. Wellicht dat leefstijl en gezondheid daarom meer aandacht krijgen in het kader van duurzame inzetbaarheid.

79

80


Ziekteverzuim In de periode 2005 tot en met 2007 is het ziekteverzuim gestegen. vanaf 2007 is dit cijfer gedaald. In 2010 werd het laagste cijfer in onze historie gerealiseerd, 3,76%. In 2011 is het ziekteverzuim ten opzichte van het succesjaar 2010 gestegen naar: 4,58%. het kortdurend verzuim (minder dan 6 weken) betrof 1,18%, het langdurend verzuim (meer dan 6 weken) 3,4%. het percentage verzuim vanwege zwangerschap is 1,27%. ten opzichte van 2010 is de gemiddelde verzuimduur ook enigszins gestegen: 11,34 dagen in 2010 versus 12,77 dagen in 2011. het kortdurend verzuim biedt voor de organisatie de meeste mogelijkheden om het verzuim(cijfer) te beïnvloeden. het kortdurend verzuim is laag. We hebben geanticipeerd op de stijging door aanpassingen van het verzuim- en re-integratiebeleid en ontwikkeling van leidinggevenden op dit gebied.

grafiek 3, overzicht verzuimpercentage 2002 - 2011

Ziekteverzuimpercentage 2002 - 2011 8,12% 6,90% 5,67% 4,45% 3,22% 2,00% 2002

2003

2004

Exclusief zwangerschap

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

Inclusief zwangerschap

€ 2.500.000 € 2.000.000 € 1.500.000 € 1.000.000

81

Terug naar inhoud

82

9

beleiD aCHter De SCHerMen

HOE WaaRBORGEn WE EEn TRanSPaRanT OnDERnEMInGSBESTUUR? WELKE RICHTLIJnEn In DE GOVERnanCECODE ZIJn RICHTInGGEVEnD? En WaT ZIJn DE BEVInDInGEn Van DE RaaD Van COMMISSaRISSEn? U LEEST HET In DIT HOOFDSTUK. 83

9.1


9.2

governancecode WonIngcorporatIes 85

9.3

verslag van de raad van coMMIssarIssen 88

9.4

InhoUd van het toezIcht 89

9.5

volkshUIsvestelIjke opgaven 91

9.6

saMenstellIng raad van coMMIssarIssen 97

9.7

(her)benoeMIngen 2011 103

9.8

IntegrIteIt 104

9.9

coMMIssIes 107

9.10 evalUatIe en bezoldIgIng bestUUr 109 9.11 fUnctIoneren raad van coMMIssarIssen 110


deltaWonen onderschrijft de aedescode en de governancecode Woningcorporaties. de principes zijn vastgelegd in afzonderlijke documenten en te vinden op www.deltawonen.nl. We hebben gekozen voor de strategie van productleider. dit houdt in dat we ons willen onderscheiden door de aard en de inhoud van onze producten en diensten voor onze klanten. We stelden een balanced score card vast met kritieke succesfactoren voor ons maatschappelijk rendement. In 2012 wordt deze balanced score card onderdeel van de kwartaalrapportages.

84


9.2 goVernanCeCoDe woningCorporatieS

de raad van commissarissen hecht grote waarde aan een transparant ondernemingsbestuur waarin de belangen van alle belanghebbenden worden meegewogen en onderschrijft daarom de aedescode en de governancecode Woningcorporaties (hierna: de ‘governancecode’). naar de mening van de raad van commissarissen en de bestuurder zijn de governancecode en de aedescode goede instrumenten voor herstel van het vertrouwen van

3. het protocol inzake de onafhankelijkheid van de accountant. 4. het introductie- en opleidingsprogramma voor de leden van raad van commissarissen. 5. het reglement (her)benoeming lid raad van de commissarissen met en zonder bindende voordracht van de huurdersorganisatie. 6. het reglement (her)benoeming lid bestuur.

het publiek in een eerlijke, integere en transparante gang van zaken binnen woningcorporaties. de aedescode en

Verankering

de governancecode worden door deltaWonen volledig

de volgende punten uit de governancecode waren op 31

onderschreven.

december 2011 nog niet geheel verankerd in documenten of werkprocessen van deltaWonen:

sinds 1 juli 2011 is de vernieuwde governancecode van

1. het opstellen van systematische risico-analyses

kracht. de herziening van de governancecode vormde

van de operationele en financiële doelstellingen

aanleiding de governance documenten van deltaWonen

(uitwerkingsbepaling II.1.4 sub a).

te beoordelen op compliance ten opzichte van de herziene

2. het opstellen van handleidingen voor de inrichting

governancecode. aangezien het inmiddels twee tot

van de financiële verslaggeving, alsmede voor

drie jaar geleden is dat de governance documenten van

de opstelling daarvan te volgen procedures

deltaWonen zijn vastgesteld, zijn de documenten tevens

(uitwerkingsbepaling II.1.4 sub d).

beoordeeld op consistentie, volledigheid en zinvolheid. dit heeft geleid tot een aantal wijzigingen in de governance documenten.

3. het opstellen van beleid omtrent kwaliteitszorg (uitwerkingsbepalingen II.1.4 sub c en III.1.6 sub d). 4. het uitbreiden van een toetsingskader waarin wordt vastgelegd welke criteria er worden gehanteerd bij het

In 2012 wordt getoetst in hoeverre deltaWonen de

doen van investeringen (uitwerkingsbepaling II.1.4 sub

verplichtingen uit de governancecode naleeft (de

g) tot een investeringsstatuut.

zogenaamde compliance toets). Met andere woorden, de toetsing van de werking in de praktijk.

5. het laten aansluiten van de profielschets van de raad van commissarissen bij principe III.3 van de governancecode (uitwerkingsbepaling III.3.1).

governance documenten

6. het aanpassen van het rooster van aftreden van

de door deltaWonen gehanteerde corporate governance

de raad van commissarissen in verband met het

principes zijn neergelegd in afzonderlijke documenten,

verkorten van de maximale zittingsduur van drie

namelijk:

termijnen naar twee termijnen (uitwerkingsbepaling

1. het reglement werkwijze voor de raad van commis-

III.3.5).

sarissen en de daarbij behorende bijlagen (de profiel-

de organisatie pakt deze punten in 2012 op. In maart

schets voor de raad van commissarissen, het rooster

2012 zijn de zittingstermijnen uit het rooster van af-

van aftreden van de leden van de raad van commis-

treden van de raad van commissarissen teruggebracht

sarissen, het reglement van de auditcommissie, het

naar twee termijnen van vier jaar.

reglement van de selectie- en remuneratiecommissie en het reglement van de strategie- en vastgoedcommissie). 2. het bestuursreglement en de profielschets van het bestuur.

85

interView Met

arjan berenDS adjunct-directeur bouwbedrijf salverda

“We betrekken de bewoners er altijd bij”

86


klantgericht zijn als woningcorporatie is één. samenwerken met partijen die dat ook zijn, is twee. Met bouwbedrijf salverda - dat al 25 jaar samenwerkt met woningcorporaties - is deltaWonen ervan verzekerd, belooft adjunct-directeur arjan berends. “klantgerichtheid zit in onze genen. niet voor niets zijn we dit jaar uitgeroepen tot de beste klantgerichte bouwer. dat is een hele eer, maar daar hebben we dan ook veel voor gedaan. We leiden onze mensen zelfs speciaal op, om de klanten van deltaWonen zo goed mogelijk te kunnen bedienen.” Maatwerk voor bewoners en goede communicatie zijn daarbij cruciaal, vindt berends. “We informeren tijdig en goed en komen zoveel mogelijk aan specifieke woonwensen tegemoet. of het nu gaat om het vervangen van een deur, de uitbreiding van een badkamer of een grootscheeps renovatieproject. We betrekken de bewoners er altijd bij. Uiteindelijk draait het om de plek waar zij wonen en leven. samen met deltaWonen zorgen wij er graag voor, dat ze daarvan kunnen genieten.” 87

9.3 VerSlag Van De raaD Van CoMMiSSariSSen governancestructuur

raad van Commissarissen

deltaWonen heeft haar governancestructuur ingericht

de raad van commissarissen heeft tot taak toezicht te

volgens het tweelagenbestuursmodel. er is een raad van

houden op het bestuur en op de algemene gang van zaken

commissarissen, bestaande uit zeven personen en één

binnen deltaWonen en de met haar verbonden onderne-

directeur-bestuurder.

mingen en staat het bestuur met raad ter zijde. de raad van commissarissen houdt onder andere toezicht op:

Het bestuur

1. realisatie van de doelstellingen van de corporatie.

het bestuur is belast met het besturen van deltaWonen,

2. realisatie van de volkshuisvestelijke opgaven.

wat onder meer inhoudt dat het bestuur verantwoordelijk

3. strategie en de risico’s verbonden aan de activiteiten

is voor de realisatie van de doelstellingen van deltaWonen, de strategie, het beleid en de daaruit voortvloeiende resultatenontwikkeling, de financiering en het beleid

van de corporatie. 4. opzet en werking van de interne risicobeheersing- en controlesystemen.

ten aanzien van deelnemingen van de corporatie. het

5. kwaliteitsbeleid.

bestuur legt hierover verantwoording af aan de raad van

6. kwaliteit van de maatschappelijke verantwoording.

commissarissen. het richt zich bij de vervulling van zijn

7. financieel verslaggevingsproces.

taak naar het belang van deltaWonen in het licht van

8. naleving van toepasselijke weten regelgeving.

haar volkshuisvestelijke, maatschappelijke en statutaire

dit toezicht strekt zich tevens uit tot de met de corporatie

doelstellingen en weegt daartoe de in aanmerking

verbonden ondernemingen en bevat onder andere

komende belangen van bij deltaWonen betrokkenen af.

het toezicht op het risicomanagement en de interne

het bestuur verschaft tijdig de informatie die nodig

beheersing van verbindingen.

is voor de uitoefening van de taak van de raad van commissarissen. het bestuur is verantwoordelijk voor

de taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden van

de naleving van alle relevante weten regelgeving en

de raad van commissarissen zijn in artikel 12 tot en

voor het beheersen van de risico’s verbonden aan de

met 23 van de statuten omschreven. een ander is verder

activiteiten van deltaWonen. hiertoe ontwikkelt, imple-

uitgewerkt in het reglement werkwijze voor de raad van

menteert en onderhoudt het bestuur een op deltaWonen

commissarissen.

en haar bedrijfsvoering toegesneden intern risicobeheersing- en controlesysteem en bespreekt dit met de raad

de governance structuur en de daarbij behorende

van commissarissen en zijn auditcommissie. de taken,

documenten zijn te vinden op de website van deltaWonen

verantwoordelijkheden en bevoegdheden zijn in artikel 5

(www.deltaWonen.nl).

en verder van de statuten van deltaWonen omschreven. een en ander is verder uitgewerkt in het bestuursreglement. door het goedkeuren van de begroting door de raad van commissarissen, is de bestuurder gemandateerd tot het nemen van besluiten en interne formalisatie. voor een aantal (materiële) besluiten van de bestuurder, die niet in overeenstemming zijn met de begroting, zijn op basis van de statuten en het bestuursreglement aanvullende afspraken met de raad van commissarissen gemaakt over voorafgaande goedkeuring van de raad van commissarissen.

88


9.4 inHouD Van Het toeZiCHt toezichtkader In dit jaarverslag legt de raad van commissarissen,

omdat we hebben vastgesteld dat een belangrijk deel van

als onderdeel van een maatschappelijk ondernemende

onze ambities uit het strategisch voorraadbeleid na de

organisatie, publiekelijk verantwoording af over de wijze

zichtperiode van de meerjarenbegroting valt, zullen we in

waarop hij invulling heeft gegeven aan de uitvoering van

2012 de financiële effecten hiervan verder uitwerken.

zijn taken en bevoegdheden in het afgelopen jaar. als toezichtkader voor het uitoefenen van zijn taken hanteert

interne risicobeheersing en controlesystemen

de raad van commissarissen:

deltaWonen heeft rechtstreeks onder de directeur-

1. het besluit beheer sociale huursector.

bestuurder een concerncontroller. de concerncontroller

2. de door haar goedgekeurde missie (strategisch

zorgt voor een transparante informatievoorziening

document ‘durf en duurzaamheid’ 2010-2015).

richting externe en interne toezichthouders. de concern-

3. het ondernemingsplan (ondernemingsplan ‘durf en

controller is verantwoordelijk voor het opstellen, bewaken

duurzaamheid’ 2010-2015).

en toetsen van de planning en controlcyclus, de admini-

4. de begroting (meerjarenbegroting 2011-2020).

stratieve organisatie, corporate governance, beheer

5. de statuten.

vermogen, het risicomanagement en de kwaliteit van

6. de governancecode en de governance documenten.

de informatievoorziening. de concerncontroller heeft

7. het toetsingskader voor investeringen.

de mogelijkheid om rechtstreeks aan de raad van

8. het verbindingenstatuut.

commissarissen te rapporteren. de concerncontroller is

9. Integriteitcode.

aanwezig bij de vergaderingen van de auditcommissie en

10. afspraken met externe belanghebbenden.

de raad van commissarissen.

11. aanbevelingen van de externe accountant. 12. concrete (kwalitatieve) normen voor financiële continuïteit.

op basis van het interne controleplan zijn diverse interne controles uitgevoerd. de bevindingen van deze interne controles, de bevindingen van de accountant tijdens de

dit toezichtkader heeft de raad van commissarissen

interimcontrole en de jaarrekeningcontrole, de in 2009

in 2011 gehanteerd bij het nemen van beslissingen, het

uitgevoerde legal audit en de in 2010 uitgevoerde

beoordelen van bestuursvoorstellen en de bewaking van

visitatie zijn samengevoegd tot een voortgangsverslag.

de realisatie van de corporatiedoelstellingen.

tijdens iedere vergadering van de auditcommissie wordt het verslag van de voortgang besproken. door de

goedkeuring van operationele en financiële doelstellingen en strategie

bevindingen van de interne controle, de accountant en de

de operationele en financiële doelstellingen en de

is deltaWonen in staat om haar processen en de daarbij

strategische koers van deltaWonen zijn in 2009 vast-

behorende beheersmaatregelen, taken, bevoegdheden en

gelegd in het ondernemingsplan ‘durf en duurzaamheid

verantwoordelijkheden te verbeteren. evenals in 2011, zal

2010-2015’. de bestuurder bepaalt het kader en de

de concerncontroller in 2012 via de kwartaalrapportages

voornaamste doelstellingen van de begroting. In november

verslag doen over de voortgang van de interne controles.

legal audit op deze gestructureerde wijze op te pakken,

2011 heeft de raad van commissarissen de begroting 2012 en de meerjarenbegroting 2012-2021 goedgekeurd.

In december 2011 is een balanced score card met kritieke

In de begroting en meerjarenbegroting is zoveel mogelijk

succesfactoren vastgesteld. Met behulp van deze balanced

rekening gehouden met wijzigingen vanuit de nieuwe

score card wordt gestuurd op de kritieke prestatie-

rj645 en de eU-beschikking. verder is op complexniveau

indicatoren, op het hoogste abstractieniveau.

het in 2011 vastgestelde strategische voorraadbeleid in de meerjarenbegroting opgenomen. de uitwerking van

In 2012 wordt deze balanced score card onderdeel van

het strategisch voorraadbeleid past binnen de financiële

de kwartaalrapportages. daarnaast wordt in 2012 een

kaders zoals kasstromen, rendementen en waardeontwik-

verdiepingsslag gemaakt rondom de balanced score card.

keling van de complexen (assetmanagement). 89

In 2011 zijn voor al deze risico’s verbeteringen doorgevoerd. zo zijn alle 11 klantprocessen geoptimaliseerd, de maandrapportages uitgebreid met een verlies- en winstrekening en hebben we onze gegevens geoptimaliseerd. ten behoeve van een betere risicobeheersing bij projectontwikkeling is in 2011 een softwarepakket geïmplementeerd waarin de vastgoedgegevens eenduidig worden vastgelegd. In de vorm van beheersplannen is in 2011 een follow-up gegeven aan de verbeteringen. de belangrijkste componenten van de reguliere interne risicobeheersing- en controlesystemen in het verslagjaar waren: 1. systeem van periodieke monitoring via maanden kwartaalrapportages. 2. het goedkeuren van het treasuryjaarplan 2011 door de raad van commissarissen. 3. het bespreken van de bevindingen uit het intern controleplan in het managementteam en in de auditcommissie. 4. het goedkeuren van de meerjarenbegroting 2012-2021 door de raad van commissarissen. 5. het bespreken van de belangrijkste risico’s van deltaWonen in de raad van commissarissen. 6. het bespreken van diverse fasedocumenten van nieuwbouwprojecten in de auditcommissie. 7. het bespreken van de ontwikkelingen op het gebied van de europese beschikking en de nieuwe richtlijn voor de jaarverslaggeving in de auditcommissie. 8. het vastgestelde strategisch voorraadbeleid. 9. herijking van de klantprocessen.

Financiële continuïteit In 2010 is een start gemaakt met het project risico-

jaarlijks wordt in het overleg tussen de raad van

management. naar aanleiding van een bijeenkomst met

commissarissen en de bestuurder beoordeeld in hoeverre

de raad van commissarissen, het managementteam en

het voorgenomen beleid dient te worden bijgesteld om te

het middenkader is een top vijf met risico’s benoemd.

voldoen aan de benoemde doelstellingen ten behoeve van

voor deltaWonen zijn dat:

de financiële continuïteit en het behoud van het vermogen.

1. dienstverlening naar de klant onvoldoende gericht

gedurende 2011 is vastgehouden aan de interne

op de behoeftes van de klant. 2. de managementrapportages geven onvoldoende sturingsmogelijkheden.

de kasstroomtoets van het Waarborgfonds sociale Woningbouw (WsW) inspanningen verricht om de

3. Informatie onjuist of onvolledig.

toekomstige kasstromen te optimaliseren zodat borging

4. applicaties onvoldoende in lijn met de processen.

door het WsW gehandhaafd blijft.

5. projectbeheersing nog onvoldoende. 90

solvabiliteitseis van 25%. tevens zijn ten behoeve van


9.5 VolkSHuiSVeStelijke opgaVen beleidsdag

de raad van commissarissen heeft zijn goedkeuring

tijdens de beleidsdag in juli 2011 zijn, in aanwezigheid

gegeven aan de vaststelling van de groep stakeholders en

van de externe accountant, de volgende onderwerpen

de wijze waarop wordt voorzien in het overleg met deze

doorgesproken met de bestuurder, het managementteam,

stakeholders.

de concerncontroller, de secretaris van de ondernemingsraad en de raad van commissarissen:

tot de groep primaire stakeholders (de moet-categorie)

1. de strategie van deltaWonen (bijstelling strategische

behoren: de bewonersraad, Ijsselheem, rIbW, Icare/

doelstellingen).

espria, chr. hogeschool Windesheim, landstede, deltion

2. duurzaamheid anno 2011.

college, travers, Wezo en de gemeenten zwolle, kampen

3. Wijkanalyses (ontwikkeling van wijkstrategieën).

en oldebroek (vertegenwoordigd door de wethouders

4. Wijzigingen organisatiestructuur.

volkshuisvesting van de drie gemeenten). In 2011 heeft deltaWonen de groep stakeholders geëvalueerd. naar aan-

onze stakeholders

leiding van deze evaluatie is de kern (maatschappelijke

In 2009 heeft deltaWonen haar groep stakeholders en

dienstverlening) toegetreden als primaire stakeholder.

de vorm van periodiek overleg met hen vastgesteld. daarbij is onderscheid gemaakt tussen drie categorieën

overleg met stakeholders

stakeholders binnen de gebieden klantgroepen, wonen/

In 2011 heeft één bijeenkomst met de primaire stake-

veiligheid, leveranciers, zorg, welzijn, onderwijs, werken,

holders plaatsgevonden. In het overleg van juni, waarbij

vrije tijd, financiën, toezichthouders en overheid:

de directeur-bestuurder, het voltallige managementteam,

Moet-categorie:

de raad van commissarissen (met uitzondering van één

dit zijn partijen die vanuit de strategie nauw betrokken

commissaris) en een groot deel van onze primaire

zijn bij de organisatie. deze stakeholders worden

stakeholders (namelijk vertegenwoordigers van rIbW,

conform de governancecode jaarlijks in de gelegenheid

Ijsselheem, Wezo, Windesheim, de bewonersraad en de

gesteld advies uit te brengen over de vastgestelde

wethouders van de gemeenten zwolle, oldebroek en

jaarrekening, het jaarverslag, de strategie en het beleid

kampen) aanwezig waren, is gesproken over de jaar-

van deltaWonen. dit in het licht van haar volkshuis-

rekening 2010, corporaties 2.0 (ontwikkelingen), de

vestelijke en maatschappelijke doelstellingen. deze

strategische doelstellingen van deltaWonen en het belang

groep stakeholders wordt jaarlijks vastgesteld.

van deze doelstellingen voor onze stakeholders.

Kan-categorie: dit betreft de samenwerkingspartners van delta-

tijdens deze bijeenkomst zijn de stakeholders in de gele-

Wonen. deze stakeholders worden geïnformeerd

genheid gesteld advies uit te brengen. de adviezen zullen

over de vastgestelde jaarstukken, de strategie en

door deltaWonen worden meegenomen bij de aanscherping

het beleid van deltaWonen. ook kunnen zij gevraagd

van haar beleid en bij het uitwerken van verdere plannen.

worden om advies uit te brengen over thema’s die

het verslag van de bijeenkomst is op de website van

spelen binnen hun werkveld.

deltaWonen geplaatst.

Mag-categorie: dit betreft de partijen waarmee deltaWonen incidenteel

verder heeft deltaWonen in 2011 bijeenkomsten geor-

samenwerkt. deze stakeholders worden niet standaard

ganiseerd tussen de directeur-bestuurder en de raad

geïnformeerd, maar kunnen wel een rol spelen bij

van commissarissen van deltaWonen en de colleges van

vraagstukken binnen de organisatie. In dat geval kan

burgemeester en Wethouders van de gemeenten kampen

aan deze stakeholders worden verzocht een advies

en oldebroek. tijdens deze bijeenkomsten hebben

over een thema uit te brengen.

partijen nader kennis met elkaar gemaakt, zijn lopende projecten van deltaWonen in de betreffende gemeente

het is een organisch model en zal continu op de niveaus

aan de orde gekomen en is gesproken over de (toekomstige)

‘kunnen’ en ‘mogen’ worden aangevuld.

samenwerking tussen partijen.

91

In maart 2012 staat een dergelijke bijeenkomst gepland

de uitkomsten van het onderzoek te leren en concrete

met het college van burgemeester en Wethouders van

aandachtspunten te krijgen om zaken meer, beter of

zwolle.

anders te kunnen doen.

eind 2011 heeft de raad van commissarissen tijdens

deltaWonen rapporteert over de voortgang van de

de incompany training ‘stakeholders en samenwerking’

bevindingen en aanbevelingen uit het visitatierapport

gesproken over een nieuwe werkwijze richting onze

in de notitie ‘voortgang ao/Ic’ en de raad van

stakeholders. aan de hand van enkele maatschappelijke

commissarissen volgt de voortgang en realisatie daarvan.

thema’s is bekeken op welke wijze de stakeholders hierbij

In 2011 zijn de volgende verbeteringen doorgevoerd:

kunnen worden betrokken en hoe de verkregen input een

1. doelstellingen ondernemingsplan ‘durf en duurzaam-

meer geïntegreerd onderdeel van het besluitvormings-

heid’ 2010-2015 zijn geconcretiseerd en smart

proces kan worden. In maart 2012 wordt een uitgewerkt

gemaakt door hieraan kpI’s te koppelen. Met ingang

voorstel besproken in de vergadering van de raad van

van 2012 wordt over deze kpI’s gerapporteerd in de

commissarissen, waarna de nieuwe werkwijze zal worden

balanced score card.

besproken met onze stakeholders.

2. beleidsdoelstellingen (en het waarom van bepaalde keuzes) zijn besproken met stakeholders tijdens de

Visitatie Met als doel een beeld te krijgen van haar functioneren

stakeholdersbijeenkomst van juni 2011. 3. na het vaststellen van de marktstrategie in 2010 is in

als maatschappelijke organisatie, heeft deltaWonen zich

2011, als onderdeel van het svb, de wijken complex-

in 2010 laten visiteren. het onderzoek is uitgevoerd door

strategie vastgesteld.

kWh. deltaWonen laat zich vóór juni 2014 opnieuw visiteren de visitatiecommissie is positief over het presteren van

door een onafhankelijke visitatiecommissie. deltaWonen

deltaWonen, zeker gezien de omstandigheden waaronder

voldoet hiermee aan de aedescode, die voorschrijft

dit moest gebeuren (gezien de bestuurswisseling eind

dat elke corporatie zich tenminste eens in de vier jaar

2007 en het gewijzigde beleid vanaf die periode). de com-

onafhankelijk, extern en gezaghebbend laat visiteren. het

missie ziet dat de in gang gezette ontwikkelingen in 2010

rapport van de visitatie is terug te vinden op

al leiden tot duidelijke resultaten: een stijgende lijn in het

www.deltawonen.nl.

presteren van de organisatie.

Verbindingen sterke punten van deltaWonen zijn de benaderbaarheid,

deltaWonen kent een aantal verbindingen. dit zijn

de creativiteit, het overleg met stakeholders en de imple-

ondernemingen waarin deltaWonen een belang genomen

mentatie van de governancecode. verbeterpunten liggen

heeft. ze worden aangegaan vanuit financiële, fiscale of

bij het verder uitwerken van een integraal beleidskader,

operationele motieven. ook kunnen er vanuit risicobeheer

het smart maken van de ambities en het maken van

argumenten zijn om deel te nemen aan verbindingen.

keuzes op basis van een gedegen omgevingsanalyse.

het afwegingskader heeft deltaWonen vastgelegd in een

deltaWonen heeft gekozen voor een meer zakelijke

verbindingenstatuut. deltaWonen wordt in de verbinding-

benadering richting de stakeholders. een aandachtspunt

en vertegenwoordigd door haar bestuurder of een daartoe

hierbij is het goed uitleggen waarom bepaalde keuzes

door de bestuurder aangewezen manager.

gemaakt worden, waardoor wordt voorkomen dat deltaWonen als afstandelijk wordt ervaren. deltaWonen wil de visitatie gebruiken om verantwoording af te leggen aan de maatschappij. een tweede doel is van

92


interne informatievoorziening In 2011 is over elke maand een kostenplaatsrapportage

de raad van commissarissen heeft in het afgelopen

en een winst-en-verliesrekening opgesteld. deze informatie

boekjaar het volgende ondernomen om zich op de hoogte

geeft inzicht in de exploitatie en de ontwikkeling van

te houden van de ontwikkelingen in het speelveld van

de kosten ten opzichte van het budget. In 2012 wordt de

deltaWonen:

volledige winst-en-verliesrekening op budgethoudersniveau

1. overleg met de directeur-bestuurder.

opgesteld. de maandrapportage is een intern document

2. overleg met de externe accountant.

dat naar de leden van het managementteam en de

3. overleg met de huurdersorganisatie.

teammanagers gaat. accountmanagers uit de financiële

4. overleg met de ondernemingsraad.

afdelingen hebben regelmatig overleg met de (team)man-

5. overleg met stakeholders van deltaWonen.

agers over de realisatie ten opzichte van de begroting. dit

6. deelname aan deskundigheidsbevorderende activite-

overleg moet bijsturing, indien gewenst, mogelijk maken.

iten, waaronder cursussen op het gebied van corpo-

daarnaast wordt ieder kwartaal een kwartaalrapportage

rate goverance, beleid en regelgeving woningcorpora-

opgesteld. deze rapportage bevat zowel financiële,

ties, financiën en de incompanytrainingen ‘fiscaliteit’

operationele als volkshuisvestelijke informatie. de kwartaal-

en ‘stakeholders en samenwerking’ voor alle leden

rapportage wordt besproken in het managementteam en de

van de raad van commissarissen.

auditcommissie en gaat ter informatie naar de raad van commissarissen.

een aantal (materiële) besluiten van de bestuurder, zoals vastgelegd in de statuten en in het reglement werkwijze

externe accountant

voor de raad van commissarissen, is onderworpen aan

de externe accountant wordt benoemd door de raad van

de voorafgaande goedkeuring van de raad van commis-

commissarissen na advies van de directeur-bestuurder.

sarissen.

de raad van commissarissen stelt de beloning van de externe accountant vast na overleg met de directeur-

In totaal heeft de raad van commissarissen in 2011 vijf

bestuurder. accountantskantoor deloitte accountants b.v.

keer volgens een vooraf vastgesteld schema vergaderd.

is voor de periode 2009 t/m 2012 benoemd tot externe

agendering van de onderwerpen vindt plaats op basis van

accountant van deltaWonen. de accountant is door de

een governance jaaragenda die jaarlijks door de raad van

auditcommissie en het bestuur in 2011 als onafhankelijk

commissarissen wordt vastgesteld. geen van de leden

beoordeeld.

van de raad van commissarissen is frequent afwezig geweest bij vergaderingen.

de externe accountant heeft het gedeelte van de vergadering van de raad van commissarissen bijgewoond waarin het verslag van de externe accountant over het onderzoek van de jaarrekening 2010 is besproken en waarin is besloten over de goedkeuring van de jaarrekening. de accountant is tijdens de vergadering ook bevraagd over zijn bevindingen tijdens de jaarrekeningcontrole.

activiteiten van de raad van Commissarissen om de toezichthoudende taak goed te kunnen vervullen heeft de raad van commissarissen zich regelmatig mondeling dan wel schriftelijk door het bestuur laten informeren over de (financiële) resultaten in relatie tot de beoogde doelen, relevante externe ontwikkelingen en de wensen en behoeften van belanghebbenden.

93

De Raad van Commissarissen heeft in 2011 de volgende onderwerpen behandeld: 1.

goedkeuren jaarrekening en jaarverslag 2010 en het verlenen van decharge aan bestuurder voor het gevoerde beleid in 2010.

2.

vaststellen remuneratierapport 2010.

3.

goedkeuren begroting 2011 en meerjarenbegroting 2011-2020.

4.

goedkeuren meerjarenbegroting 2012-2021.

5.

goedkeuren treasury jaarplan 2011.

6.

vaststellen governance jaaragenda 2012.

7.

vaststellen c.q. goedkeuren van gewijzigde governance documenten naar aanleiding van herziene governancecode.

8.

vaststellen herzien rooster van aftreden en herziene reglementen van auditcommissie, selectie- en remuneratiecommissie en strategie- en vastgoedcommissie in verband met gelijkstellen herbenoemingstermijn commissielid aan herbenoemingstermijn als lid van de raad van commissarissen.

9.

vaststellen onafhankelijkheid leden raad van commissarissen.

10.

vaststellen honorering leden raad van commissarissen.

11.

vaststellen opleidingsvoorstel leden raad van commissarissen.

12.

Instemmen met acties naar aanleiding van zelfevaluatie raad van commissarissen in 2010.

13.

evaluatie profielschets, samenstelling en competentie raad van commissarissen.

14.

zelfevaluatie 2011 raad van commissarissen en afzonderlijke leden van de raad van commissarissen.

15.

beoordelen functioneren bestuurder.

16.

vaststellen herziene profielschets bestuur.

17.

vaststellen functie-indeling, beloning bestuurder (met ingang van 2011), autoregeling (met ingang van 2012) en

18.

goedkeuren benoeming belanghouders en vorm van het periodiek overleg met deze belanghouders.

19.

vaststellen onafhankelijkheid van de externe accountant.

20.

vaststellen onderwerpen incompanytrainingen 2011 en 2012.

21.

Instemmen met opdrachtverlening aan externe partij voor begeleiding van de incompanytraining fiscaliteiten.

bijbehorende wijzigingen arbeidsovereenkomst bestuurder.

94


22.

goedkeuren aanvaarding door bestuurder van commissariaat bij cogas holding n.v.

23.

vaststellen bedrag waarmee investeringen ten opzichte van begroting overschreden mogen worden zonder goedkeuring vooraf door de raad van commissarissen en vaststellen van een kader waarbinnen overschrijdingen zonder goedkeuring vooraf plaats kunnen vinden met betrekking tot vastgoedinvesteringen.

24.

goedkeuren handhaven concerncontrol model en werving en selectie nieuwe concerncontroller.

25.

goedkeuren toevoeging primaire stakeholder ‘de kern’ en goedkeuren vorm van overleg met stakeholders.

26.

goedkeuren financiering stichting gereglementeerd eigendom zwolle.

27.

goedkeuren uitbreiding verkoopvijver met 342 woningen.

28.

goedkeuren verkoop aandelen Woonquest b.v. aan Woningnet n.v.

29.

goedkeuren verwerving woonzorgboerderij de eikenhorst in oldebroek.

30.

goedkeuren ontwikkeling cpo de dijk in kampen.

31.

goedkeuren deelname deltaWonen aan c.v.-constructie voor studenteneenheden aan de burg. roelenweg/

32.

goedkeuren start realisatiefase gezondheidscentrum in de hanzewijk in kampen.

33.

goedkeuren ontwikkel-, realisatie- en koopovereenkomst betreffende de ontwikkeling van de vogelbuurt in zwolle.

34.

goedkeuren verkoop Willem de zwijgerkazerne en bijgebouwen in Wezep.

pannekoekendijk in zwolle.

35.

goedkeuren realisatie ‘samen, de huiskamer van zwolle’.

36.

goedkeuren realisatie historische dakkapellen Margaretha in kampen.

37.

goedkeuren realisatie amati holtenbroek in zwolle (herontwikkeling koopwoningen tot appartementen voor rIbW).

38.

goedkeuren grondexploitatie en start realisatie veldheem en klinkenberg.

39.

goedkeuren wijzigingen programma en het daaruit voortvloeiend budget voor de ontwerpfase winkelcentrum hanzewijk - cluster 4 in kampen.

40.

goedkeuren budget ontwerpfase van heutszkazerne kampen.

41.

goedkeuren annuleren project oldebroek West I en oldebroek West II.

42.

goedkeuren aankoop appartementen heiligeweg 3 en 5 in zwolle.

43.

goedkeuren procedure aan- en verkoop diverse complexen.

44.

goedkeuren uitwerking plannen ten aanzien van interne huisvesting.

45.

goedkeuren kwalificatie sociaal vastgoed in verband met wijziging waarderingsgrondslagen rj 645.

46.

goedkeuren proces besluitvorming buiten vergadering ten aanzien van diverse fasedocumenten.

47.

bespreken kwartaalrapportages (inclusief projectenoverzicht).

ondernemingsraad

de bewonersraad, waarbij een terugkoppeling is gegeven

een delegatie van de raad van commissarissen heeft in

over een aantal zaken die aan de orde is geweest binnen

2011 tweemaal overleg gevoerd met de ondernemingsraad.

de raad van commissarissen. ook is gesproken over het

hierbij zijn onder meer aan de orde geweest:

functioneren van de bewonersraad. bij een van deze ver-

1. samenwerking tussen ondernemingsraad en bestuurder.

gaderingen was de bestuurder van deltaWonen aanwezig.

2. advies- en instemmingsaanvragen (evaluatie en vooruitblik).

klachtenadviescommissie de raad van commissarissen heeft kennis genomen van

Centrale bewonersraad

het jaarverslag 2010 van de klachtenadviescommissie in

ook heeft een delegatie van de raad van commissaris-

de zin van artikel 16 bbsh.

sen in 2011 viermaal een vergadering bijgewoond van

95

De Raad van Commissarissen bestond per 31 december 2011 uit de volgende personen.

96


9.6 SaMenStelling raaD Van CoMMiSSariSSen

Voorzitter

Vice-voorzitter

De Heer j. FranSSen (1951)

De Heer DrS. l. Dragt (1943)

Beroep

Laatste beroep

commissaris van de koningin in zuid-holland

voorzitter groepsdirectie woningbouw bij baM

Deskundigheid

Woningbouw b.v., tevens lid hoofddirectie

bestuurlijk, politiek, sociaal

Deskundigheid

Jaar van aantreding/aftreding

vastgoed, managementen organisatieontwikkeling,

2007/2015

communicatie Jaar van aantreding/aftreding 2009/2017

de heer j. franssen werkte in het onderwijs en was weten-

de heer l. dragt bekleedde directiefuncties bij bouwen

schappelijk medewerker van de stichting voor politiek

vastgoedontwikkelbedrijven (nederhorst bouw b.v. 1972-

Wetenschappelijk onderzoek te ’s-gravenhage. hij was korte

1977, coöperatief bouwbedrijf Moes U.a. 1979-1988,

tijd lid van het dagelijks bestuur gewest gooi- en vechtstreek

nbM amstelland n.v. 1988-1993, koninklijke baM groep

(portefeuilles ruimtelijke ordening, distributieplanologie, ver-

n.v. 1993-2005) en een installatiebedrijf (installatie-

keer en vervoer). van 1982 tot 1994 was hij lid van de tweede

bedrijf aquatherm 1978). verder had hij diverse bestuur-

kamer der staten-generaal voor de vvd. daarna was hij

lijke functies, onder meer bij vereniging grootbedrijf

burgemeester van zwolle tot 2000, het jaar waarin hij werd

bouw, algemeen verbond bouw bedrijven, stichting

benoemd tot commissaris van de koningin in zuid-holland.

bouw research, commissie robers, commissie

In 2006 werd hij in deze functie herbenoemd.

economisch beleid bouw, raad voor de volkshuisvesting, training en vormingscentrum de essenburgh, estella

op dit moment vervult de heer franssen diverse nevenfuncties

fonds, hockey club de Mezen.

in verschillende sectoren. hij is voorzitter bestuurlijk platform zuidvleugel, voorzitter prins bernard cultuurfonds zuid-

de heer dragt vervulde in 2011 diverse functies waaronder

holland, voorzitter carnegie heldenfonds, vice-voorzitter

die van voorzitter raad van toezicht algemeen ziekenhuis

nationaal comité 4 en 5 mei, lid van de stuurgroep

sint jansdal harderwijk, voorzitter raad van commissarissen

rijn-schelde delta, voorzitter sectorbestuur onderwijs-

van rijsenburg Invest (gebiedsontwikkeling), voorzitter

arbeidsmarkt (sbo), voorzitter stichting kennisontwikkeling

raad van commissarissen Ursem beheer b.v. (bouwen

hbo, voorzitter raad van toezicht stichting Mondriaan

projectontwikkeling), commissaris rabobank randmeren

onderwijs groep, voorzitter raad van toezicht rijndam

en associate partner bij Mazars berenschot corporate

revalidatiecentrum, voorzitter van het bestuur van de kilyàn

finance.

foundation, voorzitter van de nederlandse vereniging van beveiligingsbedrijven vebon, voorzitter van het nederlands Instituut voor lexicologie, lid raad van advisory board leidse onderwijs Instelling, lid raad van commissarissen van de vereniging hendrick de keyser, voorzitter raad van commissarissen van gelder groep b.v. elburg. 97

Leden De Heer DrS. a. Vroon (1947)

De Heer Mr. e.l.M. De bruYn (1963)

Beroep

Beroep

interim-bestuurder/bestuursadviseur

directeur particulieren friesland bij abn aMro bank te

Deskundigheid

leeuwarden

bestuurlijk, politiek, sociaal

Deskundigheid

Jaar aantreden/aftreden

financiën

2006/2014

Jaar aantreden/aftreden 2009/2013

de heer vroon was onder andere directeur stadsontwik-

de heer de bruyn is sinds 1988 tot op heden werkzaam

keling en grondbedrijf purmerend (1979-1988), directeur

bij de abn aMro bank, waar hij diverse functies heeft

sbI training en advies (1988-1999) en voorzitter college

bekleed. hij is begonnen als concern kader trainee

van bestuur christelijke hogeschool nederland (1999-

en vanaf 2010 tot heden is hij directeur particulieren

2006). hij was daarnaast partijpenningmeester cda en

friesland. In deze functie is hij commercieel en finan-

lid dagelijks bestuur (1993-1999) en bestuurslid hbo-

cieel eindverantwoordelijk voor de particuliere advi-

raad (2002-2007).

seurs en de kantoren in het werkgebied friesland. In de tussenliggende periode was hij commercieel beleids-

In 2006 en 2007 was de heer vroon onder andere

medewerker bU volmacht & Maatschappij (1989-1992),

interim-bestuurder openbaar onderwijs zwolle en regio

hoofd commerciële coördinatie makelaardij (1992-1994),

en vanaf 17 december 2007 tot 25 maart 2008 als

projectmanager productontwikkeling en marketing (1994-

gedelegeerd commissaris ‘waarnemer van het bestuur’

1997), afdelingsdirecteur productontwikkeling zakelijke

van deltaWonen, en trad hij tijdelijk terug uit de raad van

verzekeringen (1997-1999), afdelingsdirecteur marketing

commissarissen.

bankverzekeren (1999-2001), afdelingsdirecteur marketing zaken expertise (2001-2002), vice-president marketing

de heer vroon was van 2000 tot 2012 lid van de raad

solutions (2002-2004), vice-president segment mass

van commissarissen van Mnservices te rijswijk en is

retail (2004-2006) en vice-president segment marketing

voorzitter van het bestuur van de nvaz ( antroposofische

mass affluent (2006-2007) en regiodirecteur particulieren

zorgaanbieders). tevens is hij beoordelaar en auditor van

zwolle & noordoost polder (2008-2010).

excellentieprogramma’s in het hoger onderwijs in het kader van het siriusprogramma.

daarnaast vervult de heer de bruyn een aantal nevenfuncties binnen zwolle en friesland. hij was tot november

hij bekleedde en bekleedt diverse functies op het gebied

2010 voorzitter van de zwolse hockeyclub tempo’41 en

van cultuur en onderzoek.

is daar nog steeds betrokken bij het fusieproces tussen de twee zwolse hockeyclubs, hij heeft een adviesrol bij hogeschool Windesheim en stenden University en hij is actief bij diverse maatschappelijke projecten in de provincie friesland.

98


MeVrouw Mr. DrS. w.e.M. De jong (1966)

Beroep partner bij governance University & advisory te doorn Deskundigheid financiën, juridisch Jaar aantreden/aftreden 2009/2013

Mevrouw de jong was van 1991 tot 1998 werkzaam bij abn aMro bank nv te amsterdam waar zij diverse functies heeft bekleed, gericht op dienstverlening aan de grootzakelijke markt. vervolgens is zij van 1998 tot en met 2004 in dienst geweest bij alpinvest partners n.v. te amsterdam, een private equity manager en dochteronderneming van de pensioenfondsen abp en pggM. zij is bij alpinvest actief geweest als investeerder in het segment mid-market buyouts en vervolgens in wereldwijd fondsinvesteren. sinds 2005 is mevrouw de jong adviseur managementen organisatieadvies. zij richt zich hierbij met name op instellingen die vermogens beheren met een maatschappelijk doel, waaronder pensioenfondsen. Mevrouw de jong heeft diverse nevenfuncties bekleed. Momenteel is zij lid van de raad van toezicht en lid van de audit commissie van stichting pameijer te rotterdam, lid van de raad van commissarissen van woningstichting Wherestad te purmerend, lid van de raad van toezicht en lid van de audit commissie van hagaziekenhuis te den haag (leyenburg, rode kruis en juliana kinderziekenhuis) en lid van de raad van commissarissen en voorzitter van de auditcommissie van rabobank Westland.tevens is zij mede-auteur van het boek ‘toezicht pensioenfondsen’ een uitgave van het nationaal register te den haag.

99

Voorgedragen door de Bewonersraad MeVrouw b.g. Verberk-janSen (1953)

Beroep bestuurs- en juridisch adviseur Deskundigheid zorg en welzijn Jaar aantreding/aftreding 2006/2014

In de periode 1990-2006 is mevrouw verberk-jansen werkzaam geweest bij de gemeente zwolle als juridisch medewerker. vanaf 2006 is zij werkzaam bij de gemeente epe als bestuurs- en juridisch adviseur en plaatsvervangend griffier. naast deze werkzaamheden is zij bestuurslid dan wel voorzitter geweest van instellingen, die zich bewegen op het terrein van zorg en welzijn, waaronder het nederlandse rode kruis, afdeling zwolle. sinds december 2010 is mevrouw verberk lid van de raad van toezicht van stichting de parabool in schalkhaar. Mevrouw verberk-jansen is door de centrale bewonersraad voorgedragen voor de raad van commissarissen en maakt sinds 1 januari 2006 deel uit van deze raad. zij is per 1 januari 2010 voor een periode van vier jaar herbenoemd.

100


De Heer b. HaMMer (1979)

De Heer DrS. F. MaZenier (1971)

Beroep

Beroep

directeur-bestuurder stichting Mee veluwe te apeldoorn

registeraccountant bij Mazars paardekooper hoffman

Deskundigheid

n.v. (Mazars) te apeldoorn

volkshuisvesting, klanten, doelgroepen

Ingangsdatum/einde stage

Jaar aantreding/aftreding

2009/2013

2009/2013

vanaf 1999 tot 2004 bekleedde de heer hammer diverse

vanaf januari 2009 tot heden is de heer Mazenier

functies binnen klM cityhopper b.v., waaronder proces-

registeraccountant bij Mazars paardekooper hoffman n.v.

ontwikkelaar kwaliteit en veiligheid. van 2004 tot 2008

(Mazars) te apeldoorn. hij is met drie partner-aandeel-

heeft hij zijn carrière voortgezet als wethouder van de

houders verantwoordelijk voor het beleid van het kantoor

gemeente hilversum met de portefeuilles wonen-welzijn-

in apeldoorn. daarnaast is hij eindverantwoordelijk voor

zorg (inclusief Wmo), grondzaken en stedelijke vernieuwing.

de dienstverlening aan diverse klanten in de profit en

In de periode 2006 tot en met 2008 was de heer hammer

not-for-profit sector. vanuit het kantoor in apeldoorn is

lid van het dagelijks bestuur gewest gooi en vechtstreek,

de heer Mazenier vooral actief in het werkgebied rond

gedelegeerde volkshuisvesting, Maatschappelijke zorg

zwolle. landelijk is hij binnen Mazars lid van het bestuur

en Welzijn. tevens was hij lid van het algemeen bestuur

van de sectorgroep bouw & vastgoed en daarbinnen

gewest gooi en vechtstreek. In dezelfde periode was hij

verantwoordelijk voor de landelijke coördinatie van de

loco-burgemeester van de gemeente hilversum. de heer

(multidisciplinaire) dienstverlening aan woningcorporaties.

hammer is momenteel als enig directeur-bestuurder van

In de periode vanaf 1989 tot eind 2008 was de heer

stichting Mee veluwe verantwoordelijk voor de algehele

Mazenier registeraccountant bij ernst & Young accountants

leiding van de organisatie, financieel beleid, strategisch

llp te zwolle. hij was daar lid van het managementteam

beleid, personeelsbeleid en overige beleidskwesties.

van het kantoor zwolle en eindverantwoordelijk voor de

sinds maart 2010 is de heer hammer bestuurslid van Mee

dienstverlening aan een grote verscheidenheid klanten,

nederland. daarnaast was de heer hammer tot medio

waaronder woningcorporaties. ook was hij medeauteur

2011 voorzitter van de commissie herijking regionale

van de scenariostudie voor Woningcorporaties (Woning-

samenwerking gooi & vechtstreek, in opdracht van het

corporaties 2015), die medio 2008 is gepubliceerd.

gewest gooi & vechtstreek. tevens is hij secretaris van het bestuur van de stichting vrienden van amaris gooizicht.

de heer Mazenier verricht een aantal nevenfuncties. hij is

de heer hammer was lid van het ‘Inspiratieteam voor de

penningmeester van stichting paardensport gehandicapten

wijken’, een initiatief van kenniscentrum voor stedelijke

Meppel e.o. en van stichting rozengala.

vernieuwing keI, op verzoek van het Ministerie van vroM. het team bezoekt zogenaamde ‘vogelaarwijken’

de heer Mazenier wordt in verband met zijn opleiding bij

en probeert partijen die daar actief zijn te inspireren.

het nationaal register voor commissarissen en toezichthouders (nrct) in de gelegenheid gesteld praktijkervaring op te doen bij de raad van commissarissen van deltaWonen. In 2011 heeft de heer Mazenier zijn opleiding bij het nrct afgerond. 101

rooster van aftreden de raad van commissarissen bestaat op 31 december

In de vergadering van maart 2011 heeft de raad van

2011 uit zeven leden. de raad van commissarissen

commissarissen het nieuwe rooster van aftreden vast-

werkt met een profielschets, gerelateerd aan zijn om-

gesteld, waarbij de zittingstermijnen conform de herziene

vang, samenstelling en activiteiten, voor de gewenste

governancecode zijn teruggebracht naar maximaal twee

deskundigheid en achtergrond van de leden van de raad

termijnen van vier jaar. later in 2012 zal de raad van

van commissarissen. de profielschets is als bijlage

commissarissen de benodigde wijzigingen aanbrengen in

opgenomen in het reglement van de raad van commis-

de profielschets.

sarissen. In 2011 trad de heer j. franssen op als voorzitter van de eind 2011 heeft de raad van commissarissen de profiel-

raad van commissarissen. het vice-voorzitterschap werd

schets, alsmede de samenstelling en competentie van de

vervuld door de heer dragt.

raad van commissarissen geëvalueerd. hierbij kwam de raad van commissarissen tot de conclusie dat het nodig

alle leden van de raad van commissarissen zijn lid van

is wijzigingen aan te brengen in het rooster van aftreden

de vereniging van toezichthouders in Woningcorporaties

en de profielschets zodat aangesloten wordt bij de kortere

(vtW) en wonen geregeld themabijeenkomsten bij.

maximale zittingsduur uit de herziene governancecode.

102

lid raad van Commissarissen

M/V

geb. jaar benoemd Herbenoemd per per

uiterlijke datum aftreden

Commissie lidmaatschap

j. franssen (voorzitter)

M

1951

2007

2015

- selectie- en remuneratiecommissie - strategie- en vastgoedcommissie

l. dragt (vice-voorzitter)

M

1943

2009

2017

- strategie- en vastgoedcommissie

a. vroon

M

1947

2006

2014

- auditcommissie

e.l.M. de bruyn

M

1963

2009

2017

- auditcommissie

W.e.M. de jong

v

1966

2009

2017

- auditcommissie

b.g. verberk-jansen

v

1953

2006

2014

- selectie- en remuneratiecommissie

b. hammer

M

1979

2009

2017

- selectie- en remuneratiecommissie - strategie- en vastgoedcommissie

2011

2010

2010


Honorering 2011

reglement

de honorering van de raad van commissarissen is gekop-

de raad van commissarissen heeft gebruik gemaakt van

peld aan de zwaarte van de functie van de afzonderlijke

een reglement als basis voor het eigen functioneren en

leden van de raad van commissarissen en is niet gekop-

de relatie met de bestuurder. dit reglement is vastgesteld

peld aan prestaties van deltaWonen.

in 2008 en gewijzigd in 2011 naar aanleiding van de wijzigingen in de governancecode. In het reglement zijn

In 2011 bedroeg de bezoldiging van de leden van de raad

de uitgangspunten van de governancecode verwerkt.

van commissarissen € 112.104,-. de (reis)onkosten en de kosten van deelname aan cursussen (tot een bedrag van € 700,- per cursus) zijn bij het honorarium inbegrepen, tenzij herbenoeming heeft plaatsgevonden na inwerkingtreding van de honoreringscode (zie hieronder).

9.7 (Her)benoeMingen 2011

de specificatie van de bezoldiging van de leden van de raad van commissarissen ziet er als volgt uit:

In 2011 zijn er geen nieuwe leden toegetreden tot de raad van commissarissen. Wel heeft er een her-

de heer j. franssen

€ 15.000,-

benoeming plaatsgevonden. de heer j. franssen

de heer l. dragt

€ 18.672,-

is herbenoemd als lid en voorzitter van de raad

de heer a. vroon

€ 18.672,-

van commissarissen per 1 januari 2011 voor een

de heer e.l.M de bruyn

€ 14.940,-

periode van vier jaar. tijdens de herbenoemings-

Mevrouw W.e.M. de jong

€ 14.940,-

procedure, die in 2010 plaatsvond, trad de

Mevrouw b.g. verberk-jansen

€ 14.940,-

heer franssen tijdelijk terug uit de selectie- en

de heer b. hammer

€ 14.940,-

remuneratiecommissie en is hij vervangen door

aan de commissaris in opleiding, de heer f. Mazenier, is

de heer l. dragt. herbenoeming heeft plaats-

in 2011 een vergoeding uitbetaald van

gevonden aan de hand van de procedure zoals

€ 7.500,-.

beschreven in het reglement ‘(her)benoeming lid raad van commissarissen (al dan niet met

In verband met de inwerkingtreding van de honorerings-

bindende voordracht door de huurdersorganisatie)’.

code op 1 juli 2010 heeft de raad van commissarissen zich in 2011 door een externe partij laten adviseren over

belangrijke argumenten voor de herbenoeming

de consequenties voor de honorering van de leden van

waren het functioneren en het voldoen aan de

de raad van commissarissen. naar aanleiding van dit advies

huidige profielschets. voorafgaand aan de her-

heeft de raad van commissarissen besloten de vergoedingen

benoemingen van de heer franssen is de onder-

van alle commissarissen te verlagen naar € 10.000,-,

nemingsraad verzocht een advies uit te brengen

exclusief onkostenvergoeding en exclusief de opslagen

ten aanzien van de voorgenomen herbenoeming.

van de voorzitter (50%) en vice-voorzitter (10%) en de

de ondernemingsraad heeft een positief advies

opslag van de voorzitter van de auditcommissie (25%).

uitgebracht, waarna een definitieve herbenoeming

ook de kosten van cursussen zijn niet bij het honorarium

kon plaatsvinden.

inbegrepen. de verlaging gaat in per 1 januari 2012, tenzij een commissaris is herbenoemd na inwerkingtreding van de honoreringscode en het herbenoemingsbesluit na deze datum is genomen. In dat geval is de vergoeding per de herbenoemingsdatum in lijn getrokken met de honoreringscode.

103

9.8 integriteit deltaWonen vindt het belangrijk dat medewerkers integer en betrouwbaar handelen. daarom is een integriteitcode opgesteld. de integriteitcode bevat een omschrijving van de kernwaarden van het integriteitbeleid en een concrete invulling van het begrip ‘integriteit’ in het dagelijks werk. de medewerkers van deltaWonen hebben via deelname aan dilemmasessies (in 2009) een nadere invulling gegeven aan de integriteitcode en hebben de integriteitcode ondertekend. vanaf medio 2009 ondertekenen nieuwe medewerkers bij indiensttreding de integriteitcode. de herziene integriteitcode sluit aan bij wat omschreven is in artikel II.1.4 van de governancecode en dient als instrument van het interne risicobeheersing- en controlesysteem. In 2012 wordt onderzocht op welke wijze de integriteitcode kan worden herzien, zodat deze beter aansluit op de kernwaarden van deltaWonen zoals opgenomen in het ondernemingsplan ‘durf en duurzaamheid’. deltaWonen verwacht dat ook haar klanten en stakeholders zich houden aan de normen en waarden die zijn omschreven in de integriteitcode. hiertoe is in 2011 een aparte overeenkomst ‘integriteit en duurzaamheid’ opgesteld die gelijktijdig met het sluiten van de overeenkomst inzake de opdrachtverlening wordt afgesloten. ook bij de keuze van de samenwerkingspartners staat integriteit hoog in het vaandel.

Verankering integriteit In 2012 worden maatregelen genomen om het beleid op het gebied van integer handelen te verbeteren. zoals het opstellen en implementeren van controlemaatregelen, het uitvoeren van interne audits, het verbeteren van de informatievoorziening en het laten uitvoeren van een integrale risicoanalyse op het gebied van integriteit. de uit het onderzoek naar voren gekomen integriteitsrisico’s worden opgenomen in een integraal risicobeheersingsysteem. binnen dit risicobeheersingsysteem worden de risico’s gemonitord en worden maatregelen genomen om het manifest van de risico’s te voorkomen. daarnaast worden in 2012 de volgende verbetermaatregelen doorgevoerd:

104


•

• • •

Het systeem van fasedocumenten, dat wordt toege-

code. tevens vervult geen van de leden van de raad van

past bij nieuwbouwprojecten, wordt geïmplementeerd

commissarissen of het bestuur een nevenfunctie die

bij moderniseringsprojecten.

onverenigbaar is met het lidmaatschap van de raad of

Integriteit wordt als uitsluitend criterium opgenomen

het bestuur. een overzicht van de nevenfuncties van de

in het aanbestedingsprotocol.

leden van de raad van commissarissen is opgenomen

Het vaststellen van richtlijnen voor de borging van

in paragraaf 9.6. de bestuurder vervulde in 2011 twee

integriteit bij abc-constructies.

nevenfuncties. hij is vanaf 2010 bestuurslid van het

Bij vastgoedtransacties zal een check bij het kadaster

ronald Mcdonald huis in zwolle en vanaf 18 mei 2011

plaatsvinden op waardeverloop van het object bij

is hij lid van de raad van commissarissen van cogas

voorgaande en/of opvolgende transacties.

holding n.v. in almelo.

zoals uit het bovenstaande blijkt, staat verbetering van de borging van integriteit hoog op de agenda van delta-

leningen of garanties

Wonen. dit zal leiden tot een nog betere verankering van

deltaWonen heeft als beleid geen leningen of garanties

integriteit binnen deltaWonen.

te verlenen aan leden van de raad van commissarissen, de directeur-bestuurder en het personeel. In 2011 zijn

klokkenluiderregeling

dergelijke leningen of garanties dan ook niet verstrekt.

de klokkenluiderregeling is bedoeld voor die gevallen

onafhankelijkheid van de raad van commissarissen

waarin de geadviseerde routes voor het bekend maken

de raad van commissarissen waakt er voor dat de leden

van misstanden, zoals in de integriteitcode omschreven,

van de raad naar zijn oordeel in formele zin onafhankelijk

niet effectief blijken. deze regeling maakt het mogelijk

zijn in het licht van de in de governancecode bepaling

dat iedere medewerker misstanden kan melden, dat alle

III.2.2 aangeduide criteria. deze onafhankelijkheidscri-

meldingen serieus en volgens een bepaalde procedure

teria heeft deltaWonen overgenomen in het reglement

worden behandeld én dat de medewerker die ‘aan de bel

werkwijze voor de raad van commissarissen.

trekt’ (de klokkenluider) persoonlijk geen negatieve gevolgen van zijn melding ondervindt.

de governancecode schrijft voor dat de raad van commissarissen ten aanzien van iedere commissaris vaststelt

In 2011 is geen gebruik gemaakt van de klokkenluider-

of deze in een zodanige relatie tot deltaWonen staat of

regeling.

heeft gestaan dat hij geacht kan worden onafhankelijk te zijn, waarbij de raad van commissarissen ten minste de

de integriteitcode en de klokkenluiderregeling zijn, zoals

in de governancecode genoemde onafhankelijkheidscri-

de governancecode voorschrijft, op de website van delta-

teria in zijn beoordeling betrekt. de leden van de raad

Wonen geplaatst (www.deltawonen.nl).

van commissarissen hebben begin 2011 een zogenaamde ‘onafhankelijkheidsverklaring’ getekend, waarin alle

tegenstrijdige belangen en nevenfuncties

onafhankelijkheidscriteria uit de governancecode zijn

elke vorm en schijn van belangenverstrengeling tussen

opgenomen. In de vergadering van 8 april 2011 heeft

deltaWonen en de directeur-bestuurder respectievelijk de

de raad van commissarissen de onafhankelijkheid van

leden van de raad van commissarissen wordt vermeden.

alle leden van de raad van commissarissen vastgesteld.

het reglement van de raad van commissarissen en het

de commissarissen van deltaWonen ondertekenen voor

bestuursreglement bevatten een verdere uitwerking van

hun aantreden en vervolgens jaarlijks deze zogenaamde

dit belangrijke uitgangspunt. In deze documenten is te-

‘onafhankelijkheidsverklaring’.

vens de handelwijze in geval van belangenverstrengeling geregeld. In 2011 zijn geen transacties met de directeurbestuurder of leden van de raad van commissarissen geweest die tegenstrijdige belangen hebben opgeleverd zoals bedoeld in principe II.3 en III.6 van de governance-

105

de raad van commissarissen hecht veel waarde aan

In 2010 is een dergelijk onderzoek uitgevoerd bij de

een goede reputatie en integriteit. leden van de raad

zittende commissarissen en Mt-leden. de directeur-

van commissarissen, het bestuur en het Mt worden

bestuurder heeft voorafgaand aan zijn aanstelling (per

benoemd nadat een pre-employmentscreening heeft

1 oktober 2008) deelgenomen aan het onderzoek en is

plaatsgevonden door een extern bureau. dit is vastgelegd

niet opnieuw gescreend. op basis van de rapporten van

in het reglement werkwijze voor de raad van commis-

het externe bureau en de getekende onafhankelijkheids-

sarissen en in het bestuursreglement. hiermee wil de

verklaringen heeft de raad van commissarissen in 2010

raad van commissarissen een bijdrage leveren aan

de onafhankelijkheid en integriteit van de leden van de

voorbeeldgedrag, bewustwording en risicomanagement

raad van commissarissen vastgesteld. Uit de rapporten

binnen deltaWonen. bij de pre-employmentscreening

kan eveneens de onafhankelijkheid en integriteit van de

wordt aandacht besteed aan de ‘onafhankelijkheid’ en de

toen zittende leden van het managementteam worden

‘integriteit’ van de personen die in het onderzoek worden

afgeleid. In 2011 zijn geen nieuwe leden tot de raad van

betrokken. daarbij zal onder meer een strafrechtelijk

commissarissen, het bestuur of het managementteam

antecedentenonderzoek worden gedaan. ook wordt een

toegetreden.

frauderisico-analyse uitgevoerd, waarbij de personen een ‘verklaring omtrent gedrag’ moeten overleggen en worden identiteitsbewijzen en diploma’s beoordeeld op echtheid.

106


9.9 CoMMiSSieS auditcommissie

•

Wijziging waarderingsgrondslagen RJ 645.

In 2011 is de auditcommissie vijf keer bij elkaar geweest.

•

Leningen aan verbindingen.

de externe accountant heeft één vergadering (gedeeltelijk)

•

Aanbesteding planmatig onderhoud.

bijgewoond. naast de drie leden van de raad van com-

•

Procedure aan- en verkoop diverse complexen.

missarissen, te weten de heer a. vroon, mevrouw W.e.M.

•

Diverse fasedocumenten vastgoedprojecten.

de jong en de heer e.l.M. de bruijn, zijn de bestuurder,

•

Organisatiewijziging bedrijfsbeheer en

de manager vastgoed, de concerncontroller en manager bedrijfsbeheer aanwezig bij de vergaderingen van de

concerncontrol. •

auditcommissie.

Taakverdeling auditcommissie en strategie- en vastgoedcommissie.

•

Incompanytraining fiscaliteiten.

daarnaast hebben de leden van de auditcommissie in 2011 eenmaal buiten aanwezigheid van het bestuur

de auditcommissie heeft haar bevindingen en adviezen

overlegd met de externe accountant.

omtrent genoemde zaken gerapporteerd aan de raad van commissarissen.

de taken en bevoegdheden zijn vastgelegd in het reglement van de auditcommissie. de auditcommissie is op basis

het bestuur en de auditcommissie maken ieder tenminste

van dit reglement namens de raad van commissarissen

éénmaal in de vier jaar een grondige beoordeling van het

onder meer belast met het toezicht op de werking van

functioneren van de externe accountant in de diverse

de interne risicobeheersings- en controlesystemen, de

entiteiten en capaciteiten waarin de externe accountant

financiële informatieverschaffing door deltaWonen, de

fungeert. deze beoordeling zal plaatsvinden in 2012.

naleving van aanbevelingen en opvolging van opmerkingen van de externe accountant en de relatie met de externe

Selectie- en remuneratiecommissie

accountant.

de raad van commissarissen van deltaWonen heeft uit zijn midden een selectie- en remuneratiecommissie

onderwerpen die aan bod zijn gekomen in 2011 zijn:

ingesteld, bestaande uit drie leden. In 2011 werd de

•

Jaarverslag en jaarrekening 2010.

selectie- en remuneratiecommissie gevormd door

•

Jaarverslag 2010 Wonen Boven Winkels Zwolle.

de heer j. franssen, mevrouw b.g. verberk-jansen

•

Jaarrekening Stichting Woonservice 2010.

en de heer b. hammer.

•

Treasury jaarplan 2011.

•

Bedrag waarmee investeringen ten opzichte van

de taken en bevoegdheden van de selectie- en remunera-

begroting overschreden mogen worden zonder goed-

tiecommissie zijn omschreven in het reglement van deze

keuring vooraf door de raad van commissarissen en

commissie. de selectie- en remuneratiecommissie is op

kader overschrijdingen vastgoedinvesteringen zonder

basis van dit reglement namens de raad van commis-

goedkeuring vooraf.

sarissen onder meer belast met de selectie en benoeming

Governance jaaragenda 2012 en herziening

van de leden van de raad van commissarissen en het

•

governance documenten.

bestuur en is tevens belast met het bezoldigingsbeleid en

•

Onafhankelijkheid accountant.

de beoordeling van het bestuur.

•

Verkoop aandelen Woonquest B.V. aan Woningnet N.V.

•

Huurverhoging 2011.

ten behoeve van de uitvoering van haar taken heeft de

•

Stand van zaken huurincasso.

selectie- en remuneratiecommissie in 2011 driemaal

•

Kwartaalrapportages 2011 (inclusief projecten-

vergaderd. twee vergaderingen werden bijgewoond door

overzicht).

de directeur-bestuurder van deltaWonen en een vertegen-

•

Begroting 2012 en meerjarenbegroting 2012-2021.

woordiging vanuit het managementteam. de commissie

•

Voortgang bevindingen interne controles, Legal Audit

heeft haar bevindingen en adviezen gerapporteerd aan de

en visitatie.

raad van commissarissen.

•

Bedrijfslastenreductie. 107

In het jaar 2011 heeft de selectie- en remuneratiecom-

de strategie- en vastgoedcommissie heeft in 2011

missie de raad van commissarissen geadviseerd over:

tweemaal vergaderd. deze vergaderingen werden

•

De vaststelling van het remuneratierapport 2010.

bijgewoond door de heer l. Mazenier, commissaris in

Het profiel, de samenstelling en competentie Raad

opleiding, de directeur-bestuurder en een vertegenwoor-

van commissarissen.

diging vanuit het managementteam.

• •

De vorm en inhoud van de zelfevaluatie in 2011.

•

Opleidingen 2011 en 2012 leden Raad van

In het jaar 2011 zijn de volgende onderwerpen aan de

commissarissen.

orde gekomen bij de vergaderingen van de strategie- en

De honorering van de leden van de Raad van

vastgoedcommissie:

commissarissen en de beloning van de bestuurder

•

Stand van zaken strategische doelstellingen.

in verband met de inwerkingtreding van de

•

Maatschappelijke thema’s.

honoreringscode en beloningscode.

•

Strategisch voorraadbeleid (inclusief wijkstrategieën).

De profielschets van het bestuur.

•

Beleidsdag 2011.

De functie-indeling en bezoldiging van de bestuurder

•

Toelichting werkwijze (inclusief besluitvorming)

•

• •

met ingang van 2011. •

De autoregeling van de bestuurder (vanaf 2012).

•

De beoordeling van het functioneren van de bestuurder

fasedocumenten. •

Taakverdeling auditcommissie en strategie- en vastgoedcommissie.

over 2011. •

Het commissariaat van de bestuurder van deltaWonen

de raad van commissarissen heeft kennis genomen van

bij cogas holding n.v.

de verslagen van de auditcommissie, selectie- en remuneratiecommissie en strategie- en vastgoedcommissie.

Strategie- en vastgoedcommissie de strategie- en vastgoedcommissie richt zich op strategisch volkshuisvestelijke vraagstukken. de commissie bestaat uit drie leden van de raad van commissarissen, namelijk de heer j. franssen, de heer l. dragt en de heer b. hammer. het reglement van de strategie- en vastgoedcommissie bevat een omschrijving van de taken en bevoegdheden van deze commissie.

108


9.10 eValuatie en beZolDiging beStuur de raad van commissarissen is verantwoordelijk voor een goed bestuur, onder meer door benoeming, schorsing, ontslag en jaarlijkse evaluatie van het bestuur. In 2011 is de samenstelling van het bestuur niet gewijzigd. In 2011 bestond het bestuur uit één directeur-bestuurder, de heer e. leideman. hij is per 1 oktober 2008 benoemd voor een periode van vier jaar, waarna herbenoeming telkens voor een periode van maximaal vier jaar mogelijk is. In 2011 bedroeg de beloning van de directeur-bestuurder als volgt (bedragen in euro’s):

2011

2010

periodiek fiscaal loon - vaste component

125.489

114.059

variabele beloning (belast)

11.783 (uitbetaald in 2011, betreft variabele beloning 2010)

10.543 (uitbetaald in 2010, betreft variabele beloning 2009)

beloningen betaalbaar op termijn (pensioenbijdrage werkgever) 26.194

25.845

totaal

150.447

163.466

109

de raad van commissarissen heeft in 2011 het

van de beoordeling. de raad van commissarissen heeft

bezoldigingsbeleid en de arbeidsvoorwaarden van

vastgesteld dat de prestatieafspraken naar verwachting

de bestuurder geëvalueerd naar aanleiding van de

zijn gerealiseerd en dat de competenties als goed zijn

inwerkingtreding van de sectorbrede beloningscode

beoordeeld. op grond hiervan is aan de bestuurder een

bestuurders woningcorporaties. een extern bureau

loonsverhoging toegekend van 3%. daarnaast zijn pres-

adviseerde de raad van commissarissen over het toepassen

tatieafspraken gemaakt voor 2012. de beoordeling over

van de beloningscode op de situatie van deltaWonen. het

2011 en de prestatieafspraken voor 2012 zijn vastgelegd

salaris van de directeur-bestuurder wordt met ingang van

in de beoordelingsbrief die de bestuurder begin 2012 van

2011 jaarlijks, bij goed functioneren, verhoogd met 3%

de raad van commissarissen heeft ontvangen.

(tot het maximum van de beloningsschaal is bereikt). daarnaast vindt jaarlijkse aanpassing plaats conform het indexatiepercentage dat voortvloeit uit de beloningscode. de bestuurder ontvangt met ingang van 2011 geen

9.11 FunCtioneren raaD Van CoMMiSSariSSen

variabele beloning, behoudens de variabele beloning in het verband met het realiseren van de prestatieafspraken

de raad van commissarissen bespreekt tenminste

over 2010. de nieuwe beloningsafspraken zijn vastgelegd

eenmaal in het jaar buiten aanwezigheid van het bestuur

in de arbeidsovereenkomst van de bestuurder en zijn in

zowel zijn eigen functioneren als dat van zijn individuele

lijn met de beloningscode.

leden en de conclusies die hieraan moeten worden verbonden. de raad vraagt hiertoe uitdrukkelijk de visie van

aan het bestuur is een pensioen toegezegd op basis

het bestuur terzake en betrekt deze in de bespreking.

van de cao Woondiensten. de pensioenkosten worden gefinancierd door bijdragen van zowel de werkgever

In de interne vergadering van 25 november 2011 heeft de

als de directeur-bestuurder. de verdeling van de kosten

raad van commissarissen het functioneren van de raad

is vastgelegd middels de premieverdeling conform de

van commissarissen als geheel en de bijdrage van de

cao Woondiensten. de overige arbeidsvoorwaarden zijn

individuele leden afzonderlijk beoordeeld en heeft daartoe

gebaseerd op de cao Woondiensten.

de visie van het bestuur gevraagd en deze betrokken in de bespreking. de zelfevaluatie 2011 omvatte de volgende

de raad van commissarissen heeft eind 2011 de

drie onderdelen:

profielschets van het bestuur geëvalueerd, waarna een

•

Individuele evaluatie.

nieuwe profielschets is vastgesteld waarin de wijzigingen

•

Evaluatie Raad van Commissarissen als collectief ten aanzien van de onderdelen ‘toezicht houden’ en

in de organisatiestructuur zijn verwerkt. ook heeft de

‘informatievoorziening’.

raad van commissarissen de regeling ten aanzien van de bedrijfsauto van de bestuurder geëvalueerd, waarna

•

Evaluatie actiepunten van de zelfevaluatie 2010.

nieuwe afspraken zijn gemaakt die aansluiten bij de

•

De individuele evaluatie heeft plaatsgevonden door

regeling mobiele bedrijfsmiddelen van deltaWonen.

middel van bilaterale (telefonische) gesprekken tussen de voorzitter en de afzonderlijke leden van de raad

de raad van commissarissen bespreekt tenminste

van commissarissen. de evaluatie als collectief en de

eenmaal per jaar buiten aanwezigheid van het bestuur

evaluatie van de actiepunten uit de zelfevaluatie van

het functioneren van het bestuur en de conclusies die

2010 heeft schriftelijk plaatsgevonden aan de hand

hieraan moeten worden verbonden en bespreekt deze

van stellingen. tijdens de interne vergadering zijn

conclusies met het bestuur. In 2011 heeft beoordeling

de resultaten van de evaluaties besproken. de zelf-

van de competenties plaatsgevonden aan de hand van

evaluatie resulteert in een raad van commissarissen

een 360 graden feedbackmethode, waarbij de leden van

die tevreden is over het eigen functioneren. de raad

de raad van commissarissen, het managementteam,

van commissarissen is zich ervan bewust zichzelf

de ondernemingsraad en de centrale bewonersraad een

scherp te houden en is op zoek naar een goede

vragenformulier hebben ingevuld. daarnaast waren de

wisselwerking tussen ‘binnen en buiten’.

prestatieafspraken met betrekking tot 2011 onderwerp

110


de belangrijkste aandachts- en verbeterpunten die uit de zelfevaluatie naar voren zijn gekomen, zijn: •

Optimaliseren taakafbakening Raad van commissarissen en zijn commissies.

• •

Aanscherpen maatschappelijke taak van deltaWonen. Als Raad van Commissarissen meer aandacht hebben voor externe ontwikkelingen.

111

Terug naar inhoud

112

10 FinanCiële inForMatie

WaT IS HET RESULTaaT Van DELTaWOnEn In 2011? WELKE CIJFERS KOnDEn WE nOTEREn En WELKE KEnGETaLLEn HOREn DaaRBIJ? HOEVEEL InVESTEERDEn WE In VERBInDInGEn En DEELnEMInGEn? DIT HOOFDSTUK GEEFT U InZICHT In OnZE CIJFERS. 113

10.1


10.2

fInancIËle kengetallen 115

10.3

fInancIËle kaders 120

10.4

beoordelIngen 121

10.5

treasUrY 122

10.6

beleggIngen en lenIngen U/g 124

10.7

verbIndIngen 125

10.8

overIge deelneMIngen 127

10.9

verklarIng van bestedIng van MIddelen 127

10.10 verkoop bestaand bezIt 128 10.11 hUUrdervIng 128 10.12 de conseQUentIes van Weten regelgevIng 130


In het jaar 2011 zagen we ons resultaat stijgen naar € 37,1 miljoen. dit is onder meer te danken aan minder onrendabele toppen, lagere onderhoudskosten, een belastingmeevaller en de mutatie reële waarde.

114


10.2 Financiële kengetallen

De resultaten Het jaar 2011 sloten we af met een positief resultaat van € 37,1 miljoen. Dat is maar liefst € 20,2 miljoen hoger dan in 2010. Een toelichting op de belangrijkste verschillen tussen 2010 en 2011. (x € 1000)

2011

2010

verschil

Bedrijfsopbrengsten Huren Vergoedingen Overheidsbijdragen Verkoop onroerende zaken Geactiveerde productie Overige bedrijfsopbrengsten Totaal bedrijfsopbrengsten

73.982

72.330

1.652

4.491

4.237

254

- 13.715

25

25-

11.964

1.751

296

642

346-

1.696

2.214

519-

94.180

91.413

2.768

Bedrijfslasten Afschrijvingen op materiële vaste activa

1.396

1.292

104-

Overige waardeveranderingen (im)materiële vaste activa

7.663

10.893

3.230

Lonen en salarissen

8.781

8.561

219-

Sociale lasten

1.245

1.122

123-

Pensioenlasten

2.045

2.062

17

Lasten onderhoud

10.618

12.288

1.670

Overige bedrijfslasten

19.150

19.826

675

Totaal bedrijfslasten

50.898

56.044

5.146

35.368

7.914

Bedrijfsresultaat

43.282

Financiële baten en lasten Rentebaten Waardeverandering financiële vaste activa en effecten

432

769

337-

10-

37-

27

Rentelasten

20.276-

20.117-

158-

Financiële baten en lasten, per saldo last

19.854-

19.385-

469-

15.983

7.445

1.950

2.059-

2.850-

5.324

15.082

10.709

Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening voor belastingen

23.428

Resultaat deelnemingen

110-

Vennootschapsbelasting

2.473

Netto resultaat na belastingen

25.792

vóór mutatie reële waarde materiële vaste activa Mutatie reële waarde materiële vaste activa en rentabiliteitswaarde

11.353

1.831

Resultaat na belastingen na mutatie reële waarde materiële vaste activa en rentabiliteitswaarde 37.145 16.913

9.522 20.231

115

interView Met

arjan Dunning bewoner gemoderniseerde woning dieze-oost, zwolle

“Je hebt contact met mensen, niet met een instantie” het was dubbel feest voor arjan dunning (24) en zijn partner annelies Meijerink (22), in december 2011. ze gingen voor het eerst samenwonen én waren de eersten die een gerenoveerde maisonettewoning in de zwolse wijk dieze-oost betrokken. als nieuwe klanten van deltaWonen viel hen gelijk iets op aan de woningcorporatie. “deltaWonen heeft een gezicht. je hebt contact met mensen, niet met een instantie.” daar heeft dunning een sprekend voorbeeld van. “op een gegeven moment was de betaling van de huur blijven hangen bij de bank. die was dus bij mij de deur uit, maar kwam niet binnen bij deltaWonen. bij de meeste instanties krijg je in zo’n geval een boze, afstandelijke brief. bij deltaWonen niet. Ik werd opgebeld door een vriendelijke dame, die netjes informeerde of er misschien iets mis was gegaan. dát noem ik klantgerichtheid.” 116

117

De stijging van het jaarresultaat is op hoofdlijnen als volgt te verklaren: Meer resultaat (x € 1.000) wegens: Huren en vergoedingen

€ 1.906

Verkoop onroerende zaken

€ 1.751

Overige waardeveranderingen (im)materiële vaste activa

€ 3.230

Lasten onderhoud

€ 1.670

Overige bedrijfslasten

€ 675

Vennootschapsbelasting

€ 5.324

Mutatie reële waarde

€ 9.522

€ 24.078

Minder resultaat (x € 1.000) wegens: Overheidsbijdragen

€ 25

Geactiveerde productie

€ 346

Overige bedrijfsopbrengsten

€ 519

Afschrijvingen op materiële vaste activa

€ 104

Salariskosten

€ 325

Financiële lasten Resultaat deelnemingen

€ 469 € 2.059

€ 3.847

Per saldo hoger resultaat 2011

Meer huren en vergoedingen De stijging in de huuropbrengst is voornamelijk veroorzaakt door de oplevering van nieuwbouwwoningen en de jaarlijkse huurverhoging. In 2011 bedroeg die op basis van de inflatie in 2010 1,2%. De stijging van de inkomsten werd deels teniet gedaan door de verkoop en de sloop van huurwoningen en het uit exploitatie nemen van nog te slopen woningen. In de jaarrekening wordt de mutatie verder toegelicht.

Meer verkopen De stijging van de verkoopopbrengsten wordt met name veroorzaakt door de hogere verkoop opbrengsten van het bestaande bezit. In 2011 zijn 89 woningen verkocht (2010: 71 woningen). De gemiddelde opbrengst per woning bedraagt voor 2011 € 148.000,- (2010: € 151.000,-).

118

€ 20.231


Minder maatschappelijke investeringen Specifieke onrendabel top ten laste van 2011

(x € 1.000)

Grondexploitatie Hanzewijk

€ 700-

Juliana van Stolberglocatie

€ 3.830

EBC Eikenhorst (aangekochte boerderij)

€ 193

Margaretha

€ 297

Jufferenwal

€ 224

Grondexploitatie Veldheem

€ 1.337

Amatie

€ 1.127

Onrendabele toppen

€ 6.308

Hanzewijk cluster 1

€ 98

Hanzewijk cluster 2

€ 618 -

Tulp- Anjer-, Dahliastraat EBC Eikenhorst (nieuwbouw) Afboeking grondbezit ‘De Dijken’

€ 70 € 101€ 52

Afboeking grondbezit Berkum Veldhoek

€ 1.854

Opgeleverde projecten

€ 1.355

Totale onrendabel toppen

€ 7.663

De hierboven vermelde onrendabele toppen komen € 3,2 miljoen lager uit dan in 2010. De onrendabele toppen worden verantwoord op het moment van goedkeuring fasedocument start realisatie.

Positievere mutatie reële waarde De mutatie reële waarde is in 2011 € 9,5 miljoen positiever dan die over 2010. Dit wordt enerzijds veroorzaakt door beleidskeuzes van het management en anderzijds door niet te beïnvloeden parameteraanpassingen zoals inflatie en rente.

Negatiever resultaat deelnemingen Het negatieve resultaat deelnemingen ten opzichte van 2010 wordt met name veroorzaakt door het positieve GREX-resultaat bij de liquidatie van de VOF-Holtenbroek ultimo 2010 (aandeel deltaWonen: € 2,3 miljoen) .

119

10.3 FinanCiële kaDerS duurzaamheid is voor deltaWonen een belangrijk leidend thema. om niet alleen nu, maar ook in de toekomst financieel duurzaam te zijn, toetsen we onze plannen onder andere aan de volgende criteria: •

De komende jaren hebben we een positieve operationele kasstroom (voorwaarde voor het onder borging kunnen financieren van onze bedrijfsactiviteiten). hierbij houden we een buffer aan van € 2 miljoen.

•

Onze solvabiliteit ligt boven de 25%.

•

We hebben een interest dekkingsratio inclusief 2% aflossingsfictie, dat boven de 1,25 ligt.

In 2011 hebben we de meerjarenbegroting 2012 - 2021 vastgesteld. hierin zijn de volgende waarden opgenomen ten aanzien van bovengenoemde financiële criteria.

saldo operationele kasstromen (x € 1.000) solvabiliteit Interest coverage ratio

2012

2013

2014

2015

2016

€ 12.024

€ 11.714

€ 5.843

€ 5.305

€ 6.318

34%

36%

36%

35%

37%

1,6

1,6

1,3

1,2

1,3

vastgesteld kan worden, dat deltaWonen financieel gezond is. door middel van bedrijfslastenreductie willen we extra middelen vrijmaken voor de realisatie van onze ambitie.

120


10.4 beoorDelingen Het Centraal Fonds Volkshuisvesting (CFV)

oordeelsbrief 2011 VroM

het cfv heeft de volgende specifieke taken op het gebied

de oordeelsbrief 2011 kijkt terug op 2010 en beschrijft

van financieel toezicht:

twee onderwerpen:

• De rapportage over de financiële positie van individuele corporaties, mede ter signalering van mogelijke

• De financiële positie van de corporatie

toekomstige saneringsgevallen.

• Voor de financiële positie laat het ministerie van

• De rapportage over de sector als geheel. Bij deze

binnenlandse zaken en koninkrijksrelaties (bzk)

rapportage gaat het om een landelijk beeld, dat naar

zich adviseren door het cfv. zoals hierboven al is

gebiedsdelen kan worden gedifferentieerd.

aangegeven, is het cfv van mening dat, uitgaande van

• De advisering over de financiële aspecten van nieuwe toelatingen, fusies, statutenwijzigingen, investeringen in het buitenland door corporaties en meldingplichtige verkoop aan beleggers. • De advisering met betrekking tot de financiële aspecten van een ministeriële aanwijzing. • De financiële beoordeling van nevenactiviteiten.

voortgezette verhuur van het bezit, de solvabiliteit ultimo 2010 voldoende is. bzk heeft dit standpunt overgenomen. • Rechtmatigheid • De mate waarin wetten en relevante regels worden nageleefd. het ministerie van vroM heeft vastgesteld dat deltaWonen over het verslagjaar 2010 voldaan heeft aan de naleving van weten regelgeving.

Solvabiliteitsoordeel 2010 CFV het eigen vermogen van deltaWonen was per 31 december 2010 22,7% van het totaal vermogen en had een waarde van € 136 miljoen (volkshuisvestelijk vermogen volgens cfv normen). het cfv heeft naar aanleiding van de plannen van deltaWonen de financiële risico’s beoordeeld en aangegeven dat wij op basis van cfv uitgangspunten voldoende solvabiliteit hebben. Intern hanteert deltaWonen een solvabiliteitsnorm van 25%.

Continuïteitsoordeel 2011-2015 CFV het continuïteitsoordeel doet een uitspraak over hoe actief een corporatie is met haar vermogen. er wordt vooruit gekeken aan de hand van de meerjarenbegroting (vijf jaar). de overheid stimuleert de corporaties actief maatschappelijk te investeren. deltaWonen heeft ook in 2011 weer de a1-status ontvangen. de a1-status geeft aan dat de voorgenomen activiteiten in financieel opzicht passen bij de vermogenspositie van deltaWonen. het vermogen wordt maximaal maatschappelijk ingezet, zonder dat de continuïteit van het bedrijf in gevaar wordt gebracht.

121

10.5 treaSurY vier keer per jaar worden diverse treasuryaspecten

een additionele financieringsruimte van bijna € 700

behandeld in een treasurycommissie. doel van de trea-

miljoen. als randvoorwaarde wordt gesteld dat de

suryfunctie is het indekken en spreiden van renterisico’s,

kasstromen uit exploitatie voldoende moeten zijn voor

het toetsen van de financierbaarheid van alle (geplande)

de rente- en aflossingsbetalingen. door de integrale

activiteiten, het aantrekken van benodigde financiering,

vennootschaps-belastingheffing en de toekomstige

optimalisatie van de financieringsstructuur van

bijdragen aan het Ministerie van vroM en/of centraal

deltaWonen en het minimaliseren van de rentelasten. de

fonds volkshuisvesting wordt het voor actief investerende

treasurycommissie handelt binnen de kaders van

corporaties zoals deltaWonen steeds moeilijker om aan

het treasurystatuut en het treasuryjaarplan.

deze voorwaarde te voldoen. het WsW verwacht dat steeds meer woningcorporaties met ‘maatwerk’ zullen

liquiditeit en financieringsruimte

moeten worden bediend.

onder borgstelling van het Waarborgfonds sociale Woningbouw (WsW) zijn in 2011 voor € 55 miljoen een viertal

treasuryactiviteiten in 2011

nieuwe leningen ontvangen. drie ontvangen leningen

In 2011 zijn de volgende relevante zaken uitgevoerd:

waren al in 2010 aangetrokken, voor een totaalbedrag van € 40 miljoen. In 2011 is voor een bedrag van € 47,7

op 12 september 2011 is bij de bng een roll-over lening

miljoen aan leningen afgelost. naast deze reguliere

op 3-maands basis met een hoofdsom van € 15 miljoen

aflossingen heeft deltaWonen tijdelijk € 16 miljoen

en een bankopslag van 0,30% aangetrokken. de lening

teruggestort op roll-over leningen met een variabele

kent een looptijd van 1 november 2011 tot 1 november

hoofdsom. laatstgenoemd bedrag zal in 2012 weer

2027 en een opslagherziening op 1 november 2013. deze

worden opgenomen.

lening dient ter vervanging van een roll-over lening bij de rabobank.

de komende jaren worden grote uitgaven gedaan op het gebied van projectontwikkeling en herstructurering.

bovenstaande acties zijn in overeenstemming met het

deze inspanningen kunnen niet verricht worden zonder

mandaat (zoals afgegeven in het treasuryjaarplan 2011)

het aantrekken van aanvullende leningen. eind 2012

om tot een bedrag van € 80 miljoen aan te trekken. In

bedraagt de financieringsbehoefte, volgens de in december

2011 zijn geen acties gepleegd die buiten het voor dat

2011 opgestelde prognose, circa € 7 miljoen. deze

jaar afgegeven mandaat van de organisatie vallen.

financieringsbehoefte loopt op tot circa € 195 miljoen aan het eind van 2016. In de planningsperiode 2012 -

daarnaast is de per 1 januari 2011 in werking getreden

2016 heeft deltaWonen voor € 147 miljoen aan netto

eU-beschikking betreffende staatssteun nadrukkelijk aan

investeringen begroot en wordt circa € 167 miljoen op

de orde geweest. voor zover informatie over de imple-

financieringen afgelost. de benodigde financiering kan

mentatie van deze beschikking beschikbaar was, heeft

worden aangetrokken door het inzetten van borgstelling

deltaWonen zo goed mogelijk op de praktische gevolgen

op toekomstige nieuwbouwinvesteringen. het faciliter-

hiervan geanticipeerd.

ingsvolume op basis van de laatste faciliteringsbrief van het WsW na de beoordeling over 2010 bedraagt ultimo

het tarief voor kasgeld bedraagt op dit moment euribor +

boekjaar 2011 € 69 miljoen tot en met het jaar 2013.

0,60%. afgezet tegen de markt is dit een scherp tarief.

additionele borging op bestaand bezit kan worden verkregen tot een maximum van 50% van de Woz-waarde

alle activiteiten zijn gericht op (rente)risicospreiding, het

van het bezit. op dit moment ligt de Woz-waarde van het

voorzien in de financieringsbehoefte en verlaging van de

woningbezit op circa € 2,3 miljard. borging is mogelijk tot

gemiddelde rentekostenvoet. onderstaande grafiek geeft

een bedrag van € 1,15 miljard, waarvan al € 466 miljoen

een beeld van het verloop van het renterisico. aantrekken

is ingezet voor de bestaande leningportefeuille. er bestaat

van leningen voor nieuwe projecten en andere treasury-

dus, afgezien van de toevoeging door nieuwbouw,

activiteiten zijn erop gericht het renterisico in 2012 en verder omlaag te brengen. de hiervoor genoemde

122

transacties zijn in de grafiek verwerkt:


Renterisico: jaarlijks relatief risico (bedrijfseconomisch)

5,0% 2,5% 0,0% 2,5% 5% 7,5% 10% 12,5% 15% 17,5% 2012 0,5% -5,8%

2013 -7,7% -15,7%

2014 -8,9% -16,3%

2015 -8,3% -14,0%

2016 -9,2% -11,5%

2017 -7,1% -6,7%

2018 -6,4% -11,7%

2019 -1,0% -6,0%

2020 -0,7% -6,2%

2021 3,1% -1,6%

-15,0%

-15,0%

-15,0%

-15,0%

-15,0%

-15,0%

-15,0%

-15,0%

-15,0%

-15,0%

Excl. investeringen Incl. investeringen Norm max.

In 2013 tot en met 2018 wordt het renterisico grotendeels

wordt het (toekomstig) renterisico verminderd. alle swaps

veroorzaakt door de voorgenomen investeringen. zonder

zijn per 31 december 2011 gekoppeld aan aangetrokken

rekening te houden met de investeringen bedraagt het

rollover leningen.

risico in deze jaren tussen de 6% en 9%. een payer swap is een rente-instrument met een waarde jaren 2013 en 2014 laten in eerste instantie een

deontwikkeling, afhankelijk van de renteontwikkeling kan

lichte overschrijding zien op de norm van 15%. het is

dit resulteren in een positieve of een negatieve markt-

echter te verwachten dat investeringen later dan gepland

waarde. voor geen van de afgesloten payer swaps geldt

plaatsvinden en dat daardoor de norm niet daadwerkelijk

de verplichting tot het bijstorten c.q. aanhouden van

overschreden gaat worden.

middelen als gevolg van te grote afwijking tussen markten swaprente.

rente-instrumenten deltaWonen heeft per 31 december 2011 de beschikking

kort gezegd zal bij een stijgende rente de swap een

over vijf payer swaps, die al voor 2008 met verschillende

positieve waarde krijgen en bij een dalende rente een

ingangsdata zijn afgesloten bij diverse banken. Met deze

negatieve waarde. de belangrijkste modaliteiten van de

swaps zijn renteafspraken gemaakt, waarbij de hoogte

afgesloten swaps zijn hieronder weergegeven.

van de rente voor deltaWonen is vastgelegd. hierdoor

tegenpartij fortIs

Hoofdsom

Startdatum

einddatum

te betalen vaste rente

Marktwaarde 31-12-2011

€ 15 mln.

3-12-2007

2-12-2019

3,80%

- € 1,8 mln.

abn-aMro

€ 15 mln.

1-12-2006

3-12-2018

3,70%

- € 1,7 mln.

abn-aMro

€ 15 mln.

1-9-2008

1-9-2020

3,86%

- € 2,2 mln.

bng

€ 15 mln.

1-11-2009

1-11-2027

5,00%

- € 4,9 mln.

bng

€ 15 mln.

1-6-2010

1-6-2029

5,00%

- € 5,5 mln.

totaal

€ 75 mln.

- € 16,1 mln. 123

10.6 beleggingen en leningen u/g In het WoonInvesteringsfonds (WIf) is voor een bedrag

Sponsoring

van € 5.225.000,- geïnvesteerd in de vorm van certifi-

Met het sponsorbeleid richt deltaWonen zich in 2011/2012

caten. deze certificaten geven met ingang van 2011 een

op het thema bewegen. de aanvragen die binnen komen

vast rendement van 2,25% per jaar en kennen geen eind-

worden beoordeeld aan de hand van criteria die openbaar

datum. aan de stichting gereglementeerd eigendom (ge),

zijn voor de aanvrager. deze criteria zijn te vinden op

in 1999 opgericht door de zwolse corporaties, is tot en

onze website. Wij verwachten van de sponsoractiviteiten

met 2011 voor een totaal van circa € 1,6 miljoen leningen

dat zij gericht zijn op het behoud van de leefbaarheid

verstrekt ten behoeve van de aankoop van woningen van

en het bevorderen van de sociale cohesie van de ge-

eigenaren binnen de ge. het aankopen van deze woningen

meenschappen waar we actief zijn. het thema bewegen

is noodzakelijk, zodat de overwaarde op de ge-woningen

verstevigt ons duurzame karakter. In 2011 sponsorden

binnen de stichting ge blijft en niet wegvloeit naar de

we diverse sportieve activiteiten. daarnaast vinden we

eigenaren. bij verkoop van de aangekochte woningen

vanuit onze maatschappelijke rol het ook belangrijk om

door de stichting ge zullen de leningen weer worden

onze huurders op verschillende terreinen te stimuleren

afgelost. de andere zwolse corporaties hebben in 2011

en kansen te bieden. zo zijn we founder van Museum

een aandeel van de lening op zich genomen, de bedragen

de fundatie, daarmee richten we ons op het culturele

zijn nog niet doorgestort naar deltaWonen. aan cultuur-

vlak voor volwassenen (museumbezoeken). In 2011 is voor

fonds Monumenten overijssel is in 2005 een renteloze

een bedrag van € 73.131,- aan sponsoring uitgegeven.

lening verstrekt van € 100.000,-. de lening wordt in 2015 terugbetaald. daarnaast staan, voor een totaalbedrag van circa € 53.000,-, leningen open aan kopers van een vve waarbij in 1999 onderhoudswerkzaamheden moesten worden uitgevoerd.

leningenportefeuille het schuldrestant van de leningenportefeuille per 31 december 2011 bedraagt € 450 miljoen (inclusief de tijdelijke terugstorting van € 16 miljoen) met een gemiddelde rentevoet van 4,5%. de rentabiliteitswaarde van de leningportefeuille, berekend op basis van de interne rekenrente van 5,25% en rekening houdend met de transitorische interest van circa € 10 miljoen, bedraagt € 436 miljoen. het verschil van circa € 21 miljoen tussen de nominale waarde en de rentabiliteitswaarde is opgenomen in de waardering van de materiële vaste activa. de komende jaren vertoont de gemiddelde rente van de leningenportefeuille, uitgaande van geprognosticeerde rentepercentages variërend van 3,2% tot 4,75% bij (her) financieringen en conversies, het in de onderstaande tabel gegeven beeld. alle genoemde transacties tot en met 31 december 2011 zijn verwerkt.

124

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

4,34%

4,17%

4,18%

4,15%

4,21%

4,21%

4,35%

4,46%

4,49%

4,52%

4,51%


10.7 VerbinDingen deltaWonen heeft een aantal deelnemingen, die in min-

de goedkeuring dienen te hebben van de raad van

dere of meerdere mate met ons verbonden zijn vanwege

commissarissen als een dergelijk besluit door het

het volkshuisvestelijk belang. de deelnemingen worden

bestuur van deltaWonen zou worden genomen);

verspreid over het werkgebied van deltaWonen beheerd

•

rapportages: periodiek ontvangt de Raad van Com-

en verschillen onderling van aard, omvang en risico’s en

missarissen tussentijdse informatie over besluiten die

zijn sterk verschillend naar de invloed/zeggenschap die

genomen zijn in de nevenstructuur en de financiële

deltaWonen daarop kan uitoefenen.

uitkomsten.

In 2007 is het verbindingenstatuut vastgesteld ten einde een beslissingskader te verkrijgen voor het wel of niet

treasury: projectgebonden leningen u/g en/of verschaffen

aangaan of aanhouden van deelnemingen, het toedelen

van kapitaal aan deelnemingen gelden niet als belegging

van taken en verantwoordelijkheden binnen deltaWonen

maar als investering. de mogelijkheden tot voorfinanciering

als aandeelhouder/participant in de entiteiten en het sys-

en/of leningen u/g dienen per deelneming vooraf door

tematisch toepassen van toezicht en control met als doel:

de raad van commissarissen van deltaWonen te zijn

•

Het beperken van risico’s en/of het aanreiken van

goedgekeurd. een en ander is vastgelegd in het treasury-

risicobeheersingskaders.

protocol verbindingen zijnde onderdeel van het door de

Het inzichtelijk maken van het meerjarenperspectief

raad van commissarissen goedgekeurde treasurystatuut

en de rendementseisen.

van deltaWonen. In 2011 zijn geen voorstellen aan de

•

raad van commissarissen voorgelegd. In de jaarrekening zijn naast de cijfers van deltaWonen ook de balans en winst-en-verliesrekening van stichting

risico’s met betrekking tot deelnemingen van deltaWonen

Woonservice volledig geconsolideerd opgenomen en toe-

worden verder beperkt door de rechtspersoonstructuur

gelicht. stichting Woonservice is een rechtspersoon die

van de deelnemingen (nv, bv).

een verbinding met deltaWonen vormt en waarin beslissende zeggenschap op het beleid kan worden uitgeoefend.

Stichting woonservice

de balans en winst-en-verliesrekening van de nv Wonen

stichting Woonservice is op 15 juni 1991 opgericht met

boven Winkels zwolle is proportioneel geconsolideerd

als doel het verrichten van een zo breed mogelijk samen-

aangezien de zeggenschap in beide rechtspersonen door

gesteld pakket aan activiteiten gericht op het belang

deltaWonen/gemeente zwolle gezamenlijk beide voor

van de volkshuisvesting. de stichting heeft een 100%

50% wordt uitgeoefend. de overige deelnemingen waarop

deelneming in sawon beheer b.v. deltaWonen heeft in

geen invloed van betekenis kan worden uitgeoefend, zijn

2011 € 4.600,- aan personeelskosten doorberekend. het

gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs of een lagere vermo-

eigen vermogen ultimo 2011 bedraagt € 130.000,- en het

genswaarde.

jaarresultaat was negatief € 4.700,-. binnen stichting Woonservice hebben in 2011 geen activiteiten plaats-

toezicht op verbindingen/risicobeheersing

gevonden.

een deel van de activiteiten van deltaWonen vindt niet plaats binnen de stichting deltaWonen, maar in andere

Sawon beheer b.V.

rechtspersonen of samenwerkingsverbanden. de raad

op 13 juni 2000 is de besloten vennootschap met beperkte

van commissarissen ziet toe op deze entiteiten door:

aansprakelijkheid sawon beheer b.v. gevestigd te zwolle

•

vooraf de oprichting van rechtspersonen of het

opgericht. bij de oprichting is het maatschappelijk kapitaal

aangaan van samenwerkingen goed te keuren;

van € 101.000,- door stichting Woonservice gestort.

vooraf de besluiten al dan niet goed te keuren in

sawon beheer b.v. treedt als holding op voor een of

entiteiten waarover deltaWonen of een dochteronder-

meerdere werkmaatschappijen. het gemeenschappelijke

neming overwegende zeggenschap heeft (indien deze

doel is werkzaamheden te verrichten ten behoeve van de

besluiten volgens de statuten van deltaWonen vooraf

volkshuisvesting.

•

125

In 2000 is door sawon beheer b.v. de hanze vastgoed ontwikkeling b.v. opgericht. het eigen vermogen ultimo 2011 bedraagt € 97.989,- en het jaarresultaat was € 2.500,- negatief. binnen sawon beheer b.v. hebben in 2011 geen activiteiten en geldstromen van en naar deltaWonen plaatsgevonden.

Hanze Vastgoed ontwikkeling b.V. op 17 oktober 2000 is de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid hanze vastgoed ontwikkeling b.v. gevestigd te zwolle opgericht. bij de oprichting is het maatschappelijke kapitaal van € 20.000,- door sawon beheer b.v. gestort. doel is werkzaamheden te verrichten ten behoeve van de volkshuisvesting door het ontwikkelen van vastgoedprojecten. het eigen vermogen ultimo 2011 bedraagt € 13.000,- en het jaarresultaat was negatief € 700,-. In het boekjaar 2011 hebben binnen hanze vastgoed ontwikkeling b.v. geen activiteiten en geen geldstromen van en naar deltaWonen plaatsgevonden.

n.V. wonen boven winkels Zwolle op 6 november 2002 is de n.v. Wonen boven Winkels zwolle opgericht met als doel het bevorderen van het wonen in leegstaande ruimten boven winkels in de binnenstad van zwolle. het maatschappelijk kapitaal bedraagt € 6.800.000,- waarvan € 1.360.000,bij de oprichting is geplaatst. deltaWonen en de gemeente zwolle hebben hierin beiden een belang van 50%. deltaWonen heeft in 2011 geen personeels- en administratiekosten aan de nv doorberekend. het eigen vermogen ultimo 2011 bedraagt € 1.034.701,- en het jaarresultaat is € 219.223,- negatief. het resultaat tot en met 2011 is op basis van het 50% belang in de jaarrekening verwerkt. binnen de nv Wonen boven Winkels heeft in 2011 geen projectontwikkeling plaatsgevonden. In 2011 zijn geen nieuwe verbindingen aangegaan.

126


10.8 oVerige DeelneMingen

nemen voor een prijs van de verwervingskosten vermeerderd met 4% financieringsrente. dit gebeurt onder

Stadsherstel Zwolle b.V.

de voorwaarde dat deze percelen als bouwterrein in

op 28 december 2001 is de stichting administratiekan-

de zin van artikel 11, lid 4, van de wet omzetbelasting

toor stadsherstel b.v. opgericht met als doel het voeren

geleverd kunnen worden en de gemeente zwolle geen

van de directie en het houden van aandelen in de b.v.

bestemmingsplanwijziging in procedure brengt. deze

die zich het herstel en behoud van onroerende zaken in

voorwaardelijke verplichting bedraagt op 31 december

zwolle ten doel stelt. het maatschappelijk kapitaal van de

2011 € 5.001.145,-. In het boekjaar 2011 hebben geen

vennootschap bedraagt nominaal € 100.000,-. deltaWonen

activiteiten en geen geldstromen van en naar deltaWonen

participeert met 200 certificaten van € 100,- in de b.v. In

plaatsgevonden. het kapitaal ultimo 2011 is nihil.

het boekjaar 2002 is een voorziening getroffen voor het bedrag van de deelname omdat de activiteiten gezien hun

Consortium de Dijken b.V.

aard naar verwachting verliesgevend zullen zijn. In 2011

op 22 december 2008 is consortium de dijken b.v. te

hebben geen financiële transacties plaatsgevonden tussen

zwolle opgericht. de b.v. heeft als doel het voeren van

deltaWonen en stadsherstel zwolle bv.

een grondexploitatie tot en met de uitgifte van bouwrijpe kavels. deltaWonen heeft 3.750 van de 50.000 aandelen

tussen de Verlaten b.V.

van elk € 1,- nominaal. hiermee heeft deltaWonen 7,5%

op 22 juni 2004 is de tussen de verlaten b.v. opgericht

belang in het consortium de dijken b.v. deltaWonen moet

met als doel het al dan niet gezamenlijk deelnemen in en

nog goedkeuring van het ministerie van vroM ontvangen

het besturen van andere ondernemingen, het verkrijgen,

of deze b.v. binnen de regelgeving van het bbsh past.

verwerven in genot, vervreemden, huren, verhuren,

de andere aandeelhouders hebben zich verplicht om de

vervaardigen, financieren, beheren, exploiteren en

aandelen van deltaWonen af te nemen, indien wij geen

bezwaren van goederen en het voorzien in de behoefte

goedkeuring krijgen. In 2009 heeft deltaWonen haar aan-

aan financieringsmiddelen van groepsmaatschappijen

delen ter overname aangeboden aan de andere vennoten.

en anderen. het maatschappelijk kapitaal van de ven-

de onderhandelingen over verkoop van de aandelen zijn

nootschap bedraagt € 90.000,-. het geplaatste kapitaal

gedurende 2011 nog niet afgewikkeld.

bedraagt € 18.000,- verdeeld in 180 aandelen van € 100,-. deltaWonen, openbaar belang en sWz hebben elk afzonderlijk 60 aandelen, dus elke woningcorporatie participeert voor een derde deel. het eigen vermogen ultimo 2011 bedroeg € 10.000,- en het jaarresultaat was

10.9 Verklaring Van beSteDing Van MiDDelen

nihil. In het boekjaar 2011 hebben geen activiteiten en geen geldstromen van en naar deltaWonen plaatsgevonden.

deltaWonen heeft haar middelen in 2011 uitsluitend besteed in het belang van de volkshuisvesting, waar-

V.o.F. berkum-Veldhoek

bij voortdurend een goede balans is gezocht tussen

op 24 juni 2004 is bij notariële akte de v.o.f. berkum-

maatschappelijke en financiële doelstellingen.

veldhoek opgericht met als doel het verwerven, ontwikkelen en in exploitatie brengen van percelen grond in het

deltaWonen verklaart kennis te hebben genomen van de

gebied berkum-veldhoek. In de v.o.f. participeren tussen

aedescode en het daarbij behorende reglement, onder-

de verlaten b.v. te zwolle en Maatgravenpoort b.v. te

schrijft de inhoud daarvan en handelt naar inhoud en

almelo, elk voor 50% in het uiteindelijke projectresultaat.

geest van de code en neemt het reglement in acht.

Uiterlijk 1 juli 2014 is de v.o.f. verplicht gronden af te

127

10.10 Verkoop beStaanD beZit uitbreiding van de verkoopselectie en vergroten verkoopbaarheid van woningen

aanvullende maatregelen om het begrote aantal verkopen

In 2011 hebben we 89 woningen definitief verkocht. dat

wordt in 2012 ingezet op een geringe uitbreiding van de

wil zeggen: woningen waarvan de eigendomsoverdracht

verkoopselectie en op het vergroten van de verkoopbaar-

bij de notaris in 2011 heeft plaatsgevonden. het begrote

heid van de woningen die op de vrije markt verschijnen.

te realiseren zijn om die reden onontkoombaar. primair

verkoopaantal van 80 woningen is daarmee ruimschoots gehaald. de start van 2011 was moeizaam vanwege

realisatie verkopen bestaand bezit woningen in 2011

de slechte marktomstandigheden op de woningmarkt. halverwege het jaar is de verkoopselectie uitgebreid en hebben we fors bijgestuurd om de verkoopbaarheid van de woningen te vergroten.

18% 46% 20%

51%

Verkopen naar locatie Zwolle Kampen Oldenbroek

algemeen beeld woningmarkt in 2011 de woningmarkt kende in het vierde kwartaal van 2011 een daling van het aantal transacties met 13% ten opzichte van dezelfde periode in het jaar daarvoor. In geheel 2011 werden 4,3% minder woningen verkocht dan in 2010. de prijs van de gemiddelde woning daalde in het afgelopen jaar met 4,1%. dat het aantal transacties

10.11 HuurDerVing

niet nog lager is uitgevallen, heeft ook te maken met de verlaging van de overdrachtsbelasting. er is een dalende

de huurderving door leegstand bedroeg in 2011 1,71%

trend waarneembaar in het aantal transacties. de

van de bruto jaarhuur. een stijging van 13% ten opzichte

slechte economische vooruitzichten maken de consument

van vorig jaar. dat heeft te maken met voorraadbeheer

onzeker. bovendien heeft de consument een ruime keuze

én met het ‘niet aansluitend verhuren’.

binnen het aanbod van koopwoningen. de vraag neemt

het was onze doelstelling om het leegstandspercentage,

af, het aanbod neemt toe. In het vierde kwartaal van 2011

exclusief voorraadbeheerkosten, onder de 1% te houden.

is vooral het aanbod toegenomen. hieruit leiden we af dat

In 2011 bedroegen de voorraadbeheeractiviteiten 0,76%

het behalen van de verkoopdoelstelling in 2012 weer een

van het totaal. hiermee komt het leegstandspercentage

uitdaging wordt.

op 0,95% en is de doelstelling behaald. ondanks het feit dat de doelstelling is behaald, is er een stijging van 9%

prognose 2012

ten opzichte van 2010.

voor het komende jaar is geen herstel van de woningmarkt te verwachten. de onzekerheid van de consument

Meer leegstand door niet aansluitend verhuren

zal blijven voortduren, onder meer door de geplande

door nieuwe werkprocessen is met name de derving door

bezuinigingen van het kabinet. het grootste probleem

niet aansluitende verhuur opgelopen. gaandeweg het jaar

blijft het ontbreken van toekomstperspectief, een integrale

was deze derving het gebruikelijke percentage (0.2 tot

aanpak van de woningmarkt en als gevolg daarvan

0.25). In december is deze post echter weer toegenomen.

voortdurende onzekerheid bij consumenten. de verwacht-

het blijft een aandachtspunt.

ing is dat het aantal transacties in 2012 met circa 5%

128

afneemt. de prijsdaling zal eveneens circa 5% bedragen.

Meer leegstand door voorraadbeheer

deze percentages zullen nog negatiever worden, wanneer

de leegstand als gevolg van voorraadbeheeractiviteiten is

er verkeerde maatregelen worden genomen, zoals het

gestegen ten opzichte van 2010. naast de reguliere

versneld verder terugbrengen van de leencapaciteit, het

activiteiten voor onderhoud en renovatie (het beschikbaar

terugdraaien van de verlaging van de overdrachtsbelasting

stellen van modelwoningen bijvoorbeeld), valt hieronder

en de aanhoudende onzekerheid over wat er met de hy-

ook een aantal herstructureringsprojecten. In kampen is

potheekrenteaftrek gaat gebeuren.

een groot herstructureringsproject in de hanzewijk en in


zwolle in de wijk dieze-oost. In Wezep is de uitverhuizing van veldheem gerealiseerd, alsmede de uitverhuizing van enkele bewoners van de tulp-, dahlia-, anjerstraat in verband met een modernisering.

gelijke leegstand door verkoopactiviteiten net als in 2010 is het percentage leegstand door verkoopactiviteiten 0,33%. Woningen blijven lang leeg staan voordat verkoop plaatsvindt. een beeld dat in de algehele verkoopmarkt terug te zien is.

Minder leegstand In 2009 was het aantal opgeleverde nieuwbouwwoningen hoog en daarmee ook het leegstandspercentage. In 2010 is het leegstandspercentage sterk gedaald ondanks het feit dat veel nieuwbouwwoningen zijn opgeleverd. ook in 2011 hebben we deze lijn vast weten te houden. een verklaring hiervoor is een strakkere planning in de oplevering van nieuwbouwwoningen.

Meer leegstand door mutatieonderhoud de leegstand als gevolg van mutatieonderhoud is het afgelopen jaar gestegen. er zijn vaker woningen tijdens mutatie aangehouden om onderhoud uit te voeren. In 2012 zal deze post naar verwachting stijgen. In december 2011 is gestart met het werken in de nieuwe bedrijfsprocessen. eén belangrijk besluit hierin is dat bij mutatie

periode tussen de sleutelinlevering van de oude huurder

van woningen altijd eerst het onderhoud wordt uitgevoerd

en de sleuteluitgifte aan de nieuwe huurder.

voordat de nieuwe huurder de sleutel krijgt. voorheen voerde de mutatieploeg in de huurtijd van de nieuwe

de onderstaande tabel laat de leegstandspercentages van

huurder de werkzaamheden uit. dit gebeurt nu in de

2008 tot en met 2011 zien op alle onderdelen.

reden leegstand

% leegstand 2008

% leegstand 2009

% leegstand 2010

% leegstand 2011

te declareren

0,28%

0,25%

0,28%

0,21%

voorraadbeheer

0,67%

1,03%

0,65%

0,76%

verkoop

0,17%

0,23%

0,33%

0,33%

niet aansluitend verhuurd

0,24%

0,18%

0,23%

0,29%

verhuurbaarheid

0,19%

0,17%

0,23%

0,24%

Mutatieonderhoud

0,05%

0,05%

0,03%

0,06%

nieuwbouw

0,01%

0,14%

0,03%

0,01%

ontruiming

0,04%

0,02%

0,02%

0,02%

totaal

1,65%

2,09%

1,80%

1,92%

129

10.12 De ConSeQuentieS Van weten regelgeVing De € 33.000,- inkomensgrens de europese commissie heeft al in 2009 vastgesteld wanneer nederland staatssteun mag geven aan corporaties. sinds oktober 2010 is definitief bepaald dat dit geldt voor huurwoningen met een huur onder de € 647,53 en bewoners met een inkomen van maximaal € 33.614,-. van onze huurders moet 90% aan deze eis voldoen. In 2011 was dit percentage 91%. daarmee voldeden we aan de gestelde norm.

Commercieel vastgoed, commerciële financiering de € 33.000,- inkomensgrens heeft nog een andere consequentie. Investeringen in vastgoed voor huurders die boven die grens zitten, mogen we niet meer financieren ‘onder borging’, lees: met overheidssteun. voor deze investeringen moeten we een financiering aantrekken op de markt. dat heeft gevolgen. het is complexer geworden om een financiering te verkrijgen. bovendien kunnen we niet langer volstaan met één bedrijfsfinanciering. We moeten per project financieren. en omdat het om commerciële financieringen gaat, zijn deze duurder.

Veranderingen in verslaggevingsregels: de vernieuwde richtlijn 645 voor woningbouwcorporaties zijn specifieke (verslaggevings)regels van toepassing die gebruikt worden bij de inrichting van de jaarrekening. de waardering en presentatie van posten op de balans en in de winst-en-verliesrekening zijn aan regels gebonden. deze regels zijn van toepassing op alle woningbouwcorporaties in nederland. In nederland worden de verslaggevingsregels vastgesteld door de raad voor de jaarverslaggeving. deze raad heeft de vernieuwde richtlijn 645 voor toegelaten Instellingen volkshuisvesting vastgesteld. de richtlijn is vanaf 1 januari 2012 van kracht. de vernieuwde richtlijn gaat onder meer over de bedrijfswaarde waartegen we ons onroerend goed in de boeken zetten. een deel van ons vastgoed zullen we moeten gaan waarderen op basis van de marktwaarde. naar verwachting krijgen we een hogere balanspositie. voor de sector zijn best practices uitgewerkt. Zwolle, 8 juni 2012 De heer J. Franssen 130

Voorzitter Raad van Commissarissen


131

132

11 jaarrekening 2011

133

11.1

kengetallen 2011 135

11.2

geconsolIdeerde jaarrekenIng 2011 138

11.3

geconsolIdeerde WInst-en-verlIesrekenIng over 2011 140

11.4

geconsolIdeerd kasstrooMoverzIcht 2011 (dIrecte Methode) 141

11.5

algeMene toelIchtIng 142

11.6

grondslagen voor WaarderIng van actIva en passIva 144

11.7

grondslagen voor bepalIng van het resUltaat 148

11.8

toelIchtIng op de geconsolIdeerde balans en WInst en verlIesrekenIng 152

11.9

enkelvoUdIge balans per 31 deceMber 2011 168

11.10

enkelvoUdIge WInst-en-verlIesrekenIng over 2011 170

11.11

toelIchtIng op de enkelvoUdIge balans en WInst en verlIesrekenIng 171

134


11.1 kengetallen 2011 gegevens over het bezit

2011

2010

2009

2008

2007

13.515

13.766

13.690

13.808

13.843

621

605

610

664

665

- woonwagens (incl. eventuele standplaats)

49

48

48

49

41

- bijzondere woongebouwen

27

26

25

23

24

- standplaatsen

72

72

73

74

74

- garages/parkeerplaatsen

752

765

780

769

751

- winkels/bedrijfsruimten

104

103

105

97

90

0

0

0

1

1

15.140

15.385

15.331

15.485

15.489

14.759

14.987

14.900

15.075

15.068

Woningen in beheer

1

1

29

29

40

standplaatsen/woonwagens in beheer

8

8

8

9

9

208

120

247

187

218

aantal verhuureenheden (vhe’s) in exploitatie - woningen - onzelfstandige wooneenheden

- verzorgingshuis totaal herleid aantal vhe’s tbv berekening kengetallen

Veranderingen in bezit (vhe’s) aantal gesloopt / Uit exploitatie aantal verkocht

89

71

61

54

97

aantal aangekocht

0

29

1

168

184

aantal opgeleverd

51

225

200

79

201

goedkoop

25%

28%

31%

33%

35%

bereikbaar

67%

66%

65%

63%

62%

8%

6%

4%

4%

3%

32.647

30.943

30.442

29.450

27.997

percentage woningen naar huurklasse

duur waarde (in € per vhe) boekwaarde bedrijfswaarde

45.145

43.072

40.620

37.643

38.181

153.188

153.857

154.269

147.935

140.050

17.241

14.501

13.451

11.385

14.078

1.133

1.138

1.144

2.377

1.538

28.419

28.595

28.380

26.450

25.108

kortlopende schulden

3.765

3.581

4.203

4.318

3.160

Materiële vaste activa

47.720

45.715

45.716

42.388

41.656

973

844

1.136

1.024

601

1.873

1.256

1.077

1.117

1.628

Woz-waardering gegevens over balans en winst- en-verliesrekening balans (in € per vhe) overige reserves voorzieningen vreemd vermogen

financiële vaste activa vlottende activa

135

2011

2010

2009

2008

2007

solvabiliteit

33,2%

29,6%

rentabiliteit groepsvermogen

14,6%

7,8%

28,1%

25,6%

32,1%

14,4%

-23,6%

-6,1%

kostenvoet vreemd vermogen

4,5%

4,6%

4,7%

4,7%

4,9%

rentabiliteit totaal vermogen current ratio

7,5%

5,1%

7,0%

-3,2%

1,0%

0,50

0,38

0,26

0,26

0,52

gegevens over financiële continuïteit

winst-en-verliesrekening (in € per vhe) huren en vergoedingen

5.328

5.123

5.046

4.774

4.637

verkoop onroerende zaken

929

948

594

723

1.183

bijdragen en overige opbrengsten

135

192

154

101

146

98

86

92

87

84

Waardeverandering materiële vaste activa

519

727

-2

2.670

1.144

personeelskosten

818

784

766

711

718

onderhoudskosten

719

820

1.170

956

899

afschrijvingen

overige lasten

1.304

1.338

1.283

1.438

1.445

rentebaten

29

51

50

36

63

rentelasten

1.383

1.363

1.348

1.274

1.306

-168

190

-275

-388

50

vennootschapsbelasting Mutatie reële waarde

769

122

470

-1.574

-1.243

2.516

1.128

1.932

-2.687

-860

huurachterstand in % van de jaarhuur

1,49%

1,14%

1,04%

0,90%

1,10%

huurderving leegstand in % van de jaarhuur

1,50%

1,51%

1,88%

1,19%

1,33%

27

31

41

37

44

netto resultaat gegevens over huur en verhuur

aantal ontruimingen aantal aanvragers huurtoeslag

2.970

3.014

3.059

3.222

3.339

percentage huurders met huurtoeslag

21%

21%

21%

22%

22%

gemiddeld huurtoeslagbedrag in €

178

176

169

165

163

aantal mutaties woningen

1.461

1.367

1.360

1.285

1.392

Mutatiegraad in % van het aantal woningen

9,65%

8,89%

8,87%

8,30%

8,99%

gemiddeld % huurverhoging per 1 juli

1,20%

1,10%

2,50%

1,60%

1,10%

gemiddelde puntprijs in €

3,04

3,10

3,03

2,89

2,85

gemiddelde netto huurprijs per maand in €

425

415

404

388

375

14.884

13.192

13.556

13.135

15.268

gegevens over onderhoud, kwaliteit en leefbaarheid aantal reparatieverzoeken kosten per reparatieverzoek in €

185

186

182

193

143

kosten per mutatie in €

1.300

1.007

1.082

1.429

1.218

aantal deelnemers service-abonnement

8.183

8.231

8.331

8.404

8.620

58%

57%

58%

58%

60%

51

57

49

43

43

deelnemers in % van aantal huurders kosten service-abonnement per deelnemer in € 136


2011

2010

2009

2008

2007

dagelijks onderhoud per woning in €

297

251

287

355

294

planmatig onderhoud per woning in €

515

671

1040

991

702

totaal onderhoudskosten per woning in €

812

922

1.327

1.345

996

personeelsbezetting in fte's

173

173

174

177

178

Werkelijk aantal personeelsleden

201

202

203

206

205

bezettingsgraad 100 vhe's

1,17

1,15

1,17

1,17

1,18

aantal vhe's per fte

85,3

86,6

85,6

85,3

84,7

gegevens over het personeel

137

11.2 geConSoliDeerDe jaarrekening 2011 (na resultaatbestemming) geconsolideerde balans per 31-12-2011

ref.

31-12-2011

31-12-2010

690.119

671.577

21.347

17.380

362

337

onroerende en roerende zaken in ontwikkeling

9.016

7.669

onroerende en roerende zaken t.d.v. de exploitatie

4.797

5.545

725.640

702.508

aCtiVa Vaste activa Materiële vaste activa

11.8.1

onroerende en roerende zaken in exploitatie onroerende zaken verkocht onder voorwaarden overige goederen in exploitatie (geisers etc.)

financiële vaste activa

11.8.2

deelnemingen overige

6

7

14.351

12.644

14.357

12.651

vlottende activa voorraden

11.8.3

13.395

6.035

onderhanden projecten

11.8.4

344

3.911

huurdebiteuren

11.8.5

276

296

gemeenten

11.8.6

223

652

belastingen en premies soc. verzekeringen/pensioenen

11.8.7

562

2.297

groepsmaatschappijen

11.8.8

-

44

overige vorderingen

11.8.9

3.509

3.472

4.570

6.762

9.336

2.115

27.644

18.823

767.642

733.982

vorderingen:

liquide middelen totaal vlottende activa totaal generaal

138

11.8.10


ref.

31-12-2011

31-12-2010

254.458

217.322

11.8.12

16.719

17.055

leningen overheid en kredietinstellingen

11.8.13

419.441

428.559

terugkoopverplichting verkoop onder voorwaarden

11.8.14

21.458

17.380

440.899

445.939

paSSiVa (x € 1000) eigen vermogen

11.8.11

overige reserves Voorzieningen voorziening onrendabele investeringen nieuwbouw langlopende schulden

kortlopende schulden schulden aan kredietinstellingen

11.8.15

33.118

32.659

schulden aan leveranciers

11.8.16

4.444

4.799

schulden aan de gemeenten

11.8.17

2.364

538

schulden aan groepsmaatschappijen

11.8.18

-

94


11.8.19

2.395

2.536

overige schulden

11.8.20

365

321

overlopende passiva

11.8.21

totaal generaal

12.880

12.719

55.566

53.666

767.642

733.982

139

11.3 geConSoliDeerDe winSt-en-VerlieSrekening oVer 2011

(x € 1000)

ref.

2011

2010

huren

11.8.24

74.149

72.538

vergoedingen

11.8.25

4.491

4.237

overheidsbijdragen

11.8.26

-

25

verkoop onroerende zaken

11.8.27

13.715

14.202

geactiveerde productie

11.8.28

296

642

overige bedrijfsopbrengsten

11.8.29

1.696

2.209

94.348

93.854

bedrijfsopbrengsten

totaal bedrijfsopbrengsten bedrijfslasten afschrijvingen op materiële vaste activa

11.8.30

1.447

1.292

overige waardeveranderingen (im)materiële vaste activa

11.8.31

7.663

10.893

lonen en salarissen

11.8.32

8.781

8.561

sociale lasten

1.245

1.122

pensioenlasten

2.045

2.062

10.618

12.288

lasten onderhoud

11.8.33

overige bedrijfslasten

11.8.34

19.243

20.017

totaal bedrijfslasten

51.042

56.235

bedrijfsresultaat

43.305

37.617

433

770

Financiële baten en lasten rentebaten

11.8.35

Waardeverandering financiële vaste activa en effecten

11.8.36

10-

37-

rentelasten

11.8.37

20.415-

20.428-

19.992-

19.694-

23.313

17.923

2.473

2.850-

25.787

15.072

11.353

1.831

37.140

16.903

financiële baten en lasten, per saldo last resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening voor belastingen vennootschapsbelasting

11.8.38

netto resultaat na belastingen vóór mutatie reële waarde materiële vaste activa Mutatie reële waarde materiële vaste activa en rentabiliteitswaarde resultaat na belastingen na mutatie reële waarde materiële vaste activa en rentabiliteitswaarde

140

11.8.39


11.4 geConSoliDeerD kaSStrooMoVerZiCHt 2011 (dIrecte Methode)

(x € 1000) huren rente ontvangen overige ontvangsten

2011

2010

74.195

72.510

397

570

7.423

7.211

inkomende operationele kasstromen

82.015

80.291

personeelsuitgaven (inclusief overige personeelsuitgaven)

-14.067

-13.378

Uitgaven onderhoud

-10.142

-13.100

rente uitgaven

-20.491

-20.213

1.754

1.675

vennootschapsbelasting overige bedrijfsuitgaven (inclusief leefbaarheid)

-17.002

uitgaande operationele kasstromen kasstroom uit operationele activiteiten verkoop bestaand bezit (inclusief kosten) verkoop nieuwbouw (ontvangsten)

nieuwbouw huurwoningen (inclusief sloopkosten) aankoop kwaliteitsverbeteringen en renovaties overig

14.700 21.394

aflossing financiering uitgaande financieringskasstromen kasstromen uit financieringsactiviteiten Mutatie liquide middelen

25.600

-6.654

-12.400

-15.811

-27.900

-698

-4.100

-3.906

-3.200

-734

-850 -27.803

-48.450

-6.409

-22.850

342

6.700

55.000

40.000

inkomende financieringskasstromen Mutatie financiële vaste activa (verstrekt)

17.197

7.748

kasstroom uit investeringen en desinvesteringen

aangetrokken financiering

22.067 10.900

uitgaande (des) investeringskasstromen

Mutatie financiële vaste activa (ontvangsten)

-63.094

13.646

inkomende (des) investeringskasstromen verkoop nieuwbouw (uitgaven)

-18.078 -59.948

55.342

46.700

-128

-1.950

-63.651

-37.378 -63.779

-39.328

-8.437

7.372

7.221

1.719

141

11.5 algeMene toeliCHting

algemeen

Waarderingsgrondslagen van groepsmaatschappijen zijn waar

Wooncorporatie deltaWonen is een stichting met de status van

nodig gewijzigd om aansluiting te krijgen bij de geldende

“toegelaten instelling volkshuisvesting”. zij heeft specifieke

waarderingsgrondslagen voor deltaWonen en haar deelnemingen

toelating in de regio zwolle, kampen en oldebroek en is

(groep). daar waar van de gegevens in totaliteit geen belangrijke

werkzaam binnen de juridische wetgeving van uit de Woningwet

invloed uitgaat op de geconsolideerde winst-en-verliesrekening

en het besluit beheer sociale huursector. de vestigingsplaats is

is van correctie van de grondslagen afgezien.

zwolle. de resultaten van nieuw verworven groepsmaatschappijen en

regelgeving

de andere in de consolidatie meegenomen rechtspersonen en ven-

de jaarverslaggeving door toegelaten instellingen volkshuisvesting

nootschappen worden geconsolideerd vanaf de overnamedatum.

dient te voldoen aan de eisen zoals deze zijn geformuleerd in het

de verkrijgingsprijs bestaat uit het geldbedrag of equivalent

besluit beheer sociale huursector. In dit besluit wordt titel 9

dat is overeengekomen voor de verkrijging van de overgenomen

boek 2 bW voorgeschreven behoudens enkele uitzonderingen van

entiteit vermeerderd met eventuele direct toerekenbare kosten.

specifieke aard. voor verslagjaren vanaf 2006 is door de raad

Indien de verkrijgingsprijs hoger is dan het nettobedrag van de

voor de jaarverslaggeving de definitieve richtlijn 645 toegelaten

reële waarde van de identificeerbare activa en passiva wordt het

Instellingen volkshuisvesting uitgegeven. In deze richtlijn zijn

meerdere als goodwill geactiveerd onder de immateriële vaste

onder meer specifieke modellen voor de balans en de winst-

activa.

en-verliesrekening opgenomen en zijn voor de sector specifieke presentatie-, waarderings- en verslaggevingsvoorschriften

groepsmaatschappijen blijven in de consolidatie opgenomen tot

geformuleerd.

het moment dat zij worden verkocht; de consolidatie vindt plaats op het moment dat de beslissende zeggenschap wordt overgedragen.

de geconsolideerde jaarrekening is opgesteld in overeenstemming

de in de consolidatie begrepen rechtspersonen en vennoot-

met de wettelijke bepalingen van titel 9 boek 2 bW en de stellige

schappen (allen gevestigd te zwolle) zijn:

uitspraken van de richtlijnen voor de jaarverslaggeving, uitgegeven door de raad voor de jaarverslaggeving.

volledig geconsolideerd • Stichting Woonservice (100% zeggenschap)

toelichtingen op posten in de balans, winst-en-verliesrekening en kasstroomoverzicht worden in de jaarrekening genummerd.

• Hanze Vastgoed B.V. (100% deelneming via Stichting Woonservice) • Sawon Beheer B.V. (100% deelneming via Stichting

grondslagen voor consolidatie

Woonservice)

In de consolidatie worden de financiële gegevens van deltaWonen en haar groepsmaatschappijen opgenomen. dit betreft alle

proportioneel geconsolideerd

maatschappijen waarmee zij een organisatorische en econo-

• N.V. Wonen Boven Winkels Zwolle (50% deelneming)

mische eenheid vormt. Integraal in de consolidatie worden deelnemingen opgenomen waarin beslissende zeggenschap op

overige deelnemingen, gewaardeerd op netto vermogenswaarde

het beleid kan worden uitgeoefend. In het algemeen betreft het

• Stadsherstel Zwolle B.V. (18,2% deelneming)

deelnemingen waarin het belang meer dan 50% bedraagt.

• Tussen de Verlaten B.V. (33 1/3% deelneming)

het aandeel van derden in het groepsvermogen en in het

binnen al deze deelnemingen heeft deltaWonen zeggenschap

groepsresultaat wordt afzonderlijk vermeld.

van betekenis.

proportioneel in de consolidatie worden deelnemingen opgenomen

binnen de stichting Woonservice, hanze vastgoed b.v. en

in entiteiten voor zover eenzelfde invloed op het beleid kan

sawon beheer b.v. hebben in het verslagjaar geen activiteiten

worden uitgeoefend als de andere participanten. looptijd en

plaatsgevonden.

rechtsvorm zijn hierbij niet van belang.

142


de activiteiten van de n.v. Wonen boven Winkels zwolle bestaan uit projectontwikkeling in de binnenstad van zwolle. Met de gemeente zwolle wordt de zeggenschap gezamenlijk uitgeoefend. de activiteiten van stadsherstel zwolle b.v. betreffen het herstel en behoud van onroerende zaken in zwolle. de activiteiten van tussen de verlaten b.v. bestaan voornamelijk uit projectontwikkeling. In 2011 heeft deze rechtspersoon geen activiteiten ontwikkeld. In 2011 zijn wij van plan om onze aandelen in Woonquest b.v. te verkopen. voor 2011 zijn deze vennootschappen aan te merken als een joint venture. Intercompany-transacties, intercompany-winsten en onderlinge vorderingen en schulden tussen groepsmaatschappijen worden geëlimineerd. ongerealiseerde verliezen op intercompanytransacties worden ook geëlimineerd tenzij er sprake is van een bijzondere waardevermindering. resultaten op intercompanytransacties tussen in de consolidatie opgenomen groepsmaatschappijen worden volledig uit zowel de balanswaardering als het groepsresultaat geëlimineerd voorzover deze resultaten nog niet door een overdracht van het verkregen actief of passief aan derden buiten de groep zijn gerealiseerd.

Stelselwijziging In 2011 zijn geen stelselwijzigingen doorgevoerd.

143

11.6 gronDSlagen Voor waarDering Van aCtiVa en paSSiVa

Materiële vaste activa

vanaf 2007 hanteert deltaWonen het “medio numerando model”, hierbij wordt ervan uitgegaan dat kasstromen medio het jaar

onroerende en roerende zaken in exploitatie:

vallen. dit is conform de berekeningsmethodiek van het centraal

de onroerende zaken in exploitatie worden gewaardeerd tegen de

fonds volkshuisvesting.

reële waarde gebaseerd op bedrijfswaarde. deze wordt gevormd door de contante waarde van de kasstromen uit hoofde van

bij de bedrijfswaardeberekening gelden de volgende uitgangs-

toekomstige exploitatie-opbrengsten en toekomstige exploita-

punten:

tielasten over de geschatte resterende looptijd van de investe-

•

ring.

daarna is 2% ingerekend •

de reële waarde wordt afhankelijk gesteld van de voorgenomen

•

bestemming van complexen. de reële waarde van de onroerende

Genormeerde kosten algemeen beheer gebaseerd op de begrote kosten over 2012

• de kasstroomprognoses zijn gebaseerd op redelijke en onder-

Ca. € 1.077 (2011 € 1.010) per eenheid en gelijk verdeeld over de verhuureenheden

•

weergeven van de economische omstandigheden die van toepassing zullen zijn gedurende de resterende levensduur van

Variabele lasten (OZB, verzekering en overige lasten) gaand jaar)

•

voor verhuur worden aangehouden.

bouwde veronderstellingen die de beste schatting van de directie

Jaarlijkse huurderving van 1% voor 2012 en verder. gebaseerd op de werkelijke kosten over 2011; (idem voor-

zaken in exploitatie bestemd voor de verhuur is de bedrijfswaarde. de onroerende zaken kunnen voor langere of kortere termijn

Jaarlijkse huurverhoging van 2012 is 1,97. Voor de jaren

Jaarlijkse stijgingen van de variabele lasten van 2% voor 2012 en verder

•

Jaarlijkse stijgingen van de onderhoudslasten van 1,75%

het actief. de kasstromen zijn gebaseerd op de begin 2011 intern

voor 2012, 2,13% voor 2013, 2,39% voor 2014, 2,57% voor

geformaliseerde parameters en uitgangspunten begroting en

2015 en 2,70% voor 2016. de jaren daarna 3,0%; klachten-

bestrijken een periode van vijf jaar behoudens de verwachte

en mutatieonderhoudskosten gebaseerd op de begrote

kosten van groot onderhoud, erfpacht en overige contracten met

kosten over 2012 € 254 per eenheid en gelijk verdeeld over

een werkingsduur van meer dan vijf jaar. de kosten van planmatig onderhoud worden gebaseerd op de in de 10-jaars meerjaren

de verhuureenheden; (voorgaand jaar € 260) •

Kosten van planmatig onderhoud, conform onderhoudsbe-

onderhoudsbegroting onderkende cycli per component. voor

groting voor de eerstkomende 10 jaar, daarna een jaarlijkse

latere jaren wordt uitgegaan van de verwachte gemiddelde

bedrijfseconomische norm van € 950 per verhuureenheid;

groeivoeten voor inflatie, huurstijging en rente alsmede genormeerde lastenniveaus.

(voorgaand jaar € 925) • •

Een rekenrente van 5,25%; (voorgaand jaar 5,25%) De periode waarover contant gemaakt wordt loopt parallel met de geschatte resterende levensduur, variërend van minimaal 10 jaar tot 50 jaar van de complexen/investering tenzij er andersluidende plannen (sloop/verkoop) bestaan; (voorgaand jaar idem)

•

De heffingsbijdrage van het Centraal Fonds Volkshuisvesting en de te betalen vennootschapsbelasting maken geen onderdeel uit van de bedrijfswaarde

bij de bepaling van de bedrijfswaarde wordt rekening gehouden met de rentabiliteitswaardecorrectie van de bestaande leningenportefeuille. de rentabiliteitswaardecorrectie betreft het verschil tussen de contante waarde van de verwachte kasstromen uit hoofde van leningen en de waardering van deze posten op de balans. de verwachte opbrengstwaarde van woningen geoormerkt voor

144


verkoop wordt gedefinieerd als de contante waarde van het

bijzondere waardevermindering worden de boekwaarde en de

bedrag dat kan worden verkregen bij vrijwillige verkoop binnen

reële waarde van de kasstroomgenererende eenheid waartoe de

een verwachte termijn, onder aftrek van verkoopkosten die niet

onroerende zaken gaan behoren betrokken. Indien de bijzondere

door de koper worden gedragen. ter bepaling van dit worden

waardevermindering hoger is dan de waarde van de onroerende

vergelijkbare onroerende zaken als referentie gehanteerd.

zaken in ontwikkeling, dan wordt de onroerende zaak op nihil

gegeven het feit dat verkopen hoofdzakelijk worden verricht in

gewaardeerd en wordt een voorziening getroffen onder de post

het kader van de financiering van onrendabele investeringen in

voorziening onrendabele investeringen nieuwbouw.

nieuwbouw worden deze verkopen voor een periode van vijf jaar in de waardering betrokken. daarmee wordt recht gedaan aan het

Ingenomen grondposities worden verwerkt tegen aanschafprijs en

voorwaardelijke karakter van de geoormerkte verkopen.

bijkomende kosten of lagere marktwaarde.

de bepaling van de restwaarde van de grond opgenomen in de

Met betrekking tot zogeheten gecombineerde projecten wordt het

bedrijfswaarde vindt voor zover er nog geen herbestemming van

aandeel van de koopwoningen verantwoord onder de post

de grond heeft plaatsgevonden plaats op basis van de huidige

voorraad / onderhanden werk, het aandeel huurwoningen wordt

vergelijkbare kavelprijs voor een sociale huurwoning. deze

verantwoord onder onroerende en roerende zaken in ontwikkeling.

kavelprijs wordt geïndexeerd naar het einde van de levensduur, verminderd met verwachte sloopkosten en kosten van uitplaatsing

voor wat betreft het onrendabele deel van het gecombineerde

en vervolgens contant gemaakt. Indien feitelijke dan wel in rechte

project wordt bij het passeren van het moment dat het project

afdwingbare verplichtingen zijn aangegaan die consequenties

intern geformaliseerd en extern gecommuniceerd is het onrenda-

hebben voor de bestemming van de grond dan wordt met deze

bele deel, verminderd met het verwachte verkoopresultaat, in de

gewijzigde bestemming in de waardering rekening gehouden.

winst-en-verliesrekening verantwoord onder de post overige waardeveranderingen materiële vaste activa. bij oplevering van

de complexindeling sluit aan op de wijze waarop het interne

het totale project wordt het verkoopresultaat zowel verantwoord

beleid en de bedrijfsvoering is gedefinieerd. aansluiting is daarbij

onder de post verkoop onroerende zaken als onder de post overige

gezocht bij de differentiatie in het huur- onderhoudsbeleid

waardeveranderingen materiële vaste activa. daarmee wordt de

alsmede levensduurschattingen.

economische realiteit van de transactie het best zichtbaar gemaakt.

onroerende zaken verkocht onder voorwaarden onroerende zaken die in het kader van een regeling verkoop onder voorwaarden (vov) zijn overgedragen aan een derde en waarvoor de woningcorporatie een terugkoopverplichting kent, worden aangemerkt als financieringsconstructie. de betreffende onroerende zaken worden gewaardeerd tegen actuele waarde, zijnde de met de koper overeengekomen contractprijs (eerste waardering) en daarna de marktwaarde op basis van vov. voor de in de regeling overeengekomen overdrachtswaarde wordt aan de creditzijde van de balans een terugkoopverplichting opgenomen. deze terugkoopverplichting wordt jaarlijks gewaardeerd en getoetst aan de bij de overdracht ontstane verplichting, rekening houdend met de contractvoorwaarden. onroerende en roerende zaken in ontwikkeling dit betreffen complexen in aanbouw die worden gewaardeerd tegen uitgaafprijzen en toegerekende kosten van de werkorganisatie uit hoofde van voorbereiding, toezicht en directievoering onder aftrek van een bijzondere waardevermindering. bij de bepaling van de

145

onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie

latentie opgenomen voor voorwaartse verrekenbare verliescom-

de onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie

verplichtingen geschiedt tegen de op het eind van het verslag-

worden gewaardeerd op basis van aanschafwaarde onder aftrek

jaar geldende belastingtarieven of tegen de in komende jaren

van lineaire afschrijvingen. de afschrijvingen vinden plaats

geldende tarieven, voorzover reeds bij wet vastgelegd.

pensatie. de berekening van de latente belastingvorderingen en

vanaf 1 januari van het boekjaar volgend op het jaar waarin de investering is gedaan.

latente belastingvorderingen, met inbegrip van die voortvloeiend

de gehanteerde afschrijvingstermijnen zijn:

uit voortwaartse verliescompensatie, worden gewaardeerd

50 jaar

indien het waarschijnlijk is dat er fiscale winst beschikbaar zal

verbouwing

20 tot 30 jaar

zijn waarmee de verliezen kunnen worden gecompenseerd en

Meubilair, Ict, auto’s

5 jaar

verrekeningsmogelijkheden kunnen worden benut. belasting-

bussen

8 jaar

latenties worden gewaardeerd op nominale waarde.

kantoren

jaarlast onderhoud aan activa ten dienste van de exploitatie:

Indien de latenties een verplichting zijn, dan zijn ze opgenomen

€ 191.000,-

onder de voorzieningen.

Financiële vaste activa

overige financiële vaste activa de overige financiële vaste activa die bestemd zijn om de

Deelnemingen

uitoefening van de werkzaamheid van de onderneming

deelnemingen in groepsmaatschappijen en overige deelnemingen

duurzaam te dienen, worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs

waarin invloed van betekenis kan worden uitgeoefend, worden

of lagere marktwaarde.

gewaardeerd volgens de nettovermogens-waardemethode.

de onder financiële vaste activa opgenomen overige vorderingen

Invloed van betekenis wordt in ieder geval verondersteld aan-

omvatten leningen die tot de vervaldag zullen worden aangehouden.

wezig te zijn bij een aandeelhoudersbelang van meer dan 20%.

deze vorderingen worden gewaardeerd tegen de geamortiseerde kostprijs.

de nettovermogenswaarde wordt berekend volgens de grondslagen die gelden voor deze jaarrekening; voor deelnemingen waarvan

Voorraden

onvoldoende gegevens beschikbaar zijn voor aanpassing aan deze grondslagen, wordt uitgegaan van de waarderingsgrondslagen van

Voorraden gronden hulpstoffen

de betreffende deelneming.

Waardering van voorraden gronden hulpstoffen vindt plaats tegen laatst betaalde inkoopprijzen. tevens wordt rekening

Indien de waardering van een deelneming volgens de nettover-

gehouden met een aftrek voor mogelijke incourantheid.

mogenswaarde negatief is, wordt deze op nihil gewaardeerd. Indien en voorzover deltaWonen in deze situatie geheel of ten

onderhanden werk

dele instaat voor de schulden van de deelneming respectievelijk

de voorraden onderhanden werk (onverkochte woningen uit

het stellige voornemen heeft de deelneming tot betaling van haar

projectontwikkeling) worden gewaardeerd op vervaardigingsprijs

schulden in staat te stellen wordt een voorziening getroffen.

of lagere opbrengstwaarde. de vervaardigingsprijs omvat alle kosten die samenhangen met de verkrijging of vervaardiging,

deelnemingen waar geen invloed van betekenis kan worden uit-

alsmede gemaakte kosten om de voorraden op hun huidige

geoefend, worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs of, indien

plaats en in hun huidige staat te brengen. de opbrengstwaarde

hiertoe aanleiding bestaat, een lagere waarde.

is de geschatte verkoopprijs onder aftrek van direct toerekenbare verkoopkosten. bij de bepaling van de opbrengstwaarde wordt

latente belastingvorderingen

rekening gehouden met de incourantheid van de voorraden.

latente belastingvorderingen en verplichtingen worden getroffen voor tijdelijke verschillen tussen de boekwaarde van activa en


verplichtingen en hun belastinggrondslag. tevens wordt een

onderhanden projecten in opdracht van derden worden gewaar-

146


deerd tegen de gerealiseerde projectopbrengsten (bestaande uit de gerealiseerde projectkosten en toegerekende winst). Indien van toepassing, worden hierop de verwerkte verliezen en reeds gedeclareerde termijnen in mindering gebracht. onderhanden projecten waarvan de gefactureerde termijnen hoger zijn dan de gerealiseerde projectopbrengsten worden gepresenteerd onder de kortlopende schulden. Uitgaven voor projectkosten voor nog niet verrichte prestaties worden opgenomen onder de voorraden. voor onderhanden projecten, waarvan het resultaat op betrouwbare wijze kan worden bepaald, worden de projectopbrengsten en de projectkosten verwerkt als netto-omzet en kosten in de winst-en-verliesrekening naar rato van de verrichte prestaties per balansdatum (de ‘percentage of completion’-methode, ofwel de poc-methode). de voortgang van de verrichte prestaties wordt bepaald op basis van de tot de balansdatum gemaakte projectkosten in verhouding tot de geschatte totale projectkosten. als het resultaat (nog) niet op betrouwbare wijze kan worden ingeschat, dan worden de opbrengsten als netto-omzet verwerkt in de winst-en-verliesrekening tot het bedrag van de gemaakte projectkosten, dat waarschijnlijk kan worden verhaald; de projectkosten worden dan verwerkt in de winst-en-verliesrekening in de periode waarin ze zijn gemaakt. zodra het resultaat wel op betrouwbare wijze

kortlopende vorderingen

kan worden bepaald, vindt opbrengstverantwoording plaats volgens de poc-methode naar rato van de verrichte prestaties

Huurdebiteuren

per balansdatum.

Waardering geschiedt tegen nominale waarde rekening houdend met een voorziening voor mogelijke oninbaarheid gebaseerd op

het resultaat wordt bepaald als het verschil tussen de project-

interne schattingen.

opbrengsten en projectkosten. projectopbrengsten zijn de contractueel overeengekomen opbrengsten en opbrengsten uit

gemeenten

hoofde van meer- en minderwerk, claims en vergoedingen indien

Waardering geschiedt tegen nominale waarde rekening houdend

en voor zover het waarschijnlijk is dat deze worden gerealiseerd

met een voorziening voor mogelijke oninbaarheid gebaseerd op

en ze betrouwbaar kunnen worden bepaald. projectkosten zijn de


direct op het project betrekking hebbende kosten, die kosten die in het algemeen aan projectactiviteiten worden toegerekend en

belastingen en sociale verzekeringen

toegewezen kunnen worden aan het project en andere kosten die


contractueel aan de opdrachtgever kunnen worden toegerekend.

met een voorziening voor mogelijke oninbaarheid gebaseerd op interne schattingen.

Indien het waarschijnlijk is dat de totale projectkosten de totale projectopbrengsten overschrijden, dan worden de verwachte

groepsmaatschappijen

verliezen onmiddellijk in de winst-en-verliesrekening verwerkt.


de voorziening voor het verlies maakt onderdeel uit van de post


onderhanden projecten.


147

overige vorderingen

langlopende schulden


langlopende schulden worden gewaardeerd tegen de geamorti-


seerde kostprijs, zijnde het ontvangen bedrag rekening houdend


met agio of disagio. het verschil tussen de bepaalde boekwaarde en de uiteindelijke aflossingswaarde wordt tezamen met de

liquide middelen

verschuldigde rentevergoeding zodanig bepaald dat de effectieve

liquide middelen bestaan uit kas, banktegoeden en deposito’s met

rente gedurende de looptijd van de schulden in de winst-en-

een looptijd korter dan twaalf maanden. rekening-courantschulden

verliesrekening wordt verwerkt.

bij banken zijn opgenomen onder schulden aan kredietinstellingen onder kortlopende schulden.

de aflossingsverplichting voor het komend jaar van de langlopende schulden is opgenomen onder de kortlopende schulden.

Voorzieningen voorzieningen worden gevormd voor in rechte afdwingbare of

overige activa en passiva

feitelijke verplichtingen en verliezen die op balansdatum bestaan,

voor zover in het bovenstaande niet anders is aangegeven, worden

waarbij het waarschijnlijk is dat een uitstroom van middelen

activa en passiva gewaardeerd op nominale waarde. hierbij wordt

noodzakelijk is en waarvan de hoogte redelijkerwijs kan worden

op vorderingen, indien dit noodzakelijk is, een voorziening wegens

geschat. voorzieningen worden tegen nominale waarde

mogelijke oninbaarheid in mindering gebracht.

opgenomen. Met verplichtingen van samenwerkingscombinaties in de vorm

11.7 gronDSlagen Voor bepaling Van Het reSultaat

van een vennootschap onder firma wordt als gevolg van de hoofdelijke aansprakelijkheid slechts rekening gehouden indien

algemeen

en voor zover de financiële positie van één of meerdere partners

het resultaat wordt bepaald als verschil tussen de opbrengstwaarde

daartoe aanleiding geeft.

van de geleverde prestaties en de kosten en andere lasten over het jaar. de resultaten op transacties worden verantwoord in het jaar

vanaf boekjaar 2005 is de aangepaste richtlijn rj271 (personeels-

waarin zij zijn gerealiseerd; verliezen reeds zodra zij voorzienbaar zijn.

beloningen) van toepassing. onder deze regeling dient een

het resultaat wordt tevens bepaald met inachtneming van de ver-

(actuarieel te bepalen) voorziening te worden gevormd voor uit-

werking van ongerealiseerde waardeveranderingen van op actuele

gestelde personeelsbeloningen zoals toegezegde pensioenregelingen

waarde gewaardeerde materiële vaste activa in exploitatie.

en jubileumuitkeringen. op grond van schattingen betreffende de impact van de toekomstige jubileumuitkeringen is besloten

opbrengstverantwoording

hiervoor géén voorziening op te nemen maar de verplichting als

opbrengsten voortvloeiend uit de verkoop van zelfvervaardigde

uitgaande kasstroom in de bedrijfswaarde via de mutatie reële

of van derden verkregen goederen worden in het verslagjaar

waarde ten laste te brengen van het resultaat.

verwerkt indien aan alle volgende voorwaarden wordt voldaan: •

Alle belangrijke rechten op economische voordelen alsmede

Voorziening onrendabele investeringen nieuwbouw

alle belangrijke risico’s met betrekking tot de goederen zijn

verwachte verliezen als gevolg van onrendabele investeringen

overgedragen aan de koper;

nieuwbouw worden als bijzondere waardeverandering in mind-

•

De voortgezette betrokkenheid bij de verkochte goederen is

ering gebracht op de boekwaarde van het complex waartoe de

niet zodanig dat de corporatie feitelijk kan beschikken over die

investeringen gaan behoren. Indien en voor zover de verwachte

goederen en daarmee kan besluiten over de aanwending van

verliezen de boekwaarde van het betreffende complex overtreffen,

die goederen;

wordt voor dit meerdere een voorziening gevormd. onder

•

tante waarde van alle investeringsuitgaven minus de aan

Het bedrag van de opbrengst kan op betrouwbare wijze worden bepaald;

verwachte verliezen wordt in dit verband verstaan de netto con•

Het is waarschijnlijk dat de economische voordelen met betrekking tot de transactie de corporatie zullen toevloeien;

deze investering toe te rekenen bedrijfswaarde. •

De reeds gemaakte kosten en de kosten die (mogelijk) nog moeten worden gemaakt met betrekking tot de transactie kunnen op betrouwbare wijze worden bepaald.

148


verwerkt naar rato van de verrichte prestaties. het resultaat kan

geactiveerde productie ten behoeve van het eigen bedrijf

betrouwbaar worden geschat indien aan bovenstaande voor-

de toe te rekenen interne directe kosten ten behoeve van onroer-

waarden (punt 2 tot en met 5) is voldaan.

ende zaken in ontwikkeling worden hieronder verantwoord.

bijzondere posten

bedrijfslasten

opbrengsten met betrekking tot het verlenen van diensten worden

bijzondere posten zijn baten of lasten die behoren tot de gewone incidentele karakter afzonderlijk worden toegelicht, teneinde een

afschrijvingen op materiële vaste activa ten dienste van de exploitatie en overige activa

goed inzicht te geven in het resultaat uit gewone bedrijfsuit-

de afschrijvingen op materiële vaste activa worden gebaseerd op

oefening van de corporatie en met name de ontwikkeling daarin.

basis van de verkrijgings- of vervaardigingsprijs. afschrijvingen

bijzondere posten worden met het oog op de analyse en de

vinden plaats volgens de lineaire methode op basis van de

vergelijkbaarheid van de resultaten zoveel als mogelijk naar aard

geschatte economische levensduur. Met een mogelijke restwaarde

en omvang afzonderlijk en ongesaldeerd toegelicht.

wordt geen rekening gehouden.

bedrijfsopbrengsten

overige waardeveranderingen (im)materiele vaste activa

Huren

de overige waardeveranderingen worden gevormd door de

de jaarlijkse huurverhoging is van overheidswege gebonden

waardevermindering die is ontstaan door de nieuwe juridische

aan een maximum. voor het verslagjaar 2011 bedroeg dit

en feitelijke verplichtingen die zijn aangegaan gedurende het

maximumpercentage 1,2%. de opbrengsten uit hoofde van huur

verslagjaar met betrekking tot investeringen in nieuwbouw en

voortvloeiend uit contracten waar ‘huurvast’ en ‘huurzeker’ geldt,

herstructurering.

bedrijfsuitoefening, maar op grond van de aard, omvang of het

worden aangemerkt als zijnde gerealiseerd in het jaar van opeisbaarheid daar bij tussentijdse beëindiging van het huurcontract

periodiek betaalbare beloningen

geen terugbetalingsverplichting geldt.

lonen, salarissen en sociale lasten worden op grond van de arbeidsvoorwaarden verwerkt in de winst-en-verliesrekening voor

overheidsbijdragen

zover ze verschuldigd zijn aan werknemers.

onder deze post zijn de bijdragen in medische aanpassingen opgenomen. voor zover de overige overheidsbijdragen nog niet

pensioenen

zijn ontvangen, is de bijdrage berekend op grond van de regeling,

deltaWonen heeft voor haar werknemers een toegezegd-

waarbij rekening is gehouden met voorcalculatorische huurver-

pensioenregeling. hiervoor in aanmerking komende werknemers

hogingen en lastenstijgingen.

hebben op de pensioengerechtigde leeftijd recht op een pensioen dat is gebaseerd op het gemiddeld verdiende loon berekend over

Verkoop onroerende zaken

de jaren dat de werknemer pensioen heeft opgebouwd

de post verkopen onroerende zaken betreft het saldo van de

bij deltaWonen. de verplichtingen, welke voortvloeien uit deze

behaalde verkoopopbrengst minus de gemaakte direct toereken-

rechten van haar personeel, zijn ondergebracht bij het bedrijfs-

bare verkoopkosten. Winsten bij verkoop bestaand bezit worden

takpensioenfondsen spW.

verantwoord op het moment van levering (passeren transportakte). eventuele verliezen op nieuwbouw koopprojecten worden verant-

de pensioenrechten worden jaarlijks geïndexeerd, indien en voor

woord zodra deze voorzienbaar zijn.

zover de dekkingsgraad van het pensioenfonds (het vermogen van het pensioenfonds gedeeld door haar financiële verplichtingen) dit

de opbrengst uit woningen verkocht onder voorwaarden worden

toelaat. naar de stand van ultimo december 2011 is de dekkings-

niet verantwoord als verkoopopbrengst daar de belangrijkste

graad van het pensioenfonds spW 101% (zie www.spw.nl d.d. 1

economische rechten niet zijn overgedragen aan de koper. de

mei 2012). In 2014 dient het pensioenfonds een dekkingsgraad

gegarandeerde terugkoopverplichting wordt opgenomen onder de

van ten minste 105% te hebben. het pensioenfonds verwacht

post langlopende schulden, terugkoopverplichting vov woningen

hieraan te kunnen voldoen en voorziet geen noodzaak voor de

en wordt jaarlijks met inachtname van de contractvoorwaarden

aangesloten woningcorporaties om extra stortingen te verrichten

gewaardeerd. 149

of om bijzondere premieverhogingen door te voeren. deltaWonen

hoge raad. hierin is bepaald dat de werkzaamheden die zijn uit-

heeft geen verplichting tot het voldoen van aanvullende bijdragen

gewerkt in het bbsh gericht zijn op het dienen van het algemeen

in geval van een tekort bij de pensioenfondsen, anders dan het

belang. op basis van deze uitspraak bestaat de mogelijkheid om

effect van hogere toekomstige premies. deltaWonen heeft daarom

de herbestedingsreserve in de vennootschapsbelasting te claimen.

alleen de verschuldigde premies tot en met het einde van het jaar

dit zorgt ervoor dat we over die jaren geen belasting hoeven te

in de jaarrekening opgenomen.

betalen. tot 2010 waren we uitgegaan van de situatie dat we wel vennootschapsbelasting moesten betalen. In de jaarrekening 2011

lasten onderhoud

hebben we deze te betalen vennootschapsbelasting lasten terug-

onder deze post worden alle direct aan het verslagjaar toe te

genomen. voor 2011 hebben we, op basis van de uitspraak van de

rekenen kosten van onderhoud verantwoord. van toerekenbaarheid

hr, geen te betalen vennootschapsbelasting opgenomen.

is sprake als de daadwerkelijke werkzaamheden in het verslagjaar hebben plaatsgevonden.

rentebaten en rentelasten

het klachten- en mutatieonderhoud wordt onderscheiden in

rentebaten en rentelasten worden tijdsevenredig verwerkt, rekening

kosten van derden en eigen dienst, alsmede de kosten van het

houdend met de effectieve rentevoet van de betreffende activa

materiaalverbruik. In de winst-en-verliesrekening zijn de kosten

en passiva. bij de verwerking van de rentelasten wordt rekening

van de eigen dienst opgenomen bij de kostensoort salarissen en

gehouden met de verantwoorde transactiekosten op de ontvangen

sociale lasten. de lasten van onderhoud onderscheiden zich van

leningen.

activeerbare kosten door het feit dat er geen sprake is van een waardeverhoging van het actief.

Financiële instrumenten binnen het treasurybeleid van deltaWonen dient het gebruik

overige bedrijfslasten

van financiële instrumenten ter beperking van inherente (rente-,

de overige bedrijfslasten worden toegerekend aan het verslagjaar

looptijden- en markt-) risico’s. op grond van het vigerende interne

waarop zij betrekking hebben.

treasurystatuut is het gebruik van financiële instrumenten slechts toegestaan voor zover er een materieel verband met het belegde/

belastingen

gefinancierde vermogen kan worden gelegd en de toepassing er

vanaf 1 januari 2008 is deltaWonen integraal belastingplichtig ge-

van tot een positie van de totale leningen-/beleggingenportefeuille

worden voor de vennootschapsbelasting (vpb). corporaties zijn sinds-

leidt welke vergelijkbaar is met een positie zonder gebruik te

dien verplicht over hun integrale activiteiten belasting te betalen.

maken van deze instrumenten.

de belasting over het resultaat wordt berekend over het resultaat

door deltaWonen worden binnen het treasurybeleid de volgende

voor belastingen in de winst-en-verliesrekening, rekening houdend

risico’s onderkend:

met beschikbare fiscaal compensabele verliezen uit voorgaande

•

boekjaren (voor zover niet opgenomen in de latente belasting-

deltaWonen is alleen werkzaam in nederland en loopt geen

vorderingen) en vrijgestelde winstbestanddelen en na bijtelling van niet-aftrekbare kosten. tevens wordt rekening gehouden met

Valutarisico valuta risico.

•

Prijsrisico

wijzigingen die optreden in de latente belastingvordering of

deltaWonen loopt risico’s ten aanzien van de waardering van

- verplichting uit hoofde van wijzigingen in het te hanteren

verstrekte leningen opgenomen onder financiële vaste activa.

belastingtarief.

•

Renterisico deltaWonen loopt renterisico over de rentedragende vorderingen

de belastingdienst heeft een convenant afgesloten met de vier

(met name onder financiële vaste activa, effecten en liquide

grote fiscale advieskantoren. dit convenant richt zich op een

middelen) en rentedragende langlopende en kortlopende

snelle afwikkeling van de aangiftes 2006 tot en met 2008. Mo-

schulden (waaronder schulden aan kredietinstellingen). voor

menteel vindt er vooroverleg plaats tussen de belastingdienst en

vorderingen en schulden met variabele renteafspraken loopt

de vier aangesloten advieskantoren. vanuit dit vooroverleg komen

deltaWonen risico ten aanzien van toekomstige kasstromen,

er diverse discussiepunten naar voren. In de jaarrekening hebben

met betrekking tot vastrentende vorderingen en schulden

wij, gezien de onzekere uitkomst, nog geen rekening gehouden met

loopt deltaWonen risico’s over de marktwaarde. Met betrek-

de effecten van deze discussie op de vennootschapsbelastinglast.

king tot de vorderingen worden geen financiële derivaten met

daarnaast is er op 13 januari 2012 een uitspraak geweest van de

betrekking tot renterisico gecontracteerd. Met betrekking tot

150

bepaalde vastrentende schulden (schulden aan kredietinstel-


vaste rente betaalt en variabele rente ontvangt.

timing en verwerking van onrendabele investeringen nieuwbouw en herstructurering

Kredietrisico en liquiditeitsrisico

In de jaarrekening worden naast juridisch afdwingbare verplich-

deltaWonen heeft geen significante concentraties van krediet-

tingen tevens feitelijke verplichtingen verwerkt die kunnen worden

risico. deltaWonen maakt gebruik van meerdere banken teneinde

gekwalificeerd als ‘intern geformaliseerd en extern gecommuniceerd’.

over meerdere kredietfaciliteiten te kunnen beschikken. voor-

hiervan is sprake wanneer uitingen namens de corporatie zijn

zover noodzakelijk worden nadere zekerheden verstrekt aan de

gedaan richting huurders, gemeenten en overige stakeholders

bank voor beschikbare kredietfaciliteiten.

aangaande verplichtingen inzake toekomstige herstructureringen

lingen) heeft deltaWonen renteswaps gecontracteerd, zodat zij •

en toekomstige nieuwbouwprojecten. een feitelijke verplichting is ter beperking van renterisico’s worden door deltaWonen derivaten

gekoppeld aan het besluitvormingsproces van de corporatie

gehanteerd. financiële derivaten (met name interestswaps)

rondom projectontwikkeling en herstructurering. vanaf 2009

worden initieel niet in de balans verwerkt en gewaardeerd. zodra

neemt deltaWonen de onrendabele investering op het moment dat

de derivaten zijn gekoppeld aan onderliggende waarden worden zij

de realisatiefase intern wordt goedgekeurd. de aannames gedaan

binnen de balans via de rentabiliteitswaardecorrectie gewaardeerd.

bij de financiële impact van bovengenoemde feitelijke verplichtingen

nadat derivaten voor het eerst in de balans zijn opgenomen, vindt

kunnen afwijken bij daadwerkelijke realisatie van de projecten.

waardering tegen reële waarde plaats. de waarde wordt verwerkt

planvorming kan ondermeer wijzigingen in de tijd ondergaan

via de rentabiliteitswaardecorrectie in de bedrijfswaarde van de

door bewegingen in het prijsniveau van leveranciers, wettelijke

materiële vaste activa. Wijzigingen in de reële waarde van een

procedures en aanpassingen in de voorgenomen bouwproductie.

derivaat worden, voor zover zij een in de balans verwerkte post afdekken, in de winst-en-verliesrekening onder de post mutatie

Verwerking fiscaliteit

reële waarde materiële vaste activa verantwoord in de periode

ten aanzien van de acute belastinglast en belastinglatenties in

waarin deze wijzigingen zich voordoen. deltaWonen past

de jaarrekening heeft deltaWonen een aantal standpunten in-

generieke hedgedocumentatie toe.

genomen die eerst bij afwerking van de aangifte over de verslagjaren 2006 tot en met 2010 door de fiscus zullen worden getoetst.

kasstroomoverzicht

de belangrijkste standpunten betreffen:

Met ingang van 2010 is het kasstroomoverzicht opgesteld volgens

•

Het onderscheid tussen onderhoudskosten en investeringen;

de directe methode. In dit model worden de werkelijke kasstromen

•

De waardering van de SWAP’s;

weergegeven en geven daardoor een goed zicht op de herkomst en

•

De verwerking van projectontwikkelingsresultaten;

de besteding van de geldmiddelen.

dientengevolge kan de fiscale last over 2010 en voorgaande jaren

In het kasstroomoverzicht wordt onderscheid gemaakt tussen

nog wijzigingen ondergaan en belastinglatenties een andere

operationele, investerings- en financieringsactiviteiten.

waarde kennen.

belangrijke inschattingen ten aanzien van waardering en resultaatbepaling de jaarrekening wordt overeenkomstig bW2 titel 9 opgesteld. de directie dient daartoe bepaalde veronderstellingen en schattingen te maken die van invloed zijn op de waardering van activa en verplichtingen, op de resultaatbepaling en de rapportage van voorwaardelijke activa en verplichtingen.

Materiële vaste activa de uitgangspunten van de reële waarde zijn deels afhankelijk van de interne beleidsvoornemens van deltaWonen. deze beleidsvoornemens komen ondermeer tot uitdrukking in het strategisch voorraadbeheer waarbij eigen keuzes worden gemaakt ten aanzien van verhuur of verkoop, levensduur, kwaliteits- en huurniveaus. voor zover mogelijk hanteert deltaWonen binnen de sector gangbare uitgangspunten. 151

11.8 toeliCHting op De geConSoliDeerDe balanS en winSt-en-VerlieSrekening (na resultaatbestemming)

algemeen Grondslagen van waardering en bepaling van het resultaat de grondslagen van waardering en van resultaatbepaling voor de vennootschappelijke jaarrekening en de geconsolideerde jaarrekening zijn gelijk. deelnemingen in groepsmaatschappijen worden gewaardeerd op de nettovermogenswaarde in overeenstemming met paragraaf 7.2 in de geconsolideerde jaarrekening. voor de grondslagen van de waardering van activa en passiva en voor de bepaling van het resultaat wordt verwezen naar de toelichting op de geconsolideerde balans en winst-en-verliesrekening. balans

activa

11.8.1 Materiële VaSte aCtiVa (x € 1000)

activa in exploitatie

activa in ontwikkeling

activa ten dienste v/d exploitatie

totaal

758.501

15.735

13.486

787.722

86.587

8.066

7.941

102.594

671.914

7.669

5.545

685.128

3.028

12.295

654

15.977

38-

33-

stand per 1 januari 2011: verkrijgingsprijzen cumulatieve waardeverminderingen en afschrijvingen

Mutaties 2011: Investeringen desinvesteringen Mutatie reële waarde materiële vaste activa afschrijvingen

5 11.463

11.463

86-

1.364-

subsidies

1.450-

Waardeverminderingen (maatschappelijke investeringen)

7.663-

7.663-

overboeking van/naar onderhanden werken koop

-

overboeking van/naar voorziening onrendabel

3.696-

4.566

overboekingen (inclusief onrendabele toppen)

7.852

7.852-

18.567

1.346

748-

19.165

769.386

20.178

13.405

802.969

78.905

11.163

8.608

98.676

690.481

9.016

4.797

704.293

totaal mutaties

870

stand per 31 december 2011: verkrijgingsprijzen Cumulatieve waardeverminderingen en afschrijvingen

152


van de activa ten dienste van is per 1 januari 2011 de verkrijgingsprijs en de waardevermindering aangepast met de in 2010 geboekte waardevermindering van € 1.480.000 op de oude vismarkt. Met uitzondering op de overige activa wordt met ingang van 2005 op de activa in exploitatie niet meer afgeschreven. de annuïtaire afschrijving op de overige activa zoals geisers etc. is gebaseerd op 6% rente. de activa ten dienste van de exploitatie wordt lineair afgeschreven op basis van economische of technische levensduur. In 2011 heeft geen activering van rente bij onderhanden projecten plaatsgevonden. alle activa is verzekerd tegen aanschaf- en/of voortbrengingskosten. jaarlijks wordt de waarde aangepast aan het indexcijfer voor nieuwbouwwoningen, zoals dit door het cbs wordt berekend. de verzekerde waarde op balansdatum bedraagt circa € 1,4 miljard. de onroerende zaken zijn nagenoeg geheel gefinancierd met rijksleningen of met kapitaalmarktleningen onder garantie. het Waarborgfonds sociale Woningbouw verleent borgstelling voor 99% van de leningportefeuille. de actuele waarde van de materiele vaste activa in exploitatie gebaseerd op reële waarde, met inrekening van het verkoopen strategisch voorraadbeleid, bedraagt ultimo 2011 € 666,3 miljoen (2010 = € 645,6 miljoen). het verschil met het hierboven genoemde bedrag materiële vaste activa in exploitatie, totaal € 688,4 miljoen, betreft de rentabiliteitswaardecorrectie van € 20,7 miljoen en de post overige activa voor een bedrag van € 0,4 miljoen. door deltaWonen zijn 2011 344 woningen aan de bestaande verkoopvijver toegevoegd. Ultimo 2011 zijn nu circa 1.900 woningen voor definitieve verkoop geselecteerd. het verwachte aantal verkopen in 2012 bedraagt 85 woningen. de reële waarde van deze woningen bedraagt circa € 12,8 miljoen.

onroerende zaken verkocht onder voorwaarden

2011

2010

21.347

17.380

specificatie materiële vaste activa (€ 704.293) plus onroerende zaken verkocht onder voorwaarden (€ 21.347) sluit aan op totaal vaste activa in de balans (€ 725.640).

153

11.8.2 FinanCiële VaSte aCtiVa

- saldo per 1 januari - toevoegingen

leningen u/g

Deelnemingen

6.640

7

totaal per 31 december

totaal

6.004

12.651

2.285

2.630

344

- resultaat deelnemingen - aflossingen

latente belasting

1-

1-

923-

923-

6.061

6

8.289

14.357

de reële waarde van de financiële vaste activa per ultimo 2011 bedraagt € 7,5 miljoen (excl. latente belasting). de reële waarde is bepaald door het tegen 5,25% contant maken van de kasstromen uit financiële vaste activa. de reële waarde van de leningen u/g is € 7,0 miljoen met een gemiddeld rendement van 4,6%, waaronder een bedrag van € 5,225 miljoen, verstrekt aan het WoningInvesteringsfonds. de onderstaande waarderingen van de deelnemingen zijn berekend onder aftrek van eventuele afwaarderingen. De deelnemingen betreffen: stadsherstel zwolle b.v. Woonquest b.v. tussen de verlaten b.v.

aandeel

Mutatie boekjaar

netto Vermogenswaarde

18,20%

-

-

6,25%

1-

-

1

33,33%

-

6

6

6

7

2011

totaal deelnemingen financiële vaste activa

2010

de deelnemingen zijn toegelicht bij het onderdeel verbindingen/deelnemingen in het hoofdstuk financiën in dit jaarverslag. latente belastingvordering balans 1 januari mutatie in het boekjaar naar kortlopend balans 31 december

tijdelijk verrekenbare verschillen

Compensabele verliezen

4.615

1.390

915-

3.388

1893.512

4.778

de latenties bestaat uit verschillen in de fiscale waardering en de waardering van de jaarrekening van de posten grondposities, projecten en financiële vaste activa en passiva. als gevolg van de uitspraak van de hoge raad dat woningcorporaties het algemeen nut beogen is voor de jaren 2007 tot en met 2011 de herbestedingsreserve verwerkt. hierdoor is de verliescompensatie uit voorgaande jaren weer teruggenomen.

154


Vlottende activa

11.8.3 VoorraDen 2011

2010

223

238

9-

9-

215

229

bestede kosten projecten (voor verkoop) in ontwikkeling

15.496

10.603

af: reeds gefactureerde termijnen

1.922-

4.929-

onderhoudsmaterialen etc. af: voorziening wegens incourantheid totaal voorraad materialen voorraad onderhanden werk

resultaatneming tussentijds totaal voorraad onderhanden werk

394-

132

13.180

5.806

de voorraad koopwoningen bestaat uit: - onderhanden projecten (5 woningen)

-

verkocht/in ontwikkeling

- voorraad onderhanden werk (146 woningen)

7.294

onverkocht/in ontwikkeling

- voorraad koopwoningen (36 woningen)

5.886

onverkocht/gereed

totaal

13.180

11.8.4 onDerHanDen projeCten voorraad grondposities

344

bestede kosten projecten (voor verkoop) in ontwikkeling

9.606

af: reeds gefactureerde termijnen

8.482-

resultaatneming tussentijds totaal onderhanden projecten

2.719

67 344

3.910

1.201

897

924-

601-

276

296

balans 1 januari

601

496

dotatie

323

105

924

601

overig

223

652

totaal

223

652

11.8.5 HuurDebiteuren saldo 31-12 af: voorziening wegens oninbaarheid totaal debiteuren Mutatieoverzicht voorziening debiteuren:

onttrekkingen balans 31 december

11.8.6 geMeenten

155

11.8.7 belaStingen en preMieS SoCiale VerZekeringen 2011

2010

14

1.937

latente belastingvordering

548

359

totaal

562

2.296

belastingen sociale lasten en pensioenpremies

-

de post belastingen per ultimo 2010 betreft een vordering vennootschapsbelasting van stichting deltaWonen als gevolg van het negatieve fiscale resultaat 2008.

11.8.8 groepSMaatSCHappijen nv Wonen boven Winkels zwolle

-

44

-

44

11.8.9 oVerige VorDeringen overige vorderingen inzake projecten

-

af te wikkelen energie- en servicekosten

30

overige vorderingen

3.509

3.442

totaal

3.509

3.472

9.336

2.115

217.322

200.419

Uit resultaatbestemming

37.136

16.903

Saldo per 31 december

254.458

217.322

17.055

17.051

vrijval

19.068-

7.674-

dotatie

18.732

7.678


16.719

17.055

11.8.10 liQuiDe MiDDelen kas en bank (direct opvraagbaar)

passiva

11.8.11 oVerige reSerVeS saldo per 1 januari netto jaarresultaat voor mutatie reële waarde

25.787

-afschrijving materiële vaste activa in exploitatie

9.475-

-boekwaarde verkopen woningen bestaand bezit

3.321-

-overige waardeveranderingen

24.145

Voorzieningen

11.8.12 VoorZiening onrenDabele toppen saldo per 1 januari

156


de voorziening onrendabele toppen bestaat uit de onrendabele toppen van nieuwbouwprojecten waarbij de projectkosten onvoldoende zijn om de onrendabele top op af te boeken. naar verwachting worden deze posten binnen één jaar afgewikkeld.

11.8.13 langlopenDe SCHulDen leningen overheid en kredietinstellingen:

leningen overheid leningen kredietinstellingen

2011

2011

2010

2010

totaal

rentevoet

totaal

rentevoet

40.769

5,69%

50.257

6,02%

411.789

4,34%

410.961

4,47%

452.559

461.218

aflossingen komend boekjaar

33.118-

32.659-

totaal balans

419.441

428.559

de totale gemiddelde rentevoet van de uitstaande leningen bedraagt 4,46%. (2010: 4,64%) van de leningen met een resterende looptijd korter dan 5 jaar bedraagt het saldo € 146,1 miljoen. de rentabiliteitswaarde van de totale leningportefeuille bedraagt ultimo 2011 € 439,7 miljoen (excl. transitorische rente), uitgaande van een disconteringsvoet van 5,25%. de mutaties in 2011 van de langlopende schulden kunnen als volgt worden toegelicht:

stand per 1 januari 2011 bij: nieuwe leningen af: aflossingen conform contracten

leningen overheid

leningen kredietinstellingen

totaal

50.257

410.961

461.218

-

55.000

55.000

9.487-

af: aflossingen tijdelijk op roll-over financiering Stand per 31 december 2011

40.770

38.172-

47.659-

16.000-

16.000-

411.789

452.559

deltaWonen heeft per 31 december 2011 de beschikking over vijf payer swaps, die al voor 2008 met verschillende ingangsdata zijn afgesloten bij diverse banken. Met deze swaps zijn renteafspraken gemaakt, waarbij de hoogte van de rente voor deltaWonen is vastgelegd. hierdoor wordt het (toekomstig) renterisico verminderd. alle swaps zijn per 31 december 2011 gekoppeld aan aangetrokken rollover leningen. een payer swap is een rente-instrument met een waardeontwikkeling, afhankelijk van de renteontwikkeling kan dit resulteren in een positieve of een negatieve marktwaarde. voor geen van de afgesloten payer swaps geldt de verplichting tot het bijstorten c.q. aanhouden van middelen als gevolg van te grote afwijking tussen markten swaprente. kort gezegd zal bij een stijgende rente de swap een positieve waarde krijgen en bij een dalende rente een negatieve waarde. de belangrijkste modaliteiten van de afgesloten swaps zijn weergegeven.

157

tegenpartij

Hoofdsom

Startdatum

einddatum

te betalen vaste rente

Marktwaarde 31-12-2011

fortIs

€ 15 mln.

abn-aMro

€ 15 mln.

3-12-2007

2-12-2019

3,80%

- € 1,8 mln.

1-12-2006

3-12-2018

3,70%

- € 1,7 mln.

abn-aMro

€ 15 mln.

1-9-2008

bng

€ 15 mln.

1-11-2009

1-9-2020

3,86%

- € 2,2 mln.

1-11-2027

5,00%

- € 4,9 mln.

bng

€ 15 mln.

1-6-2010

1-6-2029

5,00%

totaal

€ 75 mln.

Verloop renterisico leningen

2012

2013

aflossing leningen (excl. regulier)

27.815

renteconversies (excl. roll-overs)

-

renterisico leningen In % schuldrestant 2011

- € 5,5 mln. - € 16,1 mln.

2014

2015

2016

23.200

13.205

35.801

37.000

5.602

22.174

1.046

12.433

27.815

28.802

35.379

36.847

49.433

6,1%

6,4%

7,8%

8,1%

10,9%

2011

2010

21.458

17.380

2011

2010

33.118

32.659

33.118

32.659

11.8.14 terugkoopVerpliCHting Verkoop onDer VoorwaarDen



11.8.15 SCHulDen aan kreDietinStellingen

aflossing leningen komend boekjaar

deltaWonen beschikt over een kredietfaciliteit in rekening courant met kasgeldoptie bij de Ing-bank tot een maximum van € 25 miljoen. voor deze kredietfaciliteit zijn geen zekerheden afgegeven. door afgifte van bankgaranties voor een totaalbedrag van € 673.000 is de beschikbare ruimte per 31 december 2011 teruggebracht tot circa € 24,3 miljoen.

11.8.16 SCHulDen aan leVeranCierS schulden aan leveranciers

4.444

4.799

2.364

538

11.8.17 SCHulDen aan geMeenten schulden aan gemeenten

11.8.18 SCHulDen aan groepSMaatSCHappijen nv Wonen boven Winkels zwolle 158

94


11.8.19 belaStingen en preMieS SoCiale VerZekeringen loonbelasting en premies pensioen/sociale verzekeringen omzetbelasting vennootschapsbelasting

982

676

1.413

1.860

-

-

2.395

2.536

313

251

52

70

365

321

10.640

10.384

290

276

11.8.20 oVerige SCHulDen vooruitontvangen huur Waarborgsommen

11.8.21 oVerlopenDe paSSiVa nog niet vervallen rente op leningen reservering vakantiedagen af te wikkelen energie- en servicekosten overige overlopende passiva totaal

234

204

1.717

1.856

12.880

12.719

11.8.22 niet uit De balanS blijkenDe VerpliCHtingen Met financiers overeengekomen leningen Ultimo 2011 zijn twee overeenkomsten tot geldlening afgesloten: - € 12,5 miljoen 3,210% fixe-lening met een stortingsdatum van 1 maart 2012 en een looptijd van 50 jaar. - € 12,5 miljoen 3,310% fixe-lening met een stortingsdatum van 2 juli 2012 en een looptijd van 47 jaar.

obligo waarborgfonds Sociale woningbouw Met betrekking tot de leningen onder garantie van het Waarborgfonds sociale Woningbouw (WsW),totaal oorspronkelijk bedrag of het schuldrestant bij overname directe overheidsrisico’s, samen € 551 miljoen, dient aan obligo 3,85%, zijnde circa € 21,2 miljoen, gereserveerd te worden. dit bedrag wordt door het WsW ingevorderd als haar vermogen onder de minimumgrens van 0,25% van de gegarandeerde uitstaande schuldrestanten komt. het WsW verwacht voor de komende vijf jaar conform haar actuele meerjarenliquiditeitsprognose geen beroep te doen op deze obligoverplichting.

Herstructurering Hanzewijk In de periode tot 2014 zijn en worden in de hanzewijk in kampen 940 portiekflats en 15 winkelpanden gesloopt. op het beschikbaar komend terrein en op toegevoegd gebied aan de rand van de wijk worden ongeveer 850 huur- en koopwoningen teruggebouwd. dat vindt plaats in meerdere deelplannen. In april 2005 is een samenwerkingsovereenkomst afgesloten tussen de gemeente kampen en deltaWonen. een wijziging in de stedebouwkundige opzet gaf in augustus 2008 aanleiding tot het maken van aanvulling op de overeenkomst. bij de samenwerking zijn geen andere partijen betrokken. afhankelijk van de omstandigheden in de komende jaren blijft per deelplan bijsturing in de programmering mogelijk. de projectresultaten worden in de genoemde periode gefaseerd ten laste en/of ten gunste van de resultaten gebracht. het totale begrote negatieve projectresultaat bedraagt circa € 41 miljoen, waarvan tot en met 2011 circa € 23 miljoen is verwerkt in het resultaat.

159

borgstellingen / bankgaranties de per 31 december 2011 verstrekte bankgaranties bedragen in totaal € 673.000. per 31 december 2011 staat deltaWonen via het dutch International guarantees for housing (dIgh) garant voor een lening van € 1,3 miljoen ten behoeve van een sociaal woningbouwproject in johannesburg (zuid-afrika).

Verplichtingen planmatig onderhoud er zijn niet in de balans opgenomen verplichtingen voor uitvoering onderhoudsactiviteiten tot een bedrag van circa € 2 miljoen.

Verplichtingen nieuwbouwprojecten er zijn niet in de balans opgenomen verlichtingen voor nieuwbouwprojecten tot een bedrag van circa € 33 miljoen.

Huurverplichtingen het jaarlijks bedrag van met derden aangegane huurverplichtingen van onroerend goed bedraagt in totaal circa € 448.000. de huurverplichtingen lopen nog 9 jaar.

11.8.23 VerbonDen partijen Met de meeste van haar deelnemingen heeft deltaWonen naast haar aandelenbelang ook een zakelijke relatie, waarbij producten (veelal onroerende zaken bestemd voor de verhuur) en/of diensten van de betreffende deelnemingen worden afgenomen. deze transacties zijn gebaseerd op gebruikelijke contractuele afspraken waarbij marktconforme condities zijn overeengekomen.

WInst-en-verlIesrekenIng bedrijfsopbrengsten

11.8.24 Huren 2011

2010

72.417

70.969

te ontvangen netto huur: - Woningen en woongebouwen - onroerende en roerende zaken niet zijnde woningen

2.881

2.875

75.298

73.844

16-

191-

- wegens leegstand en oninbaarheid

1.132-

1.114-

totaal derving

1.132-

1.114-

totaal huren

74.149

72.539

huurafdracht beheercomplexen huurderving:

de “te ontvangen netto huur” is gewijzigd als gevolg van: -

verhoging van de huren wegens algemene huurverhoging: € 0,8 miljoen.

-

aanpassing tot streefhuur bij mutatie: € 0,6 miljoen.

-

het in exploitatie komen van nieuw of aangekocht bezit: € 1,1 miljoen.

-

verkoop van woningen etc.: - € 0,4 miljoen.

-

het (voornemen tot) slopen van woningen etc.: - € 0,7 miljoen.

-

overige mutaties: € 0,3 miljoen

de gemiddelde huurstijging per 1 juli 2011 voor woningen en woongebouwen bedroeg 1,2%. de verhogingen voor de bedrijfsruimten bedroegen 1,2% op basis van prijsindexcijfers of een aanpassing volgens overeenkomst. de huren van woonwagens en standplaatsen zijn per 1 juli verhoogd met 1,3%. de huurderving over 2011 bedraagt 1,5% (in 2010 1,5%).


de geografische onderverdeling van de nettohuuropbrengsten kan als volgt worden weergegeven: gemeente zwolle

41.406

40.804

gemeente oldebroek

11.202

10.928

gemeente kampen

22.690

22.112

totaal

75.298

73.844

5.294

4.735

629-

347-

4.666

4.388

175-

151-

175-

151-

4.491

4.237

11.8.25 VergoeDingen overige goederen, leveringen en diensten af te rekenen servicekosten

af: vergoedingsderving - wegens leegstand en oninbaarheid

totaal vergoedingen

de tarieven van de diverse servicekostencomponenten zijn aangepast per 1 juli 2011. de wijzigingen van de tarieven zijn gebaseerd op de schatting van de kosten over 2010. jaarlijks vindt afrekening plaats op basis van de werkelijke kosten.

11.8.26 oVerHeiDSbijDragen 2011

2010

bijdragen medische aanpassingen

-

25

totaal overheidsbijdragen

-

25

13.345

10.735

verkoopresultaat bestaand bezit

13.345

10.735

opbrengst verkopen nieuwbouwprojecten

16.129

28.768

af: kostprijs verkopen nieuwbouwprojecten

15.958-

26.881-

199-

1.578-

370

3.465

13.715

14.200

11.8.27 Verkoop onroerenDe Zaken opbrengst verkoop bestaand bezit opbrengst verkoop bedrijfsruimten af: boekwaarde bedrijfsruimten

af: reeds tussentijds genomen resultaat bij: verrekeningen reeds opgeleverde projecten verkoopresultaat nieuwbouwprojecten totaal verkoopopbrengst

161

specificatie resultaat verkopen bestaand bezit: - 52 woningen gemeente zwolle (2010: 53 woningen)

7.847

7.873

- 18 woningen gemeente oldebroek (2010: 4 woningen)

2.868

725

- 19 woningen gemeente kampen (2010: 14 woningen)

2.630

2.138

13.345

10.735

het resultaat verkopen nieuwbouw kan als volgt gespecificeerd worden: - (p3667k) 70 woningen hanzewijk cluster 2 a en b

489

- (p3668k) 32 woningen hanzewijk cluster 3 aa en ab

212

- (p1021k) campherbeeklaan - (p3677k) 32 woningen hanzewijk cluster 1b

143 475-

- verkopen in 2010

3.465 370

3.465

296

642

11.8.28 geaCtiVeerDe proDuCtie geactiveerde kosten werkorganisatie

11.8.29 oVerige beDrijFSopbrengSten 2011

2010

kostenvergoeding verhuurmutaties

16

52

administratie/systeembeheer derden + toezicht vve

28

75

btW-teruggave pro-rataregeling

1.319

bijdrage studentenboot sociale projectbegeleiding opbrengst verhuur eigen kantoorpanden overige exploitatieopbrengsten doorberekende kosten td toezicht

17 84

91

184

458

30

39

aan grondposities toegerekende rente berkum veldhoek vrijval voorziening roerende zaken

156 35

89

1.696

2.209

subsidie restauratiefonds totaal overige bedrijfsopbrengsten

280 883

71

11.8.30 aFSCHrijVingen op Materiële VaSte aCtiVa onroerende en roerende zaken in exploitatie onroerende zaken ten dienste van de exploitatie

83

38

1.364

1.254

1.447

1.292

af: geactiveerd ten gunste van onderhanden werk totaal afschrijvingen

de afschrijving op de activa in exploitatie is gebaseerd op een 6%-annuiteit (idem vorig boekjaar).

162


11.8.31 oVerige waarDeVeranDeringen Van VaSte aCtiVa totaal waardeverandering (im)materïele zaken

7.663

10.893

7.663

9.413

deze post betreft de afboeking van onrendabele toppen van nieuwbouwcomplexen. nadere specificatie overige waardeveranderingen: nieuwbouw afboeking lagere marktwaarde oude vismarkt

1.480

terugname onrendabele top bestaand bezit

-

-

afboeking onrendabele top bestaand bezit

-

-

7.663

10.893

salarissen

8.781

8.561

sociale lasten

1.245

1.122

totaal overige waardeveranderingen

11.8.32 SalariSSen, SoCiale laSten en penSioenlaSten

pensioenlasten totaal personeelskosten

2.045

2.062

12.071

11.746

In 2010 waren gemiddeld 202,5 werknemers en in 2011 gemiddeld 201,5 werknemers in dienst van deltaWonen.

11.8.33 laSten onDerHouD derden: 2011

2010

serviceonderhoud (niet cyclisch) klantgestuurd

4.384

3.759

onderhoudsuitgaven (cyclisch) vastgoedgestuurd

7.599

10.052

af: onderhoud in eigen beheer

1.365-

1.523-

totale uitgaven derden

10.618

12.288

vastgoedgestuurd onderhoud

7.599

10.053

Mutatie-onderhoud

1.629

1.244

klachtenonderhoud

2.755

2.515

11.983

13.812

de onderhoudslasten zijn te verdelen in:

totaal

11.8.34 oVerige beDrijFSlaSten beheerskosten algemene beheer- en administratiekosten *)

4.876

5.825

huisvestingskosten

915

901

automatiseringskosten

759

706

6.550

7.431

Subtotaal beheerskosten

*) inclusief overige personeelskosten.

163

heffingen belastingen

4.252

4.145

verzekeringen

306

276

sectorspecifieke heffing

853

790

contributie aedes

106

108

5.517

5.320

Subtotaal heffingen

overige bedrijfslasten servicekosten oninbare debiteuren

3.792

3.377

791

280

Wijk- en buurtbeheer

198

358

bijdrage bijzondere doelgroepen

316

358

-

190

1.184

1.143

zorgpluspakket Icare Uitverhuis- en sloopkosten herstructurering bijdrage goede doelen

14

1

880

1.559

Subtotaal overige bedrijfslasten

7.176

7.26

totaal overige bedrijfslasten

19.243

overige exploitatie- en bedrijfskosten

20.017

accountantshonorarium 2011 o.b.v. art. 2:382a bW Controlerende accountantsorganisatie onderzoek van de jaarrekening

79

fiscale adviesopdrachten

36

andere adviesopdrachten

overige accountantsorganisaties 5

40

5

155

10

11.8.35 rentebaten 2011

2010

rente financiele vaste activa: te vorderen subsidie bWs overige financiele vaste activa

29 184

435

189

119

rente op vorderingen: rente op overige vorderingen rente grond berkum-veldhoek rente op liquide middelen totaal rentebaten

185 60

1

433

770

10-

37-

10-

37-

11.8.36 waarDeVeranDering FinanCiële VaSte aCtiVa en eFFeCten Waardeverandering financiële vaste activa en effecten

164


11.8.37 rentelaSten rente op langlopende schulden: - rente leningen overheid en kredietinstellingen

20.364

20.336

eenmalige financieringskosten nieuwe leningen overige schulden totaal rentelasten

50

92

20.415

20.428

11.8.38 belaSting de belastingen kunnen als volgt worden gespecificeerd: acute belastingen latente belastingvordering

1.1992.473

1.651-

2.473

2.850-

de acute belastinglast is als volgt bepaald: - resultaat voor belasting en mutatie reële waarde in de jaarrekening - niet aftrekbare kosten (permanente verschillen)

23.313 4.502

- niet aftrekbare kosten (tijdelijke verschillen)

1.271-

belastbaar bedrag

26.544

als gevolg van de uitspraak van de hr dat een woningcorporatie werkzaamheden verricht die vallen onder het algemeen nut, zal in de aangifte 2011 de herbestedingsreserve geclaimd worden. derhalve is in de jaarrekening uitgegaan van een acute belastingdruk van € 0,-. het effectieve tarief is 0% en het toepasselijke tarief bedraagt 25%.

165

11.8.39 Mutatie reële waarDe Materiële VaSte aCtiVa de reële waarde is in het verslagjaar toegenomen met een bedrag van € 11,4 miljoen ten opzichte van de reële waarde ultimo het voorgaande verslagjaar. de mutatie in de reële waarde laat zich als volgt verklaren (x € 1.000): jaarresultaat a autonome mutatie in de reële waarde van de materiële vaste activa

13.947

gevolgen van aanpassing van beleidsparameters en uitgangspunten a In de huurprijscomponenten b In de onderhoudslasten c In de overige lasten d In de discontovoet e In de levensduur

2.597 20.258 13.5082.101

f In de restwaarde-inschatting

1.137-

g In de voorgenomen (des-)investeringen

1.909-

h In de indexaties

14.977 23.379

gevolgen van mutaties in bezit a aanpassing bedrijfswaarde in exploitatie genomen activa

2.788-

b overige mutaties woningvoorraad

7.495-

c verkocht bezit

13.34523.628-

Mutatie rentabiliteitswaardecorrectie a autonome ontwikkeling b invloed nieuwe leningen c renteconversies etc. d wijziging discontovoet

1.4617732.234-

Waardeverandering verkoop onder voorwaarden

111-

Mutatie reële waarde materiële vaste activa

11.353

166


167

11.9 enkelVouDige balanS per 31 DeCeMber 2011 (na resultaatbestemming)

activa enkelvoudige jaarrekening 2011

ref.

31-12-2011

31-12-2010

687.048

668.455

21.347

17.380

362

337

onroerende en roerende zaken in ontwikkeling

9.022

7.669

onroerende en roerende zaken t.d.v. de exploitatie

4.797

5.545

722.576

699.386

523

633

14.351

12.644

14.874

13.277

Vaste activa Materiële vaste activa

11.11.1

onroerende en roerende zaken in exploitatie onroerende zaken verkocht onder voorwaarden overige goederen in exploitatie (geisers etc.)

financiële vaste activa

11.11.2

deelnemingen overige

Vlottende activa voorraden

11.8.3

13.395

6.035


11.8.4

344

3.911

11.11.3

263

296

vorderingen: huurdebiteuren gemeenten belastingen en premies soc. verzekeringen/pensioenen groepsmaatschappijen overige vorderingen

liquide middelen totaal vlottende activa totaal generaal

168

11.8.6

223

652

11.11.4

548

2.292

11.8.8

-

44

11.11.5

3.506

3.452

4.540

6.737

8.948

1.684

27.226

18.367

764.676

731.030

11.11.6


passiva (x € 1000)

31-12-2011

31-12-2010

254.333

217.188

11.8.12

16.719

17.055

leningen overheid en kredietinstellingen

11.11.8

416.894

426.011


11.8.14

21.458

17.380

438.352

443.392

eigen vermogen

ref. 11.11.7

overige reserves Voorzieningen voorziening onrendabele investeringen nieuwbouw langlopende schulden

kortlopende schulden schulden aan kredietinstellingen

11.8.15

33.118

32.659


11.11.9

4.432

4.768

schulden aan de gemeenten

11.8.17

2.364

538

schulden aan groepsmaatschappijen

11.11.10

-

187


11.11.11

2.231

2.383

overige schulden

11.11.12

352

319

overlopende passiva

11.11.13

12.774

12.541

55.272

53.395

764.676

731.030

totaal generaal

169

11.10 enkelVouDige winSt-en-VerlieSrekening oVer 2011

(x € 1000)

ref.

2011

2010

11.11.14

73.982

72.330

11.8.25

4.491

4.237

bedrijfsopbrengsten huren vergoedingen overheidsbijdragen verkoop onroerende zaken geactiveerde productie overige bedrijfsopbrengsten

11.8.26

-

25

11.11.15

13.715

11.965

11.8.28

296

642

11.11.16

1.696

2.214

94.180

91.413

totaal bedrijfsopbrengsten bedrijfslasten afschrijvingen op materiële vaste activa

11.11.17

1.396

1.292

overige waardeveranderingen (im)materiële vaste activa

11.8.31

7.663

10.893

lonen en salarissen

11.8.32

8.781

8.561

1.245

1.122

sociale lasten pensioenlasten

2.045

2.062

11.8.33

10.618

12.288

11.11.18

19.150

19.826

totaal bedrijfslasten

50.898

56.044

bedrijfsresultaat

43.282

35.369

11.11.19

432

769

11.8.36

10-

37-

11.11.20

20.276-

20.117-

19.854-

19.385-

23.428

15.984

11.11.21

110-

1.950

11.8.38

2.473

2.850-

25.792

15.083

11.353

1.831

37.145

16.914

lasten onderhoud overige bedrijfslasten

Financiële baten en lasten rentebaten Waardeverandering financiële vaste activa en effecten rentelasten Financiële baten en lasten, per saldo last resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening voor belastingen resultaat deelnemingen vennootschapsbelasting vóór mutatie reële waarde materiële vaste activa netto resultaat na belastingen Mutatie reële waarde materiële vaste activa en rentabiliteitswaarde resultaat na belastingen na mutatie reële waarde materiële vaste activa en rentabiliteitswaarde

170

11.8.39


11.11 toeliCHting op De enkelVouDige balanS en winSt-en-VerlieSrekening (na resultaatbestemming) de toelichting op de afzonderlijke posten zijn opgenomen voorzover deze cijfers afwijken van de toelichting op de geconsolideerde cijfers. Wijzigingen in systematiek staan in de toelichting op de geconsolideerde balans en winst- en verliesrekening.

algemeen Grondslagen van waardering en bepaling van het resultaat de grondslagen van waardering en van resultaatbepaling voor de vennootschappelijke jaarrekening en de geconsolideerde jaarrekening zijn gelijk. deelnemingen in groepsmaatschappijen worden gewaardeerd op de nettovermogenswaarde in overeenstemming met paragraaf 7.2 in de geconsolideerde jaarrekening. voor de grondslagen van de waardering van activa en passiva en voor de bepaling van het resultaat wordt verwezen naar de toelichting op de geconsolideerde balans en winst-en-verliesrekening.

11.11.1 Materiële VaSte aCtiVa balans activa (x € 1000)

activa in exploitatie

activa in ontwikkeling

activa ten dienste v/d exploitatie

totaal

verkrijgingsprijzen

775.942

15.735

13.486

805.163

cumulatieve waardeverminderingen en afschrijvingen

107.150

8.066

7.941

123.157

668.792

7.669

5.545

682.006

3.028

12.301

654

15.983

Stand per 1 januari 2011

Mutaties 2011 Investeringen desinvesteringen Mutatie reële waarde materiële vaste activa afschrijvingen

5

38-

11.463

3311.463

34-

1.364-

1.398-

subsidies

-

Waardeverminderingen (maatschappelijke investeringen)

7.663-

7.663-

overboeking van/naar onderhanden werken koop overboeking van/naar voorziening onrendabel overboekingen (inclusief onrendabele toppen) totaal mutaties

3.696-

4.566

870

7.852

7.852-

18.618

1.352

748-

19.223

773.416

20.184

13.405

807.005

86.006

11.163

8.608

105.776

687.410

9.022

4.797

701.229

Stand per 31 december 2011 verkrijgingsprijzen cumulatieve waardeverminderingen en afschrijvingen

van de activa ten dienste van is per 1 januari 2011 de verkrijgingsprijs en de waardevermindering aangepast met de in 2010 geboekte waardevermindering van € 1.480.000 op de oude vismarkt. Met uitzondering op de overige activa wordt met ingang van 2005 op de activa in exploitatie niet meer afgeschreven. de annuïtaire afschrijving op de overige activa zoals geisers etc. is gebaseerd op 6% rente. de activa ten dienste van de exploitatie wordt lineair afgeschreven op basis van economische of technische levensduur. 171

In 2011 heeft geen activering van rente bij onderhanden projecten plaatsgevonden. alle activa is verzekerd tegen aanschaf- en/of voortbrengingskosten. jaarlijks wordt de waarde aangepast aan het indexcijfer voor nieuwbouwwoningen, zoals dit door het cbs wordt berekend. de verzekerde waarde op balansdatum bedraagt circa € 1,4 miljard. de onroerende zaken zijn nagenoeg geheel gefinancierd met rijksleningen of met kapitaalmarktleningen onder garantie. het Waarborgfonds sociale Woningbouw verleent borgstelling voor 99% van de leningportefeuille. de actuele waarde van de materiele vaste activa in exploitatie gebaseerd op reële waarde, met inrekening van het verkoopen strategisch voorraadbeleid, bedraagt ultimo 2011 € 666,3 miljoen (2010 = € 645,6 miljoen). het verschil met het hierboven genoemde bedrag materiële vaste activa in exploitatie, totaal € 688,4 miljoen, betreft de rentabiliteitswaardecorrectie van € 20,7 miljoen en de post overige activa voor een bedrag van € 0,4 miljoen. door deltaWonen zijn 2011 344 woningen aan de bestaande verkoopvijver toegevoegd. Ultimo 2011 zijn nu circa 1.900 woningen voor definitieve verkoop geselecteerd. het verwachte aantal verkopen in 2012 bedraagt 85 woningen. de reële waarde van deze woningen bedraagt circa € 12,8 miljoen. onroerende zaken verkocht onder voorwaarden totaal

2011

2010

21.347

17.380

11.11.2 FinanCiële VaSte aCtiVa

- saldo per 1 januari - toevoegingen

leningen u/g

Deelnemingen

latente belasting

totaal

6.640

633

6.004

13.277

2.285

2.630

344

- resultaat deelnemingen - aflossingen totaal per 31 december

110-

110-

9236.061

923523

8.289

14.874

de reële waarde van de financiële vaste activa per ultimo 2011 bedraagt € 7,5 miljoen (excl. latente belasting). de reële waarde is bepaald door het tegen 5,25% contant maken van de kasstromen uit financiële vaste activa. de reële waarde van de leningen u/g is € 7,0 miljoen met een gemiddeld rendement van 4,6%, waaronder een bedrag van € 5,225 miljoen, verstrekt aan het WoningInvesteringsfonds. de onderstaande waarderingen van de deelnemingen zijn berekend onder aftrek van eventuele afwaarderingen. De deelnemingen betreffen

aandeel

Mutatie

boekjaar n.v. Wonen boven Winkels zwolle

50,00%

110-

stadsherstel zwolle b.v.

18,20%

-

Woonquest b.v.

netto Vermogenswaarde 2011

2010

516

626 -

6,25%

1-

-

1

tussen de verlaten b.v.

33,30%

-

6

6

vof holtenbroek I

50,00%

-

totaal deelnemingen financiële vaste activa

522

de deelnemingen zijn toegelicht bij het onderdeel verbindingen/deelnemingen in het hoofdstuk financiën in dit jaarverslag.

172

633


tijdelijk verrekenbare verschillen

Compensabele verliezen

latente belastingvordering 4.615

1.390

mutatie in het boekjaar

balans 1 januari

915-

3.388

naar kortlopend

189-

balans 31 december

3.512

4.778

de latenties bestaat uit verschillen in de fiscale waardering en de waardering van de jaarrekening van de posten grondposities, projecten en financiële vaste activa en passiva. als gevolg van de uitspraak van de hoge raad dat woningcorporaties het algemeen nut beogen is voor de jaren 2007 tot en met 2011 de herbestedingsreserve verwerkt. hierdoor is de verliescompensatie uit voorgaande jaren weer teruggenomen.

11.11.3 HuurDebiteuren 2011

2010

1.123

897

860-

601-

263

296

balans 1 januari

601

496

dotatie

259

105

860

601

2011

2010

saldo 31-12 af: voorziening wegens oninbaarheid totaal debiteuren

Mutatieoverzicht voorziening debiteuren

onttrekkingen balans 31 december

11.11.4 belaStingen en preMieS SoCiale VerZekeringen

belastingen

1.933

sociale lasten en pensioenpremies

-

latente belastingvordering

548

359

totaal

548

2.292

de post belastingen per ultimo 2010 betreft een vordering vennootschapsbelasting van stichting deltaWonen als gevolg van het negatieve fiscale resultaat 2008.

11.11.5 oVerige VorDeringen 2011 overige vorderingen inzake projecten

2010 -


30

overige vorderingen

3.506

3.422

totaal

3.506

3.452

173

11.11.6 liQuiDe MiDDelen 2011

2010

8.948

1.684

8.948

1.684

overige reserves

2011

2010

saldo per 1 januari

217.188

200.274

Uit resultaatbestemming

37.145

16.914


254.333

217.188

2010

2010

kas en bank (direct opvraagbaar)

passiva

11.11.7 eigen VerMogen

netto jaarresultaat voor mutatie reële waarde

25.792

-afschrijving materiële vaste activa in exploitatie

9.475-

-boekwaarde verkopen woningen bestaand bezit

3.321-

-overige waardeveranderingen

24.149

11.11.8 langlopenDe SCHulDen leningen overheid en kredietinstellingen leningen overheid leningen kredietinstellingen

2011

2011

totaal

rentevoet

totaal

rentevoet

38.222

5,74%

47.709

6,02%

411.789

4,34%

410.961

4,47%

450.011

458.670

aflossingen komend boekjaar

33.118-

32.659-

totaal balans

416.893

426.011

de totale gemiddelde rentevoet van de uitstaande leningen bedraagt 4,46%. (2010: 4,64%) van de leningen met een resterende looptijd korter dan 5 jaar bedraagt het saldo € 146,1 miljoen. de rentabiliteitswaarde van de totale leningportefeuille bedraagt ultimo 2011 € 439,7 miljoen (excl. transitorische rente), uitgaande van een disconteringsvoet van 5,25%. de mutaties in 2011 van de langlopende schulden kunnen als volgt worden toegelicht:

stand per 1 januari 2011 bij: nieuwe leningen af: aflossingen conform contracten

leningen overheid

leningen kredietinstellingen

totaal

47.709

410.961

458.670

-

55.000

55.000

9.487-

38.172-

47.659-

16.000-

16.000-

411.789

450.011

af: aflossingen tijdelijk op roll-over financiering Stand per 31 december 2011

38.222

per ultimo 2011 hebben alle door deltaWonen afgesloten payers-swaps een onderliggende waarde in de vorm van roll-over leningen met identieke modaliteiten. In 2011 is € 8 miljoen (op een totaal van € 75 miljoen) tijdelijk op deze roll-overs afgelost. de bedragen worden in 2012 weer opgenomen. 174


Verloop renterisico leningen aflossing leningen (excl. regulier)

2012

2013

2014

2015

2016

23.200

13.205

35.801

37.000

-

5.602

22.174

1.046

12.433

27.815

28.802

35.379

36.847

49.433

6,2%

6,4%

7,9%

8,2%

11,0%

2011

2010

27.815

renteconversies (excl. roll-overs) renterisico leningen In % schuldrestant 2011


11.11.9 SCHulDen aan leVeranCierS


4.432

4.768

4.432

4.768

2011

2010

-

187

2011

2010

11.11.10 SCHulDen aan groepSMaatSCHappijen

nv Wonen boven Winkels zwolle

11.11.11 belaStingen en preMieS SoCiale VerZekeringen

loonbelasting en premies pensioen/sociale verzekeringen omzetbelasting

982

676

1.249

1.707

2.231

2.383

2011

2010

300

249

52

70

11.11.12 oVerige SCHulDen

vooruitontvangen huur Waarborgsommen overige schulden

-

-

352

319

11.11.13 oVerlopenDe paSSiVa 2011

2010

10.534

10.212

reservering vakantiedagen

290

276


234

204

nog niet vervallen rente op leningen

overige overlopende passiva totaal

1.717

1.849

12.774

12.541 175

winst-en-verliesrekening bedrijfsopbrengsten

2011

2010

72.250

70.876

2.881

2.759

75.131

73.635

16-

191-

- wegens leegstand en oninbaarheid

1.132-

1.114-

totaal derving

1.132-

1.114-

totaal huren

73.982

72.330

gemeente zwolle

41.314

40.688

gemeente oldebroek

11.177

10.897

gemeente kampen

22.640

22.050

totaal

75.131

73.635

11.11.14 Huren te ontvangen netto huur: - Woningen en woongebouwen - onroerende en roerende zaken niet zijnde woningen

huurafdracht beheercomplexen huurderving:

de “te ontvangen netto huur” is gewijzigd als gevolg van: - verhoging van de huren wegens algemene huurverhoging: € 0,8 miljoen. - aanpassing tot streefhuur bij mutatie: € 0,6 miljoen. - het in exploitatie komen van nieuw of aangekocht bezit: € 1,1 miljoen. - verkoop van woningen etc.: - € 0,4 miljoen. - het (voornemen tot) slopen van woningen etc.: - € 0,7 miljoen. - overige mutaties: € 0,1 miljoen de gemiddelde huurstijging per 1 juli 2011 voor woningen en woongebouwen bedroeg 1,2%. de verhogingen voor de bedrijfsruimten bedroegen 1,2% op basis van prijsindexcijfers of een aanpassing volgens overeenkomst. de huren van woonwagens en standplaatsen zijn per 1 juli verhoogd met 1,3%. de huurderving over 2011 bedraagt 1,5% (in 2010 1,5%). de geografische onderverdeling van de nettohuuropbrengsten kan als volgt worden weergegeven:

176


11.11.15 Verkoop onroerenDe Zaken 2011

2010

opbrengst verkoop bestaand bezit

13.345

10.735

verkoopresultaat bestaand bezit

13.345

10.735

opbrengst verkopen nieuwbouwprojecten

16.129

22.283

af: kostprijs verkopen nieuwbouwprojecten

15.958-

22.632-

199-

1.578-

370

1.229

13.715

11.964

- 52 woningen gemeente zwolle (2010: 53 woningen)

7.847

7.873

- 18 woningen gemeente oldebroek (2010: 4 woningen)

2.868

725

af: reeds tussentijds genomen resultaat bij: verrekeningen reeds opgeleverde projecten Verkoopresultaat nieuwbouwprojecten totaal verkoopopbrengst specificatie resultaat verkopen bestaand bezit:

- 19 woningen gemeente kampen (2010: 14 woningen)

2.630

2.138

13.345

10.735

het resultaat verkopen nieuwbouw kan als volgt gespecificeerd worden: - (p3667k) 70 woningen hanzewijk cluster 2 a en b

489

- (p3668k) 32 woningen hanzewijk cluster 3 aa en ab

212

- (p1021k) campherbeeklaan

143

- (p3677k) 32 woningen hanzewijk cluster 1b

475-

- verkopen in 2010

1.229 370

1.229

11.11.16 oVerige beDrijFSopbrengSten kostenvergoeding verhuurmutaties

16

52

administratie/systeembeheer derden + toezicht vve

28

75

1.319

280

btW-teruggave pro-rataregeling bijdrage studentenboot

883

sociale projectbegeleiding opbrengst verhuur eigen kantoorpanden overige exploitatieopbrengsten doorberekende kosten td toezicht

17 84

91

184

463

30

39

aan grondposities toegerekende rente berkum veldhoek vrijval voorziening roerende zaken

156 35

subsidie restauratiefonds totaal overige bedrijfsopbrengsten

89 71

1.696

2.214

177

11.11.17 aFSCHrijVingen op Materiële VaSte aCtiVa

onroerende en roerende zaken in exploitatie onroerende zaken ten dienste van de exploitatie

2011

2010

32

38

1.364

1.254

1.396

1.292

af: geactiveerd ten gunste van onderhanden werk totaal afschrijvingen

de afschrijving op de activa in exploitatie is gebaseerd op een 6%-annuiteit (idem vorig boekjaar).

11.11.18 oVerige beDrijFSlaSten beheerskosten algemene beheer- en administratiekosten *)

4.876

5.825

huisvestingskosten

915

901

automatiseringskosten

759

706

6.550

7.431

Subtotaal beheerskosten Heffingen belastingen

4.250

4.145

verzekeringen

306

276

sectorspecifieke heffing

853

790

contributie aedes

106

108

5.514

5.320

3.792

3.377

oninbare debiteuren

791

280

Wijk- en buurtbeheer

198

358

bijdrage bijzondere doelgroepen

316

358

-

190

1.184

1.143

14

1

790

1.368

7.086

7.074

19.150

19.826

Subtotaal heffingen overige bedrijfslasten servicekosten

zorgpluspakket Icare Uitverhuis- en sloopkosten herstructurering bijdrage goede doelen overige exploitatie- en bedrijfskosten Subtotaal overige bedrijfslasten totaal overige bedrijfslasten *) inclusief overige personeelskosten.

178


11.11.19 rentebaten rente financiele vaste activa

2011

te vorderen subsidie bWs

2010 29

overige financiele vaste activa

184

435

189

118

rente op vorderingen rente op overige vorderingen rente grond berkum-veldhoek

185

rente op liquide middelen totaal rentebaten

59

1

432

769

20.225

20.026

11.11.20 rentelaSten rente op langlopende schulden - rente leningen overheid en kredietinstellingen eenmalige financieringskosten nieuwe leningen

-

overige schulden totaal rentelasten

50

92

20.276

20.117

-

2.223

11.11.21 reSultaat DeelneMingen resultaat deelneming vof holtenbroek I resultaat deelneming n.v. Wonen boven Winkels zwolle

110-

273-

totaal resultaat deelnemingen

110-

1.950

Zwolle, 23 april 2012

Zwolle, 8 juni 2012

De heer E. Leideman

De heer J. Franssen

Directeur-bestuurder deltaWonen

Voorzitter Raad van Commissarissen

179

12 oVerige gegeVenS

180

bestuurders en commissarissen ter zake van beloning van bestuurder wordt verwezen naar het onderdeel bezoldigingsbeleid bestuurders in het verslag van de raad van commissarissen.

Voorstel resultaatbestemming de resultaatbestemming is vooruitlopend op en onder voorbehoud van de goedkeuring door de raad van commissarissen reeds in de jaarrekening verwerkt.

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant. hiervoor wordt verwezen naar de hierna opgenomen verklaring.

181

182


183

postbus 604, 8000 ap zwolle t (038) 851 02 00 [email protected] www.deltawonen.nl

jaarverslag 2011 focus klant gericht

Recommend Documents