Jaarverslag 2008 Rijksmuseum Fonds

Jaarverslag 2008 Rijksmuseum Fonds

Inhoud Bestuursverslag

2

Doelstelling

5

Bestuur

5

CBF-Keur

5

Fiscale aspecten van schenken aan het Rijksmuseum Fonds

6

Dineren en bieden voor aankoopfonds Paul Huf

8

Kunst van voorouders voor het nageslacht – Een voorbeeld van de kwijtscheldingsregeling successierechten

10

‘Schilder wat je ziet, morgen is het voorbij!’

14

Bijdragen voor aankopen en projecten Rijksmuseum 2008

18

Verantwoordingsverklaring

22

Uitgangspunten reserves en beleggingsbeleid

24

Financieel beleid

26

Jaarrekening

29

Accountantsverklaring

35

Adresgegevens en colofon

37

– Restauratoren op studiebezoek in atelier Carel Willink

1

Bestuursverslag Het Rijksmuseum Fonds is een onafhankelijke stichting die in de breedste zin van het woord steun verleent aan het Rijksmuseum te Amsterdam. Uit de opbrengsten van het fondsvermogen worden aan het museum jaarlijks bedragen ter beschikking gesteld voor onderzoeksprojecten, educatie en voor de aankoop van schilderijen, prenten, boeken, foto’s en andere objecten die de collectie verrijken.

Op het gebied van eigen fondsenwerving

gestapelde balken van Carel Visser.

Het bestuur van het Rijksmuseum Fonds

ren. Met deze extra financiering kunnen

was 2008 voor het Rijksmuseum Fonds

Ook dit jaar zijn verschillende Fondsen

is alle begunstigers, schenkers en lega-

nieuwe aanwinsten worden verworven

een succesvol jaar. Er zijn twee nieuwe

op Naam aangesproken. Zo maakte het

toren zeer erkentelijk voor hun bijdra-

en prachtige projecten ten uitvoer wor-

Fondsen op Naam in het leven geroepen:

Migelien Gerritzen Fonds een master-

gen. Hierdoor worden de conservatoren,

den gebracht.

-H  et Bestuursfonds Hollandse Mees-

class mogelijk voor restauratoren van het

restauratoren en educatiemedewerkers

ters, dat bijdraagt aan educatieve pro-

Rijksmuseum. En dankzij het Veluvine

van het Rijksmuseum in staat gesteld

mr. Henk Th.E.M. Rottinghuis

gramma’s en projecten;

Molijn de Groot Fonds werden alle leer-

hun werk nog beter te kunnen uitvoe-

Voorzitter Stichting Het Rijksmuseum Fonds

-H  et Sylvia en Carel Willink Fonds, dat

lingen van groep 8 van de basisscholen

als doel heeft het Rijksmuseum in staat

uit de gemeente Nunspeet rondgeleid in

te stellen het werk van Carel Willink te

het Rijksmuseum.

bestuderen, te restaureren, te verwerven en uit te dragen om de bekendheid

De economische crisis liet ook het Rijks-

van zijn werk nationaal en internatio-

museum Fonds niet onberoerd. De be-

naal te vergroten.

leggingsopbrengsten bleven sterk achter,

Naast bijdragen van Fondsen op Naam

waardoor de totale portefeuille in 2008

en het endowmentfonds zijn projectsub-

een rendement kende van -14,8%. Het be-

sidies, bijdragen en schenkingen ontvan-

stuur betreurt deze gang van zaken zeer.

gen van onder meer Royal Dutch Shell

In verband hiermee is een nog defen-

middels de Stichting Nationaal Fonds

siever beleid gevolgd dan tot op heden

Kunstbezit, de BankGiro Loterij, de Ver-

reeds gebruikelijk was. Een groter deel

eniging Rembrandt, het SNS REAAL

van de portefeuille is belegd in vastren-

Fonds en het VSBfonds. Omdat boven-

tende waarden en het belang in aandelen

dien in 2007 gereserveerde bijdragen van

is afgebouwd. Omdat het Rijksmuseum

de BankGiro Loterij alsnog zijn aange-

Fonds ernaar streeft ook bij tegenvallende

wend, heeft het R ijksmuseum Fonds

resultaten een constante stroom bijdragen

in 20 0 8 tot aal € 8.512.202 ter beschik-

aan het Rijksmuseum te waarborgen, is

king gesteld aan het Rijksmuseum.

€ 1,2 miljoen aan de reserve instandhou-

Met de ondersteuning door het Rijks-

ding endowmentvermogens onttrokken.

museum Fonds zijn in 2008 bijzondere

Mede daardoor bedroeg het fondsvermo-

kunstwerken verworven, waaronder het

gen eind 2008 € 12,3 miljoen, een daling

meesterwerk De bocht van de Heren-

van € 3,8 miljoen ten opzichte van het

gracht van de 17de-eeuwse schilder Gerrit

jaar ervoor. Het kostenpercentage van de

Berckheyde. Het schilderij geeft het rijk-

eigen fondsenwerving over 2008 bedroeg

ste deel van de Amsterdamse grachten-

slechts 3,49%, ruim binnen de door het

gordel weer, dat al eeuwen bekend staat

CBF gestelde norm van 25%.

als ‘De Gouden Bocht’. Het is een van de hoogtepunten van het Nederlandse

In het bestuur hebben zich enkele wij-

stadsgezicht. Twee andere aanwinsten

zigingen voorgedaan. Na haar reguliere

vormen het begin van de collectie na-

bestuursperiode van vier jaar hebben

oorlogse schilder- en beeldhouwkunst:

wij afscheid genomen van mevrouw

het schilderij De vierkante man van Karel

A.M. Fentener van Vlissingen. Het be-

Appel zal in het vernieuwde Rijksmuseum

stuur dankt haar voor haar niet aflatende

een prominente plaats krijgen in de op-

ijver en altijd grote inzet. Tot het bestuur

stelling over de 20ste eeuw, net als het

traden toe de heren A.L.M. Nelissen en

eveneens in 2008 verworven beeld Acht

J. Scholten.

2

3 Alle kinderen uit groep 8 uit de gemeente Nunspeet bezoeken het Rijksmuseum, dankzij het Veluvine Molijn de Groot Fonds. Foto’s Myra May Fotografie

Doelstelling

Bestuur

CBF-Keur

Uit: Statuten van Stichting Het Rijksmuseum

Stichting Het Rijksmuseum Fonds

Het Rijksmuseum Fonds heeft per 1 ok-

Fonds, gevestigd te Amsterdam

Bestuursleden zijn na vier jaar eenmaal

tober 2005 het CBF-Keur gekregen. Het

herkiesbaar, na twee termijnen van vier

CBF-Keur laat zien dat er sprake is van een

jaar treden bestuursleden terug.

verantwoorde manier van fondsenwer-

1. De stichting heeft ten doel: - het aantrekken, het beheren en het

ving en besteding op het gebied van:

beleggen van gelden welke door

De heer mr. H.Th.E.M. Rottinghuis

- bestuur;

Schenkers ten bate van het Rijks-

Voorzitter – sinds 2006

- beleid;

museum te Amsterdam (hierna ‘het

- fondsenwerving, voorlichting en

Rijksmuseum’) aan de stichting zijn

Mevrouw mr. M. van der Wal

communicatie;

geschonken;

Secretaris – sinds 2002

- besteding van middelen;

- het uitkeren van gelden aan het

- verslaggeving.

Rijksmuseum, waarbij in beginsel

Jonkheer drs. R.W.F. van Tets

de ter beschikking gestelde gelden

Penningmeester – sinds 2003

niet worden aangesproken, tenzij

Meer informatie over het CBF-Keur vindt u op www.

zulks in andere zin met Schenkers is

De heer drs. K.J. Storm

overeengekomen;

Lid – sinds 2002

cbf.nl.

- het verlenen van steun in de meest uitgebreide zin des woords aan het

De heer drs. A.L.M. Nelissen

Rijksmuseum.

Lid – sinds 2008

2. De stichting tracht dit doel te verwezenlijken door alle wettige middelen

De heer mr. J. Scholten Lid – sinds 2009

die het bestuur voor het bereiken van de doelstelling dienstig acht, of daartoe bevorderlijk kunnen zijn.

4

5 Jacopo Zucchi, Allegorie van de moed, ca. 1567. Pen en penseel in bruin over een schets in zwart krijt, 22 4 x 183 mm. Rijksmuseum, Amsterdam, inv.nr. RP-T-2008-109. Aankoop met steun van de heer en mevrouw Van Hulsen-Ognibeni.

Fiscale aspecten van schenken aan het Rijksmuseum Fonds Schenkingen, legaten en Fondsen op Naam zijn van groot belang voor het Rijksmuseum. Voor aankopen, onderwijs en onderzoek is het museum afhankelijk van deze steun. Elke schenking aan het Rijksmuseum is van harte welkom. Het Rijksmuseum Fonds is geheel vrijgesteld van schenkingsrecht en successierecht. Dat betekent dat er geen belasting wordt geheven over vermogen dat wordt overgedragen aan het Rijksmuseum Fonds.

Schenken

Nalaten

Voor particulieren kan een schenking ten

Er zijn verschillende manieren waarop

gunste van het Rijksmuseum Fonds van-

particulieren aan het Rijksmuseum

uit de fiscale optiek dubbel aantrekkelijk

Fonds vermogen kunnen nalaten:

zijn. Niet alleen wordt er geen belasting

- een bedrag in geld;

geheven over de vermogensoverdracht,

- bepaalde goederen;

een schenking aan het Rijksmuseum

- een percentage van de nalatenschap;

Fonds is ook aftrekbaar voor de inkom-

- maar ook vermogen in bruikleen of in

stenbelasting.

vruchtgebruik.

De hoogte van de aftrek is inkomensafhankelijk en toegestaan voor zover het

Vermogen in bruikleen of in vruchtge-

totaal van de giften meer dan 1% van het

bruik blijft eigendom van de erfgena-

verzamelinkomen vóór toepassing van

men. Het Rijksmuseum Fonds ontvangt

de persoonsgebonden aftrek bedraagt

gedurende een door de erflater vastge-

met als maximum 10% van dat inkomen.

stelde periode uitsluitend het rendement

Het belastingvoordeel is veel groter wan-

op het vermogen of heeft het gebruik van

neer een schenking aan het Rijksmuseum

dat vermogen.

Fonds gelijkmatig wordt verdeeld over

Welke vorm ook wordt gekozen, suc-

ten minste vijf kalenderjaren. Deze peri-

cessierecht wordt bij het Rijksmuseum

odieke schenking krijgt dan de vorm van

Fonds niet geheven.

een lijfrente die wordt vastgelegd in een notariële akte. Bij een periodieke schenking is de jaarlijkse betaling in zijn geheel aftrekbaar voor de inkomstenbelasting. Ook een kunstvoorwerp, zoals een schilderij, kan verdeeld in minimaal vijf porties aan het Rijksmuseum Fonds worden geschonken. In dat geval kan ieder jaar een gedeelte van de waarde van het schilderij worden afgetrokken voor de inkomstenbelasting.

6

7 Een van de fotoboeken afkomstig uit de bibliotheek van Willem Diepraam is van Man Ray, Photographies 1920-1934 Paris, 1934 . Rijksmuseum, Amsterdam, inv.nr. RP-F-2008-51. Aankoop met steun van het Paul Huf Fonds en Baker & McKenzie, Amsterdam.

Dineren en bieden voor aankoopfonds Paul Huf Onder de titel Hip & Huf vond op 15 oktober 2008 de tweejaarlijkse fondsenwervingsavond plaats in het Rijksmuseum, waarvan de opbrengst ten goede kwam aan het Paul Huf Fonds. Aan het eind van de avond stond de teller op € 160.000.

Altijd al een foto willen hebben van Breit-

Van stilleven tot mode

ner, beroemd om zijn kijk op het Amster-

Het Paul Huf Fonds / Aankoopfonds Na-

damse stadsleven in de 19de eeuw? Of

tionale Fotocollectie Rijksmuseum werd

bent u meer geïnteresseerd in de manier

in 2000 opgericht, mede door Paul Huf

waarop een hedendaagse foto tot stand

zelf, met als doel de fotocollectie van het

komt en woont u graag een fotoshoot bij

Rijksmuseum te kunnen uitbreiden. Het

van Erwin Olaf, bekend om zijn in scène

museum wil de gehele geschiedenis van

gezette werk?

de fotografie laten zien. Daarbij komen

Nu u dit leest is het te laat om daarvoor in

alle stijlen, stromingen en toepassingen

aanmerking te komen, maar voor de geno-

aan bod: van portret tot mode, van stille-

digden van de fondsenwervingsavond in

ven tot journalistiek. In de collectie bevin-

het Rijksmuseum lag dat alles nog in het

den zich onder andere originele foto’s van

verschiet. Om het bijbehorende lotnum-

Willem Witsen, George Hendrik Breit-

mer in bezit te krijgen, hoefden ze alleen

ner, William Henry Fox Talbot, Eduard

maar hun vinger op te steken tijdens een

Isaac Asser en Paul Huf zelf.

veiling die was georganiseerd door So-

Dankzij het Paul Huf Fonds kon het mu-

theby’s.

seum onder meer een keuze financieren uit het oeuvre van naamgever Paul Huf.

Uniek evenement

Met de recente opbrengst voor het fonds

De veiling bestond uit een kleine twintig

kon het museum de boekencollectie van

lotnummers, waaronder hedendaags foto-

Willem Diepraam verwerven. In het ver-

werk van de jonge kunstenaar Levi van

leden werden al foto’s van Willem Diep-

Veluw. Van fotojournalist Vincent Mentzel

raam aan de collectie toegevoegd.

kwam een afdruk van Mongoolse ruiters uit 1977 onder de hamer, terwijl Jour-

Paul Huf

naalpresentator Sacha de Boer was ver-

Paul Huf (1924-2002) behoort tot de op-

tegenwoordigd met een verstilde opname

richters van het Fotografiemuseum Am-

van een spriet klimop tegen een witte

sterdam (FOAM); hij geldt als een van

muur in Hongarije. Maar er waren ook

de bekendste fotografen van Nederland.

lotnummers die weinig met pixels te ma-

Aanvankelijk werkte hij in de reclame.

ken hadden, zoals een avond naar de met

Daar rekende hij af met de saaie product-

diamanten ingelegde schedel van Damien

fotografie en bouwde hij decors met mo-

Hirst samen met Rijksmuseumdirecteur

dellen of ging hij voor een geschikte foto

Wim Pijbes.

de straat op.

De locatie van het evenement was uniek,

Al snel werd hij een veelgevraagd portret-

want de 150 gasten konden terecht in

fotograaf, onder anderen van koningin Ju-

de onttakelde Eregalerij van het nu lege

liana en prins Bernhard. Rond zijn 70ste

hoofdgebouw. Daar dineerden ze aan vijf-

verjaardag kreeg Huf exposities in Mu-

tien tafels die ze zelf hadden gefinancierd.

seum Paleis Lange Voorhout en het Singer

De opbrengst kwam, evenals het vei-

Museum. Vijf jaar later stelde de KLM de

lingresultaat, ten goede aan het Paul Huf

Paul Huf Award in, een prijs voor jong

Fonds.

internationaal fotografietalent, die net als het Paul Huf Fonds een stimulans is voor fotografie.

8

9 Hip & Huf Gala in de Voorhal en de Eregalerij in het hoofdgebouw, 15 oktober 2008. Het programma bestond onder meer uit een veiling, een diner, een korte lezing door conservatoren fotografie, ballet door Introdans en ter plekke gemaakte schilderijen door

het kunstenaarscollectief Gasten met de Kwasten (KMDG). Eregast was de weduwe van Paul Huf, Bonny Huf. Foto’s Myra May Fotografie

Kunst van voorouders voor het nageslacht Een voorbeeld van de kwijtscheldingsregeling successierechten Al meer dan een halve eeuw kunnen bezoekers van het Rijksmuseum genieten van de portretten van Eduard Wallis en zijn vrouw Maria van Strijp, beide van de hand van de Haarlemse schilder Johannes Verspronck (1601/1603-1662). De twee bij elkaar horende panelen, zogeheten pendanten, waren in langdurig bruikleen gegeven door de eigenaar. In 2008 konden ze, met nog twee andere familieportretten door Verspronck die eeuwenlang waren mee-vererfd, voorgoed worden toegevoegd aan de collectie van het Rijksmuseum. Mede dankzij de kwijtscheldingsregeling successierechten.

Veel van de voorwerpen die in musea

eigenlijke verkoopwaarde wordt gesteld.

worden tentoongesteld zijn particulier

Een speciale commissie laat hiertoe het

bezit dat in bruikleen is gegeven. Dank-

(kunst)voorwerp taxeren, nadat zij eerst

zij deze genereuze geste van de eige-

bepaald heeft of het inderdaad om een

naar maken ze deel uit van het openbaar

object van nationaal belang gaat. Bij de

kunstbezit en zijn ze door iedereen te be-

portretten van Verspronck was dat over-

wonderen. Zo ook de twee panelen van

duidelijk het geval.

Johannes Verspronck. Maar deze stuk-

Erflaters of erfgenamen mogen boven-

ken dreigden na het overlijden van de

dien aangeven welk museum hun voor-

eigenares naar het buitenland te verdwij-

keur heeft voor het tentoonstellen van de

nen. De erfgenamen namen contact op

werken. De nazaten van Eduard Wallis

met het museum en in onderling overleg

besloten hem en zijn drie familieleden

werd besloten ze een definitieve plaats in

in Amsterdam te laten. De vier portret-

de Rijksmuseumcollectie te gunnen.

ten zijn inmiddels in het restauratieatelier van het Rijksmuseum gerestaureerd

Eduard Wallis en familie

en toegevoegd aan de Meesterwerken-

De gefortuneerde Haarlemse lakenhan-

opstelling in de Philipsvleugel.

delaar Eduard Wallis liet zich met zijn vrouw Maria van Strijp in 1652 op twee

Nalaten

afzonderlijke panelen vereeuwigen door

Niet alleen erfgenamen kunnen van de

Johannes Verspronck. Die was op dat

kwijtscheldingsregeling successierech-

moment een van de belangrijkste por-

ten gebruikmaken. Ook erflaters kun-

tretschilders van Haarlem. Acht jaar

nen vooraf de overdracht van een (kunst)

eerder schilderde hij al een portret van

voorwerp regelen, zodat zij nog bij leven

Adriana Croes, de moeder van Maria van

weten dat hun dierbare bezit in goede

Strijp. En in 1653 volgde een portret van

handen blijft.

een van de broers van Eduard. Deze vier

Daarnaast beschikken erflaters en erfge-

schilderijen vormden eeuwenlang een

namen nog over andere mogelijkheden

heuse ‘familiegalerij’.

aftrekposten te benutten. Het Rijksmuseum en het Rijksmuseum Fonds zijn

Successierechten

geheel vrijgesteld van successierecht. Zij

Na een overlijden moeten erfgenamen

betalen geen belasting over erfrechte-

successierechten afdragen, ook over de

lijke verkrijgingen. Zo kunnen erflaters

waarde van kunstbezit. Om aan deze

aan het Rijksmuseum Fonds een bedrag

verplichtingen te voldoen, besluiten zij

in geld, een percentage van de toekom-

vaak tot verkoop van voor Nederland

stige nalatenschap, maar ook vermogen

belangrijke kunst- en cultuurhistorische

in bruikleen of in vruchtgebruik nala-

objecten. Om te voorkomen dat deze

ten. Door al deze vormen van fiscaal cul-

voorwerpen naar het buitenland ver-

tuurmecenaat kan ook het nageslacht de

dwijnen, bestaat in Nederland sinds 1997

kunstwerken waar we nu zo trots op zijn,

de mogelijkheid er de successierechten

blijven bewonderen.

mee te voldoen. Deze regeling is extra aantrekkelijk, omdat voor de verrekening met de successierechten de waarde van het voorwerp op 120 procent van de

10

11 Boven: Johannes Cornelisz Verspronck, Eduard Wallis en Maria van Strijp, echtgenote van Edward Wallis, 1652. Olieverf op paneel, 97 x 75 cm. Rijksmuseum, Amsterdam. Verworven ter voldoening van successierechten en met steun van de BankGiro Loterij, het Fonds Cleyndert en het Stortenbeker Fonds van de Vereniging Rembrandt, en het Rijksmuseum Fonds.

Onder: Johannes Cornelisz Verspronck, Adriana Croes, 1644. Olieverf op doek, 93 x 75 cm. Rijksmuseum, Amsterdam. Verworven met steun van de BankGiro Loterij. Johannes Cornelisz Verspronck, Portret van een man uit de familie Wallis, 1653. Olieverf op paneel, 84 x 68 cm. Rijksmuseum, Amsterdam. Verworven met steun van de BankGiro Loterij.

Successierechten voldoen met kunst

Gerrit Berckheyde geeft hier op indringen-

onbebouwde kavels af van de openbare

Gerrit Adriaensz Berckheyde

Mensen die successierechten moeten betalen

de wijze het meest geslaagde stedenbouw-

weg. Het laatste pand aan de zuidzijde staat

over een erfenis waarin zich waardevolle (kunst)

kundige project van de 17de eeuw weer.

in de steigers. Het frisse palet, het scherpe

voorwerpen bevinden, kunnen gebruikmaken

Voorgesteld is ‘De Gouden Bocht’, het

contrast tussen de in schaduw gehulde,

van de kwijtscheldingsregeling successierechten.

rijkste deel van de Amsterdamse grach-

pas verrezen chique grachtenpanden en

De bocht van de Herengracht

En toekomstige erflaters kunnen vooraf vragen

tengordel. De vooraanstaande Haarlemse

de zonovergoten blinde muren van de nog

of deze objecten na hun overlijden in aanmerking

stadsgezichtschilder besteedde uitvoerig

niet bebouwde kavels geven het schilderij

komen voor de regeling.

aandacht aan de bouwactiviteiten aan de

een serene, tijdloze kwaliteit.

In het verzoek tot kwijtschelding kunt u aan-

gracht. Houten schuttingen schermen de

geven aan welk museum of universitaire instelling u het (kunst)voorwerp bij voorkeur toevertrouwt. Extra kwijtschelding Als een erfgenaam een kostbaar (kunst)voorwerp overdraagt aan de staat, worden de successierechten kwijtgescholden met een bedrag dat maximaal 120 procent is van de waarde van het object. Op die manier kan de rest van de erfenis intact blijven. Deze regeling geldt voor roerende voorwerpen met een nationaal cultuurhistorisch of kunsthistorisch belang. Dat zijn (kunst)voorwerpen die verplaatst kunnen worden zoals schilderijen, vazen, sculpturen, meubels, etc. Bij de beslissing over het verzoek tot kwijtschelding laat de Belastingdienst zich adviseren door een commissie die gespecialiseerd is in de beoordeling van het belang van (kunst)voorwerpen. Voorbeeld Stel, uw (kunst)voorwerp heeft een waarde van € 50.000. De erfgenamen kunnen met de overdracht van het schilderij € 60.000 successierecht betalen. Informatie Uw notaris of accountant kan u de nodige informatie verschaffen over schenkingen en legaten, en over de kwijtscheldingsregeling successierechten. U kunt ook contact opnemen met het Rijksmuseum: 020 6747335 / [email protected] / Postbus 74888, 1070 DN Amsterdam.

12

13 Johannes Cornelisz Verspronck, Maria van Strijp, echtgenote van Eduard Wallis, 1652. Detail.

Gerrit Adriaensz Berckheyde, De bocht van de Herengracht vanaf de brug van de Vijzelstraat in de richting van de Nieuwe Spiegelstraat te Amsterdam, 1671-1672. Olieverf op paneel, 42,5 x 57,9 cm. Rijksmuseum, Amsterdam, inv.nr. SK-A-5003. Aankoop met steun

van Royal Dutch Shell middels de Stichting Nationaal Fonds Kunstbezit en de BankGiro Loterij. De verwerving valt samen met de voordracht van de Amsterdamse grachtengordel als World Heritage Site van de UNESCO.

‘Schilder wat je ziet, morgen is het voorbij!’ Restauratoren op studiebezoek in atelier Carel Willink Sylvia Willink-Quiël, kunstenares en weduwe van de Amsterdamse schilder Carel Willink (1900-1983), heeft in 2008 het Sylvia en Carel Willink Fonds opgericht. Dit Fonds op Naam van het Rijksmuseum heeft als doel het museum in staat te stellen het werk van Carel Willink te bestuderen, te restaureren, te verwerven en uit te dragen om de bekendheid van zijn werk nationaal en internationaal te vergroten. De eerste belangrijke aanzet tot het bestuderen van Willinks werk gaf Sylvia Willink zelf. Op 2 september 2008 ontving zij een groep restauratoren van het Rijksmuseum en hoofddirecteur Wim Pijbes in het atelier waar Carel Willink een groot aantal van zijn doeken schilderde.

In 1935 betrok Carel Willink aan de Am-

speelden een rol in zijn werken, zoals de

sterdamse Ruysdaelkade een woning

met een knots zwaaiende en een worste-

met atelier, waar hij de rest van zijn leven

lende Hercules.

zou blijven wonen. In 1975 ontmoette hij

Het atelier van Willink ligt er nagenoeg

Sylvia Quiël, met wie hij in 1977 trouwde.

nog zo bij als toen hij hier zijn werken

Willink maakte ruim 230 schilderijen en

vervaardigde. Voor de restauratoren was

tekeningen in een ‘imaginair realisti-

het studiebezoek dan ook een unieke er-

sche’ stijl, zoals hij het zelf noemde, ‘de

varing. Oog in oog te staan met zijn attri-

uit de verbeelding geschilderde werke-

buten bracht niet alleen een bijzondere

lijkheid’. Sylvia Willink: ‘Carels obses-

emotie teweeg, maar het was ook verhel-

sieve liefde voor de realiteit blijkt onder

derend dat zij konden zien welke schil-

meer uit de honderden foto’s die hij nam.

derkunstige technieken en materialen de

Wat hem bruikbaar leek, legde hij vast en

linkshandige Willink toepaste. Hun ont-

bewaarde hij, om later in een composi-

zag voor de meester-schilder werd nog

tie te plaatsen. Ikzelf heb driemaal voor

veel groter. Het was een belangrijke stap

Carel geposeerd en het hele ritueel van

in de toekomstige bestudering en restau-

voorbereiding meegemaakt. Het fotogra-

ratie van zijn werken, mogelijk dankzij

feren alleen was niet genoeg. Letterlijk

het Sylvia en Carel Willink Fonds.

alles moest kloppen. Mijn hele lijf werd nagemeten, met grote en kleine passers,

Informatie over leven en werk van

de maten werden genoteerd op een grote

Carel Willink en Sylvia Willink-Quiël

voorstudie. Daarna moest er wekenlang

op www.carel-willink.nl en www.

geposeerd worden. Kleur, lichtval, en de-

beeldhouwen.info.

tails. Alles werd door hem met adelaars-

Informatie over schenkingen en lega-

blik bekeken.’

ten ten behoeve van het Rijksmuseum

Verder maakte Willink veel tekeningen

Fonds en informatie over Fondsen

en schetsen, die hij soms pas jaren later in

op Naam op www.rijksmuseum.nl.

zijn schilderijen verwerkte. Voorstudies

U kunt ook direct contact opnemen

van wolkenluchten, gebouwen en naak-

met Eva Kalis, 020 6747335 /

ten. Maar ook de beelden in de tuin van

[email protected] / Postbus

het Rijksmuseum tegenover zijn huis

74888, 1070 DN Amsterdam.

14

15 Sylvia Willink in het atelier. Foto Myra May Fotografie

Carel en Sylvia Willink in 1979 in hun woning aan de Ruysdaelkade in Amsterdam. Op de achtergrond het Rijksmuseum.

16

17 Boven: Restauratoren en Wim Pijbes bekijken met Sylvia Willink een van de schilderijen. Foto Myra May Fotografie

Onder: Restauratoren van het Rijksmuseum vergelijken oude afbeeldingen van een beeld van Hercules uit de tuin van het Rijksmuseum met een compositie van Carel Willink. Foto Myra May Fotografie

Boven: Sylvia Willink toont restaurator Laurent Sozzani een kleurenstudie van Carel Willink. Foto’s Myra May Fotografie

Onder: In het archief bevinden zich vele foto’s die dienden als studiemateriaal voor Willinks werken. Foto’s Myra May Fotografie

Bijdragen voor aankopen en projecten Rijksmuseum 2008

In 2008 werd een totaalbedrag van

Louis-Simon Boizot

M.A.O.C. Gravin van Bylandt Stichting

€ 8.512.202 voor aankopen en projecten

Het offer aan Venus en

Ishizaki Yushi

als bijdrage aan het Rijksmuseum ter

Het offer aan Ceres

€ 600.000

Liggende hazewindhond

€ 450.000

Rijksmuseum Fonds € 50.000

Carel Visser Acht gestapelde balken

€ 45.000

Johannes Verspronck Portretten Eduard Wallis en Maria van Strijp

De bocht van de Herengracht

Maria Adriana Aalders Fonds

voor de afdeling Conservering & Restau-

Ten behoeve van de collectie Vaderlandse

ratie in de breedste zin van het woord.

Geschiedenis en de collectie Nederlands

Masterclass voor restauratoren € 6.500

K.F. Hein Fonds

cultureel erfgoed.

Ishizaki Yushi

Fotoalbum Moengo, Suriname

€ 689.474

Cock Blomhoff

€ 250

Goslings NieuwBeerta Fonds Het in stand houden en het uitbreiden van

€ 20.000

Gerhards Fonds

de collectie Japanse prenten, in het bijzon-

Aankoop en behoud van Nederlandse schil-

der Surimono-prenten, ten behoeve van

Fonds Cleyndert en Stortenbeker

Stichting dr Hendrik Muller’s Vader-

derijen uit de 19de eeuw en de Romantische

het Rijksprentenkabinet.

Fonds van de Vereniging Rembrandt

landsch Fonds

School.

Katsushika Hokusai

Johannes Verspronck

Ishizaki Yushi

Jacob Spoel

De Adonisplant, reeks van

Portretten Eduard Wallis en

Portret van familie

Damesgezelschap bekijkt

twaalf shunga

Maria van Strijp

€ 160.000

Cock Blomhoff

€ 25.000

stereoscoopfoto’s

€ 14.650

€ 28.928

Aanvraag in 2007, gerealiseerd in 2008.

€ 140.000 Vereniging Rembrandt, mede dankzij

VSBfonds

BankGiro Loterij

Prins Bernhard Cultuurfonds

Jacob de Gheyn II

Johannes Verspronck

Jacob de Gheyn II

Twee studies van een

Portretten Eduard Wallis

Twee studies van een

naakte vrouw

en Maria van Strijp

€ 2.500

Portret van familie

Gerrit Berckheyde

Educatief programma voor doven

Portret van familie

Artus Quellinus

de volgende bedragen:

Migelien Gerritzen Fonds Ten behoeve van educatieve activiteiten

Cock Blomhoff

beschikking gesteld. Per fonds betreft dit

Fondsen op Naam

€ 200.000

naakte vrouw

€ 85.000

€ 150.000 SNS REAAL Fonds

Karel Appel De vierkante man

€ 700.000

Vereniging Rembrandt / Titus Cirkel

Jacob de Gheyn II

Diverse kunstwerken

Twee studies van een

van Sanne Sannes

€ 32.688

naakte vrouw

€ 100.000

M.M. Drölling Royal Dutch Shell via Stichting Natio-

PACCAR Inc.

naal Fonds Kunstbezit

Aanschaf diverse

Gerrit Berckheyde

apparatuur t.b.v. afdeling

De bocht van de Herengracht € 1.610.526

Conservering & Restauratie

Mondriaan Stichting

Belle 10 Fonds

Jacob de Gheyn II

Ishizaki Yushi

Voor kinderen geschikt maken van

Twee studies van een

Portret van familie

interactieve middelen

Gezicht op de tuinen van Villa Medici

€ 490.000

Lorenzo Bartolini

€ 39.288

Caritas (La Carità Educatrice) € 475.000

naakte vrouw

€ 340.000

Cock Blomhoff

€ 120.000

Educatief programma voor doven

Ishizaki Yushi

Onderzoeksbeurs

Portret van familie

‘Vroege Noord-Nederlandse

Cock Blomhoff

€ 132.500

Kattendyke/Drücker Stichting

schilderkunst in het Rijksmuseum 1480-1530’

€ 2.341

Educatief programma € 1.455

voor doven

€ 2.500

François Lespingola Hercules bevrijdt Prometheus € 550.000 Bijdrage inzake Het Nieuwe Rijksmuseum

€ 908.000

18

19 Fotoalbum en losse foto’s uit Moengo, Suriname, 1927-1931. Fotoalbum, 36,5 x 26 cm. Rijksmuseum, Amsterdam, inv.nr. NG-2008-48. Aankoop met steun van het Maria Adriana Aalders Fonds.

Schenkers

Manfred & Hanna Heiting Fonds

Paul Huf Fonds

Veluvine Molijn de Groot Fonds

Van der Vossen-Delbrück Fonds

Johanna Kast-Michel Fonds

De bevordering van fotohistorisch onder-

Het realiseren van aankopen voor de Natio-

Jongeren uit Nunspeet op een inspirerende

Aankoop, restauratie en onderzoek van

Het ondersteunen van opleidingsmoge-

zoek door aankomende conservatoren uit

nale Fotocollectie.

wijze kennis laten maken met het nationaal

kunsttheoretische en kunsttechnologische

lijkheden, onderzoek en uitvoering van

De heer en mevrouw Van Hulsen-

binnen- en buitenland aan de hand van

Verzameling van ca. 3.800

cultureel erfgoed.

bronnen ten behoeve van de Bibliotheek

projecten voor restauratoren.

Ognibeni

originelen uit de Nationale Fotocollectie in

fotoboeken uit collectie

Alle achtstegroepers uit de gemeente

van het Rijksmuseum.

het Rijksmuseum.

van Willem Diepraam

Nunspeet zijn in 2008 in het Rijksmu-

B. Rhodes, A New Book of Cyphres

Knecht-Drenth Fonds Ten behoeve van aankoop Nederlands

€ 170.000

Fotohistorische onderzoeken en publicaties

€ 64.776

seum ontvangen.

22 lots uit de collectie van

Johan Huizinga Fonds

Deze bijdragen zijn per abuis niet opgenomen

R. Hesterman

De optimale presentatie van het cultureel

in de jaarrekening 2008 en worden in de jaar-

Bestuursfonds Hollandse Meesters

historisch erfgoed van Nederland in het

rekening 2009 verwerkt.

Ten behoeve van educatieve programma’s,

Rijksmuseum.

projecten, middelen en dergelijke ten be-

Jikke van Loon

hoeve van het Rijksmuseum

Anton de Kom (1898-1945)

Jacopo Zucchi

€ 5.963

gelieerde schilderijen 20ste eeuw.

Allegorie van de moed

€ 42.588

Stichting Zabawas Het restaureren van de portalen in de

Sara Geertruida Aalders-Huender

Willy van der Mandele Fonds

westelijke en oostelijke binnenhoven en het

Fonds

Ten behoeve van restauratie en onderzoek

entreegebied van het Rijksmuseum.

Ten behoeve van de collectie Kant.

van schilderijen.

voor jongeren waarbij het uitgangspunt

Bank ten Cate & Cie Fonds

Victor Muller Fonds

Aanvraag in 2008, ondersteuning gerealiseerd

is dat jaarlijks een actueel aspect van de

Aankoop, restauratie en onderzoek ten

Het bevorderen van betrokkenheid van

in 2009.

Nederlandse samenleving in een serie foto’s

behoeve van het textiel voor het interieur.

jongeren tot en met 25 jaar bij het natio-

Theatrale rondleiding

€ 12.200

Sem Presser Fonds € 25.000

Mogelijk maken van een educatief project

wordt vastgelegd. Het project wordt ver-

naal cultureel erfgoed.

bonden met en loopt parallel aan de jaar-

M.J. Drabbe Fonds

lijkse foto-opdracht Document Nederland.

Verwerving van kunstvoorwerpen ten

Edwin Vom Rath Fonds

Project voor jongeren:

behoeve van de afdeling Aziatische kunst

Aankoopfonds voor schilderijen, prenten

van het Rijksmuseum.

of objecten in de categorie beeldhouwkunst

‘Het wassende water’

€ 23.162

en kunstnijverheid. Objecten mogen alleen Receptuurboeken Fonds

Ebus Fonds

Ten behoeve van aankoop, restauratie, on-

Het verlenen van steun in de breedste zin

derzoek en onderwijs van receptuurboe-

van het woord aan de collectie middel-

J.A.J. en M.A. Risseeuw Fonds

ken en handleidingen voor de kunstenaar.

eeuwse kunst van het Rijksmuseum.

Ten behoeve van aankoop, restauratie en

F. Agricola, Trattenimenti sulle vernici, ed

in Amsterdam worden tentoongesteld.

tentoonstellingen van schilderijen en aqua-

altre materie util

Scato Gockinga Fonds

Hassell, The Speculum

Het ondersteunen van de collectie scheeps-

H. Alken, The Art and Practice of Etching

modellen in het Rijksmuseum in de ruim-

Staal aan Zee, Corus Staal B.V.

J. Payne, The Art of Painting in Miniature

ste zin van het woord.

Ten behoeve van het financieren van een

on Ivory

rellen uit de periode van de Haagse School.

conservator Indiase Kunst.

Proporcien des menschelyken levens, na de

Bas Ten Haaf Fonds

voortreffelykte, en Alderschoonste antiken

Het optimaal toegankelijk maken van het

Suman Fonds

met vlyt afemeeten door Mr. Audran

Rijksmuseum voor minder validen en licha-

Het bevorderen van de toegankelijkheid

Grondbeginselen der teekenkunst,

melijk gehandicapten. Door het ontwikke-

van het Rijksmuseum voor Engelstalige

len van speciale programma’s voor bijvoor-

kinderen.

in fragmenten naar de antieken Diverse titels

€ 4.513

Frits en Phine Verhaaff Fonds

beeld minder validen en gehandicapten en het ontwikkelen van specifieke voorzienin-

Sylvia en Carel Willink Fonds

gen, materialen of educatieve producten.

Ten behoeve van het bestuderen, restaure-

Aankoop en restauratie van, tentoonstel-

ren, verwerven en uitdragen van het werk

lingen over en onderzoek naar middel-

A.E. van Kampen Fonds

van Carel Willink om de bekendheid natio-

eeuwse kunst.

Ten behoeve van aankoop, restauratie,

naal en vooral internationaal te vergroten.

Paneel met Maria Immaculata

€ 4.600

tentoonstellingen en het onderzoek van zilver.

20

21 Karel Appel, De vierkante man (The Square Man, L’homme carré), 1951. Olieverf op doek, 116 x 118 cm. Rijksmuseum, Amsterdam, inv.nr. SK-A-5002 . Aankoop uit de nalatenschap van de kunstenaar met steun van de BankGiro Loterij. © Karel Appel Foundation / Rijksmuseum.

Verantwoordingsverklaring

Besturen en toezicht houden

een fiduciair vermogensbeheerder die

bestuursleden wordt vanaf 2009 jaarlijks

bepaald. In een dergelijk geval wordt het

der meer door (financiële) rapportages en

Het Rijksmuseum Fonds hanteert het be-

bewaakt of de verschillende vermogens-

geëvalueerd. Beide intenties worden in

vermogen aangemerkt als niet-endow-

het jaarverslag toe te sturen. Daarnaast

stuursmodel en wordt bestuurd door een

beheerders handelen volgens het door

2009 uitgewerkt.

ment en kan ook het vermogen zelf wor-

worden begunstigers betrokken bij eve-

onafhankelijk en onbezoldigd bestuur.

het bestuur gegeven beleggingsmandaat.

den aangewend.

nementen en vinden er (telefonische)

Het bestuur bestaat uit ten minste vijf en

De fiduciair vermogensbeheerder stelt

De door het bestuur aangestelde gecer-

ten hoogste zeven natuurlijke personen.

maandelijks een integrale rapportage op

tificeerde registeraccountant controleert

Op basis van een verwacht rendement

Nieuwe bestuursleden worden benoemd

over de performance van de beleggings-

jaarlijks in het kader van de jaarrekening-

over het endowmentvermogen en het

door het bestuur, gehoord hebbende de

portefeuilles waarin een analyse wordt

controle de opzet, het bestaan en de wer-

aanwezige

niet-endowmentvermogen

Afdelingen binnen het Rijksmuseum

Hoofddirecteur van het Rijksmuseum.

gemaakt van de gerealiseerde beleg-

king van de administratieve organisatie

wordt jaarlijks een budget vastgesteld

worden op de hoogte gesteld van on-

Bij de vervulling van vacatures in het be-

gingsuitkomsten ten opzichte van het

en interne beheersing. De externe ac-

waar het Rijksmuseum een beroep op

dersteuning en voortgang van projec-

stuur wordt beoordeeld welke specifieke

beleggingsplan.

countant is aanwezig op de bestuursver-

kan doen voor projecten of aankopen. De

ten door directie- en bestuursverslagen

gadering waarin de jaarrekening wordt

criteria op basis van een helder geformu-

evenals bekendmakingen op intranet.

besproken, vastgesteld en goedgekeurd.

leerde procedure en aanvraagformulie-

deskundigheid gewenst is. Bestuursleden worden benoemd voor een periode

Voor elke bestuursvergadering worden

van vier jaar. Ieder bestuurslid kan een-

door de afdeling Financiële Zaken van

malig worden herbenoemd voor nog een

het Rijksmuseum financiële rapportages

periode van vier jaar.

gemaakt over de aanwending van de ver-

jaar.

ren om aanspraak te mogen maken op de

Algemene informatie over het Rijksmu-

Doelbereik en efficiënte

middelen van het Rijksmuseum Fonds

seum Fonds is op te vragen via de website

middelenbesteding

zijn voor medewerkers van het Rijks-

www.rijkmsuseum.nl/fonds. Op deze

schillende fondsen, de resultaten van de

Het Rijksmuseum Fonds streeft ernaar zo

museum toegankelijk via het intranet.

site worden ook ontwikkelingen, aan-

Het bestuur van het Rijksmuseum Fonds

fondsenwerving en de ontwikkeling van

effectief en doelmatig mogelijk te werken

Projectaanvragen en evaluaties zijn in

kopen en nieuwsfeiten met betrekking

onderschrijft de Code Goed Bestuur voor

de kosten van beheer en administratie en

om zijn doelstellingen te realiseren. Dit

procedures vastgelegd en worden als zo-

tot het fonds opgenomen. Foldermate-

Goede Doelen.

de kosten eigen fondsenwerving. Voor

gebeurt door jaarlijks een operationeel

danig toegepast. Alle aanvragen worden

riaal en voorbeelden van schenkingsak-

deze laatste kosten hanteert het Rijks-

jaarplan met een bijbehorende begro-

ter beoordeling aan het bestuur voorge-

ten zijn via deze weg op te vragen en te

Het bestuur vergadert vier keer per jaar

museum Fonds in de meerjarenraming

ting op te stellen waarin nader invulling

legd en goedgekeurd. In de notulen van

downloaden.

in aanwezigheid van de directie van het

een norm van 15%. Het kostenpercentage

wordt gegeven aan de strategische plan-

de bestuursvergaderingen wordt vast-

Rijksmuseum.

van de eigen fondsenwerving over 2008

ning en de financiële meerjarenraming.

gelegd welke aanvragen gedurende het

Als er zich klachten voordoen kunnen

bedraagt 3,49%, hetgeen lager is dan de

jaar zijn goedgekeurd door het bestuur.

deze worden gemeld bij het fonds; hier-

Het Rijksmuseum Fonds heeft geen

door het CBF gehanteerde norm van 25%.

Het jaarplan dient als basis voor de begro-

Per kwartaal worden rapportages over de

voor is een procedure opgesteld. Deze

personeelsleden in dienst. De fondsen-

De financiële rapportages worden voor

ting van de uitvoeringskosten. Besteding

voortgang/afhandeling van aanwinsten

treedt in werking als een klacht zich

werving wordt verzorgd door de afde-

elke vergadering besproken met de pen-

van middelen ten behoeve van de uitvoe-

en activiteiten opgesteld die door het be-

voordoet.

ling Development van het Rijksmuseum

ningmeester en vervolgens voorzien van

ringskosten fondsenwerving vindt plaats

stuur worden beoordeeld.

onder andere middels een medewerker

een advies voorgelegd aan het bestuur.

overeenkomstig de begroting. Over de

fondsenwerving die geheel werkzaam is

Naast het financieel beheer worden op

voortgang van het jaarplan en de uitvoe-

Communicatie met belanghebbenden

voor het Rijksmuseum Fonds. De finan-

bestuursvergaderingen het jaarplan en

ringskosten wordt ieder kwartaal tijdens

Het Rijksmuseum Fonds streeft naar een

ciële administratie wordt verzorgd door

de realisatie hiervan besproken, beleids-

de bestuursvergadering gerapporteerd.

heldere informatievoorziening en het

de afdeling Financiële Zaken van het

vraagstukken zoals het fondsenwer-

Rijksmuseum.

vingsbeleid, de bestuurssamenstelling

Het Rijksmuseum Fonds is een zoge-

en het eigen functioneren.

noemd endowmentfonds. Dit houdt

Het bestuur bestaat momenteel uit zes

22

contactmomenten plaats gedurende het

structureel onderhouden van zijn relaties en belanghebbenden.

in dat op instructie van de schenkers in

De belanghebbenden van het Rijksmu-

leden en is als volgt samengesteld: een

In het kader van een verdergaande pro-

principe alleen de opbrengsten van het

seum Fonds zijn zijn begunstigers: de

voorzitter, penningmeester, secretaris

fessionalisering van het Rijksmuseum

beheerd vermogen (reserves en fondsen)

(particuliere) schenkers, institutionele

en drie leden. De penningmeester en een

Fonds heeft het bestuur in de bestuurs-

aangewend mogen worden voor de be-

fondsen en relaties. Een tweede groep

lid van het bestuur zijn belast met het

vergadering van 10 maart 2009 het

steding aan de doelstelling, in het geval

belanghebbenden betreft de medewer-

formuleren van adviezen aan het bestuur

voornemen uitgesproken om bestaande

van een Fonds op Naam of geoormerkte

kers van het Rijksmuseum.

met betrekking tot het beleggingsbeleid

structuren te formaliseren en een finan-

schenking is deze vastgesteld door de

en het toezicht op de uitvoering hier-

ciële en een beleggingsadviescommissie

schenker. Een uitzondering hierop is mo-

Het Rijksmuseum Fonds stelt zijn be-

van. Zij worden hierbij bijgestaan door

in te stellen. Ook het functioneren van de

gelijk indien de schenker dit anders heeft

gunstigers regelmatig op de hoogte on-

23 In de serie Rijksmuseum Studies in Photography verschenen in 2008 twee delen: Louis Heldring: Amateur Photographer in the Middle East 1898 en Unknown Japan: Reconsidering 19th-century Photographs. De studies werden mogelijk gemaakt door het Manfred & Hanna Heiting Fonds.

Uitgangspunten reserves en beleggingsbeleid

Stichting Het Rijksmuseum Fonds is opge-

endowmentfondsen jaarlijks geïndexeerd

activiteit niet valt onder de (specifieke)

van de beleggingsplanindex (de bench-

geëvalueerd. Op basis van deze periodie-

zet als een zogenoemd endowmentfonds.

om behoud van ‘koopkracht’ te kunnen

doelstelling van een van de reeds aanwe-

mark of referentiemaatstaf). Toegevoegde

ke evaluaties zal worden beoordeeld op

Bij endowmentfondsen worden de ontvan-

garanderen. Ultimo 2008 bedraagt de con-

zige fondsen dan wel dat de beschikbare

waarde wordt gerealiseerd door het ver-

welk moment weer naar de verhoudingen

gen schenkingen en legaten zelf niet aange-

tinuïteitreserve € 3,8 miljoen, waardoor,

middelen van de verschillende fondsen

mogen te spreiden over beleggingscatego-

tussen de verschillende beleggingscatego-

sproken. Alleen de opbrengsten van deze

uitgaande van een nettorendement van 4%

ontoereikend zijn.

rieën en -componenten, en spreiding aan

rieën in de beleggingsportefeuille volgens

vermogens mogen worden aangewend ter

(bestaande uit een genormeerd rendement

te brengen tussen beleggingsstijlen. In-

het oorspronkelijk strategisch beleggings-

besteding aan de doelstelling. Om de koop-

op endowmentbeleggingen van 6% en ge-

Vermogensbeheer

ternationale spreiding geeft eveneens een

plan kan worden toegewerkt.

kracht van deze endowmentfondsen in de

corrigeerd voor 2% indexering), de jaarlijk-

Het Rijksmuseum Fonds heeft een zeer

risicoverlagend effect op de waardefluctu-

loop van de tijd te handhaven op het oor-

se uitvoeringskosten van circa € 155.000

lange beleggingshorizon en heeft een daar-

aties van de totale portefeuille.

spronkelijk niveau worden de ontvangen

structureel kunnen worden gefinancierd.

uit voortvloeiend beleggingsbeleid gefor-

endowmentbedragen door het Rijksmuse-

Het niet-endowmentvermogen wordt zoveel mogelijk uitgezet op kortetermijn-

muleerd. Dit beleggingsbeleid is vertaald

In 2008 is in verband met de ontwikkelin-

spaardeposito’s. Hierbij wordt een mini-

in een strategisch beleggingsplan. In dit

gen op de aandelenmarkten als gevolg van

maal rendement van 3% nagestreefd. In

cifieke doelstelling als endowmentvermo-

beleggingsplan is een asset mix opgenomen

de kredietcrisis op ad-hocbasis afgeweken

2008 is niet afgeweken van het beleggings-

gen ter beschikken stellen en deze mid-

waarbij 40% van de portefeuille wordt be-

van het beleggingsplan en is een groter

beleid voor niet-endowmentfondsen.

vermogens worden ook wel aangemerkt als

delen onderdeel worden van de algemene

legd in vastrentende waarden, 40% in aan-

deel van de portefeuille belegd in (defen-

de ‘in stand te houden vermogens’. Middels

endowmentbeleggingsportefeuille van

delen en 20% in complementaire beleggin-

sieve) vastrentende waarden en is het be-

Bij Fondsen op Naam kunnen de schenkers,

het rendement op de endowmentfondsen

het fonds, ontstaat voor het Rijksmuseum

gen (waaronder alternatieve beleggingen).

lang in aandelen afgebouwd. In 2009 zal

indien zij dat wensen, eigen beleggingscri-

is het Rijksmuseum Fonds in staat om op

Fonds de verplichting om voor deze en-

gezien de onzekere vooruitzichten deze

teria formuleren. In overleg kan maatwerk

lange termijn een structurele vorm van

dowmentfondsen minimaal het ‘in stand

Gestreefd wordt naar een resultaat (ren-

afwijkende positie ten opzichte van het

worden geleverd waarbij de schenkers

steun te bieden aan het Rijksmuseum. Het

te houden vermogen’ aan te houden. Om

dement en risico) op het belegd vermogen

strategisch beleggingsplan voorlopig wor-

mede de risicograad kunnen bepalen. In-

beleggingsbeleid van de endowmentfond-

aan deze verplichting te kunnen voldoen

dat een stabiele ontwikkeling in de tijd laat

den gehandhaafd (de-risken). Periodiek

dien geen specifieke beleggingswensen

sen is afgestemd op de langetermijndoel-

houdt het Rijksmuseum Fonds een zoge-

zien. Het resultaat van de beleggingen zal

zullen de ontwikkelingen in de financiële

zijn geformuleerd gelden de algemene re-

stelling van deze fondsen (zie: Vermogens-

noemde ‘Reserve instandhouding endow-

een nauwe relatie hebben met het resultaat

positie en het beleggingsklimaat worden

gels van het Rijksmuseum Fonds.

beheer). Schenkers kunnen bepalen dat de

mentvermogens’ aan die maximaal 50%

ter beschikking gestelde gelden wel mogen

van de ‘in stand te houden (endowment)

worden aangesproken. Het beleggingsbe-

vermogens’ bedraagt. Uit deze reserve

leid van deze niet-endowmentfondsen is

kunnen in tijden van tegenvallende beleg-

meer gericht op de korte termijn (zie ook

gingsrendementen de verschillende en-

Vermogensbeheer).

dowmentvermogens die participeren in de

um Fonds jaarlijks geïndexeerd. Hiervoor

Indien schenkers middelen met een spe-

wordt een (genormeerd) percentage van 2% gehanteerd. Deze (geïndexeerde) stam-

algemene beleggingsportefeuille worden Gezien de doelstelling van het Rijksmuse-

aangezuiverd tot het minimaal vereiste

um Fonds (het verlenen van steun aan het

niveau van het ‘in stand te houden vermo-

Rijksmuseum) en de hierop afgestemde in-

gen’. Ultimo 2008 bedraagt het totaal van

richting van het (endowment)fonds wordt

de ‘in stand te houden vermogens’ van en-

bij de bepaling van de omvang van de con-

dowmentvermogens die participeren in de

tinuïteitreserve ook deze doelstelling voor

algemene beleggingsportefeuille € 11,1 mil-

de zeer lange termijn van het Rijksmu-

joen. De ‘Reserve instandhouding endow-

seum Fonds als uitgangspunt gehanteerd.

mentvermogens’ mag dan maximaal € 5,5

Om die reden wordt de continuïteitreserve

miljoen bedragen (50%).

aangehouden als endowmentvermogen en dient een zodanig niveau te hebben dat uit

Tevens kan deze reserve worden aange-

de jaarlijkse beleggingsinkomsten de (re-

wend voor (incidentele/onvoorziene) bij-

guliere) uitvoeringskosten van een betref-

dragen aan het Rijksmuseum indien deze

fend jaar kunnen worden gedekt. De con-

niet kunnen worden verstrekt uit de reeds

tinuïteitreserve wordt evenals de andere

aanwezige fondsen omdat de betreffende

24

25 Jacob de Gheyn II, Twee studies van een naakte vrouw, ca. 1603. Zwart en wit krijt, pen in bruin, op bruin-grijs papier, 228 x 364 mm. Rijksmuseum, Amsterdam, inv.nr. RP-T-2008-89. Aankoop met steun van de

BankGiro Loterij, de Vereniging Rembrandt mede dankzij het Prins Bernhard Cultuurfonds, SNS REAAL Fonds, VSBfonds en een schenking van de heer mr. A.C. Bakker.

Financieel beleid

De kredietcrisis die zich in 2007 begon af te tekenen liet diepe spo-

aantal transacties in de beleggingsportefeuille gering was. De kos-

ren na in 2008. De beleggingsopbrengsten over 2008 bleven hierdoor

ten van beheer en administratie waren hoger dan begroot omdat de

sterk achter ten opzichte van de begroting. Het rendement van de tota-

omvang van de uitvoeringsorganisatie en de daarmee gepaard gaande

le portefeuille bedroeg over 2008 -14,8%.

kosten zijn toegenomen.

De besteding aan de doelstelling kwam hoger uit dan begroot. Dit

Verdeling belegd vermogen (in euro’s) Endowmentvermogen Niet-Endowmentvermogen Geconsolideerd Vermogen (€) Geconsolideerd Vermogen (%)

Vastrentend

Aandelen

5.108.648 3.815.983 36,50% 8.924.631 62,7%

2.807.264 2.807.264 19,7%

Complementaire Beleggingen 1.057.643 1.057.643 7,4%

Liquide Middelen 65.225 1.387.742 1.452.967 10,2%

Totaal 9.038.780 5.203.725 14.242.505 100,0%

% van Totaal 63,5% 36,5% 100,0%

63,50%

36,50%

63,50%

wordt verklaard doordat de bestedingen aan de doelstelling in 2008

Een en ander resulteert in een tekort van € 3.776.551. Dit tekort 2008 is

werden gehandhaafd op het begrote niveau en dat daarnaast een aan-

als volgt samengesteld:

tal ontvangen niet begrote schenkingen direct werden aangewend voor de doelstelling.

Begroting 2009 en de financiële meerjarenraming 2010-2012

Om een constante stroom van bijdragen voor het Rijksmuseum te

Het Rijksmuseum Fonds hanteert voor de te realiseren eigen (regu-

waarborgen heeft het Rijksmuseum Fonds als beleid om de bestedin-

liere) fondsenwerving en de kosten van eigen fondsenwerving de

gen, ook in tijden dat beleggingsresultaten tegenvallen, zoveel moge-

CBF-norm, die aangeeft dat de kosten eigen fondsenwerving niet

lijk te handhaven op het vooraf begrote niveau. Indien dit bij endow-

meer mogen zijn dan 25% (gemiddeld over een periode van drie

mentfondsen die participeren in de algemene beleggingsportefeuille

jaar) van de opbrengsten eigen fondsenwerving.

leidt tot een tekort ten opzichte van het in stand te houden vermogen,

Naast de reguliere opbrengstenstroom van eigen fondsenwerving

Endowmentvermogen

Tekort 2008

Niet-endowmentvermogen

Ontvangen endowmentschenkingen (niet besteedbaar)

kent het Rijksmuseum Fonds een incidentele inkomstenstroom van fondsenwerving die sterk afhankelijk is van incidentele kunstaanko412.060

pen door het Rijksmuseum waarvoor additioneel fondsen worden geworven. Indien zich dit voordoet, worden deze inkomsten steeds

‘Asset Mix’ en Rendement in 2008 Vastrentend Endowmentvermogen Bestemd Vermogen (liquiditeiten) Geconsolideerd Vermogen

Endowmentvermogen 56,5% 31,1% 73,3% 0,0% Niet-endowmentvermogen 62,7% 19,7%

Complementaire Beleggingen 11,7% 0,0% 7,4%

Liquide Middelen 0,7% 26,7% 10,2%

Totaal 100,0% 100,0% 100,0%

Rendement 2008 -20,3% + 3,7% -14,8%

Verschillenanalyse realisatie 2008 ten opzichte van de begroting 2008

Het tekort over 2008 is enerzijds het gevolg van de negatieve beleg-

Het resultaat over 2008 bedroeg € 3.776.551 negatief, hetgeen

gingsresultaten over 2008 terwijl het verstrekken van bijdragen aan

€ 1.599.844 lager was dan begroot. Dit lagere resultaat is als volgt

het Rijksmuseum in 2008 is blijven plaatsvinden op reguliere basis

samengesteld:

en anderzijds doordat de ultimo 2007 gereserveerde bedragen van de BankGiro Loterij alsnog zijn aangewend. Dit laatste was reeds in

2008 Werkelijk

2008 Begroot

Verschil

3.155.198 3.962.016 -2.158.589 4.958.625

743.333 3.658.000 886.303 5.287.636

2.411.865 304.016 -3.044.892 - 329.011

Lasten Besteed aan doelstelling 8.538.299 Kosten eigen fondsenwerving 110.391 Kosten acties derden Kosten van beleggingen 16.010 Kosten van beheer en administratie 70.476 8.735.176 Tekort -3.776.551

7.268.843 111.500 25.000 59.000 7.464.343 -2.176.707

1.269.456 -1.109 -8.990 11.476 1.270.833 -1.599.844

Baten Baten uit eigen fondsenwerving Baten uit acties van derden Baten uit beleggingen

26

Aandelen

de begroting 2008 voorzien en is de verklaring waarom de begroting 2008 al uitging van een tekort. Op het gebied van eigen fondsenwerving was het Rijksmuseum Fonds in 2008 evenals in 2007 succesvol. In 2008 werden twee nieuwe Fondsen op Naam verwelkomd en werd een schenking van Royal Dutch Shell (middels het Nationaal Fonds Kunstbezit) ontvangen van € 1.610.526. Het aandeel in acties van derden was hoger dan begroot

Niet-endowmentfondsen en projectsubsidies - Ontvangen niet-endowmentschenkingen en projectsubsidies - Bijdragen aan Stichting Het Rijksmuseum uit niet-endowmentfondsen en projectsubsidies

direct ter beschikking gesteld als bijdrage voor het doen van aankopen waarvoor in deze gevallen specifieke fondsen zijn geworven.

6.671.538

Het Rijksmuseum Fonds is begunstigde van de loterij-acties van -8.233.374 -1.561.836

De gelden zullen ter beschikking worden gesteld onder de voorwaarde dat deze worden aangewend voor het doen van aankopen

Bijdragen aan Stichting Het Rijksmuseum uit endowmentfondsen Uitvoeringskosten uit reserve Opbrengst beleggingen als volgt toegerekend: - Onttrokken aan reserve instandhouding endowmentvermogensn - Onttrokken aan reserve instandhouding endowmentvermogens i.v.m. aanvulling tekorten endowmentfondsen - Toegevoegd aan endowmentfondsen inclusief aanzuivering uit reserve instandhouding endowmentvermogens - Onttrokken aan fondsen met specifieke vermogensbeheerders - Toegevoegd aan niet-endowmentfondsen

de BankGiro Loterij. Hiervoor is een overeenkomst afgesloten.

-278.828 -173.348

van Nederlands Cultureel Erfgoed. De in enig jaar ter beschikking gestelde middelen worden veelal in het jaar aangewend conform de eisen van de BankGiro Loterij. Niet bestede gelden worden aangehouden als vastgelegd vermogen.

-860.285

Het Rijksmuseum Fonds hanteert een gematigd offensief beleggingsbeleid (zie vermogensbeheer) en stelt zich ten doel om een rendement van 6% over het belegd endowmentvermogen te rea-

-1.218.179

liseren. Om de ‘koopkracht’ van de endowmentfondsen in stand te houden wordt het vermogen jaarlijks met 2% geïndexeerd. Deze

44.308

indexering wordt gefinancierd uit het gerealiseerde beleggingsresultaat. Als endowmentfonds betekent dit dat jaarlijks beschik-

-191.701 51.258

baar is voor het doen van bijdragen aan het Rijksmuseum het gere-2.174.599 -3.776.551

aliseerde rendement op het belegd vermogen onder aftrek van de voor de instandhouding van het vermogen benodigde bedragen,

omdat de uitkeringen over 2008 uit de BankGiro Loterij ten behoeve

wordt dit tekort uit de reserve instandhouding endowmentvermogens

minus de kosten van eigen fondsenwerving en de overige kosten

van kunstaankopen hoger waren dan verwacht. Tevens kon in 2008

aangevuld. In 2008 werd hiervoor bij de toerekening van de opbreng-

(van vermogensbeheer).

voor een aantal kunstaankopen een beroep worden gedaan op de Ver-

sten van de beleggingen een bedrag van € 1.218.179 aan deze reserve

In verband met de tegenvallende beleggingsresultaten over 2008 en

eniging Rembrandt, het SNS REAAL Fonds en het VSBfonds. Voor

onttrokken en toegevoegd aan de betreffende endowmentfondsen.

de nog onzekere vooruitzichten voor 2009 en later is in 2008 beslo-

deze incidentele aandelen in acties van derden waren in de begroting

De kosten eigen fondsenwerving waren vrijwel gelijk aan de begro-

ten de jaarlijkse indexering van de in stand te houden vermogens

2008 geen bedragen opgenomen.

ting. De kosten van beleggingen waren lager dan begroot doordat het

van de endowmentfondsen die participeren in de algemene beleg-

27

gingsportefeuille achterwege te laten. Ook voor 2009 tot en met

ook weer bijdragen uit de endowmentfondsen mogelijk.

2012 wordt verwacht dat de jaarlijkse indexering niet kan plaatsvin-

Het niet-endowmentvermogen wordt zoveel mogelijk uitgezet op

den. De jaarlijkse indexering kan pas weer plaatsvinden indien het

kortetermijnspaardeposito’s. Hierbij wordt een minimaal rende-

tekort in de reserve instandhouding endowmentvermogens, dat in

ment van 3% nagestreefd. De besteding van deze fondsen binnen

2008 is ontstaan door het aanzuiveren van de tekorten, in de ver-

de daaraan gegeven doelstellingen kunnen de komende jaren op

schillende endowmentfondsen weer is ingelopen door positieve

reguliere basis voortgang vinden.

beleggingsresultaten in de komende jaren. Vanaf dat moment zijn

Begroting 2009 en meerjarenraming 2010-2012 (in euro’s) Baten Baten uit eigen fondsenwerving Baten uit acties van derden Baten uit beleggingen

Lasten Besteed aan doelstelling Bijdragen aan Stichting Het Rijksmuseum Voorlichting en voorbereiding activiteiten Totaal besteed aan doelstelling Kosten eigen fondsenwerving Kosten van beleggingen Kosten van beheer en administratie Overschot/tekort

2009 Begroot

2010 Raming

2011 Raming

2012 Raming

1.350.000 3.158.000 686.703 5.194.703

862.920 3.158.000 754.258 4.775.178

591.066 3.158.000 799.899 4.548.965

920.619 2.250.000 840.838 4.011.457

4.008.000 24.917 4.032.917

3.903.168 26.163 3.929.331

3.794.426 27.471 3.821.897

3.018.247 28.845 3.047.092

80.417 25.500 89.083 4.227.917 966.786

129.438 26.010 93.537 4.178.316 596.862

88.660 26.530 98.214 4.035.301 513.664

138.093 27.061 103.125 3.315.370 696.087

Het overschot/tekort is als volgt verwerkt: - Reserves - Fondsen

Percentage kosten eigen fondsenwerving (in % van baten uit eigen fondsenwerving) (idem maar gemiddeld over 3 jaar) Percentage besteding Totaal baten af: niet besteedbare baten: - endowmentschenkingen - 2% rendement endowmentbeleggingen besteedbare baten Besteed aan doelstelling als percentage van besteedbare baten Kosten van beleggingen als percentage van baten uit beleggingen Kosten van beheer en administratie als percentage van totale baten

818.057 148.728 966.786

5,96% 4,63%

693.296 -96.434 596.862

15,00% 8,15%

655.963 -142.299 513.664

15,00% 11,99%

794.109 -98.022 696.087

15,00% 15,00%

5.194.703

4.775.178

4.548.965

4.011.457

-900.000 4.294.703

-517.751 4.257.427

-354.639 4.194.326

-552.371 3.459.086

93,90% 3,71% 1,71%

92,29% 3,45% 1,96%

91,12% 3,32% 2,16%

88,09% 3,22% 2,57%

Jaarrekening Balans per 31 december 2008 (in euro’s)

31 -12 - 2008

Activa 1. Financiële vaste activa 2. Vorderingen 3. Liquide middelen

31 -12 - 2007

8.099.835 999.151 6.101.394 15.200.380 15.200.380

Passiva 4. Reserves en fondsen - 4.1. Reserves - 4.2. Fondsen Totaal eigen vermogen 5. Kortlopende schulden 5.1. Nog te besteden inzake onderzoeksfonds 5.2. Stichting Het Rijksmuseum 5.3. Overige te betalen kosten Totaal schulden op korte termijn

11.187.610 730.854 5.637.686 17.556.150 17.556.150

2.459.683 9.891.949 12.351.632

4.553.435 11.574.748 16.128.183

19.221 2.043.109 786.418 2.848.748 15.200.380

19.221 551.849 856.897 1.427.967 17.556.150

Staat van baten en lasten over 2008 (in euro’s) Baten 6. Baten uit eigen fondsenwerving 7. Baten uit acties van derden 8. Baten uit beleggingen Som der baten

2008 Werkelijk

2008 Begroot

2007 Werkelijk

3.155.198 3.962.016 -2.158.589 4.958.625

743.333 3.658.000 886.303 5.287.636

1.622.145 3.776.551 79.865 5.478.561

Lasten Besteed aan doelstelling 9. Bijdragen aan Stichting Het Rijksmuseum Voorlichting en voorbereiding activiteiten Totaal besteed aan doelstelling

8.512.202

7.221.543

3.410.805

26.097 8.538.299

47.300 7.268.843

20.500 3.431.305

Werving baten Kosten eigen fondsenwerving Kosten acties derden Kosten van beleggingen

110.391 16.010

111.500 25.000

71.969 15.576

Beheer en administratie Kosten van beheer en administratie Som der lasten Resultaat

70.476 8.735.176 -3.776.551

59.000 7.464.343 -2.176.707

23.221 3.542.071 1.936.490

Resultaat bestemming Toevoeging/onttrekking aan: - Continuïteit reserve - Reserve instandhouding endowmentvermogens -2.093.752 - Bestemmingsfondsen endowment -230.042 - Bestemmingsfondsen niet-endowment -1.452.757 -3.776.551 Percentage kosten eigen fondsenwerving Kosten eigen fondsenwerving in % van baten uit eigen fondsenwerving 3,50% (idem maar gemiddeld over 3 jaar) 5,67% Percentage besteding Totale baten

4.958.625

Af: niet besteedbare baten: - ontvangen endowmentschenkingen - 2% rendement over in stand te houden vermogens endowmentfondsen - gereserveerd voor aankoop 2008 Besteedbare baten

75.000

75.000

251.958 -573.457 361.047 175.120 -2.864.712 2.259.827 -2.176.707 1.936.490

15,00% 9,51%

4,44% 17,05%

5.287.636 5.478.561

-412.060

-446.000

-10.033 2.196.848 6.733.380

-242.005 -218.507 2.196.848 2.196.848 6.796.479 2.813.861

Besteed aan doelstelling als percentage van besteedbare baten Kosten van beleggingen als percentage van baten uit beleggingen Kosten van beheer en administratie als percentage van totale baten

126,81%

-249.345

106,95% 121,94%

-0,74%

2,82%

19,50%

1,42%

1,12%

0,42%

Kasstroomoverzicht over 2008 (in euro’s) Saldo van baten en lasten Aanpassingen voor: - mutaties ongerealiseerde koersverschillen - mutatie vorderingen - mutatie kortlopende schulden Netto kasstroom uit operationele activiteiten Aankopen effecten Verkopen effecten Netto kasstroom uit investeringsactiviteiten Mutatie liquide middelen Liquide middelen - Stand 1 januari - Stand 31 december Mutatie liquide middelen

2008 Werkelijk -3.776.551

2008 Begroot -2.176.707

2007 Werkelijk 1.936.490

2.340.674 -268.297 1.420.781

-

-9.755 194.802 -716.906

-283.393

-2.176.707

1.404.631

-16.782.579 17.529.680

-688.005 -

-3.554.580 5.433.935

747.101 463.708

-688.005 -2.864.712

1.879.355 3.283.986

5.637.686 6.101.394 463.708

4.505.491 1.640.779 -2.864.712

2.353.700 5.637.686 3.283.986

Re

28

29

Toelichting

acties van derden’. Schenkingen van andere instellingen worden aan-

4. Reserves en fondsen

Algemeen

gemerkt als ‘Baten eigen fondsenwerving’.

Verloop Reserves en Bestemmingsfondsen (Fondsen en Fondsen op Naam) (in euro’s) stand Baten fondsenwerving 01-01-2008 werving-/-directe verwervingskosten Continuïteitreserve 3.825.000 Reserve instandhouding endowmentvermogens 728.435 208.060 4.1. Reserves 4.553.435 208.060

De jaarrekening is opgesteld conform de Richtlijn voor de Jaarverslaggeving 650 (RJ 650) Fondsenwervende Instellingen (herzien 2007).

Bijdragen aan het Rijksmuseum Toegezegde bijdragen worden in het jaar waarin het besluit tot toe-

Criteria voor consolidatie

kenning door het bestuur van het Rijksmuseum Fonds aan het Rijks-

Stichting Het Rijksmuseum Fonds is nauw gelieerd aan het Rijksmu-

museum is medegedeeld, als last genomen.

Bijdragen aan Rijksmuseum

Uitvoeringskosten

stand 31-12-2008

-

Opbrengst beleggingen en aanzuivering tekorten -

-

3.825.000

-50.000 -50.000

-2.078.464 -2.078.464

-173.348 -173.348

-1.365.317 2.459.683

-185.000

185.000

-14.650 -28.928

-33.616 -33.616

38.393 34.030 477.544 304.498 20.083 72.813 25.401 200.500 20.167 20.167 135.844 1.124.591 49.293 47.212 40.167 2.610.703

seum. Consolidatie zou gezien de verschillende aard van de organisaties geweld doen aan de uniforme en transparante verslaggevingseis.

Uitvoeringskosten eigen organisatie

Daarnaast blijft het bestuur van Stichting Het Rijksmuseum Fonds

De uitvoeringskosten van de eigen organisatie worden op basis van

verantwoordelijk voor de verantwoording van de besteding. Om

de aard van de onderscheiden kosten toegerekend aan de kosten van

deze reden vindt geen consolidatie plaats met het Rijksmuseum. Het

fondsenwerving en de kosten van bestedingen ten behoeve van de

jaarverslag van het Rijksmuseum is opvraagbaar en/of te raadplegen

doelstelling.

via de website www.rijksmuseum.nl. Bij de jaarrekening 2008 van het Rijksmuseum is op 15 april 2009 een goedkeurende accountants-

Vreemde valuta

verklaring afgegeven.

Bedragen in vreemde valuta zijn opgenomen tegen de per balansdatum geldende wisselkoersen.

Grondslagen voor de bepaling van het vermogen en het resultaat Voor zover niet anders is vermeld zijn de activa en passiva gewaar-

1. Financiële vaste activa

deerd tegen nominale waarde. Baten en lasten worden toegerekend

De mutaties zijn als volgt: (in euro’s) Balanswaarde per 1 januari Bij: Aankoop effecten en depositorekeningen Af: Verkoop en uitloting effecten Bij: Koerswinst verkoop effecten Bij: Ongerealiseerd koersresultaat boekjaar Balanswaarde per 31 december van deze beleggingen is als volgt: Aandelen Obligaties Depositorekening 4,73 % (13-12-2007-13-01-2008)

31 - 12 - 2008 11.187.610 16.782.579 -17.479.624 -50.056 -2.340.674 8.099.835

31 - 12 - 2007 13.057.210 3.554.580 -5.395.327 -38.608 9.755 11.187.610

3.864.907 4.234.928 8.099.835

6.449.768 2.637.842 2.100.000 11.187.610

De vorderingen worden gewaardeerd rekening houdend met moge-

2. Vorderingen

lijke oninbaarheid.

Dit betreft: (in euro’s) 31 - 12 - 2008 Intrest rekeningcourant deposito’s en spaarrekeningen 40.260 Dividend en dividendbelasting 1.016 Debiteuren 12.350 BankGiro Loterij 4e kwartaal 415.081 Te ontvangen schenkingen 529.022 Overige te ontvangen bedragen 1.422 999.151

31 - 12 - 2007 30.003 3.476 8.100 417.807 240.000 31.468 730.854

aan het jaar waarop ze betrekking hebben. Financiële vaste activa De financiële vaste activa betreffen de beleggingen op lange termijn van de endowmentfondsen. De obligaties en de aandelen worden hierbij gewaardeerd tegen de beurswaarde ultimo boekjaar. Het verschil tussen beurswaarde en de aanschafwaarde wordt verantwoord in de ‘Staat van baten en lasten’. Vorderingen

Schenkingen, legaten en nalatenschappen De ‘Schenkingen en nalatenschappen’ worden verantwoord in het jaar waarin de omvang met voldoende betrouwbaarheid en de inbaarheid met voldoende zekerheid kunnen worden vastgesteld. Toegezegde schenkingen, legaten en nalatenschappen waarvan de indicatie omtrent de omvang en inbaarheid op grond van deze criteria nog niet voldoende expliciet kan worden vastgesteld, worden als niet uit de balans blijkende rechten onder het hoofd ‘Rechten op kapitaal’ opgenomen. Aandeel acties van derden Conform de CBF-richtlijnen worden schenkingen van fondsenwervende instellingen met het CBF-Keur aangemerkt als ‘Aandeel in

30

3. Liquide middelen Dit betreft: (in euro’s) Saldi rekeningencourant Spaarrekeningen en deposito’s De liquide middelen zijn alle direct opeisbaar.

31 - 12 - 2008 2.292.927 3.808.467 6.101.394

31 - 12 - 2007 1.844.123 3.793.563 5.637.686

Fondsen endowment Fonds aankoop kunstwerken Fondsen op Naam endowment A.E. Van Kampen Fonds ** Bank ten Cate & Cie Fonds ** Gerhards Fonds Goslings NieuwBeerta Fonds ** J.A.J. en M.A. Risseeuw Fonds J.W. Edwin vom Rath Fonds Johanna Kast-Michel Fonds Knecht-Drenth Fonds Maria Adriana Aalders Fonds Sara Geertruida Aalders-Huender Fonds Paul Huf Fonds Scato Gockinga Fonds Suman Fonds ** Victor Muller Fonds Willy van der Mandele Fonds Subtotaal Fondsen op Naam endowment Fondsen niet endowment Fonds aankoop Italiaanse prenten en tekeningen De Heer Van der Ven inzake Piero di Cosimo subtotaal Fondsen niet-endowment Fondsen op Naam niet endowment Bas Ten Haaf Fonds Bestuursfonds Hollandse Meesters Ebus Fonds Frits en Phine Verhaaff Fonds Johan Huizinga Fonds M.J. Drabbe Fonds Manfred & Hanna Heiting Fonds Migelien Gerritzen Fonds ** Receptuurboeken Sem Presser Fonds Staal aan Zee, Corus Staal B.V. Sylvia en Carel Willink Fonds Van der Vossen-Delbrück Fonds Veluvine Molijn de Groot Fonds Subtotaal Fondsen op Naam niet-endowment Projectsubsidies, schenkingen en bijdragen BankGiro Loterij voor Kunstaankopen BankGiro Loterij inzake Het Nieuwe Rijksmuseum Belle 10 Fonds PACCAR Inc Mondriaan Stichting

3.800.574 -

3.800.574

48.288 43.222 566.715 443.883 10.083 73.928 23.469 100.500 10.167 10.167 220.137 1.160.578 62.229 47.212 20.167 2.840.745

50.000 10.000 4.000 100.000 10.000 10.000 145.795 20.000 349.795

-250 -170.000 -213.828

-9.895 -9.192 -74.521 -160.457 -1.115 -2.068 250 -26.472 -35.987 -12.936 -332.393

59.851 46.023 105.874

40.000 40.000

-42.588 -45.588

2.132 1.407 3.539

-

59.395 47.430 106.825

163.732 88.810 70.927 72.925 84.692 50.000 44.877 30.491 603.200 85.667 79.758 1.375.079

80.000 320.000 5.000 9.000 12.794

-4.600 -25.000

5.206 5.033 2.740 2.249 1.848

4.500 529.317

-134.514

3.806 799 1.372 932 18.439 189 2.619 2.507 47.719

-

248.938 325.033 96.550 77.576 62.567 83.722 44.279 41.736 34.784 621.639 11.689 82.323 86.765 1.817.602

3.366.891

2.711.328

-4.626.974

-

-

1.451.2 45

2.341 39.288 1.455

908.000 120.000

-908.000 -2.341 -39.288 -121.455

-

-

-

60.000

26.523

-64.776 -6.500 -4.513 -23.162

11.500 -5.963

31

4. Reserves en fondsen vervolg (in euro’s)

stand 01-01-2008

Baten fondsenwerving werving-/-directe verwervingskosten

Bijdragen aan Rijksmuseum

Stichting dr Hendrik Muller’s Vaderlandsch Fonds 25.000 Royal Dutch Shell 1.610.526 Vereniging Rembrandt 342.688 Kattendyke/Drucker stichting, Kinderproject 2.500 Stichting K.F. Hein Fonds 20.000 VSBfonds 85.000 SNS REAAL Fonds 100.000 MAOC Gravin van Blylandt Stichting 2.500 Stichting Zabawas 40.000 65.000 subtotaal Projectsubsidies, schenkingen en bijdragen 3.452.475 5.990.042 4.2. Fondsen 11.574.748 6.909.154 4 Totaal reserves en fondsen 16.128.183 7.117.214 ** Deze Fondsen op Naam hebben hun eigen specifieke vermogensbeheerder

Opbrengst beleggingen en aanzuivering tekorten

Uitvoeringskosten

-

-

-25.000 -1.610.526 -342.688 -2.500 -20.000 -85.000 -100.000 -2.500

-7.886.272 -8.462.202 -8.512.202

-96.135 -2.174.599

105.000 1.556.2 45 9.891.949 12.351.632

ves en beleggingsbeleid) bedraagt de ‘continuïteitreserve’ ter dek-

5.1. Nog te besteden inzake onderzoeksfonds Dit betreft een wetenschappelijk studiefonds dat is opgericht ter gelegenheid van het afscheid van de voormalig Algemeen Directeur van het Rijksmuseum, de heer prof.dr. H.W. van Os op 1 december 1996. Dit betreft: (in euro’s) 31 - 12 - 2008 31 - 12 - 2007 Stand per 1 januari 19.221 21.721 Mutaties boekjaar: Toegekende studiebeurs -2.500 Stand per 31 december 19.221 19.221

de opbrengsten van het beheerde vermogen uitkeringen te doen aan het Rijksmuseum (endowmentfonds) tenzij de schenker anderszins heeft aangegeven (zie pagina 25). De samenstelling van het vermogen naar in stand te houden vermogen en direct beschikbaar voor de

Samenstelling 5.2. Stichting Het Rijksmuseum vermogen ultimo 2008

doelstelling ultimo 2008 is als volgt: In stand te houden

Besteedbaar

Totaal

vermogen

vermogen

vermogen

11.717.280 11.717.280

-2.846.320 3.480.672 634.352

8.870.960 3.480.672 15% 12.351.632

Endowmentfondsen Overige fondsen (niet-endowment)

Dit betreft: (in euro’s) per 1 januari

12% Stand

De samenstelling van het vermogen naar Reserves, Fondsen, Fondsen op naam en Projectsubsidies ultimo 2008 is als volgt: Samenstelling vermogen ultimo 2008

21%

20%

Mutaties boekjaar: Bijdragen ten gunste van Stichting Het Rijksmuseum Te betalen facturen en kosten Door Rijksmuseum ontvangen schenkingen en legaten Betaald voorschot aan Stichting Het Rijksmuseum Stand per 31 december 1%

12%

20%

Reserves: continuïteitreserve minus reserve instandhouding endowmentvermogens

15%

Fondsen endowment Fondsen niet-endowment Fondsen op Naam endowment Fondsen op Naam niet-endowment 31%

21% 1%

Reserves: continuïteitreserve minus reserve instandhouding endowmentvermogens Fondsen endowment Fondsen niet-endowment Fondsen op Naam endowment

31 - 12 - 2007

762.100 8.500 12.000 3.819 786.418

840.397 6.500 10.000 856.897

Niet uit de balans blijkende rechten en verplichtingen Rechten op kapitaal Ultimo 2008 heeft de stichting recht op een aantal toegezegde lijfrente-uitkeringen en nalatenschappen waarvan de omvang onvol-

Projectsubsidies, schenkingen en bijdragen

31%

31 - 12 - 2008 551.849

31 - 12 - 2007 1.326.778

8.512.202 164.962

3.410.805 164.662

-

-150.000

-7.185.904 2.043.109

-4.200.396 551.849

6.3. Overige schenkingen - Schenking familie Van Hulsen Ognibeni (bestemd) - Schenking Royal Dutch Shell (bestemd) - M.A.O.C. Gravin van Bylandt Stichting (bestemd) - Stichting Dr Hendrik Muller’s Vaderlandsch Fonds (bestemd) - Mondriaan Stichting (bestemd) - Stichting K.F. Hein Fonds (bestemd) - Stichting Zabawas (bestemd) - SNS REAAL Fonds (bestemd) - VSBfonds (bestemd) - Overige schenkingen (vrij besteedbaar)

2008 Werkelijk

2008 Begroot

2007 Werkelijk

6.1. Legaten en erfstellingen - Nalatenschap Erven E.P. de Booij (vrij besteedbaar)

50.000 20.000

- Nalatenschap F.W.M.G. Mullekom (vrij besteedbaar)

128.296 198.296

6.2. Schenkingen Fondsen op Naam (bestemd) - Ebus Fonds 5.000 - Frits en Phine Verhaaff Fonds 9.000 - Veluvine Molijn de Groot Fonds 4.500 - Johan Huizinga Fonds 12.794 - Johanna Kast-Michel Fonds 4.000 -Manfred & Hanna Heiting Fonds 60.000 -Bas Ten Haaf Fonds 80.000 - Sem Presser Fonds 26.523 - Knecht-Drenth Fonds 100.000 - Willy van der Mandele Fonds 20.000 - J.A.J. en M.A. Risseeuw Fonds 10.000 - Goslings NieuwBeerta Fonds 50.000 - Maria Adriana Aalders Fonds 10.000 - Sara Geertruida Aalders-Huender Fonds 10.000 - Paul Huf Fonds 145.795 - Bestuursfonds Hollandse Meesters 320.000 - Sylvia en Carel Willink Fonds 11.500 879.112

25.000 120.000 20.000 65.000 100.000 85.000 9.764 2.077.790 3.155.198

De verdeling naar vrij besteedbaar en bestemd is als volgt: - vrij besteedbaar 208.060 223.000 - bestemd 2.947.138 520.333 3.155.198 743.333

53.345 1.568.800 1.622.145

7. Aandeel in acties van derden Dit betreft: (in euro’s)

2008 Werkelijk

2008 Begroot

2007 Werkelijk

2.500.000

2.568.551

908.000 250.000 3.658.000

908.000 300.000 3.776.551

De verdeling naar vrij besteedbaar en bestemd is als volgt: - vrij besteedbaar - bestemd 3.962.016 3.658.000 3.962.016 3.658.000

3.776.551 3.776.551

- BankGiro Loterij voor 2.711.328 Kunstaankopen (bestemd) - BankGiro Loterij inzake Het Nieuwe Rijksmuseum (bestemd) 908.000 - Vereniging Rembrandt (bestemd) 342.688 3.962.016

- Nalatenschap F.W.M.G. Mullekom (vrij besteedbaar)

2.500

454.345 1.622.145

dat deze tot uitkering komen.

6. Legaten, erfstellingen en schenkingen Dit betreft (in euro’s)

40.000 1.610.526

743.333

doende betrouwbaar kan worden vastgesteld of waarvan onzeker is

Baten

5. Kortlopende schulden

ca € 3,8 miljoen. Het Rijksmuseum Fonds stelt zich ten doel om uit

31 - 12 - 2008

Staat van baten en lasten over 2008

Zoals vermeld op pagina 24 van dit verslag (Uitgangspunten reserking van de (in)directe verwervingskosten en uitvoeringskosten cir-

32

-33.616 -206.964

stand 31-12-2008

5.3. Overige te betalen kosten Dit betreft: (in euro’s) Kassierfunctie inzake BankGiro Loterij: nog aan andere musea te betalen bijdrage Accountants- en advieskosten Jaarverslag Vermogensgroep

Conform de CBF-richtlijnen worden schenkingen van fondsenwervende instellingen met het CBF-Keur aangemerkt als Aandeel in acties van derden. Schenkingen van andere instellingen worden aangemerkt als Baten eigen fondsenwerving. Het Rijksmuseum Fonds verantwoordt de baten indien deze met voldoende betrouwbaarheid en zekerheid kunnen worden vastgesteld.

8. Opbrengst beleggingen Dit betreft:(in euro’s)

1.167.800

2008 Werkelijk

2008 Begroot

2007 Werkelijk

200.727

135.288

91.839

31.414 Koerswinst/verlies verkoop effecten - 50.056 Mutatie beurswaarde niet verkochte effecten - 2.340.674 - 2.158.589

20.000

16.879 - 38.608

731.015 886.303

9.755 79.865

Ontvangen intrest obligaties, deposito’s en rekeningcourantsaldi banken Ontvangen dividenden (inclusief verrekenbare dividendbelasting)

33

Lasten 9. Bijdragen aan Stichting Het Rijksmuseum Dit betreft 2008 Werkelijk 8.512.202

2008 Begroot 7.221.543

2007 Werkelijk 3.410.805

Model toelichting lastenverdeling Bestemming Lasten

Doelstelling Bijdragen aan Voorlichting en Stichting Het voorbereiding Rijksmuseum activiteiten

(in euro’s) Bijdragen aan Stichting Het Rijksmuseum 8.512.202 Rijksmuseummedewerker en administratieve ondersteuning Advertenties, publiciteit en overige kosten fondsenwerving Kosten jaarverslag Provisie en bankkosten Vermogensgroep Accountantskosten en advies inzake CBF-keur Totaal 8.512.202

Werving Baten Eigen fondsenwerving

Acties derden

Beheer en Administratie

Totaal 2008

Begroot 2008

Werkelijk 2007

Beleggingen

-

-

-

-

-

8.512.202

7.221.543

3.410.805

18.940

18.940

-

-

18.940

56.820

49.000

45.000

7.157 26.097

84.294 7.157 101.391

-

16.010 16.010

31.909 19.627 70.476

84.294 14.314 16.010 31.909 19.627 8.735.176

112.300 12.500 25.000 31.000 13.000 7.464.343

51.469 11.000 15.576 7208.941 3.542.071

2008 en van het resultaat over 2008 in

mate van zekerheid wordt verkregen dat

overeenstemming met de Richtlijn voor

de jaarrekening geen afwijkingen van ma-

de jaarverslaggeving Fondsenwervende

terieel belang bevat.

Instellingen (RJ 650).

Een controle omvat het uitvoeren van

Verklaring betreffende andere wette-

Verklaring betreffende de jaarrekening

werkzaamheden ter verkrijging van con-

lijke voorschriften en/of voorschriften

Wij hebben de in dit verslag opgenomen

trole-informatie over de bedragen en de

van regelgevende instanties

jaarrekening 2008 van Stichting Het Rijks-

toelichtingen in de jaarrekening. De keuze

Op grond van onze wettelijke verplich-

museum Fonds te Amsterdam bestaande

van de uit te voeren werkzaamheden is

ting ingevolge artikel 2:393 lid 5 onder

uit de balans per 31 december 2008 en de

afhankelijk van de professionele oordeels-

f BW melden wij dat het bestuursverslag

staat van baten en lasten over 2008 met de

vorming van de accountant, waaronder

voorzover wij dat kunnen beoordelen,

toelichting gecontroleerd.

begrepen zijn beoordeling van de risico’s

verenigbaar is met de jaarrekening zoals

van afwijkingen van materieel belang als

vereist in artikel 2:391 lid 4 BW.

Verantwoordelijkheid van het bestuur

gevolg van fraude of fouten. In die beoor-

Het bestuur van de stichting is verant-

deling neemt de accountant in aanmerking

woordelijk voor het opmaken van de

het voor het opmaken van en getrouw

jaarrekening die het vermogen en het

weergeven in de jaarrekening van vermo-

KPMG ACCOUNTANTS N.V.

resultaat getrouw dient weer te geven,

gen en resultaat relevante interne beheer-

Drs. E.P. Groenteman RA

alsmede voor het opstellen van het be-

singssysteem, teneinde een verantwoorde

stuursverslag, beide in overeenstemming

keuze te kunnen maken van de contro-

met de Richtlijn voor de jaarverslaggeving

lewerkzaamheden die onder de gegeven

Algemene toelichting

teiten’, voor 1/3e als kosten ‘eigen fondsenwerving’ en voor 1/3e

Fondsenwervende Instellingen (RJ 650).

omstandigheden adequaat zijn maar die

De stichting is gehuisvest in het Rijksmuseum te Amsterdam.

als kosten ‘beheer en administratie’. De kosten van het jaarver-

Deze verantwoordelijkheid omvat on-

niet tot doel hebben een oordeel te geven

De administratie van de stichting wordt gevoerd door de afdeling

slag worden 50/50 aangemerkt als kosten ‘voorlichting en voor-

der meer: het ontwerpen, invoeren en in

over de effectiviteit van het interne be-

Financiële Zaken van het Rijksmuseum te Amsterdam. Door het

bereiding activiteiten’ en kosten ‘eigen fondsenwerving’. Voor

stand houden van een intern beheersings-

heersingssysteem van de stichting.

Rijksmuseum worden geen kosten voor administratieve dienst-

zover kosten niet direct toe te rekenen zijn worden deze aange-

systeem relevant voor het opmaken van

verlening en huisvesting aan de stichting doorberekend.

merkt als kosten ‘beheer en administratie’. Dit betreft de kosten

en getrouw weergeven in de jaarrekening

Tevens omvat een controle onder meer

Het Rijksmuseum heeft een medewerker particuliere schenkin-

van de fiduciair beheerder, accountantskosten en overige alge-

van vermogen en resultaat, zodanig dat

een evaluatie van de aanvaardbaarheid

gen in dienst van wie de werkzaamheden geheel ten behoeve van

mene kosten.

deze geen afwijkingen van materieel be-

van de toegepaste grondslagen voor finan-

lang als gevolg van fraude of fouten bevat,

ciële verslaggeving en van de redelijkheid

het kiezen en toepassen van aanvaardbare

van schattingen die het bestuur van de

Stichting Het Rijksmuseum Fonds zijn. De kosten hiervan worden door Stichting Het Rijksmuseum Fonds vergoed.

Instemming bestuur, Amsterdam, 26 mei 2009

grondslagen voor financiële verslaggeving

stichting heeft gemaakt, alsmede een eva-

ging van bestuurders over 2008 bedroeg nihil (2007 eveneens

Dhr. mr. H.Th.E.M. Rottinghuis

Dhr. drs. A.L.M. Nelissen

en het maken van schattingen die onder

luatie van het algehele beeld van de jaar-

nihil).

voorzitter

lid

de gegeven omstandigheden redelijk zijn.

rekening.

Mw. mr. M. van der Wal

Dhr. mr. J. Scholten

Toerekening van kosten

secretaris

lid

Verantwoordelijkheid van de accountant

Wij zijn van mening dat de door ons ver-

Het Rijksmuseum Fonds hanteert een consistente methodiek bij

Jhr. drs. R.W.F. van Tets

Dhr. drs. K.J.Storm

Onze verantwoordelijkheid is het geven

kregen controle-informatie voldoende en

de toerekening van de kosten aan de diverse kostensoorten. Kos-

penningmeester

lid

van een oordeel over de jaarrekening op

geschikt is als basis voor ons oordeel.

De stichting heeft geen personeelsleden in dienst. De bezoldi-

34

plannen en uit te voeren dat een redelijke

Accountantsverklaring

ten die direct samenhangen met het verwerven van eigen fond-

basis van onze controle. Wij hebben onze

senwerving worden verantwoord als kosten ‘eigen fondsenwer-

controle verricht in overeenstemming

Oordeel

ving’. Dit betreft met name kosten van advertenties, publiciteit

met Nederlands recht. Dienovereenkom-

Naar ons oordeel geeft de jaarrekening een

en overige kosten fondsenwerving. De kosten van de Rijksmuse-

stig zijn wij verplicht te voldoen aan de

getrouw beeld van de grootte en de samen-

ummedewerker en administratieve ondersteuning worden voor

voor ons geldende gedragsnormen en zijn

stelling van het vermogen van Stichting

1/3e aangemerkt als kosten ‘voorlichting en voorbereiding activi-

wij gehouden onze controle zodanig te

Het Rijksmuseum Fonds per 31 december

Amstelveen, 26 mei 2009

35

Adres en informatie Voor informatie over schenkingen, legaten en Fondsen op Naam kunt u contact opnemen met Eva Kalis, Development/Rijksmuseum Fonds. Telefoon: 020 6747 335 E-mail: [email protected] www.rijksmuseum.nl/fonds ABN AMRO rekening 560020740 Rijksmuseum Postbus 74888 1070 DN Amsterdam

Colofon Eindredactie en samenstelling

Fotografie

Eva Kalis, Development/Rijksmuseum

Afdeling Beeld Rijksmuseum, tenzij

Fonds

anders vermeld

Wieneke ’t Hoen, afdeling Publicaties Rijksmuseum

Ontwerp Studio Jas BV, Amsterdam

Foto omslag Myra May Fotografie

Druk Kunstdrukkerij Mercurius, Westzaan

Tekst Paul Huf Fonds Sandra Jongenelen

© 2009 Rijksmuseum, Amsterdam Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze

Tekst kwijtscheldingsregeling

uitgave mag worden verveelvoudigd, opge-

successierechten

slagen in een geautomatiseerd gegevensbe-

Toon Vugts

stand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, me-

Tekst atelierbezoek Carel Willink

chanisch, door fotokopieën, opnamen of

Toon Vugts

enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

Tekst Financieel verslag Erwin van Rooij, controller

Voor meer informatie over de activi-

Rijksmuseum

teiten van het Rijksmuseum, zie: www.rijksmuseum.nl

36 Fotoproject voor jongeren parallel lopend aan Document Nederland over het onderwerp ‘Het wassende water’. Foto’s van Zoë, Ayla en Gabi. Het project wordt mogelijk gemaakt door het Sem Presser Fonds.

Rijksmuseum Fonds

www.rijksmuseum.nl/fonds