Jaarverslag 2011 Biodiversiteitsteam Hilvarenbeek

Jaarverslag 2011 Biodiversiteitsteam Hilvarenbeek

7-3-2012 Gemeente Hilvarenbeek B-team Hilvarenbeek

Jaarverslag 2011 Biodiversiteitsteam Hilvarenbeek

Samengesteld door: Peer Busink Sanne van Doormaal Hans Haven Mieke Hendrikx Jordie Netten Dré Rennen

Jaarverslag 2011 B-team Hilvarenbeek

1

Inhoudsopgave Woord vooraf .................................................................................................................................4 1.

2.

3.

Inleiding ..................................................................................................................................5 1.1

Samenstelling B-team ......................................................................................................5

1.2

Doelstellingen..................................................................................................................6

1.3

Organisatie ......................................................................................................................6

Werkgroep Binnen de bebouwde kom ....................................................................................7 2.1

Bomen Gelderstraat te Hilvarenbeek ...............................................................................7

2.2

Klimop-project .................................................................................................................7

2.3

Natuur in de achtertuin. ..................................................................................................7

2.4

Biedonkpad/Roodloop .....................................................................................................7

2.5

Kempisch Streekfestival ...................................................................................................7

2.6

Stinsenplanten.................................................................................................................8

2.7

Ontwikkeling van groene speel-/schoolterreinen .............................................................8

2.8

Biodiversiteit en openbaar groen .....................................................................................8

2.9

Jaar van de vleermuis. .....................................................................................................9

Werkgroep Buiten de bebouwde kom ................................................................................... 10 3.1

Ecologische opwaardering zandpaden ........................................................................... 10

3.2

Reconstructie oude fruitboomgaard D’n Boogerd .......................................................... 12

3.3

Bomeninventarisatie...................................................................................................... 14

3.4 Wild-bloemenmengsels op percelen Biedonkpad/ Broekstraat, Julianastraat en Rijtseweg. . 14 3.5 Ecologisch bermbeheer ....................................................................................................... 15 4.

Natuurwerkgroep .................................................................................................................. 17 4.1 Heistraat Biest-Houtakker.................................................................................................... 17 4.2 Percelen Handelaars............................................................................................................ 17 4.3 Krampvenseweg .................................................................................................................. 17 4.4 Turkaa ................................................................................................................................. 18 4.5 Het Stuk .............................................................................................................................. 19

5.

Werkgroep Communicatie..................................................................................................... 20

6. Overige acties ........................................................................................................................... 22 6.1

Presentaties................................................................................................................... 22

6.2

Participatie / overleg ..................................................................................................... 22

6.3

Correspondentie ............................................................................................................ 23


2

Bijlagen ...........................................................................................................................................0 Bijlage 1: Totaal aan uren Natuurwerkgroep ...............................................................................0


3

Woord vooraf Voor u ligt alweer het derde jaarverslag van het Biodiversiteitteam (oftewel het B-team) Hilvarenbeek. Het B-team is in december 2008 opgericht om uitvoering te geven aan het Countdown 2010-verdrag. Hierin is de verplichting opgenomen om de teruggang van de biodiversiteit een halt toe te roepen. Die achteruitgang van de biodiversiteit begon dramatische vormen aan te nemen. De Verenigde Naties luidden hierover de noodklok en dit bleef niet zonder gevolg. Het Countdown 2010-verdrag werd wereldwijd ondertekend door diverse vertegenwoordigers van landen, ministeries, provincies en gemeenten. In de gemeente Hilvarenbeek wordt het B-team gevormd door personen die, ieder vanuit hun eigen deskundigheid en bevlogenheid, zich vrijwillig in zetten om aan de biodiversiteit in onze gemeente een flinke impuls te geven. Terugkijkend kunnen we concluderen dat we op de goede weg zijn en dat er veel werk is verricht. Veel werk blijft echter ook nog steeds keihard nodig. Juist in deze tijd, waarin de bezuinigingsstorm over Nederland raast en op het terrein van natuur en landschap een kaalslag dreigt, is inzet op lokaal niveau meer dan wenselijk. Landelijk beleid schuift de verantwoordelijkheid voor dit zo kwetsbare beleidsterrein naar lagere overheden, met groot gevaar dat natuur het “kind van de rekening” gaat worden. Het B-team wil niet doemdenken en stak wederom zelf de handen uit de mouwen of liever nog in de aarde, om aan te tonen dat door samen te werken veel bereikt kan worden. Draagvlak en medewerking van de gemeente en haar inwoners is en blijft daarbij essentieel. Samen met hun willen wij een mooie en gezonde leefomgeving creëren.

B-team Hilvarenbeek Maart 2012


4

1. Inleiding 1.1 Samenstelling B-team Op 31 december 2011 bestond het B-team uit de volgende leden : Jan van den Broek

Pieter Kies

Leon Tinnemans

Peer Busink

Maarten Mandos

Yvon van Vliet

Roel Diepstraten

Martin van Mol

Sanne van Doormaal

Jordie Netten

Hans Haven

Dré Rennen

Mieke Hendrikx

Ton Smolders

Kees Jansen

Huib Timmermans

Het B-team kreeg ook in 2011 deskundige ondersteuning vanuit de gemeente door Sandra van Diessen. Waarvoor dank !


5

1.2 Doelstellingen 1. Het Biodiversiteitteam (B-team) is een onafhankelijk platform van geïnteresseerde vrijwilligers die behoud en ontwikkeling van “de natuur” binnen de gemeente Hilvarenbeek willen stimuleren. 2. Het B-team geeft gevraagd of ongevraagd advies aan de gemeente Hilvarenbeek over de kwalitatieve en kwantitatieve ontwikkeling van inheemse flora en fauna (de biodiversiteit) in de gemeente Hilvarenbeek zowel binnen als buiten de bebouwde kom. 3. Om dit doel te bereiken kan het B-team zelf initiatieven ontplooien en projectvoorstellen formuleren. Het B-team kan de uitvoering zowel beleidsmatig als fysiek begeleiden. Het Bteam staat ook open voor voorstellen van derden. 4. Het stimuleren van zowel de biotische als de abiotische factoren die kunnen leiden tot verbetering van natuurlijke processen van de biodiversiteit vormt een speerpunt binnen de taken van het B-team. 5. Voordat een plan ter verbetering van de lokale biodiversiteit tot uitvoering komt zal, voor zover mogelijk en relevant, op die locatie een inventarisatie van de bestaande natuurwaarden plaats vinden (nulmeting). Indien wenselijk zal het verloop van de natuurontwikkeling na het uitvoeren van een plan door inventarisaties worden gemonitord. 6. Het B-team zal waar mogelijk bijdragen aan de ontwikkeling en instandhouding van draagvlak bij de bevolking voor de biodiversiteit binnen de gemeente Hilvarenbeek. 1.3 Organisatie Het B-team is onderverdeeld in werkgroepen, waarbij wordt aangesloten op deskundigheid en interesse van de leden en om efficiënt te kunnen werken, te weten:    

Werkgroep Buitengebied Werkgroep Binnen de bebouwde kom Natuurwerkgroep (in samenwerking met de Vereniging Natuur & Milieu) Werkgroep Communicatie


6

2. Werkgroep Binnen de bebouwde kom In 2011 heeft de Werkgroep Binnen de bebouwde kom een aantal activiteiten ontplooid om de biodiversiteit in Hilvarenbeek te verbeteren. De werkgroep bestaat uit de volgende leden: Roel Diepstraten, Hans Haven, Pieter Kies (voorzitter), Martin van Mol en Yvon van Vliet. 2.1 Bomen Gelderstraat te Hilvarenbeek Door de herstructurering van de Gelderstraat/Esbeekseweg moest een aantal oude lindebomen worden gekapt. Namens het B-team is door Pieter Kies een advies uitgebracht. Dit is door de gemeente ten dele opgevolgd. Er is gekozen voor een flink formaat zomerlinde, de Tilia platyphyllos var. ‘Delft’. Deze is minder gevoelig voor luizen die plakkerigheid op onder de bomen geparkeerde auto’s veroorzaakt. De bomen zijn in het najaar van 2011 geplant. 2.2 Klimop-project In april 2011 zijn de laatste klimopplanten (Hedera helix) geplant tegen het hekwerk van de skatebaan aan de Lombartsstraat te Diessen. Dankzij de nazorg van een B-teamlid zijn de planten ondanks de droogte goed aangeslagen. 2.3 Natuur in de achtertuin. Helaas is dit project, om de beplanting van de Hilvarenbeekse achtertuinen gevarieerder en bloemrijker te maken, door tijdgebrek in 2011 niet van de grond gekomen. Het volledig uitgewerkte project zal in het voorjaar van 2012 worden uitgevoerd. De gemeente heeft medegedeeld dat het beschikbaar gestelde geld mag worden meegenomen naar 2012. Dit geldt ook voor het nestkastenproject dat in het najaar van 2012 zal worden uitgevoerd. 2.4 Biedonkpad/Roodloop De gemeente Hilvarenbeek heeft een onderzoek laten doen door Nelen & Schuurmans, een adviesbureau op het gebied van watermanagement. Er is een advies uitgebracht over herinrichting van de waterpartij tussen sportpark De Roodloop en de wijk Elsakkers. Dit was wenselijk omdat de huidige situatie (waterloop, oevers en aangrenzende groenstroken) een slechte uitstraling heeft. Het gebied heeft de potentie om natuur te integreren met wonen en sporten. Het B-team wil graag een bijdrage leveren aan de herinrichting van het gebied teneinde de biodiversiteit te bevorderen. Helaas lijkt de uitvoering van het project uitgesteld te worden als gevolg van het ontbreken van financiële middelen. 2.5 Kempisch Streekfestival Op zondag 3 juli is op de Vrijthof het tweede Kempische Streekfestival gehouden. Dankzij het heerlijke weer genoten veel bezoekers in een ongedwongen sfeer van tal van presentaties en stands van organisaties. De stands van natuur- en milieuorganisaties zoals de Brabantse Milieufederatie, de Vereniging Natuur en Milieu Hilvarenbeek, het Brabants Landschap en de Landschapsambassadeurs, vormden samen een mooi “groen” lint.


7

De stand van het Biodiversiteitsteam was informatief ingericht en veel bezoekers toonden door het stellen van gerichte vragen interesse in het werk van het B-team. Met name de voor onze kraam opgestelde maquette van het zandpadenproject trok veel aandacht. Het was bemoedigend te zien hoe mensen op de mede door het B-team geïnitieerde veranderingen in het veld reageerden. Er bleek veel belangstelling te bestaan voor de ontwikkelingen m.b.t. de zandpaden richting Roovert. Drie B-teamleden in de stand beantwoordden van de vragen en verstrekten andere informatie. 2.6 Stinsenplanten Vroeger werden op de gronden rond gebouwen op buitenplaatsen bepaalde soorten planten aangeplant, de zogenaamde stinsenplanten. Veelal ging het daarbij om vroegbloeiende bolgewassen. Het B-team is van mening dat hier en daar in de gemeente ook geschikte locaties zijn om met dergelijke planten op te fleuren. Als eerste project zijn in december 2011 door B-teamleden 2000 bonte krokussen (Crocus vernus var. ‘Pickwick’) geplant in het gras rond de kerk aan de Vrijthof. Wanneer deze aanplant slaagt en wordt gewaardeerd kan iets gelijks ook op andere geschikte plaatsen in de gemeente plaatsvinden. 2.7 Ontwikkeling van groene speel-/schoolplein Op 26 augustus heeft een viertal leden van de Werkgroep een studiebezoek gebracht aan een aantal groene schoolpleinen/speelplaatsen in de gemeente Rotterdam. Tijdens deze excursie werden toelichtingen gegeven door een ambtenaar van de gemeente en door landschapsarchitect Eric Douma. Samen hebben zij een aantal groene schoolterreinen gerealiseerd, waarbij de saaie tegelplateaus rond een aantal schoolgebouwen zijn vervangen door verrassende avontuurlijke voorzieningen met veel bloemen en planten en uitdagende speelmogelijkheden. De natuurlijke schoolterreinen verbeteren de biodiversiteit in de wijk sterk. Het B-team wil zich ervoor inzetten dat een dergelijke nieuwe ontwikkeling ook in Hilvarenbeek en met name rond de nieuw te bouwen brede scholen van de grond komt. Daartoe zal in 2012 met de schoolbesturen en directies overleg worden gevoerd. 2.8 Biodiversiteit en openbaar groen De gemeente ontwikkelt met grote regelmaat projecten waarbij aspecten van de groenvoorziening (aanleg van plantsoenen, wegbeplantingen, ontwikkeling c.q. wijziging van bestemmingsplannen, industrieterreinen e.d.) zijn betrokken. Het Biodiversiteitteam is van mening dat daarbij de verbetering van de biodiversiteit meer aandacht behoeft. Groen in dorpen en steden is een investering in de kwaliteit van de woon- en werkomgeving van de bewoners. Natuurlijker groen kan die kwaliteit verder versterken en de belevingswaarde vergroten.


8

Aangezien het B-team een adviesorgaan van het gemeentebestuur is, is aan het college van B. en W. voorgesteld om het B-team in de gelegenheid te stellen reeds vanaf het eerste stadium (“aan de voorkant”) van de planvorming meer inhoud te geven aan deze adviesrol. Zo had het B-team graag inbreng willen leveren bij de planontwikkeling van het winkelcentrum Hilverhof, brede school Starrenbos, de omgeving van het MCC en bij de renovatie van plantsoenen. De indruk bestaat dat daarbij meer mogelijkheden ter verbetering van de biodiversiteit bestonden en bestaan. Begin 2012 zullen de inzichten van het B-team nader worden toegelicht bij de wethouder en ambtenaren. 2.9 Jaar van de vleermuis. Via de landschapsambassadeurs werd in het bijzonder aandacht gevraagd voor het zoogdier van het jaar. Dat was in 2011 de vleermuis. Daartoe hadden zij een vleermuizenkast die dienst kan doen als zomerverblijf aangeboden aan de wethouder. Dit ging gepaard met het verzoek extra inspanningen te plegen die een positieve bijdrage kunnen leveren aan dit bijzondere dier. Het B-team heeft deze activiteit opgepakt. De nestkast werd op een geschikte plek gehangen en burgers konden informatie krijgen hoe om te gaan met vleermuizen in de woonomgeving. Enkele geïnteresseerde burgers werden persoonlijk bezocht en kregen een oplossing op maat aangeboden. Tevens werden bouwtekeningen voor vleermuiskasten op aanvraag verstrekt.


9

3. Werkgroep Buiten de bebouwde kom 3.1 Ecologische opwaardering zandpaden In 2010 zijn door leden van het B-team concrete plannen gemaakt voor de herinrichting van een zevental zandpaden. Het betreft in totaal circa 6,5 kilometer zandpad. Het gaat hierbij om de versterking van de bermen door het aanplanten van bomen, struiken of via aangepast bermbeheer van nog aanwezige waardevolle stukken. Doelstelling is om hiermee een aantal stevige groene linten te verkrijgen door het agrarische gebied, waardoor de leefkansen van bijvoorbeeld akkervogels, vlinders en kleine zoogdieren toeneemt. Nadat het college van B. en W. in principe had ingestemd met het project is het door de gemeente voor subsidie ingediend bij de provincie. In maart 2011 kregen we het bericht dat uit de provinciale biodiversiteitspot een bedrag van ruim € 20.000,- zal worden bijgedragen. De gemeente zou verder de uitvoering regelen. Het heeft echter lang geduurd alvorens de gemeente dit heeft opgepakt. Pas in het najaar is daarmee begonnen, nadat er in de commissie Openbare Werken nog een presentatie van de plannen was geweest. Omdat de subsidie vóór 31 december 2011 benut moet worden, is er een te grote tijdsdruk ontstaan, waardoor met name het overleg met aanliggende boeren in het gedrang is gekomen. Eind 2011 was dit overleg met betrekking tot drie paden nog niet afgerond. De gemeente heeft uitstel van realisering aangevraagd bij de provincie. Een extern bedrijf heeft inmiddels wel een uitvoeringsplan gereed gemaakt. Ondertussen was ook gebleken dat het deelproject in het Heiligenstraatje geen doorgang kon vinden, omdat de betreffende gronden in het kader van de landinrichting alsnog aan aangrenzende boeren waren toegedeeld. Het project bestaat nu uit:      

Zandpad tussen Oirschotsedijk en Ontginningsweg ten oosten van Haghorst: Herinrichting bermen, deels beplanting met bomen, deels afsluiten voor gemotoriseerd verkeer. Wildertsedijk/Doverdijk in het Diessense Broek: aanplant van jonge elzen tussen oude populieren. Beverstraat tussen Hilvarenbeek en Biest-Houtakker: Groen afscherming van kassencomplex. Twee zandpaden in de Huisvennen (ten westen van Goirlesedijk): Bij het noordelijke pad: Bescherming van waardevolle bermen. Bij het zuidelijke pad: Herinrichting met struiken en afsluiting voor gemotoriseerd verkeer. Koelstraatje ten zuiden van Roovertsedijk in Hilvarenbeek: Versterking laanbeplanting en struiklaag. Indien mogelijk gedeeltelijke afsluiting voor gemotoriseerd verkeer. Vier zandpaden op de Koekovense Akkers tussen Esbeek en Diessen: Versterking van laanbeplanting, steeds aan één zijde.

In de zomer heeft Maarten Mandos voor het B-team een nulmeting-rapport gemaakt, zodat we na verloop van jaren kunnen zien welke effecten de aanpak heeft. Gehoopt wordt dat het project nu in het voorjaar van 2012 tot uitvoering komt. Het B-team zal daar


10

nog extra aandacht aan besteden middels een aparte flyer, info-bordjes, pers en een soort “opening”.

Foto 3.1 Op de voorgrond, zoals het nu is en op de achtergrond zoals het kan worden

Foto 3.2 Versterking aanwezige heidevegetatie in de berm


11

Foto 3.3 Verkenning in het veld

3.2 Reconstructie oude fruitboomgaard D’n Boogerd Aan de westrand van Hilvarenbeek ligt de laatste wat grotere fruitboomgaard in onze gemeente. Deze stamt uit de vijftiger jaren en bestaat uit halfstamappelbomen, waarvan de meeste bomen in slechte staat verkeren en een groot aantal al afgestorven is. Echter, dood hout is ook levend hout, doordat daar veel dieren gebruik van maken (bijvoorbeeld spechten, uilen en marters). De appels vormen een lekkernij voor veel vogels (in de herfst wemelt het er van de koperwieken en kramsvogels) en de bloesem is in de lente nectarbron voor bijen. Kortom: D’n Boogerd is een parel vanuit biodiversiteitsoogpunt, zeker ook door de rust die er heerst. Het B-team heeft dan ook het initiatief genomen om in samenwerking met de eigenaar te komen tot een plan om de hoge waarde van de boomgaard ook in de toekomst veilig te stellen. Het idee is om deze langzamerhand om te vormen tot een hoogstamfruitboomgaard met een groot aantal oude rassen, dat in onze regio voorkomt/voorkwam. De randen worden versterkt met struiken en oud hout dat blijft liggen. Het B-team heeft voor dit plan subsidie weten te verkrijgen van Brabants Landschap (Postcodeloterij), Streekhuis Kempenland en de gemeente Hilvarenbeek. De Vereniging Natuur en Milieu is hierbij opgetreden als formele aanvrager, omdat het B-team geen rechtspersoonlijkheid heeft. Het projectplan is opgesteld door Zandbergen Fruitbomen Advies en ondertussen door hen ook in uitvoering genomen. Om er voor te zorgen dat de eigenaar ook in de toekomst in staat is om het vereiste onderhoud te plegen is in het project een snoeicursus opgenomen, waarbij een tiental vrijwilligers instructie kreeg over de wijze waarop zowel de oude als de nieuwe bomen bijgehouden moeten worden. Zij zullen gedurende een aantal dagdelen per jaar de eigenaar assisteren. Maarten Mandos van het B-team heeft een inventariserende nulmeting gemaakt van de natuurwaarden in de boomgaard. Eind 2011 was het grootste deel van het werk uitgevoerd. . Het B-team wil graag in het voorjaar van 2012 een soort bloesemdag organiseren, waarbij geïnteresseerden een kijkje kunnen nemen. Ook zal er een voorlichtingsflyer gemaakt worden en aan de straatzijde wordt een info-paneel geplaatst.


12

De gemeente zal een bank met uitzicht op de boomgaard plaatsen in de overhoek van het naastgelegen pad, waar veel wandelaars komen. Hieronder een “belevingsverslag” van Yvon van Vliet over deelname aan de snoeicursus. “Afgelopen zaterdag 10 december om 9 uur bijeen gekomen bij Jos van Gisbergen aan de Veldhoven. Het is goede opkomst (13), misschien door het mooie weer, en we beginnen met een bak koffie. Onder leiding van Jan en Jeannne van Zandbergen zullen we gaan snoeien. We beginnen met de snoei van de nieuw aangeplante fruitbomen in de boomgaard. Mooie namen van oude rassen zoals Court Pendu, Zoete Ermgaard, Notarisappel, Beauty of Bath. He zijn nog jonge bomen met weinig takken en aan ons de taak om hiervan liefst maar drie takken te laten staan. Dit wordt de basis voor de boom. Holle snoei is totaal anders dan de meesten onder ons geleerd hebben. Betere, meer en mooiere vruchten, beter te snoeien en te plukken. Het is beslist heel leerzaam maar echt warm krijgen we het er niet van want de meeste tijd staan we stil om te beredeneren wat en waarom. Gelukkig kunnen we ons na een uur of twee warmen met koffie en een lekkere koek. Daarna gaan we in de oude bomen aan de slag. Doel hiervan is te zorgen dat Jos volgend jaar toch volop appels te plukken heeft maar dat de bomen iets vitaler van hun oude dag kunnen genieten. Dus wat kruisende, dode en schurende takken en erg zwaar aangetaste takken met kanker verwijderen en er voor zorgen dat er meer lucht en licht in de boom kan vallen(beter fruit). Hier krijgen we het wel warm van. We sluiten af met de snoei van wat nieuw aangeplante bomen. Rond 1 uur naar huis. Heel erg leerzaam en volgende week gaan we eraan verder.”

Foto 3.4 Nieuwe bomen worden gezet


13

Foto 3.5 De snoeiploeg in opleiding

3.3 Bomeninventarisatie In 2009 heeft het B-team op verzoek van de gemeente een inventarisatie gemaakt van alle bomen met meer dan 15 centimeter doorsnee in het buitengebied. Dit heeft geresulteerd in softwarepakket waarop in Google Earth-kaarten alle bomen middels GPS-coördinaten zijn weergegeven. Daarbij is een aantal essentiële kenmerken genoteerd van de bomen of bomenrijen. De gemeente heeft met deze inventarisatie een goed zicht op het aanwezige bomenbestand, dat onder andere benut kan worden als basismateriaal voor het bestemmingsplan buitengebied. Echter, de inventarisatie was niet helemaal compleet omdat indertijd de bomen en bomenrijen langs verharde wegen niet zijn meegenomen. De ontbrekende gegevens worden nu alsnog verzameld. Vanaf medio december 2011 is een tiental vrijwilligers van het B-team het veld in getrokken om met behulp van een GPS-apparaat de inventarisatie compleet te maken.

Foto 3.6 Aan de Hakvoortseweg is een stuk laanbeplanting compleet gemaakt.

3.4 Wild-bloemenmengsels op percelen Biedonkpad/Broekstraat, Julianastraat en Rijtseweg.


14

In het voorjaar (april 2011) kregen we van Openbare Werken van de gemeente een drietal braakliggende percelen toegewezen dat gebruikt kon worden om in te zaaien met een inheems wild- bloemenmengsel. Dit ten behoeve van vlinders, bijen, hommels en later voor vogels en kleine zoogdieren. Een perceel in Hilvarenbeek Broekstraat/Biedonkpad van ongeveer 3000 m2 en twee kleinere percelen in Diessen. Het perceel Broekstraat was in het verleden door de gemeente gebruikt als opslag voor vrijgekomen overtollige grond bij woningbouw. Nadat de grond was gefreesd door de gemeente en met de cultivator verder bewerkt door Bart Ketelaars (ANV) werd het vervolgens handmatig ingezaaid met een inheems wild-bloemenmengsel. Door het machinaal cultiveren is er zuurstof in de grond gekomen en zijn de latente zaden tot ontkieming gekomen. Deze zaden, en met name die van meldesoorten hebben het bloemenmengsel overwoekerd. Daardoor heeft het mengsel geen kans gekregen om op te komen. Het meldegewas was tot grote hoogte gegroeid. Het is vervolgens gemaaid, afgevoerd en de grond is opnieuw bewerkt. In oktober is het perceel opnieuw gecultiveerd en vervolgens door de werkgroep ingezaaid met de graansoort gerst. Tot aan het voorjaar van 2012 zal dit perceel onaangeroerd blijven. Daarna zal het wederom worden bewerkt en ingezaaid met een bloemenmengsel. De twee percelen in Diessen zijn de Julianastraat langs de Reusel (een strook van ongeveer 75 meter bij 2 meter) en het perceel aan de Rijtseweg langs de Reusel (ongeveer 30 meter bij 8 meter). Beide zijn gefreesd door de gemeente en verder bewerkt. De nabewerking, cultiveren en egaliseren, is gedaan in samenwerking met de “Antieke Tractorgroep” uit Baarschot. Vervolgens zijn de percelen met de hand ingezaaid door leden van de werkgroep. Het bloemenmengsel is op beide percelen goed opgekomen. Vele insecten, bijen, hommels en verschillende vlindersoorten zijn er waargenomen. In 2012 zullen deze percelen wederom weer dienen als bloemenweide voor insecten , vogels en kleine zoogdieren. 3.5 Ecologisch bermbeheer Van de gemeente werd het verzoek ontvangen om in kaart te brengen welke bermen daadwerkelijk


15

geschikt zijn om ecologisch bermbeheer toe te passen. Dit om bij de nieuwe aanbesteding van bermbeheer voor de komende jaren in het bestek op te nemen. Ondanks dat deze vraag onverwacht kwam en om een snel resultaat vroeg is het B-team hier direct werk van gaan maken. Peer Busink en Maarten Mandos hebben een uitvoerige inventarisatie gedaan en de resultaten daarvan in kaart gebracht. Via verschraling en toegepast beheer kunnen dan straks op deze locaties weer de bermplanten die hier van origine thuishoren, een geschikte habitat krijgen. In de toekomst kunnen mens en dier van deze bloemenpracht genieten en profiteren.


16

4. Natuurwerkgroep Deze werkgroep bestaat uit een combinatie van leden uit het B-team en VNM-leden (Vereniging Natuur en Milieu). In enkele gevallen wordt ook de ANV (Agrarische Natuurvereniging) in de acties betrokken. De werkzaamheden van de natuurwerkgroep in het buitengebied worden in nauw overleg met de gemeente uitgevoerd. 4.1 Heistraat Biest-Houtakker. De wilgen naast deze weg moeten in principe om de drie jaar geknot worden. Omdat de Heistraat in 2010 is verbreed ten gevolge van de uitbreiding van het aantal tankwagens dat naar de waterzuivering af en aan rijdt, zijn de wilgen “dichterbij de weg komen te staan”. Het verkeer op deze weg heeft hierdoor “eerder hinder” van overhangende takken. Daardoor was het nodig om in januari de knotwilgen na twee jaar al te knotten en een deel van de takken in augustus nog eens weg te halen. 4.2 Percelen Handelaars De VNM beheert deze percelen al sinds 2003. Het doel is om hier een bloemrijk perceel te laten ontwikkelen. Om dit doel te bereiken, moet elk jaar de boomopslag verwijderd worden van wilg, els en berk. Ook moet het hele perceel jaarlijks gemaaid worden, zo ook voor een groot deel het riet om de poel. Het maaisel wordt afgevoerd en aan de rand op hopen gezet. Het perceel wordt elk jaar door Maarten Mandos floristisch geïnventariseerd. Maarten heeft er afgelopen jaren (erg) zeldzame mossoorten aangetroffen. De ijsvogelwand bij de visplas was volledig ondergraven door konijnen, waardoor de wand onbruikbaar was als nestplaats voor ijsvogels. Achter de wand zijn de holtes met zand opgevuld en afgedekt met kippengaas. Daarover heen is weer een zandlaag met graszoden aangebracht. Ten gevolge van de strenge winter is hier tijdens de broedperiode geen ijsvogel waargenomen. 4.3 Krampvenseweg De twee percelen die achteraan deze weg tegen Landgoed De Utrecht aanliggen, worden sinds drie jaar door de natuurwerkgroep beheerd. Het streefdoel was onder andere vooral een geschikt geelgorsbiotoop te creëren. Al redelijk vlug na het begin van de “inrichtingswerkzaamheden”, werd de eerste zingende geelgors in dit gebied gehoord. Het afgelopen jaar werden op en om beide percelen vijf territoria van deze soort vastgesteld. Ook territoria van o.a. boompieper, roodborsttapuit, boomleeuwerik en patrijs werden hier vastgesteld. Daarnaast blijkt het de afgelopen jaren een vast winterterritorium te zijn voor onder andere de zeer zeldzame klapekster. In de afgelopen winterperioden worden om en in deze percelen “wolken” van vink- en gorsachtigen


17

gezien die hier foerageren. In het voorjaar zijn hier voor de tweede keer de drie perceeltjes ingezaaid met zomertarwe, vermengd met resten akkergewassen, die nog over waren van het jaar daarvoor. Het graan blijft tot eind van de winter staan, waarna de percelen weer opnieuw worden ingezaaid. Ook op deze percelen komt plaatselijk hardnekkige boomopslag op van vooral berk, waardoor na de zomer met inzet van de bosmaaier flink gewerkt moest worden. Het maaisel werd aan de rand op verschillende “mutserds” gezet. Om de biodiversiteit te verhogen, zijn in het voorjaar op deze percelen verschillende inheemse struiken lage boomsoorten aangeplant die in dit biotoop thuishoren. Door het extreem droge voorjaar waren wij genoodzaakt om verschillende keren water aan te voeren om de nieuwe aanplant van water te voorzien. In het begin hebben we het water aangevoerd in onder andere metselkuipen. Dit bleek erg omslachtig te zijn en na overleg met de gemeente werd ons de trekker met een 5.000 litertank ter beschikking gesteld. De meeste aanplant heeft hierdoor de droge periode overleefd. Ook steeds meer bloeiende kruiden worden hier waargenomen zoals dit jaar de spontaan opgekomen stalkaarsen. Sinds twee jaar ontfermt de natuurwerkgroep zich ook over de middenberm van de Krampvenseweg. Deze berm is aangelegd met het doel om een bloemenrijke berm te krijgen. Boomopslag van vooral els verhinderen dit doel. Om bloeiende kruiden de kans te geven om zich te kunnen vestigen en te gedijen, werd door de natuurwerkgroep de boomopslag verwijderd. Ook de berm tussen het zandpad en het agrarisch gebied in het achterste deel wordt door de natuurwerkgroep onderhouden met het doel de ondergroei te laten ontwikkelen tot een braamstruweel, waardoor met name voor struweelvogels (zoals bijvoorbeeld de geelgors) hier een geschikt biotoop geschapen wordt. Langs het fietspad in het achterste deel is een aantal wilgenstaken geplant die mettertijd uit moeten groeien tot knotwilgen. Staken afkomstig van het knotten van de wilgen langs de Heistraat zijn hiervoor gebruikt.

4.4 Turkaa Vanaf 2004 wordt door de VNM in dit bos natuurwerkzaamheden verricht. Er is een ijsvogelwand en een winterverblijf voor vleermuizen en amfibieën gebouwd. Sinds 2009 is door de natuurwerkgroep het project in goede samenwerking voortgezet. De ijsvogelwand werd voor het broedseizoen weer “broedklaar” gemaakt. Waarschijnlijk is de vrij lange ijsperiode de reden geweest dat de ijsvogel hier in het voorjaar niet meer gezien is. Waarschijnlijk is dat dan ook een onderbreking van een jarenlange reeks van


18

succesvolle broedgevallen. Gelukkig werd in de afgelopen nazomer en herfst de soort hier weer regelmatig waargenomen. In de vleermuiskelder werden in de zomer aan het plafond speciale stenen gelijmd, waardoor vleermuizen meer keus hebben gekregen om een rustplaats uit te zoeken om de winterperiode door te komen. Bij de jaarlijkse inventarisatie in januari werden tien grootoorvleermuizen en drie franjestaarten in de kelder aangetroffen. Op de vleerweide werd onderhoud gepleegd in de vorm van het verwijderen van de opkomende boomopslag (els, wilg, populier en berk) waardoor kruiden en insecten zich kunnen blijven ontwikkelen. Ook zijn aan de achterzijde een aantal verschillende inheemse boom- en struiksoorten aangeplant ter verkrijging van een grotere biodiversiteit. Ook op het hooiland aan de noordkant van het bos werd onderhoud gepleegd door het verwijderen van boomopslag en door een deel van het perceel te maaien en het maaisel af te voeren. Op dit perceel wordt nagestreefd dat zich er allerlei kruidachtige planten kunnen vestigen en verder ontwikkelen. Voor de beek die door het bos slingert zijn met het Waterschap afspraken gemaakt om deze op een meer ecologische manier te beheren o.a. vanwege de zeldzame libellensoorten waarvoor deze beek een voortplantingswater is.

4.5 Het Stuk Dit jaar was het niet nodig om in het perceel veel tijd aan inrichtingswerk te besteden. De door de natuurwerkgroep in de voorgaande jaren geschapen openheid biedt de mogelijkheid om de begroeiing van het perceel te laten groeien naar een subclimax vegetatieniveau. Aan de rand zijn in de nawinter nog wel inheemse boompjes geplant. Door de grote droogte in het voorjaar hebben we de nieuwe aanplant met behulp van de 5.000-litertank van de gemeente twee keer water moeten gegeven. De Kleine parelmoervlinder die het akkerviooltje als waardplant heeft, is ook dit jaar hier meerdere keren gezien en zelfs ei- afzettend. Het vermoeden was er wel, maar nu is met zekerheid vastgesteld dat de soort zich hier voortplant.


19

5. Werkgroep Communicatie Bekendheid geven aan de activiteiten en het gedachtegoed van het B-team is van groot belang. Daarmee wordt gezocht naar draagvlak en participatie bij burgers, bedrijven en de gemeente. De werkgroep zorgt voor een goed beheer van de site waarin alle informatie te vinden is over het Bteam, de actualiteiten en activiteiten rondom biodiversiteit. De site is te vinden op www.bteamhilvarenbeek.nl .

Via het lokale radio-programma Egelsporen gaven individuele leden regelmatig informatie over de verschillende projecten. Op de gemeentepagina in de Hilverbode verschijnen regelmatig kleine tekstblokjes over het B-team. Projecten zoals de hoogstam-boomgaard en de herinrichting van de zandpaden werden in een apart artikel toegelicht in Hilverbode en krant. Door HilvarenbeekTV op Vimeo ( http://vimeo.com/hilvarenbeek ) zijn opnames gemaakt van diverse projecten zoals het inzaaien van bloemenmengsels en de snoeicursussen voor het onderhoud van de hoogstam-fruitboomgaard. Ook de nog niet ingerichte zandpaden werden door de camera vastgelegd. In het voorjaar zal op dezelfde locaties wederom worden gefilmd zodat de vorderingen zichtbaar zijn. Zodoende kan nog eens extra onder de aandacht worden gebracht wat de toegevoegde waarde van de B-team-werkzaamheden is geweest. In overleg met de gemeente worden flyers ontworpen en vervaardigd van afzonderlijke projecten. Er werden banners en kraamdoek geprint waarmee een marktkraam werd ingericht op onder andere het Kempisch Streekfestival. Via voor u liggende jaarverslag wordt een totaaloverzicht gegeven van alle activiteiten van het Bteam. Het zal worden verstrekt aan belanghebbenden en belangstellenden.


20

Foto 5.1 Selectie van publicaties in (vlnr) Brabants Dagblad, De Uitstraling, Deusone, Hilverbode


21

6. Overige acties 6.1      

 6.2     

      

Presentaties Eind augustus heeft het B-team zich in de commissievergadering Openbare Werken en Milieu van de gemeente Hilvarenbeek gepresenteerd met een powerpointpresentatie over wat er in 2010 door het B-team is gedaan en welke plannen er zijn voor 2011/2012. In november is bovenstaande powerpointpresentatie gepresenteerd aan het B- team van Eersel. Het B-team was in juni met een kraam aanwezig op de Kempisch Streekfestival op de Vrijthof in Hilvarenbeek. In de pers (Hilverbode, Deusone , De Uitstraling en Brabants Dagblad) zijn diverse artikelen verschenen over de activiteiten van het B-team. Via de lokale radio (VLOH) er zijn diverse interviews geweest in het programma “Beeks nieuws nader belicht”. Daarnaast waren er met grote regelmaat B-teamleden te gast in het programma “Egelsporen” Tijdens de jaarvergadering van de VNM heeft Peer Busink een uitgebreid overzicht gegeven van de activiteiten in de afgelopen periode vanuit de Natuurwerkgroep. Deze powerpointpresentatie is ook gehouden voor wethouder De Blécourt, toen zij een vergadering van B- team bijwoonde. Vanuit B-team, VNM en de Agrarische Natuurvereniging is er eind augustus een fietstocht georganiseerd langs projecten van deze organisaties. Participatie/overleg Het overlegplatform Agrarische en Natuurgroepen, waaraan het B-team deelneemt, is dit jaar tweemaal bijeen geweest. Op uitnodiging van de ZLTO-afdeling De Hilver hebben twee leden van het B- team het jaarcongres van de ZLTO in de Brabanthallen in Den Bosch bijgewoond. Een lid van het B-team is aanwezig geweest op het symposium “Het landschap dat ben je zelf” van Landschapsbeheer Nederland in Arnhem, waarbij de positie van het vrijwilligerswerk centraal stond Enkele malen is overleg geweest met de wethouders van de gemeente Hilvarenbeek over uiteenlopende onderwerpen (bestemmingsplan buitengebied, ontwikkelingsplan De Utrecht, projectvoorstel herinrichting zandpaden, handhaving). Met het bestuur van VNM is gesproken over de wijze waarop B-team en VNM kunnen samenwerken, met name bij formele kwesties, omdat het B-team geen rechtspersoonlijkheid bezit. Afgesproken werd dat dit overleg periodiek zal worden voortgezet. Waterschap de Dommel heeft in de januari-vergadering van het B-team een uiteenzetting gegeven over de biodiversiteitsaspecten van hun werkzaamheden. Deelname aan klankbordgroep bestemmingsplan buitengebied. Twee B-teamleden hebben de jaarlijkse dag met betrekking tot natuureducatie van het IVN te Biezenmortel bijgewoond Er is een voorlichtgingsavond gehouden over het ontwikkelingsplan De Utrecht door de rentmeester en de projectleider. Hiervoor waren – naast het B-team – ook andere natuurorganisaties uitgenodigd. Twee B-teamleden waren aanwezig bij de eerste publiekspresentatie van het B-team van Goirle. Een lid van het B-team was aanwezig bij de presentatie van de plannen voor Landgoed Gorp en Roovert. Enkele B-teamleden hebben een bijeenkomst bijgewoond in september inzake


22

  6.3   

exotenbestrijding. De verstrekte informatie was nog erg onduidelijk. Een lid bezocht de bijeenkomst van het netwerk Platteland over biodiversiteit en beheer van natuurgebieden Een B-teamlid heeft een aantal lezingen over biologisch-dynamisch imkeren gevolgd. Correspondentie Brief aan de gemeenteraad van Hilvarenbeek inzake de ontwerp-structuurvisie. Brief aan College van Burgemeester en Wethouders met betrekking tot het maken van afspraken over de jacht en het tijdig betrekken van het B-team in de planvorming. Hierover vond op 4 januari 2012 een gesprek plaats met wethouder Hesselmans. Reactie op het Ontwikkelingsplan De Utrecht, als advies aangeboden aan het College van Burgemeester en Wethouders.


23

Bijlagen Bijlage 1: Totaal gewerkte uren Natuurwerkgroep Datum Omschrijving Rien Peer Jac Maarten Kees Ton Sjaak Lucien Bart Jan Leon Huib 15-jan Wilgen knotten Heikestraat 3 3 3 3 3 3 17-jan Percelen Krampvenseweg 4 4 18-jan Percelen Krampvenseweg 3 3 3 27-jan Percelen Krampvenseweg 2 2 2 2 10-feb Zijthorst 2 2 2 2 2 2 14-feb IJsvogelwand Handelaars 5 5 16-feb IJsvogelwand Turkaa 2 2 15-feb Zijthorst 4 4 21-feb Controle mussenhotels 3 3 9-mrt Percelen Krampvenseweg pl.bomen 2,5 12-apr Bomen planten Het Stuk 4 4 4 13-apr Inzaaien percelen Krampvenseweg 3 3 3 18-apr Water geven beplanting Het Stuk 3 3 3 19-apr Inzaaien percelen Krampvenseweg 3 3 24-apr Inzaaien perceel Biedonkenpad 4 4 26-apr Vleerweide Turkaa 3 3 3 Water geven beplanting 28-apr Krampvenseweg 5 5 17-mei Het Stuk 2 2 23-mei Het Stuk 3 3 3 24-mei Vleerweide Turkaa 6 6 25-jul Vleerweide Turkaa 5 5 5 2 26-jul Vleerweide Turkaa 2 2 1-aug Vleermuiskelder 4,5 4,5 4-aug Vleermuiskelder 3 3 11-aug Vleermuiskelder 4 4

16-aug 20-aug 29-aug 31-aug 15-sep 22-sep 27-sep 29-sep 1-okt 4-okt 5-nov 15-nov 19-nov 24-nov 1-dec

Vleermuiskelder Hooilandperceel Turkaa Vleermuiskelder Wilgen knotten Heikestraat Middenberm Krampvenseweg Middenberm Krampvenseweg Middenberm Krampvenseweg Middenberm Krampvenseweg Ploegen perceel Biedonkenpad Hooilandperceel Turkaa Natuurwerkdag, poelen Roodloop Perceel Handelaars Perceel Handelaars Percelen Krampvenseweg Percelen Krampvenseweg


3,5 4 2 3 5 6 5,5 4,5 3,5 4 3 4 4,5 3 125

3,5 4 2 3 6 6 5,5 4,5 2 3,5 4 3 4 4,5 3 139,5

2

3

4

4

5

3 3 4,5 4,5 2

3

4

4

4

4

3

3

4 4

2 2,5

7

38

4

16

4

7

10

3,5 3 19,5 35,5

5

410,5

1

Jaarverslag 2011 Biodiversiteitsteam Hilvarenbeek

Recommend Documents