Jaarverslag 2011 Rijksmuseum Fonds

Jaarverslag 2011 Rijksmuseum Fonds

Inhoud Bestuursverslag

2

Doelstelling

4

Bestuur

4

CBF-Keur en ANBI-status

5

Fiscale aspecten van schenken en nalaten aan het Rijksmuseum Fonds

6

Verfmonsters bekijken in een database

8

Maria als Mater Dolorosa

11

Het Oesterkabinet gerestaureerd

12

Bijdragen voor aankopen en projecten Rijksmuseum

14

Algemeen

18

Verantwoordingsverklaring

18

Uitgangspunten reserves en beleggingsbeleid

21

Vermogensbeheer

22

Financieel beleid

23

Jaarrekening

27

Controleverklaring

36

Financiële meerjarenoverzichten

37

Rijksmuseum International Circle

39

Adres en informatie

40

1

Bestuursverslag Het Rijksmuseum Fonds is een onaf hankelijke stichting die in de breedste zin van het woord steun verleent aan het Rijksmuseum te Amsterdam. Uit de opbrengsten van het fondsvermogen werden aan het museum ook in 2011 be dragen ter beschikking gesteld voor onderzoeksprojecten, restau raties, educatie en voor de aan koop van schilderijen, prenten, boeken, foto’s of andere objecten die de collectie verrijken.

lopment van het Rijksmuseum inmid-

te zijn in economische activiteiten. Het

aan meewerken, zo bleek ons in 2011. Zij

dels een zeer adequate ondersteuning

is bemoedigend te zien dat een groeien-

die daar een bijdrage aan gaven, zeggen

hebben gekregen om grotere ambities

de groep gevers zich achter het museum

wij heel hartelijk dank voor hun bereid-

waar te maken. Het bestuur heeft er op

schaart.

willigheid mee te bouwen aan hét mu-

aangedrongen dat de komende tijd nog

Deze fundamentele wijziging vergt een

seum van Nederland.

meer inspanning zal worden gestoken in

diepgaander inzicht in de ontwikkeling

de uitbreiding van het wervingsapparaat.

van het vermogen, en een toetsing van

Mr. H.Th.E.M. Rottinghuis

Wij hebben daar middelen voor beschik-

het te verwachten succes in de toekomst

Voorzitter Stichting het Rijksmuseum Fonds

baar gesteld, en zijn overtuigd dat mu-

van onze wervingsactiviteiten. In ko-

seum en Fonds zo in staat zullen zijn de

mende jaarverslagen zal het bestuur daar

werving verder op te voeren.

dan ook meer aandacht aan besteden.

Met deze twee stappen is een sterke basis gelegd voor de toekomst.

Bestuursaangelegenheden In november 2011 hebben wij afscheid

Naar een ander karakter

genomen van jonkheer drs. R.W.F. van

Het beleggingsresultaat van de laatste

Tets, die de statutaire zittingsgrens van

jaren heeft de discussie binnen het be-

zijn penningmeesterschap had bereikt.

stuur over het karakter van het Fonds

Het bestuur is hem zeer erkentelijk voor

aangescherpt. Het conservatieve beleid

de voortreffelijke wijze waarop hij zich

ten aanzien van de beleggingen heeft ons

van zijn financiële taken wist te kwij-

De zwakke ontwikkeling van de econo-

voor grote verliezen behoed. Een zware

ten. Maar meer nog wil het bestuur hier

mie vergde ook in 2011 de nodige aan-

plicht tegenover hen die in het verleden

tot uitdrukking brengen dat zijn betrok-

dacht van het bestuur. Gelukkig over-

schonken. Maar het beperkt ernstig ons

kenheid en visie bij al hetgeen het Fonds

heersen twee andere zaken, wanneer wij

vermogen opbrengsten te behalen die

aanging stimulerend heeft gewerkt op

het jaar nogmaals aan ons voorbij laten

het Fonds in staat stellen om zijn vermo-

eenieder.

trekken. Beide zijn gelegen in de organi-

gen op lange termijn te bewaren én tot

De heer drs. A.L.M. Nelissen heeft zich

satie van het Rijksmuseum zelf.

voldoende uitkeringen over te gaan.

bereid verklaard de taken van de heer Van

Het is verheugend te zien hoe de direc-

Het idee om met de tot nu toe ingelegde

Tets op zich te nemen. Tevens is tot het

tie het afgelopen jaar kans heeft gezien

middelen een endowmentfonds van een

bestuur toegetreden de heer mr. B.E.M.

een enorme hoeveelheid energie los te

voldoende omvang te kunnen vormen is

Wientjes, die naast zijn rijke ervaring

maken nu de opening in 2013 van het

dan ook verlaten. Bij slechts een zeer ge-

grote passie voor kunst toevoegt aan dit

vernieuwde

concrete

ring aantal fondsen is een endowment-

bestuur.

vormen heeft aangenomen. Er is sprake

bepaling opgenomen. Het bestuur zal

van een aanstekelijk enthousiasme, dat

de middelen de komende tien jaar tot

Toekomst

zo snel mogelijk verspreid moet worden

uitkering laten komen. Het stelt zich ver-

Ten slotte spreekt het bestuur de ver-

onder eenieder in Nederland en ver daar-

der ten doel om door de verhoogde acti-

wachting uit dat de succesvolle activitei-

buiten die het museum een warm hart

viteiten een constante en meerdere jaren

ten van 2011 overtroffen zullen worden

toedraagt. En zeker onder diegenen die

overspannende stroom van giften te be-

door die van 2012 en 2013. Dat vertrou-

dat enthousiasme van conservatoren en

werkstelligen. Er zijn te allen tijde im-

wen is gebaseerd op een geëngageerde

andere staf stoffelijk zouden kunnen on-

mers mensen die succesvol geld weten te

staf en directie van het Rijksmuseum,

dersteunen. Veel van de activiteiten van

scheppen uit een breed scala van onder-

die hun ambities hoog hebben gesteld

het Fonds waren dan ook gericht op het

nemers- of beleggingsactiviteiten. Het

om zo het Rijksmuseum zijn aansluiting

vergroten van deze groep van mensen.

bestuur van het Fonds doet er beter aan

bij de wereldtop terug te geven. Met als

De andere belangrijke ontwikkeling is

deze mensen aan het Rijksmuseum te

basis een goede verankering in de Neder-

dat wij met de groeiende afdeling Deve-

binden, dan te proberen even succesvol

landse samenleving. Daar wil iedereen

Rijksmuseum

2

3 Kubo Shumann, Taketori Monogatari (De vertellingen van Taketori), Japan, ca. 1800, kleurenhoutsnede, RP-P-2011-55. Aankoop dankzij het Goslings NieuwBeerta Fonds, onderdeel van het Rijksmuseum Fonds.

Doelstelling

Bestuur

lid Club van 28; bestuurslid Stichting

Paul L.C. Huvenne (1949)

Trustfonds CHIO, Rotterdam

Administrateur-generaal Koninklijk Museum

CBF-Keur

ANBI-status

voor Schone Kunsten Antwerpen Rijnhard W.F. van Tets (1947)

Nevenfuncties

Uit: Statuten van Stichting het Rijksmu-

Bestuursleden zijn na vier jaar eenmaal

Partner Laaken Asset Management

Voorzitter Koninklijk Museum voor Schone

Het Rijksmuseum Fonds heeft per 1 oktober

Vanaf 1 januari 2008 zijn giften gedaan

seum Fonds, gevestigd te Amsterdam

herkiesbaar; na twee termijnen van vier

Nevenfuncties

Kunsten Antwerpen; bestuurder Univer-

2005 het CBF-Keur gekregen. Het CBF-

aan goededoelenorganisaties aftrekbaar

jaar treden bestuursleden terug.

Voorzitter Raad van Commissarissen Arcadis

siteit Antwerpen; bestuurder Vrienden

Keur laat zien dat er sprake is van een

van het belastbaar inkomen als de aan-

NV; voorzitter Raad van Commissarissen

van het KMSKA vzw; bestuurder Centrum

verantwoorde manier van fondsenwerving

stelling is aangemerkt als algemeen nut

De heer mr. H.Th.E.M. Rottinghuis

Euronext Amsterdam NV; voorzitter Raad

voor de Vlaamse Kunst van de 16de en 17de

en besteding op het gebied van:

beogende instelling (ANBI). Het Rijks-

Voorzitter – sinds 2006

van Commissarissen Euronext NV; voorzit-

eeuw in de Nederlanden vzw; bestuurder

- bestuur;

museum Fonds heeft deze ANBI-status.

1. D e stichting heeft ten doel: - het aantrekken, het beheren en het beleggen van gelden welke door

ter Raad van Commissarissen Equity Trust

Arcobaleno vzw; bestuurder Kunsthistorisch

- beleid;

seum te Amsterdam (hierna ‘het

Jonkheer drs. R.W.F. van Tets

Holdings SARL; lid Raad van Commis-

Instituut Antwerpen; bestuurder Zuidpool-

- fondsenwerving, voorlichting en

Rijksmuseum’) aan de stichting zijn

Penningmeester (tot november 2011)

sarissen NYSE Euronext Inc; lid Raad van

theater vzw; bestuurder Ruckersgenootschap

geschonken;

– sinds 2003

Commissarissen IFF Europe; lid Raad van

vzw; secretaris Vlaamsekunstcollectie; lid

- besteding van middelen; - verslaggeving.

schenkers ten bate van het Rijksmu-

Commissarissen Petrofac Plc; bestuurslid

Raad van Toezicht Rijksmuseum; voorzitter

Rijksmuseum, waarbij in beginsel de

De heer drs. A.L.M. Nelissen

‘Stichting Administratiekantoor’ Corp.

Crignon Genootschap vzw

ter beschikking gestelde gelden niet

Penningmeester (vanaf november 2011)

Express; bestuurslid Kasteel de Haar;

worden aangesproken, tenzij zulks

– sinds 2008

voorzitter Investeringscomité ‘Verenigd

Aleid C. Kruize-Schuitemaker (1958)

Bezit’; lid Investeringscomité Egeria II;

Directie Teslin Capital Management BV,

lid Adviescommissie Theta Hedge Funds

directie Beleggingsmaatschappij ‘Rhoon,

- het uitkeren van gelden aan het

in andere zin met schenkers is overeengekomen; - het verlenen van steun in de meest

De heer mr. J. Scholten Lid – sinds 2009

Rijksmuseum.

Pendrecht en Cortgene’ BV Ton L.M. Nelissen (1948)

Nevenfunctie

De heer dr. P.L.C. Huvenne

Voorzitter bestuur Kamer van Koophandel

Bestuurslid Dutch Fund and Asset Ma-

Lid – sinds 2010

Brabant

nagement Association (DUFAS)

uitgebreide zin des woords aan het

Nevenfuncties

2. De stichting tracht dit doel te verwezenlijken door alle wettige middelen die

Mevrouw mr. A.C. Kruize-Schuitemaker

Vicevoorzitter bestuur Kamer van Koop-

Bernard E.M. Wientjes (1943)

het bestuur voor het bereiken van de

Lid – sinds 2010

handel Nederland; lid Raad van Com-

Voorzitter Vereniging ondernemingsor-

missarissen APG Groep NV; lid Raad

ganisatie VNO-NCW

De heer mr. B.E.M. Wientjes

van Commissarissen VADO Beheer BV;

Nevenfuncties

Lid – sinds 2011

vicevoorzitter Raad van Toezicht Stichting

Vicevoorzitter SER; covoorzitter Stich-

doelstelling dienstig acht, of daartoe bevorderlijk kunnen zijn.

communicatie;

Deltares; voorzitter Raad van Toezicht

ting van de Arbeid; vicepresident Euro-

Functies en nevenfuncties van de

Stichting Exploitatie Olympisch Stadion;

pese koepel van ondernemings- en werk-

bestuursleden

voorzitter bestuur Stichting Kasteel

geversorganisaties BUSINESSEUROPE;

Henk Th.E.M. Rottinghuis (1956)

Heeswijk; lid Raad van Commissarissen

lid Bankraad; voorzitter Commissie Re-

Lid Raad van Commissarissen The Royal

Zuid Nederlandse Theatermaatschappij

geldruk; voorzitter PUM (Programma

Bank of Scotland N.V. en RBS Holding NV;

NV; voorzitter bestuur Stichting Reinier

Uitzending Managers); voorzitter DECP

lid Raad van Commissarissen Detailresult

van Arkel; lid Raad van Commissarissen

(Dutch Employers Cooperation Pro-

Groep NV; lid Raad van Commissarissen

Woningborg NV

ramma); voorzitter Holland Art Cities; bestuurslid Koning Willem 1 Stichting;

Blokker Holding BV Nevenfuncties

Joost Scholten (1960)

vicevoorzitter Nationaal Programma Cri-

Bestuurslid Stichting drs. Cor van Zadelhoff

Vice Chairman Bank of America Merrill

minaliteitsbeheersing NPC; covoorzitter

Fonds; bestuurslid Stichting Kasteel

Lynch, Benelux Origination, Londen

stuurgroep Nederland-Duitse conferen-

Middachten; voorzitter Raad van Toezicht

Nevenfuncties

tie; lid alliantie Olympisch Plan 2028;

Veer Stichting; lid Adviesraad RAI Ver-

Bestuurslid Huib Boumeester Foundation

voorzitter Stichting voor de Jaarverslag-

eniging; bestuurslid Stichting Papageno;

geving; jurylid Zakenvrouw van het Jaar.

4

5 Herenring van Cornelis Calkoen. Istanbul, ca. 17251750, zilver, goud, diamanten, NG-2011-24. Aankoop dankzij Maria Adriana Aalders Fonds, onderdeel van het Rijksmuseum Fonds

Blauwe brieventas van Cornelis Calkoen. Istanbul, 1728, zijde, floszijde, gouden zilverdraad, NG-2011-26. Aankoop dankzij het Sara Geertruida Aalders-Huender Fonds, onderdeel van het Rijksmuseum Fonds

Fiscale aspecten van schenken en nalaten aan het Rijksmuseum Fonds

Schenken

waarde van het schilderij worden afge-

Voor particulieren kan een schenking ten

trokken voor de inkomstenbelasting.

gunste van het Rijksmuseum Fonds vanuit de fiscale optiek dubbel aan-

Nalaten

trekkelijk zijn. Niet alleen wordt geen

Er zijn verschillende manieren waarop

schenkbelasting geheven over de vermo-

particulieren aan het Rijksmuseum

gensoverdracht, een schenking aan het

Fonds vermogen kunnen nalaten:

Rijksmuseum Fonds is ook aftrekbaar

- een bedrag in geld;

voor de inkomstenbelasting.

- bepaalde goederen;

De hoogte van de aftrek is inkomens

- een percentage van de nalatenschap;

afhankelijk en toegestaan voor zover het

- vermogen in bruikleen of in vrucht

totaal van de giften zowel € 60 als 1 pro-

gebruik.

cent van het verzamelinkomen vóór toe-

Schenkingen, legaten en Fondsen op Naam zijn van groot belang voor het Rijksmuseum. Voor aankopen, onder wijs en onderzoek is het museum grotendeels afhankelijk van deze steun. Elke donatie aan het Rijks museum, of het nu een legaat, erf stelling of schenking is, is van harte welkom. Het Rijksmuseum Fonds is geheel vrijgesteld van schenkbelasting en erfbelasting. Dat betekent dat er geen belasting wordt geheven over vermogen dat wordt overgedragen aan het Rijksmuseum Fonds.

passing van de persoonsgebonden aftrek

Vermogen in bruikleen of in vruchtgebruik

te boven gaat, met als maximum 10 pro-

blijft eigendom van de erfgenamen. Het

cent van dat inkomen.

Rijksmuseum Fonds ontvangt gedurende

Het belastingvoordeel is veel groter wanneer

een door de erflater vastgestelde periode

een schenking aan het Rijksmuseum

uitsluitend het gebruik van het vermogen

Fonds gelijkmatig wordt verdeeld over ten

of het rendement op dat vermogen.

minste vijf kalenderjaren. Deze periodieke

Welke vorm ook wordt gekozen, erfbelasting

schenking krijgt dan de vorm van een lijf-

wordt bij het Rijksmuseum Fonds niet

rente, die wordt vastgelegd in een notariële

geheven.

akte. Bij een periodieke schenking is de jaarlijkse betaling in zijn geheel aftrekbaar voor de inkomstenbelasting. Ook een kunstvoorwerp, zoals een schilderij, kan verdeeld in minimaal vijf termijnen aan het Rijksmuseum Fonds worden geschonken. In dat geval kan ieder jaar een vijfde gedeelte van de

Erfbelasting voldoen met kunst

Extra kwijtschelding

Bij de beslissing over het verzoek tot

Mensen die erf belasting moeten betalen

Als een erfgenaam een kostbaar (kunst)-

kwijtschelding laten de Belastingdienst

over een erfenis waarin zich waardevolle

voorwerp overdraagt aan de staat, wordt

en het ministerie van Financiën zich ad-

(kunst)voorwerpen bevinden, kunnen

de erfbelasting kwijtgescholden met een

viseren door een commissie die gespecia-

gebruikmaken van de kwijtscheldings-

bedrag dat maximaal 120 procent is van

liseerd is in de beoordeling van het belang

regeling erf belasting. Toekomstige erf-

de waarde van het object. Op die manier

van (kunst)voorwerpen.

laters kunnen vooraf vragen of deze ob-

kan de rest van de erfenis intact blijven.

jecten na hun overlijden in aanmerking

Deze regeling geldt voor roerende voor-

Voorbeeld

komen voor de regeling.

werpen met een nationaal cultuurhisto-

Stel, uw (kunst)voorwerp heeft een waar-

In het verzoek tot kwijtschelding kunt

risch of kunsthistorisch belang. Dat zijn

de van € 50.000. Door de overdracht

u aangegeven aan welk museum of

(kunst)voorwerpen die verplaatst kun-

van het object wordt van de door de erf-

universitaire instelling u het (kunst)-

nen worden zoals schilderijen, vazen,

genamen verschuldigde erfbelasting een

voorwerp bij voorkeur toevertrouwt.

sculpturen, meubels, etc.

bedrag van € 60.000 kwijtgescholden.

6

7 Christoph III Ritter, Twee globebokalen, Neurenberg, ca. 1645-1651, deels verguld zilver, BK-2011-27 en 28. Aankoop met steun van de BankGiro Loterij, de Mondriaan Stichting, de Vereniging Rembrandt, mede dankzij het Prins Bernhard Cultuurfonds, het SNS REAAL Fonds, het VSBfonds, mevrouw J. GansPremsela en de heer L.B. Gans, Amsterdam, 2011.

Verfmonsters bekijken in een database Iedereen kent het Rijksmuseum als dé plek waar je topstukken van kunst en geschiedenis kunt bewonderen. Maar achter de schermen is veel meer te doen. Conservatoren en restauratoren van het museum houden zich bijvoorbeeld ook bezig met natuurwetenschappelijk onderzoek naar schilderijen. Daaruit komen veel belangrijke gegevens voort, zoals verfmonsters. Het Dr. Anton C.R. Dreesmann Fonds maakt het mogelijk dat het Rijksmuseum een database ontwikkelt waarin deze verfmonsters worden beheerd. Ze zijn daarmee altijd makkelijk te raadplegen en blijven behouden voor de toekomst.

Geertje Jacobs. ‘Die collectiedatabase is

Een database voor verfmonsters

belangrijk’, vertelt zij. ‘Er staat juridisch-

Bij het Rijksmuseum vindt wetenschap-

administratieve informatie in: waar staat

pelijk onderzoek plaats, bijvoorbeeld ma-

het voorwerp, wat mogen we ermee doen?

teriaaltechnisch onderzoek naar schilde-

Ook inhoudelijke basisinformatie: wat

rijen. Zo worden al jarenlang systematisch

is de titel, wie de vervaardiger, wat is de

verfmonsters van schilderijen genomen.

herkomstgeschiedenis? Bijna alle objec-

Daarvan heeft het museum er nu zo’n

ten hebben een record in die database, en

2000. Die zitten in een fysiek archief: een

daar hangt ontzettend veel informatie aan.

kast met laatjes, met daarin afbeeldingen

Daarom werkt bijna iedereen in het mu-

en tekeningen en kaarten met informatie.

seum ermee.’

Omdat de verfmonsters over een groot aantal jaren zijn verzameld loopt de aard

Door iedereen te zien

van de gegevens nogal uiteen. Ze zijn soms

Het beheren van de informatie is niet de

heel verschillend vastgelegd. De afgelopen

enige taak. Dan zou de collectiedatabase

jaren zijn door voortschrijdende technie-

niet meer zijn dan een saaie, stoffige la-

ken veel nieuwe gegevens boven water

denkast. Geertje Jacobs: ‘We zorgen er

gekomen. Eerst is daarom structuur aange-

ook voor dat mensen informatie kunnen

bracht in alle gegevens, die vervolgens zul-

vinden, niet alleen museummedewer-

len worden gedigitaliseerd. Niet alleen om

kers. Via internet kan iedereen al over veel

ervoor te zorgen dat ze ook in de toekomst

gegevens beschikken. Zo kun je via de zo-

nog beschikbaar zijn, maar ook omdat op

geheten API-service op de website afbeel-

die manier de resultaten van het onderzoek

dingen van 100.000 van onze objecten

gedeeld kunnen worden met onderzoekers

gratis downloaden voor eigen gebruik.

over de hele wereld. Door deze standaardi-

En we hebben grote projecten lopen. Bij-

satie kunnen bovendien bij toekomstig on-

voorbeeld het digitaliseringsproject Het

derzoek verfmonsters op dezelfde manier

Prentenkabinet Online, dat de collectieca-

aan de database worden toegevoegd.

De afdeling Collectieinformatie van het

talogus prenten, tekeningen en foto’s via

Rijksmuseum beheert alle informatie

internet toegankelijk maakt. Dat sluit aan

Zelf ontwikkelen

over de museumobjecten en maakt die

bij ons streven naar zo veel mogelijk open-

Het nieuw ontwikkelen van een database

toegankelijk. Het gaat daarbij om de fy-

heid. Want ook de collectiegegevens waar-

voor verfmonsters is volgens Geertje Ja-

sieke documentatie, zoals de mappen met

over we beschikken zijn niet van het Rijks-

cobs geen eenvoudig project. ‘Vooral het

folders, knipsels en aantekeningen. En er

museum, maar van ons allemaal.’

type data maakt het complex. Het afge-

is veel informatie opgeslagen in de collec-

lopen jaar hebben we gekeken naar: wat

tiedatabase. De afdeling wordt geleid door

zijn de werkprocessen, hoe kunnen we

Het Rijksmuseum voert fundamenteel

sneden geeft per schilderij de laagop-

Het Dr. Anton C.R. Dreesmann Fonds

materiaaltechnisch onderzoek uit naar

bouw en samenstelling van de grondla-

is een Fonds op Naam dat dit onderzoek

een belangrijk deel van de schilderijen-

gen weer. En door het onderzoeken van

ondersteunt. Het Fonds, ingesteld door

collectie. Dit onderzoek levert nieuwe

een groot aantal schilderijen ontstaat

de heer en mevrouw Dreesmann ter

inzichten op in de ontstaanswijze van

ook een unieke bron van informatie. Is

nagedachtenis van hun (schoon)vader,

de werken en de gebruikte materialen en

bijvoorbeeld een opbouw of samenstel-

maakt het gedurende meerdere jaren

technieken. Voor dit onderzoek worden

ling van de grondlaag te herkennen voor

mogelijk bestaand en toekomstig verf-

ook verfmonsters van schilderijen geno-

een bepaalde periode, geografisch ge-

monsteronderzoek duurzaam vast te

men. De analyse van de verfdwarsdoor-

bied, type drager of kunstenaar?

leggen en toegankelijk te maken.

8

9 Geertje Jacobs en Arie Wallert bij het fysieke archief met verfmonsters, dat nu gedigitaliseerd is. Foto’s: Myra May

de monsters zelf structureren, welk type

onderbrengen. Een database voor verf-

geving creëren voor onze eigen conser-

materiaal is het, en hoe en waar is dat

monsters bestaat niet. We moeten die dus

vatoren en de analisten. Zodat zij in één

vastgelegd? Een van de problemen die we

zelf gaan inrichten: een mooi, helder sys-

softwareomgeving zowel beeld als data

moeten oplossen is dat er met veel ver-

teem dat haalbaar is en aansluit bij de da-

van de bestaande en toekomstige verf-

schillende onderzoeksapparatuur wordt

gelijkse praktijk. Daarom zijn we zo ver-

monsters bij elkaar hebben. Daarna gaan

gewerkt. Elke microscoop heeft bij wijze

heugd met de steun van het Dreesmann

we proberen of we ook gegevens kunnen

van spreken andere systemen en verschil-

Fonds.’

toevoegen die anderen van onze objecten

lende software voor het opslaan en uitle-

Maria als Mater Dolorosa

hebben. En de derde stap is om te kijken

In 2011 heeft het Rijksmuseum dankzij de

zen van gegevens. Er ligt niet ergens op

Kan ik straks thuis de verfmonsters

hoe we dit ook buiten het Rijksmuseum

BankGiro Loterij een bijzondere aankoop

een plank een databasesysteem op ons te

bekijken?

een groter bereik kunnen laten hebben.

kunnen doen. Het betreft een sculpturale

wachten waarin we dat allemaal kunnen

‘Eerst gaan we een goed werkbare om-

Wetenschappers moeten de database

versie van een treurende Maria naar het

kunnen inzien, zodat ze bijvoorbeeld in

voorbeeld van de Vlaamse schilders Rogier

Amerika hun Rembrandt kunnen ver-

van der Weyden, Memling, Bouts en hun

gelijken met de pigmenten in de verf van

navolgers is deze terracotta buste een uni-

andere schilderijen van Rembrandt. Die

cum. Door de innemende, verstilde en in

uitwisseling van kennis is heel belang-

zichzelf gekeerde pose van rouw en ver-

rijk. Daarnaast is ook het publiek steeds

driet, het compacte bijna levensgrote for-

meer geïnteresseerd. Of en hoe we deze

maat en het sobere kleurgebruik krijgt het

doelgroep kunnen bereiken moeten we

beeld een universele en tijdloze kwaliteit.

nog uitzoeken. Maar in principe zouden de data voor iedereen beschikbaar moeten

Het onmiddellijke voorbeeld voor dit in-

zijn.’

drukwekkende beeldhouwwerk kan gezocht worden onder de generatie kunstenaars na Van der Weyden. Zij isoleerden het thema van de Mater Dolorosa – Maria treurend over haar dode zoon Jezus – en brachten het terug tot de essentie: een Andachtsbild in bustevorm. Een treurende Maria uit een diptiek van of naar Simon Marmion uit de late 15de eeuw (Groeningemuseum, Brugge) is het meest verwant aan de terracotta buste. Polychrome terracotta sculptuur uit de Lage Landen uit de 15de en 16de eeuw is nagenoeg onbekend. Het genre is ont-

tieke wereld rond haar hof de buste als zelf-

toeschrijving van deze buste aan Torrigiani

wikkeld en tot bloei gekomen in Italië.

standige sculpturale vorm voor portretten

moet daarom serieus worden overwogen,

De zeer weinige stukken met een origine

en verwante thema’s, zoals deze Maria, in

maar verdient verder onderzoek. Als vroeg

in de Lage Landen zijn alle aan het begin

de Nederlanden geïntroduceerd. Dat de

voorbeeld van de artistieke wisselwerking

van de 16de eeuw ontstaan, voornamelijk

Florentijn Pietro Torrigiani (1472-1528)

tussen Italië en de Nederlanden zou het be-

rondom Margaretha van Oostenrijk. Het is

ten minste enkele jaren (ca. 1508-1510) in

lang van het beeld daarmee nog groter zijn.

goed denkbaar dat deze Maria-buste ook in

dienst van Margaretha heeft gewerkt voor-

dit Habsburgse milieu is vervaardigd. De

dat hij tot hofbeeldhouwer in Engeland

aartshertogin was niet alleen de Maria-de-

werd benoemd, is in de kunsthistorische

votie zeer toegedaan, ook werd in de artis-

literatuur nauwelijks doorgedrongen. Een

10

11 Verfmonsters. Foto’s: Myra May

Maria als Mater Dolorosa, Vlaanderen, ca. 1500-1510, terracotta met oude, deels originele polychromie, BK-2011-31. Aankoop met steun van de BankGiro Loterij.

de 70% te mogen komen. Vervolgens heb-

gecontroleerde omgeving. We hadden dus

jaar lang aan het Oesterkabinet kon werken.

ben we een klimaatkastje gebouwd. Dat

steeds grip op het proces en konden altijd

Die kans heb ik meteen gegrepen. Want

heeft twintig dagen op elk uiteinde van de

ingrijpen.’

voor mij is het Rijksmuseum een van de al-

deuren gestaan. Daarna hebben we de deur

lerbeste plekken om te werken als het gaat

op een vlakke plaat gelegd en het geheel

Noodzaak financiële steun

om conservering en restauratie. Wat hier

verpakt in een vacuümzak. Die zorgde voor

Het Oesterkabinet is nu weer te zien in de

aan onderzoek gebeurt en de mogelijkheden

de druk die nodig was om de deur weer vlak

Philipsvleugel. Want ook de andere be-

die het nieuwe Restauratieatelier biedt, daar

te krijgen. Boven de zak hebben we twee

schadigingen heeft Gert van Gerven her-

is iedereen jaloers op.’

infraroodlampen gehangen om de deur

steld. Hij heeft ontbreken-

te verwarmen. En het lukte. De deuren

de delen van de bolpoten

waren al na een half uur rechtgetrokken.’

bijgemaakt uit olijfhout, losse

Het Oesterkabinet gerestaureerd Het Rijksmuseum bezit een van de mooiste meubelcollecties ter wereld. Onder de pronkstukken is het Oesterkabinet, een grote kast waarin een rijke familie waarschijnlijk haar linnengoed bewaarde. Het kabinet was echter aan restauratie toe: verbindingen zaten los, fineer ontbrak en de deuren hadden scheuren en waren kromgetrokken. Dankzij verscheidene financiële bijdragen was het mogelijk het Oesterkabinet weer in oude luister te herstellen.

houtverbindingen

Grip op het proces

gelijmd en de scheuren in de

‘Op de ouderwetse manier zouden de deu-

deuren aangevuld met olijf-

ren helemaal uit elkaar zijn gehaald, en in

fineer. ‘Ik ben dit project

een soort stoomkist zijn gelegd, door en

begonnen als afstudeerpro-

door nat op 100 graden, om ze dan met

ject voor mijn opleiding tot

zo veel mogelijk lijmklemmen vlak te

meubelrestaurator.

persen. Ook het olijffineer hadden we dan

we in Eindhoven bij de TU

moeten losnemen, maar dat is vaker ge-

alle proeven hadden gedaan

restaureerd en door het vele schuren heel

was er echter geen geld om

dun geworden. Dat had niet eens meer ge-

de restauratie uit te voeren.

kund. Ook uit ethisch oogpunt restaureren

Ik heb toen nog een jaar in

we niet meer op deze manier. De door ons

Parijs gewerkt, voor het Lou-

Nadat

‘Ik wilde een probleem om mijn tanden op

in de vorm van zonnebloemen op eiken-

ontwikkelde methode was dus de enige

vre en voor een particulier

stuk te bijten.’ Aan het woord is Gert van

hout gelijmd en daarna vlak geschraapt

optie. Want nu konden we de drie variabe-

atelier. Gelukkig kwamen er

Gerven, die de restauratie van het Oester-

en geschuurd. De uitdaging was dan ook

len vocht, druk en warmte vooraf bereke-

daarna financiële bijdragen

kabinet uitvoerde. ‘Dat werd het Oester-

om een methode te vinden waarmee we

nen en optimaal toepassen in een continu

van buiten, waardoor ik een

kabinet. Dat heeft altijd ‘op zaal’ gestaan,

de deuren konden rechtbuigen zonder het

en was er slecht aan toe. Het moest hoog-

fineer en de waslaag op de buitenkant van

De restauratie van het Oesterkabinet

stichting die uitkeringen doet uit een ge-

activiteiten (zoals masterclasses, fel-

nodig gerestaureerd worden. Het grootste

de deuren te beschadigen. Ik heb daarom

is mogelijk gemaakt door verschil-

doneerd familievermogen. Zabawas ver-

lowships en het ondersteunen van junior

probleem was dat de deuren kromgetrok-

eerst een replica van de deuren gemaakt die

lende financiële bijdragen

leent steun aan personen en instellingen

restauratoren) voor de afdeling Conser-

ken waren. Daardoor konden ze nog maar

kunstmatig verouderd is. Daarmee heb-

Diverse topstukken uit de collectie van

die een algemeen belang beogen op het

vering en Restauratie van het Rijksmu-

moeilijk dicht en zat er een rare spleet tus-

ben we, samen met de TU Eindhoven, veel

het Rijksmuseum ondergaan een inten-

gebied van cultuur, natuur, geneeskunde,

seum in de breedste zin van het woord.

sen de zijkant van de kast en de deuren.’

tests uitgevoerd.’

sieve restauratie. Er zijn verschillende

sport en educatie. De verstrekte donaties

Naast een bijdrage aan de restauratie van

mogelijkheden om financiële steun te

komen de Nederlandse samenleving ten

het Oesterkabinet financierde het Mige-

Zonnebloemen van olijfhout

Hoe ging het buigen in zijn werk?

verlenen waarmee die restauratie kan

goede. De stichting Zabawas maakte de

lien Gerritzen Fonds de masterclass The

Op de buitenkant van het kabinet zijn

‘De deuren hebben een specifieke con-

worden gerealiseerd. Elke bijdrage is

aanstelling van Gert van Gerven als res-

construction of flat decorated doors of

zonnebloemen te zien. Die lijken gebeitst,

structie. Hierdoor kon het hout maar aan

daarbij welkom.

taurator mogelijk gedurende het restaura-

Dutch 17th century cabinets.

maar de kleurverschillen komen in werke-

één kant werken met als gevolg kromme

lijkheid door het toepassen van verschil-

deuren. Die kromming wilden we zonder

Stichting Zabawas

lende kleuren ‘oesters’: dunne schijfjes die

schade aan de deuren terugbuigen. Bij de

De stichting Zabawas (genoemd naar

Migelien Gerritzen Fonds

De heer Afman (dankzij Load of Rhoon)

onder een bepaalde hoek zijn gezaagd van

TU hebben we daartoe eerst de fysische en

wijlen de heer en mevrouw Zanen-

Het Migelien Gerritzen Fonds is een

leverde een belangrijke financiële bijdrage

stammetjes olijfhout. Gert van Gerven:

mechanische eigenschappen bepaald. Zo

Bakker te Wassenaar) is een zogeheten

Fonds op Naam dat een financiële bijdra-

aan de restauratie van het Oesterkabinet.

‘Die schijfjes fineer zijn heel geraffineerd

bleek de relatieve vochtigheid niet boven

familiestichting: een niet-collecterende

ge levert aan het realiseren van educatieve

tieproject van het Oesterkabinet. De heer Afman

12

13 Gert van Gerven in zijn atelier. Foto: Myra May

Oester- of sterkabinet, Nederland, ca. 1680-1700, eiken- en olijfhout, belijmd met olijf- en cederhout, BK-1960-19.

Bijdragen voor aankopen en projecten 2011

RijksXL

VSBfonds

Stichting Zabawas

voor de afdeling Conservering & Restau-

Diadeem van Eissenloeffel

€ 258.324 (deel extra trekking

Christoph III Ritter Globebokalen

Inrichting Teekenschool

ratie in de breedste zin van het woord.

€ 8.000

€ 1.115.000)

€ 100.000

€ 25.000 (betaling in 2012) Masterclass: Silverplating

Louis Vuitton

€ 5.500

Ten behoeve van educatieve pro-

Cornelis Kruseman Stichting –

PACCAR Foundation

Stichting Dr. Hendrik Muller’s

J.M.C. Ising Stichting

Apparatuur restauratieatelier

Vaderlandsch Fonds

Restauratie ‘Godsvrucht’

€ 387.554

Restauratie wapenschild Batavia

Cursus Modular Cleaning Program

O.a. Dick Bruna workshop

€ 8.500 (betaling in 2012)

€ 5.500

€ 25.000

€ 30.000 (betaling in 2012)

gramma’s, projecten en middelen.

Maatschappij tot Nut van ’t Algemeen

In 2011 werd een totaalbedrag van € 4.421.220 voor aankopen en projec-

Jaffé-Pierson Stichting

Restauratie deuren poppen

F.G. Waller Fonds

Aanstelling Joana Pedroso, technisch

Receptuurboeken Fonds

ten als bijdrage aan het Rijksmuseum

Pendule Julien le Roy

huis Petronella Dunois

Aankopen Rijksprentenkabinet

analist Conservering & Restauratie/

Aankoop, restauratie, onderzoek

ter beschikking gesteld. Per Fonds

€ 35.000

€ 15.000

Collectie registratie en documentatie

en onderwijs ten behoeve van de

€ 6.294

receptuurboeken en de handlei-

Mondriaan Stichting

Bank of America Art Conservation

BankGiro Loterij


Project

Bestuursfonds Hollandse Meesters

Goslings NieuwBeerta Fonds

The art of painting, David Bogue

Genealogie Heren van Culemborg

€ 250.000

Restauratie Simpliciakast

Ten behoeve van educatieve pro-

Het in stand houden en het uitbreiden

On some further improvements in

$130.000

gramma’s, projecten en middelen.

van de collectie Japanse prenten, in het

lithog raphic printing, Charles

Theatrale rondleiding

bijzonder Surimono prenten, ten be-

Hullmandel

€ 14.000

hoeve van het Rijksprentenkabinet.

The principles of beauty in colouring

De vertellingen van Taketori

systematized, David Ramsey Hay

€ 3.500

Handschrift met kunsttechnologische

Fondsen op Naam

betreft dit de volgende bedragen:

€ 153.000 Prins Bernhard Cultuurfonds

dingen voor de kunstenaar.

Tapijt ‘De brand van Persepolis’

Woodbury & Page fotoalbums

Elise Mathilde Fonds

€ 40.530

€ 15.000

Restauratie pastels Gerard ter Borch

Yves Saint-Laurent Mondriaanjurk

SNS REAAL Fonds

€ 30.000 (toekenning 2012)


Stichting Daendels

siteit Amsterdam (vanaf 2011)

Veluvine Molijn de Groot Fonds

Les quatre livres d’Albert Durer,

€ 100.000

Restauratie portret Leonardus van der

€ 25.000

Jongeren uit Nunspeet op een inspi-

Albert Durer

€ 30.000 (toezegging)

Maria als Mater Dolorosa € 750.000

vorming: Frits Scholten, Vrije Univer

€ 6.000 (betaling in 2012)

€ 77.000

€ 875.000 Christoph III Ritter Globebokalen Foto’s van Vincent Mentzel

notities, Anoniem

rerende wijze kennis laten maken met

De Teekenkonst, A. Bloemaert

Flora Fonds

het nationaal cultureel erfgoed.

€ 8.861

Voort Vereniging Rembrandt

Ten behoeve van de digitalisering en

Bezoek van ruim 500 kinderen uit

Stichting Gifted Art

ontsluiting van de kostuum- en mode

Nunspeet aan het Rijksmuseum op

Staal aan Zee, Tata Steel

Restauratie schilderijlijst

prenten van het Rijksmuseum.

7, 8 en 10 februari 2011

IJmuiden B.V.

€ 4.000

Digitale Catwalk

€ 22.486

Ten behoeve van de aanstelling van

Genealogie Heren van Culemborg Christoph III Ritter Globebokalen

Leerstoel Museumbeleid en Collectie

€ 27.723

€ 250.000

een conservator Indiase kunst. Manfred & Hanna Heiting Fonds

Sinds september 2009 is Anna ´Slaczka

Journal des Dames et des Modes

De bevordering van fotohistorisch

aangesteld als conservator Indiase

€ 10.000

onderzoek door aankomende conser-

kunst

vatoren uit binnen- en buitenland aan

€ 68.594

€ 350.000

Fonds 1975

de hand van originelen uit de Nationale

Maakt werving mogelijk ten behoeve

Fotocollectie in het Rijksmuseum.

Virtutis Opus Fonds

van documentaire fotografen voor

Publicatie van het tiende en elfde

Ten behoeve van een conservator

de collectie van het Rijksmuseum.

deel van de reeks Rijksmuseum

en een restaurator voor het behoud

Drie portretten van fotograaf

Studies in Photography

van en wetenschappelijk onderzoek

Martin Roemers

€ 47.665

naar de collectie marinemodellen. Sinds juni 2010 is Jeroen van der

€ 2.400

14

Juwelenfonds

Vliet aangesteld als conservator


Ten behoeve van de collectie Juwelen

scheeps- en schaalmodellen

Ten behoeve van educatieve activiteiten

van het Rijksmuseum.

€ 53.518

15 Jan Eisenloeffel, Diadeem, Amsterdam, ca. 1902-1905, goud, bloedkoraal en zwart fluweel, BK-2011-48. Aankoop met steun van het Juwelenfonds, onderdeel van het Rijksmuseum Fonds. Dit sieraad is een van de zeldzame getuigenissen van de

vernieuwingen die tussen 1902 en 1905 door de toen nog jonge edelsmid Jan Eisenloeffel werden doorgevoerd. De in die jaren ontstane voorbeelden kennen we alleen nog uit omschrijvingen, zoals de kritieken in 1903 in het kwartaalblad van Onze Kunst. Gesteld werd toen dat Eisenloeffels streven naar eenvoud zich uitte in

materiaalkeuze en bewerking, en dat hij zijn inspiratie in het oude Griekenland vond. Deze diadeem maakt duidelijk waarom: voor de bloedkoraal koos hij de simpelste slijpvorm, de versiering is handmatig met hamer en pons aanbracht, en de ornamenten doen denken aan voorbeelden uit het oude Mycene.

Maria Adriana Aalders Fonds

Collectie registratie en documentatie

Bank ten Cate & Cie Fonds

scheepsmodellen in het Rijksmuseum

Sylvia en Carel Willink Fonds

Ten behoeve van de collectie vader-

€ 8.625

Aankoop, restauratie en onderzoek ten

in de meest ruime zin van het woord.

Ten behoeve van het bestuderen,

landse geschiedenis en de collectie

behoeve van het textiel voor het interieur.

Schenkers

restaureren, verwerven en uitdragen

Echtpaar Van Hulsen-Ognibeni

van het werk van Carel Willink.

Bijdragen leveren aan de verzameling

Nederlands cultureel erfgoed.

Paul Huf Fonds

Woodbury & Page fotoalbums

Het realiseren van aankopen voor

Fonds Delfts Aardewerk

Ondersteunen van het optimaal toegan-

€ 20.000

de Nationale Fotocollectie.

Ten behoeve van het garanderen en over-

kelijk maken van het museum voor min-

Ebus Fonds

seum ten behoeve van aankoop, restau-

dervaliden en lichamelijk gehandicapten.

Het verlenen van steun in de breedste zin

ratie, tentoonstelling en onderzoek.

Bas ten Haaf Fonds

Italiaanse tekeningen van het Rijksmu-

Foto’s Jan Banning

dragen van kennis van Nederlands en

Een ring, dolk en wandelstok van

Troostmeisjes in Indonesië

specifiek Delfts aardewerk in het

Cornelis Calkoen

en Sporen van de oorlog

Rijksmuseum

€ 16.750

€ 25.200 M.J. Drabbe Fonds

gelijkheden, onderzoek en uitvoering

Johan Huizinga Fonds

Sara Geertruida Aalders-Huender

A.E. van Kampen Fonds

Verwerving van kunstvoorwerpen

van projecten voor restauratoren.

De optimale presentatie van het

Aanbidding der Koningen

Fonds

Aankoop, restauratie, tentoonstel-

ten behoeve van de afdeling Aziati-

cultureel historisch erfgoed van

€ 24.000

Ten behoeve van de collectie kant.

lingen en onderzoek van zilver.

sche kunst van het Rijksmuseum.

Twee brieventassen van Cornelis Calkoen

Aanstelling junior restaurator

€ 4.000

metalen Arie Pappot

Gerhards Fonds

€ 22.608

Aankoop en behoud van Nederlandse

Dr. Anton C.R. Dreesmann Fonds

van het woord aan de collectie middel Johanna Kast-Michel Fonds

eeuwse kunst van het Rijksmuseum.

Het ondersteunen van opleidingsmo-

Knecht-Drenth Fonds

€ 48.000

Nederland in het Rijksmuseum. Familie M.B.T. de Groot

Ten behoeve van aankoop Nederlands gelieerde schilderijen 20ste eeuw.

Het offer van Koning David

Irma Theodora Fonds

Ten behoeve van de aankoop

Ten behoeve van het ondersteu-

FK 23 Bantam

schilderijen uit de 19de eeuw en de

Willy van der Mandele Fonds

nen van projecten in de breed-

€ 43.500

Romantische School.

Ten behoeve van restauratie en

ste zin van het woord.

Ten behoeve van fundamenteel materiaal

Vandenbroek Foundation

technisch onderzoek naar schilderijen.

Canonproject Publiek & Educatie:

Aanstelling Joana Pedroso, technisch

Jij & de Gouden Eeuw

Scato Gockinga Fonds

analist Conservering & Restauratie/

€ 50.000

Het ondersteunen van de collectie

De heer en mevrouw Beuth-Asses

onderzoek van schilderijen. Sem Presser Fonds

Ten behoeve van de aankoop

J.W. Edwin Vom Rath Fonds

Mogelijk maken van een educatief

Winterlandschap Van de Velde

Aankoopfonds voor schilderijen,

project voor jongeren waarbij het uit-

€ 12.500

prenten of objecten in de categorie

gangspunt is dat jaarlijks een actueel

beeldhouwkunst en kunstnijver-

aspect van de Nederlandse samenle-

De heer H.B. van der Ven

heid. Objecten mogen alleen in

ving in een serie foto’s wordt vastge-

Ten behoeve van diverse aankopen

A msterdam worden tentoongesteld.

legd. Het project wordt verbonden en

J.A.J. en M.A. Risseeuw Fonds

loopt parallel aan de jaarlijkse foto-

Van Linschoten Beheer B.V.

opdracht Document Nederland.

Ten behoeve van de Nationale Fotocollectie.

(opgericht door mevrouw M.A. Risseeuw) Ten behoeve van aankoop, restauratie

Van der Vossen-Delbrück Fonds

en tentoonstellingen van schilderijen en

Ten behoeve van aankoop, restauratie


aquarellen uit de periode van de

en onderzoek van kunsttheoretische

Bestandscatalogus Nederlandsche

Haagse School.

en kunsttechnologische bronnen.

Schilderkunst van de zeventiende

Suman Fonds

Fonds De Haseth-Möller

Het bevorderen van de toegan-

Ten behoeve van de bevordering van

kelijkheid van het Rijksmuseum

de 18de eeuw, met name op het ge-

voor Engelstalige kinderen.

bied van onderzoek en opleiding.

Frits en Phine Verhaaff Fonds

van Marle Fonds

Aankoop en restauratie van, ten-

Ten behoeve van restauratie, con-

toonstellingen over en onderzoek

servering en onderzoek binnen de

naar middeleeuwse kunst.

discipline van werken op papier.

eeuw in het Rijksmuseum, deel II,

16

1600-1624. Overige en anonieme schenkers

17 Woodbury & Page, Albumblad met negen studio portretten van Indische hoogwaardigheidsbekleders, hun zonen en een echtgenote. Centraal een portret van een Chinese luitenant. Verder o.a. drie foto’s van de zoon van de Mandoer Senin. Onderdeel van het tweede groene fotoalbum met foto’s van Java, uit het bezit van apotheker Specht-Grijp, Batavia,

1863-1866, albuminedruk op fotopapier op karton in album, NG-2011-31-47. Aankoop met steun van het Maria Adriana Aalders Fonds, onderdeel van het Rijksmuseum Fonds en het Prins Bernhard Cultuurfonds.

Algemeen

Stichting het Rijksmuseum Fonds is op-

Het bestuur van de stichting is per 31 juli

waarin een analyse wordt gemaakt van

waarin de jaarrekening werd besproken.

Rijksmuseum beperkte. De belangrijkste

gericht op 8 december 1994 bij akte ver-

2012 als volgt samengesteld:

de gerealiseerde beleggingsuitkomsten

Wel is de jaarrekening besproken met de

redenen hiervoor zijn de relatief geringe

ten opzichte van het beleggingsplan.

externe accountant door de voorzitter en

omvang van een groot aantal fondsen en

penningmeester voorafgaand aan de ver-

de tegenvallende ontwikkelingen op de

gadering.

kapitaalmarkten de laatste jaren waar-

leden voor notaris mr. H.P.A. Klapwijk te Den Haag en stelt zich krachtens artikel 2

Mr. H.Th.E.M. Rottinghuis Voorzitter

van de statuten ten doel:

Drs. A.L.M. Nelissen Penningmeester

Voor elke bestuursvergadering worden

Dr. P.L.C. Huvenne Lid

door de afdeling Financiële Zaken van

Mevr. mr. A. Kruize – Schuitemaker Lid

het Rijksmuseum financiële rapportages

Doelbereik en efficiënte middelen-

baar kwamen uit de beleggingen om te

leggen van gelden welke door schen-

Mr. J. Scholten Lid

gemaakt over de aanwending van de ver-

besteding

besteden aan de doelstellingen van de di-

kers ten bate van het Rijksmuseum te

Mr. B.E.M. Wientjes Lid

schillende fondsen, de resultaten van de

Het Rijksmuseum Fonds streeft ernaar

verse fondsen. Deze situatie wordt door

fondsenwerving en de ontwikkeling van

zo effectief en doelmatig mogelijk te

het bestuur als onwenselijk ervaren en

- het aantrekken, het beheren en het be-

Amsterdam (het Rijksmuseum) aan de stichting zijn geschonken;

Per 1 oktober 2005 is Stichting het Rijks-

de kosten van beheer en administratie en

werken om haar doelstellingen te reali-

daarnaast gaven (potentiële) schenkers

- het uitkeren van gelden aan het Rijks-

museum Fonds keurmerkhouder van het

de kosten eigen fondsenwerving. Voor

seren. Dit gebeurt door jaarlijks een ope-

steeds vaker aan dat men het wenselijk

museum, waarbij in beginsel de ter be-

Centraal Bureau Fondsenwerving (CBF).

deze laatste kosten hanteert het Rijksmu-

rationeel jaarplan met een bijbehorende

acht dat de door hen ter beschikking ge-

schikking gestelde gelden niet worden

Het Keurmerkcertificaat is geldig voor

seum Fonds in de meerjarenraming een

begroting op te stellen waarin nader

stelde middelen ook aangewend werden

aangesproken, tenzij zulks in andere

een periode van vijf jaar. Het keurmerk is

norm van 15%. Het kostenpercentage

invulling wordt gegeven aan de strate-

voor bijdragen aan het R ijksmuseum.

zin met schenkers is overeengekomen;

met ingang van 1 januari 2010 voor een

van de eigen fondsenwerving over 2011

gische planning en de financiële meerja-

In het afgelopen jaar is dit onderwerp

periode van drie jaar verlengd.

bedraagt 5,62%, hetgeen lager is dan de

renraming.

door het bestuur veelvuldig besproken

- het verlenen van steun in de meest uit-

Verantwoordingsverklaring

gebreide zin des woords aan het Rijks-

door het CBF gehanteerde norm van 25%.

museum.

De financiële rapportages worden voor

Het jaarplan dient als basis voor de be-

tot het besluit om vanaf 2012 een ander

elke vergadering besproken met de pen-

groting van de uitvoeringskosten. Be-

bestedingsbeleid te hanteren. Tevens is

ningmeester en vervolgens voorzien van

steding van middelen ten behoeve van

besloten het beleggingsbeleid te veran-

een advies voorgelegd aan het bestuur.

de uitvoeringskosten fondsenwerving

deren en af te stemmen op het herziene

en uiteindelijk heeft dit eind 2011 geleid

Besturen en toezicht houden

Het Rijksmuseum Fonds heeft geen per-

Het Rijksmuseum Fonds hanteert het

soneelsleden in dienst. De fondsenwer-

vindt plaats overeenkomstig de begro-

bestedingsbeleid. De aanpassing van het

bestuursmodel en wordt bestuurd door

ving wordt verzorgd door de afdeling

Naast het financieel beheer, worden op

ting. Over de voortgang van het jaarplan

beleggingsbeleid is eind 2011 direct na-

een onafhankelijk en onbezoldigd be-

Development van het Rijksmuseum. De

bestuursvergaderingen het jaarplan en

en de uitvoeringskosten wordt ieder

dat het bestuursbesluit hierover was ge-

stuur. Het bestuur bestaat uit ten minste

Financiële administratie wordt verzorgd

de realisatie hiervan besproken, beleids-

kwartaal tijdens de bestuursvergadering

nomen in werking gesteld.

vijf en ten hoogste zeven natuurlijke per-

door de afdeling Financiële Zaken van

vraagstukken zoals het fondsenwer-

gerapporteerd.

Dit houdt in dat met ingang van 2012 de

sonen. Nieuwe bestuursleden worden

het Rijksmuseum.

vingsbeleid, de bestuurssamenstelling

Het Rijksmuseum Fonds heeft zich de

endowment-gedachte wordt losgelaten

en het eigen functioneren.

afgelopen jaren steeds gepositioneerd

en de aanwezige vermogens binnen de

als een zogenaamd endowment-fonds.

gegeven doelstellingen zullen worden

benoemd door het bestuur, gehoord heb-

18

door slechts beperkt middelen beschik-

bende de hoofddirecteur van het Rijks-

Het bestuur bestaat momenteel uit zes

museum. Bij de vervulling van vacatures

leden en is als volgt samengesteld: een

In het kader van een verdergaande pro-

Dit hield in dat in principe alleen de op-

aangewend (tenzij anders is bepaald bij

in het bestuur wordt beoordeeld welke

voorzitter, penningmeester, en vier le-

fessionalisering van het Rijksmuseum

brengsten van het beheerd vermogen (re-

akte door de schenkers). Voor nieuw ver-

specifieke deskundigheid gewenst is. Be-

den. De penningmeester en een lid van

Fonds heeft het bestuur een financiële

serves en fondsen) werden aangewend

kregen fondsen zullen dezelfde uitgangs-

stuursleden worden benoemd voor een

het bestuur zijn belast met het formu-

en een beleggingsadviescommissie inge-

voor de besteding aan de doelstelling.

punten gelden. Het bestuur streeft de ko-

periode van vier jaar. Ieder bestuurslid

leren van adviezen aan het bestuur met

steld en zijn de leden benoemd. Ook is in

In het geval van een Fonds op Naam of

mende jaren naar een jaarlijkse bijdrage

kan eenmalig worden herbenoemd voor

betrekking tot het beleggingsbeleid en

2011 het functioneren van de bestuurs-

gelabelde schenking is deze doelstelling

uit de diverse Fondsen op Naam aan het

nog een periode van vier jaar.

het toezicht op de uitvoering hiervan. Zij

leden geëvalueerd. Deze evaluatie vindt

vastgesteld door de schenker. Als een

Rijksmuseum van circa € 1 miljoen per

worden hierbij bijgestaan door een fidu-

jaarlijks plaats.

schenker anders heeft bepaald werd het

jaar. De terugloop die hierdoor ontstaat

Het bestuur van het Rijksmuseum Fonds

ciair vermogensbeheerder die bewaakt of

De door het bestuur aangestelde regis-

vermogen aangemerkt als niet-endow-

in de vermogenspositie zal moeten wor-

onderschrijft de Code Goed Bestuur voor

de verschillende vermogensbeheerders

teraccountant controleert jaarlijks in het

ment en kon het vermogen zelf ook wor-

den opgevangen door een voortvarend

Goede Doelen.

handelen volgens het door het bestuur

kader van de jaarrekeningcontrole de

den aangewend.

wervingsbeleid dat minimaal een gelijke

gegeven beleggingsmandaat. De fiduciair

opzet, het bestaan en de werking van de

Gedurende de laatste jaren is echter

inkomende geldstroom tot stand brengt.

Het bestuur vergadert vier keer per jaar

vermogensbeheerder stelt maandelijks

administratieve organisatie en interne

vastgesteld dat het handhaven van de

De jaarlijkse bijdrage van € 1 miljoen per

in aanwezigheid van de directie van het

een integrale rapportage op over de per-

beheersing. De externe accountant was

endowment-gedachte de mogelijkheden

jaar aan het Rijksmuseum moet nadruk-

Rijksmuseum.

formance van de beleggingsportefeuilles

niet aanwezig op de bestuursvergadering

tot het verstrekken van bijdragen aan het

kelijk worden gezien als een streef bedrag

19

waarvan het bestuur (zowel naar boven

vastgelegd welke aanvragen gedurende

nementen en vinden er (telefonische)

als naar beneden) kan afwijken.

het jaar zijn goedgekeurd door het be-

contactmomenten plaats gedurende het

stuur. Per kwartaal worden rapporta-

jaar.

Op basis van het verwachte rendement

ges over de voortgang/afhandeling van

Afdelingen binnen het Rijksmuseum

van het nieuwe beleggingsbeleid en de

aanwinsten en activiteiten opgesteld die

worden op de hoogte gesteld van on-

aanwezige (niet-endowment) vermo-

door het bestuur worden beoordeeld.

dersteuning en voortgang van projec-

gens zal vervolgens jaarlijks een budget

ten door directie-en bestuursverslagen

worden vastgesteld waar het Rijksmu-

Communicatie met belanghebbenden

seum een beroep op kan doen voor pro-

Het Rijksmuseum Fonds streeft naar een

jecten of aankopen.

heldere informatievoorziening en het

Algemene informatie over het Rijksmu-

evenals bekendmakingen op intranet.

Uitgangspunten reserves en beleggingsbeleid

van deze Reserve was vastgesteld op een

gen aan het Rijksmuseum. Dit betreft

zodanig niveau dat uit het (verwachte)

de bijdragen die niet kunnen worden

rendement op de Reserve de jaarlijkse uit-

verstrekt uit de reeds aanwezige fond-

voeringskosten konden worden gedekt.

sen omdat de betreffende activiteit niet

De tweede Reserve werd aangehouden

valt onder de (specifieke) doelstelling

omdat het Rijksmuseum Fonds voor de

van een van de reeds aanwezige fondsen

endowment-fondsen een verplichting

dan wel dat de beschikbare middelen van

had om minimaal het ‘in stand te houden

de verschillende fondsen ontoereikend

vermogen’ (het ter beschikking gestelde

zijn. Ultimo 2011 bedraagt deze Reserve

stamvermogen eventueel gecorrigeerd

€ 2.889.387.

structureel onderhouden van haar rela-

seum Fonds is op te vragen via de website

met een index voor koopkrachtbehoud)

De criteria op basis van een helder ge-

ties en belanghebbenden.

www.rijksmuseum.nl/steun. Op deze

van deze fondsen aan te houden. Van-

formuleerde procedure en aanvraagfor-

De belanghebbenden van het Rijksmu-

site worden ook ontwikkelingen, aanko-

Zoals in de Verantwoordingsverklaring

wege het gewijzigde bestedingsbeleid

mulieren om aanspraak te mogen maken

seum Fonds zijn de begunstigers: de

pen en nieuwsfeiten met betrekking tot

is aangegeven, is eind 2011 een belang-

en het loslaten van de endowment-

op de middelen van het Rijksmuseum

(particuliere) schenkers, institutionele

het fonds opgenomen. Foldermateriaal

rijke strategische wijziging doorgevoerd

gedachte heeft het bestuur ultimo 2011

Fonds zijn voor medewerkers van het

fondsen en relaties. Een tweede groep

en voorbeelden van schenkingsakten

ten aanzien van het bestedingsbeleid en

besloten om beide Reserves niet meer in

Rijksmuseum toegankelijk via het in-

belanghebbenden betreft de medewer-

zijn ook via deze weg op te vragen en te

zal vanaf 2012 de endowment-gedachte

deze vorm aan te houden en hiervoor in

tranet. Projectaanvragen en evaluaties

kers van het Rijksmuseum.

downloaden.

zo veel mogelijk worden losgelaten. Het

de plaats een tweetal nieuwe Reserves

zijn in procedures vastgelegd en worden

Het Rijksmuseum Fonds stelt zijn be-

beleggingsbeleid is ultimo 2011 hierop

op te voeren. Dit betreft de ‘Continuï-

als zodanig toegepast. Alle aanvragen

gunstigers regelmatig op de hoogte on-

Als zich klachten voordoen kunnen deze

afgestemd en aangepast. Dit houdt onder

teitreserve’ die wordt aangehouden voor

worden ter beoordeling aan het bestuur

der meer door (financiële) rapportages en

worden gemeld bij het fonds, hiervoor is

andere in dat er geen onderscheid meer

de risico’s op korte termijn en om zeker

voorgelegd en goedgekeurd. In de notu-

het jaarverslag toe te sturen. Daarnaast

een procedure opgesteld en deze treedt

wordt gemaakt binnen de beleggingen

te stellen dat het Rijksmuseum Fonds

len van de bestuursvergaderingen wordt

worden begunstigers betrokken bij eve-

in werking als een klacht zich voordoet.

tussen endowment- en niet-endowment-

ook in de toekomst aan haar verplichtin-

vermogens. De betrokken portefeuilles

gen kan voldoen. Voor het Rijksmuseum

zijn samengevoegd in één nieuwe be-

Fonds betreft dit vooral de dekking van

leggingsportefeuille. De intentie hier-

de jaarlijkse uitvoeringskosten zodat een

bij is dat jaarlijks een bijdrage aan het

actief en voortvarend fondsenwervend

Rijksmuseum kan worden gerealiseerd

beleid mogelijk blijft, wat de continuïteit

van circa € 1 miljoen. De structurele on-

van het fonds op de langere termijn zal

dersteuning op langere termijn aan het

moeten waarborgen, zeker in relatie tot

Rijksmuseum door het Rijksmuseum

het nieuwe bestedingsbeleid. Conform

Fonds is dan alleen mogelijk indien mid-

de bepalingen uit de Richtlijn Financi-

dels de resultaten uit een voortvarend

eel Beheer Goede Doelen van de Vereni-

wervingsbeleid ten minste een zelfde

ging van Fondsenwervende Instellingen

inkomende geldstroom aan schenkingen

(VFI) is deze gemaximeerd op 1,5 maal

en legaten kan worden gegenereerd.

de jaarlijkse kosten van de werkorganisa-

VRIJSTAAND MAKEN

tie: de uitvoeringskosten. Uitgaande van Ultimo 2010 kende het Rijksmuseum

een gemiddeld niveau van de jaarlijkse

Fonds uitgaande van de endowment-op-

uitvoeringskosten van circa € 300.000

zet twee Reserves. Dit betrof de ‘Reserve

is de omvang van deze Reserve bepaald

als bron van inkomsten’ en de ‘Reserve in-

op € 450.000. De overige middelen wor-

standhouding endowment-vermogens’.

den samengevoegd in de ‘Reserve voor

De eerste Reserve diende ter dekking (op

(aanvulling) projecten uit eigen midde-

langere termijn) van de reguliere uitvoe-

len’. Deze Reserve wordt aangehouden

ringskosten van het fonds. De omvang

voor (incidentele/onvoorziene) bijdra-

20

21 Simpliciakast van het Collegium Medico-Pharma ceuticum te Delft, Delft, 1730, diverse houtsoorten, koper, spiegelglas, porselein, glas, membraan, verguld brons, schildpad, fluweel, BK-1956-44. Gerestaureerd dankzij Bank of America Art Conservation Project.

Yves Saint Laurent, Mondriaanjurk, Parijs 1965, wol, BK-2011-58. Aankoop met steun van de BankGiro Loterij.

Vermogensbeheer

leggingsstijlen. Internationale spreiding

Projectsubsidies: het aanwezige vermo-

geeft eveneens een risicoverlagend effect

gen dat is gekenmerkt als projectsubsidies

op de waardefluctuaties van de totale por-

(inclusief het saldo op de stortingsreke-

tefeuille.

ning) wordt grotendeels uitgezet op korte

Financieel beleid

termijn spaardeposito’s en spaarrekeninAlgemeen vermogen: na het vaststellen

gen.

Verdeling belegd vermogen

Het Rijksmuseum Fonds heeft een lange

van het toekomstige bestedingsbeleid in

beleggingshorizon en heeft een daaruit

september 2011 is het beleggingsbeleid

Specifiek vermogen: in overleg kan maat-

voortvloeiend beleggingsbeleid geformu-

hierop afgestemd. Daarnaast is er aandacht

werk worden geleverd waarbij de schen-

leerd. Gestreefd wordt naar een resultaat

besteed aan een vernieuwde governance

kers mede de risicograad kunnen bepalen.

Fondsen Algemeen Fondsen Specifiek

(rendement en risico) op het belegd ver-

structuur rondom het beleggingsproces.

Uitgangspunt hierbij is dat de inrichting

mogen dat een stabiele ontwikkeling in de

In de nieuwe governance structuur komt

van het Fonds op Naam past binnen het

tijd laat zien. Het resultaat van de beleg-

de verantwoordelijkheid voor de beleids-

beleid van het Rijksmuseum Fonds. Mo-

gingen zal een nauwe relatie hebben met

en strategische aspecten nadrukkelijker

menteel volgen vijf Fondsen op Naam

het resultaat van de beleggingsplanindex

bij het bestuur te liggen. De fiduciair ver-

(vooralsnog) hun eigen beleggingsbeleid

(de benchmark of referentie maatstaf ).

mogensbeheerder

verantwoordelijk

en portefeuille-inrichting. De betreffende

Toegevoegde waarde wordt gerealiseerd

voor de tactische en operationele zaken.

schenkers hebben ervoor gekozen om ei-

door het vermogen te spreiden over be-

Per december 2011 wordt circa € 12,8 mil-

gen beleggingscriteria te formuleren, uit

leggingscategorieën en -componenten,

joen belegd volgens het nieuw vastgesteld

te voeren door een door henzelf gekozen

en spreiding aan te brengen tussen be-

beleggingsplan.

portefeuillemanager.

is

(in euro’s)

Projectsubsidies (inclusief stortingsrekening)

Totaal Vermogen (€) Totaal Vermogen (%)

Vastrentend

Aandelen

Complementaire beleggingen

Liquide middelen

Totaal

% van Totaal

7.268.702

3.712.777

1.214.781

34.233

12.230.493

60,8%

20.014

583.768

29.971

73.901

707.654

3,5%

4.870.431

-

-

2.311.470

7.181.901

35,7%

12.159.146 60,4%

4.296.544 21,4%

1.244.752 6,2%

2.419.604 12,0%

20.120.048 100,0%

100,0%

Liquide Middelen

Totaal

Rendement 2011*

‘Asset mix’ 35,7%

60,8% Projectsubsidies (inclusief stortingsrekening) 35,7% Fondsen Specifiek 3,5% Fondsen Algemeen 60,8%

3,5%

Asset mix en rendement

Fondsen Algemeen Fondsen Specifiek Projectsubsidies

Totaal Vermogen

Vastrentend

Aandelen

Complementaire Beleggingen

59,4%

30,4%

9,9%

0,3%

100,0%

-1,1%

2,8%

82,5%

4,2%

10,4%

100,0%

-3,8%

67,8%

0,0%

0,0%

32,2%

100,0%

1,5%

60,4%

21,4%

6,2%

12,0%

100,0%

-0,3%

* Het weergegeven rendement betreft geheel 2011, inclusief de portefeuille voor herinrichting in december 2011.

22

23 De Rijksmuseum International Circle brengt onder leiding van Directeur Collecties Taco Dibbits (rechts in beeld) een bezoek aan de schilderijenrestauratoren in het Ateliergebouw. Foto: Myra May

Begroting 2012 en de financiële meerjarenraming 2013-2015

Het resultaat over 2011 bedroeg € 2.254.513 positief, wat € 3.455.158 hoger was dan begroot. Dit hogere resultaat is als volgt samengesteld:

2011 Werkelijk

2011 Begroot

Verschil

Baten Baten uit eigen fondsenwerving

2.485.296

1.700.000

785.296

Baten uit acties van derden

4.487.301

2.750.000

1.737.301

-23.525

788.260

-811.785

6.949.072

5.238.260

1.710.812

Lasten Besteed aan doelstelling Kosten eigen fondsenwerving

Resultaat

Het Rijksmuseum Fonds hanteert voor de te realiseren eigen (re-

Voor nieuw verkregen fondsen gelden dezelfde uitgangspun-

guliere) fondsenwerving en de kosten van eigen fondsenwerving

ten. Gestreefd wordt naar een jaarlijkse bijdrage uit de diverse

een norm van 15%. Dit is lager dan de CBF-norm die aangeeft dat

reserves en fondsen (exclusief de projectsubsidies) van circa € 1

de kosten eigen fondsenwerving niet meer mogen zijn dan 25%

miljoen per jaar. Deze jaarlijkse bijdrage van € 1 miljoen is een

(gemiddeld over een periode van drie jaar) van de opbrengsten ei-

streef bedrag waar het bestuur van kan afwijken, zowel naar bo-

gen fondsenwerving.

ven als naar beneden. Voor projectsubsidies is het uitgangspunt dat deze in het jaar van ontvangst worden aangewend als bijdrage

Naast de reguliere opbrengstenstroom van eigen fondsenwer-

aan het Rijksmuseum. In de begroting 2012 wordt er tevens van

ving kent het Rijksmuseum Fonds een incidentele inkomsten-

uitgegaan dat de niet bestede projectsubsidies ultimo 2011 als-

stroom van fondsenwerving die sterk afhankelijk is van inciden-

nog worden aangewend in 2012. In de begroting 2012 betreft dit een geraamd bedrag van € 3,5 miljoen. Om die reden vertoont de begroting 2012 een negatief saldo van € 3,2 miljoen.

4.421.220

6.155.060

-1.733.840

139.795

136.750

3.045

8.790

11.845

-3.055

tele kunstaankopen door het Rijksmuseum waarvoor additioneel

Kosten van beleggingen Kosten van beheer en administratie

laten de endowment-gedachte los te laten. De aanwezige vermogens zullen binnen de gegeven doelstelling worden aangewend.

Verschillenanalyse realisatie 2011 ten opzichte van de begroting 2011

Baten uit beleggingen

Ultimo 2011 is besloten voor zover de schenkingsaktes dit toe-

124.754

135.250

-10.496

fondsen worden geworven. Indien zich dit voordoet worden deze

4.694.559

6.438.905

-1.744.346

inkomsten steeds direct ter beschikking gesteld als bijdrage voor

2.254.513

-1.200.645

3.455.158

het doen van aankopen waarvoor in deze gevallen specifieke

Het herziene bestedingsbeleid van de reserves en fondsen heeft

fondsen zijn geworven.

ook geleid tot een wijziging in het beleggingsplan (zie vermogensbeheer). Het verwacht (langjarig gemiddeld) rendement van

Het Rijksmuseum Fonds is begunstigde van de loterij-acties van

dit nieuwe beleggingsplan bedraagt 3,7% per jaar.

de BankGiro Loterij. Hiervoor is een overeenkomst afgesloten.

De projectsubsidies worden zo veel mogelijk uitgezet op korte

Op het gebied van eigen fondsenwerving was het Rijksmuseum

2011 -0,3 % terwijl bij de begroting was uitgegaan van een po-

De gelden zullen ter beschikking worden gesteld onder de voor-

termijn spaardeposito’s. Hierbij wordt een minimaal rendement

Fonds in 2011 evenals in 2010 succesvol. In 2011 werden vijf

sitief beleggingsresultaat van 5,3%. Door de tijdelijk defensieve

waarde dat deze worden aangewend voor het doen van aankopen

van 2% nagestreefd. Het hiermee behaald rendement wordt toe-

nieuwe Fondsen op Naam verwelkomd en werd gewerkt aan de

inrichting van de beleggingsportefeuille die in 2010 was ingezet

van Nederlands Cultureel Erfgoed. De in enig jaar ter beschikking

gevoegd aan de reserves.

verdere uitbreiding van de nieuwe internationale vriendenorga-

en die in 2011 vrijwel geheel is gehandhaafd, is het over 2011 be-

gestelde middelen worden veelal in het jaar aangewend conform

nisatie, de International Circle. Het aandeel in acties van derden

haalde rendement iets gunstiger uitgevallen dan de bij het beleg-

de eisen van de BankGiro Loterij. Niet bestede gelden worden

De begroting 2012 en de meerjarenraming 2013-2015 gebaseerd

was hoger dan begroot omdat de uitkeringen over 2011 uit de

gingplan behorende benchmark van -1,3%.

aangehouden als vastgelegd vermogen.

op bovenstaande uitgangspunten wordt onderstaand weergegeven.

BankGiro Loterij ten behoeve van kunstaankopen hoger waren dan verwacht. Tevens werd uit de extra trekking van de Bank-

De besteding aan de doelstelling kwam lager uit dan begroot. Dit

Giro Loterij een bedrag van € 1.115.000 toegekend voor het

wordt vooral verklaard doordat bij het opstellen van de begroting

project RijksXL. Ook kon in 2011 voor een aantal kunstaanko-

was uitgegaan van de veronderstelling dat het niet bestede deel

pen en projecten een beroep worden gedaan op de Vereniging

van de BankGiro Loterij gelden ultimo 2010 van € 2 miljoen in

Rembrandt, het Prins Bernard Cultuurfonds, het SNS REAAL

zijn geheel zou worden besteed in 2011. Dit is echter niet gebeurd

Fonds en het VSBfonds. Voor deze incidentele aandelen in acties

in 2011.

van derden was in de begroting 2011 een bedrag opgenomen van € 250.000 terwijl de uiteindelijke bijdrage uit deze fondsen in to-

De kosten eigen fondsenwerving zijn licht hoger dan begroot om-

taal € 542.000 bedroeg.

dat in 2011 extra inspanningen zijn verricht op het gebied van advertenties, publiciteit en de verdere uitbreiding van de internatio-

De beleggingsomgeving stond in het jaar 2011 voornamelijk in

nale vriendenorganisatie. De kosten van beleggingen waren lager

het teken van de Europese schuldencrisis. Na een aanvankelijk

dan begroot doordat het aantal transacties in de beleggingsporte-

sterke start in 2011 nam vanaf juni de onzekerheid op de kapitaal-

feuille gering was. De kosten van beheer en administratie waren

markten sterk toe als gevolg van de verheviging van de Europese

lager dan begroot doordat de kosten van het jaarverslag lager uit-

schuldencrisis. De beleggingsresultaten over 2011 werden hier-

kwamen dan begroot en in 2011 minder gebruik werd gemaakt

door sterk negatief beïnvloed en kwamen aanzienlijk lager uit dan

van diverse adviseurs.

begroot. Het rendement van de totale portefeuille bedroeg over

24

25 Preview van de Voorhal van het vernieuwde Rijksmuseum voor schenkers en andere betrokkenen op 27 september 2011. Foto: Myra May

Begroting 2012 en meerjarenraming 2013-2015 2012 Begroot

2013 Raming

2014 Raming

2015 Raming

Baten uit eigen fondsenwerving

1.870.000

1.104.250

1.459.463

1.217.437


2.750.000

2.750.000

2.750.000

2.750.000

553.140

492.811

494.822

491.651

5.173.140

4.347.061

4.704.285

4.459.088

Jaarrekening

(in euro’s)

Baten


(in euro’s)

1. Financiële vaste activa

Lasten Besteed aan doelstelling

3. Liquide middelen 8.093.333

4.211.700

4.353.785

4.256.975

Totaal besteed aan doelstelling

8.093.333

4.211.700

4.353.785

4.256.975

Kosten eigen fondsenwerving

157.750

165.638

218.919

182.615

8.770

8.945

9.124

9.306

149.750

157.238

165.099

173.354

8.409.603

4.543.520

4.746.928

4.622.251

-3.236.463

-196.459

-42.642

-163.163


Overschot/tekort

31-12-2011

31-12-2010

12.111.139

9.638.120

939.734

581.554

8.003.002

6.314.479

21.053.875

16.534.153

-12.177

77.817

-9.019

Fondsen algemene beleggingsportefeuille

49.570

-240.753

-179.189

-215.224

Fondsen eigen vermogensbeheerders

54.299

56.471

58.730

61.079

-3.500.000

-

-

-

Projectsubsidies, schenkingen en bijdragen

-3.236.463

-196.459

-42.642

-163.163

4.1. Reserves

3.339.387

3.576.767

4.2. Fondsen

14.475.994

11.984.101

17.815.381

15.560.868

5. Kortlopende schulden 5.1. Stichting het Rijksmuseum

2.386.883

151.738

851.611

821.547

3.238.494

973.285

21.053.875

16.534.153

(in euro’s)

8,44%

15,00%

15,00%

15,00%

(idem maar gemiddeld over 3 jaar)

6,51%

9,69%

12,81%

15,00%

2011

2011

2010

Begroot

Werkelijk

6. Baten uit eigen fondsenwerving

2.485.296

1.700.000

1.972.028

7. Baten uit acties van derden

4.487.301

2.750.000

4.034.252

-23.525

788.260

778.726

6.949.072

5.238.260

6.785.006

Baten


Percentage besteding Totaal baten

5.173.140

4.347.061

4.704.285

4.459.088

-

-

-

-

-32.742

-33.396

-34.064

-34.746

9. Bijdragen aan Stichting het Rijksmuseum

4.421.220

6.155.060

3.600.306


4.421.220

6.155.060

3.600.306

af: niet besteedbare baten: endowment schenkingen 2 % rendement endowment beleggingen

Werving baten Kosten eigen fondsenwerving Kosten van beleggingen

besteedbare baten Besteed aan doelstelling als percentage van besteedbare baten Besteed aan doelstelling als percentage van de totale lasten Kosten van beleggingen als percentage van baten uit beleggingen Kosten van beheer en administratie als percentage van totale baten

5.140.398

4.313.664

4.670.221

4.424.343

157,45% 96,24% 1,59% 2,89%

97,64% 92,70% 1,82% 3,62%

93,22% 91,72% 1,84% 3,51%

96,22% 92,10% 1,89% 3,89%

139.795

136.750

107.779

8.790

11.845

8.429

Beheer en administratie Kosten van beheer en administratie Som der lasten

Resultaat

26

405.337

Bestemmingsfondsen: eigen vermogensbeheer

-20.577

50.000

105.992

1.661.067

-2.690.000

2.008.592

2.254.513

-1.200.645

2.930.170

Bestemmingsfondsen: projectsubsidies

Percentage kosten eigen fondsenwerving Kosten eigen fondsenwerving in % van baten uit eigen fondsenwerving

5,62%

8,04%

5,47%


6,14%

6,94%

5,53%

6.949.072

5.238.260

6.785.006

-165.000

-1.133.333

-215.200

-31.700

-

-7.505

6.752.372

4.104.927

6.562.301

Bestedingspercentage aten: besteed aan doelb stelling als percentage van (besteedbare) baten

65,48%

149,94%

54,86%

Bestedingspercentage l asten: besteed aan doel stelling als percentage van de totale lasten

94,18%

95,59%

93,40%

Kosten van beleggingen als percentage van baten uit beleggingen

-37,36%

1,50%

1,08%

1,80%

2,58%

2,04%

Percentage besteding Af: niet-besteedbare baten:

Werkelijk

Som der baten

(in % van baten uit eigen fondsenwerving)

410.249

516.667

Totale baten

Staat van baten en lasten over 2011

8. Baten uit beleggingen

Percentage kosten eigen fondsenwerving

922.688

851.403

4. Reserves en fondsen

Het overschot/tekort is als volgt verwerkt: 159.668

-237.380

Bestemmingsfondsen: algemeen vermogensbeheer

Passiva

5.2. Overige te betalen kosten

Reserves

Toevoeging/onttrekking aan: Bestemmingsreserves

Activa 2. Vorderingen

Bijdragen aan Stichting het Rijksmuseum

Resultaat van bestemming

Balans per 31 december 2011

124.754

135.250

138.322

4.694.559

6.438.905

3.854.836

2.254.513 -1.200.645 2.930.170

ontvangen endowment schenkingen 2% over in stand te houden vermogens endowment fondsen specifieke vermogensbeheerders

Besteedbare baten

Kosten van beheer en a dministratie als percentage van totale baten

27

Kasstroomoverzicht over 2011 (in euro’s)

Saldo van baten en lasten

mutatie vorderingen mutatie kortlopende schulden Netto kasstroom uit operationele activiteiten Aankopen effecten

Toegezegde schenkingen, legaten en nalatenschappen waarvan de indicatie omtrent de omvang en inbaarheid op grond van deze

2011

2011

2010

slaggevingseis. Daarnaast blijft het bestuur van Stichting het

Werkelijk

Begroot

Werkelijk

Rijksmuseum Fonds verantwoordelijk voor de verantwoording

criteria nog niet voldoende expliciet kan worden vastgesteld,

2.254.513

-1.200.645

2.930.170

van de besteding. Om deze reden vindt geen consolidatie plaats

worden als niet uit de balans blijkende rechten onder het hoofd

met het Rijksmuseum. Het jaarverslag van het Rijksmuseum is

‘Rechten op Kapitaal’ opgenomen.

Aanpassingen voor: mutaties ongerealiseerde koers verschillen en opgelopen rente

organisaties geweld doen aan de uniforme en transparante ver-

-11.756

-356.022

-490.130

opvraagbaar en/of te raadplegen via de website www.rijksmu-

De mutaties zijn als volgt: (in euro’s)

31-12-2011

31-12-2010

9.638.120

9.066.360

Bij: Aankoop effecten

11.139.342

130.935

-8.218.054

-49.104

-460.025

-201

Balanswaarde per 1 januari

-

-34.244

seum.nl. Bij de jaarrekening 2011 van het Rijksmuseum is op 28

Aandeel acties van derden

2.265.209

-

56.197

maart 2012 een goedkeurende accountantsverklaring afgegeven.

Conform de CBF-richtlijnen worden schenkingen van fondsen-

Af: Verkoop en uitloting effecten

wervende instellingen met het CBF keur aangemerkt als Aandeel

Af/Bij: Koerswinst verkoop effecten

Grondslagen voor de bepaling van het vermogen en het

in acties van derden. Schenkingen van andere instellingen wor-

Af/Bij: Mutatie opgelopen rente

-95.219

-75

resultaat

den aangemerkt als Baten eigen fondsenwerving.

Bij: Ongerealiseerd koersresultaat boekjaar

106.975

490.205

12.111.139

9.638.120

4.149.786

-11.139.342

-1.556.667

-1.133.333

2.461.993

-130.935

8.678.079

-

49.305

Netto kasstroom uit investeringsactiviteiten

-2.461.263

-1.133.333

-81.630

deerd tegen nominale waarde. Baten en lasten worden toegere-

Bijdragen aan het Rijksmuseum

kend aan het jaar waarop ze betrekking hebben.

Toegezegde bijdragen worden in het jaar waarin het besluit tot

Mutatie liquide middelen

1.688.523 -2.690.000

Voor de bijdragen van de BankGiro Loterij ten behoeve van het

toekenning door het bestuur van het Rijksmuseum Fonds aan het

Nieuwe Rijksmuseum is deze toerekeningwijze te definiëren

Rijksmuseum is medegedeeld, als last genomen.

2.380.363

Liquide middelen

Balanswaarde per 31 december

als het jaar waarin de bijdrage wordt ontvangen (en ook volledig

Stand 1 januari

6.314.479

5.890.785

3.934.116

Stand 31 december

8.003.002

3.200.785

6.314.479

Mutatie liquide middelen

1. Financiële vaste activa

-358.180

Voor zover niet anders is vermeld zijn de activa en passiva gewaar-

Verkopen effecten

Balans per 31 december 2011

1.688.523 -2.690.000

2.380.363

wordt doorbetaald aan het Rijksmuseum). Dit is tevens van toe-

Uitvoeringskosten eigen organisatie

passing voor de (incidentele) bijdrage van de BankGiro Loterij in-

De uitvoeringskosten van de eigen organisatie worden op ba-

zake de projectaanvraag RijksXL.

sis van de aard van de onderscheiden kosten toegerekend aan de kosten van fondsenwerving en de kosten van beheer en adminis-

Financiële vaste activa

Toelichting

tratie.

De financiële vaste activa betreffen de beleggingen op lange termijn van de reserves en fondsen. De obligaties en de aandelen

Vreemde valuta

Algemeen

worden hierbij gewaardeerd tegen de beurswaarde ultimo boek-

Bedragen in vreemde valuta zijn opgenomen tegen de per balans-

De jaarrekening is opgesteld conform de Richtlijn voor de Jaar-

jaar. Het verschil tussen beurswaarde en de aanschafwaarde

datum geldende wisselkoersen.

verslaggeving 650 (RJ 650) Fondsenwervende Instellingen (her-

wordt verantwoord in de Staat van baten en lasten. Gelet op de

zien in 2011).

omstandigheid dat de intentie er is tot het duurzaam aanhouden

De financiële vaste activa betreffen de aangehouden beleggingen in effecten. De samenstelling van deze beleggingen is als volgt: Aandelen

5.541.296

4.757.715

Obligaties

6.569.843

4.880.405

12.111.139

9.638.120

31-12-2011

31-12-2010

5.907

1.015

2. Vorderingen Dit betreft: (in euro’s)

Intrest, dividend en dividendbelasting Debiteuren

-

-

BankGiro Loterij 4e kwartaal

433.950

440.476

Te ontvangen schenkingen

499.877

137.976

-

2.087

939.734

581.554

31-12-2011

31-12-2010

7.284.129

3.224.699

718.873

3.089.780

8.003.002

6.314.479

Overige te ontvangen bedragen

van de effectenportefeuille, is de effectenportefeuille gerubriWijziging bestedings-en beleggingsbeleid

ceerd onder de financiële vaste activa.

3. Liquide middelen

Naar aanleiding van de strategische beslissing ultimo 2011 om het bestedingsbeleid met ingang van 2012 te wijzigingen heeft

Vorderingen

ultimo 2011 een herschikking plaatsgevonden binnen de Reser-

De vorderingen worden gewaardeerd rekening houdend met mo-

ves. Wij verwijzen ook naar de toelichting bij de uitgangspunten

gelijke oninbaarheid.

Dit betreft: (in euro’s)

Saldi rekeningen courant

reserves en beleggingsbeleid. De ‘Reserve als bron van inkom-

Spaarrekeningen en deposito's

sten’ en de ‘Reserve instandhouding endowment vermogens’

Reserves en fondsen

zijn ultimo 2011 opgeheven en hiervoor zijn de ‘Continuïteits

De reserves en fondsen bestaan uit twee bestemmingsreserves en

reserve’ en de ‘Reserve voor (aanvulling) projecten uit eigen mid-

een groter aantal bestemmingsfondsen. Wij verwijzen ter zake

delen in de plaats gekomen.

naar de toelichting ‘Uitgangspunten reserves en beleggingsbe-

Het effect van deze herschikking op het totaal van het vermogen

leid’.

De liquide middelen zijn alle direct opeisbaar.

en de omvang en de samenstelling van het resultaat is nihil. Schenkingen, legaten en nalatenschappen Criteria voor consolidatie

De schenkingen en nalatenschappen worden verantwoord in

Stichting het Rijksmuseum Fonds is nauw gelieerd aan het Rijks-

het jaar waarin de omvang met voldoende betrouwbaarheid en

museum. Consolidatie zou gezien de verschillende aard van de

de inbaarheid met voldoende zekerheid kan worden vastgesteld

28

29 Charles-Guillaume Diehl, Sigarenkist, Frankrijk, 1865, acajouhout en verzilverd brons, BK-2011-6. Aankoop dankzij de heer H.B. van der Ven.


4.3. Fondsen eigen vermogensbeheerders A.E. van Kampen Fonds

45.902

-

-22.608

-3.424

-

Verloop Reserves en Bestemmingsfondsen (Fondsen en Fondsen op Naam)

Fonds Bank ten Cate & Cie

40.530

-

-

-3.254

-

37.276

553.691

52.000

-3.500

-19.015

-

583.176


35.004

-

-17.294

-926

-

16.784

Suman Fonds*

62.101

-

-

-2.556

-

59.545

119.751

180.715

-

3.095

-

303.561

(in euro’s)

Stand 01-01-2011

Baten fondsenwerving-/-directe verwervingskosten

Continuïteitsreserve

-

Reserve voor (aanvulling) projecten uit eigen middelen Reserve als bron van inkomsten Reserve instandhouding endowment vermogens 4.1. Reserves

Goslings NieuwBeerta Fonds*

Bijdragen aan Rijksmuseum

Opbrengst beleggingen en aanzuivering tekorten

Uitvoeringskosten

Stand 31-12-2011

-

-

450.000

-

450.000

-

5.885

-

3.142.751

-259.249

2.889.387

3.825.000

-

-

-3.825.000

-

-

-248.233

-

-

248.233

-

-

3.576.767

5.885

-

15.984

-259.249

3.339.387

4.2. Fondsen algemene beleggingsportefeuille Bas ten Haaf Fonds

423.303

-

-

12.775

-

436.078


369.185

30.000

-39.000

11.476

-

371.661

-

10.000

-8.000

220

-

2.220

101.812

50.000

-8.625

4.040

-

147.227

20.000

-

539

-

20.539

71.460

5.000

-

2.221

-

78.681

143.301

40.000

-72.000

3.789

-

115.090

3.800.574

-

-

-66.814

-

3.733.760

Flora Fonds

-

70.000

-37.723

1.500

-

33.777

Fonds 1975

14.241

10.000

-2.400

515

-

22.356


20.031

20.000

-

900

-

40.931

Familie M.B.T. de Groot

60.093

-

43.500-

1.170

-

17.763

Juwelenfonds Dr. Anton C.R. Dreesmann Fonds Fonds De Haseth-Möller Ebus Fonds Schenkingen Van Hulsen-Ognibeni Fonds Aankoop kunstwerken

Frits en Phine Verhaaff Fonds

4.4. International Circle 4.5. Projectsubsidies, schenkingen en bijdragen BankGiro Loterij voor kunstaankopen

2.001.652

2.830.301

-2.204.192

-

-

2.627.761

BankGiro Loterij gelden RijksXL

-

1.115.000

-258.324

-

-

856.676

Mondriaan Stichting

-

250.000

-250.000

-

-

-

Vereniging Rembrandt

-

327.000

-327.000

-

-

-

500.000

-

-387.554

-

-

112.446

Schenking Framingham

5.000

-

-

-

-

5.000

Schenking de heer Meerstadt

6.925

-

-

-

-

6.925

Schenkingen de heer H.B. van der Ven

-

88.540

-88.540

-

-

-


-

35.000

-35.000

-

-

-

VSBfonds

-

100.000

-100.000

-

-

-

Prins Bernhard Cultuurfonds

-

15.000

-15.000

-

-

-

SNS REAAL Fonds

-

100.000

-100.000

-

-

-

Stichting Gifted Art

-

4.000

-4.000

-

-

-

Cornelis Kruseman Stichting

-

30.000

-25.000

-

-

5.000

Stichting Nut van ‘t Algemeen

-

15.000

-15.000

-

-

-

Schenking Ambassadeurs Notariaat

-

2.750

-2.750

-

-

-

Schenking Patronen

-

202.400

-

-

-

202.400

Elise Mathilde Fonds

-

30.000

-

-

-

30.000

-

12.500

-12.500

-

-

-

-

5.750

-

-

-

5.750

116.000-

20.178

-

5.471-

-

141.649

PACCAR Foundation

51.695

10.000

-

1.744

-

63.439

477.544

-

-

8.395-

-

469.149

159

20.000

-

337

-

20.496

Schenking de heer en mevrouw BeuthAsses

J.A.J. en M.A. Risseeuw Fonds*

40.083

10.000

-

889-

-

49.194

Teslin Jubileum Project

J.H. Stefels

10.015

10.000

-

432

-

20.447

Nalatenschap mevrouw E.E. ’t Hoen

Fonds J.W. Edwin vom Rath

72.813

-

-

-1.280

-

71.533

Johan Huizinga Fonds

67.806

9.486

-

2.241

-

79.533

Gerhards Fonds* Irma Theodora Fonds

Johanna Kast-Michel Fonds Knecht-Drenth Fonds* Bijdrage Louis Vuitton

33.401

4.000

-

-558

-

36.843

400.500

100.000

-

-6.957

-

493.543

-

25.000

-25.000

251

-

251

Manfred & Hanna Heiting Fonds

97.635

52.000

-47.665

3.254

-

105.224

Maria Adriana Aalders Fonds*

40.167

10.000

-36.750

-1.864

-

11.553

20.000

-

369

-

20.369

van Marle Fonds Paul Huf Fonds

158.844

5.000

-25.200

-3.074

-

135.570

Receptuurboeken Fonds

30.624

-

-8.861

843

-

22.606

Sara Geertruida Aalders-Huender Fonds*

40.167

10.000

-4.000

-980

-

45.187

1.039.111

-

-

-18.267

-

1.020.844

Scato Gockinga Fonds Sem Presser Fonds

40.633

-

364

957

-

41.954

Staal aan Zee-Tata Steel IJmuiden B.V.

559.444

-

-68.594

15.479

-

506.329

Virtutis Opus Fonds

109.208

60.000

-53.518

3.641

-

119.331

32.787

10.000

-

1.259

-

44.046

-

50.000

-50.000

140

-

140

Van der Vossen-Delbrück Fonds

69.859

-

-

2.108

-

71.967

Veluvine Molijn de Groot Fonds

40.883

-

-22.486

911

-

19.308

Willy van der Mandele Fonds*

80.167

20.000

-

-1.778

-

98.389

Sylvia en Carel Willink Fonds Vandenbroek Foundation

19.870

Nalatenschap de heer J.J. Langgras

8.876

-

-

8.876

725.916

-

10.055

-

735.971

-

130.000

-

-

-

130.000

11.984.101

6.961.412

-4.421.220

-48.299

-

14.475.994

15.560.868

6.967.297

-4.421.220

-32.315

-259.249

17.815.381

Nalatenschap de heer J. Vrieze Bank of America Art Conservation Project 4.2. Fondsen

4 Totaal reserves en fondsen

Samenvatting verloop Reserves en Bestemmingsfondsen (Fondsen en Fondsen op Naam) (in euro’s)

Stand 01-01-2011

Baten fondsenwerving-/-directe verwervingskosten

Bijdragen aan Rijksmuseum

Opbrengst beleggingen en aanzuivering tekorten

Uitvoeringskosten

Stand 31-12-2011

4.1. Reserves

3.576.767

5.885

-

15.984

-259.249

3.339.387

4.2. Fondsen algemene beleggings portefeuille

8.613.545

1.426.580

-552.958

-22.219

-

9.464.948

737.228

52.000

-43.402

-29.175

-

716.651

2.633.328

5.482.832

-3.824.860

3.095

-

4.294.395

15.560.868

6.967.297

-4.421.220

-32.315

-259.249

17.815.381

4.3. Fondsen eigen vermogens beheerders 4.4. en 4.5 International Circle en projectsubsidies

* Deze Fondsen op Naam hebben een (gedeeltelijke) instandhoudingsverplichting ten aanzien van de ontvangen schenkingen.

30

31

Voor een toelichting op de Continuïteitsreserve, de Reserve voor (aanvulling) projecten uit eigen middelen, (en voor 2010 de Reserve als bron van inkomsten en de Reserve instandhouding endowment-vermogens) wordt verwezen naar Uitgangspunten reserves en beleggingsbeleid.

5. Kortlopende schulden

punten reserves en beleggingsbeleid is ultimo 2011 besloten om met ingang van het boekjaar 2012 de endowment-gedachte los te laten voor zover schenkers niet anders hebben bepaald. Ultimo 2011 is de samenstelling van de Reserves en fondsen en de daarbij behorende door schenkers bepaalde instandhoudingsverplich-

Samenstelling vermogen (in euro’s)

(in euro’s)

31-12-2011

31-12-2010

151.738

120.504

Stand per 1 januari

Bijdragen ten gunste van Stichting het Rijksmuseum

4.421.220

Te betalen facturen en kosten Door Rijksmuseum ontvangen schenkingen en legaten

3.600.306

264.549

236.376

-139.400

-155.000

Betaald voorschot aan Stichting het Rijksmuseum

-2.311.224

-3.650.448

2.386.883

151.738

(in euro’s)

Besteedbaar vermogen

Totaal vermogen

-

3.339.387

3.339.387

Accountants- en advieskosten

10.371

12.000

Fondsen algemene beleggingsportefeuille

1.091.932

8.373.016

9.464.948

Jaarverslag

15.500

15.500

Fondsen eigen vermogensbeheerders

656.082

60.569

716.651

5.955

9.785

-

4.294.395

4.294.395

851.611

821.547

1.748.015

16.067.366

17.815.381

31-12-2011

31-12-2010

819.785

784.262

Kassierfunctie inzake BankGiro Loterij: nog aan andere musea te betalen bijdrage

UBS

Niet uit de balans blijkende rechten en verplichtingen

2011

2011

2010

Werkelijk

Begroot

Werkelijk

5.000

vrij besteedbaar

Johanna Kast-Michel Fonds

4.000

bestemd

Willy van der Mandele Fonds

20.000

Sara Geertruida Aalders-Huender Fonds

10.000

Maria Adriana Aalders Fonds J.A.J. en M.A. Risseeuw Fonds Frits en Phine Verhaaff Fonds Johan Huizinga Fonds

(in euro’s)

5.000 10.000 9.486

BankGiro Loterij voor Kunstaankopen (bestemd)

2.711.252

10.000

Dr. Anton C.R. Dreesmann Fonds

50.000

Virtutis Opus Fonds

60.000

Fonds 1975

10.000

J.H. Stefels

10.000


20.000

SNS REAAL Fonds (bestemd)

100.000

10.000

Irma Theodora Fonds

20.000

VSBfonds (bestemd)

100.000

180.000

Juwelenfonds

10.000

Fonds De Haseth-Möller

20.000

Flora Fonds

70.000

Goslings NieuwBeerta Fonds

52.000

lijfrente uitkeringen en nalatenschappen waarvan de omvang on-

Bank Of America Foundation

130.000

zeker is dat deze tot uitkering komen.

BankGiro Loterij inzake Het Nieuwe Rijksmuseum (bestemd)

908.000

BankGiro Loterij inzake Rijks XL (bestemd)

1.115.000

Vereniging Rembrandt (bestemd)

327.000

Prins Bernhard Cultuurfonds (bestemd)

250.000

15.000

215.000 10.000

4.487.301 2.750.000 4.034.252

De verdeling naar vrij besteedbaar en bestemd is als volgt:

778.670

vrij besteedbaar bestemd

-

-

-

4.487.301

2.750.000

4.034.252

4.487.301 2.750.000 4.034.252

310.715

89.733

Conform de CBF-richtlijnen worden schenkingen van fondsen-

89.733

wervende instellingen met het CBF-keur aangemerkt als Aandeel in acties van derden. Schenkingen van andere instellingen

Staat van baten en lasten over 2011

2011

2011

2010

Werkelijk

Begroot

Werkelijk

6.1. Legaten en erfstellingen (bestemd) De heer J.J. Langgras Mevrouw E.E. ´t Hoen De heer J. Vrieze

8.876 20.178 725.916

754.970

worden aangemerkt als Baten eigen fondsenwerving. Het Rijks-

6.4. Overige schenkingen

Baten 6. Legaten, erfstellingen en schenkingen (in euro’s)

32

2.500.000

Sylvia en Carel Willink Fonds

180.715

Reserves Fondsen algemene beleggingsportefeuille Fondsen eigen vermogensbeheer Projectsubsidies, schenkingen en bijdragen

2.830.301

30.000

International Circle

53%

2010 Werkelijk


6.3. International Circle (bestemd)

4%

2011 Begroot

52.000

Ultimo 2011 heeft de stichting recht op een aantal toegezegde

19%

2011 Werkelijk

Manfred & Hanna Heiting Fonds

Rechten op kapitaal

24%

11.200 1.960.828

7. Aandeel in acties van derden

10.000

beleggingsportefeuille, Fondsen eigen vermogensbeheerder en

Samenstelling vermogen ultimo 2011

566.667 1.133.333

10.000 100.000

De verdeling van het vermogen naar Reserves, Fondsen algemene

voldoende betrouwbaar kan worden vastgesteld of waarvan on-

5.885 2.479.411

2.485.296 1.700.000 1.972.028

597.486

Projectsubsidies ultimo 2011 is als volgt:

2.485.296 1.700.000 1.972.028 De verdeling naar vrij besteedbaar en bestemd is als volgt:

Paul Huf Fonds

Ebus Fonds

In stand te houden vermogen

Projectsubsidies, schenkingen en bijdragen

(in euro’s)

Knecht-Drenth Fonds

5.2. Overige te betalen kosten

Reserves

983.850

6.2. Schenkingen Fondsen op Naam (bestemd)

Stand per 31 december

ting als volgt:

11.185 822.125

5.1. Stichting het Rijksmuseum

Mutaties boekjaar:

Zoals vermeld bij de Verantwoordingsverklaring en Uitgangs-

Overige Bijdragen (deels bestemd)

Baten vervolg

119.775

Schenkingen Van Hulsen-Ognibeni (bestemd)

40.000

De heer H.B. van der Ven (bestemd)

88.540

Mondriaan Stichting (bestemd)

250.000

Cornelis Krusemann Stichting (bestemd)

30.000

Vandenbroek Foundation

35.000

Bijdrage Louis Vuitton (bestemd)

25.000

Elise Mathilde Fonds (bestemd)

30.000

Stichting Gifted Art (bestemd)

4.000

Schenking Ambassadeurs Notariaat (bestemd)

2.750 202.400

van Marle Fonds (bestemd)

20.000

Maatschappij Nut van ‘t Algemeen (bestemd)

15.000

Bijdrage Beuth-Asses (bestemd)

12.500

Teslin Jubileum Project (bestemd)

de betrouwbaarheid en zekerheid kunnen worden vastgesteld.

8. Opbrengst beleggingen Dit betreft:

50.000

Jaffé-Pierson (bestemd)

Restauratie Patronen ( bestemd)

museum Fonds verantwoordt de baten indien deze met voldoen-

5.750

(in euro’s)

2011

2011

2010

Werkelijk

Begroot

Werkelijk

Ontvangen intrest obligaties, deposito's en rekening-courant saldi banken

222.254

148.393

210.279

Ontvangen dividenden (inclusief verrekenbare dividendbelasting)

107.271

50.000

78.442

Koerswinst/verlies verkoop effecten

-460.025

233.845

-200

Mutatie beurswaarde niet- verkochte effecten

106.975

356.022

490.205

-23.525

788.260

778.726

33

Lasten 9. Bijdragen aan Stichting het Rijksmuseum

20.000

Prins Bernhard Cultuurfonds (Woodbury & Page Albums)

15.000

Dr. Anton C.R. Dreesmann Fonds (technisch analist)

Dit betreft: (in euro’s)

Aankoop Ritter Globes BankGiro Loterij Mondriaan Stichting SNS REAAL Fonds Vereniging Rembrandt VSBfonds

Maria Adriana Aalders Fonds (Woodbury & Page Albums)

2011 Werkelijk 875.000 250.000 100.000 250.000 100.000

2011 Begroot

2010 Werkelijk

8.625

Migelien Gerritzen Fonds (technisch analist)

6.294

A.E. Van Kampen Fonds (junior restaurator Metalen)

22.608

Manfred & Hanna Heiting Fonds (fotohistorische onderzoeken en publicaties)

47.665

Migelien Gerritzen Fonds (cursus Modulair Cleaning Program en Masterclass Silverplating)

11.000

Overige bijdragen

6.386 1.365.028

4.421.220

1.575.000 Aankoop Mater Dolorosa BankGiro Loterij

750.000

40.530 40.530

350.000 350.000

Genealogie heren van Culemborg Vereniging Rembrandt

Werving baten

77.000

BankGiro Loterij

35.662

De heer H.B. van der Ven

40.000


35.000

258.324

Schenking Van Hulsen-Ognibeni (Aanbidding der Koningen)

24.000

Maria Adriana Aalders Fonds (Aankoop C. Calkoen)

16.750

Eigen fondsenwerving

3.600.306

102.500

100.000

Advertenties, publiciteit en overige kosten fondsenwerving

84.960

24.000

108.960

107.000

78.908

4.835

9.670

15.500

13.523

8.790

11.845

8.429

4.835 8.790

UBS

31.123

31.123

31.000

35.531

Accountantskosten en advies inzake CBF keur

14.796

14.796

16.000

18.139

124.754

4.694.559

6.438.905

3.854.836

4.421.220

139.795

rige kosten fondsenwerving. De kosten van de Rijksmuseum

De stichting is gehuisvest in het Rijksmuseum te Amsterdam.

medewerker en administratieve ondersteuning alsmede de kos-

De administratie van de stichting wordt gevoerd door de afdeling

ten jaarverslag worden aangemerkt, voor 50% als kosten ‘eigen

Financiële Zaken van het Rijksmuseum te Amsterdam. Door het

fondsenwerving’ en voor 50% als kosten ‘beheer en administra-

Rijksmuseum worden geen kosten voor administratieve dienst-

tie’. Voor zover kosten niet direct toe te rekenen zijn worden deze

verlening en huisvesting aan de stichting doorberekend.

aangemerkt als kosten ‘beheer en administratie’. Dit betreft de

Het Rijksmuseum heeft een medewerker particuliere schenkin-

kosten van de fiduciair beheerder, accountantskosten en overige algemene kosten.

PACCAR Foundation (Apparatuur restauratieatelier)

387.554

Stichting het Rijksmuseum Fonds zijn. De kosten hiervan wor-

Goslings NieuwBeerta Fonds (Vertellingen Taketori)

3.500

8.861

Virtutis Opus Fonds (Conservator Maritieme Modellen)

8.790

Algemene toelichting

8.000

68.594

2010

6.155.060

Juwelenfonds (Aankoop gouden diadeem)

Staal aan Zee - Tata Steel IJmuiden B.V. (Conservator Aziatische Kunst)

2011

100.000

gen in dienst van wie de werkzaamheden geheel ten behoeve van

43.500

2011

4.421.220

2.400

Familie M.B.T. de Groot (Aankoop vliegtuig Koolhoven)

Werkelijk

50.000

Fonds 1975 (Aankoop foto's)

10.000

Begroot

50.000

4.000

Flora Fonds (Aankoop Journal des Dames et des Modes)

Totaal

Beleggingen

4.421.220

Sara Geertruida Aalders-Huender Fonds (Aankoop C. Calkoen)

Receptuurboeken Fonds (Aankopen)

Beheer en Administratie

Rijksmuseum medewerker en administratieve ondersteuning

Totaal

110.662 Overige bijdragen

Bijdragen aan Stichting het Rijksmuseum

Provisie en bankkosten

Aankoop Pendule Julien le Roy

34

Doelstelling

Kosten jaarverslag

153.000 230.000

RijksXL (BankGiro Loterij gelden RijksXL)

(in euro’s)

Bijdragen aan Stichting het R ijksmuseum

Aankoop 2.338 foto’s van Vincent Mentzel

BankGiro Loterij

Bestemming Lasten

Aankoop Wandtapijt Brand van Persepolis

BankGiro Loterij

3.600.306

Model toelichting lastenverdeling 750.000

BankGiro Loterij

6.155.060

den door Stichting het Rijksmuseum Fonds vergoed.

Instemming bestuur

De stichting heeft geen personeelsleden in dienst. De bezoldiging

Amsterdam, 31 juli 2012

van bestuurders over 2011 bedroeg nihil (2010 eveneens nihil). Mr. H.Th.E.M. Rottinghuis Voorzitter

53.518

Toerekening van kosten

Drs. A.L.M. Nelissen Penningmeester

Flora Fonds (Digitale Catwalk)

27.723

Het Rijksmuseum Fonds hanteert een consistente methodiek bij

Dr. P.L.C. Huvenne Lid

Bestuursfonds Hollandse Meesters (Educatieve projecten)

14.000

de toerekening van de kosten aan de diverse kostensoorten. Kos-

Mevr. mr. A. Kruize – Schuitemaker Lid

Bijdrage Louis Vuitton (Educatieve projecten)

25.000

Vandenbroek Foundation (Educatieve projecten)

50.000

ten die direct samenhangen met het verwerven van eigen fondsen-

Mr. J. Scholten Lid

Paul Huf Fonds (Foto's Jan Banning)

25.200

werving worden verantwoord als kosten ‘eigen fondsenwerving’.

Mr. B.E.M. Wientjes Lid

De heer H.B. van der Ven (Gravures Chrispijn de Passe de Elder)

12.000

Bijdrage echtpaar Beuth (Aankoop Van de Velde)

12.500

Schenking Van Hulsen-Ognibeni (Het offer van Koning David)

48.000

Veluvine Molijn de Groot Fonds (Ontvangst kinderen van Nunspeet)

22.486

Bestuursfonds Hollandse Meesters (Leerstoel F. Scholten)

25.000

Stichting Nut van 't Algemeen (Restauratie Poppenhuis)

15.000

Cornelis Kruseman Stichting (Restauratie Schilderijlijsten Kruseman)

25.000

De heer H.B. van der Ven (Sigarenkistje)

36.540

Dit betreft met name kosten van advertenties, publiciteit en ove-

35

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant

Meerjarenoverzicht Staat van baten en lasten

van een oordeel over de jaarrekening

Oordeel

op basis van onze controle. Wij hebben

Naar ons oordeel geeft de jaarrekening

onze controle verricht in overeenstem-

een getrouw beeld van de grootte en

(in euro’s)

ming met Nederlands recht, waaronder

samenstelling van het vermogen van

Baten

de Nederlandse controlestandaarden.

Stichting het Rijksmuseum Fonds per 31

Dit vereist dat wij voldoen aan de voor

december 2011 en van het resultaat over

ons geldende ethische voorschriften en

2011 in overeenstemming met de Richt-

dat wij onze controle zodanig plannen

lijn voor de jaarverslaggeving Fondsen-

en uitvoeren dat een redelijke mate van

wervende Instellingen (RJ 650).

rekening geen afwijkingen van materieel

Verklaring betreffende

museum Fonds

belang bevat.

het jaarverslag

2010

2009

2008

2007

Baten uit eigen fondsenwerving

2.485.296

1.972.028

1.601.885

3.155.198

1.622.145


4.487.301

4.034.252

4.326.979

3.962.016

3.776.551

-23.525

778.726

1.013.936

-2.158.589

79.865

6.949.072

6.785.006

6.942.800

4.958.625

5.478.561

4.421.220

3.600.306

6.443.733

8.512.202

3.410.805


4.421.220

3.600.306

6.443.733

8.512.202

3.431.305

Kosten eigen fondsenwerving

139.795

107.779

117.311

119.861

71.969

8.790

8.429

11.385

16.010

15.576

124.754

138.322

91.305

87.103

23.221

4.694.559

3.854.836

6.663.734

8.735.176

3.542.071

2.254.513

2.930.170

279.066

-3.776.551

1.936.490



zekerheid wordt verkregen dat de jaarAan: het Bestuur van Stichting het Rijks

2011

Bijdragen aan Stichting het Rijksmuseum Voorlichting en voorbereiding activiteiten

20.500

Een controle omvat het uitvoeren van

Wij vermelden dat ons geen tekortko-

Verklaring betreffende

werkzaamheden ter verkrijging van

mingen zijn gebleken naar aanleiding

de jaarrekening

controle-informatie over de bedragen

van het onderzoek of het jaarverslag,

Wij hebben de in dit verslag opgenomen

en de toelichtingen in de jaarrekening.

voor zover wij dat kunnen beoordelen,

jaarrekening 2011 van Stichting het

De geselecteerde werkzaamheden zijn

overeenkomstig Richtlijn voor de jaar-

Rijksmuseum Fonds te Amsterdam ge-

afhankelijk van de door de accountant

verslaggeving

controleerd. Deze jaarrekening bestaat

toegepaste oordeelsvorming, met inbe-

stellingen (RJ 650) is opgesteld. Tevens

Het overschot/tekort is als volgt verwerkt:

uit de balans per 31 december 2011 en de

grip van het inschatten van de risico’s dat

vermelden wij dat het jaarverslag, voor

Bestemmingsreserves

-237.380

410.249

706.835

-2.093.752

-498.457

staat van baten en lasten over 2011 met

de jaarrekening een afwijking van mate-

zover wij dat kunnen beoordelen, ver-


851.403

405.337

342.997

390.560

601.168

enigbaar is met de jaarrekening.

Bestemmingsfondsen: eigen vermogensbeheer

-20.577

105.992

160.743

-177.129

69.347

1.661.067

2.008.592

-931.509

-1.896.230

1.764.432

2.254.513

2.930.170

279.066

-3.776.551

1.936.490

(in % van baten uit eigen fondsenwerving)

5,62%

5,47%

7,32%

3,80%

4,44%


6,14%

5,53%

5,17%

5,77%

17,05%

6.949.072

6.785.006

6.942.800

4.958.625

5.478.561

-165.000

-215.200

-279.393

-412.060

-249.345

-31.700

-7.505

-11.747

-10.033

-218.507

6.752.372

6.562.301

6.651.660

4.536.532

5.010.709

de toelichting, waarin zijn opgenomen

rieel belang bevat als gevolg van fraude

een overzicht van de gehanteerde grond-

of fouten. Bij het maken van deze risi-

slagen voor financiële verslaggeving en

co-inschattingen neemt de accountant

andere toelichtingen.

de interne beheersing in aanmerking

Fondsenwervende

In-


Overschot/tekort

Bestemmingsfondsen: projectsubsidies

Amstelveen, 31 juli 2012 Percentage kosten eigen fondsenwerving

die relevant is voor het opmaken van de

KPMG ACCOUNTANTS N.V.

Verantwoordelijkheid van

jaarrekening en voor het getrouwe beeld

Drs. E.P. Groenteman RA

het bestuur

daarvan, gericht op het opzetten van

Het bestuur van de stichting is verant-

controlewerkzaamheden die passend

Percentage besteding

woordelijk voor het opmaken van de

zijn in de omstandigheden. Deze risico-

Totaal baten

jaarrekening die het vermogen en het

inschattingen hebben echter niet tot doel

resultaat getrouw dient weer te geven

een oordeel tot uitdrukking te brengen

in overeenstemming met de Richtlijn

over de effectiviteit van de interne be-

voor de jaarverslaggeving Fondsenwer-

heersing van de stichting. Een controle

vende Instellingen (RJ 650). Het bestuur

omvat tevens het evalueren van de ge-

is tevens verantwoordelijk voor een zo-

schiktheid van de gebruikte grondsla-

danige interne beheersing als het nood-

gen voor financ iële verslaggeving en van

zakelijk acht om het opmaken van de

de redelijkheid van de door het bestuur

jaarrekening mogelijk te maken zonder

van de stichting gemaakte schattingen,

afwijkingen van materieel belang als ge-

alsmede een evaluatie van het algehele

volg van fraude of fouten.

beeld van de jaarrekening.

af: niet-besteedbare baten: endowment-schenkingen 2 % rendement endowment-beleggingen

Besteedbare baten Besteed aan doelstelling als percentage van besteedbare baten Kosten van beleggingen als percentage van baten uit beleggingen Kosten van beheer en administratie als percentage van totale baten

65,48%

54,86%

96,87%

187,64%

68,48%

-37,36%

1,08%

1,12%

-0,74%

19,50%

1,80%

2,04%

1,32%

1,76%

0,42%

Wij zijn van mening dat de door ons ver-

36

Verantwoordelijkheid van

kregen controle-informatie voldoende

de accountant

en geschikt is om een onderbouwing

Onze verantwoordelijkheid is het geven

voor ons oordeel te bieden.

37

Balans (in euro’s)

2011

2010

2009

2008

2007

12.111.139

9.638.120

9.066.360

8.099.835

11.187.610


De International Circle, opgericht eind

ganiseerd in Parijs voor de tentoonstel-

2009, is in 2011 verder uitgebreid met een

ling George Hendrik Breitner. Pionier van

aantal nieuwe leden. Men is International

de straatfotografie in het Institut Néer-

Patron vanaf 5.000 euro en Chairman’s

landais. Een dag later werd een bezoek

Circle Member vanaf 15.000 euro. Op dit

gebracht aan Paris Photo (internationale

moment telt het gezelschap een dertigtal

fotobeurs) onder leiding van de conserva-

leden afkomstig uit Canada, Nederland,

toren Fotografie van het Rijksmuseum.

België, Frankrijk, Groot-Brittannië en de

Ook de openingsreceptie van de tentoon-

Passiva

Verenigde Staten.

stelling The Golden Age of Dutch Painting


Dit jaar werd de tweede International Circle

in het Qatar Museum is bijzonder goed

Travel Program georganiseerd in Amster-

ontvangen.

dam. Op het programma stonden onder

Eind december 2011 was de officiële

Activa 1. Effecten 2. Vorderingen 3. Liquide middelen

939.734

581.554

547.310

999.151

730.854

8.003.002

6.314.479

3.934.116

6.101.394

5.637.686

21.053.875

16.534.153

13.547.786

15.200.380

17.556.150

Bestemmingsreserves

3.339.387

3.576.767

3.166.518

2.459.683

4.553.435


9.464.948

8.613.545

8.208.208

7.865.211

7.474.651

716.651

737.228

631.236

470.493

647.622

Bestemmingsfondsen: eigen vermogensbeheer Bestemmingsfondsen: projectsubsidies

4.294.395

2.633.328

624.736

1.556.245

3.452.475

meer een rondleiding achter de schermen

opening van de tentoonstelling Visua-

17.815.381

15.560.868

12.630.698

12.351.632

16.128.183

in het Rijksmuseum, bezichtigingen van

lizing the Human Connection in the Age

privécollecties en een exclusieve ontvangst

of Vermeer (De Brieflezende vrouw van

in de Oranjezaal op Paleis Huis Ten Bosch

Vermeer) in het Bunkamura Museum in

6. Schulden op korte termijn Nog te besteden inzake onderzoeksfonds Stichting het Rijksmuseum Overige te betalen kosten

-

-

-

19.221

19.221

2.386.883

151.738

120.504

2.043.109

551.849

in Den Haag.

Tokio. De avond voorafgaand aan de ope-

851.611

821.547

796.584

786.418

856.897

Ook werd aangesloten bij reizende tentoon-

ning waren wij te gast bij de Nederlandse

3.238.494

973.285

917.088

2.848.748

1.427.967

stellingen en presentaties over de wereld.

ambassadeur die een diner organiseerde in

Zo werd een succesvolle ontvangst geor-

zijn residentie.

21.053.875

16.534.153

13.547.786

15.200.380

17.556.150

38

39 Japanse tentoonstellingsflyer van de Brieflezende Vrouw van Vermeer.

De International Circle op de trappen van Paleis Huis Ten Bosch. Foto: Myra May Diner van de International Circle bij Christie’s Londen. Foto: Christie’s Londen

Adres en informatie Voor informatie over schenkingen,

Jorien Huisman

ABN AMRO rekening 5600.20.740

legaten en Fondsen op Naam kunt u

Telefoon: 020 6747 133

Rijksmuseum

contact opnemen met:

E-mail: [email protected]

Postbus 74888

Eva Kalis

1070 DN Amsterdam

Telefoon: 020 6747 335

Informatie is eveneens te vinden

E-mail: [email protected]

op www.rijksmuseum.nl/steun

Colofon Eindredactie en samenstelling

© 2012 Rijksmuseum, Amsterdam

Eva Kalis en Jorien Huisman,

Alle rechten voorbehouden. Niets uit

Development/Rijksmuseum Fonds

deze uitgave mag worden verveelvou-

Mischa Janknegt, afdeling Tentoon-

digd, opgeslagen in een geautomatiseerd

stellingen

gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij

Teksten

elektronisch, mechanisch, door foto

Toon Vugts pp. 8-10, 12-13

kopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schrifte

Financieel verslag

lijke toestemming van de uitgever.

Erwin van Rooij, controller Rijksmuseum

Voor meer informatie over de activiteiten van het Rijksmuseum,

Fotografie

zie www.rijksmuseum.nl.

Afdeling Beeld van het Rijksmuseum, tenzij anders vermeld

Founder

Ontwerp Studio Jas BV, Amsterdam

Hoofdsponsors

Druk Drukkerij Wilco, Amersfoort

40 Omslag: Sinds 2010 bieden we voor de bovenbouw van het primair onderwijs het lesstofvervangende geschiedenisprogramma Jij & de Gouden Eeuw aan. Ontwikkeld vanuit het curriculum, samen met leerkrachten en de Toneelmakerij, het jeugdtheatergezelschap van Amsterdam. Jij & de Gouden Eeuw begint in de klas. Met het computerspel Ranking the

Class casten de leerlingen elkaar voor de juiste rol. Als Hugo de Groot, Michiel de Ruyter, Rembrandt of een van de andere 18 personages uit de 17de eeuw lezen ze een waargebeurd theaterscript. Dit vormt de basis voor de geschiedenisles. In het museum testen de leerlingen hun kennis in een spannende museummissie, waarbij ze oog in oog met de authen-

tieke objecten komen te staan. Ten slotte kruipen de leerlingen nogmaals in de huid van hun personage en spelen ze het einde van de theaterscripts uit onder begeleiding van ervaren theaterdocenten. Dit bijzondere en succesvolle programma wordt mogelijk gemaakt door de Vandenbroek Foundation. Foto: Myra May

Rijksmuseum Fonds

www.rijksmuseum.nl/steun

Jaarverslag 2011 Rijksmuseum Fonds

Recommend Documents