JAARVERSLAG 2007
Gemeente Dordrecht 28 mei 2008
Inhoudsopgave Hoofdstuk 1: Inleiding 1.1 Voorwoord 1.2 Samenstelling van het bestuur 1.3 Kerngegevens van de stad
3 4 5
Hoofdstuk 2: Samenvatting 2.1 2.2 2.3 2.4
Inleiding De 13 grote projecten Bedrijfsvoering Financieel resultaat
7 9 14 15
Hoofdstuk 3: Begrotingsprogramma’s 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6 3.7 3.8 3.9
Inleiding GSB Programma Programma Programma Programma Programma Programma Programma
Veiligheid Sociale en culturele Infrastructuur Wonen en Leefbaarheid Werk en Scholing Ondernemerschap en bereikbaarheid Bestuur, participatie en dienstverlening Algemene dekkingsmiddelen
20 20 21 28 43 44 70 78 85
Hoofdstuk4 Verantwoordingparagrafen 4.1 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6 4.7
Lokale heffingen Risicomanagement en weerstandsvermogen Onderhoud kapitaalgoederen Financiering en treasury Bedrijfsvoering Verbonden partijen Grondbeleid
86 92 103 111 119 134 137
Hoofdstuk 5 Financiële verantwoording 5.1 Inleiding 5.2 Grondslagen van waardering en resultaatbepaling 5.3 Balans 5.4 Ontwikkeling in de baten en lasten 5.5 Financiële positie en toelichting 5.6 Financiële toelichting programma veiligheid 5.7 Financiële toelichting programma sociale infrastructuur 5.8 Financiële toelichting programma wonen en leefbaarheid 5.5 Financiële toelichting programma werk en scholing 5.10 Financiële toelichting programma Ondernemerschap en Bereikbaarheid 5.11 Financiële toelichting programma Bestuur, participatie en dienstverlening 5.12 Financiële toelichting programma Algemene Dekkingsmiddelen 5.13 Toelichting Strategische Investeringen
Bijlagen 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.
Overzicht gerealiseerde baten en lasten SISA Verdeling brede doeluitkering (GSB/ISV en GSB/SIV) Overzicht Strategische Investeringen Overzicht outcome indicatoren MJP 2006-2010 Overzicht gebruikte afkortingen Accountantsverklaring
147 147 149 166 169 171 175 185 198 204 208 212 218
1. Inleiding 1.1
Voorwoord
Voor u liggen de jaarstukken van de gemeente Dordrecht over het jaar 2007. In dit boekwerk wordt verslag gedaan van de in 2007 uitgevoerde activiteiten en bereikte resultaten. Referentiekader voor de af te leggen verantwoording is de door de Raad vastgestelde begroting 2007. Deze loopt dan ook als een rode draad door de jaarstukken. “Dordrecht werkt door”, zo luidt de titel van het Meerjarenbeleidsprogramma (MJP) 20062010. We kunnen met trots zeggen dat in 2007 met volle kracht uitvoering is gegeven aan het realiseren van de kernambities van het MJP: het voortvarend(er) uitvoeren van de bestaande plannen en projecten om de stad aantrekkelijk te houden en verder te ontwikkelen, het ondersteunen van kwetsbare groepen en het verder investeren in de directe leefomgeving. Tijdens de balansdag op 22 april j.l. zijn de tussentijdse resultaten gepresenteerd aan de gemeenteraad. Algemene conclusie daarbij is dat we op koers liggen met de uitvoering van het MJP 2006-2010. Wij constateren op basis van voorliggend jaarverslag, dat veel van de activiteiten die we zouden doen ook daadwerkelijk zijn gerealiseerd. Dit alles resulteert, enkele verbeterpunten daargelaten, in de door ons gewenste positieve maatschappelijke effecten. Onderdeel van de jaarstukken is de jaarrekening. Daar waar de nadruk in het jaarverslag ligt op de inhoudelijke voortgang van de plannen en ambities, daar ligt in de rekening het accent op de financiële verantwoording. De verantwoording is opgesteld conform de hiervoor geldende (wettelijke) voorschriften en laten een vrij besteedbaar positief resultaat zien van € 30,7 miljoen. Een belangrijk deel van dit resultaat is gerealiseerd door dividendinkomsten en vrijval van reserves.
Pagina 3 van 271
1.2
Samenstelling van het bestuur
Gemeenteraad De gemeenteraad van Dordrecht telt 39 raadsleden. De zetelverdeling is als volgt. 12
11
10 8
6
6
6
4
4
2
3
3
2
1
2
1
0 Fractie Karapinar
VSP
BV DORDT
D'66
Christenunie/SGP
Groenlinks
CDA
ECO-DORDT
VVD
PvdA
College van Burgemeester en Wethouders R.J.G. Bandell, burgemeester Portefeuille: Algemene en kabinetszaken, Brandweer, Politie, Integrale veiligheid, Communicatie en Stadspromotie, Bestuurlijke betrekkingen, Internationale samenwerking, Publiekszaken. Verbonden partijen: GR Drechtsteden, GR Zuid Holland Zuid J.W. Spigt (PvdA), wethouder Portefeuille: Sociale zaken, Arbeidsmarktbeleid en Werkgelegenheid, Ruimtelijke Ontwikkeling en Binnenstad, Media en Integratie, Inburgering en asielzoekers. Projecten: Stadswerven, Maasterras, Achterom/Bagijnhof. Verbonden partijen: Drechtwerk, Dordtmij, Sociale Dienst Drechtsteden. F.J. van den Oever (VVD), wethouder Portefeuille: Economische zaken en Toerisme, Grondbedrijf, Havenbedrijf, Stadsmarkten, Stadsbeheer (openbare ruimte), Verkeer en vervoer, Projecten: Zeehavengebied, Ondertunneling Laan der Verenigde Naties. Verbonden partijen: GEM de Hoven C.V, Stichting Breedband, Waterbus BV., Regionale ontwikkelingsmaatschappij Drechtsteden. D.A. van Steensel (CDA), wethouder Portefeuille: Financiën, Grote Steden Beleid, Essenhof, Weizigt NMC, Onderwijs en Educatie (incl. peuterwerk, voor- en vroegschoolse educatie, taaltrajecten en alfabetisering), Milieu (incl. water en riolering, afval, externe veiligheid), Projecten: Leerpark en Strategisch Groen Project. Verbonden partijen: Gevudo, Wegschap tunnel Dordtse Kil, Eneco Holding NV, Evides, NV Netwerk, Coöperatieve ontwikkeling Leerpark,Stichting de Biesbosch, BST, HVC, GR Drechtsteden, GR Zuid Holland Zuid, Vereniging Gemeenten voor duurzame ontwikkeling, BV Kennisbedrijven, GEM Beheer BV A.T. Kamsteeg (ChristenUnie/SGP), wethouder Portefeuille: Volkshuisvesting en Stedelijke Vernieuwing, Bouwen en Wonen, Monumentenzorg en Archeologie, WMO en zorg (w.o. ouderen- en gehandicaptenbeleid, volksgezondheid, vrouwenopvang, verslavingszorg en maatschappelijke opvang), Welzijn (w.o. buurtwerk, vrijwilligerswerk en bibliotheek), Regionale samenwerking. Project: Herstructurering Dordt West. Verbonden partijen: Woonwagencentra Drechtsteden, GR Drechtsteden
Pagina 4 van 271
J.H. Lagendijk 1 (PvdA), wethouder Portefeuille: Jeugd en jongeren (w.o. kinderopvang, Jeugdgezondheidszorg en jongerenwerk), Sport en Recreatie, Cultuur, Wijkgericht Werken, Personeel en Organisatie, Huisvesting en ICT, Bestuurlijke vernieuwing, Vastgoedbedrijf. Projecten: Gezondheidspark, Sportboulevard, Hofkwartier, Energiehuis, Belthurepark. Verbonden partij: Natuur- en recreatieschap De Hollandse Biesbosch. H.W.M. Wesseling, gemeentesecretaris Algemeen directeur en 1e adviseur van het college.
1.3
Kerngegevens van de stad
Deze paragraaf –die informatief van aard is- geeft de ontwikkeling weer van een aantal kerngegevens van de gemeente Dordrecht per 1 januari van het jaar.
2005
2006
2007
119.183
118.821
118.541
29.510 72.945 16.728
29.096 72.733 16.992
28.686 72.681 17.174
Aantal woonruimten waarvan: - woningen - recreatiewoningen - wooneenheden - bijzondere woongebouwen
56.168
56.460
56.418
52.460 16 3.050 642
52.752 16 3.050 642
52.713 16 3.050 639
Aantal koopwoningen Aantal huurwoningen
27.870 25.590
27.068 25.684
27.827 24.849
Aantal éénsgezinswoningen Aantal meergezinswoningen
28.739 23.721
28.812 23.940
29.128 23.548
9.945
9.945
9.945
7.953 1.992
7.914 2.031
7.914 2.031
Sociale structuur
Aantal inwoners waarvan: - inwoners < 20 jaar - inwoners van 20 tot en met 64 jaar - inwoners > 64 jaar
Fysieke structuur
Oppervlakte gemeente (in hectare) waarvan: - oppervlakte land - oppervlakte binnenwater
Meer statistische gegevens over Dordrecht op: www.sociaalgeografischbureau.nl
1
Dhr J.H. Lagendijk is wethouder vanaf 1 juli 2007. Daarvoor was mw N. Albayrak wethouder.
Pagina 5 van 271
Pagina 6 van 271
2. Samenvatting 2.1
Inleiding
In dit hoofdstuk wordt een samenvatting gegeven van de belangrijkste resultaten en bevindingen uit het jaarverslag en –rekening van de gemeente Dordrecht. De veelheid aan gemeentelijke producten, de complexiteit van de processen en de wettelijke voorschriften met betrekking tot verslaglegging maken de jaarstukken van een gemeente tot een omvangrijk geheel. Met deze samenvatting wordt beoogd de lezer snel inzicht te bieden in de inhoud van het gemeentelijke jaarverslag. De beleidsinhoudelijke samenvatting is opgebouwd langs de drie kernambities van het College. Deze zijn het voortvarend(er) uitvoeren van de bestaande plannen en projecten om de stad aantrekkelijk te houden en verder te ontwikkelen, het ondersteunen van kwetsbare groepen en investeren in de directe leefomgeving (schoon, heel en veilig). Daarnaast wordt een samenvattende analyse gegeven van het gerealiseerde rekeningresultaat over het jaar 2007. Om de inhoudelijke ambities te bereiken werken we op steeds meer fronten samen met onze partners uit de Drechtsteden. De in 2007 geboekte resultaten zijn daarmee mede te danken aan de samenwerking in de Drechtsteden. Met onder meer de vorming van de SDD in 2007 en SCD in 2008 hebben we ook een stap voorwaarts gezet om meer effectief en efficiënt tot resultaten te kunnen komen. 2.1.1 Aantrekkelijke stad Een stad die met haar goede vestigingsfactoren en haar unieke historie, cultuur en natuur aantrekkelijk is voor inwoners, bezoekers en bedrijven. De ambitie van het College is om de bestaande plannen en grote projecten voortvarend uit te voeren. Graag geven we u inzage in de ontwikkelingen rondom de 13 grote projecten. We verwijzen u hiervoor naar hoofdstuk 2.2 en de projectbladen ‘grote projecten’ die gelijktijdig met het jaarverslag worden verspreid. De activiteiten uit het stadsprogramma Binnenstad en Cultuur hebben in 2007 in concrete resultaten geresulteerd. Zo is in het najaar 2007 de geannoteerde programmakaart Binnenstad in de raad vastgesteld. In 2007 is gewerkt aan de verruiming van de vaartijden van de waterbussen (in 2008 operationeel) en zijn nieuwe horecaformules toegevoegd. Tevens is in samenwerking met Stichting Centrummanagement Dordrecht gewerkt aan een aantrekkelijk activiteitenaanbod in de binnenstad. Hierbij kan onder meer gedacht worden aan ‘Dordt op je Bord’, ‘Vaart in Dordt’ en de kerstijsbaan. Het aantal bezoekers aan evenementen is gedaald van 900.000 (2005) naar 800.000 (2007). De daling is te verklaren doordat in de oneven jaren geen ‘Dordt in Stoom’ wordt georganiseerd en dat ‘Dordt Monumenteel’ is komen te vervallen en is vervangen door de Open Monumentendag. Op het gebied van historie, cultuur en natuur wordt ook getracht de aantrekkingskracht van de stad te vergroten. Door het versterken van voorzieningen als het Dordrechts’ museum, DIEP, ‘t Hof en het Energiehuis is ook in 2007 een impuls aan het cultuuraanbod gegeven. In 2006 (meest recente meting) is aan Dordrecht 2,0 miljoen toeristische bezoeken gebracht, dit is een daling ten opzichte van de 2,8 miljoen toeristische bezoeken die in 2004 zijn gemeten. De daling kan worden verklaard door een daling van bezoekers uit de Drechtsteden. De gemeenteraad is eind 2007 akkoord gegaan met de opzet van een mix van maatregelen om de loop naar de stad, vooral vanuit de stad en regio, in gang te houden ten tijde van grote verbouwingen en om de waardering op peil te houden (Urgentieplan Binnenstad). Dit mede met het oog op onze ambitie om in 2010 het totaalbezoek aan de binnenstad te laten groeien naar 310.000 per week en het aantal toeristische bezoeken naar 2,8 miljoen in 2010. De maatregelen richten zich op parkeren en bereikbaarheid, kwaliteit van openbare ruimte, het aantrekken van aanvullende activiteiten en communicatie.
Pagina 7 van 271
Economie De landelijke economie is flink aangetrokken. Deze trend heeft zich ook in Dordrecht gemanifesteerd. In combinatie met de hoge prioriteit die Dordrecht heeft gegeven aan de versterking van de economische structuur en stimuleren van de economische concurrentiepositie is de totale werkgelegenheid vanaf 2006 gestegen. In de Drechtsteden zijn bijna 108.600 arbeidsplaatsen. Hiervan neemt Dordrecht ruim 53.500 arbeidsplaatsen voor zijn rekening. In 2007 is voor Businesspark Amstelwijck de geplande uitgifte kantoren (4000 m2) en bedrijven (2000m2) gehaald. Voor Dordtse Kil III geldt dat per 1 januari 2008 van de totaaloppervlakte 22% is uitgegeven, en ca 35% in optie staat. Dat betekent dat van de grond die in het bezit is van ROM-D nog ca 43 % (20ha) uitgeefbaar is. Naar verwachting zal Dordtse Kil III in 2012 in zijn geheel zijn uitgegeven. . De Economische Adviesraad Dordrecht (EAD) heeft Kenniskringen Drechtsteden opgezet en de Creatieve Kaart van Dordrecht uitgebracht. Een van de eerste impulsen van de EAD is het topinstituut EcoShape - Building with Nature. Zo kan Dordrecht zich bovenregionaal positioneren als ‘Centre of Excellence’ op het gebied van waterbouw en duurzaamheid. Omdat Drechtsteden en Dordrecht inhoudelijk en bestuurlijk zijn vervlochten, is duidelijk dat de vaststelling van de regionale kantorenstrategie (High Five) en de Bedrijventerreinenstrategie Drechtsteden: De Drechtse Poort ook voor Dordrecht van groot belang zijn als het gaat om het verbeteren van de concurrentiepositie. In De Drechtse Poort hebben de Drechtsteden een herstructureringsopgave opgenomen. Het betreft voor Dordrecht onder meer de herstructurering en/of revitalisering van de Zeehavens en Dordtse Kil I en II. Kennis In 2007 heeft onderwijsvernieuwing o.m. vorm gekregen met de oprichting van een aantal leerbedrijven op het Leerpark. Verder is een gezamenlijk stagebureau voor VMBO-scholen op het Leerpark geopend. Het leerpark is in 2007 geopend door prinses Máxima. Wat betreft de bouwuitvoering van de Leerparkomgeving zijn Da Vinci College en Insula College gerealiseerd en zijn het Stedelijk Dalton Lyceum en het Samenwerkingsgebouw van start gegaan. Een aantal hbo-opleidingen is toegevoegd aan het onderwijsaanbod. Verder is een kwaliteitskaart voor primair en voortgezet onderwijs opgesteld. In 2007 zijn ook de voorbereidingen getroffen voor de opening van het topinstituut ‘EcoShape-Building with Nature’ dat in maart 2008 is geopend. Het Programma Kennisinfrastructuur is per december 2007 beëindigd. De resterende activiteiten zijn ondergebracht bij Programma Impuls en de sector Maatschappelijke Ontwikkeling. Wonen Om de uitstroom van midden en hogere inkomens tegen te gaan, nemen we maatregelen op de woningmarkt door het toevoegen van aanbod in het hogere segment. Langzaam maar zeker zien we hier de gewenste trend ontstaan. Het binden en aantrekken van midden en hoge inkomens aan de stad blijft een punt van aandacht. In Dordt-West (bestaande uit de wijken Oud en Nieuw Krispijn, Wielwijk en Crabbehof ) ligt, doorkijkend naar 2025, met de aanpak van 4.000 woningen een enorme opgave van stedelijke vernieuwing. In 2007 zijn 50 woningen uit het huurwoningbestand verkocht (100 in 2006), 372 woningen gesloopt (234 in 2006) en 116 nieuwbouwwoningen gerealiseerd (113 in 2006). In de komende jaren verwachten we extra investeringen van het Rijk voor de wijken Crabbehof en Wielwijk. Bereikbaarheid Bereikbaarheid is een belangrijke vestigingsfactor voor bedrijven en is van belang voor bezoekers aan de (binnen)stad. De gemiddelde reisduur per auto in de spits en in de daluren is de afgelopen jaren toegenomen. Het rapportcijfer van de ondernemer over de tevredenheid van de bereikbaarheid per auto en OV toont een wisselend beeld. In het cijfer over de tevredenheid over de bereikbaarheid per auto zien we een stijging in de waardering van 6,8 naar een 7. Voor wat betreft de tevredenheid over het OV zien we een daling van een 6,6 naar een 6,2. Deze daling heeft hoogstwaarschijnlijk te maken met het feit dat Arriva (de nieuwe busvervoeraanbieder) begin 2007 last had van aanloopproblemen. Deze problemen zijn intussen opgelost. De komende jaren blijft het verbeteren ban de bereikbaarheid een belangrijk punt van aandacht.
Pagina 8 van 271
De evaluatie Verkeersplan Binnenstad is afgerond en er zijn nieuwe maatregelen vastgesteld waarmee de gemeente tegemoet komt aan wensen van bewoners en ondernemers. Met de NS zijn afspraken gemaakt over het nachtnet en sinds dit jaar rijden (op proef) de nachttreinen door richting Noord-Brabant. 2.1.2 Ondersteunen kwetsbare groepen Een stad met sociale samenhang en actieve verantwoordelijke burgers waarin kwetsbare groepen worden ondersteund, zodat ze mee kunnen doen in de samenleving. Jeugd Het gaat goed met de jeugd in Dordrecht. Jeugdwerkloosheid daalt, en het aantal voortijdig schoolverlaters ook. Jongeren zijn meer tevreden geworden over het voorzieningen aanbod in de stad. De deelname aan sport is toegenomen en het aantal jongeren met schulden is gedaald. Helaas constateren we echter wel een toename van het overmatig alcoholgebruik en blijft de gewenste ontwikkeling ten aanzien van het percentage jongeren met een goed ervaren gezondheid uit. Op het gebied van jeugd en veiligheid zien we een stijging in het aantal jeugdige verdachten en een stijging van het aantal jeugdige verkeersslachtoffers. Uitkeringsgerechtigden/werkzoekenden In 2007 is veel voortgang geboekt op het toeleiden naar werk. Veel mensen zijn aan een baan geholpen en het aantal mensen met een uitkering is afgenomen. Om te kunnen blijven inspelen op de toekomstige verhoudingen op de arbeidsmarkt is een duurzaam regionaal arbeidsmarktbeleid met oog voor de keten diploma – werk – inkomen nodig. Sociaal geïsoleerden / mensen zonder dak boven het hoofd De voortgang op participatie aan de samenleving wordt in 2009 opnieuw gemeten. Wel is veel inzet gepleegd in 2007 om sociaal isolement terug te dringen en de opvangmogelijkheden voor daklozen te vergroten. Mensen met een beperking Mensen met een beperking zijn tegenwoordig aangewezen op de WMO. Met de vormgeving van de WMO zijn stappen voorwaarts gezet in 2007. Integratie en meedoen De integratiemonitor komt in 2009 uit. Effecten kunnen dus nog niet concreet worden gemeld. Wel is veel inzet gepleegd. Er is succesvol gewerkt aan het vervolgprogramma 20072008 ‘Antilliaanse Dordtenaren doen mee’ en het Actieprogramma Integratie. De voortgang op inburgeringstrajecten blijft achter op de ambities. Dit is een landelijk probleem en er is voor een Verbetervoorstel Inburgering ontwikkeld op basis van het Deltaplan Inburgering van het ministerie van Wonen, Wijken en Integratie. 2.1.3 Leefbare en veilige omgeving Een stad die schoon, heel en veilig is en waarin de tevredenheid van de inwoners over de directe leefomgeving op hetzelfde niveau blijft. Schoon en heel De belangrijkste graadmeter voor de leefbaarheid is de tevredenheid van Dordtenaren over de staat en onderhoud van de openbare ruimte. De cijfers over 2007 geven in het algemeen aan dat de tevredenheid vrijwel gelijk is gebleven. Deze constatering ligt in de lijn der verwachting aangezien dit de expliciete inzet van beleid was. Opvallend was echter dat de Dordtenaren wel meer verloedering in de buurt 1 ervaren dan in 2005 en 2003. De mate van ervaren verloedering ligt op hetzelfde niveau als in 2001.In dat kader moet ook worden aangegeven dat de verkeersoverlast in wijken is toegenomen (van 3,4 naar 3,6). Naar aanleiding van de score op verloedering en verkeersoverlast wordt in 2008 een integraal Actieplan voor de woon- en leefomgeving opgesteld onder de naam ”Gewoon Doen”. Tijdens de balansdag is aangegeven dat de score op leefbaarheid van Dordt West nog niet de gewenste ontwikkeling vertoont. Uit een specificatie van de wijkcijfers blijkt dat Crabbehof
1 De indicatorscore verloedering is samengesteld uit graffiti, vernielingen van telefooncellen/bushokjes, rommel op straat en hondenpoep.
Pagina 9 van 271
slecht scoort. Door het huidige beleid / de wijkaanpak stevig voort te zetten hebben we er vertrouwen in alsnog het gewenste resultaat te kunnen boeken. Veiligheid (in de buurt) De resultaten op het gebied van veiligheidsbeleving zijn over het algemeen positief. Uit het onderzoek ‘leefbaarheid en Veiligheid 2007’, een belangrijk onderzoek naar de staat van de veiligheid in Dordrecht, zijn positieve resultaten te lezen. Ten opzichte van de Leefbaarheid en Veiligheid monitor 2005 is een positieve ontwikkeling te zien in het algemene gevoel van veiligheid. Specifiek ten aanzien van veiligheid in de buurt en de veiligheidsbeleving van jongeren overdag en ’s nachts is het rapportcijfer ook gestegen. Een goede verklaring voor het verbeterde gevoel van veiligheid kan gevonden worden in het feit dat minder Dordtenaren slachtoffer zijn geworden van vermogensdelicten en / of geweldsdelicten. Gecombineerd met de stijging van het ophelderingspercentage bij een gelijk blijvend aantal aangiften is dit een positieve ontwikkeling. Ten aanzien van de verkeersveiligheid in de buurt dient opgemerkt te worden dat de gewenste ontwikkeling nog niet zichtbaar is. De indicatorscore was bij de nulmeting 3,9, met het streven om in 2009 naar een 3,6 te zijn gedaald. In 2007 was de score echter 4,0. Om die reden wordt vanuit de MJP impuls van 10 miljoen euro ten aanzien van de samenhangende aanpak van de openbare ruimte aan verbetering op dit punt gewerkt. Samen leven in de buurt Wij vinden het belangrijk dat alle Dordtenaren meedoen aan de samenleving. Daarvoor hebben we ook op buurtniveau verschillende instrumenten ingezet. In Dordt-West is in 2007 de fysieke aanpak gecombineerd met een sociaal programma ter verbetering van de leefbaarheid en veiligheid. In 2007 zijn nadere afspraken gemaakt met de woningbouwcorporaties over uitvoering van de programma’s voor Crabbehof, Wielwijk en Nieuw Krispijn en is de visie en het uitvoeringsprogramma voor het gebied Dordt-West door de Raad vastgesteld. Deelprojecten van het programma in Wielwijk zijn bijvoorbeeld het project ‘achter de voordeur' (huisbezoekproject om zicht te krijgen in woonwensen van bewoners, kansen, problemen en hulpvragen zoals armoede en eenzaamheid) en het project ‘kansen/werkmakelaar' (bemiddeling voor werkzoekenden). De tevredenheid over voorzieningen in de buurt is toegenomen, en dan vooral de tevredenheid over speelmogelijkheden, basisonderwijs, sportvoorzieningen, voorzieningen voor ouderen en winkels. Tevredenheid over openbaar vervoer was tijdelijk wat lager, maar trekt inmiddels weer bij. Tevredenheid over buurthuizen blijft iets achter op het streefcijfer.
2.2
De 13 grote projecten
In het MJP is door het College de ambitie uitgesproken om te kiezen voor voortzetting van het gewaardeerde beleid en in te zetten op de doorontwikkeling van Dordrecht tot een stad met een sterke sociale, culturele en economische centrumfunctie. Een complete stad waar initiatief van burgers wordt aangemoedigd, waar ruimte is voor ondernemerschap en creativiteit, waar solidair samen leven in de wijken wordt gestimuleerd en waar hulp en zorg beschikbaar is wanneer het nodig is. Een mooie stad waar het leven prettig is en die daarmee aantrekkelijk is om te wonen en te werken. Een stad die nationaal zichtbaar is en dus interessant is om te bezoeken. Deze ambitie willen we waarmaken door de dertien in het MJP genoemde projecten met kracht en tempo uit te voeren. In 2007 hebben we op basis van bevindingen van de rekenkamer en een onderzoek door Deloitte de sturing op de 13 grote projecten doorgelicht. Hieruit is naar voren gekomen dat ten aanzien van een aantal projecten risicomanagement meer aandacht behoeft. In diverse raadsvergaderingen is aandacht gegeven aan de uitkomsten van het onderzoek en is gesproken over het doorvoeren van verbeteringen. In deze paragraaf volgt een overzicht van de bereikte (inhoudelijke en procedurele) mijlpalen op deze in MJP opgenomen projecten. Voor mee informatie over de 13 grote projecten verwijzen we u tevens naar de projectbladen ‘grote projecten’ die gelijktijdig met het jaarverslag worden verspreid. Gezondheidspark In 2007 is verder gegaan met de ontwikkeling van het Gezondheidspark. De eerste paal voor de tunnel aan de Karel Lotzyweg is geslagen. Er is opdracht gegeven tot het bouwrijp maken van de sportzone. In de sportzone is de parkeergarage opgeleverd. Betaald parkeren is ingevoerd. Bovendien is het regionale politiebureau opgeleverd.
Pagina 10 van 271
Sportboulevard Wat betreft de sportaccommodaties maken we een grote kwaliteitsslag met de ontwikkeling van de Sportboulevard, waarin een zwembad, sporthal, turnzaal, ijshal, fitness en racketsportaccommodatie, verenigingsruimten en horeca worden ondergebracht. In 2007 is het definitieve besluit exploitatievorm en een besluit verlening aanvullend krediet genomen voor de Sportboulevard en is gestart met de uitvoering van het bouwrijp van het terrein. De integrale aanbesteding van bouw en exploitatie is medio 2007 gestopt. Voor de bouwwerkzaamheden van de publieke delen en de parkeergarage is een nieuwe aanbestedingsprocedure gestart waarbij gekozen is voor de openbare procedure en een aanbesteding in meerdere percelen. De gunning is gepland in januari 2008 waarna de realisatieperiode fase 2 plaatsvindt t/m maart 2010. Dit is iets later dan de aanvankelijke planning om in 2009 op te leveren. Voor de exploitatie van de publieke delen wordt ook een nieuwe aanbestedingsprocedure gestart waarbij eveneens gekozen is voor de openbare procedure. De aanbesteding van de exploitatie is gepland voor medio 2008. Energiehuis Begin 2007 is op verzoek van het College en de Raad een onderzoek uitgevoerd naar de actuele situatie en de optimalisering van toekomstige invulling van het Energiehuis. Aanleiding hiervoor was de constatering medio 2006 dat de investering- en exploitatiekosten hoger zouden worden dan bij het eerste raadsvoorstel in 2005 geraamd. Het College heeft het rapport waarin 4 varianten staan uitgewerkt, op basis van voorkeursvariant 3A voorgelegd aan de gemeenteraad ter besluitvorming. Deze variant heeft betrekking op een gedeeltelijke huisvesting van ToBe in het Energiehuis. Om een commerciële impuls te geven aan het Energiehuis is besloten ruimte te creëren voor commerciële horeca en andere startend cultureel ondernemers. Om dit ruimtelijk mogelijk te maken zal ToBe ruimten in de De Munt aanhouden en resterende ruimten/ functies in het Energiehuis plaatsen. Op 18 december 2007 heeft de Raad ingestemd met Variant 3A en een voorbereidingskrediet van € 2,0 miljoen ten laste van reserve SI (strategische Investering) (W22) beschikbaar gesteld ten behoeve van het uitwerken van een voorlopig- en definitief ontwerp. Naast de actualisatie van het Programma van ToBe, i.v.m. de huisvesting op 2 locaties (in De Munt en het Energiehuis) en uitwerking van het ontwerp dienen in deze fasen diverse vraagstukken op het gebied van programmering, exploitatie en beheer nader te worden uitgewerkt en voorgelegd aan College en Raad. Stadswerven De Stadswerven is een herontwikkeling tot een multifunctioneel gebied met een stedelijk karakter, in verbinding met de historische binnenstad. In de lente van 2007 is het Villa Augustus-complex (hotel en restaurant) geopend en het uitgraven van de Vlij gerealiseerd. In september 2007 is besloten een time-out in te stellen. Onder andere om de ambtelijke doorrekening van de grondexploitatie af te ronden en de stand van zaken Stadswerven door te lichten. In het eerste kwartaal van 2008 heeft verantwoording over het verloop van het project (feitenrelaas en verschillenanalyse grondexploitatie) in de Raad plaatsgevonden. Binnen Stadswerven wordt momenteel gewerkt aan een stedenbouwkundige heroriëntatie, het opstellen van een herziene grondexploitatierapportage en een herdefinitie van de samenwerking(sovereenkomst) met de projectontwikkelaar. Aan de gemeenteraad worden in 2008 heroriëntatievoorstellen gedaan. Hofkwartier De planning voor 2007 was om te starten met het verbouwen van het Dordrechts Museum. Daarvoor was nodig dat het Voorlopig en Definitief Ontwerp én de aanbesteding gereed zouden komen. Verder was voorgenomen te starten met de aanpassing van de Kloostertuin, contract te sluiten met de Vest, en om een keuze te maken voor een partij die met Nieuwstraat 60/62 en de Kunstkerk aan de slag zou gaan. Verder nog het Voorlopig Ontwerp voor DiEP, huisvesting voor het Huis voor de Democratie (1e fase) en de ontwikkeling van het concept 1572. De start van de kloostertuin is gerealiseerd. Er is gewerkt aan het Voorlopig Ontwerp voor DiEP, Er is gekozen om aanvullend onderzoek te doen naar het gebouw van de Berckepoort. Huisvesting voor het Huis voor de Democratie is gerealiseerd. Het contract met de Vest is nog niet gerealiseerd; eerst is gezorgd voor overeenstemming tussen de verschillende partijen over het ontwerp voor de Statenschool. De bouw van De Vest zou na de zomer 2008 aanvangen, maar op dit moment is aanvang voorzien voor begin 2009.
Pagina 11 van 271
Voor Nieuwstraat 60/62 en de Kunstkerk is gekozen om te bezien of een geïnteresseerde commerciële partij beide panden wil ontwikkelen voor horeca en aanverwante functies. Uiteindelijk is ervoor gekozen om niet met deze partij verder gegaan. Nu wordt opnieuw bezien op welke wijze de markt zal worden benaderd voor een goed invulling van de panden. De verbouwing van het museum is in 2007 aanbesteed. Ten gevolge van het aanbestedingsresultaat is vertraging opgetreden. Vanuit DiEP wordt hard gewerkt aan de ontwikkeling van het Concept 1572. Gekozen is voor een eerste uitwerking in pilotvorm. Bij positieve reacties zal de pilot worden uitgewerkt tot een Plan van Eisen voor het gebouw. Daarna kan aan een Voorlopig Ontwerp worden gewerkt. Leerpark Voor 2007 was een aantal stappen in de ontwikkeling en realisatie van het Leerpark voorzien. De ontwikkeling van het Leerpark in 2007 is grotendeels conform planning verlopen. De bouwuitvoering van het Da Vinci College is volgens planning verlopen. De opening van het gebouw in het najaar van 2007 heeft mede dankzij het bezoek van HKH Prinses Maxima veel (landelijke) publiciteit gekregen. Het Insula College is 2006 conform planning opgeleverd. De geplande bouw van het samenwerkingsgebouw en het Stedelijk Dalton Lyceum is medio 2007 van start gegaan. De gebiedsontwikkeling liep in 2007 volgens planning. De aansturing voor deze gebiedsontwikkeling is door de Coöperatie Ontwikkeling Leerpark verzorgd. Dat zal ook volgend jaar zo worden voortgezet. De kopstudie Fysieke Veiligheid is gestart, voor 2008 is accreditatie aangevraagd. De oprichting van BV Kennisbedrijven moet in 2008 een doorstart krijgen en is niet in het tempo ontwikkeld als voorgenomen voor 2007. Onderwijsvernieuwing is zichtbaar in het aantal leerbedrijven dat sinds 2007 concreet aan de slag is in samenwerking met het regionale bedrijfsleven en de scholen. Zowel het Leerbedrijf Kapper, Horeca als Garagetechniek hebben zich binnen het Leerpark gevestigd. Achterom/Bagijnhof Nadat de Raad van State medio 2007 het groene licht heeft gegeven (behoudens voor het onderdeel Muizentrap) is het project weer opgestart. Met Multi-Vastgoed is overeenstemming bereikt over de financiële aspecten van het project. De concept- contracten met Multi, Redevco en Hema/IEF zijn geactualiseerd. Naar verwachting worden deze het eerste half jaar van 2008 ondertekend. De bestuurlijke behandeling van deze contracten heeft reeds eerder plaatsgevonden. De Raad heeft ingestemd met het reserveren van € 30 mln. binnen de Strategische Investeringsreserve voor de ontwikkeling van Achterom Bagijnhof. Het planonderdeel Achterom West (Paradium) is vrijwel voltooid. De realisatie van de fietsenstalling onder het volledige bouwblok aan de westkant van het Achterom is gestart. De vestiging van Hogeschool Rotterdam en In Holland heeft plaatsgevonden; naar verwachting zal het Da Vincicollege zich in medio 2008 vestigen op twee verdiepingen van het gebouw. De bouwaanvraag (fase 2) voor plan Johan de Wittstraat/Spuiboulevard is door Van Pelt ingediend. Voor het opstellen van een visie op de ontwikkeling van de Visstraat is een krediet vrijgegeven. Met betrekking tot de Lenghen- Lindenstraat is een exploitatieopzet en grondwaardebepaling gestart. Verder overleg volgt hierover in 2008. Het ontwerp van de openbare ruimte is getoetst aan de budgetkaders. In 2008 wordt het ontwerp geactualiseerd. Tevens wordt onderzocht of de markt in zuidelijke richting kan worden opgeschoven, in relatie tot toekomstige ontsluiting Visstraat. Herstructurering Dordt West In 2007 zijn nadere afspraken gemaakt met de woningbouwcorporaties over uitvoering van de programma’s voor Crabbehof, Wielwijk en Nieuw Krispijn en is de visie en het uitvoeringsprogramma voor het gebied Dordt-West door de Raad vastgesteld. De totale herstructureringsopgave in Dordt-West wordt in 2020 afgerond. Het Sociaal Programma Wielwijk is in 2007 vastgesteld door de gemeenteraad. Het programma loopt door tot 2009. In het tweede kwartaal van 2007 is begonnen met ontwikkeling van de sociale programma's voor Crabbehof en Nieuw-Krispijn. Naar verwachting zullen de sociale programma’s in de eerste helft van 2008 aan college en Raad ter goedkeuring worden aangeboden. In Oud-Krispijn verloopt de uitvoering van de sociale en fysieke herstructureringsplannen conform het 'Raamwerk 2013'. Eind 2007 is de Multi Functionele Accommodatie (MFA) 'De Koloriet' opgeleverd. De wijken Crabbehof en Wielwijk krijgen een extra impuls vanuit het Actieplan Krachtwijken van Minister Vogelaar. Dan kunnen extra middelen voor deze wijk worden ingezet In 2008 wordt daarvoor een overeenkomst tussen minister en ge-
Pagina 12 van 271
meente gesloten.Bijzonder aandachtspunt bij Dordt-West was de milieuproblematiek (luchtkwaliteit) langs de A16. Dit aspect is meegenomen en vertaald in de gebiedsvisie. Dit heeft geleid tot een plan waarbij een brede strook langs de A16 vrij gemaakt wordt van bebouwing. Belthurepark Het jaar 2007 heeft voornamelijk in het teken gestaan van een aantal belangrijke stappen in de bestemmingsplanprocedure. Nadat begin 2007 politieke behandeling over het ontwerp bestemmingsplan heeft plaatsgevonden, is dit plan vervolgens ter inzage gelegd en heeft het College in mei besloten over de inspraakreacties en over de vestiging van de Wet voorkeursrecht gemeenten (Wvg) (artikel 6). In oktober heeft de raad het bestemmingsplan vastgesteld (incl. vestiging Wvg, artikel 2), waarna dit plan ter goedkeuring is verzonden naar Gedeputeerde Staten. Zeehavengebied De gemeente wil de Zeehaven economisch optimaal ontwikkelen met als oogmerk het creëren van werkgelegenheid. Sinds 2004 heeft de zeehaven te kampen met forse beperkingen door geluidhinderproblematiek. Om dit probleem aan te pakken heeft de gemeente het programma Revitalisering Zeehavengebied opgesteld. Als uitwerking daarvan heeft in maart 2007 de gemeenteraad het masterplan voor de revitalisering van de Zeehaven, met daarin vijf kansrijke businesscases voor de economische ontwikkeling van het gebied, vastgesteld. Voor de reconstructie van de Mijlweg is in 2007 (op basis van de aanvraag 2006) een Toppersubsidie van € 2,3 miljoen ontvangen. Het college van Dordrecht heeft het zonebeheerplan voor de industrieterreinen Grootte Lindt/Dordt-West vastgesteld. In januari 2008 hebben ook de gemeenten Zwijndrecht, Binnenmaas en de provincie Zuid-Holland hiermee ingestemd. Maasterras Het Maasterras wordt ontwikkeld tot het zakelijk hart van de Drechtsteden en is een gezamenlijk project van Zwijndrecht en Dordrecht. Het Maasterras biedt ruimte aan kantoren en hoogstedelijke woonmilieus. Op termijn biedt het project ruimte voor 140.000 – 180.000 m² bvo. kantoren en 40.000 – 80.000 m² bvo. bedrijven in een periode van 15 tot 20 jaar. Eind 2006 is het realisatieprogramma Maasterras ter besluitvorming aan het college aangeboden. In maart 2007 hebben de gemeenteraden van Dordrecht en Zwijndrecht hiermee ingestemd. In 2007 is ook een wijziging van de organisatiestructuur van het project voorbereid, waardoor het opdrachtgeverschap wordt neergelegd bij de gemeenten Zwijndrecht en Dordrecht i.p.v. bij Drechtsteden. Een en ander is vastgelegd in een samenwerkingsovereenkomst, die in het eerste kwartaal 2008 aan de drie betrokken bestuursorganen wordt voorgelegd. Naast de voorbereidende werkzaamheden ten behoeve van het verleggen van de afrit van de stadsbrug noopt de in 2007 opgestelde second opinion op de grondexploitatie tot een verdere planoptimalisatie. Deze planaanpassing loopt parallel aan het opstellen van een structuurvisie. Een marktanalyse en economische effectmeting zijn in 2007 afgerond. Ondertunneling Laan der Verenigde Naties Op 18 november 2007 is de tunnel, twee maanden na de geplande datum, opengesteld voor auto’s, fietsers en voetgangers waardoor een einde kwam aan de gevaarlijke gelijkvloerse kruising met het spoor. Hiermee behoort een forse en jarenlange bottleneck in het hoofdwegennet tot het verleden. De nieuwe naam van de tunnel is: VN-tunnel. De afrondende werkzaamheden vinden volgens planning plaats in de eerste twee kwartalen van 2008. Nieuwe Dordtse Biesbosch (SGP) De Nieuwe Dordtse Biesbosch (voorheen Strategisch Groen Project Eiland van Dordrecht (SGP)) omvat het realiseren van nieuwe natuurgebieden, ecologische verbindingszones en bescherming van flora en fauna. In 2007 is het inrichtingsplan vastgesteld. De daadwerkelijke verwerving van de benodigde gronden (provincie) is gestart. Voor de eerste delen (Tongplaat en Noord-Bovenpolder) is de uitvoering van start gegaan. Van de twee concrete projecten die de gemeente voor haar rekening neemt (bestemmingsplan en landbouwweg) kan worden gemeld dat de milieueffectrapportage, ter onderbouwing van het bestemmingsplan, in december door het college is vastgesteld. Het bestemmingsplan wordt in de eerste helft van 2008 aangeboden. Om de voortgang niet te belemmeren wordt een aantal onderdelen gerealiseerd middels een artikel 19 WRO-procedure. Voor het oostelijk deel van de landbouwweg is inmiddels een definitief tracé vastgesteld. Voor het westelijk deel zijn nog twee tracés in discussie.
Pagina 13 van 271
2.3
Bedrijfsvoering
Ten aanzien van de organisatie en de bedrijfsvoering hebben er in 2007 vele ontwikkelingen plaatsgevonden, hier worden enkele hoofdlijnen geschetst. De benoemde activiteiten zijn onderscheiden naar de volgende aspecten: Structuur en Cultuur van de organisatie en de Processen die van toepassing zijn. De activiteiten, de voortgang en de resultaten van deze ontwikkelingen worden gedetailleerd verantwoord in paragraaf 5.4 Bedrijfsvoering van het Stadsjaarverslag. Structuur Bij het aspect Structuur zijn de regionalisering en de ontwikkeling van een regionale netwerkorganisatie belangrijke onderwerpen. Om de inhoudelijke ambities van de stad te realiseren en een optimaal eindresultaat te bereiken, wordt steeds gezocht naar de juiste schaal voor de uitvoering van werkzaamheden. Hierbij is continu de vraag actueel waar een taak het meest effectief en efficiënt georganiseerd kan worden. Dordtse (organisatie) ontwikkelingen kunnen daarmee niet los gezien worden van de ontwikkelingen in de regio. De gemeente kende in 2007 een omvangrijke organisatieagenda. Er zijn belangrijke stappen gezet in de regionalisering en de ontwikkeling van de regionale netwerkorganisatie. De meest opvallende regionale ontwikkeling in 2007 is de vorming van het Service Centrum Drechtsteden (SCD). Daarnaast is hard gewerkt aan de oprichting van een regionaal sociaal geografisch bureau (Onderzoekscentrum Drechtsteden) en een regionale belastingdienst (Belastingdienst Drechtsteden). Ook is per 1 januari 2007 een aantal taken van de gemeente ondergebracht in de gemeenschappelijke regelingen Drechtsteden en Zuid-Holland Zuid; dit geldt voor de Sociale Dienst, de Brandweer, RBL+, het Ingenieursbureau en taken op het gebied van vergunningverlening en handhaving. In ‘sturingsarrangementen’ is de relatie en inrichting van de samenwerking met de regionale organisaties vastgelegd. Binnen de gemeentelijke organisatie is de organisatievorm interne bedrijven verder uitgewerkt; begin 2008 zijn de bedrijven Projectmanagement en Sportbedrijf formeel van start gegaan. Tevens is in 2007 een traject gestart om de medezeggenschap te herijken: ‘Verbeter de Medezeggenschap Blijvend’. Cultuur Rondom vier thema’s is in 2007 verder gewerkt aan het aspect Cultuur: leiderschap, kwaliteit & dagelijkse omgangsvormen, de kernwaarden van de organisatie en het delen en verwerven van kennis. De kwalitatieve ontwikkeling van de organisatie was hierbij een belangrijk aandachtspunt. Leiderschap is onder andere nadrukkelijk aan de orde gekomen in het trainingsaanbod van de Dordtse School en diverse bijeenkomsten. Betreffende kwaliteit zijn in 2007 diverse onderzoeken gedaan naar de bedrijfsvoering, conform het INK managementmodel. De uitdaging aan alle medewerkers van de gemeente om bij te dragen aan de permanente verbetering van het werk is met de invoering van ideeënmanagement gecommuniceerd. De servicenormen maken onderdeel uit van het thema kernwaarden van de organisatie en hebben in 2007 overwegend een opgaande lijn laten zien. Uit het Klanttevredenheidsonderzoek van Burgerzaken is gebleken dat burgers de dienstverlening aan de balie met een 7,7 waardeerden. Rondom dit thema zijn in 2007 tevens acties ondernomen op het gebied van burgerbetrokkenheid, maatschappelijk partnerschap en regionale samenwerking. Aan het delen en verwerven van kennis is in 2007 onder andere gewerkt door uitvoering te geven aan het Actieplan Lerende Organisatie, de ontwikkeling van kenniscentra en de organisatie van een ‘Dag van je werk’ voor medewerkers. Tijdens deze dag is door de gemeentesecretaris en de medezeggenschap het convenant ‘Regels en ruimte’ ondertekend. Processen In 2007 is gewerkt aan procesverbeteringen op een drietal verschillende processen: primaire processen, ondersteunende & randvoorwaardelijke processen en de (be)sturings-processen. De digitalisering van processen middels Mozaiek, de versteviging van programma- en projectsturing en de start van de invoering van de ‘Elektronische overheid’ volgens het dienstverleningsconcept Antwoord© zijn voorbeelden van een verbetering van het primaire proces. Tevens zijn belangrijke stappen gezet in de verbetering van de ondersteunende en randvoorwaardelijke processen. Het algemene streven is er nog steeds op gericht om in aansluiting op de centralisatiebeweging voordeel te behalen uit standaardisering. Hier volgen kort de hoofdlijnen op de diverse deelgebieden. Op het terrein van automatisering en informatisering is hiertoe gewerkt aan het verder professionaliseren en borgen van het ICT beheer. Wat betreft de juridische kwaliteits-
Pagina 14 van 271
zorg hebben de sectoren en bedrijven in 2007 de zogenaamde DDRH (Dualisering, Deregulering, Rechtmatigheid, Handhaafbaarheid)-toets op de verordeningen uitgevoerd. Op het gebied van de huisvesting heeft er naar aanleiding van de afronding van het project Perfekt een evaluatie plaatsgevonden naar de effecten en toepassingsmogelijkheden van het flexibele huisvestingsconcept voor de gemeentelijke organisatie. In 2007 zijn grote stappen gezet in de vormgeving van een Drechtstedelijke arbeidsmarkt, een andere ontwikkeling op HRM-gebied is de invoering van een nieuw functiebouwwerk. De verdere versterking van de sturing, de control en het beheer – de (be)sturingsprocessen – stond ook in 2007 hoog op de agenda; onder meer door de uitvoering van het programma Bedrijfsvoering. Andere activiteiten ter verbetering van de (be)sturings-processen zijn: de verdere verbetering van het beleidsmatige deel van de P&C-cyclus, het budgetteren van personeelskosten, de uitvoering van een tweetal onderzoeken in het kader van het Collegeonderzoeksprogramma en twee interne audits omtrent rechtmatigheid.
2.4
Financieel resultaat
Inleiding In deze paragraaf wordt op hoofdlijnen inzicht gegeven in het gerealiseerde resultaat van de Gemeente Dordrecht. Tevens wordt ingegaan op de voorstellen voor resultaatbestemming. Voor een gedetailleerde toelichting op de afwijkingen wordt verwezen naar hoofdstuk 5 van dit stadsjaarverslag. Conform het gestelde in het BBV geschiedt deze verantwoording op zowel de afwijkingen op de lasten als de baten, vóór bestemming en na bestemming. 2.4.1
Financieel resultaat 2007
Begrotingsresultaat Op basis het BBV is sprake van diverse resultaten. Zo is er sprake van het resultaat voor bestemming, dat wil zeggen voordat verrekening met de diverse gemeentelijke reserves heeft plaatsgevonden. Na deze verrekening wordt gesproken over het resultaat ná bestemming. Relevant voor de Gemeente is het ‘vrij besteedbare’ resultaat. Dat is het resultaat na verwerking van verschillende technische resultaatbestemmingsvoorstellen. In alle gevallen gaat het om een begrotingsresultaat; kortom, de realisatie in 2007 afgezet tegen de begroting. Het boekjaar 2007 is afgesloten met een voordelig vrij besteedbaar resultaat van € 30,7 miljoen. Het resultaat vóór bestemming (BBV) bedraagt € 67,8 miljoen; Na bestemming (dus na verrekening met de reserves) resteert een saldo van € 47,2 miljoen. In onderstaande tabel wordt getoond hoe de resultaten over de verschillende begrotingsprogramma’s verdeeld zijn. Bedragen x € 1.000 Lasten
Baten
Programma's
Begroot Werkelijk
Verschil
Begroot Werkelijk
Veiligheid
19.139
16.918
2.221
1.254
1.717
Verschil 463
Sociale Infrastructuur
144.642
140.577
4.065
58.832
58.508
-324
Wonen en Leefbaarheid
-55.918
195.153
123.336
71.817
141.059
85.141
Werk en Scholing
77.300
61.509
15.791
31.610
26.547
-5.063
Ondernemerschap en Bereikbaarh.
43.976
20.183
23.793
29.855
16.517
-13.338 -2.056
Bestuur, Participatie,Dienstverl.
44.910
40.664
4.246
24.016
21.960
Algemene Dekkingsmiddelen
33.044
15.475
17.569
219.579
224.121
4.542
558.164
418.662
139.502
506.205
434.511
-71.694
Resultaat voor bestemming
67.808 Stortingen in reserves Begroot Werkelijk
Mutaties in reserves Mutatie reserves Resultaat na bestemming
64.578
70.794
Verschil -6.216
Onttrekkingen uit reserves Begroot Werkelijk 116.535
102.105
Verschil -14.430 -20.646 47.162
Pagina 15 van 271
2.4.2 Technische resultaatbestemming Het hierboven genoemde resultaat van € 47,2 miljoen houdt nog geen rekening met programmabudgetten en investeringen waarover bestuurlijke besluitvorming gedurende 2007 heeft plaatsgevonden, maar die in 2007 nog niet hebben geleid tot kosten of verplichtingen. De verwachting is dat in 2008 of later dat wel het geval zal zijn. In feite is hierbij sprake van budgetoverheveling van 2007 naar 2008. De afronding van de betreffende projecten en programma’s is één op één verbonden aan de inzet van de (resterende) middelen. Dit brengen wij onder uw aandacht via een zogenaamde “technische” resultaatbestemming. € 47,2 miljoen € 2,4 miljoen
€ 2,5 miljoen
€ 11,6 miljoen -----------------€ 30,7 miljoen
Resultaat na bestemming cf. BBV projecten die vertraging hebben opgelopen en waarvan het restantbudget volgend jaar beschikbaar moet blijven ter afronding. Het gaat hier in principe om eenmalige middelen die voor specifieke projecten beschikbaar zijn gesteld. Meerjarige projecten. Voor specifieke doelen worden financiële middelen beschikbaar gesteld waarvan de aanwending voorzien is over een reeks van jaren, bijvoorbeeld voor de uitvoering van het convenant Grotestedenbeleid. Voor de volledige uitvoering van de projecten is het beschikbaar houden van deze middelen noodzakelijk. Bestemmingen en/of overhevelingen op basis van eerdere bestuurlijke besluitvorming en/of wet- en regelgeving. Resultaat na “technische” bestemming: vrij afweegbaar.
Het voordelige resultaat van € 30,7 miljoen is vrij afweegbaar. De bestemming van dit resultaat is opgenomen in het raadsvoorstel behorende bij het stadsjaarverslag en de bijbehorende besluitvorming. 2.4.3 Resultaatanalyse Bij de 9-maandsrapportage is het jaarrekeningresultaat geprognosticeerd op € 16,9 miljoen. De in de 9-maandsrapportage gemelde afwijkingen zijn verwerkt in de begroting 2007 met een begrotingswijziging. In het stadsjaarverslag zijn deze niet als afwijking ten opzichte van de begroting terug te vinden. De belangrijkste verschillen die hebben geleid tot de resultaatprognose (en welke in de 9 maandsrapportage uitgebreid zijn toegelicht) zijn geweest: Prognose bij negenmaandsmarap (bedragen x € 1 mln) Dividenduitkeringen
13,2
Grondverkopen
4,4
Beleggingen
5,6
WVG
1,0
Algemene uitkering
0,8
Stadsposten
1,7
Drechtwerk
-6,1
Brandweer
-0,8
Afkoop van plustaken bij de GGD
-0,8
Aanloop Servicecentrum Drechtsteden
-1,4
Achterblijven verkopen gemeentelijke panden
-0,7
Totaal prognose resultaat Marap
16,9
Het gerealiseerde jaarrekeningresultaat (vrij besteedbaar en exclusief het resultaat van de negenmaandsrapportage) bedraagt dus nog eens € 13,8 miljoen. Het gaat bij de afwijkingen in het stadsjaarverslag veelal om nieuwe ontwikkelingen die nog niet bekend waren ten tijde van het opstellen van de negenmaandsrapportage of om een versterkte realisatie van een bij de negenmaandsrapportage geprognosticeerd voor- of nadeel. Zo zijn de extra legesinkomsten pas laat in het jaar gerealiseerd, is de vrijval op IHP door een systematiekwijziging in de aanloop naar van de jaarrekening duidelijk geworden en tot slot is er een aanzienlijk bedrag vrijgevallen door de opheffing van diverse reserves, waaronder die van de voormalige Sociale Dienst. Bij het opstellen van de negenmaandsrapportage was nog niet bekend hoe hoog de vrijval zou zijn, waardoor deze PM gemeld zijn. Hiermee kan geconcludeerd worden dat de grote afwijkingen waarover in dit jaarverslag verantwoording wordt afgelegd nog niet of onvoldoende bekend waren bij het samenstellen van de negenmaandsrapportage. Samengevat ziet de totaalanalyse van het resultaat 2007 er als volgt uit.
Pagina 16 van 271
Totaalanalyse resultaat 2007 (x € 1 mln) Resultaat voor bestemming Mutaties in de reserves
67,8 -20,6
Resultaat na bestemming
47,2
Voorstel overheveling vertragingen
2,4
Voorstel overheveling meerjarige projecten
2,5
Voorstel obv besluitvorming/wetgeving
11,6 16,5
Resultaat 2007 "vrij besteedbaar"
30,7
Toelichting (bedragen x € 1 mln) Reeds verklaard bij 9 maandsrapportage
16,9
Nog te verklaren
13,8
Resultaat 2007 "vrij besteedbaar"
30,7
Onderstaand worden de nog te verklaren afwijkingen (€ 13,8) miljoen kort toegelicht. Het overzicht is niet uitputtend, maar biedt op hoofdlijnen inzicht in de totstandkoming van het resultaat. In hoofdstuk 5 is een uitgebreide analyse van alle baten en lasten opgenomen. 1. Opheffing/screening reserves
7,9
2. Uitvoeringskosten SDD en bijstandsverlening WBB
2,2
3. Bouwleges
0,8
4. Onderwijshuisvesting/IHP
4,7
5. Niet benutte stelposten 6. Exploitatie panden 7. Dividenduitkeringen 8. Apparaatskosten
1,3 -1,4 0,9 -0,9
9. Exploitatie parkeren
-0,7
10. Communicatiekosten projecten
-0,4
11. Overig
-0,6
Totaal resultaat na verklaring 9-maands prognose
13,8
1. Opheffing/screening reserves Bij de begroting 2008 respectievelijk de 9-maandsrapportage heeft een complete screening van de reserves (en voorzieningen) plaatsgevonden. Dit heeft geresulteerd in het opheffen van 18 reserves (o.a. Wbb, agenda van de toekomst) waarvan het nut en de noodzaak niet meer aanwezig zijn. De financiële consequenties hiervan (€ 7,9 miljoen) zijn verwerkt in de jaarrekening en dus komen dus tot uiting in het rekeningresultaat. 2. Uitvoeringskosten SDD en bijstandsverlening WBB Op de gemeentelijke bijdrage voor de uitvoeringskosten van de SDD is een voordeel gerealiseerd van € 1,1 miljoen door een hogere dekking van apparaatskosten uit andere bronnen als ESF en doeluitkeringen van het Rijk. Daarnaast heeft de SDD, als gevolg van de gunstige klantenontwikkeling, een voordelig resultaat behaald op het budget voor bijstandsverlening. Het overschot wordt – na dotatie aan haar egalisatiereserve inkomensvoorzieningen – uitgekeerd aan de deelnemende gemeenten. 3. Bouwleges Op de bouwleges is € 800.000 meer gerealiseerd dan voorzien. In het laatste kwartaal van 2007 zijn enkele hoge legesinkomsten ontvangen. Het betreft o.a. inkomsten uit leges voor de bouw van het Gezondheidspark en Sportaccommodaties. Het is moeilijk in te schatten in welk jaar legesinkomsten ontvangen worden. Bij de kleinere bouwprojecten heeft dat niet zoveel invloed op het saldo, maar bij grote projecten geldt dat wel. Deze ontvangsten waren (nog) niet in 2007 voorzien. 4. Onderwijshuisvesting IHP Op het thema onderwijshuisvesting is door diverse oorzaken een voordeel gerealiseerd van € 4,7 miljoen. Denk hierbij o.a. aan een voordeel op de kapitaallasten van € 2,8 miljoen om-
Pagina 17 van 271
dat veel van de in het IHP opgenomen investeringen nog niet tot uitvoering zijn gekomen. Daarnaast is er aan onderhoud per saldo € 1,2 miljoen minder uitgegeven dan begroot. Dat laatste heeft te maken met het feit dat de gemeente vanaf 2007 aan schoolbesturen de kosten op declaratiebasis vergoedt. Er vindt geen bevoorschotting meer plaats. In 2007 zijn door de schoolbesturen nog niet alle declaraties ingediend van de in het programma 2007 opgenomen zaken. Tot slot is bij het samenstellen van de jaarrekening 2007 vastgesteld dat de saldi van de voorzieningen ultimo 2007 toereikend zijn om de aan de schoolbesturen tot en met 2007 in de programma's opgenomen voorzieningen te kunnen betalen. Het is daarom niet nodig geweest om het bedrag van € 1,2 miljoen toe te voegen aan de onderwijshuisvestingsvoorzieningen. 5. Niet benutte stelposten In de begroting 2007 is een aantal kleinere stelposten opgenomen in afwachting van bestedingsvoorstellen van de organisatie. Bij het opstellen van het jaarverslag is gebleken dat op deze posten in 2007 vooralsnog geen beroep is gedaan. 6. Exploitatie panden Het Vastgoedbedrijf beheert de panden van de gemeente. In 2007 zijn diverse panden intern overgedragen naar het Vastgoedbedrijf. Bij diverse gebouwen was sprake van exploitatietekorten. Er zijn een aantal panden overgenomen waarvan de exploitatie niet kostendekkend verhuurd is, dan wel geen huurder beschikbaar was. In een aantal gevallen is ook sprake van hogere onderhouds- en energiekosten dan geraamd. Naast deze hoofdzakelijk incidentele nadelen is er sprake van grote nadelige exploitaties van de intern overgenomen panden Achterom/Bagijnhof en Noordendijk (Energiehuis) welke niet kostendekkend zijn ingebracht en ook nog een structureel effect hebben. In de begroting is er een voordeel opgenomen van € 750.000 i.v.m. voorgenomen wijziging methodiek van afschrijving (afschrijving tot 50% van de WOZ-waarde). Omdat aan het eind van het jaar een voorstel hiertoe aan de Raad nog niet volledig uitgewerkt was is hiervan voor het verslagjaar 2007 afgezien. Hierdoor vallen de afschrijvingslasten € 723.000 hoger uit dan geraamd. Wegens het negatieve resultaat heeft de begrote storting in de resreve niets plaatsgevonden. 7. Dividend uitkeringen De gemeente Dordrecht is aandeelhouder in een aantal vennootschappen en ontvangt op grond daarvan jaarlijks een bedrag aan dividend. Bij de negenmaandsmarap werd de dividenduitkering geschat op € 22,4 miljoen. De werkelijk ontvangen dividenduitkering over 2007 bedroeg € 23,3 miljoen; Per saldo een voordeel van € 0,9 miljoen. 8. Apparaatskosten Binnen de sector Stadsontwikkeling zijn diverse extra kosten gemaakt als gevolg van (1) extra inhuur door vacatures (€ 0,4 miljoen), (2) saldo productieve versus improductieve uren (€ 0,5 miljoen) en (3) hogere juridische kosten (€ 0,1 miljoen). Binnen de sector zijn in 2007 veel moeizaam te vervullen vacatures ontstaan. Dit probleem is (tijdelijk) opgelost met de inhuur van externe medewerkers, waarvan de tarieven significant hoger zijn dan die van regulier personeel. Daarnaast is sprake van een gemiddeld lagere productiviteit dan geraamd, naar alle waarschijnlijkheid veroorzaakt door de overgang naar de flexomgeving Perfekt. Tot slot is er een hoger beroep gedaan op de juridische dienstverlening, m.n. de afhandeling van bezwaarschriften; dit is altijd moeilijk in te schatten. In 2008 zal nadrukkelijk onderzocht worden of de lagere productiviteit eenmalig is geweest of dat er maatregelen getroffen moeten worden. 9. Exploitatie parkeren De exploitatie van parkeergarages Spuihaven en Veemarktstraat hebben gezamenlijk tot € 500.000 meer kosten geleid dan begroot. Deze extra kosten zijn veroorzaakt door meer onderhouds-, schoonmaak - en reparatiekosten van zowel de parkeerapparatuur als de liften. In 2008 zal groot onderhoud in beide garages gepleegd worden, waardoor de reguliere beheerslasten naar verwachting weer zullen verminderen. Daarnaast hebben de parkeergarages € 500.000 meer opgebracht dan begroot. Dit komt door een hogere bezetting dan verwacht, vermoedelijk door een verschuiving van straatparkeren naar de parkeergarages in verband met de verhoogde tarieven voor straatparkeren. Om diezelfde reden is de opbrengst voor het straatparkeren tegengevallen. De opbrengst hiervan is € 700.000 lager dan begroot. Het achterblijven van de opbrengsten wordt nog versterkt
Pagina 18 van 271
door het feit dat in de eerste paar maanden van 2007 een redelijke coulance is betracht inzake sancties / boetes m.b.t. het nieuwe parkeerbeleid in de binnenstad en de 19e-eeuwse schil. 10. Communicatiekosten In 2007 is voor een bedrag van € 0,4 miljoen aan communicatiekosten niet doorbelast naar de verschillende projecten. Hiermee is een negatief resultaat ontstaan van genoemd bedrag. In 2008 zullen deze kosten alsnog aan de juiste projecten worden doorberekend. 11. Overig De overige verschillen worden in hoofdstuk 5 toegelicht. 2.4.4
Weerstandsvermogen
De stand van de Algemene Reserve bedraagt per ultimo 2007 € 18,8 miljoen. Na verwerking van de besluitvorming bij de kadernota 2008, waarbij het rekeningresultaat 2006 van € 12,2 miljoen wordt doorgestort naar de reserve SI, resteert een feitelijk saldo van € 6,6 miljoen. Bij resultaatbestemming 2007 zal het hierboven toegelichte rekeningresultaat worden toegevoegd aan de algemene reserve, waarna deze weer boven het vereiste niveau van € 10 miljoen zal uitkomen. Aanwending van dit resultaat c.q. het surplus in de algemene reserve zal bij de besluitvorming van de kadernota 2009 betrokken worden. 2.4.5
Lokale lastendruk
Op het gebied van de lokale lasten voert onze gemeente een terughoudend tarievenbeleid. Dit komt vooral tot uitdrukking in de zogenaamde woonlasten. Tot de woonlasten worden gerekend de OZB, rioolrechten en de afvalstoffenheffing. De woonlasten vormen het grootste deel van de opbrengst uit de gemeentelijke heffingen en daarmee grotendeels de lokale lastendruk. Uitgangspunten woonlasten Bij de berekening van de woonlasten zijn de volgende uitgangspunten gehanteerd. Er wordt uitgegaan van een eigen woning die wordt bewoond door een gezin. De gemiddelde woningwaarde in Dordrecht is conform de systematiek van het COELO (Centrum voor Onderzoek van de Economie van de Lagere Overheden) berekend op € 160.966. Voor 2007 is besloten tot de volgende verhogingen: ¾ ¾ ¾
Onroerende zaakbelastingen Rioolrechten Afvalstoffenheffing
+ 2,0% + 1,5% + 3,0%
De ontwikkeling van de woonlasten in Dordrecht over de afgelopen jaren is weergegeven in de volgende tabel. 2004
2005
2006
2007
OZB-eigenaar
157,84
166,45
169,12
172,56
OZB-gebruiker
134,01
133,16
59,63
63,97
64,93
65,90
Rioolrecht-eigenaar Rioolrecht-gebruiker
77,04
82,56
83,76
84,96
Afvalstoffenheffing
211,20
224,76
228,12
234,96
Ontwikkeling lokale lastendruk
639,72
670,90
545,93
558,38
4,9%
-18,6%
2,3%
% stijging/afname tov vorig jaar % stijging exclusief OZB-gebruiker (voor juist vergelijk)
1,5%
Vanaf 2007 volgen de tarieven de verwachte kostenontwikkeling. Uit bovenstaande tabel volgt dat de woonlasten in Dordrecht in 2007 met 2,3% zijn gestegen ten opzichte van het jaar daarvoor. Dit is grotendeels veroorzaakt door de verhoging van de afvalstoffenheffing met 3,0% (t.b.v. de kostendekkendheid).
Pagina 19 van 271
3. Begrotingsprogramma’s
3.1
Inleiding
In dit hoofdstuk wordt verantwoording afgelegd over de in 2007 uitgevoerde activiteiten en geleverde producten. De verantwoording is gecategoriseerd volgens de door de Raad vastgestelde indeling naar programma’s en thema’s. Het jaarverslag vormt daarmee de ‘spiegel’ van de programmabegroting 2007. De verantwoording in onderstaande programmaparagrafen is opgebouwd volgens de drie Wvragen: 1. Wat wilden we bereiken in 2006-2010 en wat hebben we bereikt tot nu toe? 2. Wat hebben we ervoor gedaan in 2007? 3. Wat heeft het gekost in 2007? De eerste W-vraag heeft betrekking op de ambities (gewenste maatschappelijke effecten) zoals die in outcome tabel zijn opgenomen. Per begrotingsprogramma vindt u een beschrijving van wat we willen bereiken in de periode tot 2010. Vervolgens maken we de balans op door de meest recente cijfers uit de outcome tabel te bespreken. Daarmee beantwoorden we de vraag ‘wat we hebben bereikt tot nu toe?’ Tijdens de balansdag van 22 april jl. hebben we deze vraag ook met u besproken. In dit hoofdstuk treft u per begrotingsprogramma de outcomeresultaten gepresenteerd en toegelicht. Bij de tweede W-vraag bespreken we per thema van de begroting de specifieke output (acties, prestaties, projecten) die in 2007 is gerealiseerd. We geven daarbij per thema aan welke activiteiten we hebben ondernomen om de gewenste maatschappelijke effecten (outcome) te bereiken. Tot slot treft u per programma een financieel overzicht aan over 2007. In hoofdstuk 5 zijn deze cijfers uitgesplitst per thema en voorzien van een analyse conform het Besluit Begroten en Verantwoorden (BBV). Outcome overzicht Door middel van de outcome tabellen van de programma’s willen wij de ontwikkeling ten aanzien van de gewenste maatschappelijke effecten in beeld brengen. Om die reden monitoren wij de effecten van ons beleid aan de hand van verschillende onderzoeken. In bijlage 7 treft u de ‘legenda outcmome tabel’. In deze tabel is meer informatie opgenomen over de gebruikte bronnen van onderzoek, onderzoeksdefinities en het jaar waarin de nulwaarde van meting is vastgesteld.
3.2
GSB
Het Dordtse Grotestedenbeleid is in dit jaarverslag op verschillende plekken terug te vinden. De GSB-doelstellingen zijn immers integraal verwerkt in het beleid dat we met het MJP voeren. Een totaaloverzicht van alle doelstellingen is terug te vinden in de bijlage (bij de SISAverantwoording). Bijzonder aan 2007 was de Midterm Review van het Grote Steden Beleid. Doel was om halverwege de GSB periode te kijken of de voortgang voldoende gewaarborgd is. Dit was het geval. Een aantal afspraken die tussen 2005 en 2007 nadere vorm hadden gekregen, zijn bij de MTR officieel vastgelegd met het ministerie van VROM. Bij de totstandkoming van het GSB convenant is uitgegaan van een totale budgettaire omvang van € 80 miljoen. Door toevoeging van een aantal regelingen zal de totale omvang gedurende de komende periode hoger uitvallen. Deze middelen zijn verdeeld over drie Brede Doel Uitkeringen (BDU) en worden over een periode van vijf jaren uitgekeerd.
Pagina 20 van 271
3.3
Veiligheid
Wat willen we bereiken in 2006-2010? Veiligheid is een kernwaarde voor een goede kwaliteit van leven en een voorwaarde voor een aantrekkelijke stad. Het in april 2007 vastgestelde vernieuwde Integrale Veiligheidsprogramma (IVP2) vormt het kader van het veiligheidsbeleid dat door de gemeente Dordrecht gevoerd wordt. Met dit programma willen we samen met de veiligheidspartners de subjectieve en objectieve veiligheid verbeteren; minder criminaliteit en een afname van het persoonsgebonden slachtofferschap, maar ook een toename van de verkeersveiligheid en externe veiligheid. De zorg voor veiligheid is een kerntaak van de overheid. Het College blijft daarom in haar Meerjarenprogramma 2006-2010 streven naar een toenemende veiligheid in de stad. Wat hebben we bereikt tot nu toe? De resultaten op het gebied van veiligheid en veiligheidsbeleving zijn over het algemeen positief. Uit het onderzoek leefbaarheid en Veiligheid 2007, een belangrijk onderzoek naar de staat van de veiligheid in Dordrecht, zijn positieve resultaten te lezen. Ten opzichte van de Leefbaarheid en Veiligheid monitor 2005 is bijvoorbeeld het algemene gevoel van onveiligheid afgenomen van 32% naar 27%. Uit verschillende onderzoeken en metingen kan worden opgemaakt dat Dordrecht in algemene zin veiliger is geworden. Zo geeft 82% van de Dordtenaren aan zich in het algemeen veilig te voelen. Specifiek voor veiligheid in de buurt is het rapportcijfer gestegen van een 6,7 naar een 6,9. Het algemene gevoel van veiligheid in de buurt neemt gestaag toe en de indicatorscore van dreiging in de buurt blijft gehandhaafd op 1,2. De indicatorscore voor vermogensdelicten in de buurt daalt van een 4,3 naar een 3,7. De voor 2009 vastgestelde streefwaarde is daarmee al gehaald. Gevoelens van veiligheid hangen samen met vervelende gebeurtenissen als vermogensdelicten en verschillende vormen van dreiging. Het verbeterde gevoel van veiligheid laat zich daarom onder meer verklaren door een daling in het slachtofferschap. Minder Dordtenaren zijn slachtoffer geworden van vermogensdelicten en / of geweldsdelicten. Gecombineerd met de stijging van het ophelderingspercentage geeft deze ontwikkeling een goede verklaring voor een verbeterd veiligheidsgevoel. Veel delicten worden gepleegd door een relatief kleine groep veelplegers. Onderzoek van bureau veelplegers naar het aantal veelplegers leert dat sprake is van een stabiele groep. De meest recente meting stelt het aantal jeugdige veelplegers vast op 29 en het aantal volwassen veelplegers op 91. Een zorgwekkende ontwikkeling is dat het aantal jeugdige verdachten gestegen is van 1.157 naar 1.216. Hoewel de groei een landelijk gegeven is, ligt het aantal in onze stad vrij hoog. Specifiek voor jongeren is een verbetering van het veiligheidsgevoel waar te nemen. Het percentage jongeren dat het helemaal eens is met de uitspraak ”Ik voel me overdag/ ’s avonds wel eens onveilig?” is namelijk gedaald. De categorie ‘overdag’ is gedaald van 35% naar 25% en voor de categorie ‘nacht’ is een daling waarneembaar van 62% naar 55%. Ten aanzien van het veiligheidsgevoel op scholen is ook een (lichte) positieve ontwikkeling waar te nemen. Het rapportcijfer voor de veiligheid in en rond de school blijft onverminderd hoog. Ten aanzien van de verkeersveiligheid in de buurt dient opgemerkt te worden dat de gewenste ontwikkeling nog niet zichtbaar is. De indicatorscore was bij de nulmeting 3,9, met het streven om in 2009 naar een 3,6 te zijn gedaald. In 2007 was de score echter 4,0. De indicator meet het oordeel van bewoners van 18 jaar en ouder over de mate waarin hun buurt bepaalde verkeersproblemen voorkomen. De bewoners hebben aangegeven dat parkeeroverlast en verkeeroverlast in de wijk als eerste aangepakt moet worden. Naast fysieke maatregelen zal de komende periode meer accent komen te liggen op handhaving en op het gedrag van de verkeersdeelnemers zelf. Om de komende jaren de verkeersveiligheid te kunnen verbeteren wordt vanuit de MJP impuls van 10 miljoen euro ten aanzien van de samenhangende aanpak van de openbare ruimte aan verbetering gewerkt. In totaal zijn in 2006 161 verkeersslachtoffers gevallen op Dordtse wegen. Dat zijn, inclusief de rijkswegen A16, N3 en N217 (dit zijn wegen die buiten het beheer van de Gemeente Dordrecht vallen),189 verkeersslachtoffers. In totaal is het aantal verkeersslachtoffers afgenomen
Pagina 21 van 271
ten opzichte van vorig jaar, terwijl het aantal ernstige verkeersslachtoffers licht is toegenomen van 51 naar 57 slachtoffers op Dordtse wegen. In 2008 zal de eerste landelijke meting plaatsvinden voor de nieuwe integrale veiligheidsmonitor, Dordrecht zal vanaf 2009 participeren in dit onderzoek. De gegevens uit deze monitor maken straks een betere vergelijking tussen de verschillende gemeenten mogelijk.
Veiligheid Outcomedoelstelling en indicatoren
Verbeteren subjectieve veiligheid Onveiligheidsgevoel algemeen (% wel eens onveilig) Rapportcijfer veiligheid in de buurt Onveiligheidsgevoel buurt (% wel eens onveilig) Indicatorscore vermog.delicten Indicatorscore dreiging
0-waarde
Streefwaarde 2007
2007
32%
28%
27%
25%
Zwaar
6.7
6,7
6,9
7
Licht
23%
20%
22%
20%
Licht
4.3
4.3
3,7
3,7
Licht Licht
1.2
Streefwaarde 2008
2009
2010
Ambitie
1,2
1.0
Veiligheidsgevoel algemeen (% in het algemeen veilig)
Nieuw
PM
82%
PM
Nieuw
Veiligheidsgevoel buurt (% algemeen veilig in buurt)
Nieuw
PM
83%
PM
Nieuw
Onveiligheidsgevoel jongeren - Dag
35%
25%
30%
Licht
- Nacht
62%
55%
55%
Zwaar
4,0
3.6
Licht
Indicatorscore verkeersveiligh.
Verbeteren objectieve veiligheid Aantal aangiftes - % ophelderingen
3.9
0-waarde
Streefwaarde 2007
2007
2008
2009
2010
8.080
8.000
8.077
8.000
8.000
8.000
Gelijk
24%
26%
27%
28%
30%
30%
Zwaar
42%
40%
34%
34%
Licht
7%
7%
5%
5%
Gelijk
Streefwaarde Ambitie
Slachtofferschap - Vermogensdelicten - Geweldsdelicten Aantal jeugdige verdachten
1.157
1.216
900
Zwaar
Aantal jeugdige veelplegers
38
29
36
34
Licht
Aantal volwassen veelplegers
91
91
86
81
Licht
Meldingen huiselijk geweld - Aantal eerste meldingen
450
500
728
525
550
600
Licht
- Aantal herhaalde meldingen
300
280
228
270
260
250
Licht
Aantal verkeersslachtoffers pj
208
189
198
188
Licht
36
39
34
32
Licht
-Aantal jeugdige slachtoffers Mate overschrijding groepsrisico transp.routes per kmvak - Spoor
4
4
4
4
4
3
Licht
- Weg
3
3
0
3
3
3
Gelijk
0-waarde
Streefwaarde 2007
2007
2008
2010
Ambitie
Verbeteren veiligheid op scholen
Streefwaarde 2009
Rapportcijfer veiligheid schoolplein
7.9
8,1
7.9
7.9
Gelijk
Rapportcijfer veiligheid in school
8.3
8,3
8.3
8.3
Gelijk
Pagina 22 van 271
Wat heeft het gekost? Programma Veiligheid
Bedragen x € 1.000 Lasten
Baten
Thema
Begroot Werkelijk
Fysieke veiligheid
10.915
10.676
239
0
0
0
367
379
-12
0
0
0
Integrale veiligheid
Verschil
Begroot Werkelijk
Verschil
Sociale veiligheid
3.936
3.920
16
770
1.098
328
Verkeersveiligheid
3.921
1.944
1.977
483
618
135
19.139
16.919
2.220
1.253
1.716
463
Resultaat voor bestemming
2.683 Stortingen in reserves Begroot Werkelijk
Mutaties in reserves Mutatie reserves Resultaat na bestemming
0
0
Onttrekkingen uit reserves
Verschil 0
Begroot Werkelijk 4.154
2.220
Verschil -1.934 -1.934 749
1. Thema Sociale Veiligheid Wat hebben we ervoor gedaan? De jeugd blijft een belangrijk aandachtsveld voor het College. In 2007 zijn daarom de belangrijke activiteiten en maatregelen op het gebied van jeugd, overlast, diefstal en geweld voortgezet. De sluitende aanpak van de jeugdproblematiek is verder versterkt door inspanningen bij het jeugdketenoverleg bij justitie, HALT, het project veiligheid in en om de school, jeugdsignaleringsnetwerken voor alle wijken en de aanpak van hangjongeren. De jeugdsignaleringsnetwerken bieden een dekkend netwerk aanvullend op de zorgstructuur in het onderwijs. In de signaleringsnetwerken worden (risico) jongeren besproken die in de wijken worden gesignaleerd door professionals zoals de buurtagent, jongerenwerk en woningcorporaties. In deze netwerken worden ook groepen jongeren besproken die worden aangepakt volgens de Beke methode. De Beke methode is een gericht (gebied-persoons- en/of groepsgericht) werkproces dat voorziet in een integrale aanpak voor overlastgevende jeugd (groepen). In 2007 zijn er 3 groepen volgens deze methode aangepakt. Ten aanzien van het thema veiligheid in en om de scholen zijn in 2007 voorbereidende stappen genomen om tot een uniform veiligheidsplan voor de VO scholen in Dordrecht te komen. In 2010 zullen de veiligheidsplannen van alle scholen opgesteld / geactualiseerd zijn. De bestuurscommissie JPT (Jeugd Preventie Team ) Zuid-Holland Zuid is van start gegaan. In deze commissie participeren respectievelijk gemeenten en provincie, en politie en Bureau Jeugdzorg. De lijnen tussen de verschillende partijen zijn hiermee duidelijker en korter geworden. De betrokken partijen van het JPT werken op verschillende locaties in de regio intensief samen ter preventie van jeugdcriminaliteit. Jeugdigen tot 18 jaar die een eerste klein delict hebben gepleegd en (nog) niet strafrechtelijk (kunnen) worden vervolgd of waarover de politie zich in algemenere zin zorgen maakt, worden bij het team aangemeld. Het aantal Dordtse jongeren dat afgelopen jaar begeleiding heeft gehad van het JPT is in 2007 hoger dan in voorgaande jaren: 2005 (223), 2006 (188), 2007 (269). De reden hiervoor is dat in 2007 de werkwijze Kindspoor van start is gegaan. Kindspoor voorziet in een traject voor kinderen uit een gezin waar huiselijk geweld plaatsvindt. Deze kinderen worden door de politie allen aangemeld om te zorgen dat ook voor die kinderen hulpverlening komt. Het bevorderen van meer eigen verantwoordelijkheid van bewoners is ook in 2007 onderdeel geweest van het sociaal veiligheidsbeleid. Dit is onder meer tot uitdrukking gekomen in diverse campagnes en het faciliteren van bewonersinitiatieven zoals buurtbemiddeling door vrijwilligers, het netwerk Dordt Veilig, buurtvaders en het inschakelen van bewoners bij toezicht in de wijken.
Pagina 23 van 271
De Stuurgroep Huiselijk Geweld heeft in 2007 het werkplan “doorontwikkeling regionale aanpak Huiselijk Geweld Drechtsteden en Alblasserwaard/Vijfheerenlanden vastgesteld. Het werkplan heeft als doelstelling het neerzetten van het Adviespunt en Steunpunt Huiselijk Geweld (ASHG) dat als spilfunctie moet gaan functioneren voor de aanpak van huiselijk geweld. Committent en betrokkenheid van partners en bestuurders moet op deze manier vergroot worden, er dient verder geïnvesteerd te worden in preventie en voorlichting en het verbeteren van de vroegsignalering. Het aantal eerste meldingen van huiselijk geweld voor de gemeente Dordrecht bedraagt 728. Dit is ruim boven het nagestreefde aantal van 500. Het beleid is er op toegespitst huiselijk geweld uit de taboesfeer te halen. De hoge score van het aantal eerste meldingen is daarom een positief resultaat. De inzet spitst zich de komende jaren toe op het structureel verstevigen van een adequate hulpverlening. Op die manier kunnen meldingen daadwerkelijk goed geholpen worden. In 2007 zijn 25 voorlichtingsbijeenkomsten over huiselijk geweld georganiseerd. 30% van de eerste meldingen (228 gevallen) heeft zich meer dan 1 keer bij de politie gemeld over huiselijk geweld. Inzet van beleid is om dit aantal terug te dringen. Het College heeft bijzondere aandacht voor risicogebieden en overlastgevende panden. De aanpak van overlastgevende panden is in 2007 geëvalueerd en heeft, mede beïnvloed door bespreking met de gemeenteraad, geleid tot een aanscherping van de aanpak. Voor de aanpak van illegale kamerverhuur wordt een strakkere handhavingsaanpak voorbereid. Eind 2007 stonden 7 panden als potentieel overlastgevend aandachtspand geregistreerd. De term “risicogebieden” is in het kader van het Grotestedenbeleid geïntroduceerd en omvat een groot aantal activiteiten gericht op het tegengaan en bestrijden van diverse vormen van criminaliteit. In dit kader zijn verschillende activiteiten ontplooid. Vooruitlopend op een actieplan Vandalismebestrijding (gepland voor 2008) is met de politie en “Meld misdaad anoniem” een campagne gestart gericht op het tegengaan van vernieling van Abri’s. Daarnaast hebben stadswachten en de politie meer aandacht gegeven aan diefstal vanuit auto’s. Ook is in samenwerking met de Fietsersbond een succesvolle graveer- en verlichtingsactie gehouden en is de campagne gericht op de promotie van het Keurmerk Veilig Wonen® is in 2007 voortgezet. Uit een door het OCD uitgevoerd onderzoek blijkt dat de bekendheid met het keurmerk groot is, desondanks blijkt de bereidheid om te investeren in beveiligingsmaatregelen en daarvoor een keurmerkcertificaat aan te vragen laag. Voor de Dordtse stationsgebieden is een convenant afgesloten waarin partijen afspraken hebben gemaakt over beheer en veiligheid. Cameratoezicht op en nabij het station maakt daar deel van uit, evenals de periodieke fietsenacties. Na evaluatie is besloten om het cameratoezicht, mede met het oog op de reconstructiewerkzaamheden, voort te zetten. Tevens is aan de politie een bijdrage verstrekt voor de uitvoering van een proef met agressiemicrofoons bij de Houttuinen in relatie tot horecaoverlast. De invoering van de bestuurlijke boete is vertraagd door de parlementaire behandeling. Inmiddels is het wetsvoorstel de Eerste Kamer gepasseerd, echter zonder dat kleine verkeersovertredingen onder het regime gaan vallen. Het wachten is nu op de AMvB waarin een nadere uitwerking van de feiten en hoogte van de boetes wordt geregeld. Met de bestuurlijke strafbeschikking is een alternatief voorhanden. Deze optie zal worden afgewogen als alternatief voor de bestuurlijke boete. Ter voorbereiding op de invoering heeft een aantal stadswachten inmiddels de BOA-opleidingen en/of weerbaarheidstraining afgerond. 2. Thema Fysieke veiligheid Dordrecht behoort tot de meest risicovolle gemeenten voor wat betreft de externe veiligheid. Dit komt door de ligging van de stad aan een druk knooppunt van weg-, spoor- en waterverbindingen, met gevaarlijke transporten en industriële risico’s vlakbij woonwijken en de oude Binnenstad. De activiteiten binnen het thema Fysieke veiligheid dragen bij aan het voorkomen, reduceren en beheersen van fysieke veiligheidsrisico’s. Wat hebben we ervoor gedaan? Externe veiligheid is één van de grootste gemeentelijke lobbydossiers van 2007 geweest. De problematiek rond externe veiligheid in Dordrecht komt steeds prominenter op de rijksagenda’s
Pagina 24 van 271
te staan. Ook binnen Deltapoort en bij het charter voor Dordt West heeft externe veiligheid een belangrijke plek gekregen. Naar aanleiding van de extra inspanning op het gebied van externe veiligheid zijn in 2007 enkele belangrijke afspraken met de ministeries van V&W en VROM gemaakt. Het ministerie van V&W gaat bijvoorbeeld afspraken maken met grote verladers over het gebruik van de Betuweroute en de treinsamenstelling. Daarnaast zal V&W in een nieuw seinsysteem op de Brabantroute (waaronder in Dordrecht) investeren en zal een planstudie naar het goederenvervoer in zuid-west Nederland plaatsvinden. Het transport van gevaarlijke stoffen over het spoor heeft grote gevolgen voor de leefbaarheid en ontwikkelingsmogelijkheden van de stad. Het Rijk wil de belangen van vervoer, ruimtelijke ontwikkeling en veiligheid in evenwicht brengen. In het kader van de externe veiligheid neemt Dordrecht dan ook actief deel aan het zogenoemde rijksproject basisnet. Met het basisnet wordt beoogd de permanente spanning tussen externe veiligheid en ruimtelijke ontwikkeling weg te nemen. In het kader van het door de regionale Brandweer Zuid Holland Zuid opgesteld actieprogramma 2006-2010 met betrekking tot het basisnet gevaarlijke stoffen is in 2007 verder geïnvesteerd om de gevaren voor Dordrecht tot een minimum te kunnen beperken. Het gemeentelijke oefenprogramma (jaarlijks 5 oefeningen) rampenbestrijding werd, met uitzondering van een ingeplande oefening voor het nieuw te organiseren Informatie- en adviescentrum Nazorg (IAC) uitgevoerd. De oefening IAC is verschoven naar 2008 doordat de planvorming op dit onderdeel nog niet geheel was afgerond. Een alarmeringsoefening gaf aanleiding voor een beperkt aantal aandachtspunten, maar leverde vooral de conclusie op dat de afgesproken procedures in de praktijk voldoen. Aandachtspunten waren verder de vormgeving en invulling van de veiligheidsregio m.b.t. de verantwoordelijkheden en bevoegdheden in relatie tot gemeentelijke rampenbestrijding en de besluitvorming die op regionaal niveau plaats vindt terzake. De doorvertaling van het beleid van de veiligheidsregio naar gemeenten en de gemeentelijke invulling van de regionaal afgesproken GRIP-regeling vroeg de nodige aandacht. Met ingang van 1 april 2007 zijn de gemeentelijke brandweertaken ondergebracht bij de regionale brandweer. De lokale brandweerzorg wordt ‘ingekocht’ bij de regio op basis van een dienstverlenings-overeenkomst (DVO). Een deel van de brandpreventietaken is ondergebracht bij de Milieudienst Zuid-Holland Zuid. In 2007 is een paraatheid van 100% geleverd. In 2007 heeft de brandweer geen beroep hoeven doen op een buurgemeente voor de eerste uitruk. De brandweer is 1.795 keer uitgerukt, waarvan 1.417 keer voor een brandmelding en 378 keer voor een technische hulpverlening. Er is 4 maal sprake geweest van een GRIP-alarmering (Gecoördineerde Regionale Incidentbestrijding Procedure). 3. Thema Verkeersveiligheid De activiteiten binnen het thema Verkeersveiligheid dragen bij aan de verbetering van de fysieke veiligheid en daarmee een afname van verkeersonveilige situaties en vermindering van het aantal verkeersslachtoffers. Wat hebben we ervoor gedaan? In december 2007 heeft de gemeenteraad ingestemd met de Startnotitie “Door met een verkeersveilig Dordrecht”. Dit besluit is het begin van een vernieuwd verkeersveiligheidsbeleid voor de gemeente Dordrecht. Ten opzichte van het oude verkeersveiligheidsbeleid, daterend uit 1998, hebben vernieuwde inzichten voor een aanpak gezorgd waarin de nadruk is komen te liggen op gedragsbeïnvloeding. Een veilige fysieke inrichting van de openbare ruimte is niet afdoende. Het menselijke gedrag is immers sterk van invloed op hoe veilig wij ons bewegen in die openbare ruimte. Door het huidige beleid te evalueren en te vernieuwen op basis van de meest recente landelijke beleidsvisie en doelstellingen wordt een actuele en integrale aanpak tot stand gebracht. Naar verwachting wordt het vernieuwde verkeersveiligheidsplan in het najaar van 2008 vastgesteld. Ook in 2007 is al meer dan voorheen gewerkt aan de gedragsbeïnvloeding door bijvoorbeeld communicatie over verkeersveiligheid (de Wegwijzerpublicaties in de krant), de spandoeken “wij zijn weer naar school” en verkeerveiligheidsactie Statenplein.
Pagina 25 van 271
Ten aanzien van de verkeersveiligheid rondom scholen is in 2007 € 500 per school gereserveerd voor het gebruik van verkeersgerelateerde activiteiten. Slechts één school heeft daarvan gebruik gemaakt. Omdat de aanvragen veel minder waren dan de reservering is besloten om de Johan Frisoschool een compleet pakket van ANWB "Streetwise" aan te bieden. Ook is er voor iedere school in Dordrecht nog steeds de mogelijkheid om verkeersbrigadiers in te schakelen. De gemeente vergoedt de kosten voor opleiding en materiaal. In 2007 is hiervan geen gebruik gemaakt. Gevaarlijke verkeerspunten en zogenaamde ‘black-spots’ (verkeerspunten waar de afgelopen 3 jaar 6 of meer letsel / dodelijke ongevallen hebben plaatsgevonden) worden op basis van een continue omgevingsanalyse in kaart gebracht. In de voorbije periode heeft dit onder meer geresulteerd in een verbetering van de verkeerssituatie van de kruising Nassauweg-Mauritsweg. In 2007 zijn tevens voorbereidingen getroffen voor de aanleg van een rotonde op de blackspot kruising Spuiboulevard – J. de Wittstraat. Wegens een planningsprobleem, om de bereikbaarheid van de stad te garanderen moet rekening gehouden worden met de planning van de werkzaamheden in het project Station en het project Achterom/Bagijnhof, heeft de aanleg van de rotonde echter enige vertraging opgelopen. De rotonde wordt gefinancierd uit de extra MJP-investering van € 10 miljoen in de directe leefomgeving van burgers. Vanaf 2001 is gestart met de uitwerking van de wijkverkeersplannen. In 2007 zijn in verschillende wijken (Stadspolders, Krispijn, Staart, Reeland, Sterrenburg) rode fietsstroken en / of asstrepen aangebracht. Naar aanleiding van de evaluatie verkeersplan binnenstad heeft het College een maatregelenpakket vastgesteld en de gemeenteraad krediet verstrekt. Het pakket voorziet onder meer in een verbetering van de bewegwijzering, de aanschaf van mobiele snelheidsmeters, een vereenvoudiging van de taxiregeling en de introductie van de aannemersvergunning. 4. Thema Integrale veiligheid Samen met de inwoners van onze stad, maatschappelijke organisaties en onze primaire veiligheidspartners willen we de ontwikkelingen naar een veiligere stad vasthouden. Met ingang van 2008 zal de regierol van de gemeente voor integrale veiligheid wettelijk worden vastgelegd met de verplichting tot het hebben van een integraal gemeentelijk veiligheidsplan. Het thema integrale veiligheid voorziet in de activiteiten die van belang zijn voor een adequate invulling van de gemeentelijke regiefunctie en de belangrijke voorwaardenscheppende activiteiten voor de uitvoering van het Dordtse veiligheidsprogramma in zijn geheel. Wat hebben we ervoor gedaan? In april 2007 stemde de gemeenteraad in met het nieuwe Integraal Veiligheids Programma (IVP2) als kader voor het in de komende jaren te voeren veiligheidsbeleid van de gemeente. In juni 2007 is vervolgens het eerste jaarplan Integrale Veiligheid, dat samen met de primaire veiligheidspartners werd ontwikkeld, vastgesteld. Het IVP2 is opgebouwd volgens zes thema’s: fysieke veiligheid, diefstal, geweld(sdreiging), jeugd, overlast en verkeersveiligheid. Het IVP2 voorziet in een scherpere ambitie ten aanzien van de rol van de burger bij het realiseren van een veilige stad en leefomgeving. De gemeente speelt een faciliterende rol bij het stimuleren van burgerparticipatie op dit punt. In 2007 zijn de voorbereidingen getroffen voor het project informatiegestuurde veiligheidszorg. Het project gaat in 2008 van start. Samenwerking met de relevante veiligheidspartners is de afgelopen jaren sterk toegenomen. De samenwerking in de justitieketen wordt vormgegeven binnen het concept van de “ketenkamers”. Het concept “ketenkamers” wordt de komende periode doorontwikkeld in de richting van een Veiligheidshuis. Dordrecht is vertegenwoordigd in diverse overlegverbanden met justitie, zoals het Arrondissementaal Platform Jeugd, de Stuurgroep Veelplegers, het AJB en de stuurgroep Ketenkamers. Een ander netwerk waar vorm en inhoud aan de ketensamenwerking wordt gegeven is binnen het project ‘vrijplaatsen’ waar de Sociale Dienst Drechtsteden, Belastingdienst/FIOD, openbaar ministerie, politie Zuid-Holland en de gemeente in het kader van een gelijknamig convenant gezamenlijk informatie uitwisselen en handhavingsacties bespreken en entameren.
Pagina 26 van 271
Het aantal veelplegers is voor de hele regio Zuid-Holland-Zuid de afgelopen vier jaar redelijk stabiel te noemen. Momenteel staan voor Dordrecht 120 veelplegers geregistreerd; 29 jeugdige en 91 volwassenen. De gemeente heeft de regie voor de nazorgtrajecten. Op dit moment zijn echter nog geen cijfers bekend van het aantal nazorgtrajecten dat in 2007 heeft plaatsgevonden. De nazorg aan de bredere doelgroep van alle ex-gedetineerden is onderdeel van de afspraken die medio 2007 zijn gemaakt tussen VNG en gemeenten. Met de SDD zijn gesprekken gevoerd over de onderbrenging van een meldpunt ex-gedetineerden bij de SDD. De doelgroepen veelplegers en ex-gedetineerden zullen nadrukkelijk worden betrokken bij het door de sector MO te formuleren beleid in het kader van de WMO en de uitvoering daarvan. Ook het handhavingsprogramma heeft in 2007 een nieuwe impuls gekregen. Op prioriteiten heeft afstemming met het IVP plaatsgevonden. In 2007 is het “jaarplan handhaving 2007” en het “jaarverslag handhaving 2006” aan het College en de gemeenteraad aangeboden. Vanuit het programma handhaving zijn themabijeenkomsten georganiseerd met onderwerpen als gedoogbeleid, aansprakelijkheid voor goed toezicht.
Pagina 27 van 271
3.4
Sociale en Culturele Infrastructuur
De kwaliteit van het leven van mensen wordt in belangrijke mate bepaald door de mate waarin ze meedoen aan de samenleving. De sociale en culturele infrastructuur van de stad, het geheel van organisaties, diensten, voorzieningen en betrekkingen die het mogelijk maken dat mensen in sociale en culturele verbanden kunnen leven en participeren in de samenleving, is hiervoor een belangrijke voorwaarde. Dat is het onderwerp van dit programma. In de komende periode houden we vast aan de uitgangspunten van het sociaal beleid in onze stad: • De gemeente is niet als enige verantwoordelijke voor maatschappelijke ondersteuning. We kiezen voor aanscherping van de grondgedachte dat het Dordtse beleid een gezamenlijke verantwoordelijkheid is van overheid, maatschappelijke instellingen én de mensen zelf. • Burgers zijn verantwoordelijk voor hun eigen maatschappelijke participatie. Mensen zijn in eerste instantie zelf verantwoordelijk voor het vinden van werk en inkomen en hun persoonlijke welbevinden. De gemeente faciliteert haar inwoners in het nemen van hun eigen verantwoordelijkheid. • Versterking van de civil society. De civil society gaat uit van betrokkenheid bij de publieke zaak en gemeenschapszin van alle burgers. Versterking van de civil society is een voorwaarde voor het behoud en het versterken van vrijwilligerswerk en mantelzorg en ook voor verbetering van het woon– en leefmilieu. • Het aanbod van uitvoeringsorganisaties dient aan te sluiten bij door de gemeente gelegitimeerde vragen en behoeften van bewoners. De activiteiten t.b.v. de doelgroepen en de versterking van de civil society vallen onder de verantwoordelijkheid van de uitvoeringsorganisaties voor maatschappelijke ondersteuning. Hierbij staat de kwaliteit van de te leveren diensten en producten voorop en niet de instandhouding van de betreffende uitvoeringsorganisatie. Wij verwachten dat bewoners hun verantwoordelijkheid nemen voor een eigen leven en leefomgeving en zullen als gemeente investeren in het aanbieden van een goede sociale en culturele basisinfrastructuur, het scheppen van kansen en waar nodig het bieden van ondersteuning. Wij werken hieraan met twee hoofddoelstellingen die richtinggevend zijn voor onze activiteiten zoals genoemd onder de begrotingsthema’s in dit programma: meer Dordtenaren doen mee aan de samenleving en het verbeteren van de voorzieningenstructuur. Wat hebben we tot nu toe bereikt? Meer Dordtenaren doen mee aan de samenleving Zoals in het MJP staat beschreven is dit een belangrijke prioriteit van het College. Een complete stad vraagt om weerbare en participerende burgers die stevig in hun schoenen staan en zelfstandig in staat zijn om met respect voor anderen samen te leven. Veel Dordtenaren zijn prima in staat om zonder steun van de overheid hun leven in te richten. Voor de mensen die daarin niet slagen, de kwetsbare groepen, bieden wij ondersteuning. Wij vinden in algemene zin dat we onze activiteiten moeten concentreren op deze kwetsbare groepen. Bijzondere aandacht geven we daarnaast aan jongeren in het algemeen. Wij willen ervoor zorgen dat jongeren via opleiding en activiteiten al vroeg in hun leven klaargestoomd worden voor volwaardige deelname in en aan de Dordtse samenleving. Onze ambitie reikt verder dan dat elke Dordtenaar meedoet in de samenleving. Wij streven ernaar dat zoveel mogelijk Dordtenaren een actieve rol spelen. Het leveren van een betekenisvolle bijdrage aan de samenleving of het helpen van andere mensen zorgt voor een gevoel van eigenwaarde. Bovendien helpt het medeburgers om afglijden naar isolement of criminaliteit te voorkomen. De voortgang op lidmaatschap van organisaties, percentage mensen dat sport, onvoldoende maatschappelijk participeert, (enigszins) sociaal geïsoleerd is en interetnisch vriendschappen sluit, wordt in 2009 gemeten. Het percentage jongeren met schulden is gedaald naar 12%. Dit resultaat is al beter dan het streefcijfer voor 2007 én 2009. - Informatie over % geslaagde schuldhulpverleningstrajecten onder jongeren in Dordrecht is niet exact te geven: Het percentage geslaagde hulpverleningstrajecten is in 2007 28% in de Drechtsteden en geldt voor zowel jongeren als ouderen. Wel is bekend dat het merendeel van mensen in een schuldhulpverleningstraject, in Dordrecht woont.
Pagina 28 van 271
Het percentage jongeren met een goed ervaren gezondheid lag in 2007 op 77%, dit is één procent lager dan het streefcijfer voor 2007. Het percentage zware drinkers staat op 9% in 2007, dit is 2% hoger dan de streefwaarde voor 2007 en 2009. In het gezondheidsplan 20082010 is alcohol een specifiek aandachtsveld. Uitvoering vindt plaats in 2008. Het percentage jongeren dat vaker dan één keer per maand sport ligt inmiddels op 72%. Dit is hoger dan de streefwaarde voor 2007 die bepaald was op 69% en al gelijk aan het streefcijfer voor 2009. De voortgang op de indicatoren muzikale en culturele educatie stijgt niet zo hard als gewenst. De deelname aan culturele educatie was in 2007 1867 personen in plaats van de streefwaarde van 1950 personen. Aan muzikale educatie waren 1342 deelnemers in plaats van de streefwaarde van 1550 in 2007. Hierbij moet worden opgemerkt dat voor deze indicator alleen meetgegevens van ToBe zijn gebruikt. Voorstel is om – met terugwerkende kracht – breder te meten omdat op diverse plaatsen in de stad aan culturele en muzikale educatie wordt gedaan. Een voorstel volgt bij de begroting 2009. Percentages over vrijwilligers worden in 2009 gemeten. We streven naar een actieve inzet in de buurt in 2009 van 19%. Momenteel staat dit op 16%, één procent lager dan de streefwaarde voor 2007. Verbeteren van de voorzieningenstructuur Ons streven naar een aantrekkelijke, sociale en leefbare stad kan alleen worden begrepen in relatie tot onze omgeving, met name de regio Drechtsteden. Als regio streven we naar een hoogwaardig voorzieningenniveau. Wij willen de grootschalige en stedelijke voorzieningen op het gebied van cultuur, zorg en onderwijs in Dordrecht om onze functie als centrumstad en onze aantrekkingskracht daarbuiten te vergroten. Een goede sociale en culturele voorzieningenstructuur is een voorwaarde voor deelname van burgers aan de samenleving. In de stad en in buurten moeten voldoende winkels, dienstverlenende bedrijven, voldoende mogelijkheden voor vrijetijdsbesteding (sport, cultuur, horeca), scholen, jeugdvoorzieningen en (kinder)opvangmogelijkheden zijn. Het is onze opgave om maatregelen te treffen die er toe leiden dat de sociale en culturele infrastructuur optimaal wordt afgestemd op de vraag. Deze vraag wordt onder meer beïnvloed door demografische ontwikkelingen: in Dordrecht zien we het aandeel senioren en kinderen relatief toenemen: de demografische druk neemt toe. Dit stelt extra eisen aan de voorzieningenstructuur. We moeten daarop inspelen. Goede kwaliteit van de buurtvoorzieningen bepaalt in hoge mate de tevredenheid van bewoners over de eigen leefomgeving en de aantrekkelijkheid om er te wonen. Het gemiddelde rapportcijfer voor beoordeling van voorzieningen in de wijk is toegenomen van 6,7 naar 6,8. Streefcijfer voor 2009 is 7,0. Binnen deze totaalbeoordeling is tevredenheid op een aantal deelaspecten onderzocht, waarbij we deels een lichte stijging nastreven (speelvoorzieningen, basisonderwijs, buurtaccommodaties, voorzieningen ouderen), deels een zware (sport) en deels gelijk willen blijven presteren (winkels dagelijkse boodschap, openbaar vervoer). Wat betreft de indicatoren waarop we een lichte stijging nastreven: Over speelmogelijkheden voor kinderen willen we de tevredenheid laten toenemen van 41% in 2005 naar 45% in 2009. In 2007 was de score 44%, 1% hoger dan de streefwaarde voor 2007. Tevredenheid over het basisonderwijs willen we laten toenemen van 79% naar 82% in 2009. In 2007 stond de indicator op 81%, ook 1% hoger dan de streefwaarde voor 2007. De tevredenheid over het buurthuis of wijkcentrum moet toenemen van 46% naar 50% in 2009. Deze staat nog op 46%, 1% onder de streefwaarde van 2007. Verklaring hierbij kan het gemeentelijk beleid zijn om te investeren in nieuwe MFA’s en investeringen in bestaande accommodaties beperkt te houden. Hierdoor kan het oordeel over bestaande accommodaties relatief achterblijven. De tevredenheid over voorzieningen voor ouderen is gestegen van 43% naar 45% en daarmee is de streefwaarde voor 2009 al behaald (45%). Op het gebied van sportvoorzieningen beogen we een toename in tevredenheid, van 54% als nulwaarde naar 60% in 2009. Hier zien we een positieve ontwikkeling, in 2007 was de score 56%. De tevredenheid over mogelijkheid voor de dagelijkse boodschappen neemt toe van 84% naar 85%. In de tevredenheid over de voorzieningen voor ouderen zien we een toename. De tevredenheid over openbaar vervoer is in 2007 gedaald van 77% naar 66%. Dit kan worden verklaard door de aanloopproblemen van Arriva. Inmiddels is de rituitval vrijwel weggewerkt en
Pagina 29 van 271
neemt de waardering (in 2008) weer toe. Zie voor een nadere toelichting begrotingsprogramma Ondernemerschap en Bereikbaarheid. Het gaat goed met het oordeel van jongeren over het aantal activiteiten voor hen in de buurt en in Dordrecht. Ons streven is om het aandeel jongeren dat vindt dat er in Dordrecht niet genoeg te doen is, te laten dalen van 37% naar 33% tussen 2006 en 2009. Dit percentage stond in 2007 al op 27%, dus lager dan de streefwaarde. Dat is positief. Verder streven we ernaar dat het aandeel jongeren dat vindt dat er in de buurt niet genoeg te doen is, gelijk blijft, met 58% tussen 2006 en 2009. In 2007 stond dit percentage op 48%, dus ook een sterkere daling dan voorgenomen. Ook dat is een goed teken. Cultuur is een belangrijke indicator geworden voor de aantrekkelijkheid van de stad voor bewoners en bedrijven. Daarnaast gaat cultuur in het algemeen, en cultuurparticipatie in het bijzonder over het sociale aspect van de stedelijke samenleving: over ontmoeten, samen ontdekken en samen beleven. Het speelt dus een belangrijke rol in het creëren van sociale samenhang. We willen met extra impulsen het cultuuraanbod vergroten en de cultuurparticipatie laten groeien. Wat betreft de tevredenheid over het cultuuraanbod in Dordrecht kunnen we op dit moment nog niet rapporteren. De eerstvolgende meting vindt plaats in 2009. Wel weten we dat het bezoek aan diverse culturele instellingen en evenementen toeneemt. Dit blijkt echter op het eerste oog niet uit de indicator ‘Bezoekersaantallen culturele instellingen’ die een daling laat zien van 152.006 als nulwaarde naar 149.400 in 2007. Deze indicator is echter een optelsom van het Dordrechts Museum, Museum Van Gijn, Hof en Grote Kerk. Het Dordrechts Museum is in 2007 gesloten t.b.v. de verbouwing, waardoor daar geen toename te zien is van bezoekers. Bij de overige instellingen is dat wel het geval. Bovendien laten ook culturele voorzieningen als DiEP, CBK en Kunstmin een toename van bezoekers te zien. CBK had in 2006 13.000 bezoekers, in 2007 20.100. DiEP 20.600 in 2006 en 22.061 in 2007. Kunstmin 58.200 in 2006 en 67.654 in 2007. Wat willen we bereiken?
Sociale en culturele infrastructuur Outcomedoelstelling en indicatoren
Meer Dordtenaren doen mee in de samenleving %Lid van organisaties
0-waarde
Streefwaarde 2007
Streefwaarde 2007
2008
2009
2010
Ambitie
82%
85%
Licht
- Allochtoon
51%
55%
Licht
%Sporten in het afgelopen jaar
51%
54%
Licht
35%
45%
Zwaar
'- Allochtoon % onvold.maatschapp.particip - Allochtoon % Sociaal geïsoleerd % (enigsz.) sociaal geïsoleerd
7%
5%
Licht
16%
13%
Licht
5%
4%
Licht
13%
11%
Licht
% Interetnische vriendschap/kennissen - Autochtoon
41%
50%
Zwaar
- Allochtoon
81%
81%
Gelijk
% Jongeren met schulden
18%
17%
12%
15%
Licht
% Jongeren met goed ervaren gezondheid
77%
78%
77%
81%
Licht
7%
7%
9%
7%
Gelijk
% Jongeren met meer dan 1 keer pm sport
68%
69%
72%
% Geslaagde schuldhulpverleningstrajecten jongeren
11%
% Jeugdige zware drinkers
72%
28%
15%
Licht 25%
Zwaar
Aantal deelnemers cult. educatie
1.867
1.950
1.749
2.000
2.050
2.100
Zwaar
Aantal deelnemers muzik. educatie
1.502
1.550
1.342
1.600
1.650
1.750
Zwaar
Mate van culturele participatie - Geen/weinig interesse
38%
32%
Licht
- Gemiddelde interesse
27%
27%
Gelijk
- Veel/heel veel interesse
35%
42%
Licht
% Vrijwilligerswerk
42%
42%
Gelijk
Actieve inzet in de eigen buurt
16%
19%
Licht
17%
16%
Pagina 30 van 271
Versterking van de voorzieningenstructuur
0-waarde
Rapportcijfer voorzieningenniveau
Streefwaarde 2007
6.7
Streefwaarde 2007
2008
6,8
2009
2010
Ambitie
7.0
Licht
Gelijk
Tevredenheid voorzieningen: - Winkels dagelijkse boodschap
84%
84%
85%
84%
- Speelmogelijkheden kinderen
41%
43%
44%
45%
Licht
- Openbaar vervoer
77%
77%
66%
77%
Gelijk Licht
- Basisonderwijs
79%
80%
81%
82%
- Buurthuis / wijkcentrum
46%
47%
46%
50%
Licht
- Voorzieningen ouderen
43%
43%
45%
43%
Gelijk
- Sportvoorzieningen
54%
56%
60%
Zwaar
- In de buurt
58%
48%
58%
Gelijk
- In Dordrecht
37%
27%
33%
Licht
Zwaar
Jongeren die vinden dat er niet genoeg te doen is:
Tevredenheid over cultuuraanbod in Dordrecht - Dordtenaren ('99:47%)
55%
70%
- Drechtstedelingen ('99:36%)
60%
70%
Bezoekersaantallen culturele instellingen
152.006
149.400
Zwaar 167.206
Zwaar
Gemeten culturele instellingen: Grote Kerk, Hof, Dordrechts Museum (tot juni 2007, daarna gesloten i.v.m. verbouwing) en Museum van Gijn. Informatie over % geslaagde schuldhulpverleningstrajecten onder jongeren is niet exact te geven. Het percentage geslaagde trajecten in 2007 is 28% in de Drechtsteden en geldt zowel voor jongeren als ouderen.
Wat heeft het gekost? In hoofdstuk 5 is een uitgebreide financiële analyse per thema opgenomen. Programma Sociale Infrastructuur
Bedragen x € 1.000 Lasten
Baten
Thema
Begroot Werkelijk
Verschil
Begroot Werkelijk
Maatschappelijke voorzieningen
16.135
15.736
399
3.311
3.165
Verschil -146
Integratie en Interculturalisatie
2.074
2.206
-132
200
422
222
Gezondheid
4.381
4.402
-21
1.400
1.400
0
Zorg
26.967
24.677
2.290
1.947
162
-1.785
Inkomen
67.187
64.905
2.282
46.963
46.750
-213
Cultuurvoorzieningen
1.095
18.303
18.392
-89
2.262
3.357
Vrijetijdsvoorzieningen
1.937
2.163
-226
449
434
-15
Sport
7.657
8.095
-438
2.299
2.819
520
144.641
140.576
4.065
58.831
58.509
-322
Resultaat voor bestemming
3.743 Stortingen in reserves Begroot Werkelijk
Mutaties in reserves Mutatie reserves Resultaat na bestemming
872
2.577
Verschil -1.705
Onttrekkingen uit reserves Begroot Werkelijk 7.515
16.174
Verschil 8.659 6.954 10.697
1. Thema Maatschappelijke voorzieningen We bieden in Dordrecht samen met onze partners voorzieningen voor welzijnswerk, waaronder de welzijnsaccommodaties en een veelheid van activiteiten in de wijken gericht op activering van mensen, bevorderen van de zelfredzaamheid en talenten van mensen, het participeren in en bijdragen aan de samenleving en het bevorderen van maatschappelijke verbanden. Wat hebben we daarvoor gedaan? In het welzijnswerk ligt het accent op de kwetsbare groepen. Onderdeel daarvan is de aanpak van sociaal isolement. In 2007 is de pilot ‘Niet alleen in Sterrenburg’ afgerond. In deze pilot worden sociaal geïsoleerde mensen in contact gebracht met mensen die iets voor een ander willen betekenen. Hiervoor is nauw samengewerkt tussen de instellingen DWO, De Grote Rivieren, Opmaat en Internos.
Pagina 31 van 271
In 2007 is ook gewerkt aan een pilot “Achter de voordeur”, in Wielwijk, met de rijkssubsidie voor sociale herovering, ten behoeve van het terugdringen van sociaal isolement. In 2007 heeft een tussentijdse evaluatie plaatsgevonden van het sociaal-economisch programma Wielwijk biedt perspectief 2007-2009. Doel van deze eerste tussentijdse evaluatie is om voor het programma als geheel en apart per speerpunt de stand van zaken te overzien na 1 jaar Wielwijk biedt perspectief. Aandachtspunten zijn uitgelicht en ook is beschreven hoe de verschillende onderdelen in 2008 voortgezet zullen worden. Speerpunt 3 Achter de voordeur in Wielwijk is uitgebreider geëvalueerd dan de andere speerpunten. Dit, omdat het om een pilot ging en geëvalueerd moest worden of het project voortgezet en mogelijk uitgerold zou kunnen worden naar andere buurten in Wielwijk en andere wijken in Dordrecht. Er is besloten dat uitrol naar de andere wijken wenselijk is. Op basis van evaluatie van zowel Achter de Voordeur als Niet alleen in Sterrenburg, is geconstateerd dat persoonlijke problematiek om individuele aanpak in de wijken vraagt, en dat bovendien per cliënt een pakket van meerdere maatregelen nodig is. Mede op basis van genoemde evaluaties is gebleken dat de doelgroepen en het beleid rondom maatschappelijke omvang, verslavingszorg en OGGZ integraal moeten worden bezien. Het bestrijden van sociaal isolement is voortaan onderdeel van OGGZ vraagtstukken én van regulier werk. Vanuit het ministerie van VWS is ketensamenwerking inmiddels ook een centrale opdracht. Het aanvankelijke plan om ‘niet alleen in Sterrenburg’ in twee andere wijken in te zetten wordt daarop aangepast. Het vrijwilligerswerk is een ander belangrijk element in het welzijnswerk. We hebben aangegeven deelname aan het vrijwilligerswerk te willen bevorderen en de de bemiddeling en ondersteuning van vrijwilligerswerk te faciliteren. Naar aanleiding van signalen over een tekort aan vrijwilligers is het vrijwilligersbeleid in 2006 geëvalueerd. De Raad is hierover begin 2007 geïnformeerd. We hebben aangegeven het vrijwilligersbeleid te willen verbeteren. In 2007 hebben we de mogelijkheden onderzocht om het vrijwilligersbeleid te gaan verbeteren. Een Plan van Aanpak Mantelzorg en Vrijwilligerswerk is als integraal onderdeel (onder prestatieveld 4) van het Wmo-beleidsplan opgenomen. Er is in 2007 een regionaal plan (Drechtsteden) geschreven m.b.t. 5 pilots rond mantelzorgondersteuning. De resultaten zullen eind 2008 aan de gemeenteraad worden gepresenteerd (uitwerkingsnotitie). Met SSKW zijn afspraken gemaakt over de aanpak en uitgangspunten voor een nieuwe verzakelijkte, subsidierelatie. Ook werden er vrijwilligersprijzen uitgereikt in 2007. Gemeente Dordrecht heeft namens zes gemeenten van de Drechtsteden een contract afgesloten met MEE/ZHZ m.b.t. mantelzorgondersteuning in 2008. We zorgen er met het kinder- en jongerenwerk voor dat problemen bij jongeren vroegtijdig worden gesignaleerd en dat afglijden wordt voorkomen. Het kind- en jongerenwerk wordt flexibel en vraaggericht ingezet in de wijken (GSB). Aan de DWO is in 2007 subsidie verleend voor het uitvoeren van het jongerenwerk. Deze zijn verwerkt in de offerte van de DWO. Verder is gedurende het jaar nog overleg geweest over de inzet van flexibele uren en over de inzet van het jongerenwerk in het kader van de Beke-aanpak van overlastgevende groepen jongeren, onder andere in Stadspolders en Krispijn. Aan de DWO is in 2007 subsidie verleend voor het uitvoeren van kinderwerk en voor het coördineren van de kindervakantieactiviteiten. Deze zijn verwerkt in de offerte van de DWO. Aan de VKF (Vakantie kinderfeesten) en ToBe is subsidie verleend voor het uitvoeren van activiteiten voor kinderen in de schoolvakanties. De inzet van het kind- en jongerenwerk is gebaseerd op de vragen uit de wijken. In het kader van onze sluitende en ketengerichte aanpak jeugd, voor 0 tot 23 jarigen is in 2007 het digitale signaleringssysteem voor jeugdproblematiek geoperationaliseerd. Met behulp van een sluitend registratiesysteem worden zorg- en risicokinderen vroegtijdig gesignaleerd, waarmee sneller en adequater hulp kan worden geboden. Aan het digitale signaleringssysteem nemen onder andere deel: Bureau Jeugdzorg, GGD, Opmaat, Bureau Leerplicht en andere partners in het domein jeugd. In een convenant met de samenwerkingspartners, dat eind 2007 is ondertekend, is geregeld hoe het melden van jeugd en/of gezinnen waarover zorg bestaat, in het systeem verloopt en hoe de coördinatie van zorg door het systeem wordt toegewezen. De voorbereidingen voor het operationeel worden van het systeem zijn in 2007 getroffen zodat in 2008 kon worden gestart. Op alle scholen is een MDT (Multi Disciplinair Team) aanwezig. De signaleringsnetwerken in de wijken zijn in februari 2006 van start gegaan als hulpstructuur op de bestaande zorgstructuur in het onderwijs. Kinderen en jongeren die via de zorgstructuur in het onderwijs niet bereikt worden, komen via het netwerk alsnog in beeld. Er zijn zes netwerken operationeel in de vol-
Pagina 32 van 271
gende (combinaties van) wijken: Oud- en Nieuw Krispijn, Wielwijk / Crabbehof / Zuidhoven, Centrum, Staart / Reeland, Stadspolders / Dubbeldam, Sterrenburg. In 2007 heeft evaluatie plaatsgevonden van de MDT’s basisonderwijs. Tevredenheid, deskundigheid en vergroting van signalerend en probleemoplossend vermogen van de school waren positief. Trage procedures en wachtlijsten bij jeugdhulpverleningsorganisaties, gebrek aan continuïteit van bezetting van de teams en het vaak lange proces om toestemming van ouders te krijgen zijn knelpunten. In het voortgezet onderwijs wordt in 2008 een vergelijkbaar traject gestart. Er is veel geïnvesteerd in de samenwerking tussen instellingen, leidend tot een ondertekend convenant door betrokken partners. In 2007 heeft minister Rouvoet aangekondigd dat er in 2011 sprake moet zijn van een landelijk dekkend netwerk van Centra voor Jeugd en Gezin. Naar aanleiding van de plannen van minister Rouvoet is de Dordtse situatie in 2007 in beeld gebracht en is nagedacht over de wijze waarop we in Dordrecht invulling willen geven aan de Centra voor Jeugd en Gezin. We hebben geconstateerd dat alle elementen uit het basismodel Centra voor Jeugd en Gezin in de Dordtse situatie een plek hebben (integrale jeugdgezondheidszorg; opvoed- en opgroeiondersteuning; schakel met Bureau Jeugdzorg; schakel met zorg- en adviesteams). Wel zien we tal van mogelijkheden voor verbetering; naast de verbetermogelijkheden die we zelf zien, willen we deze ook onderzoeken met de partners in de jeugdketen en de partners in de regio. In 2008 moet dit resulteren in een Agenda voor Jeugd en Gezin voor de komende jaren. De ontwikkeling in 2007-2009 van een Leer-werk-leefinstituut voor jongeren die niet direct in een werksituatie of beroepsopleiding kunnen worden geplaatst en die intensieve begeleiding nodig hebben, is een aanvulling op deze sluitende aanpak. In 2007 is met partners onderzocht welke vorm dit instituut moet krijgen. Er is geconstateerd dat een nieuw instituut niet nodig is en dat kan worden volstaan met de vele voorzieningen die in Dordrecht reeds aanwezig zijn. Er wordt daarom nu gesproken van een Leer-werk-leefaanpak. Waar voorzieningen ontoereikend zijn, wordt aanvullend aanbod gecreëerd. Er bestaat behoefte aan intensieve begeleidingstrajecten voor een kleine groep jongeren zodat het mogelijk wordt dat zij van het bestaande aanbod op het terrein van leren, werken en wonen gebruik gaan maken. In een pilotproject wordt voor ongeveer 30 jongeren begeleiding beschikbaar gemaakt boven op de reguliere mogelijkheden van Dordtse voorzieningen voor de jeugd, de start is in 2008. De indicatiestelling voor extra begeleiding wordt gedaan door het Multidisciplinaire team van Route 23. Verder hebben we aan de volgende resultaten gewerkt 1 : • In 2007 is aan 73 zwerfjongeren door Thuislozenteams een hulpverleningsaanbod gedaan (GSB). Dit is conform voornemen om 70-75 zwerfjongeren te bereiken. • Door meer doorverwijzingen vanuit de voorschoolse opvang en het primair onderwijs wordt in 2007 en 2008 in totaal aan 600 gezinnen opvoedingsondersteuning geboden. • In vervolg op de RMO-pilot opvoedingsondersteuning hebben de instellingen de samenwerking in 2007 voortgezet. Opmaat en de GGD zijn gesubsidieerd om in de wijken opvoedingsadvies aan ouders te geven. (Reeland, Sterrenburg, Binnenstad, Oud en Nieuw Krispijn, Staart, Stadspolders, Noordflank). In het kader van de impulsmiddelen opvoedingsondersteuning zijn vijf projecten uitgevoerd, gericht op een groter bereik door outreachend te werken. In het kader van het Tienermoederproject van Route 23 zijn opvoedcursussen aan tienermoeders gegeven • Humanitas heeft ook in 2007 het project Home Start uitgevoerd waarbij vrijwilligers gezinnen ondersteunen (GSB). De gemeente heeft hier subsidie aan verleend. Met vrijwilligers is aan 43 gezinnen ondersteuning geboden. • Voor de kinderopvang ziet de gemeente toe op de kwaliteit. Om ook de pedagogischdidactische kwaliteit te bewaken is in 2006 een keurmerk kinderopvang ontwikkeld. In de begroting hadden we aangegeven te verwachten dat in 2007 75% van de 58 locaties voor kinderopvang dit keurmerk zou hebben. Er is in 2007 een percentage behaald van 68%. Dit wordt veroorzaakt doordat de minister de aangekondigde aanpassing van de beleidsregels kwaliteit kinderopvang niet in 2007 heeft aangepast aan het nieuwe Convenant kwaliteit kinderopvang. In dit nieuwe convenant is de eis van een ouder commissie vervangen door een inspanningsverplichting. Wanneer de beleidsregels wel in 2007 zouden zijn aangepast, zou het percentage uitgereikte keurmerken zijn uitgekomen op 79%.
1
NB: in de begroting 2007 is een formulering opgeschreven die tot verkeerde verwachting kan leiden: hierin stond dat er aan “600 extra, gezinsondersteuning zou worden geboden”. Bedoeld wordt dat in totaal in 2007 en 2008 aan 600 gezinnen ondersteuning wordt geboden. Het gerealiseerde aantal over 2007 is nog niet bekend bij het schrijven van dit jaarverslag
Pagina 33 van 271
Naast het inhoudelijk beleid zoals hierboven beschreven hebben we ingezet op het verbeteren van de structuur van het welzijnswerk. Van welzijnsinstellingen wordt een flexibele en vraaggerichte benadering gevraagd. Om invulling te geven aan de verzakelijking van de subsidie en versterking van het opdrachtgeverschap is in 2007 een Programma van Eisen Welzijnswerk 2008 gemaakt, waarin de gemeente voor het eerst haar eisen in de vorm van selectie- en gunningcriteria ten aanzien van de dienstverlening voor het welzijnswerk heeft geformuleerd en vastgelegd. In deze eerste fase is ervoor gekozen het offertetraject 2008 exclusief met de huidige uitvoeringsorganisatie DWO uit te voeren om ervaring op te kunnen doen met een dergelijke werkwijze. Ten aanzien van accommodatiebeleid wil de gemeente Dordrecht komen tot een gedifferentieerd en hoogwaardig voorzieningenniveau voor de kwetsbare groepen in Dordrecht. Daarbinnen moet een efficiënte, effectieve en kwalitatief goede huisvesting van het welzijnswerk onderdeel zijn van de totale maatschappelijke ondersteuning in het kader van de Wmo / Welzijn. De gemeente Dordrecht streeft naar de realisatie van Multi Functionele Accommodaties (MFA). Hiermee wordt recht gedaan aan de nieuwe koers van het welzijnsbeleid gericht op activering en participatie, waarbij burgers, naast maatschappelijke organisaties en de gemeente een eigen verantwoordelijkheid hebben. Eén en ander is in 2007 vastgelegd in een notitie 'Anders onder dak' die in maart 2008 ter besluitvorming aan het College zal worden voorgelegd. Hiermee moet de kwaliteit van de accommodaties meer in overeenstemming komen met de behoeften van wijkbewoners, op basis van de uitkomsten van de evaluatie in 2006. In 2007 moest de gemeenteraad een advies uitbrengen aan het commissariaat van de media over vergunningverlening aan een van twee aangemelde lokale televisiezenders. Het commissariaat heeft gekozen voor RTV Dordrecht. Door verscherpt toezicht is de financiële situatie bij RTV Dordrecht gestabiliseerd in 2007. Desondanks zijn meer inkomsten nodig. 2. Thema Integratie en interculturalisatie Wat hebben we daarvoor gedaan? Zoals gezegd in de begroting 2007 gaat het integratiebeleid over meer dan het wegwerken van sociaal economische achterstanden alleen. Het gaat over meedoen aan de samenleving. Integratiebeleid, als onderdeel van het sociaal beleid, is gericht op het benutten van talenten van mensen in al hun verscheidenheid (sociaal-culturele integratie). Wij doen dat door empowerment. Door mensen aan te spreken op hun eigenheid en hun culturele trots denken wij meer te bereiken dan door ze uitsluitend te wijzen op hun sociaal-economische achterstand en hun plicht daaraan wat te doen. Wij willen ruimte bieden aan initiatieven die voortkomen uit de diverse etnische gemeenschappen zelf, niet om zich van de Dordtse samenleving af te zonderen, maar om participatie van de leden van deze gemeenschappen te bevorderen. Verder pakken we die mechanismen aan die tot uitsluiting leiden. Het Antillianenproject, waarmee we Antillianen ondersteunen met (buurt)participatie, gezinsondersteuning, woonvormen, schoolparticipatie, arbeidsparticipatie, en overlast- en criminaliteitspreventie en het project Foyer Dordrecht, waarin 100 jongeren aan een zinvolle dagbesteding in de vorm van werk of scholing worden geholpen, wilden we voortzetten. In 2007 was een belangrijke opgave voor het integratiebeleid het vertalen van de Meerjarenambities in concrete doelstellingen, activiteiten en projecten. Dit is gerealiseerd in de vorm van een “Actieprogramma Integratie 2007-2008 en het vervolgprogramma ‘Antilliaanse Dordtenaren doen mee”. Met het Actieprogramma Integratie 2007-2010 is in 2007 een tweeledige inzet geleverd aan het bevorderen van de sociale cohesie in de stad en verbetering van de sociaal economische positie en participatie van leden van verschillende etnische groepen. Enkele hoogtepunten in de uitvoering in 2007 waren de lancering van de interactieve Integratiedatabank, het project “Een eigen bedrijf…iets voor jou” (voor allochtone vrouwen), de implementatie van het concept “Ramadanfestival” als laagdrempelige ontmoetingsactiviteit tussen autochtonen en allochtonen en voor de eerste maal de uitreiking van de Stimuleringsprijs voor integratieactiviteiten. Naast lokale beleidsontwikkeling en uitvoering is met de Dordtse expertise ook invloed uitgeoefend op landelijk beleid. Vanuit het Programma Integratie hebben we meegewerkt aan visies en adviezen van onder andere VNG, RWI en Nicis. Netwerken –formeel en informeel- zijn de basis voor het sociale cement in de stad. Binnen het integratiebeleid gaat het om de verschillende zelforganisaties. Sinds 2004 wordt op systematische wijze gewerkt aan versterking van deze netwerken. Het rendement wordt steeds zichtbaarder in de veelheid van initiatieven die
Pagina 34 van 271
deze organisaties ontwikkelen en uitvoeren. Deze activiteiten worden o.a. via een digitale Kalender bekendgemaakt. Voor Communicatiedoelen is het E-magazine Samenleven verder ontwikkeld; in 2007 zijn zes reguliere edities en 2 “Specials” uitgebracht. Het bereik van dit Magazine is opgelopen tot ruim 400 adressen. In 2007 vond, samen met uitvoeringspartners, evaluatie plaats van de uitvoering van het programma ‘Antillianen in Dordrecht vooruit…!’ dat in 2005 en 2006 is uitgevoerd. Jaarlijks zijn circa twintig projecten uitgevoerd voor Antilliaanse kwetsbare groepen, in samenwerking met veertien reguliere organisaties. De resultaten zijn positief: het bereik van de doelgroep is groot, de instellingen werken goed samen, er is deskundigheid over doelgroep opgebouwd, bovendien is er samenhang tussen de diverse projecten. Wel blijft extra aandacht nodig voor (jeugd)werkloosheid, schooluitval en criminaliteit. Vervolgens is in 2007 met uitvoeringspartners en de Antilliaanse doelgroep het vervolgprogramma 2007-2008 ‘Antilliaanse Dordtenaren doen mee’ vastgesteld. Werkgelegenheid, voortijdig schooluitval en criminaliteit onder Antilliaanse jongeren staat centraal. Het programma is volop in uitvoering. In 2007 is een eerste factsheet over Antilliaanse Dordtenaren uitgebracht teneinde de resultaten beter te kunnen monitoren. De invoering van een registratiesysteem voor Antillianen (VIA) is niet gebeurd in 2007; dit is vervallen naar aanleiding van een rechtszaak over het registreren van Antillianen. De Foyer Colijnstraat is in 2007 verder ontwikkeld. De buitenkant van de flats is verfraaid. Het voorzieningengebouw ‘de Punt van de Wereld’ is in november geopend. Bewoners van de Foyer, maar ook wijkbewoners kunnen hier dagelijks eten en er worden ’s avonds activiteiten georganiseerd. Woonbron, Trivium en de DWO dragen hiervoor samen de verantwoordelijkheid. In 2008 wordt verder gewerkt aan de buitenruimte van de Foyer. Met de coördinator Foyer/Plint en de verantwoordelijke binnen het DaVinci College is intensief overlegd over het opzetten van leer-werk-trajecten binnen de Foyer. Er is echter gekozen om in te zetten op de dagbestemming: de jonge bewoners gaan óf naar school, werken of doen vrijwilligerswerk. Er zijn over het algemeen te weinig jongere bewoners die op eenzelfde opleiding zitten zodat er ook binnen de Foyer sprake zou kunnen zijn van een soort leerbedrijf. Tot nu toe is er sprake van een individuele benadering. De invoering van de Wet Inburgering (WI) per 1 juli 2007 is landelijk op problemen gestuit. Ook de SDD kreeg hiermee te maken. Beleid en organisatie waren in Dordrecht tijdig klaar voor de invoering, maar het bereiken van de inburgeringsplichtigen bleek (ook landelijk) veel lastiger dan voorzien. Ontoereikende uitvoeringsinformatie, een moeilijk bereikbare doelgroep en onduidelijkheden in de wetgeving speelden ons parten. In plaats van de beoogde 513 mensen, werden er 42 personen op een inburgeringcursus geplaatst. De door het Rijk op voorschotbasis verstrekte middelen voor de Wet Inburgering worden meegenomen naar 2008. Wij hebben een Verbetervoorstel Inburgering ontwikkeld op basis van het Deltaplan Inburgering van het ministerie van Wonen, Wijken en Integratie. Doel is om op korte termijn meer en sneller inburgeraars op de beschikbare trajecten te plaatsen. Ketensamenwerking, persoonlijke benadering en snel toeleiden naar een traject zijn daarbij belangrijke instrumenten. Uitvoering van verbetermaatregelen is per februari 2008 gestart. 3. Thema Gezondheid Om de gezondheidssituatie van de Dordtse bevolking te bevorderen en te beschermen kiezen we ervoor in Dordrecht om preventieve activiteiten te verrichten, gericht op het tegengaan van risicovol gedrag. In aansluiting op onze aandacht voor de kwetsbare groepen richten we ons vooral op het inlopen van gezondheidsachterstanden bij mensen met een lage opleiding en laag inkomen, met bijzondere aandacht voor allochtone vrouwen. Wat hebben we daarvoor gedaan? In 2007 is de gezondheidsnota opgesteld, in 2008 vindt na inspraak besluitvorming in de Raad plaats, wat later is dan gepland. Speerpunten in de nota zijn o.a. alcoholgebruik bij jongeren, overgewicht, psychosociale problematiek en binnenmilieu. Keten- en netwerkontwikkeling en een integrale benadering staan centraal. Dit wordt concreet vormgegeven bij de uitvoering van de nota in 2008. De discussie over de sturing op de integrale Jeugdgezondheidszorg en de toekomstige invulling ervan is opgestart in 2007, samen met regiogemeenten, GGD, Rivas en Opmaat. Besluitvorming vindt plaats in 2008. Er zijn afspraken gemaakt over de invulling van het maatwerk en de plustaken in uitvoeringsovereenkomsten met de GGD. Binnen de jeugdgezondheidszorg is ver-
Pagina 35 van 271
der gewerkt aan de signalering van overgewicht/obesitas en kindermishandeling. Hiervoor zijn in 2007 protocollen vastgesteld voor regio Zuid-Holland Zuid door betrokken partijen GGD, De Opmaat Stromen Groep en Rivas. Hiermee zijn afspraken gemaakt over de signalering van overgewicht/obesitas en kindermishandeling binnen de jeugdgezondheidszorg voor kinderen van 0-19 jaar. De protocollen zijn voor intern gebruik binnen de JGZ. In het GSB project "Overgewicht" heeft de preventie van overgewicht nadrukkelijk aandacht. Het voornemen om in 2007 tot een Allochtonen Loket Dordrecht te komen, heeft nog niet tot een concreet product geleid. In 2006 is een particulier verzoek ingediend bij de gemeente om mee te werken aan de ontwikkeling van een onafhankelijk Centrum voor Geïntegreerde Zorg in Dordrecht (CGZ), voor de ontwikkeling en implementatie van interculturele zorg, als faciliteit voor alle huisartsen en andere zorgverleners in Dordrecht. In 2007 is op basis van een onderzoek geconcludeerd dat er een vervolgonderzoek nodig. Dit onderzoek is in 2008 gestart. In 2007 is verder gegaan met de ontwikkeling van het Gezondheidspark. Informatie over de voortgang van dit project in 2007 treft u in hoofdstuk 2.2. Tevens verwijzen wij u naar de projectbladen ‘grote projecten’ die gelijktijdig met het jaarverslag worden verspreid. Voor verantwoording op het onderwerp sportstimulering, zie thema Sport. 4. Thema Zorg Onze inspanningen op het gebied van zorg zijn er in de eerste plaats op gericht betrokkenen te stimuleren eigen verantwoordelijkheid te nemen. Mensen die desondanks moeite houden om het hoofd boven water te houden, kunnen terugvallen op voorzieningen waarvoor de gemeenschap verantwoordelijkheid draagt. Wat hebben we daarvoor gedaan? Voorzieningen voor maatschappelijke opvang. We hebben ons voorgenomen de opvangcapaciteit van 284 plaatsen te handhaven, waarvan 47 voor begeleid wonen. Verder namen we ons voor de gemiddelde verblijfsduur in de maatschappelijke opvang terug te dringen, zodat het aantal cliënten dat kan worden geholpen, wordt vergroot (GSB). Voor 2010 wordt de opvangcapaciteit voor overlastgevenden verruimd met 3 plaatsen voor laagdrempelige opvang en zetten we extra in op preventie en signalering. In 2007 zou een onderzoek naar een Hostelvoorziening voor dak- en thuislozen worden afgerond. De gemiddelde verblijfsduur bij Rivas, Stichting de Hoop en Blijf van mijn Lijf is reeds teruggebracht tot onder het niveau dat met het Rijk is afgesproken voor eind 2009 (GSB). Ook voor het Leger des Heils is dit het geval, met uitzondering van de 24-uursopvang. In de huidige 24-uursopvang worden bewoners langdurig opgevangen. In 2007 en 2008 gaan deze bewoners over naar de RIBW-voorziening. Het Leger des Heils heeft in 2007 40 plaatsen maatschappelijke opvang omgebouwd naar RIBW-plaatsen (Regionale Instelling voor Beschermende Woonvormen) die door het zorgkantoor worden gefinancierd. Echter, op het moment dat deze mensen de 24-uursvoorziening gaan verlaten, wordt hun verblijfsduur achteraf vastgesteld en meegerekend met het gemiddelde. Dit betekent dat wanneer in 2008 alle mensen die langdurig in de 24-uursopvang verblijven, verhuizen naar de RIBW-voorziening, de gemiddelde verblijfsduur in 2008 omhoog zal schieten. De verwachting is dat dit in 2009 weer aanzienlijk teruggebracht kan worden, waardoor de prestatieafspraken met het Rijk nagekomen zullen worden. Het aantal plaatsen in de AWBZ-voorzieningen en in ambulante begeleiding is toegenomen. Het gevolg is dat de laagdrempelige opvang (de 24-uursopvang) niet langer ‘verstopt’ is met langdurig verblijf waardoor deze plaatsen ‘beschikbaar’ zijn gekomen voor de daadwerkelijke doelgroep waaronder de overlastgevers. In 2007 is ingestemd met het vestigen van een hostel voor dak/ en thuislozen, en het zoeken naar een locatie is gestart. Medio 2008 wordt de uitkomst bekend. Opvang voor vrouwen Voornemen voor deze collegeperiode is om de opvangcapaciteit van 75 plaatsen te handhaven, en de gemiddelde verblijfsduur in de opvang terug te brengen zodat voor 2010 17% meer vrouwen opgevangen kunnen worden in de geheimadresvoorziening en 52% meer in het begeleid wonen (GSB). In 2007 is de opvangcapaciteit gehandhaafd. Momenteel bestaat de capaciteit voor de vrouwenopvang uit 82 plaatsen (27 plaatsen geheim adres, 32 plaatsen woonbegeleiding Blijf, 16 plaatsen Wijnie Jabaaij Centrum, 7 plaatsen Rivas). De doorstroom is bevorderd doordat de
Pagina 36 van 271
gemiddelde verblijfsduur in de vrouwenopvang is teruggebracht. Het aantal opnames op het geheim adres is in 2007 met 45% gestegen t.o.v. 2006. De voor 2009 geformuleerde GSBambitie, reductie van gemiddelde verblijfsduur tot 6 maanden, is reeds gerealiseerd. Dit geldt ook voor het begeleid wonen in de vrouwenopvang. Als gevolg van de reductie van de gemiddelde verblijfsduur in het begeleid wonen is het aantal opnames in 2007 t.o.v. 2006 verdubbeld. Hierbij kan worden geconstateerd dat de samenstelling van de cliëntgroep van de vrouwenopvang gaandeweg verandert en de diversiteit van problematiek binnen deze groep toeneemt, bijvoorbeeld vrouwen in acute crisissituaties en toename van cliënten met meervoudige problematiek. Deze vrouwen kunnen niet in de 24-uurs begeleiding blijven en worden na twee weken vaak doorverwezen naar andere instellingen. In het Verbeterplan Vrouwenopvang / Geweld in Afhankelijkheidsrelaties doet VWS, samen met de VNG en de Federatie Opvang voortstellen tot verbetering van de kwaliteit van de vrouwenopvang, mede gericht op de veranderende doelgroep. De staatssecretaris heeft hiertoe gemeentelijke middelen toegezegd vanaf 2008. Een bestedingsvoorstel voor deze middelen wordt gedaan in het Werkplan Huiselijk Geweld dat is opgenomen in de beleidsnotitie Zorg voor Elkaar. Vervoers- en woonvoorzieningen voor gehandicapten en zorgbehoevenden De vervoersvoorzieningen en woonvoorzieningen voor gehandicapten en zorgbehoevenden vallen onder de Wet Voorzieningen Gehandicapten (WVG). Deze is in 2006 opgegaan in de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO). Het aantal verstrekkingen (zoals rolstoelen, scootmobielen, liften) blijft voorlopig jaarlijks stijgen door vergrijzing en extramuralisering van de zorg. In de begroting 2007 stond het voornemen opgenomen om in 2007 een cliëntmonitoringssysteem te ontwikkelen voor deze verstrekkingen. Ook was het voornemen om meer te investeren in cliëntenparticipatie en in participatie van medeburgers in de uitvoering: vrijwilligerswerk en mantelzorg, een integraal onderdeel van de WMO. Dit is overigens niet ter vervanging van professionele hulp maar ter aanvulling. Dordrecht werkt voor de uitvoering van de WMO samen met de Drechtstedengemeenten. Voornemen was om de dienstverlening voor WMO te realiseren via één loket, met één integraal klantinformatiesysteem. Bij dit loket kunnen burgers zowel de individuele voorzieningen, waar de gemeente voor verantwoordelijk is, als andere vormen van zorg (zoals thuiszorg via de AWBZ) aanvragen. Voordelen van dit loket voor de cliënten: integrale intake en geen doorverwijzing van de cliënt, maar juist doorverwijzing van de hulpvraag. Het loket zal ook ondersteuning gaan bieden aan vrijwilligers en mantelzorgers. Voornemen was in 2007 hiervoor een plan vast te stellen. In september 2007 is het meerjaren WMO-beleidsplan 2008-2010 “Dordrecht: solidair en verantwoordelijk” vastgesteld en voor inspraak vrijgegeven. Besluitvorming door de Raad is gepland voor begin 2008. In het WMO-beleid is een brede insteek gekozen waarbij de relatie wonen-zorg-welzijn wordt gelegd en de relatie WWB-WMO-WI. Het plan is tot stand gekomen met behulp van burgerparticipatie. In het plan is aangegeven in hoeverre de prestatievelden waaraan weliswaar al gewerkt werd door de gemeenten, maar binnen oude wettelijke kaders in het licht van de WMO herijkt moet worden en hoe nieuwe taken integraal (lees: samenhang tussen prestatievelden) vorm kunnen krijgen. Innovatieve aspecten (proeftuinen) zijn opgenomen. In het beleidsplan is een aantal uitwerkingsnotities voor 2008 in het vooruitzicht gesteld. Dordrecht is centrumgemeente voor de prestatievelden Maatschappelijke Opvang, vrouwenopvang, huiselijk geweld, OGGZ en verslavingsbeleid. Dordrecht stemt het beleid af met de zorginstellingen en de 13 gemeenten binnen de gezondheidsregio Zuid-Holland Zuid. Sinds 1 januari 2007 is in Dordrecht een WMO-loket operationeel als onderdeel van de SDD. Dit is momenteel nog een smal loket; het bevat nog geen informatie en advies over alle Wmoprestatievelden. SDD voert ook het prestatieveld ‘WVG en Hulp bij het Huishouden uit de AWBZ’ uit. Er is gebruik gemaakt van een overgangsregeling, waardoor de uitvoering van dit prestatieveld is gestart op 1 juli 2007, voorheen werd dit gedaan door het Zorgkantoor. Door de start in juli 2007 heeft nog geen klanttevredenheidsonderzoek plaatsgevonden hoewel dit was aangekondigd in de begroting 2007. Dit is nu voorzien voor 2008. In 2007 is de operationalisering van een klantinformatiesysteem én van een klantmonitorsysteem voor Hulp bij het Huishouden gerealiseerd, als één integraal systeem. Het informatiesysteem is daarom eerder gerealiseerd dan 2008, wat de oorspronkelijke planning was. De verantwoordelijkheid voor Openbare Geestelijke Gezondheids Zorg (OGGZ) ligt sinds 2007 bij gemeenten. In 2007 is het beleidskader Maatschappelijke Zorg voorbereid. Dit kader zal worden geïntegreerd met het Regionaal Kompas voor Zuid-Holland Zuid. In het 1e kwartaal van 2008 wordt het beleidskader worden voorgelegd aan het College. De uitvoerbaarheid van ambities in het beleidskader is afhankelijk van de toekenning van landelijke herverdeling van middelen van het ministerie van VWS, waarover uitsluitsel komt in september 2008; in het kader
Pagina 37 van 271
van het Regionaal Kompas zal het ministerie beoordelen in hoeverre zij tegemoet komt aan de vraag naar extra middelen. Deze extra middelen kunnen via de AWBZ geoormerkt beschikbaar worden gesteld aan het zorgkantoor. Het budget voor de OGGZ is grotendeels beschikt aan zorginstellingen. De GGD heeft een eerste monitor Maatschappelijke Zorg opgeleverd waarin de resultaten van een nulmeting over de doelgroep van de maatschappelijke opvang, verslavingsbeleid en OGGZ worden weergegeven. Het aantal mensen dat in 2007 gebruik heeft maakt van de ambulante verslavingszorg, is gelijk gebleven aan voorgaande jaren. De doelstelling om minimaal het aantal mensen te bereiken als in 2004 is hiermee gehandhaafd. Bouman GGZ levert opvang aan verslaafden via ‘outreachende’ activiteiten, actieve zorg, woonbegeleiding, arbeidstoeleiding en preventie. In de nieuwe gezondheidsnota 2008-2010 heeft het College aangegeven vanaf 2008, in ieder geval voor een periode van 3 jaar, het project Gezonde School en Genotsmiddelen uit te voeren op vijftien scholen voor middelbaar onderwijs. De voorbereidingen hiervoor zijn in gang gezet door de GGD. Het uitvoeringsprogramma zal in het nieuwe schooljaar worden gestart. 5. Thema Inkomen Onze zorg voor kwetsbare groepen betreft zeker ook de armoedebestrijding. Het komende jaar is er vooral aandacht voor het bespreekbaar maken van problemen (schuldhulpverlening) en het verlagen van drempels voor voorzieningen voor deze doelgroep (bijzondere bijstand). Wat hebben we daarvoor gedaan? Bijstand Op niveau van Drechtsteden zijn in 2007 2.708 aanvragen voor levensonderhoud ingediend (WWB). SMS-kinderfonds Het SMS-kinderfonds, onderdeel van het minimabeleid, kreeg veel aanvragen te verwerken, waaruit 2.246 toekenningen volgden voor school- muziek en sportactiviteiten voor kinderen uit gezinnen met een minimuminkomen. Schuldhulpverlening; Volgens de begroting wilden we 20% afname van schulden bij jongeren onder de 23 jaar en 10% afname van problematische schulden bij ouderen bereiken. Dat doen we door 25% meer geslaagde schuldhulpverleningstrajecten te realiseren. Daarvoor organiseren we cursussen en een voorlichtingscampagne waaronder 42 voorlichtingsbijeenkomsten voor jongeren over omgaan met geld, 14 scholingsbijeenkomsten voor intermediairs, 14 budgetvoorlichtingscursussen aan bijzondere doelgroepen en 35 preventieve cursussen voor jongeren in een reïntegratietraject. 6. Thema Cultuurvoorzieningen Het culturele profiel van Dordrecht is van belang om als aantrekkelijke stad te boek te staan en de aanwezigheid van cultuurvoorzieningen is onmisbaar als centrumstad van de Drechtsteden. Naast investeringen in gebouwen, in ruimtes, investeren we in programmering en activiteiten. Bestaande culturele voorzieningen moeten optimaal worden benut en dienen als basis voor initiatieven van inwoners en het culturele veld. We willen meer publiek uit de eigen stad en daarbuiten, waarbij met name aandacht is voor kwetsbare groepen en jongeren. Daarom streven we naar een brede, gevarieerde culturele programmering met aandacht voor actieve en passieve kunst- en cultuurbeleving op een spraakmakend niveau. Wat hebben we daarvoor gedaan? In 2007 steeg het aantal professionele voorstellingen in Kunstmin van 175 tot 199. Het streven is om in 2010 225 voorstellingen per jaar te realiseren, 50 meer dan in 2006. In de grote zaal zijn 106 professionele voorstellingen gegeven voor bijna 56.000 bezoekers; in de kleine zaal 93 voor een kleine 12.000 bezoekers. Er waren 9 schoolvoorstellingen en er werden 20 inleidingen georganiseerd. Het aantal sociaal culturele verhuringen was groter dan verwacht in 2007. Cinode verzorgde 580 filmvoorstellingen voor 18.857 bezoekers. De 4 buitenfilms, in de tuin van het Dordrechts museum, werden door 2.365 mensen bezocht. Verder namen we ons voor in zetten op het versterken van de programmering van de overige gemeentelijke culturele instellingen, zoals DiEP, Dordrechts Museum en het CBK. Het totaal aantal bezoekers aan DiEP, inclusief de studiezaal was in 2007 ruim 22.000, aan o.a. ten-
Pagina 38 van 271
toonstellingen, projecten, en filmvoorstellingen. Dit is ruim meer dan was verwacht. Het Dordrechts museum trok 29.500 bezoekers tot aan de sluiting in juni 2007 in verband met verbouwing. Ter vergelijking: over heel 2006 trok het Dordrechts Museum 35.800 bezoekers. In Simon van Gijn – Museum aan huis, is begonnen met de restauratie van de tuinkamer. Simon van Gijn trok 24.000 bezoekers in 2007. Centrum Beeldende Kunst (CBK) trok bijna 9.000 deelnemers aan activiteiten en educatieve projecten en 20.000 bezoekers aan de elf tentoonstellingen en uitleen. Kunst in de openbare ruimte leverde vier werken op; Ruitenstraat, Tollenstraat en een bijzondere speelroute in Wielwijk. Een aantal projecten in de openbare ruimte is uitgesteld en zal in 2008 worden gerealiseerd. Het CBK heeft een aantal extra lezingen en debatten georganiseerd in de reeks inspiratie bijeenkomsten (cultureel intendant), Maximum Tolerance Zone (Huis voor de Democratie), (F)luister muziekmiddagen, bijeenkomsten naar aanleiding van wijkprojecten. We namen ons voor in 2007 in te zetten op extra inspanningen op het punt van cultuureducatie door de instellingen en het (V.M.B.O.)- onderwijs om de culturele competentie te verhogen en het gebruik van het aanbod van onze culturele instellingen door jong en oud te stimuleren. Aan de stichting ToBe is in 2007 subsidie verleend voor muzikale en culturele vorming onder meer via het onderwijs. In het kader van het Actieplan Cultuurbereik 2005-2008 (cofinancierings project met het Rijk) laten wij leerlingen actief kennisnemen van verschillende kunstdisciplines, kunstenaars en Dordtse culturele instellingen. Ook zijn diverse wijk- en locatieprojecten georganiseerd: Natuur Verbeeld, Biesboschproject, Jeugd van Oost en Muzikale ontmoetingen. In het kader van de Brede Programmering die tot doel heeft de culturele programmering van de stad te intensiveren, met name in de avonduren en in het weekend, is een aantal activiteiten georganiseerd: intensivering klassieke muziek door uitbreiding aanbod stichting ’t Hof; Groot Dordts Korenfestival; intensivering Big Rivers; Bies; aanstelling Stadsorganist. De cultuurintendant die in 2007 actief is geweest, heeft vijf projectvoorstellen gedaan om te komen tot versterking van de culturele programmering in Dordrecht, die verder worden ontwikkeld. Bij de keuze van de vijf projecten is gekeken naar wat bijdraagt aan de culturele ambities van Dordrecht, naar kwaliteit en duurzaamheid. En naar wat er op redelijke termijn praktisch realiseerbaar zou kunnen zijn. Dat betekende ingaan op kansrijke initiatieven die bij de stad passen en die daaruit voortkomen: 1. Ontwikkeling van een CBK Debatcentrum: dit is in 2007 gestart met vijf inspiratiebijeenkomsten waarmee het Dordtse netwerk wordt versterkt, en in het nationale culturele circuit de aandacht op Dordrecht is gevestigd. 2. Ontwikkelen van een muziek- of Bachfestival rond het barokorgel in de Grote Kerk. Een brede initiatiefgroep ontwikkelt momenteel het festivalconcept. Kern van het festival is de spirituele en profane muziek van na de Reformatie. De eerste editie is voorzien voor het najaar 2009. 3. Ontwikkeling van een Academie waar jongerencultuur en opleiding centraal staat. Inmiddels is een gebouw in Crabbehof beschikbaar en starten binnen afzienbare tijd de eerste activiteiten. Samenwerking vindt plaats met ISH, het DaVinci College, FC Dordrecht, Woonbron en de Popcentrale. De uiteindelijke droom is binnen vijf jaar tijd een stadion te ontwikkelen dat plaats biedt aan sport naast brede vormen van jongerencultuur. 4. Bij de ontwikkeling van het Hofkwartier met 1572, de Synode en de Bijbelvertaling is een relatie gelegd met de nationale discussie over een te ontwikkelen Nationaal Historisch Museum (NHM). De minister antwoordde positief. Dordrecht heeft daarop enkele steden uitgenodigd mee te denken over het vraagstuk van betrokkenheid van ‘plekken van herinnering’ bij de ontwikkeling van het NHM. De Dordtse stichting ‘Instituut voor de Reformatie’ is de initiatiefnemers van het idee om permanent aandacht te schenken aan de Reformatie in Dordrecht. Deze stichting wordt vanaf februari ondersteuning geboden vanuit DiEP bij het ontwikkelen van idee en realisatie. Voor een (permanente) tentoonstelling in Dordt over de Reformatie, de Synode en de Bijbelvertaling, worden momenteel gesprekken gevoerd met het Catharijne Convent in Utrecht. Zie ook thema Economische Structuurversterking bij begrotingsprogramma Werk en Scholing. Het Internationaal Festival voor Poppenspel Dordrecht (IFPD) wil zich in samenwerking met het TIN en Kunstmin verbreden tot hét internationaal vakfestival in de zin van de Rijks basisinfrastructuur. Met het DaVinci College worden plannen ontwikkeld deze ambities te verrijken met een theateropleiding die hierop aansluit. Met de komst naar Dordrecht van de internationaal
Pagina 39 van 271
werkende theatermaakster Lotte van den Berg ontstaat een theaterhuis en gezelschap voor beeldend locatietheater in Dordrecht, onder de naam DORDT. In het voorjaar van 2007 is een visiedocument 1572 geschreven dat door het College van B&W is vastgesteld. In de tweede helft van 2007 is een inhoudelijke vertaalslag van dit visiedocument naar een concreet plan gemaakt. In het najaar is uit een aantal potentiële ontwerpbureaus en keuze gemaakt. In december is een projectplan voor de pilotpresentatie neergelegd. In de eerste helft van 2008 zal dit leiden tot een publiekspresentatie. De benodigde voorbereidingstijd van het project is langer dan in eerste instantie gedacht; het blijkt lastig om de abstractie van de Eerste Vrije Statenvergadering om te zetten in concrete betekenis te geven. Die zoektocht heeft tijd gekost. In 2007 is in het Huis voor de Democratie gewerkt aan de uitwerking van de drie programmalijnen: 1. Democratie tegen de regels: er zijn debatten gevoerd over (il)legaliteit en innovatie. 2. De zoekende burger: hier is een debatreeks gestart, o.a. over Vertrouwen in de Democratie en Vitale Democratie. 3. Beelden in vele culturen. Resultaat hiervan zijn debatten over Grammatica van het protest, Hypertransparantie, Netwerkvorming, MTZ-debattenreeks: Fear & Public Space, Liefde en de stad, de kosmopolitische straat. Het voornemen om in 2007 de eerste bedrijfsmatige basis te leggen voor het Huis is niet gelukt. Wel is huisvesting voor het Huis voor de Democratie gerealiseerd in 2007. Verder is er een begin gemaakt met de Kloostertuin en is er gewerkt aan het Voorlopig Ontwerp voor DiEP. Er is gekozen om aanvullend onderzoek te doen naar het gebouw van de Berckepoort. Het contract met de Vest is nog niet gerealiseerd; eerst is gezorgd voor overeenstemming tussen de verschillende partijen over het ontwerp voor de Statenschool. De bouw van De Vest zou na de zomer 2008 aanvangen, maar op dit moment is aanvang voorzien voor begin 2009. Voor Nieuwstraat 60/62 en de Kunstkerk is gekozen om te bezien of een geïnteresseerde commerciële partij beid panden wil ontwikkelen voor horeca en aanverwante functies. Uiteindelijk is ervoor gekozen om niet met deze partij verder te gaan. Nu wordt opnieuw bezien op welke wijze de markt zal worden benaderd voor een goed invulling van de panden. De verbouwing van het museum is in 2007 aanbesteed. Ten gevolge van het aanbestedingsresultaat is vertraging opgetreden. Vanuit DiEP wordt hard gewerkt aan de ontwikkeling van het Concept 1572. Gekozen is voor een eerste uitwerking in politvorm. Bij positieve reacties zal de pilot worden uitgewerkt tot een Plan van Eisen voor het gebouw. Daarna kan aan een Voorlopig Ontwerp worden gewerkt. Om de communicatie over Hofkwartier richting de stad te verbeteren is in 2007 een informatiebord geproduceerd en bevestigd aan de muur van de Berckepoort. Tevens zijn diverse informatieavonden georganiseerd in het teken van de Kloostertuin en het Dordrechts museum. Voor wat betreft de informatie over de projecten Hofkwartier en Energiehuis verwijzen wij u naar hoofdstuk 2.2. Tevens verwijzen wij u naar de projectbladen ‘grote projecten’ die gelijktijdig met het jaarverslag worden verspreid.. 7. Thema Vrijetijdsvoorzieningen Met evenementen en festivals die we organiseren willen we bijdragen aan de aantrekkelijkheid van de stad en het zijn gebeurtenissen waar mensen elkaar ontmoeten. Doel was daar in 2007 mee voort te gaan en te evalueren. Wat hebben we daarvoor gedaan? De jaarlijkse kermissen zijn conform de voorgenomen output met veel succes gerealiseerd. In 2007 hebben er twee circussen plaatsgevonden. Evenementen en evaluatie worden verder toegelicht in begrotingsprogramma Werk en Scholing. Ook het bieden van bestaande, voldoende en aantrekkelijke mogelijkheden voor openluchtrecreatie in Dordrecht vinden we belangrijk. De nadruk lag in 2007 op de uitvoering van het Programma Watersport, structuurvisie en de ontwikkeling van twee recreatieve knooppunten (SGP). Het opstellen van integrale recreatievisie is vertraagd. Redenen zijn een ambtelijke en bestuurlijke wisseling in 2007. De meerwaarde van een recreatievisie is gelegen in het verbinden en integraal beschouwen van afzonderlijke recreatieonderwerpen ten einde de recreatieve mogelijkheden in Dordrecht verder te benutten. Het ontbreken van een dergelijke visie betekent niet dat recreatie stil heeft gestaan; op de afzonderlijke onderdelen is volop beweging (SGP, Watersportprogramma, recreatieschap Hollandse Biesbosch). De ontwikkeling van de recreatievisie is voor 2008 opgenomen in het sectorplan.
Pagina 40 van 271
8. Thema Sport Aan sport hechten wij veel waarde. Het is goed voor de gezondheid, voor de sociale samenhang en biedt mogelijkheden voor vrije tijdsbesteding. We bieden daarom een breed, gevarieerd en kwalitatief aanbod aan sportaccommodaties, gaan door met ondersteunen en subsidiëren van sportverenigingen en verenigingshallen en organiseren sportstimulerende activiteiten. Wat hebben we daarvoor gedaan? In 2007 is het definitieve besluit exploitatievorm en een besluit verlening aanvullend krediet genomen voor de Sportboulevard en is gestart met de uitvoering van het bouwrijp van het terrein. De integrale aanbesteding van bouw en exploitatie is medio 2007 gestopt. Voor de bouwwerkzaamheden van de publieke delen en de parkeergarage is een nieuwe aanbestedingsprocedure gestart waarbij gekozen is voor de openbare procedure en een aanbesteding in meerdere percelen. De gunning is gepland in januari 2008 waarna de realisatieperiode fase 2 plaatsvindt t/m maart 2010. Dit is iets later dan de aanvankelijke planning om in 2009 op te leveren. Voor de exploitatie van de publieke delen wordt ook een nieuwe aanbestedingsprocedure gestart waarbij eveneens gekozen is voor de openbare procedure. De aanbesteding van de exploitatie is gepland voor medio 2008. Binnensportaccommodaties Ter verbetering van de kwaliteit en het aanbod is de nota Zaalsportaccommodaties vastgesteld in de gemeenteraad. Eén en ander gaat in 2008 leiden tot behoud van kwaliteit van bestaande verenigingshallen en uitbreiding van het (kwalitatieve) aanbod met een verenigingssporthal. De gymlokalen en sportzalen in het Leerpark worden in 2009 opgeleverd. Buitensportaccommodaties In 2007 hebben 37 verenigingen met ruim 17.000 leden gebruik gemaakt van de buitensportaccommodaties. Daarnaast maakten diverse scholen voor het bewegingsonderwijs en voor sportdagen gebruik van accommodaties. Het verbeteren van de sportieve infrastructuur is verbeterd door aanleg van een derde kunstgras hockeyveld DMHC en vervanging van het kunstgras bij korfbalvereniging Deetos. Dit was voorgenomen in de begroting 2007. Er zijn inmiddels schetsontwerpen van de herinrichting van sportcomplex Schenkeldijk. Grote renovaties en vervangingen van voorzieningen op sportparken die mogelijk in de nabije toekomst onder druk staan, zijn in afwachting van verdere planvorming niet uitgevoerd om het risico van een desinvestering te voorkomen. Voor deze voorzieningen geldt wel dat de noodzakelijke maatregelen om normaal gebruik mogelijk te maken genomen zijn. Sportbedrijf en sportbeleid In 2007 is verder gewerkt aan de oprichting van het Sportbedrijf. De vorming van het (regionaal) Sportbedrijf moet ertoe bijdragen dat het beheer en de kwaliteit van de sportaccommodaties aan de eisen van deze tijd zal voldoen. Het nieuwe beleidskader “Dordt Sport” is in september vastgesteld in de gemeenteraad. In 2008 volgt de uitwerking daarvan waardoor nieuwe impulsen in de sport een plaats krijgen. Sportstimulering In de begroting 2007 was aangegeven dat de sportstimulering in 2007 intensiever zou worden doordat we sportverenigingen en instellingen willen ondersteunen bij modernisering van het aanbod, zodat er meer sportdeelname van vooral jeugd uit kwetsbare groepen en allochtone jeugd komt (GSB), er meer aandacht is voor de diversiteit in culturen en meer ouders zich inzetten voor sportverenigingen, vooral met vrijwilligerstaken. We willen ook meer allianties tussen onderwijs- en sportinstellingen bij het activeren van de jeugd. Op wijkniveau gaven we aan in 2007 in het kader van sportstimulering in vier wijken te willen meewerken aan de BOSimpuls van het Rijk, gericht op samenwerking tussen Buurt, Onderwijs en Sportinstellingen. Door middel van een grote hoeveelheid activiteiten is in 2007 ingezet om gezond leefgedrag te bevorderen en te werken aan binding en integratie van mensen in de samenleving. Voorbeelden zijn de afronding van de BOS projecten (Buurt Onderwijs en Sport) in Crabbehof en Dordrecht Oost, en de start van BOS projecten in Krispijn, Wielwijk, Staart en Noordflank. De verbinding tussen de school, de wijk en sportvereniging staat hierbij centraal. Stedelijk zijn onder andere georganiseerd: kennismakingsmaand sport 50+, meedoen van allochtone jeugd aan/door, Sportbusactiviteiten, wijksportactiviteiten. In Wielwijk en Crabbehof zijn DALM projecten uitgevoerd. Verder zijn er tien schoolsporttoernooien georganiseerd en elf stedelijke clinics. Er is steeds samengewerkt met Bureau Sportstimulering. Naast de BOS-activiteiten is het stedelijke aanbod voor schoolsport uitgebreid, de ouderensportprojecten gecontinueerd en meegewerkt aan het sportprogramma voor Antillianen. Deze sportstimuleringsprojecten richten
Pagina 41 van 271
zich hoofdzakelijk op die wijken waar de sportparticipatie nu en in de toekomst achter blijft. Ook de gezonde leefstijl wordt daarbij onder de aandacht gebracht. In 2007 zijn de projecten “Doe ff gezond” gestart met behulp van de rijksimpuls BOS. Het project is in 5 Dordtse wijken (17 basisscholen) gestart waarbij met sport als “vliegwiel” gestreefd wordt naar een gezond leefgedrag bij kinderen. Bijzonder aan deze projecten is de samenwerking met sportverenigingen, sportbonden, commerciële sportaanbieders, scholen, de GGD en de Dordtse Welzijns Organisatie (DWO). Sportondersteuning De sportondersteuning bestaat onder andere uit het faciliteren van de sportraad bij haar bestuurlijke taken. Naast de ondersteuning van de verschillende commissies is in 2007 een Sportverkiezing voor de stad Dordrecht georganiseerd tijdens de jaarlijkse Sportprom. In 2007 is een convenant met de KNVB ondertekend waarmee een gezamenlijke aanpak is afgesproken t.b.v. het aanpakken van structurele problemen bij voetbalverenigingen in Dordrecht. Ook zijn in het kader van het VWS project “Meedoen Allochtone Jeugd door Sport” convenanten gesloten met de volgende sportbonden: judobond, krachtsportfederatie, korfbalbond, gymnastiekunie, basketbalbond, atletiekunie en de KNVB. In 2008 volgen nog enkele bonden. De gemeente heeft in deze projecten vooral een ondersteunende rol in de afstemming tussen bonden, verenigingen en lopende stimuleringsprojecten. Voor wat betreft de informatie over het projecten sportboulevard verwijzen wij u naar hoofdstuk 2.2. Tevens verwijzen wij u naar de projectbladen ‘grote projecten’ die gelijktijdig met het jaarverslag worden verspreid.
Pagina 42 van 271
3.5
Wonen en Leefbaarheid
Wat willen we bereiken in 2006-2010? De gemeenten in de Drechtsteden werken samen om de woonkwaliteit te verhogen. Het woonbeleid bevat maatregelen ten aanzien van de samenstelling van de woningvoorraad en de verschillende woonmilieus in de Drechtsteden. We willen, ook in Dordrecht, een goede mix van woningen in de verschillende marktsegmenten. Het tegengaan van de selectieve uitstroom van midden en hogere inkomens en de instroom van lagere inkomens is één van onze speerpunten in het Meerjarenbeleidsprogramma 2006-2010 ‘Dordrecht werkt door’. We werken aan een gevarieerd woningaanbod met bouwprojecten in het duurdere segment om aan de woningbehoefte nu en in de toekomst te voldoen. Daarnaast is het noodzakelijk te investeren in vernieuwing van de sociale voorraad om de woningen in Dordt-West aan de nieuwe eisen te laten voldoen. De fysieke aanpak wordt gecombineerd met een sociaal programma ter verbetering van de leefbaarheid en veiligheid in het gebied. Met het woningaanbod willen we de inkomensverhoudingen beter in evenwicht brengen en de aantrekkelijkheid van onze stad vergroten. Het verbeteren van de kwaliteit van de leefomgeving moet ook bijdragen aan de waardering van de woonkwaliteit en de aantrekkelijkheid van het vestigingsklimaat. De staat en het onderhoud van de openbare ruimte wordt door de inwoners van Dordrecht als een belangrijk element van de leefbaarheid in de stad en wijken ervaren. Het college heeft het waarborgen van het kwaliteitsniveau van het onderhoud van de openbare ruimte dan ook als één van de speerpunten benoemd in haar Meerjarenbeleidsprogramma tot 2010. Tot slot is het ons doel om met gericht milieubeleid een duurzame ontwikkeling van Dordrecht mogelijk te maken met behoud van onze aantrekkelijke leefomgeving. Wat hebben we bereikt tot nu toe? Wonen Dordrecht staat op de woonaantrekkelijkheidsindex 1 op plaats 28 in de ranglijst van 50 grootste gemeenten in Nederland (bron: Atlas voor gemeente 2007). De afgelopen jaren schommelt de positie van Dordrecht tussen de 27e en 30e plaats. De gemiddelde woningwaarde van alle woningen in Dordrecht (zoals die door het CBS wordt bepaald) bedraagt € 159.000 (peildatum: 1 januari 2007). Dit is een stijging ten opzichte van vorig jaar ( € 147.000; peildatum: 1 januari 2006) die overigens ook landelijk te zien is. 2 De kwaliteit van de woningvoorraad in de Drechtsteden is toegenomen van 117,2 in 2004 naar 121,5 in 2007. In Dordrecht is de kwaliteit van de woningvoorraad (minder hard) gestegen van 106,3 naar 108,9. Dordrecht heeft in vergelijking met de andere Drechtstedengemeenten nog steeds een laag aandeel koopwoningen, eengezinswoningen en grote woningen in haar woningvoorraad. Zowel woningen als de bijbehorende woonmilieus zijn vaak van middelmatige kwaliteit. De woningvoorraad in Dordt-West bevat relatief gezien aanmerkelijk meer sociale huurwoningen en meergezinswoningen dan de rest van Dordrecht. De woningen zijn veelal klein en van matige kwaliteit, waardoor ze niet meer voldoen aan de huidige eisen. De samenstelling van de woningvoorraad in Dordt-West vertaalt zich ook in sociaal opzicht, het gemiddelde inkomen ligt er beduidend lager dan in Dordrecht als geheel. Om de verhoudingen in Dordt-West te veranderen is het programma 'Dordt-West op Stoom' opgesteld (waarvan onder meer de hierboven genoemde differentiatie deel uitmaakt). Door middel van fysieke ingrepen en sociale programma's, worden de wijken in Dordt-West aangepakt.
1 De woonaantrekkelijkheidsindex bestaat, in volgorde van gewicht, uit de bereikbaarheid van banen, het culturele aanbod (podiumkunsten), veiligheid (een gewogen samengestelde index op basis van het aantal geweldsmisdrijven en vernielingen), het aandeel koopwoningen in de woningvoorraad, de bereikbaarheid van natuurgebieden, de kwaliteit van het culinaire aanbod, de aanwezigheid van een universiteit en het historische karakter van de stad (het percentage woningen gebouwd vóór 1945). 2 Bij dit cijfer dient echter een voorbehoud te worden gemaakt. Het betreft namelijk een voorlopige indicatie die nog door het CBS wordt aangepast afhankelijk van de afhandeling van de bezwaarschriften op WOZ-beschikkingen in een gemeente.
Pagina 43 van 271
Uit het rapport van de Taskforce Woningbouw Drechtsteden blijkt de taakstelling voor de Drechtsteden te ambitieus te zijn. Het niet volledig kunnen realiseren van het Woningbouwprogramma Drechtsteden wordt voor een groot deel veroorzaakt door vertragingen in de bouwproductie. Ook wij zullen niet aan de afgesproken woningbouwtaakstelling tot 2010 voldoen. We hebben te maken met vertragingen bij het realiseren van woningbouw in het hogere segment (bijvoorbeeld Stadswerven). Bovendien is de inzet op het bieden van meer differentiatie in Dordt-West (nog) niet te zien in de totale voorraad (dit heeft overigens wel invloed op wijkniveau). In Dordrecht is het aandeel huishoudens met midden en hoge inkomens ongeveer gelijk gebleven (nulwaarde: 55,4%, actuele waarde: 55,5%). Een positieve ontwikkeling is de stijging van het aandeel midden en hoge inkomens in Dordt-West: van 38% in 2005 naar 41% in 2007. Dit als resultaat van de eerder genoemde gepleegde inzet in Dordt-West. Bovenstaande gegevens laten zien dat we nog steeds opgaven rondom de woningvoorraad en het binden en aantrekken van midden en hoge inkomens in Dordrecht hebben. Dit is dan ook precies de reden dat het college, zoals aangekondigd in haar Meerjarenbeleidsprogramma, de resterende periode blijft inzetten op de bouw van woningen in het hogere segment (Plan Tij, Belthure Park, Stadswerven). Op deze manier kunnen we ook mensen met hogere inkomens en hoger opleidingsniveau vasthouden en aantrekken. Daarnaast blijft het college investeren in de leefomgeving en andere vestigingsfactoren (zoals culturele voorzieningen). Leefomgeving: leefbaarheid en veiligheid De tevredenheid van burgers over de leefomgeving wordt gemeten in de monitor leefbaarheid en veiligheid. Halverwege 2007 zijn deze cijfers beschikbaar gekomen. Voor de woonomgeving gaven Dordtenaren het gemiddelde rapportcijfer 7,1 (2005 7,0). Dordtenaren waarderen de leefbaarheid in hun buurt gemiddeld met een 7,0 ten opzichte van een 6,9 in 2005. De veiligheid in de buurt krijgt ook een 6,9. In 2005 was dat nog een 6,7. We boeken dus vooruitgang. In 2007 is de indicatorscore ‘verloedering’ 3 (5,0) hoger dan in 2005 (4,8). De score ligt daarmee op hetzelfde niveau als in 2001. Uit de monitor blijkt ook dat de verkeersoverlast in wijken is toegenomen (van 3,4 naar 3,6). Naar aanleiding van de score op verloedering en verkeersoverlast wordt momenteel een integraal Actieplan voor de woon- en leefomgeving opgesteld onder de naam ”Gewoon Doen”. Dit wordt opgenomen als mogelijke claim in de kadernota 2009. Op vrijwel alle subjectieve indicatoren over leefbaarheid en veiligheid scoort Dordt-West ongunstiger dan het Dordtse gemiddelde. Illustratief is de indicatorscore ‘verloedering’. In DordtWest ligt deze score lager dan in heel Dordrecht. Ten opzichte van 2001 zien we voor DordtWest de meeste positieve ontwikkeling bij de waardering voor het voorzieningenniveau (alle wijken in Dordt-West) en bij de indicatorscore ‘verloedering’ (in Wielwijk en Crabbehof/Zuidhoven). Grote invloed op de scores in Oud-Krispijn is de wijkaanpak ‘Oud-Krispijn Vernieuwt’. De waardering van de woonomgeving en van de veiligheid in de buurt is toegenomen. Het zichtbaar worden van de vernieuwingen in Wielwijk komt tot uiting in het groeiende vertrouwen van de bewoners van deze wijk en de hogere scores op woonkwaliteit, de veiligheid in de buurt en het voorzieningenniveau. Dit betekent dat onze inzet op herstructurering In OudKrispijn en Wielwijk nu echt vruchten begint af te werpen. Voor Wielwijk verwachten wij overigens een extra impuls vanuit het Actieplan Krachtwijken van de minister van Wonen, Wijken en Integratie. In Crabbehof/Zuidhoven zijn er verhoudingsgewijs meer negatieve dan positieve ontwikkelingen. Dreiging en overlast in de buurt is toegenomen. De bewoners zijn meer ontevreden over hun buurt. Zo vinden meer bewoners dat de buurt is achteruitgegaan, de leefbaarheid minder is geworden, de sfeer is achteruit gegaan en ook de sociale samenhang is afgenomen. Hier ligt dus een duidelijke taak voor ons en onze wijkpartners. Deze extra impuls voor Crabbehof verwachten wij vanuit het Actieplan Krachtwijken van de minister van Wonen, Wijken en Integratie.
3 De indicatorscore verloedering is samengesteld uit grafitty, vernielingen van telefooncellen/bushokjes, rommel op straat en hondenpoep.
Pagina 44 van 271
Duurzaamheid De inzet in het Meerjarenbeleidsprogramma 2006-2010 is dat in 2010 30% van de bestaande woningen voorzien is van een Energie Prestatie Advies. Anno 2007 is de score 0,5%, terwijl de streefwaarde voor 2007 op 8% ligt. Een verklaring is dat de hiervoor benodigde campagne niet in de vooraf bedachte grootschalige vorm van de grond is gekomen. Vorig jaar is wel de (kleinschaligere) campagne Energie op Maat uitgevoerd, gericht op 1 wijk (Oud-Krispijn) en gericht op minima. Deze aanpak was succesvol en wordt in samenwerking met de woningbouwcorporatie (via een convenant) opgeschaald naar de wijken Crabbehof/Zuidhoven en Wielwijk. Met het oog op het alsnog bereiken van de geformuleerde doelstelling wordt momenteel een voorstel voor opschaling van de campagne tot stadsniveau voorbereid en zetten we in op gebruik van restwarmte als energiebron voor ondermeer woningen. Tot slot is het aantal binnenstedelijke luchtgehinderden voor wat stikstofdioxide betreft gestegen van 4.650 in 2005 naar 11.068 in 2006. De verklaring hiervoor is een rekenkundige. In 2006 is het landelijk voorgeschreven rekenmodel aangepast. De komende jaren blijven wij als gemeente inzetten op maatregelen ter verbetering van de luchtkwaliteit. Begin 2008 is in regionaal verband het Regionaal Programma Luchtkwaliteit Drechtsteden 2006-2015 vastgesteld. Dit programma is erop gericht om in 2015 te voldoen aan de eisen van Europese regelgeving op het gebied van luchtkwaliteit. Uit dit programma blijkt dat ook voor Dordrecht het stikstofdioxideprobleem in 2015 is opgelost. Het aantal luchtgehinderden langs de A16 is in de periode 2005-2006 gedaald van 2.500 naar 775. Een verklaring voor de daling is dat in 2006 de achtergrond concentraties in combinatie met de emissiecijfers van de voertuigende sterk gewijzigd zijn ten opzichte van 2005. De wijzigingen zijn gedeeltelijk te wijten aan klimatologische omstandigheden. Bij de ontwikkeling van Dordt West is de milieuproblematiek (luchtkwaliteit) langs de A16 een bijzonder aandachtspunt geweest. Dit heeft geleid tot een plan waarbij een brede strook langs de A16 vrij gemaakt is van bebouwing. Ergo, minder luchtgehinderden langs de A16. Uit de rapportage luchtkwaliteit over 2007 zal moeten blijken dat in 2006 ingezette trend in combinatie met de sloop heeft geleidt tot een verdere daling. Rijkswaterstaat zal medio juli 2008 de emissiecijfers ter beschikkingstellen. Voor fijnstof is het aantal luchtgehinderden binnenstedelijk gedaald van 850 naar 0. De verklaring van deze spectaculaire daling is echter ook een rekenkundige. De gemeente Dordrecht heeft namelijk opnieuw de concentraties fijnstof laten doorrekenen volgens het nieuwe landelijk voorgeschreven CAR II - model. De conclusie was dat de eerder berekende fijnstofconcentraties door de bijgestelde rekenmodellen achterhaald zijn. In 2007 is 42% van het huishoudelijk afval aan de bron gescheiden. Het betreft hier de afvalstromen GFT, papier, glas, kleding en KCA. Hieraan heeft de succesvolle invoering van minicontainers voor papierinzameling bij laagbouw zeker bijgedragen. Aanvullende papiervoorzieningen voor de hoogbouw (ongeveer de helft van de aansluitingen) en moeilijke laagbouw zijn nog niet getroffen, maar wel met de woningbouwverenigingen besproken. Ook zijn de voorzieningen voor grofvuil nog voor verbetering vatbaar. Als de effecten van de maatregelen voor hoogbouw en grofvuilvoorzieningen achterblijven bij de verwachtingen zullen we de streefwaarde van 53% in 2010 mogelijk niet halen.
Pagina 45 van 271
Wonen en Leefbaarheid Outcomedoelstelling en indicatoren
Verbeteren van milieu/milieukwaliteit aandeel bevolking overlast geluid wegverkeerm(2)
0-waarde
Streefwaarde 2007
2007
16%
16%
16%
Streefwaarde 2008
2009
2010
16%
Ambitie Gelijk
aantal luchtgehinderden binnenstedelijk - stikstofdioxide - fijn stof aantal luchtgehinderden A16 stikstofdioxide aandeel best. woningen met energie prestatie
4.650
11.068
2.325
0
850
0
425
0
Zwaar Zwaar
2.500
775
0
Zwaar Zwaar
0
8%
0.5%
16%
24%
30%
scheidingsresultaat huishoudelijk afval
39%
39%
42%
47%
47%
53%
Zwaar
voorzieningenniveau afvalinzameling
55%
55%
x
60%
60%
65%
Zwaar
2007
2010
Ambitie
0-waarde
Streefwaarde 2007
rapportcijfer woonomgeving
7,0
7,0
7,1
7,0
Gelijk
rapportcijfer leefbaarheid in de buurt
6,9
6,9
7,0
6,9
Gelijk
indicatorscore sociale kwaliteit in de buurt
6,1
6,1
6,0
6,1
Gelijk
indicatorscore verloedering (1)
4,9
4,9
5,2
4,9
Gelijk
Handhaven kwaliteit (leef)omgeving
Streefwaarde 2008
2009
indicatorscore overlast
3,0
3,0
3,1
3,0
Gelijk
rapportcijfer veiligheid in de buurt
6,7
6,7
6,9
7,0
Licht
leefbaarheidsscore (lbs) stad
6,8
6,9
6,9
7,0
Licht
minimale waarde lbs per wijk
nvt
6,4
6,3
6,4
Gelijk
tevredenheid over openbare ruimte - straatverlichting
79%
79%
81%
79%
Gelijk
- groenvoorzieningen
65%
65%
66%
65%
Gelijk
- onderhoud fietspaden/wegen
59%
59%
58%
59%
Gelijk
- parkeergelegenheid
45%
45%
46%
45%
Gelijk
3,4
3,4
3,6
3,4
Gelijk
0-waarde
Streefwaarde 2007
2007
verkeersoverlast in wijken
Verbeteren Leefbaarheid Dordrecht West % huishoudens midden/hoog inkomen (2)
38%
Streefwaarde 2008
2009
41%
41%
2010
Ambitie Zwaar
rapportcijfer woonomgeving
6,6
6,7
6,5
7
Licht
indicatorscore leefbaarheid in de buurt
6,5
6,6
6,4
6,9
Licht
indicatorscore sociale kwaliteit in de buurt
5,7
5,8
5,6
6,1
Licht
indicatorscore verloedering (2)
4,8
4,8
5
4,4
Licht
indicatorscore overlast (2)
3,4
3,5
3,5
3
Licht
rapportcijfer veiligheid in de buurt (2)
6,3
6,3
6,3
6,7
Licht
rapportcijfer voorzieningen
6,3
6,4
6,3
6,7
Licht
rapportcijfer woning
7,2
7,6
7,2
7,6
Licht
20%
18%
x
15%
Licht
0-waarde
Streefwaarde 2007
2007
ervaren gezondheid
Binden/aantrekken van midden/hoge inkomens ontwikkeling gemiddelde woningwaarde2
147.000
Streefwaarde 2008
2009
159.000
170.000 9,5%
2010
Ambitie Licht
aandeel woningen duurdere cat.v/h totaal
9,2%
8,9%
kwaliteitsindex woningvoorraad
106,3
108,9
55,4%
55,5%
57,0%
-80 -15
+344 +303
-88 -10
Licht Licht
-240 0 -335
-443 -130 +74
-220 0 -318
Licht
% huishoudens midden/hoog inkomen
Licht Gelijk 57,0%
Licht
migratiesaldi huishoudens naar inkomen - laag - midden - hoog - onbekend - totaal
Licht
1. Indicatorscore verloedering is samengesteld uit Graffiti, vernielingen van telefooncellen/bushokjes 2. Nulwaarde gecorrigeerd t.o.v. programmabegroting 2007
Pagina 46 van 271
Wat heeft het gekost? In hoofdstuk 5 is een uitgebreide toelichting per thema opgenomen waarin de belangrijkste financiële afwijkingen ten opzichte van de gewijzigde begroting worden verklaard. Programma Wonen en Leefbaarheid Thema Beheer van de openbare ruimte Afvalinzameling en -verwerking Riolen Milieu Vergunningverlening Handhaving Ontw. en herstr. woonwijken
Begroot 28.478 11.744 7.524 17.481 3.204 1.122 125.599 195.152
Lasten Werkelijk 29.155 11.831 7.655 8.331 3.259 1.117 61.988 123.336
Verschil -677 -87 -131 9.150 -55 5 63.611 71.816
Resultaat voor bestemming
Mutaties in reserves Mutatie reserves Resultaat na bestemming
Begroot 4.124 12.219 8.252 7.307 3.378 143 105.636 141.059
Bedragen x € 1.000 Baten Werkelijk Verschil 4.994 870 12.117 -102 8.448 196 2.614 -4.693 4.185 807 160 17 52.624 -53.012 85.142 -55.917 15.899
Stortingen in reserves Begroot Werkelijk Verschil 7.717 7.512 205
Onttrekkingen uit reserves Begroot Werkelijk Verschil 34.532 19.661 -14.871 -14.666 1.233
1. Thema Beheer van de openbare ruimte Met de activiteiten binnen het thema Beheer van de openbare ruimte wordt gewerkt aan de kwaliteit van de leefomgeving in Dordrecht. Het gaat in veel gevallen om reguliere onderhoudswerkzaamheden die als vanzelfsprekend worden verondersteld, maar die wanneer ze niet worden verricht grote invloed hebben op de kwaliteit van de leefomgeving, maar ook op de veiligheid in de stad. Wat hebben we ervoor gedaan? De minder spectaculaire activiteiten op straat zijn van groot belang. Daarbij gaat het onder andere om onderhoud van groen, wegen en straatmeubilair, oplossen van klachten die via de wijklijn binnenkomen, het storingsvrij laten functioneren van de verkeerslichten, het in stand houden van goede openbare verlichting en het schoonhouden van de openbare ruimte. Onderhoud wegen Naast bovengenoemde (reguliere) werkzaamheden, zijn in 2007 (middel)grote onderhoudsprojecten conform meerjarenonderhoudsplan (= MOP) uitgevoerd. Zo is bijvoorbeeld het project Zeedijk in oktober 2007 opgeleverd waarbij diverse delen van de wegconstructie zijn vervangen en de weg is voorzien van een wapening. Er zijn echter tijdens de uitvoering schades ontstaan aan de wapening. Momenteel vindt tussen de gemeente en de aannemer overleg plaats over de schuldvraag en verrekening. Bij de Copernicusweg zijn rijbaan en fietsstroken geasfalteerd en voetpaden herbestraat. Bij Oosterdiep/Keteldiep is het riool vervangen en zijn de erven opgehoogd. Bij Joke Smit Erf is het werk in september 2007 gestart. De verwachting is dat het project begin 2008 kan worden opgeleverd. Tevens zijn fietsstroken op de Stadspolderring en op de Groenezoom aangebracht. De in de begroting aangekondigde aanpak Spuiweg (om de uitstraling te verbeteren) heeft niet plaatsgevonden en schuift door naar 2008. Groenonderhoud Bij het groenonderhoud wordt er enerzijds rekening gehouden met het aanbrengen van “kleur en fleur” in de wijken, anderzijds is in enkele gevallen de beplanting vervangen door gras in verband met de sociale veiligheid. Door het gebied opener te maken is het gevoel van veiligheid voor de bewoners vergroot. Vorig jaar maart is gestart met het uitvoeren van de activiteitenlijst intensivering groenonderhoud (voortvloeiend uit het MJP 2006-2010). Alle 11 deelprojecten (meer kleur Binnenstad, bespeelbaarheid trapvelden, bijdrage vervolg stadsgesprekken, groen op bedrijventerrein Dordtse Kil, Groenzoom, Van den Broekerf, Regenboogstraat, Stadspolderring-Zuid, Rozenhof, herstellen boomstructuren en bestrijding kastanjeboomziekte) zijn in
Pagina 47 van 271
overleg met bewoners naar tevredenheid uitgevoerd. In de sfeer van het groen zijn de projecten aan de Botermarkt en de Zeedijk uitgesteld naar 2008 als gevolg van vertraging van andere werkzaamheden. In november 2007 is de 3e fase van het project ‘Amstelwijckweg’ afgerond waardoor er in drie jaar tijd ruim 150 populieren zijn verwijderd en vervangen. Een nieuwe activiteit die in het najaar is opgepakt is het project ‘samen de buurt mooi maken’ waarbij aan bewoners wordt gevraagd een actieve rol te nemen in onderhoud van de openbare ruimte. Op het A. Jacobserf hebben de bewoners bijvoorbeeld een groenvak omgevormd. Ook van belang voor de veiligheid is het dagelijks en groot onderhoud aan stadsmeubilair, verkeersregelinstallaties en parkeervoorzieningen. Voor een sluitende registratie van het stadsmeubilair (onderdeel verkeersborden) is het voorjaar van 2007 een systeem geïnstalleerd, wat een betere onderhoudsplanning mogelijk maakt. Voor de aanpak van graffiti bestaat er een schoonmaakregeling waaraan particuliere eigenaren kunnen deelnemen. Verkeersregelinstallaties en verkeers- en stadsmeubilair Alle meldingen met betrekking tot de verkeersregelinstallaties en verkeers- en stadsmeubilair in 2007 zijn afgehandeld. Bij het programma ‘Ondernemerschap en Bereikbaarheid’, thema ‘verbeteren bereikbaarheid’ is te lezen dat nog niet is toegekomen aan de analyse MerwedestraatOranjelaan en de route richting binnenstad vanaf de a16-dokweg zodat maatregelen konden worden getroffen aan bijvoorbeeld verkeersinstallaties. Dit is doorgeschoven naar 2008. Constructies Voor wat het geplande onderhoud aan constructies betreft kan worden gesteld dat deze niet allemaal volledig zijn uitgevoerd.. De conservering van bijvoorbeeld de Baden Powellbrug, Boombrug en Vlijbrug zijn wel afgerond. Op een aantal andere projecten, zoals Damiatebrug zijn de onderhoudswerkzaamheden wel in 2007 begonnen, maar nog niet afgerond. Speelvoorzieningen Jaarlijks worden alle speelvoorzieningen op de staat van onderhoud en veiligheid gecontroleerd en wordt de valdempende ondergrond vervangen. De uit de controles naar voren gekomen gebreken zijn gerepareerd. Helaas moest worden geconstateerd dat door vandalisme schade was aangebracht (120 klachten en vandalismemeldingen door burgers). Deze zijn allen afgehandeld. Door inspraakreacties is vertraging opgetreden bij de realisatie van het Cruijff Court (speelveld) in de wijk Stadspolders. De uitvoering van de aanleg schuift door naar voorjaar 2008. Verlichting In de begroting van 2007 staat dat vanaf 2007 wordt begonnen met de gefaseerde vervanging van de openbare verlichting zodat Dordrecht in 2015 voldoet aan de Nederlandse Praktijklijn Openbare Verlichting. Eind 2007 zijn er circa 2000 lampen vervangen zodat de eerste fase is gerealiseerd. Ook zijn in 2007 verschillende verbeteringen aangebracht aan de openbare verlichting in de stad. Aan de hand van verbeterplannen is in 2007 het aantal donkere plekken in de stad teruggedrongen. Hiermee is bijgedragen aan de veiligheid. Ten slotte zijn alle binnengekomen klachten over de openbare verlichting in 2007 opgelost. Een goede verlichting van de binnenstad is niet alleen belangrijk voor de veiligheid, het levert ook een bijdrage aan de sfeer en uitstraling. Met een goede sfeer hoopt de gemeente bezoekers in de donkere uren wat langer in de stad te houden. Het Lichtplan Binnenstad gaat niet alleen over openbare verlichting, maar ook over bijzondere verlichting, zoals de verlichting van steigers en bruggen. Het Lichtplan Binnenstad 2006-2015 wordt gefaseerd uitgevoerd. Algemene conclusie is dat de uitvoering van de 1e tranche diverse projecten meer tijd in beslag neemt dan van tevoren geschat. De 1e fase loopt nu door tot en met 2008. Dit heeft te maken met leveringstijden voor materiaal, maar ook met het feit dat elk deelproject om maatwerk vraagt. Ook heeft de uitvoering en voorbereiding van projecten soms geleid tot voortschrijdend inzicht. Naar aanleiding van de negatieve reacties van omwonenden is besloten in Oudhollandse lantaarns alleen nog maar warm wit en goudgeel licht aan te brengen. Verder is voor het project aanlichting boomstructuren Nieuwe Haven - Wolwevershaven geconstateerd dat niet het gewenste effect wordt bereikt. In 2007 zijn alle bruggen over de Voorstraatshaven en Wijnhaven uitgevoerd in groen licht.
Pagina 48 van 271
Water Zoals genoemd onder het thema ‘Riolen’ zijn de maatregelen uit het maatregelenplan 2007 van het Stedelijk Waterplan 2003-2007 conform uitgevoerd. In het ene jaar wordt meer baggerwerk uitgevoerd en op het jaar daarop wordt de nadruk gelegd op beschoeiingswerk (stevige oeverbescherming). In 2007 heeft de gemeente samen met het Waterschap een aantal beschoeiingen verbeterd te weten: Jacob Shorerpad, Waterman en Dubbelmondepark. Verder is in juni 2007 een watertuin bij Weizigt Natuur- en Milieucentrum geopend. De watertuin wordt mede gefinancierd door de KMTP (Koninklijke Maatschappij voor Tuin- en Plantkunde). In de watertuin zijn voorbeelden te zien op het gebied van het afkoppelen van hemelwater en het (her)gebruik van water in de tuin. In 2007 is gestudeerd op de (on)mogelijkheden van ontwerpen met hoogwater op de rivieren in de buitendijkse stadsdelen. Dit project is een onderdeel van het internationale project Urban Flood Management, dat zich richt op het ontwikkelen van strategieën voor omgaan met hoogwater en overstromingsrisico's in de buitendijkse stad. De gemeente Dordrecht werkt daarin samen met een aantal partners van buiten de gemeente. Het project wordt medio 2008 afgerond. Havens In 2006 is een havenbreed veiligheidsplan opgesteld om handhaven en toezicht op grond van de Havenbeveiligingswet (Port Security) vorm te geven. Met dit plan voldoet Dordrecht aan de internationale wetgeving op het gebied van veiligheid en terrorismebestrijding. Het plan is begin 2007 vastgesteld door het Ministerie van Verkeer en Waterstaat. In 2007 heeft de gemeente Dordrecht ook regiogemeenten ondersteund om Port Security vorm te geven. Het reguliere onderhoud (waaronder baggerwerk) is conform de meerjarenplannen Zeehaven en binnenhavens uitgevoerd. De gebaggerde havens voldoen weer aan de streefdiepte en de omliggende (watergebonden) bedrijven zijn bereikbaar voor de scheepvaart. De overige (haven)voorzieningen voldoen aan de kwaliteitseisen. De gemeente Dordrecht heeft in 2007 ook onderhoud gepleegd aan de oevers van de gemeente Zwijndrecht en Papendrecht. In de Zeehaven werden 952 zeeschepen ontvangen (2006: 852 en 2005: 791). Deze stijging heeft voor een belangrijk deel te maken met het overslaan van een nieuwe ladingstroom (cement) in de Dordtse zeehaven. Het aantal binnenschepen waarvoor Dordrecht het nautisch beheer heeft uitgevoerd is 7632 (2006: 7.680) en daalt. Dit heeft te maken met het feit dat de capaciteit van de binnenschepen is vergroot (minder, maar grotere schepen). 2. Thema Afvalinzameling en –verwerking Het hoofddoel van ons milieubeleid is een duurzame ontwikkeling van Dordrecht mogelijk te maken met behoud van onze aantrekkelijke leefomgeving. Waar nodig treffen we maatregelen om de inzamelvoorzieningen te verbeteren en bevorderen we milieubewust handelen. We streven ernaar dat in 2010 53% van het huishoudelijk afval aan de bron wordt gescheiden. De gemeente Dordrecht heeft een afvalprogramma 2005-2010 opgesteld. Het Afvalprogramma beschrijft de maatregelen die de komende jaren genomen worden om de doelstellingen, meer afval scheiden, betere inzamelvoorzieningen en een schone straat, te bereiken. Wat hebben we ervoor gedaan? We bieden in de zomer drie keer een gratis wasbeurt van de GFT-container aan en we hebben in 2007 meer glasbakken in de laagbouw geplaatst. De resultaten zijn echter tegenvallend. De invoering van minicontainers voor papierinzameling is succesvol afgerond in 2007 (40% meer papier bij de betreffende huishoudens). Aanvullende papiervoorzieningen voor de hoogbouw (ongeveer de helft van de aansluitingen) en moeilijke laagbouw zijn nog niet getroffen, maar wel met de woningbouwverenigingen besproken. Ook zijn de voorzieningen voor grofvuil voor verbetering vatbaar. Als de effecten van de maatregelen voor hoogbouw en grofvuilvoorzieningen achterblijven, zullen we de streefwaarde van 53% in 2010 mogelijk niet halen. Voor wat de ondergrondse containerisatie betreft heeft in 2007 de voorbereiding plaatsgevonden. Conform de planning vinden de eerste inloopavonden plaats vanaf 2008 en start het plaatsen vanaf mei 2008.
Pagina 49 van 271
De plannen voor een nieuwe milieustraat aan de Baanhoekweg zijn gemaakt, maar de bouw(vergunning) is uitgesteld vanwege de geluidsproblematiek van het industrieterrein de Staart. Milieubewustzijn en afval In het voorjaar heeft het Weizigt Natuur- en Milieucentrum een start gemaakt met het educatieve afvalproject de ‘Blije Bij’. Binnen dit project is aandacht besteed aan recyclen en hergebruik van huishoudelijk afval. 3. Thema Riolen Met de activiteiten binnen het thema Riolen wordt een bijdrage geleverd aan de verbetering van de openbare ruimte en daarmee aan de kwaliteit van de leefomgeving. Wat hebben we ervoor gedaan? Het onderhoud aan riolen behoort tot de reguliere werkzaamheden van de gemeente. Dit betekent dat in 2007 het onderhoud van riolen en gemalen volgens het meerjaren onderhoudsprogramma heeft plaatsgevonden. Bij de keuze van de onderhoudsprojecten voor 2007 is het aandachtsgebied funderingen een belangrijke prioriteit geweest. Deze projecten zijn allemaal afgerond. Daarnaast gaat het om het reinigen en inspecteren van riolen en gemalen en het reinigen van straatkolken en lijngoten om wateroverlast op straat zoveel mogelijk te voorkomen. Hierna volgen enkele bijzonderheden met betrekking tot dit thema. Gemeentelijk Rioleringsplan 2007-2010 (GRP IV) Op 10 september 2007 is een nieuw plan door de gemeenteraad vastgesteld. De gemeente gaat 39 riolen in Dordrecht vervangen in de periode 2007 tot 2010. De totale kosten voor de uitvoering van dit plan bedragen € 23 miljoen. Het GRP IV heeft als doelen het beschermen van de volksgezondheid, het op peil houden van de kwaliteit van de leefomgeving en het beschermen van de kwaliteit van de bodem, het grond- en oppervlaktewater. Na vaststelling is direct gestart met de uitvoering van dit plan. Wet gemeentelijke watertaken In de 2e helft van 2007 is het wetsvoorstel voor 'verankering en bekostiging' van gemeentelijke watertaken aangenomen. De wet is per 1 januari 2008 in werking getreden. De gemeente komt daarmee in positie om een betere bijdrage te leveren aan de aanpak van watervraagstukken. In 2007 zijn wij gestart met het in beeld brengen wat het effect van deze wet is voor de gemeente. Waterplan De maatregelen uit het maatregelenplan 2007 van het Stedelijk Waterplan 2003-2007 zijn conform uitgevoerd. Bijvoorbeeld het aanleggen van water bij de Stevensweg West en bij de Stoof (Zuidendijk), het kroosvissen in de parken (Weizigt en Wantijpark) en het verwijderen van zwerfvuil langs de oevers. In 2007 is begonnen met het opstellen van het nieuwe waterplan van Dordrecht. Dit zal geen stedelijk waterplan, zoals het vorige, zijn maar een waterplan voor het hele eiland van Dordrecht. Bestuurlijke besluitvorming is voorzien in mei 2008. 4. Thema Milieu De activiteiten binnen het thema Milieu dragen bij aan de kwaliteit van de leefomgeving. In het kader van het Grote Stedenbeleid zijn afspraken met het Rijk gemaakt over bodemsanering en het saneren van zogeheten A- en Railwoningen (woningen met een geluidsbelasting van 65dB(A) of meer door weg-/spoorverkeer) en het realiseren van grootschalige groenprojecten, te weten de Dordwijkzone. Wat hebben we ervoor gedaan? Gebiedsgericht Milieubeleid In 2007 is het gebiedsgericht milieubeleid geïntegreerd in de Structuurvisie 2020 van de gemeente Dordrecht. De gebiedstypologie (eilandmozaïek) inclusief de beleidsregels zijn hierin opgenomen. Deze typologieën bieden handvatten en richtlijnen voor nieuwe ontwikkelingen en herstructurering, afgestemd op het gebied. Rustige woonwijken kennen lagere milieunormen dan meer stedelijke gebieden. Hiermee worden ruimte en milieu op een verregaande wijze geïntegreerd en afgestemd. Vanuit VROM is met belangstelling gereageerd op de wijze waarop we dit in Dordrecht hebben gedaan. Zodra de Structuurvisie gereed is, zal een nadere uitwerking plaatsvinden in een nota Gebiedsgericht Milieubeleid (2008).
Pagina 50 van 271
Bodem Met betrekking tot bodemsanering in het stedelijk gebied is met het Rijk in het kader van GSB afgesproken dat in de periode tot 2010 20% van de werkvoorraad te saneren bodem wordt afgerond. Daarnaast dient voor 2010 270.000 m2 ernstig verontreinigde grond te worden gesaneerd. In 2007 is 97.000 m2 ernstig verontreinigde grond gesaneerd. In 2006 bedroeg dit 60.000 m2. We liggen dus op koers voor wat de GSB-afspraak betreft. Een aantal projecten van het bodemsaneringsprogramma heeft in 2007 wel vertraging opgelopen. Dit hangt bijvoorbeeld samen met plannen die nog onvoldoende voldoen aan wet- en regelgeving (Kilkade) of funderingen van panden die van onvoldoende kwaliteit zijn voor de uitvoering van de sanering (Vest 124). In 2007 zijn de grootschalige historische onderzoeken naar voormalige bedrijfslocaties en naar slootdempingen afgerond. Hierdoor is de werkvoorraad (potentieel) ernstige bodemverontreinigingen teruggebracht van 1500 naar circa 500 locaties. Daarnaast kon in 2007 de samenwerkingsovereenkomst worden getekend voor polder Stededijk. Het opstellen van een nieuw Bodembeheerplan is niet uitgevoerd. Dit wordt in 2008 meegenomen in de nota Gebiedsgericht Milieubeleid. Geluid De zogeheten geluidsaneringslijst van Dordrecht bevat 236 A- en Railwoningen die voor 2010 akoestisch gesaneerd moeten zijn. Dit houdt in dat zoveel mogelijk getracht wordt de geluidsbelasting te verlagen c.q. tot een aanvaardbaar niveau terug te brengen. In totaal zijn er tot en met 2007 182 woningen gesaneerd. In 2007 zijn geen woningen gesaneerd in verband met de eindmelding saneringssituaties wegverkeerlawaai die voor 1 januari 2009 moet worden gedaan. Ten behoeve van de eindmelding is in 2007 verder gewerkt aan de inventarisatie van woningen die een geluidsbelasting hebben van 65dB(A) of meer. Deze inventarisatie is een aanvulling op de A- en Raillijst en bevat voor een deel die (nog) niet op de lijst voorkomen. Dan pas is sprake van een totaalbeeld en wordt in 1 keer verder gegaan met de saneringsopgave. In oktober 2006 is door Rijkswaterstaat opdracht verstrekt voor de aanleg van het geluidsscherm langs de rijksweg A16. De bouw van het geluidscherm kon door vertragingen niet in 2007 worden afgerond. Dit schuift nu een aantal maanden door (halverwege 2008). Lucht Gebiedsgericht luchtbeleid wordt in 2008 meegenomen in de nota Gebiedsgericht Milieubeleid. Begin 2008 is in regionaal verband het Regionaal Programma Luchtkwaliteit Drechtsteden 2006-2015 vastgesteld. Dit programma is erop gericht om in 2015 te voldoen aan de eisen van Europese Regelgeving op het gebied van luchtkwaliteit. Dit betekent dat ook voor Dordrecht het stikstofdioxideprobleem in 2015 is opgelost. Natuur De realisatie van het project Dordwijkzone is in 2000 gestart. De Dordwijkzone is een groene zone binnen het stedelijk (bebouwd) gebied van Dordrecht, die zich uitstrekt vanaf het Wantij in het noorden tot de Wieldrechtse Zeedijk in het zuiden. In deze Dordwijkzone wordt de natuur binnen de stad hersteld waarmee het als het ware een “park voor de stad” wordt. De circa 20 maatregelen, die onder dit project vallen, zijn opeenvolgend aangepakt. Inmiddels nadert het totale project Dordwijkzone zijn voltooiing. Per 1 januari 2008 zijn nog niet gereed: terrein De Vlaming (initiatieffase), Jeugddorp (ontwerpfase) en de fietsbrug over de Vlij. De fietsbrug heeft door verschillende juridische procedures flinke vertraging opgelopen. De start van de werkzaamheden staat nu gepland voor 2008 (zie ook programma Ondernemerschap en Bereikbaarheid; thema ‘verbeteren bereikbaarheid’). Eind 2007 is het 'Bomenstructuurplan 2007' vastgesteld. Dit plan legt vast langs welke paden, straten en wegen reeksen van beeldbepalende bomen komen / blijven staan. Ongeveer 8.000 bomen maken deel uit van boomstructuren. Voor wat betreft de ontwikkelingen ten aanzien van het project Nieuwe Dordtse Biesbosch (voorheen Strategisch Groen Project Eiland van Dordrecht (SGP)) verwijzen wij u naar hoofdstuk 2.2. Tevens verwijzen wij u naar de projectbladen ‘grote projecten’ die gelijktijdig met het jaarverslag worden verspreid).
Pagina 51 van 271
Klimaat en milieubewustzijn Onderdeel van het Uitvoeringsprogramma van de Nota Klimaatbeleid 2004-2007 was een campagne die moest resulteren in een Energie Prestatie Advies voor 30% van de bestaande woningen. In 2008 zou 8% van de bestaande woningbouw energiebesparende maatregelen treffen. De score ligt echter op 0,5%. Reden is dat deze campagne niet in de vooraf bedachte grootschalige vorm van de grond is gekomen. Wel is de (veel kleinschaliger) campagne Energie op Maat vorig jaar uitgevoerd, gericht op 1 wijk (Oud-Krispijn) en gericht op minima. Deze aanpak was succesvol en wordt momenteel opgeschaald (Crabbehof/Zuidhoven en Wielwijk). Tevens zetten we in op gebruik van restwarmte. Bij industriële processen komt restwarmte vrij: warmte die momenteel nog grotendeels in de lucht en het oppervlaktewater verdwijnt. Tegelijkertijd wordt er voor verwarming van woningen in het naastgelegen stedelijk gebied grote hoeveelheden gas verbrand in cv-installaties. Wij willen graag die restwarmte gebruiken als energiebron voor ondermeer woningen. Regionaal is in 2007 gewerkt aan een marktverkenning voor het gebruik van industriële restwarmte. In 2007 zouden voor 100 middelgrote en grote gebouwen die in gemeentelijk beheer zijn energiebesparende maatregelen worden genomen en voor alle gemeentelijke gebouwen energiebeheer worden ingevoerd. Het in kaart brengen brengen van energiebesparingsmogelijkheden van gemeentelijke gebouwen heeft enige vertraging opgelopen omdat het achterhalen van de benodigde informatie meer tijd heeft gekost dan voorzien. Ook is een start gemaakt met een klimaatstrategie voor Dordrecht. Hierbij wordt nadrukkelijk een verband aangebracht tussen waterbeleid, energie-/CO2beleid en stedelijke ontwikkeling. Een notitie hierover zal in 2008 bestuurlijk worden voorgelegd. Vooruitlopend hierop is er in de Structuurvisie Dordrecht 2020 een aantal klimaatdoelstellingen opgenomen. Tenslotte heeft Weizigt NMC haar aanbodkant toegespitst op de thema’s energie, water, afval en natuur. Een mooi voorbeeld van een kleinschalig project waarmee aan milieubewustzijn wordt gewerkt is Project Fijne stoffen in Wielwijk/Crabbehof. Dit project is een samenwerking met DWO (Wielwijk), scholen, Woonactief, gemeente Dordrecht en de GGD Zuid-Holland. Doel was om wijkbewoners en leerlingen kennis bij te brengen over fijn stof (en luchtkwaliteit). De scholen hebben door middel van een actief lesprogramma haar bijdrage geleverd. Woonactief en de GGD hebben informatieavonden georganiseerd over fijn stof. 5. Thema Vergunningverlening en Handhaving Door het handhaven van de wet- en regelgeving op het gebied van de Woningwet, Huisvestingswet, Wet op de ruimtelijke ordening en door middel van vergunningverlening en/of andere publiekrechtelijke besluiten wordt uitvoering gegeven aan het beheer en de inrichting van het bebouwd en onbebouwd gebied van Dordrecht, en daarmee aan de kwaliteit van de leefomgeving. Voorts draagt dit bij aan het verminderen van overlast. Wat hebben we ervoor gedaan? Milieudienst Zuid-Holland Zuid (MZHZ) In 2006 is de besluitvorming rond de overgang van de gemeentelijke taken op het gebied van vergunningverlening en handhaving naar de Milieudienst Zuid-Holland Zuid (MZHZ) afgerond. De feitelijke overgang heeft per 1 juli 2007 plaatsgevonden. Dit betekent dat MZHZ de controle- en handhavingsactiviteiten inzake wet- en regelgeving op het gebied van de Woningwet, Huisvestingswet en de Wet op de ruimtelijke ordening door uitvoert. Handhaving Vanuit het programma Handhaving zijn verschillende acties uitgevoerd gericht op de bevordering van het naleven van wet- en regelgeving. In 2007 zijn er 182 (2006: 145) aanschrijvingen verstuurd met betrekking tot illegale omzettingen van woonruimte, overtredingen van de Woningwet, de Wet op de ruimtelijke ordening en de APV. Een opvallend cijfer in 2007 is de enorme groei van het aantal aanschrijvingen illegale omzettingen van woonruimte (begroot: 25 en gerealiseerd: 59). Dit heeft vooral te maken met een stijgende inzet op het project overlastgevende panden (zie ook thema ‘ontwikkelen en herstructureren van woonwijken’). Vergunningen In 2007 zijn er 765 bouw- en sloopvergunningen verleend en heeft de Welstandscommissie 943 bouwplannen beoordeeld. Het aantal verleende vrijstellingen (art 15 en art 19 WRO) bedroeg 192 in plaats van het begrote aantal 75. Een verklaring hiervoor is dat door een aantal verouderde bestemmingsplannen het aantal procedures dat gevoerd moest worden meer dan verdubbeld is. Daaruit blijkt nogmaals de noodzaak van het doorzetten van de actualisatie van
Pagina 52 van 271
de bestemmingsplannen; hetgeen het komende jaar op onze agenda staat. Verder zijn er 1.369 APV-vergunningen verstrekt. 6. Thema Ontwikkelen en herstructureren woonwijken De activiteiten binnen dit thema zijn gericht op het verbeteren van de woningvoorraad, op verbetering van de balans tussen vraag en aanbod aan woningen en op het binden van huishoudens met midden en hogere inkomens. Wat hebben we ervoor gedaan? Woningbouw Regionaal is afgesproken met het Rijk dat er tussen 2005 en 2010 in de Drechtsteden 9.000 woningen worden gebouwd. Dordrecht moet in de periode van 2006 tot 2010 ongeveer 1800 woningen realiseren, waarvan 350 binnen de sociale sector vallen (1450 marktsector) en 900 woningen zogenaamde nultredewoningen voor ouderen zouden moeten zijn. Uit het rapport van de Taskforce Woningbouw Drechtsteden blijkt de taakstelling voor de Drechtsteden te ambitieus te zijn. Het niet volledig kunnen realiseren van het Woningbouwprogramma Drechtsteden wordt voor een groot deel veroorzaakt door vertragingen in de bouwproductie. De invloed van gemeenten op het voorkomen of reduceren van dergelijke vertragingen is beperkt. Belangrijke nieuwbouwprojecten in Dordrecht zijn ondermeer: De Stadswerven, Leerpark, Gezondheidspark en Belthurepark. In 2007 zijn er in Dordrecht 432 woningen aan de woningvoorraad toegevoegd (257 in 2006) en 372 woningen onttrokken (234 in 2006). De prognose voor nieuwbouwwoningen voor 2008 en 2009 is dat er nog totaal 800 (kansrijk) à 1150 (risicovol) op het programma staan. Het ziet er dus naar uit dat Dordrecht niet aan de afgesproken woningbouwtaakstelling tot 2010 zal voldoen. Hierover is gerapporteerd aan de Taskforce Woningbouw Drechtsteden. Het ligt in de lijn der verwachting dat de andere twee MJP-doelstellingen (900 nultredewoningen voor ouderen en 350 woningen binnen de sociale sector) dan dus ook enigszins zullen achterblijven. In regionaal verband is met de woningcorporaties de PALT-overeenkomst (Prestatie Afspraken Lange Termijn) uit 2003 herijkt. Deze afspraken gaan vooral over de toekomst van de sociale huursector: het bouwen van nieuwe sociale huurwoningen, het opknappen van oude huurwoningen, het slopen van verouderde woningen en het aanpakken van oude wijken. Onderdeel van het PALT-convenant is een afspraak over aangepaste grondprijs voor sociale sectorwoningen. Voor de woningbouw na 2010 worden (regionaal) nieuwe afspraken gemaakt. In dit kader is ondermeer onderzoek gedaan naar de bouwmogelijkheden in de Zuidpolder. Een en ander is ook in de Structuurvisie Dordrecht 2020 opgenomen. Voor wat betreft de informatie over het project stadswerven verwijzen we u naar hoofdstuk 2.2. Tevens verwijzen wij u naar de projectbladen ‘grote projecten’ die gelijktijdig met het jaarverslag worden verspreid. Woningbouw: overige zaken Het werken aan bestemmingsplannen is een continu proces. In 2007 zijn de volgende bestemmingsplannen door raad vastgesteld: Belthurepark, gedeelte Copernicusweg en Schil Oost. Voor Stadspolders/ Vissershoek/ Oudelandshoek en 3e Merwedehaven is het ontwerp vastgesteld. Daarnaast is het voorlopig ontwerp voor de bestemmingsplannen van de Binnenstad en Sterrenburg 1, 2 en 3 opgesteld. Dordt-West In Dordt-West ligt, doorkijkend naar 2025, met de aanpak van 4.000 woningen een enorme opgave van stedelijke vernieuwing. Over de herstructurering van Dordt-West is in het GSBconvenant met het Rijk afgesproken dat eind 2009 390 woningen uit het huurwoningbestand verkocht zullen zijn, 1.125 woningen gesloopt en 480 nieuwbouwwoningen gerealiseerd. Deze fysieke opgave wordt gecombineerd met een sociale aanpak om de leefbaarheid in de wijken te verbeteren. In 2007 zijn 50 woningen uit het huurwoningbestand verkocht (100 in 2006), 372 woningen gesloopt (234 in 2006) en 116 nieuwbouwwoningen gerealiseerd (113 in 2006). De verwachting is dat het verkoopaantal en sloopaantal worden gehaald, terwijl het te halen quotum nieuwbouwwoningen iets minder zeker is. Er zijn 280 nieuwbouwwoningen geprognosticeerd waaronder ook in risicovolle plannen.
Pagina 53 van 271
In 2007 zijn nadere afspraken gemaakt met de woningbouw corporaties over uitvoering van de programma’s voor Crabbehof, Wielwijk en Nieuw Krispijn en is de visie en het uitvoeringsprogramma voor het gebied Dordt-West door de raad vastgesteld. De totale herstructureringsopgave in Dordt-West wordt in 2020 afgerond. De fysieke aanpak in Dordt-West wordt gecombineerd met een sociale aanpak om ervoor te zorgen dat de leefbaarheid in alle wijken op peil is. De sociale programma´s voor de wijken in Dordt-West richten zich op 8 thema´s: mobiliseren eigen kracht bewoners, buurt in beweging, veiligheid, jong zijn, werk en economie, oud worden, school in de samenleving en zorg. In Wielwijk werken de gemeente, de woningcorporatie Woondrecht, wijkbewoners en het welzijnswerk intensief samen aan de vernieuwings- en verbeteringsopgave. Het Sociaal Programma Wielwijk is in 2007 vastgesteld door de Gemeenteraad. Het programma loopt door tot 2009. Belangrijke gestarte deelprojecten van het programma zijn het project ‘achter de voordeur' (huisbezoekproject om zicht te krijgen in woonwensen van bewoners, kansen, problemen en hulpvragen zoals armoede en eenzaamheid) en het project ‘kansen/werkmakelaar' (bemiddeling voor werkzoekenden). In het tweede kwartaal van 2007 is begonnen met ontwikkeling van de sociale programma's voor Crabbehof en Nieuw Krispijn. In samenwerking met corporaties (Woonbron, Progrez en Interstede), bewoners en belangenorganisaties zijn eind 2007 concepten uitgewerkt en voor het eerst in de stuurgroep Dordt-West besproken. Naar verwachting zullen de sociale programma’s in de eerste helft van 2008 aan college en raad ter goedkeuring worden aangeboden. In Oud-Krispijn verloopt de uitvoering van de sociale en fysieke herstructureringsplannen conform het 'Raamwerk 2013'. Eind 2007 is de Multi Functionele Accommodatie (MFA) 'De Koloriet' opgeleverd. Vanaf begin 2008 zullen de scholen hun intrek nemen in de Koloriet. Vermeldenswaardig is de wijkactie waarin samen met ondernemers, burgers, kinderen en de gemeente is de wijk letterlijk schoongeveegd Minister Vogelaar (Wonen, Wijken en Integratie) heeft in 2007 een selectie gemaakt van 40 wijken met ernstige problemen rond wonen, werken, leren, integreren en veiligheid, waar in deze kabinetsperiode extra investeringen zullen worden gedaan. De Dordtse wijken Crabbehof en Wielwijk zijn opgenomen in de wijkenlijst. Een extra impuls krijgen Wielwijk en Crabbehof mogelijk vanuit het Actieplan Krachtwijken van de minister van Wonen, Wijken en Integratie. In 2008 wordt daarvoor een overeenkomst tussen minister en gemeente gesloten, waarna mogelijk extra middelen voor deze wijken kunnen worden ingezet om ze verder om te vormen tot kansrijke en aantrekkelijke wijken. Bijzonder aandachtspunt bij Dordt-West was de milieuproblematiek (luchtkwaliteit) langs de A16. Dit aspect is meegenomen en vertaald in de gebiedsvisie. Dit heeft geleid tot een plan waarbij een brede strook langs de A16 vrij gemaakt wordt van bebouwing. Funderingen Het funderingsherstel verloopt sneller dan aanvankelijk werd verwacht. In 2007 zijn voor 26 bouwblokken intentieverklaringen voor herstel ondertekend, op grond waarvan verdere voorbereidingen voor uitvoering van herstelwerkzaamheden worden getroffen. Verder zijn in 2007 voor 29 blokken (92 woningen) bouwvergunningen aangevraagd en zijn voor 88 woningen bouwvergunningen voor funderingsherstel verleend. Met deze oogst over 2007 komt het totaal aantal woningen met een bouwvergunning sinds de start van het project op 448 woningen. Binnen het gebied Emmaplein zijn destijds 152 woningen hersteld. Dit cijfer (152) aangevuld met de 448 verleende bouwvergunningen voor funderingsherstel betekent dat het totaal van 504 daadwerkelijk herstelde funderingen voor 2009 (= prestatieafspraak VRO-subsidie) binnen afzienbare tijd wordt gehaald en zelfs wordt overtroffen. Ten behoeve van het funderingsherstel bestaat een subsidieregeling met een doorlooptijd tot 2010. De hieronder opgenomen leningsmogelijkheid tot 2007 is verruimd tot 2012. Woonwagens De deconcentratie van de woonwagenlocatie aan de Wieldrechtse Zeedijk naar nieuwe kleinere woonwagenlocaties met standplaatsen en woonwagenwoningen is conform het programma woonwagens voortgezet. In 2007 zijn 5 nieuwe standplaatsen aan de Heelalstraat en 6 aan de
Pagina 54 van 271
Minnaertweg gerealiseerd. Met de aanleg van 17 standplaatsen aan de Jan Schaefershof is wel gestart, maar de standplaatsen zijn nog niet opgeleverd. Cultureel-historisch erfgoed Het cultureel-historisch erfgoed in Dordrecht wordt in stand gehouden door te werken aan restauratie en archeologische activiteiten als advisering bij planontwikkeling en uitvoering; archeologisch onderzoek; behoud, beheer en conservering van collecties in het stadsdepot en het toegankelijk maken van een en ander voor een breed publiek. In 2007 zijn diverse publieksactiviteiten georganiseerd, zoals educatieve projecten, openstellingen van diverse monumentale panden, rondleidingen, publicaties zoals het DiEP-magazine, enzovoort. De overdracht van het collectiebeheer archeologie en bouwhistorie naar DiEP is in 2007 grotendeels afgerond. De realisatie van de DiEP gebouwen ligt op planning. In 2007 is één grootschalige opgraving uitgevoerd namelijk een deel van het kerkhof behorend bij de kerk van het laatmiddeleeuwse verdronken dorp Wolbrandskerke. Dit in het kader van het archeologisch onderzoek binnen het project Gezondheidspark. Verder is vorig jaar een inventarisatie afgerond naar 1500 objecten/complexen in de negentiende eeuwse schil en de binnenstad. Ze zijn intern bekeken en er heeft archiefonderzoek plaatsgevonden. Voorstel tot aanwijzing volgt in 2008. Duidelijk is dat de gemeentelijke monumentenlijst fors zal uitbreiden. Uit het Gemeentelijk Restauratiefonds Dordrecht zijn 4 subsidies verleend en zijn in 2007 voor 35 monumentale panden vergunningen verleend. Daarnaast hebben nog tal van activiteiten plaatsgevonden ten behoeve van het instandhouden, verbeteren en uitdragen van het cultureel-historisch erfgoed. Huisvesting Verder heeft de gemeente in 2007 56 huisvestingsvergunningen en 166 urgentieverklaringen voor woningzoekenden afgegeven. De gemeente Dordrecht voert de aanvraag van urgentieverklaringen ook uit voor de gemeente Zwijndrecht.
Pagina 55 van 271
3.6
Werk en Scholing
Het hebben van werk is een belangrijke voorwaarde voor een volwaardig bestaan. Om zo veel mogelijk inwoners aan het werk te krijgen en te houden, streven wij er naar om de vraag naar en het aanbod van werknemers met elkaar in evenwicht te brengen. Dit programma draagt bij aan het beter afstemmen van vraag en aanbod van arbeid, het uitbreiden van werkgelegenheid en de aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt. Daarbij houdt het economisch beleid zich vooral bezig met de vraagzijde van de arbeidsmarkt. Sociale zekerheid en Onderwijs zijn beide van invloed op de aanbodzijde van de arbeidsmarkt. Een samenspel van maatregelen op deze terreinen is noodzakelijk om meer mensen aan de slag te krijgen. In de begroting 2007 behoorde het thema economische structuurversterking nog tot het Begrotingsprogramma Werk en Scholing. Bijbehorende outcomedoelstellingen zijn: verbreding van de economische structuur, verbetering van innovatief vermogen en het vergroten van de aantrekkingskracht van Dordrecht. Bij de begroting 2008 is dit thema bij het Begrotingsprogramma Ondernemerschap en Bereikbaarheid ondergebracht. Dit jaarverslag over 2007 hanteert echter nog de oude indeling. Met verbreding van de economische structuur willen we werken aan het vergroten van de economische kracht van de stad. Dit is niet alleen voor Dordrecht van belang maar ook op landelijk niveau; steden zijn immers belangrijke motoren van de economie. Anderzijds is de economische groei een voorwaarde voor het oplossen van sociale, fysieke en veiligheidsproblemen in de stad. Dordrecht kiest ervoor om - in lijn met de Drechtsteden - de economische ontwikkeling te richten op het versterken van de economische sectoren waar de Drechtsteden zich al in bewezen hebben, zoals de maritieme clusters en de metalelectro. De inzet op deze clusters zal echter niet direct leiden tot banengroei omdat de sector verengt en verdiept. Vandaar dat wij onze inzet willen verbreden en ook stimulerende maatregelen treffen voor opkomende branches als horeca, toerisme, zorg en zakelijke dienstverlening. Ook is de zorgsector een opkomende branche waar grote kansen liggen. Onze inzet is er op gericht dat de sectorstructuur in 2010 een zichtbare verandering zal hebben doorgemaakt. We zullen meer bedrijven en arbeidsplaatsen binnen onze grenzen hebben en er zal een groter percentage arbeidsplaatsen in de hierboven genoemde sectoren hebben. De huidige economische dynamiek heeft de levenscyclus van (nieuwe) producten sterk verkort. (Product)innovatie is een constante noodzaak voor bedrijven om te overleven. Het is ons streven om een innovatief klimaat in de stad tot stand te brengen, waardoor we een aantrekkelijke vestigingsstad voor bedrijven blijven. Belangrijke indicatoren hiervoor zijn het aantal starters, het aantal banen in de creatieve bedrijfstakken en het aandeel banen in groeisectoren. Verder werken we aan versterking van de kennisinfrastructuur. Wat hebben we tot nu toe bereikt? Terugdringen structurele werkloosheid Aan het begin van de collegeperiode in 2006 telde Dordrecht 6.557 niet-werkende werkzoekenden (NWW’ers). In 2007 is dit aantal gedaald tot 2.651 personen. Van die 2.651 personen stond 42% langer dan een jaar ingeschreven. Dit is een daling ten opzichte van 2006 toen het percentage nog 61% bedroeg. Meer mensen zijn dus actief aan een baan geholpen. De conjunctuur heeft daaraan geholpen, maar ook de actieve toeleiding naar werk werpt zijn vruchten af. Van alle NWW’ers in Dordrecht was in 2006 ruim de helft (53%) laag opgeleid. In 2007 was dit 61%. Dit laat zich verklaren doordat vooral mensen met een laag opleidingsniveau binnen de groep NWW’ers vaak relatief de meeste moeite heeft om aan een baan te komen. Het aantal mensen met een WW-uitkering in Dordrecht is in 2007 gedaald van 2.352 personen naar 1.581. Hiermee zit het aantal al onder het streefcijfer voor 2009 (2.230 WW’ers). Dit betekent dat 2% van de beroepsbevolking in Dordrecht in 2007 een WW uitkering ontving, conform streefwaarde voor 2009. In 2006 was dit 2,9%. Het aantal mensen met een arbeidsongeschiktheidsuitkering is afgenomen van 6.108 in 2006 naar 5.451 in 2007. Ook hiermee hebben we onze doelstelling van 2009 (5.800) al gehaald. Procentueel gaat het in 2007 om 6,8% van de beroepsbevolking, ten opzichte van 7,6% in 2006. Streefpercentage voor 2009 is 7,0% en is daarmee ook al gehaald.
Pagina 56 van 271
Het percentage mensen met een WWB-uitkering in Dordrecht is gedaald van 8,4% in 2005 naar 7,2% in 2007. Het streefcijfer voor 2010 ligt op 6,1%. In de G27 was het percentage in 2005 6,7%, in 2007 6,0%. Daar lopen we dus nog niet helemaal gelijk aan, terwijl we dat wel nastreven. De uitstroom van WWB naar regulier werk is toegenomen, van 30% naar 40%. Dit is al meer dan het streefpercentage van 35% in 2010. Informatie over het percentage mensen met betaald werk van niet schoolgaanden tussen 18 en 64 jaar moet stijgen van 69% naar 72% in 2009. Dit wordt in 2009 gemeten met de Integratiemonitor. Vergroten ontwikkelingskansen jeugd en terugdringen jeugdwerkloosheid We proberen voortijdig schoolverlaten en onderwijsachterstanden zoveel mogelijk te voorkomen en te beperken. Als leerlingen voortijdig hun opleiding verlaten is de kans op mismatch op de arbeidsmarkt en kans op werkloosheid groter. Vandaar dat wij hier stevig op inzetten. Een sluitende registratie en melding van verzuim en schooluitval is een belangrijke maatregel in de aanval op schooluitval. Dordrecht heeft meegewerkt aan een project “1-loket verzuim en VSV” en aan een pilot “Sluitende Registratie VSV” met het ministerie van OCW. Daardoor wordt een realistischer beeld verkregen van het aantal VSV’ers dan met de meetmethode aan het begin van de collegeperiode. Het aantal VSV´ers is hiermee wel toegenomen. Met het Rijk is bij de Midterm Review voor het Grote Steden Beleid overeengekomen om een nieuwe nulwaarde te hanteren: 1.526 personen in 2006. De streefwaarde is bepaald op een afname van 10% per jaar tot 2010. Ook is afgesproken het nadere onderscheid binnen Voortgezet Onderwijs te laten vervallen. In 2007 was het aantal VSV’ers gedaald tot 1.329 leerlingen, wat overeenkomt met een daling van 13%. Voorschoolse en vroegtijdige Educatie (doelgroep tot vijf jarigen) helpt om kinderen beter voor te bereiden op hun schoolloopbaan. Vooral leerlingen met een leerachterstand (gewichtenleerlingen) kunnen hiermee een inhaalslag maken zodat ze het basisonderwijs met een hoger niveau kunnen starten. Dit helpt hen ook in latere fasen van hun onderwijscarrière beter te presteren, wat uiteindelijk invloed kan hebben op de positie op de arbeidsmarkt. In 2006 namen 396 peuters en kleuters deel aan een VVE-traject, peuterspeelzalen en/of kinderdagverblijven. Eind 2009 moet dit zijn toegenomen tot 453. Onderdeel van de doelstelling is dat 70% van alle zogenaamde gewichtenleerlingen is bereikt eind 2009. Gewichtenleerlingen zijn kinderen die een verhoogde kans hebben op een leerachterstand. De oorspronkelijke streefwaarde was 55%, deze is aangepast naar 70% bij de Midterm Review voor GSB conform landelijke afspraken met het ministerie. Bij het schrijven van dit jaarverslag waren de cijfers over VVE-bereik in 2007 nog niet bekend (bron: Sardes). We zetten specifiek in op toeleiding van jeugdige werklozen naar werk. Route 23 is daarbij een belangrijk instrument. Dit werpt zijn vruchten af. Het aantal jeugdige niet-werkende werkzoekenden onder 23 jaar is absoluut gezien gedaald van 672 in 2006 naar 157 in 2007. Daarmee is de doelstelling voor 2010 (640 personen) ruimschoots behaald. Het percentage van niet werkende werkzoekende jongeren onder de 23 jaar is daarmee afgenomen van 5,7% naar 1,4%. Hiermee is de doelstelling om in 2009 het been met G27 gelijk te trekken, gehaald: in 2006 was het percentage jeugdige NWW’ers in G27 4,2% en Dordrecht 5,7%, maar inmiddels hebben we hetzelfde percentage als G27 (1,4%). Het percentage allochtonen binnen de groep NWW’ers onder de 23 jaar is nu nog niet gemeten; in 2006 bedroeg dit percentage 44% en we nemen ons voor dat dit in 2009 gedaald is naar 40%. Het aantal bijstandsgerechtigden onder 25 jaar is gedaald van 400 (2006) naar 270 in 2007. Dit is boven het streven van 2009 (310). Binnen de beroepsbevolking van 15-22 jarigen betekent dit een afname van 2,7% naar 1,9%. In de G27 was er afname van 2% naar 1,4%. Dordrecht doet het in absolute percentages dus minder goed dan G27, maar het streven om de achterstand ten opzichte van G27 ontwikkelt zich in de goede richting; de afstand was bij de nulmeting 0,7%, en in 2007 0,5%. Het streven is om de afstand maximaal 0,35% te laten zijn. Versterken onderwijsinfrastructuur Van de totale Dordtse bevolking beschikt in 2007 64% over een middelbaar of hoger opleidingsniveau. We streven ernaar dat dit in 2009 65% is. Van de Dordtse beroepsbevolking was in 2007 73% middelbaar of hoger opgeleid, één procent meer dan in 2006. Daarmee is het streefcijfer voor 2009 gehaald. In de Drechtsteden ligt het percentage op 68%. We hebben ons voorgenomen het aantal MBO- leerlingen in Dordrecht te laten toenemen van 6.614 in 2006 naar 7.000 in 2010. In 2007 bedroeg het aantal 6.592 leerlingen (streefwaarde 2007 was 6.700). Deze doelstelling is dus nog niet gehaald. Wel wordt verwacht dat in 2008 een inhaalslag wordt gemaakt door de opening van het Leerpark.
Pagina 57 van 271
We streven ernaar dat het aantal HBO-studenten in Dordrecht toeneemt van 1.049 in 2004/2005, naar 1.100 in 2007 en 1.250 in 2009. In 2007 stond de teller op 1.130 studenten, dus iets meer dan de streefwaarde voor 2007. Het percentage laagopgeleiden (maximaal basisonderwijs) willen we laten dalen van 7% in 2006 naar 5% in 2009. Hierover kunnen we nog geen voortgang meten, omdat het volgende meetmoment in 2009 is bepaald. Het aantal techniekleerlingen op het MBO is minder hard gestegen dan gewenst; de nulwaarde was 1.068, in 2007 zijn 1.037 leerlingen geteld, en de streefwaarde voor 2009 ligt op 1.175. Het aantal is dus iets gedaald ten opzichte van de nulwaarde. Op het VMBO was de nulwaarde 308, de meting in 2007 ook 308 leerlingen en de streefwaarde voor 2009 is 339. Het percentage vmbo-geslaagden is in Dordrecht duidelijk gestegen van 88% naar 91%. Ook hier zal naar alle waarschijnlijkheid het “Leerpark-effect” nog gaan optreden in 2008 en verdere jaren. Verbreden economische structuur De werkgelegenheid in de Drechtsteden (exclusief Binnenmaas) benadert de 100.000 op 1 januari 2007. Per 1.1.2007 tellen de Drechtsteden ruim 9.500 vestigingen van bedrijven en instellingen met 99.800 werkzame personen. Meer dan de helft van de arbeidsplaatsen treffen we in Dordrecht aan. Het aantal werkzame personen: dit is toegenomen van 49.408 in 2005 naar 50.058 op 1 januari 2007. Binnen het aantal arbeidsplaatsen is de zakelijke dienstverlening toegenomen van 6.460 naar 6.818, en gezondheidszorg/welzijn van 9.368 naar 9.898 werkzame personen. Horeca is, in tegenstelling tot de ambitie om licht te stijgen, juist licht afgenomen: van 1.009 naar 990. Overige dienstverlening als geheel is gedaald van 2.215 naar 2.090. Toerisme en recreatie is (als onderdeel van de sector Overige dienstverlening) echter toegenomen van 1.655 (2005) naar 1.754 (2007) werkzame personen. Verbeteren van het innovatieve vermogen Net als in heel Nederland is ook in Dordrecht en de Drechtsteden het aantal startende ondernemers gestegen. In Dordrecht stond de teller in 2007 op 701, en dat is ruim boven het streefcijfer voor 2007 van 570. De meeste startende ondernemers in Dordrecht bevinden zich in de bouw (21% van alle startende ondernemers), de detailhandel (17%) en facilitaire diensten (14%). Vrijwel hetzelfde beeld zien we in de Drechtsteden. In vergelijking met Nederland hebben Dordrecht en de Drechtsteden relatief veel startende ondernemers in de industrie, de bouw en de detailhandel. Het aantal banen in de creatieve bedrijfstakken wordt gemeten in de Atlas voor Gemeenten. We stonden in 2006 op de 39e plaats van 50 steden (waarbij de 1e plaats het beste is). Het streven is om in 2010 op de 35e plaats te staan. In 2007 stonden we op de 36e plaats. Ook het aandeel banen in groeisectoren leiden we af uit de Atlas voor Gemeenten. Daar is het streven om van de 42e naar de 38e plaats te komen in 2010. In 2007 stonden we al op de 38e plaats. Vergroten van de aantrekkingskracht van de stad Vergroting van de aantrekkingskracht van de stad en regio op het gebied van historie, cultuur en natuur moet resulteren in meer bezoekers. In 2004 werden 2,8 miljoen toeristische bezoeken aan onze stad gebracht. Dit getal is gebruikt als nulwaarde bij het opstellen van het Meerjarenprogramma. Zoals aangegeven in de begroting 2008 – opgesteld in 2007 - is later gebleken dat in 2005 het aantal toeristische bezoeken was gedaald tot 2,1 miljoen. Het streefcijfers van 3,4 miljoen bezoeken in 2010 was daardoor niet realistisch, en aangepast naar 2,8 miljoen bezoeken. In 2006 (meest recente meting) is aan Dordrecht 2,0 miljoen toeristische bezoeken gebracht. De daling kan worden verklaard door een daling van bezoekers uit de Drechtsteden. In de tabel bij programma Ondernemerschap en Bereikbaarheid zijn cijfers opgenomen over het aantal bezoekers per week Ook hier nemen de totaalcijfers af: 280.000 in 2004 (nulmeting) naar 265.000 in 2007. Binnen dit cijfer wordt onderscheid gemaakt naar herkomst van de bezoekers: Dordrecht, Drechtsteden en overig. Uit de cijfers blijkt dat de aantrekkingskracht van Dordrecht (en de binnenstad) duidelijk is gegroeid onder bezoekers van buiten de regio, absoluut en relatief. Bij de nulmeting in 2004 was 16% (44.800 personen) afkomstig van buiten de Drechtsteden, in 2007 was dit toegenomen tot 22% (58.300). In 2004 kwam 67% uit Dordrecht (187.600 personen), in 2007 62 % (164.300). Voor bezoekers uit de Drechtsteden gold in 2004 een percentage van 17% (47.600 personen), in 2007 16% (42.400 personen). De negatieve ontwikkeling in beide cijfers (toeristische bezoeken, bezoekers aan de binnenstad) was aanleiding voor de gemeenteraad om in november 2007 een urgentieplan voor de binnenstad aan te nemen, ter bevordering van het aantal bezoekers aan Dordrecht, vooral ook uit de regio.
Pagina 58 van 271
De maatregelen richten zich op parkeren en bereikbaarheid, kwaliteit van openbare ruimte, het aantrekken van aanvullende activiteiten en communicatie. Het aantal bezoekers aan evenementen is gedaald van 900.000 (2005) naar 800.000 (2007, in oneven jaren geen Dordt in Stoom). De daling van 100.000 bezoekers valt te verklaren doordat Dordt Monumenteel is komen te vervallen en is vervangen door de Open Monumentendag. Het aantal riviercruiseschepen dat in Dordrecht aanmeert, is in 2007 gestegen tot 301 in Dordrecht, ruim boven de ambitie voor 2007. Wel moet worden opgemerkt dat voor jaar 2008 verder groei niet gegarandeerd is; door geluidsoverlast kunnen niet alle schepen worden toegelaten. Het aanbrengen van walstroomvoorzieningen moet daarvoor een oplossing bieden. De toeristisch-recreatieve bestedingen in de stad moeten navenant stijgen. Hierover zijn geen meetgegevens in 2007 beschikbaar.
Werk en Scholing Outcomedoelstelling en indicatoren
Versterken onderwijsinfrastructuur
0-waarde
Streefwaarde 2007
Streefwaarde 2007
2008
2009
2010
Ambitie
Aandeel middelbaar of hoger opleidingsniveau - bevolking
64%
64%
65%
Licht
- beroepsbevolking
72%
73%
73%
Licht
Aantal leerlingen/studenten in Dordrecht - MBO
6.614
6.700
6.592
6.800
6.900
7.000
Licht
- HBO (a)
1.049
1.100
1.132
1.150
1.200
1.250
Zwaar
% laag opgeleiden (max basisonderwijs)
7%
5%
Licht
- Autochtoon
4%
2%
Licht
- Allochtoon Aantal techniek leerlingen MBO (b) Aantal techniek leerlingen VMBO
Terugdringen structurele werkloosheid/ vergroten werkgelegenheid Totaal aantal niet werkende werkzoekenden (NWW) - % langer dan 1 jaar *% allochtonen onder NWW'ers >1 jaar - % laagopgeleiden *% allochtonen van laagopgeleide NWW'ers - % bevolking 15-64 jaar
23%
Licht
1.068
27% 1.037
1.175
Licht
308
308
339
Licht
0-waarde
Streefwaarde 2007
2007
2008
2009
2010
Ambitie
6.557
6.450
2.651
6.350
6.290
6.230
Licht
Streefwaarde
61%
42%
55%
68% 53%
61%
63%
Licht
60%
Licht
50%
Licht
60%
8,2%
5%
(G27 6,6%)
Licht behoud voorsprong op G27
Licht
Personen met ww-uitkering: - Absoluut
2.352
1.581
2.230
Licht
- % bevolking 15-64 jaar
2.9%
2,0%
2,0%
Licht
- Absoluut
6.108
5.451
5.800
Licht
- % beroepsbevolking 15-64 jaar
7.6%
6,8%
7,0%
% WWB-uitk. op totaal aantal huishoud. (nulwaarde 2
8,4%
7,2% G27: 6%
Uitstroom WWB naar regulier werk
G27: 6,7% 30%
Personen met arbeidsongeschiktheidsuitkering:
% betaald werk van niet-schoolgaanden tussen 18-64
69%
30%
40% x
Licht Zwaar
33%
33% 72%
35%
Licht Licht
Pagina 59 van 271
0-waarde
Streefwaarde 2007
Totaal aantal voortijdig schoolverlaters Y (nulwaarde
1.526
1.373
Aantal peuters en kleuters met een (leer)achterstand
396
nb
453
Zwaar
64%
nb
70%
Zwaar
672 5,7%
260 1,4%
640
Licht Licht
G27: 4,2%
G27: 1,4%
Cfm G27
Vergroten ontwikkelingskansen jeugd/ terugdringen jeugdwerkloosheid
Streefwaarde 2007
2008
2009
2010
Ambitie
1.329
1.236
1.112
1.001
Zwaar
die deelnemen aan een VVE traject (nulwaarde 2004) - % van doelgroep gewichtenleerlingen Niet-werkende werkzoekenden onder 23 jaar - Absoluut - % van totaal mensen <23 (nulmeting 2006)
- % allochtonen onder NWW'ers <23
44%
40%
Licht
Licht
Aantal bijstandsgerechtigden <25 jaar: - Absoluut -% bevolking 15-24 jaar (g)
Verbreden economische structuur
400
270
310
2,7%
1,9%
2,0%
G27: 2,0%
G27: 1,4%
(halv G27)
Licht
Streefwaarde 2007
2007
2008
2009
2010
49.408
49.928
50.058
50.448
50.968
51.488
Licht
161
=
192
=
=
=
gelijk
0-waarde
Streefwaarde Ambitie
Aantal werkzame personen totaal en naar alle sectoren - totaal - landbouw - industrie
7.097
=
7.141
=
=
=
gelijk
- bouwnijverheid
4.219
=
4.166
=
=
=
gelijk gelijk
- reparatie/handel
7.956
=
7.891
=
=
=
- horeca
1.009
+
990
+
+
+
Licht
- vervoer/opslag/communicatie
3.465
=
3.550
=
=
=
gelijk zwaar
- zakelijke dienstverlening
6.460
++
6.818
++
++
++
- openbaar bestuur en onderwijs
7.458
=
7.322
=
=
=
gelijk
- gezondheidszorg/welzijn
9.368
++
9.898
++
++
++
zwaar
- overige dienstverlening (o.a. toerisme)
2.215
+
2.090
+
+
+
licht
0-waarde
Streefwaarde 2007
2007
2008
2009
2010
Ambitie
39
38
36
37
36
35
Licht
Verbeteren van het innovatief vermogen Ranking in atlas m.b.t. banen creatieve bedrijfstakken Ranking in atlas m.b.t. banen in groeisectoren Aantal startende ondernemers
Vergroten aantrekkingskracht Dordrecht Aantal toeristische bezoeken
42
41
38
40
39
38
Licht
570
570
701
700
700
700
gelijk
0-waarde
Streefwaarde 2007
2007
2008
2009
2010
Ambitie
3 mln* 2 mln (06)
2,3 mln
2,5 mln
2,8 mln
zwaar
1.065.000
1.065.000
1.065.000
licht
200.000
210.000
licht
280
300
zwaar
270 mln
zwaar
2,8 mln
Aantal bezoekers evenementen
900.000
900.000
Aantal overnachtingen in logiesaccommodaties
195.000
195.000
205
250
244 mln
250 mln
Aantal riviercruiseschepen Toeristische recreatieve bestedingen
Streefwaarde
Streefwaarde
800.000
301
260
Opmerkingen bij de tabel: • Werkzame personen in Toerisme en recreatie maakt onderdeel uit van Overige Dienstverlening en is toegenomen van 1.655 (2005) naar 1.754 (2007). • Aantal leerlingen techniek MBO: Dit heeft te maken met het meten: eerst werden er andere indelingen gehanteerd, van clusters naar domeinen, en inmiddels kunnen alleen de leslocaties van Da Vinci worden geregistreerd in Dordrecht. De ambitie was 10% stijging ten opzicht van de nulwaarde. Om de nieuwe streefwaarde te bepalen, is de nieuwe nulwaarde vermeerderd met 10%. • VVE: Nulmeting en streefwaarden zijn aangepast in overleg met Rijk bij Midterm Review.Aantal bezoekers evenementen: in even jaren wordt Dordt in Stoom georganiseerd, trekt ongeveer 250.000 bezoekers. • De nulmeting voor cruiseschepen is geen 201 (zoals vermeld in begroting 2007) maar 205 (basisjaar 2005). Meegerekend zijn: Merwekade, Binnenwalevest, Groothoofd,Wantij, Leuvehaven, Mond Kuipershaven. • Bij het schrijven van dit jaarverslag waren de cijfers over VVE-bereik in 2007 nog niet bekend (bron: Sardes)
Pagina 60 van 271
Wat heeft het gekost? Voor een analyse van de verschillen tussen begroting en realisatie wordt verwezen naar hoofdstuk 5. Programma Werk en Scholing
Bedragen x € 1.000 Lasten
Baten
Thema
Begroot Werkelijk
Opgroeien en onderwijs
12.089
11.525
564
973
1.122
149
Onderwijshuisvesting
15.945
8.448
7.497
877
1.176
299
Arbeidsmarkttoeleiding
39.698
32.055
7.643
27.939
22.108
-5.831
Economische structuurversterking
Verschil
Begroot Werkelijk
9.568
9.481
87
1.822
2.142
320
77.300
61.509
15.791
31.611
26.548
-5.063
Resultaat voor bestemming
10.728 Stortingen in reserves Begroot Werkelijk
Mutaties in reserves Mutatie reserves Resultaat na bestemming
Verschil
231
707
Onttrekkingen uit reserves
Verschil -476
Begroot Werkelijk 5.796
5.013
Verschil -783 -1.259 9.469
1. Thema Opgroeien en onderwijs In dit thema staan de diverse maatregelen centraal die de gemeente neemt rondom het begeleiden van opgroeien van kinderen en onderwijs, van voorschools tot en met voorgezet onderwijs. Wat hebben we daarvoor gedaan? Het voorkomen van achterstanden bij leerlingen is van grote invloed op de toekomstige ontwikkeling en kansen van de leerling. Onderzoek toont het belang aan van het vroegtijdig opsporen en aanpakken van achterstanden bij (zeer) jonge kinderen. Dordrecht voert regie op het leggen van verbindingen tussen de consultatiebureaus voor vroegsignalering voorschoolse voorzieningen, die verantwoordelijk zijn voor de uitvoering van het voorschoolse deel van het VVE-programma, en de basisscholen die verantwoordelijk zijn voor de uitvoering van het vroegschoolse deel van het VVE-programma. De mate van achterstand van een leerling wordt uitgedrukt in een ‘gewicht’. Bij het schrijven van dit jaarverslag waren de cijfers over VVEbereik in 2007 nog niet bekend (bron: Sardes). In 2007 zijn de afspraken over nulmeting en streefwaarde van VVE tot eind 2009 officieel vastgelegd met het Rijk met de Midterm Review van het Grote Stedenbeleid (zie de inleiding van dit hoofdstuk 3.4) We hebben in 2007 de inzet van schoolmaatschappelijk werk gehandhaafd op 35 scholen in het primair onderwijs. De 8 locaties voor het schoolmaatschappelijke werk en de MDT’s in het VMBO bleven gehandhaafd. In 2007 werd het aantal MDT’s op HAVO/VWO niveau met drie uitgebreid. Het onderwerp opvoedingsondersteuning wordt verantwoord bij het begrotingsprogramma sociale en culturele infrastructuur, thema maatschappelijke voorzieningen. Schakelklassen zijn klassen voor basisschoolleerlingen die vanwege een grote taalachterstand onder hun eigenlijke niveau presteren. In het schooljaar 2007-2008 zijn 8 schakelklassen ingericht. Één meer dan met het rijk is overeengekomen. Het ziet er naar uit dat aan het einde van de GSB periode meer leerlingen de schakelklas zouden hebben doorgelopen dan is afgesproken. We namen ons voor in 2007 de mogelijkheid te onderzoeken om een kopklas (groep 9) te starten en daarmee te starten bij een toereikend aantal leerlingen. Dat is gebeurd, sinds 2007 is een kopklas operationeel op basisschool Don Bosco. We werken in Dordrecht met grote hoeveelheid maatregelen aan het voorkomen en terugdringen van voortijdig schoolverlaten. Er werden in 2007 op basis van het gemeentelijk beleidsplan VSV 2005-2009 subsidies verstrekt aan scholen ter bestrijding van VSV. Dit is besteed aan ontwikkeling van Multi Disciplinaire Intake Teams op het DVC Dordrecht/ Leerpark, aan opvangklassen voor voortijdig schoolverlaters (rebound) en tijdelijk onderwijs, stagegroepen SDL en aan peermentoring. Het peermentoring project leert leerlingen om andere leerlingen van een lager
Pagina 61 van 271
niveau of een lagere klas te begeleiden. Doel is onder andere om voortijdig schoolverlaten te voorkomen, en om een sociaal klimaat en ondersteuning van de samenleving te bevorderen. Het is in 2007 op alle scholen van het Leerpark ingevoerd. In 2008 worden de effecten hiervan onderzocht. Ook is in het Leerpark een nieuw opleidingsmodel ontwikkeld dat jongeren helpt de juiste beroepskeuze te maken. Dit model is door het VMBO en MBO (doorlopende leerlijnen) in 2007 in nauw overleg met het bedrijfsleven verder ontwikkeld en uitgewerkt. Integraal toezicht jeugdzaken voerde in 2007 een onderzoek uit naar VSV bestrijding in Dordrecht. Aan de hand van de resultaten hieruit wordt in 2008 een nieuw aanvalsplan VSV geformuleerd en na twee jaar geëvalueerd. Bureau Leerplicht en Voortijdig Schoolverlaten speelt ook een belangrijke rol. Mede naar aanleiding van de invoering van de kwalificatieplicht en een vastgesteld verzuimprotocol voor de Drechtsteden, zetten de leerplichtambtenaren en trajectbegeleiders extra in op het tijdig en volledig melden van verzuim bij alle scholen, maar in het bijzonder het Voortgezet Onderwijs en Middelbaar Beroeps Onderwijs. Het totaal aantal dossiers neemt toe; over het schooljaar 2005-2006 zijn 1.482 dossiers opgebouwd; in schooljaar 2006-2007 totaal 2.293. Bureau Leerplicht en Voortijdig Schoolverlaten wordt steeds meer een begrip binnen de regio. Op 17 april 2007 heeft het College van B&W het Uitvoeringsplan School in de Samenleving (SiS) vastgesteld voor de periode van 1 augustus 2007 tot en met 31 juli 2011. De doelstelling van School in de Samenleving is het vergroten van ontwikkelingskansen van kinderen van 2 tot en met 12 jaar. De 14 SiS-scholen hebben samen met partners als de DWO en de stichting ToBe in 2007 een veelheid aan verlengde schooldagactiviteiten georganiseerd voor kinderen. Daarnaast zijn samen met partners als de DWO en het Da Vinci College voor ouders laagdrempelige inloopbijeenkomsten en cursussen op het gebied van opvoeding en ter bevordering van de ouderbetrokkenheid georganiseerd. De deelname door kinderen en ouders aan de activiteiten in 2007 was groot. 2. Thema Onderwijshuisvesting Wat hebben we daarvoor gedaan? In 2007 is conform begroting 2007 uitvoering gegeven aan het huisvestingsprogramma 2007 en in het najaar heeft het College het onderwijshuisvestingsprogramma en - overzicht 2008 vastgesteld. Dit is onderdeel van het Integraal Huisvestingsprogramma. De gemeenteraad heeft ingestemd met de komst van een nieuwe basisschool: de Evangelische Basisschool Eden. Deze zal van start gaan in het schooljaar 2008-2009. In 2007 zijn de Ammanschool, de Koloriet (MFA Oud Krispijn) en de renovatie van het Kompas gereed gekomen, eveneens conform planning. Sinds het najaar 2007 zijn de voorbereidingen voor sloop en bouw van school Vest weer op gang gekomen. In het najaar is de bouwvergunning aangevraagd en de aanbesteding gestart voor de Geert Groote, de Meridiaan, de Kennedyschool Bosstraat, de Wantijschool en VSO de Blije Gaarde. Albatros en Meander (tegenwoordig Fontein) zullen worden gebouwd als onderdeel van het plan de Nieuwe Compagnie in Wielwijk. De start is voorzien in 2009, dus later dan gepland. De Bever en Johan Frisoschool zijn er tot op heden nog niet in geslaagd om met een voorstel voor uitbreiding en aanpassing te komen dat redelijk past binnen de daarvoor beschikbare bedragen. Bij een groot aantal scholen is, soms nog provisorisch, een voorziening voor buitenschoolse opvang gerealiseerd. Scholen zijn vanaf het schooljaar 2007-2008 verplicht hiervoor een voorziening te treffen en doen dit bij voorkeur in de school. Waar mogelijk wordt bij nieuwbouw en uitbreiding of aanpassing rekening gehouden met definitieve plaats in de school. Overigens gebeurt dit budgettair neutraal. Het IHP betreft naast huisvesting van onderwijs ook huisvesting van peuterspeelzalen. Peuterspeelzalen worden nu bij of in de basisscholen gehuisvest. Reguliere peutergroepen worden omgebouwd naar varianten van voorschoolse educatie, zodat meer doelgroepkinderen worden bereikt met VVE-programma’s. de ambitie is om in 2010 70% van de doelgroepleerlingen te bereiken. Dit is conform landelijk beleid. In 2007 is een rapportage gemaakt over de voortgang van het IHP, die input is voor de herijking van het IHP in 2008. Ook de ontwikkeling van leerlingenaantallen wordt daarin meegenomen.
Pagina 62 van 271
3. Thema Arbeidsmarkt toeleiding Wat hebben we daarvoor gedaan? Zoals voorgenomen is in 2007 een gezamenlijk stagebureau van de VMBO-scholen gestart op het Leerpark. In 2007 is sprake van substantiële toename van het aantal werkervaringsplaatsen voor jongeren. Dit kan nog niet worden uitgedrukt in een exact cijfer. (NB in de begroting 2007 stond ten onrecht de term “(jonge) uitkeringstrekkers” genoemd, dit moet jongeren zijn, en dient om te voorkomen dat jongeren in een uitkeringssituatie terechtkomen). Het in 2007 in het Leerpark gestarte Kennisplein, waarin een instrument voor stage is opgenomen, wordt verbreed naar de overige scholen binnen de regio. Op het gebied van stageplaatsen en trainees had gemeente Dordrecht zich voorgenomen een voorbeeldfunctie te gaan vervullen. In 2006 boden we 100 stage- en werkervaringsplaatsen aan, het streven voor 2007 was 130 stageplaatsen. In totaal is in 2007 aan 160 stagiaires uit diverse instellingen plek geboden (75% LBO/MBO-niveau, 25% HBO/WO). De Sociale Dienst, per 1 januari 2007 geregionaliseerd, werkt samen met het Centrum voor Werk en Inkomen met de methode ‘Work First (Kortste weg naar werk)’. Per werkzoekende wordt op maat een traject aangeboden, waarbij als instrumenten naast de gewone arbeidsbemiddeling kunnen worden ingezet: een werkplaats, een arbeidsmarktgericht uitstroomtraject (AGU), een zogenaamd (intensief) Springplanktraject als na 18 maanden nog geen re-integratie is gelukt, of een brugtraject (onbetaald werk/bijdrage aan de samenleving). Volgens de SDD was het voornemen om in 2007 “voor Dordrecht een gunstiger bestandsontwikkeling WWB te realiseren van 3% ten opzichte van het landelijke gemiddelde. Met een landelijk gemiddelde van -9% en dus een doelstelling van -12% komt dit neer op een absolute daling van 432 klanten”. Deze doelstelling is niet gehaald. Eind 2007 is een daling gerealiseerd van 367 klanten (1.1.2007= 3604 / 31.12.2007 = 3237). Dit komt overeen met een daling van ruim 10%. In de begroting 2007 van Dordrecht stond het voornemen geformuleerd om in 2007 ervoor te zorgen dat ruim 1000 mensen door arbeidsbemiddeling niet meer in de bijstand komen, ruim 500 doorstromen naar werk, 300 vanuit de werkplaats, 200 via het AGU traject en 275 mensen in te zetten op een brugtraject. Ook wilden we het aantal door het Rijk gefaciliteerde participatiebanen in Dordrecht uitbreiden met 25%, mits het Rijk ook daadwerkelijk deze mogelijkheid zou openstellen. Er zit dus een verschil in formulering van doelstelling van SDD en Dordrecht. De SDD geeft in haar jaarverslag aan dat 2007 een pioniersjaar is geweest en dat er afwijkingen zitten in de doelstellingen van SDD en afzonderlijke gemeenten. Op dit moment kan geen verklaring worden gegeven voor de afwijkingen. Voornemen is om in 2008 tot goede aansluiting te komen. Voor jongeren namen we ons voor ook in 2007 te blijven werken met het integrale arbeidsmarkt toeleidingstraject Route 23. Route23 streeft naar een reductie van het aantal niet werkende werkzoekenden (NWW’ers) en van het aantal jongeren met een WWB-uitkering met 10%. Eind 2007 waren respectievelijk 237 NWW-ers en 144 WWB-ers geregistreerd. Bij de start van 2007 waren dat er respectievelijk nog 260 NWW-ers en 157 WWB-ers. Daarmee is NWW gedaald met 8,8% en WWB met 8,2%. In de begroting 2007 van gemeente Dordrecht namen we ons voor om via Social Return on Investment 200 vacatures op te halen bij de aanbestedingen. 75 daarvan wilden we bestemmen voor mensen met een uitkering op grond van de Wet Werk en Bijstand. De doelstelling van SDD luidde echter om 60 baanopeningen te realiseren, waarvan 30 leer/werkbanen. Er zit dus een afwijking in doelstellingen. Net als bij WWB geeft SDD aan dat 2007 een pioniersjaar is geweest en dat er afwijkingen zitten in de doelstellingen van SDD en afzonderlijke gemeenten. Ook hier kan op dit moment geen verklaring worden gegeven voor de afwijkingen. Voornemen is om in 2008 tot goede aansluiting te komen. Doel van SROI is het aanbieden van een betaalde baan aan werklozen zonder startkwalificatie. Deze banen komen voort uit sociale besteksbepalingen of onderhandelingen, vooral in sectoren waarin de gemeente investeert (bijvoorbeeld bij bouwprojecten). In de besteksvoorwaarde is een bepaling opgenomen dat de aannemer zich verplicht om 5% van de bruto aanneemsom in te zetten voor werklozen. Eind 2007 zijn 53 baanopeningen gerealiseerd, waarvan 10 leer/werkbanen. Het aantal is dus iets lager dan het voornemen van SDD om 60 banen te creëren, en lager dan de doelstelling
Pagina 63 van 271
van Dordrecht van 75. Verklaring ligt in het feit dat er vertraging is ontstaan bij een aantal van de in 2007 geplande projecten. Deze starten nu medio 2008. In 2007 namen we ons voor te onderzoeken in welke branches de SROI kan worden uitgebreid; we willen het aantal aanbestedende diensten dat gebruik maakt van SROI, uitbreiden. Dat is gelukt. Inmiddels hebben het Albert Schweitzer Ziekenhuis en wooncorporatie Woonbron SROI in hun besteksvoorwaarden opgenomen. Ten slotte namen we ons voor om 40% extra WSW-ers buiten de Drechtwerkorganisatie aan werk te helpen door detachering of begeleid werkenIn aantal personen betekent dit een target van 53. Realisatie is in 2007 uitgekomen op 44 personen, dus een tekort van 9 personen. Oorzaak ligt in het feit dat het convenant relatief laat is ondertekend, waarna tot actie kon worden overgegaan. Vanaf 2008 wordt overigens niet meer gemeten in aantal personen, maar in aantal fte’s. In Wielwijk is een werkmakelaar actief. Inburgering is toegelicht onder thema Integratie en interculturalisatie van begrotingsprogramma sociale en culturele infrastructuur. 4. Thema Economische structuurversterking Om de economische structuur te versterken hadden we ons voorgenomen een flink aantal maatregelen in te zetten in 2007. Deze hebben betrekking op het aantrekken en stimuleren van innovatieve/creatieve economie en focus op ontwikkeling van de sectoren zakelijke dienstverlening, horeca, toerisme en zorg. Verder rekenen we tot economische structuurversterking ook de ontwikkeling van het toeristisch aanbod inclusief marketing en promotie om meer bezoekers te trekken én het werken aan versterking van de kennisinfrastructuur. Wat hebben we daarvoor gedaan? Aantrekken en stimuleren (creatieve) bedrijvigheid en innovatie Met behulp van onze acquisiteur hebben we ons ingespannen om nieuwe bedrijven naar Dordrecht te trekken en om bestaande bedrijven in Dordrecht te houden en al dan niet te laten uitbreiden. Focus op het aantrekken van nieuwe bedrijven lag op de groeisectoren zakelijke dienstverlening, zorg, toerisme en horeca. De gevolgen zijn merkbaar; het aantal vestigingen op met name Dordtse Kil III, Amstelwijck en Binnenstad neemt toe. Bedrijven als Royal Haskoning, Nationaal Academic en Biomet breidden hun areaal uit. Voorbeelden van bedrijven van buiten Dordrecht die besloten hebben zich in Dordrecht te gaan vestigen zijn Tsubaki Moto (automotive), Polteq (ICT), BCO (advies), Bochove (drukkerij) en Montihek (hekwerken). Op Businesspark Amstelwijck is met meerdere partijen een overeenkomst tot vestiging gesloten, onder andere Cegelec, De Bruyn intergips en Looije Properties. Verder was 2007 op het gebied van kwaliteitshoreca een goed jaar met ontwikkeling van ongeveer acht nieuwe en bestaande vestigingen, waaronder Watertoren Dubbeldam (hotel), De Zoete Belofte (loungebar / lunchcorner) en Villa Augustus (restaurant/hotel). Zoals aangegeven in de inleiding van dit begrotingsprogramma is een toename van werkzame personen te zien in de groeisectoren, met uitzondering van horeca waar een kleine achterstand is ten opzichte van de doelstelling (1 januari 2007). Gezien de ontwikkelingen in het bedrijfsleven zullen de cijfers per 1-1-2008 een verder toename laten zien maar deze cijfers zijn nog niet beschikbaar. In 2007 is het actieplan horeca afgerond en in besluitvorming gebracht. Doel van dit plan is om horecaontwikkeling in Dordrecht te stimuleren en op enkele plaatsen meer ruimte te bieden voor horeca. Momenteel vindt een doorvertaling plaats van de aangegeven horecaconcentratiepunten in het nieuwe bestemmingsplan voor de binnenstad (eveneens onderdeel van de nieuwe binnenstadskaart). Het uitvoeringsprogramma is gestart. Nog op te pakken actiepunten uit het actieplan zijn o.a. de opzet van een Taskforce horeca en het uitvoeren van strategische acquisitie en promotie voor horeca. Overigens is de tevredenheid over het horeca-aanbod in Dordrecht, tijdens en na het winkelen toegenomen, zie begrotingsprogramma Ondernemerschap en Bereikbaarheid. We namen ons voor de activiteiten die we in 2006 startten om voor 2010 drie creatieve broedplaatsen, in Dordrecht te creëren, voort te zetten. Mogelijkheden hiervoor wilden we ook onderzoeken in het kader van de ontwikkeling van de Voorstraat Noord, waar een creatief en cultureel dwaalmilieu moet verrijzen. In 2007 is een creatieve broedplaats in Voorstraat Noord geopend, Werkstatt. We hebben ook het Leerpark als potentiële locatie onderzocht en besloten is aan te sluiten bij het Ondernemershuis op het Leerpark (zie ‘versterken
Pagina 64 van 271
kennisinfrastructuur’). Vooruitlopend aan de realisatie werken we aan het programma door middel van kenniskringen. In 2007 is het Plan van Aanpak voor de Voorstraat Noord vastgesteld en de projectorganisatie geoperationaliseerd. Ook is de Creatieve Kaart van Dordrecht gemaakt op verzoek van de EAD. Het is een overzicht van de bedrijven en personen werkzaam in de creatieve sector: zakelijke dienstverlening, media en entertainment, kunstenaars en ambachten. Het doel is de sector beter in beeld te krijgen en meer te laten samenwerken, zowel onderling als met de andere sectoren van bedrijvigheid. In de binnenstad zijn rond 250 creatieve ondernemers/ondernemingen gevestigd. In 2008 volgt een digitale versie van de kaart. Planning voor 2008 was om de innovatiescans van Syntens mee te nemen in de opzet van het contourenplan ‘Kenniscentrum Shipping Valley’. Bekeken zou worden of hieruit concrete acties per bedrijf konden worden uitgezet, gericht op het verbeteren van het innovatieve vermogen. Uitgangspunt daarbij was het eigen initiatief van het bedrijfsleven. De scans zijn inmiddels uitgevoerd. Rondom Shipping Valley is de koers gewijzigd in 2007; er is voor gekozen Shipping Valley als programma te laten ophouden met bestaan, maar de succesvolle elementen in projectstructuren op te nemen, zoals revitalisering van het Zeehavengebied en shortsea-ontwikkeling in samenwerking met het Havenbedrijf Rotterdam. De gemeente heeft een bijdrage geleverd aan Integraal Ondernemen Drechtsteden. Het doel van IOD is het bundelen en circuleren van kennis om zo bedrijven te faciliteren bij hun ontwikkelingen, waardoor grotere marktkansen ontstaan. Het ontwikkelen van nieuwe innovaties op het gebied van product- en procesvernieuwing staan centraal. Daarbij zijn in 2007 meerdere resultaatgebieden en businesscases geformuleerd. Verder is in 2007 een overeenkomst gesloten tussen gemeente Dordrecht en Stichting Ecoshape – Building With Nature, ter voorbereiding op vestiging van het Topinstituut Waterbouw en Ecologie in 2008 in Dordrecht. De Economische Adviesraad Dordrecht/Drechtsteden heeft in haar adviezen ook gepleit voor een krachtige profilering van de speerpuntsector ‘handel en logistiek’, met daarbinnen de positie van de binnenvaart, waarop de regio zich met haar havens en bedrijfsterreinen moet richten. Uit overleg met het ministerie van EZ is gebleken, dat een beroep op financiële ondersteuning van Rijkszijde in het kader van ‘Pieken in de Delta’ onderbouwd dient te worden met (ondermeer) een overall-visie op de kansen en de mogelijkheden voor de maritieme sector van de regionale economie. Dit geldt daarmee ook voor de regionale initiatieven op het gebied van kennis, innovatie en onderwijs in relatie tot deze maritieme sector. Het gaat hierbij immers om een cluster dat van zwaarwegend economisch belang is voor de Zuidvleugel. Meer in het bijzonder gaat het hier om het haven- en industriecomplex in Rijnmond en de Drechtsteden. Ten aanzien van de zorgsector is vanuit impulsteam Zorg en Welzijn van EAD gewerkt aan een aantal impulsen in 2007, zoals de opzet van domotica samen met Progrez en Meavita Thuiszorg en de opzet van een internet-portal Comfortdiensten. Wij vinden het belangrijk om startende ondernemers goed te begeleiden. Hiervoor zijn we in 2005 in Dordrecht het mentorproject gestart (GSB). Ook in 2007 zijn er weer negentien matches tussen startende ondernemers en ervaren ondernemers tot stand gekomen, met het doel de startende ondernemers een grotere kans van slagen te geven. Onze binnenstad is een belangrijke troef voor de aantrekkelijkheid van de stad. Al jaren werken wij aan de ontwikkeling ervan door het vergroten van het winkelaanbod, versterken van de belevingsfunctie door evenementen, cultuur, ontwikkeling van grote projecten in combinatie met het verhogen van de veiligheid en leefbaarheid. Meer bezoekers trekken Medio 2007 werd geconstateerd dat de bezoekcijfers aan de (binnen)stad en de waardering daalden, waardoor de streefcijfers voor het MJP 2010 onder druk komen te staan. Samen met het Programma Marketing Toerisme en Stadscommunicatie is een Urgentieprogramma voor het versterken van de loop naar de binnenstad opgesteld voor de periode 2008-2009. Een combinatie van factoren speelt een rol bij aan het teruglopen van het bezoekersaantal: de ervaren kwaliteit en omvang van het winkelaanbod in Dordrecht, der vertraagde oplevering van Achterom/Bagijnhof met nieuw winkelaanbod, de tijdelijke sluiting van het Dordrechts Museum in verband met de verbouwing, en de bereikbaarheid van het aanbod. De aantrekkingskracht
Pagina 65 van 271
van Dordrecht (en de binnenstad) is evenwel duidelijk gegroeid gezien de relatieve groei van het bezoek van buiten de regio. De regiobezoekers daarentegen worden in hun herhalingsbezoek geremd door onder andere bouw- en wegwerkzaamheden. Een mix van maatregelen (bereikbaarheid, openbare ruimte, activiteiten en communicatie) is nodig om de loop naar de stad in gang te houden ten tijde van grote verbouwingen, onder het motto “Tijdens de verbouwing gaat de verkoop gewoon door’. In november 2007 heeft de gemeenteraad ingestemd met een extra financiële impuls. In 2007 zijn vele gesprekken in- en extern gevoerd om het urgentieprogramma inhoud te geven. In het 1e kwartaal 2008 wordt een definitief actieprogramma op- en vastgesteld. In het kader van het programma binnenstad is gewerkt aan de verlenging van de verblijfstijd van bezoekers. Dat leidt tot meer omzet en werkgelegenheid. De inzet is gericht op het volgens (meerjaren)plan voorbereiden van nieuwe publieksvoorzieningen. Het Hofkwartier met het verbouwde Dordrechts Museum, DIEP en diverse nieuwe horecavestigingen en daarnaast Stadswerven met Villa Augustus, het Energiehuis en andere publieke voorzieningen zullen ieder voor zich een bijdrage gaan leveren in het aantrekken van meer publiek. In 2007 zijn de op het Ondernemingsplan Binnenstad gebaseerde visie, de lopende plannen en een beperkt aantal nieuwe opgaven in een samenhangende geannoteerde programmakaart geconcretiseerd. De Programmakaart Binnenstad 2008-2012 is enerzijds de basis voor het te maken bestemmingsplan binnenstad en anderzijds een agendering voor de ontwikkeling van de binnenstad als economische motor. Om het Ondernemingsplan te kunnen actualiseren is een aantal vraagstukken in de kaart verwerkt, zoals de onder druk staande aanloopstraten, de door de toegenomen drukte noodzakelijke verbetering van de bereikbaarheids- en parkeersituatie en langere termijn opgaven zoals de kwaliteit van voorzieningen en het verbeteren van de kwaliteit van de toegangen tot de binnenstad. Het toerisme wordt voor het grootste deel bevorderd met onze inspanningen op het gebied van cultuur, historie, natuur en watertoerisme. In 2007 zou volgens de begroting ‘1572’ worden aangevuld met een project in relatie tot religie/1618/1619. De directeur Stadsarchief, de nieuwe projectleider, heeft een dissertatie ‘Het Panopticon’ geschreven over de ontwikkeling van de Geschiedenis van de Stad in onderlinge samenhang (1572 en Dordtse Synode), in relatie tot de ontwikkelingen in het Hofkwartier en in relatie tot de stad. Dordrecht heeft het initiatief genomen een aantal steden uit te nodigen om zich te beraden over hun positie ten opzichte van het Nationaal Historisch Museum (NHM). Doelstelling is belangrijke gebeurtenissen in de vaderlandse geschiedenis zichtbaar te maken in het land. De troef van de steden is het hebben van lieux des mémoires, in aansluiting op de nationale canon. Dordrecht brengt zowel 1572 als de Dordtse Synode in. Als vervolg op het concept 1572 en in het verlengde van de relatie met het NHM en als pilot om de beleefbaarheid van de geschiedenis te vergroten heeft DIEP aan 2 bureaus verzocht een concept te bedenken om 1572 te versterken. Eind 2007 is een bureau geselecteerd en heeft de opdracht gekregen om dit in 2008 te realiseren. Meer informatie over het project Hofkwartier treft u onder hoofdstuk 2.2. Tevens verwijzen wij u naar de projectbladen ‘grote projecten’ die gelijktijdig met het jaarverslag worden verspreid. In Drechtstedenverband hebben we verder gewerkt aan Hollands Glorie, een toeristisch marketingconcept, gestoeld op het verbinden van de hoofdattracties Kinderdijk, Historische Binnenstad Dordrecht en Nationaal Park De Biesbosch. De toeristische visie Hollands Glorie is door de Drechtraad vastgesteld. Evenementen De Evenementenkalender 2007 bevatte circa 65 evenementen. De meeste evenementen zijn door de Gemeente Dordrecht ondersteund met menskracht en/of middelen. Het subsidiebudget (€ 400.000 + € 150.000 incidenteel uit kadernota) is verdeeld over 39 evenementen (3A+, 9A, 21B en 6C evenementen). In 2007 is de startnotitie ‘Evaluatie Festival- en Evenementenbeleid in Dordrecht’ vastgesteld. SGB heeft de evaluatie in december 2007 afgerond, uitwerking van beleidsimplicaties worden begin 2008. Uit de Evaluatie Festival- en Evenementenbeleid blijkt dat het doelbereik een hoofdzakelijk positief beeld geeft. De doelstellingen op aantallen bezoekers en economische spin-off zijn zonder meer gehaald. Van de overige hoofddoelstellingen zijn er drie (kwalitatief hoogwaardige evenementen, mix naar soort en doelgroep en mix naar tijd van het jaar en locatie) grotendeels en één (naamsbekendheid en imago) deels gehaald. Naar aanleiding van bestuurlijke crisissen bij zowel de Kerstmarkt als de Kerstijsbaan is in 2007 aan stichting Dordrecht Marketing opdracht gegeven om een geschikte professionele
Pagina 66 van 271
partij te vinden die de organisatie van kerstmarkt en kerstijsbaan ter hand zou kunnen nemen. Dit is niet gelukt en vervolgens is aan stichting Dordrecht Marketing opdracht verleend om beide evenementen te realiseren. Dit verliep succesvol. In 2008 wordt een nieuwe poging gedaan om een marktpartij te interesseren. De geplande opgave een nieuwe locatie voor het Sinterklaashuis te zoeken is niet gerealiseerd omdat Nieuwstraat 60-62 tot en met 2008 beschikbaar blijft. Het Internationaal Poppentheaterfestival is in 2006 benoemd als nieuw cultureel festival met als uiteindelijk doel in 2010 nationale straling en internationale potenties. In 2007 is extra aandacht besteed aan het verbeteren van de programmering (kwaliteit en verbreding) en de professionalisering (organisatie, marketing en financiën). Er is in 2007 uitgebreid onderzoek verricht naar de haalbaarheid van een stadsstrand, het benaderen van marktpartijen en het formuleren van de randvoorwaarden en potentiële locaties. Er is een geschikte marktpartij gevonden die het stadsstrand wilde realiseren binnen de randvoorwaarden. De voorkeurslocatie op het Otto Dickeplein kon uiteindelijk niet op voldoende draagvlak rekenen. In 2007 is deels ter vervanging van Dordt Monumenteel de Open Monumentendag Dordrecht georganiseerd. Het evenement keerde terug naar de kernwaarde van het festival: de monumenten. Marketing en promotie Aan de promotie van de stad en het aantrekken van meer toerisme wordt samenhangend gewerkt in het vastgestelde programma marketing, stadspromotie en toerisme. Ter bevordering van het toeristisch bezoek heeft Dordrecht de City Lounge ontwikkeld, als ontvangstkamer van de stad, om bezoekers te informeren, maar ook een ontmoetingsplek voor bewoners en ondernemers. Deze is in 2007 geopend, onder de nieuwe naam “Intree”. In Intree zijn ook de regionale VVV en Dordrecht Marketing gevestigd. Op 20 april 2007 is de stichting Dordrecht Marketing formeel opgericht. De stichting heeft de opdracht tot het ontwikkelen en in de markt zetten van Dordrecht als een sterk (overkoepelend) merk dat staat als een huis. Het accent heeft onder andere in 2007 gelegen in het opzetten van een werkbare organisatie inclusief administratie, met het opbouwen van een relatie met stakeholders, met het incorporeren van het Evenementenbureau Dordrecht van de stichting Regionale VVV Zuid-Holland Zuid naar de stichting Dordrecht Marketing en met vele van onderstaande processen. De EAD en de Positioneringsgroep hebben in oktober het advies gegeven om de mix tussen water, historie en vernieuwing als kernkwaliteiten voor de positionering van de stad te nemen. In een sessie in november met andere marketingbureaus werkzaam bij grote projecten in de stad werden deze elementen omarmd als gedeelde kernwaarden, echter geconstateerd werd dat een emotionele kernwaarde zou moeten worden toegevoegd, waarna hèt verhaal van de stad geschreven kan worden. De stadspromotieborden langs de A16 en N3 zijn in 2007 na lange procedures geplaatst. In het verlengde van de discussie rondom de positionering van de stad en in afwachting van een directeur Dordrecht Marketing is besloten om de stadspromotiecampagne in 2008 voort te zetten. Het project Gast in Eigen Stad is in 2007 met veel succes voortgezet. In 2007 zijn de buschauffeurs van Arriva benoemd tot Ambassadeurs van het Jaar. Ook is een digitale nieuwsbrief uitgebracht. Gast in Eigen Stad, gericht op nieuwe inwoners, is uitgebreid naar nieuwe bedrijven (i.s.m. Ondernemersloket). In 2007 is onderzoek gedaan naar de haalbaarheid van een Dordts UITbureau. Uit het onderzoek is gebleken dat de betrokken partijen overtuigd zijn van het nut van een regionaal UITbureau als invulling van de culturele marketing en promotie. Implementatie heeft op dit moment echter geen prioriteit, omdat eerst het product op orde gebracht dient te worden (Dordrechts Museum, DIEP, Hofkwartier, Energiehuis ed.). De Raad wordt hierover geinformeerd in 2008. Dit was extra output ten opzichte van de begroting 2007. Versterken kennisinfrastructuur Op het terrein van versterking van de onderwijsinfrastructuur namen we ons een aantal zaken voor in 2007. Zo wilden we onderwijsvernieuwing vormgeven, toegespitst op het realiseren van competentiegericht onderwijs en de ontwikkeling van leerbedrijven samen met het bedrijfsleven. De BV Kennisbedrijven Drechtsteden faciliteert bedrijven in de regio die bezig zijn
Pagina 67 van 271
met innovatieve activiteiten, en daarbij ondersteuning hebben/wensen van kennisinstellingen. In 2007 is het businessplan verder uitgewerkt. Het eerste Kennisbedrijf is DEC BV, voor het kennisdomein metaal en installatietechniek. De oprichting van BV Kennisbedrijven moet in 2008 een doorstart krijgen en is niet in het tempo ontwikkeld als voorgenomen voor 2007. Er is nog geen accommodatie en er is afscheid genomen van de directeur. Het proces van inhoudelijke onderwijsvernieuwing houdt gelijke tred met de gebiedsontwikkeling van het Leerpark en de fysieke realisatie van de LOC’s. Onderwijsvernieuwing in het Leerpark is zichtbaar geworden in het aantal leerbedrijven dat sinds 2007 concreet aan de slag is in samenwerking met het regionale bedrijfsleven en de scholen. Zowel het Leerbedrijf Kapper, Horeca als Garagetechniek hebben zich binnen het Leerpark gevestigd. We namen ons voor de regionaal de programmatische verbinding tussen LOC’s en Leerpark versterken. De vorming van de LOC’s is door het programmaburo KIS-D begeleid en zal volgend jaar verder worden afgewikkeld. Verder wilden we een gezamenlijk stagebureau voor VMBO-scholen starten. In 2007 is in het Leerpark het zogenaamde Kennisplein gestart, waarin een instrument voor stage is opgenomen. Dit wordt verbreed naar de overige scholen binnen de regio. Voor 2007 stond ook op het programma om het Programma Kennisinfrastructuur uit te voeren, waaronder de start van programma Huis voor de Democratie en het aantrekken van minimaal twee kennisinstellingen op hbo-niveau. Het Da Vinci College biedt inmiddels een drietal HBO-opleidingen aan: psychologie; Business & Innovation (small business opleiding) en Ondernemerschap contractspelers in de topsport. De hogeschool Wageningen is samen met de regionale Brandweer de HBO-kopstudie fysieke Veiligheid gestart. Voor 2008 is accreditatie aangevraagd. Met de Haagse Hogeschool en uitzendorganisatie Tempo-team is in 2007 een pilot gestart waarbij 3e jaars HBO-studenten Integrale Veiligheid voor een periode van twee jaar een Leer Arbeidsplaats krijgen aangeboden in de veiligheidsregio. Doel van de pilot is om te bezien op welke wijze de drie deelnemende organisaties elkaar kunnen versterken bij het gericht opleiden van HBO-studenten voor functies bij een veiligheidsregio. De bedoeling is om in de toekomst het project uit te breiden naar MBO-studenten die een HBO-opleiding op maat volgen, gericht op het werken binnen de veiligheidsregio. Eind 2007 heeft de hogeschool Rotterdam het initiatief genomen om samen met het Da Vinci College en het regionale bedrijfsleven een Ondernemershuis te vestigen op het Leerpark. Het Platform Hoger Onderwijs is - als samenwerkingsorganisatie tussen hogeschool Rotterdam en INHOLLAND- in september 2007 opgeheven. Het Ondernemershuis is een fysieke plek die tot stand wordt gebracht op het Leerpark. Het is een broedplaats voor ondernemers in de regio om samen met het beroepsonderwijs (docenten en studenten) innovatieve plannen te ontwikkelen, uit te voeren en onderzoek te doen. De vier O’s van Ondernemen, Onderwijs, Onderzoek en Overheid staan hierbij centraal. Het Ondernemershuis zal zijn beslag krijgen in 2009. In de begroting gaven we aan een kwaliteitskaart voor primair en voortgezet onderwijs te willen opzetten samen met de onderwijsinspectie voor de scholen in Dordrecht en de regio Drechtsteden gekoppeld aan het onderwijsportaal. In het MJP is aangegeven dat in 2010 de scholen voor primair en voortgezet onderwijs in Dordrecht en de regio op de kwaliteitskaart van de onderwijsinspectie ten minste gemiddeld of beter te laten scoren dan het landelijke gemiddelde. In samenwerking met de sector Maatschappelijke Ontwikkeling is in 2007 de eerste fase van dit project uitgevoerd, namelijk de nadere uitwerking van een kwalitatieve systematiek om valide (sturings-) informatie over de kwaliteit van het onderwijs in Dordrecht en meer specifiek de Leerparkscholen te generen. De regionale partners zullen in 2008 besluiten om zich bij deze ontwikkeling aan te sluiten. Bestuurlijk hebben hiervoor al voorbereidingen plaatsgevonden. Ter ondersteuning is in 2007 het traject van een onderwijsportaal voor Dordrecht en de regio gestart dat in 2008 geïnstalleerd zal worden. Hierbij wordt gebruik gemaakt van de Landelijke kwaliteitskaart van de onderwijsinspectie en de Onderwijsmonitor opgesteld door het SGB. Eindresultaat in deze fase van het project: een kwaliteitskaart basis-, voortgezet en beroepsonderwijs, die een toegankelijk overzicht biedt voor bestuurders, onderwijsgevenden en ouders van de kwaliteit van de scholen inclusief een nulmeting. Deze ontwikkeling koppelt Dordrecht en de regio aan deze ontwikkeling. De bedoeling is dat in 2008 het verbeterde systeem operationeel is en wordt ook gehanteerd onder aansturing van de sector MO.
Pagina 68 van 271
In 2007 is onderzoek gedaan onder gebruikersgroepen van het Leerpark naar gewenste vrijetijdsbesteding het Leerpark, ten behoeve van vormgeving van het inhoudelijke programma voor enkele jongerenaccommodaties op het Leerpark. Met partners is een ontwikkeltraject gestart op het terrein van onderwijs, cultuur, sport en evenementen. Uit dit traject zijn twee concrete plannen naar voren gekomen die in 2008 worden onderzocht op haalbaarheid en die indien haalbaar, verder uitgewerkt worden: Het oprichten van een programmeringsbureau voor Cultuur, Sport en Evenementen en het inrichten van een Meeting Point met daarin ruimte voor media, bibliotheek, buitenschoolse activiteiten, Leerparkprogrammering en Horeca. Realisatie staat in principe gepland in 2009. Voor meer informatie over het project leerpark verwijzen we u naar hoofdstuk 2.2. Tevens verwijzen wij u naar de projectbladen ‘grote projecten’ die gelijktijdig met het jaarverslag worden verspreid.
Pagina 69 van 271
3.7
Ondernemerschap en bereikbaarheid
Wat willen we bereiken in 2006-2010? De Randstad is onderverdeeld in een Noord- en Zuidvleugel. Dordrecht is onderdeel van het stedelijk netwerk De Zuidvleugel. Dordrecht heeft ook een unieke ligging; ze verbindt de Randstad met het zuiden van Nederland. Dordrecht is voor het zuiden de Poort naar de Randstad en andersom voor de Randstad de Poort naar Zuid-Nederland en Antwerpen. Verschillende onderzoeken tonen aan dat de Zuidvleugel een relatieve achterstand heeft in zijn ontwikkeling ten opzichte van de Noordvleugel. Ten aanzien van de leefbaarheid, de economische structuur en de kwaliteit van het wonen is de Deltapoort - waarin de Drechtsteden liggen - een zwakke schakel in de Zuidvleugel. Dit heeft te maken met een onbalans tussen de kwaliteit van de leefomgeving en de economie/infrastructuur in het gebied. Daarom zullen we moeten investeren in die elementen die deze ”Poort”-positie versterken, zoals de mobiliteit en gebiedsontwikkelingen als de Zeehavens, Amstelwijck, Dordtse Kil en Maasterras. In Zuidvleugelverband (o.a. in het Programmadocument Zuidvleugel) worden in het bijzonder het Maasterras in de Spoorzone, de Zeehaven, het baggercluster en de woningbouw in hogere segmenten genoemd als groeimogelijkheden/ kansen van Dordrecht voor de verdere ontwikkeling van de Zuidvleugel. In potentie biedt de regio Drechtsteden een goed vestigingsklimaat aan bedrijven en ondernemers. De historische binnenstad van Dordrecht, de ligging aan multimodale transportassen over de weg (A15, A16 en N3), water en spoor, de goede bereikbaarheid en beschikbaarheid van uitgeefbare bedrijventerreinen en kantorenlocaties, dragen hieraan bij. Belangrijke knelpunten zijn de toenemende opstoppingen op de hoofdwegen en de luchtkwaliteit langs de snelwegen. Deze knelpunten hebben een negatieve invloed op de ontwikkeling van bedrijventerreinen in de regio. De hoofddoelstelling van het programma Ondernemerschap en bereikbaarheid was en is nog steeds dat de economie in Dordrecht en de Drechtsteden groeit en concurreert met andere steden. De gemeente had in 2006 als eerste doelstelling om de economische concurrentiepositie te stimuleren. Hierbij is onze binnenstad een belangrijke troef. We streven naar meer bezoekers. Niet alleen van buiten de Drechtsteden, maar ook bezoekers uit de Drechtsteden zelf. Wij willen dat meer Drechtstedelingen hun kleding en andere niet dagelijkse boodschappen in onze stad gaan doen. Daarbij zijn wij ons bewust van de toegenomen groei van het perifere aanbod. Het is daarom onze ambitie om de koopkrachtbinding tenminste gelijk te houden. In dit kader werd als tweede doelstelling ook gestreefd naar een verbetering van het innovatief vermogen van het bedrijfsleven in Dordrecht en de Drechtsteden. Voor ondernemers en bedrijven is de bereikbaarheid en beschikbaarheid van voldoende en kwalitatief goede vestigingslocaties een belangrijke reden om zich in Dordrecht of in de Drechtsteden te vestigen. Omdat bereikbaarheid de belangrijkste randvoorwaarde is voor het zijn van een aantrekkelijke vestigingsplaats was de derde doelstelling het verbeteren van de economische bereikbaarheid. Door de ontwikkeling van de binnenstad, bedrijventerreinen, kantorenparken, het Leerpark, het Gezondheidspark, de Sportboulevard, de Biesbosch neemt ook de verkeersstroom toe. Daarom waren en zijn investeringen in de infrastructuur, het openbaar vervoer en een aantrekkelijk fietsklimaat noodzakelijk om nieuwe ontwikkelingen in de stad mogelijk te maken. Als vierde en vijfde doelstelling werden genoemd de verbetering van de veiligheid op bedrijventerreinen (een belangrijke vestigingsfactor) en het uitbuiten van sterke punten van de stad op het terrein van historie, cultuur en natuur. Wat hebben we bereikt tot nu toe? Sinds 2006 is de landelijke economie flink aangetrokken. Deze trend heeft zich ook in Dordrecht gemanifesteerd. In combinatie met de hoge prioriteit die Dordrecht heeft gegeven aan de versterking van de economische structuur en stimuleren van de economische concurrentiepositie is de totale werkgelegenheid vanaf 2006 gestegen. In de Drechtsteden hebben we in 2007 bijna 108.600 arbeidsplaatsen. Hiervan neemt Dordrecht ruim 53.500 arbeidsplaatsen voor zijn rekening, dat neerkomt op ongeveer 49%. Voor een analyse over 2007 verwijzen wij naar het vorige hoofdstuk (3.6 ‘Werk en Scholing’). Voor ondernemers en bedrijven is de bereikbaarheid en beschikbaarheid van voldoende en kwalitatief goede vestigingslocaties een belangrijke reden om zich in Dordrecht of in de
Pagina 70 van 271
Drechtsteden te vestigen. De ligging van Dordrecht/Drechtsteden aan multi-modale transportassen over de weg, water en spoor en de bereikbaarheid en beschikbaarheid van bedrijventerreinen maken dat deze regio een goed vestigingsklimaat kan bieden. In 2005 wisten de ondernemers in Dordrecht dit te waarderen met een 6,5. Uit de meting van 2007 blijkt dat het rapportcijfer ondernemersklimaat 6,6 bedraagt; een fractie onder de score van de G27 (6,7). De ambitie van Dordrecht is om de waardering van het ondernemingsklimaat in Dordrecht op het G27 gemiddelde te houden. Medio 2007 werd geconstateerd dat het aantal bezoekers per week aan de Dordtse (binnen)stad daalde van 280.000 (peildatum 2004) naar 270.000 (peildatum 2005) naar 265.000 (peildatum 2006) bezoekers per week. Een stagnerend of licht dalend (toeristisch) bezoek aan steden komt overigens overeen met het landelijke beeld. In Dordrecht bleek bovendien dat de tevredenheid van de bezoekers over het winkelaanbod (7,1) en over de openbare ruimte van de binnenstad (6,9) stagneerden. Dit heeft indirect ook negatief effect op bestedingen in de binnenstad en op de werkgelegenheid. Kortom, de streefcijfers voor het MJP 2010 kwamen onder druk te staan. Uit een diepere analyse bleek het om een combinatie van factoren te gaan: kwaliteit en omvang winkelaanbod en de bereikbaarheid. Dit leidt ertoe dat Dordrecht minder aantrekkelijk wordt ervaren om te winkelen; met name door Dordtenaren en regiobezoekers. Zij werden namelijk in hun herhalingsbezoek geremd door bouw- en wegwerkzaamheden in de stad. Door deze ontwikkelingen is de gemeenteraad eind 2007 akkoord gegaan met de opzet van een mix van maatregelen (Urgentieprogramma Binnenstad), bedoeld om de loop naar de stad, vooral vanuit de stad en regio, in gang te houden ten tijde van grote verbouwingen en om de waardering op peil te houden. Zie voor een uitgebreide toelichting op ontwikkelingscijfers bezoekers, paragraaf 3.6 Werk en Scholing. Overigens is de waardering van bezoekers over de horeca in de stad na het winkelen flink gestegen: van 6,3 in 2005 tot 6,8 in 2007. De streefwaarde van 2010 (6,6) is hiermee reeds behaald. Consumenten, bedrijven en werknemers stellen steeds hogere eisen aan de bereikbaarheid van voorzieningen en bedrijvenlocaties. Bedrijven vestigen zich het liefst daar waar openbaar vervoer en/of wegennet de beste bereikbaarheid te bieden heeft. Goede bereikbaarheid is zo ook essentieel voor een gezond economisch klimaat. Hoewel de gemiddelde reisduur per auto in de spits en in de daluren de afgelopen jaren is toegenomen, geven de ondernemers toch aan dat de bereikbaarheid per auto goed is. In 2004 waardeerden Dordtse ondernemers de bereikbaarheid van Dordrecht met de auto met een 6,8. In 2007 steeg deze waardering door naar een 7,0. Dit in tegenstelling tot de waardering van de bereikbaarheid van de stad per openbaar vervoer en de waardering van de parkeermogelijkheden. Deze laten in 2007 juist een dip zien. Een aannemelijke verklaring voor de daling van het rapportcijfer van ondernemers voor de bereikbaarheid van het openbaar vervoer (van 6,6 naar 6,2) is dat op 1 januari 2007 Arriva het busvervoer heeft overgenomen van Stadsvervoer Dordrecht (SVD). Begin 2007 bleek dat gemiddeld vijftien procent van de busritten in de ochtendspits uitviel en de bussen regelmatig vertraging hadden van meer dan tien minuten. Om de kwaliteit van de dienstverlening te behouden heeft de gemeente Dordrecht bestuurlijke druk uitgeoefend bij de provincie. Inmiddels is gebleken dat de busonderneming de rituitval vrijwel heeft weggewerkt door de dienstroosters aan te passen met ruimere keertijden en met de inzet van extra bussen op de drukke lijnen. Een mogelijke verklaring voor het inzakken van het rapportcijfer van ondernemers voor de parkeermogelijkheden is dat in 2007 het aantal vergunningen voor bedrijven is ingeperkt van 10 naar maximaal 2 stuks. Bovendien vond de meting precies plaats tijdens de implementatie van het nieuwe parkeerbeleid. Een positieve ontwikkeling is de bereikbaarheid per fiets. Deze score is gestegen van 96 naar 100 in 2007. Onze investeringen in een aantrekkelijk fietsklimaat beginnen vruchten af te werpen. Voor 2007 is geen rapportcijfer over het fietsklimaat beschikbaar. De bezettingsgraad in parkeergarage in 2007 staat op 79%; hetgeen lager is dan gewenst. Voortschrijdend inzicht in de aard van de bezettingsgraad van parkeergarages in de Binnenstad op zaterdag heeft ertoe geleid dat we de streefwaarde in de outcometabel aanpassen. De reden hiervoor is dat bij een stijgend aantal parkeerplekken het onmogelijk is een bezettingsgraad van 96% in 2010 te realiseren. Daar komt bij dat, gesteund door ervaringen in andere steden, ook bij een gelijkblijvend aantal parkeerplaatsen dit streefcijfer niet reëel wordt geacht. Verder is er sprake van het zogenaamde ‘naijleffect’ van het gratis parkeren dat sinds eind 2005 mogelijk is gemaakt op Weeskinderendijk (met OV-pendeldienst naar binnenstad). Intussen is deze plek een populaire parkeerplaats geworden. In 2007 is tevens een gratis parkeerterrein bij het Energiehuis geopend. Als streefwaarde voor de bezettingsgraad van par-
Pagina 71 van 271
keergarages in de binnenstad op zaterdagen hanteren we in 2010 een bezettingsgraad van 85% Ten slotte vinden wij het belangrijk dat onze bedrijventerreinen veilig zijn. Voor ondernemers is dit een belangrijke factor om hier te blijven, danwel -indien er veel onveiligheid is- om te vertrekken. De ondernemers in Dordrecht waarderen de veiligheid op bedrijfslocaties in 2006 (rapportcijfer 6,6) hetzelfde als in 2004. Het aantal aangiftes op de bedrijventerreinen Louter Bloemen, Zeehaven en Dordtse Kil III tezamen is in 2007 toegenomen ten opzichte van de nulmeting zoals we die in de begroting 2007 hadden opgenomen (van 60 naar 64). Een nuancering die we hierop kunnen aanbrengen is dat er intussen op Dordtse Kil III een verveelvoudiging van het aantal bedrijfsvestigingen t.o.v. 2004 heeft plaatsgevonden.
Ondernemerschap en Bereikbaarheid Outcomedoelstelling en indicatoren
Stimuleren economische concurrentiepositie
Streefwaarde 2007
2008
2010
Ambitie
6,5
6,6
G27
G27
Gelijk
280.000
265.000
280.000
310.000
Licht
67/17/16
62/16/22
60/20/20
2
Zwaar
- winkelaanbod
7,2
7,1
7,8
Licht
- openbare ruimte
7,0
6,9
7,3
Licht
- sfeer
6,9
7,1
7,2
Licht
- horeca tijdens winkelen1
6,9
7,1
7,0
Gelijk
- horeca na winkelen
6,3
6,8
6,6
Licht
Gelijk
Rapportcijfer ondernemingsklimaat = G27 Aantal bezoekers binnenstad pw
0-waarde
Streefwaarde 2007
2009
verdeling bezoekers binnenstad Dordrecht/regio/rest in %1
60/17/23
Tevredenheid bezoekers binnenstad
Koopkrachtbestedings % niet-dagelijks - Drechtsteden-Drechtsteden
80%
80%
- Drechtsteden-Dordrecht
40%
40%
Gelijk
- Drechtsteden-Dordt Centrum
24%
24%
Gelijk
- Dordrecht-Dordrecht
75%
75%
Gelijk
- Dordrecht-Dordrecht Centr.
49%
49%
Gelijk
Verbeteren van de bereikbaarheid
0-waarde
Streefwaarde 2007
Streefwaarde 2007
2008
2009
2010
Ambitie
Rapportcijfer ondernemers over - bereikbaarheid per auto
6,8
7,0
6,9
7,0
Licht
- bereikbaarheid per ov
6,6
6,2
6,6
6,8
Licht
- parkeermogelijkheden
6,2
6,1
6,4
6,4
Licht
Rapportcijfer bezoekers niet-dagelijkse sector binnenstad binnenstad - bereikbaarheid per auto
6,4
6,6
Licht
- bereikbaarheid per ov
7,4
7,6
Licht
- parkeermogelijkheden
6,4
6,8
Licht
Gemiddelde reisduur per auto in spits
21,7
21,7
22,4
21,6
21,6
21,5
Gemiddelde reisduur per auto in daluren
20,5
20,5
21,3
20,5
20,5
20,5
Gelijk
bezettingsgraad parkeergarages BS op zaterdag1
84%
90%
79%
85%
Zwaar
100
Bereikbaarheid per fiets
96
96
5,8
5,9
Verbeteren van de veiligheid op bedrijventerreinen
0-waarde
Streefwaarde 2007
Rapportcijfer veiligheid op bedrijfslocaties
Rapportcijfer fietsklimaat
Aantal aangiftes (Louterbloemen, DK3, Zeehaven) 1
Licht
96
96
96
Gelijk
6,0
6,0
6,1
Licht
2010
Ambitie
Streefwaarde 2007
2008
6,6
6,6
7
60
64
2009
7 48
Licht Zwaar
nulwaarde en streefwaarde gecorrigeerd t.o.v. programmabegroting 2007,
2=
Streefwaarde gecorrigeerd. In de oorspr. waardenreeks (55/25/20) is abusievelijk gerekend met een vermindering van het aantal bezoekers uit Dordrecht. Dit is nadrukkelijk niet de bedoeling!
Pagina 72 van 271
Wat heeft het gekost? In hoofdstuk 5 is een uitgebreide analyse van de verschillen tussen de gewijzigde begroting en de realisatie 2007 opgenomen. Programma Ondernemerschap en Bereikbaarheid
Bedragen x € 1.000 Lasten
Baten
Thema
Begroot Werkelijk
Verschil
Begroot
Werkelijk
Verschil
Ontw., beh. en herstruct. bedrijfsterre
16.005
4.419
11.586
10.832
4.685
-6.147
Verbeteren bereikbaarheid
27.971
15.765
12.206
19.023
11.831
-7.192
43.976
20.184
23.792
29.855
16.516
-13.339
Resultaat voor bestemming
10.453 Stortingen in reserves Begroot Werkelijk
Mutaties in reserves
1.177
Mutatie reserves
1.229
Onttrekkingen uit reserves
Verschil
Begroot
Werkelijk
-52
15.537
6.020
Verschil -9.517 -9.569
Resultaat na bestemming
884
1. Thema Ontwikkelen, beheer en herstructurering bedrijventerreinen De activiteiten binnen het thema ‘ontwikkelen, beheer en herstructurering bedrijventerreinen’ dragen bij aan het stimuleren van de economische concurrentiepositie van de regio en het verbeteren van de veiligheid op bedrijventerreinen. Indirect dragen de activiteiten bij aan het vergroten van de werkgelegenheid. Wat hebben we ervoor gedaan? Bedrijventerreinenstrategie Drechtsteden In 2007 is er gewerkt aan de ontwikkeling, het beheer, de herstructurering en revitalisering van bedrijventerreinen. Hiervoor heeft de Drechtraad in maart 2007 een strategie voor (herstructurering) bedrijventerreinen voor de periode tot 2020 vastgesteld: De Drechtse Poort. De Drechtsteden hebben daarin een omvangrijke herstructureringsopgave opgenomen. Het betreft voor Dordrecht onder meer de herstructurering en/of revitalisering van de Zeehavens en Dordtse Kil I en II. Herstructureringsmaatregelen bedrijventerreinen Begin 2007 zijn op Dordtse Kil I, II en Amstelwijck-West de terreininrichting (wegcategorisering, regulering parkeren en laden en lossen, verbeteren van de inrichting en kwaliteit openbare ruimte etc.) en de aanleg van een breedband ICT-netwerk afgerond. Dit met uitzondering van het vervangen van de riolen en het wegdek van de Kamerlingh Onnesweg waarvan de uitvoering wel in 2007 is gestart maar qua oplevering betreft is voorzien in mei 2008. Uitgifte bedrijventerreinen Het bedrijventerrein Dordtse Kil III omvat totaal 100 hectare (bruto). Uitgifte van het terrein verloopt onder andere via de Regionale Ontwikkelingsmaatschappij (ROMD). De uitgifte begint op stoom te komen. Per 1 januari 2008 is de stand van zaken van de uitgifte op het bedrijventerrein Dordtse Kil III (aandeel ROM-D) als volgt: Totaal verkocht Totaal betaalde optie Totaal uitgeefbaar
104.365 m2 123.639 m2 246.228 m2
Voor Dordtse Kil III geldt dat per 1 januari 2008 van de totaaloppervlakte 22% is uitgegeven, en ca 35% in optie staat. Dat betekent dat van de grond die in het bezit is van ROM-D nog ca 43 % (20ha) uitgeefbaar is. Naar verwachting zal Dordtse Kil III in 2012 in zijn geheel zijn uitgegeven.
Pagina 73 van 271
Tevens is de voorbereidingsfase van Dordtse Kil IV in 2007 gestart. De daadwerkelijke start van uitgave van Dordtse kil IV wordt in samenhang met de voortgang van uitgave van Dordtse kil III bekeken. In 2007 is voor Businesspark Amstelwijck de geplande uitgifte kantoren (4000 m2) en bedrijven (2000m2) gehaald. Er is 1.818 m2 bvo bedrijven uitgegeven aan De Bruyn Intergips en 3.509 m2 bvo kantoorruimte aan Looije Properties. In 2007 is ook een acquisiteur aangesteld die zich bezighoudt met het aantrekken van bedrijvigheid in de groeisectoren. Om bedrijven aan te trekken en of voor Dordrecht te behouden zijn in 2007 diverse stimuleringsmaatregelen ingezet zoals incentives, bedrijfsverplaatsingsingssubsidies en loonkostensubsidies. Tenslotte heeft de gemeente in 2007 ook de Economische Adviesraad Dordrecht (EAD) gefaciliteerd. De EAD werd in oktober 2005 door het college in het leven geroepen met de opdracht om de economie van Dordrecht nieuwe impulsen te geven. Daarvoor werd drie jaar uitgetrokken. De EAD is dus nu halverwege en heeft haar balans opgemaakt. Dit is gebeurd in het werkboek “Dordtse Doeners pakken door”. Voor meer informatie verwijzen wij naar de website van de EAD: www.economischeadviesraad.nl Een van de opbrengsten in 2007 is de opzet van Kenniskringen Drechtsteden en het uitbrengen van de Creatieve Kaart van Dordrecht om het regionale bedrijfsleven (zowel binnen als buiten Dordrecht) bekend te maken met de creatieve sector van de stad. Verder is vermeldenswaardig dat 1 jaar na Nederland Innovatief de EAD een goed bezochte ondernemersbijeenkomst heeft georganiseerd om de eerste resultaten van de EAD, de nieuwe voorgestelde economische koers en de ambities voor 2008 te bespreken. Op deze bijeenkomst ondertekenden de gemeente Dordrecht en baggerbedrijf Boskalis de overeenkomst voor de oprichting van een topinstituut Waterbouw en Ecologie. Dit topinstituut is een van de eerste impulsen van de EAD. EcoShape - Building with Nature is de naam van dit topinstituut dat eind maart 2008 officieel is geopend. De vestiging maakt het mogelijk om Dordrecht bovenregionaal te positioneren als ‘Centre of Excellence’ op het gebied van waterbouw en duurzaamheid. Beveiliging bedrijventerreinen Met ondernemers van bedrijventerreinen worden convenanten afgesloten over collectieve beveiliging van terreinen. Dordtse Kil I en II en Amstelwijck West waren in 2006 al collectief beveiligd. In 2007 is daar Krabbepolder bijgekomen. De afspraak is dat voor 2009 ook bedrijventerrein Zeehaven en Dordtse Kil III beveiligd moeten zijn waarbij voor Dordtse Kil III geldt dat de ondernemers zelf het initiatief hebben genomen om voor de beveiliging te gaan zorgen. Daarom zal daar geen convenant worden afgesloten. Ten aanzien van de voortgang van het project Zeehavengebied, maasterras, en ondertunneling van de Laan der VN verwijzen wij u naar hoofdstuk 2.2 en de projectbladen ‘grote projecten’. In november 2007 heeft het college van Dordrecht het zonebeheerplan voor de industrieterreinen Grootte Lindt/Dordt-West vastgesteld. In januari 2008 hebben ook de gemeenten Zwijndrecht, Binnenmaas en de provincie Zuid-Holland ingestemd. Met dit akkoord treedt het zonebeheerplan op 1 februari 2008 in werking. Er wordt geluidruimte gecreëerd voor extra bedrijfsactiviteiten in het Zeehavengebied tussen 07.00 en 23.00 uur. Dit gebeurt vooruitlopend op de aanpassing van de geluidzonering in heel Dordt-West (2009/2010). Het dossier heeft landelijk belangstelling. Daarnaast heeft in 2007 een openbaar informatieverzoek plaatsgevonden ten behoeve van de tijdelijke ingebruikname van de Prins Willem-Alexanderkade tot het tijdstip, waarop tot definitieve bedrijfsvestiging kan worden overgegaan. De resultaten zijn begin 2008 bekend. Gebiedsvisie Merwedehavens De gebiedsvisie Merwedehavens beschrijft de wenselijke ontwikkeling van de Merwedehavens 1, 2 en 3 (inclusief de Oostpoort). In 2007 is onderzoek verricht naar de haalbaarheid van verschillende scenario’s en vonden beleidsmatige uitwerkingen plaats (zoals bijvoorbeeld behoefte aan natte bedrijventerreinen en kansrijke Leisure concepten). De bestuurlijke vaststelling staat voor het tweede kwartaal in 2008 gepland.
Pagina 74 van 271
Kantorenstrategie voor de Drechtsteden In oktober 2007 heeft de Drechtraad de regionale kantorenstrategie vastgesteld (High Five). Deze is gericht op het verbeteren van de concurrentiepositie van Drechtsteden op de markt van zakelijke dienstverlening. Zo wordt gewerkt aan de aanpak van ongewenste leegstand en verhoging van de kwaliteit van de locaties. Het Maasterras is een van de te ontwikkelen locaties. Maasterras Het Maasterras wordt ontwikkeld tot het zakelijk hart van de Drechtsteden en is een gezamenlijk project van Zwijndrecht en Dordrecht. Het Maasterras biedt ruimte aan kantoren en hoogstedelijke woonmilieus. Op termijn biedt het project ruimte voor 140.000 – 180.000 m² bvo. kantoren en 40.000 – 80.000 m² bvo. bedrijven in een periode van 15 tot 20 jaar. Eind 2006 is het realisatieprogramma Maasterras ter besluitvorming aan het college aangeboden. In maart 2007 hebben ook de gemeenteraden van Dordrecht en Zwijndrecht hiermee ingestemd. Als voorwaarde hebben zij gesteld dat de financiële risico’s en de milieugevolgen (luchtkwaliteit, geluid en veiligheid) verder onderzocht moesten worden. In 2007 is ook een wijziging van de organisatiestructuur van het project voorbereid, waardoor het opdrachtgeverschap wordt neergelegd bij de gemeenten Zwijndrecht en Dordrecht i.p.v. bij Drechtsteden. Een en ander is vastgelegd in een samenwerkingsovereenkomst, die in het eerste kwartaal 2008 aan de drie betrokken bestuursorganen wordt voorgelegd. Naast de voorbereidende werkzaamheden ten behoeve van het verleggen van de afrit van de stadsbrug noopt de in 2007 opgestelde second opinion op de grondexploitatie tot een verdere planoptimalisatie. Deze planaanpassing loopt parallel aan het opstellen van een structuurvisie. Een marktanalyse en economische effectmeting zijn in 2007 afgerond. 2. Thema Verbeteren bereikbaarheid De activiteiten binnen het thema ‘verbeteren bereikbaarheid’ zijn gericht op goede voorzieningen voor auto, fiets en openbaar vervoer en op goede parkeervoorzieningen voor auto en fiets. Met name de economische bereikbaarheid moet hiermee vergroot worden als belangrijke randvoorwaarde voor het versterken van de concurrentiepositie. Daarnaast draagt de waterbus, als uniek concept van een nieuwe vorm van openbaar vervoer in Nederland, ook bij aan het verbeteren van het innovatief vermogen van de stad. In het mobiliteitsplan Dordrecht 2006-2015 zijn maatregelen opgenomen. Met een vastgestelde agenda wordt het werk nog niet daadwerkelijk uitgevoerd. Er is daarom per jaar een uitvoeringsprogramma. Wat hebben we ervoor gedaan? Ondertunneling Laan der Verenigde naties Op 18 november 2007 is de tunnel, twee maanden na de geplande datum, opengesteld voor auto’s, fietsers en voetgangers waardoor een einde kwam aan de gevaarlijke gelijkvloerse kruising met het spoor. Hiermee behoort een forse en jarenlange bottleneck in het hoofdwegennet tot het verleden. De nieuwe naam van de tunnel is: VN-tunnel. De afrondende werkzaamheden vinden volgens planning plaats in de eerste twee kwartalen van 2008, waarbij het vooral gaat om de groen- en waterpartijen, en de betegeling van de tunnelbak. Verkeerstructuurplan Dordt West Voor wat betreft de uitvoering van het verkeersstructuurplan Dordt West kan worden gesteld dat de reconstructie Kamerling Onnesweg zo goed als gereed is (zie ook thema ‘ontwikkelen, beheer en herstructurering bedrijventerreinen’) en de voorbereiding van de reconstructie Wieldrechtseweg is afgerond zodat in 2008 tot uitvoering kan worden overgegaan. Dit jaar is er tevens een slag gemaakt met de aanpak van het grootste knelpunt in de afwikkeling van het verkeer in Dordrecht te weten: de knoop A16/N3 en de smalle Mijlweg. In maart is het verkeersstructuurplan waarin de oplossing van beide knelpunten staat beschreven vastgesteld door de gemeenteraad. In het najaar heeft het ministerie van V&W beide projecten opgenomen in het MIRT (Meerjarenprogramma Infrastructuur, Ruimte en Transport). De totale kosten bedragen 40,8 miljoen. Rijk en provincie nemen hiervan respectievelijk 20,4 miljoen en 9,5 miljoen voor hun rekening. In 2007 zijn de eerste ontwerpen gereed gemaakt voor de reconstructie Mijlweg en de fly-over N3-A16. De realisatie kan naar verwachting in 2010 ter hand worden genomen. Met deze eerste stap in het oplossen van het knelpunt rond de N3/A16 en de Mijlweg/het Glazenplein is een cruciale randvoorwaarde ingevuld die nodig is om zowel de revitalisering van Zeehaven mogelijk te maken, de ontwikkeling van de Dordtse Kil IV als het Maasterras. Daar-
Pagina 75 van 271
naast is deze aanpak ook nodig om een duurzame bereikbaarheid te kunnen garanderen van alle andere bedrijfsterreinen langs de Dordtse Kil. Evaluatie verkeersplan binnenstad In 2007 is de evaluatie Verkeersplan Binnenstad afgerond. Uit deze evaluatie zijn diverse maatregelen voortgevloeid waarmee de gemeente tegemoet komt aan wensen van bewoners en ondernemers. Het doorgaande verkeer blijft geweerd en het kernwinkelgebied blijft autoluw. Hoewel een jaar later dan gepland, is hiermee is het zeer ingrijpende plan voor de binnenstad definitief geworden. Eind 2007 heeft de raad ingestemd met het benodigde krediet. De maatregelen worden in 2008 uitgevoerd. Eén van de eerste maatregelen is het verbeteren van de informatievoorziening en bewegwijzering naar de Binnenstad. Overige bereikbaarheidsmaatregelen In 2007 is het wijkverkeersplan 19e eeuwse Schil vastgesteld. De bijbehorende concept maatregelenkaart is voor inspraak vrijgegeven. Voor de aanleg Landbouwontsluitingsweg als onderdeel van het de Nieuwe Dordtse Biesbosch (voorheen Strategisch groenproject) kan worden gesteld dat voor het oostelijk deel van de landbouwweg inmiddels een definitief tracé is vastgesteld en voor het westelijk deel zijn nog twee tracés in discussie. In 2008 wordt dit deelproject doorgezet. In 2007 was voorgenomen om een analyse te maken van de verkeersafwikkeling op de route Merwedestraat-Oranjelaan en de route richting binnenstad vanaf de A16-Dokweg zodat maatregelen konden worden getroffen aan bijvoorbeeld verkeersinstallaties. Dit is nog niet ten uitvoering gekomen. Wel is (gratis) door het GGT (groen golf team) van het ministerie van Verkeer en Waterstaat een onderzoek gedaan naar de mogelijkheden van een groene golf op de A16-Dokweg. Op basis van deze eerste verkenning wordt in 2009/10 een groene golf gemaakt. Fietsen Het geactualiseerde fietsplan “Dordt Fietst Door” heeft in het 4e kwartaal ter inzage gelegen en zal in de eerste helft van 2008 ter besluitvorming aan de raad worden aangeboden. Het plan bestrijkt de periode 2007-2012. Het moet het fietsen in Dordrecht nog aantrekkelijker maken door bijvoorbeeld belangrijke locaties als het Centraal Station, het Gezondheidspark en het Leerpark snel en veilig met de fiets te bereikbaar te maken en goede fietsverbindingen tussen de wijken te maken. Hoewel in 2007 is doorgewerkt aan de bouw van de nieuwe fietsenstalling Achterom-West, heeft de geplande oplevering van de fietsenstalling niet plaatsgevonden. Bij oplevering in de zomer 2008 wordt deze fietsenstalling met een capaciteit voor circa 1.000 fietsen de grootste overdekte en bewaakte stalling in de binnenstad. De aanleg van de fietsbrug over de Vlij heeft door verschillende juridische procedures flinke vertraging opgelopen. Start van de werkzaamheden staat nu gepland voor 2008. De fietstunnel Kilweg is vertraagd t.o.v. de planning in de begroting van 2007. In 2007 zijn de werkzaamheden voor fietstunnel Kilweg (onder het spoor) wel gestart. Afronding is doorgeschoven naar mei 2008. Openbaar Vervoer De HOVD (Hoogwaardig Openbaar Vervoer Drechtsteden) is een systeem van openbaar vervoer dat de Drechtsteden onderling en de regio Rotterdam op een hoogwaardige wijze met elkaar gaat verbinden. In 2007 is gestart met een aantal HOVD-projecten, waaronder de Stationsomgeving (de plannen voor de upgrading van de Stationsomgeving zijn eind 2007 door de raad goedgekeurd; ontwerp en planvorming is gereed) en de invoering van het Dynamische Reis Informatiesysteem (aanbesteding is in 2007 gedaan, vanaf april 2008 uitrol van de uitvoering). Voor wat het deelproject aanleggen busstation Gezondheidspark betreft is in 2007 duidelijk geworden dat dat waarschijnlijk pas in 2009 uitgevoerd kan worden. De vertraging is te wijten aan andere bouwplanning bij het Gezondheidspark / Sportboulevard. Binnen de Drechtsteden, bekrachtigd door Drechtstedenbestuur en Drechtraad, is de afspraak gemaakt dat de aanleg van een busstation bij Gezondheidspark nu als deelproject HOVD 1e fase komt te vervallen, en dat het in de 2e fase wordt opgepakt.
Pagina 76 van 271
Met de NS zijn in 2007 afspraken gemaakt over het nachtnet en sinds dit jaar rijden (op proef) de nachttreinen door richting Noord-Brabant (met een stop in Dordrecht). Het in de begroting van 2007 aangekondigde onderzoek naar de businesscase om te bezien of we tot een andere tarievenstructuur voor speciale dagen/weekeinden of doelgroepen kunnen komen ter stimulering van het openbaar vervoer loopt nog steeds door. In november 2007 is bovendien een motie aangenomen met dezelfde strekking. Afronding wordt voorzien na zomer 2008. De waterbus heeft in 2007 niet zoals gepland op vrijdagen en zaterdagen doorgevaren tot 24:00uur. De besprekingen tussen de gemeente en horeca hebben meer tijd gekost dan voorzien waardoor het daadwerkelijk invoeren van de ruimere vaartijden pas in 2008 kan plaatsvinden. Wel is in 2007 bij diverse evenementen (o.a. Kerstmarkt) geëxperimenteerd met gratis vervoer over water. Parkeren De voorbereiding van de realisatie van de parkeergarages Steegoversloot en Achterom heeft, zoals meer projecten in Dordrecht, last van de milieueisen. De realisatie van deze parkeergarages is van groot belang en staat niet op zichzelf als het gaat om de vestiging van bedrijven (één van de belangrijkste vestigingsfactoren is bereikbaarheid) en voor de (toeristische) bezoeken aan de binnenstad en andere delen van de stad. Met de bouw van parkeergarage Achterom is in 2008 gestart. In 2008 zijn de planvoorbereidingen voor Steegoversloot gestart in samenwerking met marktpartijen. Door vertraging in de aan- en nieuwbouw van het ziekenhuis in het Gezondheidspark, waarbinnen de school voor gezondheidszorg een plek zal krijgen, kan de school voor de gezondheidszorg aan Steegoversloot nog niet worden verplaatst.
Vanwege personele krapte heeft in 2007 de geplande studie naar de geschiktheid van andere locaties van een parkeergarage in het oostelijk deel van het centrum niet kunnen plaatsvinden. Tot slot zijn in 2007 de nieuwe parkeerregels in de binnenstad en 19e eeuwse Schil geëffectueerd; door aanscherping regels parkeervergunningen zijn vergunningen ingetrokken en opnieuw uitgegeven. Ook is een strakkere normering voor parkeertarieven ingevoerd. Voor andere activiteiten die zijn verricht ten behoeve van het vergroten van het innovatief vermogen en het versterken van de aantrekkingskracht van de stad op het gebied van historie, cultuur en natuur verwijzen we u naar het thema economische structuurversterking dat staat opgenomen bij het programma Werk en Scholing.
Pagina 77 van 271
3.8
Bestuur, participatie en dienstverlening
Wat willen we bereiken in 2006-2010? Zoals omschreven in het Meerjarenbeleidsprogramma 2006-2010 zetten wij in op het vergroten van het vertrouwen van de burger. Wij zijn van mening dat dit een gezamenlijke verantwoordelijkheid van de gemeenteraad, het college en de ambtelijke organisatie is. Wij hebben de ambitie ervoor te zorgen dat het vertrouwen van de burger in het gemeentebestuur toeneemt van 67% in 2005 naar 72% in 2010. Een bestuursstijl die gekenmerkt wordt door een open manier van communicatie en een resultaat- en klantgerichte organisatie is daarbij een voorwaarde. De afgelopen jaren is flink geïnvesteerd in de relatie tussen burger en overheid. Het gaat dan niet alleen om het vergroten van de tevredenheid over dienstverlening bij de situaties waarbij de burger als ‘klant’ in relatie tot de overheid staat (zoals bij de Stadswinkel), maar ook wanneer de burger in haar rol als medebeleidsmaker optreedt, is het van belang dat de Dordtenaar tevreden is over de mogelijkheden tot burgerparticipatie. Burgers zijn vooral tevreden over de overheid als de gewone dingen goed geregeld zijn; het ophalen van een rijbewijs; het verlenen van een rijbewijs; het verlenen van een uitkering; het aanvragen van een scootmobiel en het aanvragen van een vergunning. Om die reden blijven we inzetten op het vergroten van het vertrouwen van de burger en het behoud van de tevredenheid van de inwoners over de dienstverlening. De kwaliteit van de dienstverlening en het verder verbeteren daarvan, is een belangrijke factor bij het vergroten van het vertrouwen. Wij blijven de tevredenheid van burgers en daarmee de kwaliteit van onze diensten ook meten en waar nodig verbeteren. Omdat er op het gebied van de elektronische dienstverlening steeds nieuwe mogelijkheden ontstaan en de behoeftes van de burgers zich daaraan ook aanpassen, zullen wij ook onze elektronische dienstverlening blijven verbeteren. We willen de tevredenheid van de Dordtse burgers over onze elektronische dienstverlening minimaal op het huidige, goed gewaardeerde, niveau houden. In onze dienstverlening, communicatie en samenwerking met de bevolking willen we aansluiten bij de belevingswereld van de burger. De gemeente is slechts een van de partijen in allerlei processen die in de stad op gang komen en die de samenleving vorm geven. Daarom is betrokkenheid van inwoners, bedrijven en instellingen aan de voorkant van een beleidsproces noodzakelijk om naast draagvlak ook tot verrijking te komen. We willen bij thema’s die zich daarvoor lenen inzetten op meer interactie met de stad en samenwerking tussen de overheid en mensen en organisaties in de stad. We nemen de burgers en maatschappelijke partners daarbij serieus omdat dit een voorwaarde is om samen aan de toekomst van onze stad te kunnen werken. Wat hebben we bereikt tot nu toe? Het vertrouwen van de burger in het bestuur is de afgelopen jaren toegenomen. Zo is het aandeel van bewoners met een redelijk tot volledig vertrouwen in de gemeente de afgelopen jaren gestegen van 62% in 2004 naar 67% in 2005 tot 71% als meest recente meting in 2007. Het rapportcijfer voor het gemeentebestuur is licht gestegen, van een 6,2 naar een 6,4. 81% geeft het gemeentebestuur een voldoende. Het rapportcijfer over de tevredenheid van de burgers over de publieksdienstverlening is gestegen van een 7,3 in 2005 naar een 7,7 in 2007. Het rapportcijfer van ondernemers over de kwaliteit van dienstverlening is licht gestegen van een 5,8 naar een 6. We richten ons ook op een toename van de tevredenheid over burgerparticipatie. Het aandeel van participanten en insprekers dat tevreden is over het besluitvormingsproces en zich serieus genomen voelt wordt daarbij gemeten. In 2008 of de eerste helft van 2009 vindt een nieuw onderzoek naar de tevredenheid over burgerparticipatie plaats.
Pagina 78 van 271
Bestuur en participatie Outcomedoelstelling en indicatoren Nul waarde
Vergroten vertrouwen van de burger Aandeel bewoners met redelijk tot volledig vertrouwen in de gemeente
67%
% Geen stemintentie
13%
Streef waarde 2007
2007
2008
Streefwaarde 2009
71%
2010
Ambitie
72%
licht
11%
Licht
8,2 6.5
Licht Licht
Rapportcijfer tevredenheid stadsbestuur - Rapportcijfer 6 of hoger - Rapportcijfer
7,7 6.2
8,1 6,4
Nul waarde
Streef waarde 2007
2007
2008
2009
2010
Rapportcijfers tevredenheid bewoners over dienstverlening*
7,3
7,3
7,7
7,7
7,7
7,7
licht
Rapportcijfer ondernemers over kwaliteit gem. dienstverlening
5,8
6,2
Licht
Rapportcijfer klanttevredenheid gemeentelijke sociale dienst
7,1
7,5
Licht
Vergroten tevredenheid over de dienstverlening van de gemeente
Toename tevredenheid over burgerparticipatie
Nul waarde
Streefwaarde
6,0 Streef waarde 2007
Ambitie
Streefwaarde 2007
2008
2009
2010
Ambitie
Aandeel participanten dat tevreden is over beleidprocessen - Tevreden over besluitvorming
20%
25%
Licht
- Voelt zich serieus genomen
31%
35%
Licht
* Streefwaarde is aangepast naar reeds gerealiseerde waarde (streefwaarde was 7,5)
Wat heeft het gekost? In onderstaande tabel is per thema weergegeven wat de realisatie in 2007 geweest is, afgezet tegen de gewijzigde begroting. In hoofdstuk 5 van dit jaarverslag worden de verschillen uitgebreid toegelicht. Programma Bestuur, Participatie en Dienstverlening
Bedragen x € 1.000
Lasten Thema Algemeen bestuur
Baten
Begroot Werkelijk
Verschil
Begroot Werkelijk
Verschil
2.830
2.717
113
60
54
-6
36.960
31.964
4.996
21.662
19.242
-2.420
Dienstverlening
3.853
3.948
-95
2.248
2.552
304
Communicatie en voorlichting
1.268
1.310
-42
46
112
66
44.911
39.939
4.972
24.016
21.960
-2.056
Dagelijks bestuur
Resultaat voor bestemming
2.916 Stortingen in reserves Begroot Werkelijk
Mutaties in reserves Mutatie reserves Resultaat na bestemming
371
0
Onttrekkingen uit reserves
Verschil 371
Begroot Werkelijk 2.765
2.685
Verschil -80 291 3.207
1. Thema Algemeen bestuur Het thema Algemeen bestuur heeft betrekking op de rol van de griffie en de rekenkamer bij de ondersteuning van de raad bij haar kaderstellende en controlerende rol. Beide instanties dragen bij aan een meer effectieve en efficiënte uitvoering van het gemeentebeleid en daarmee aan het vertrouwen van de burger in de gemeente. Wat hebben we ervoor gedaan? Gedurende het eerste en tweede kwartaal van 2007 heeft de griffie veel aandacht besteed aan het formaliseren van het verbeterde vergaderstelsel. Op 22 mei 2007 is daartoe een tweetal verordeningen vastgesteld waarin de werkwijze van raad en commissies is vastgelegd. Tevens is met de voorzitters van de programmakamers van de adviescommissie een intervisietraject doorlopen.
Pagina 79 van 271
In het derde en vierde kwartaal heeft de griffie definitieve afspraken gemaakt met de ambtelijke organisatie over de doorontwikkeling van het Raads Informatie Systeem (RIS). Tevens zijn voorbereidingen getroffen voor de periodieke evaluatie van de rekenkamer. In september is een begin gemaakt met een wekelijkse pagina ‘Politiek in Dordt’ in de Stem van het Weekend, waarin, behalve de aankondiging van de agenda van de Dordtse Kamers van de week daarop, aandacht wordt besteed aan de relevante thema’s van de voorgaande vergadering. Tevens heeft de griffie ondersteuning verleend bij de ‘Stage in de Stad’ die raadsen commissieleden hebben gelopen bij Wmo-gerelateerde instellingen. De Rekenkamer Dordrecht onderzoekt de doelmatigheid, de doeltreffendheid en de rechtmatigheid van het door het gemeentebestuur gevoerde bestuur. In Dordrecht heeft de rekenkamer daarnaast expliciet de functie gekregen de rol van de gemeenteraad te versterken. Jaarlijks verricht de rekenkamer meerdere onderzoeken. In het onderzoeksplan 2007 van de reken-
kamer is het streven opgenomen in 2007 vijf onderzoeken af te ronden: - een onderzoek naar de funderingsproblemen in Dordrecht - een onderzoek naar het bestuurlijk netwerk - een onderzoek naar Drechtwerk - een onderzoek naar het meerjarenbeleidsplan - een onderzoek naar de verzelfstandiging van organisatieonderdelen Het onderzoek naar de funderingsproblemen in Dordrecht zou eigenlijk in 2006 moeten worden gepubliceerd. In de startnotitie van februari 2007 is aangegeven dat vanwege het ontbreken van relevante informatie het onderzoek vertraagd is. Inmiddels is de benodigde informatie beschikbaar en is het onderzoek in uitvoering. Het onderzoek naar het bestuurlijk netwerk van Dordrecht is via een startnotitie (mei 2007) van start gegaan. De raad heeft er op aangedrongen uiterst zorgvuldig met persoonlijke informatie om te gaan. Het onderzoek heeft vertraging opgelopen doordat de benodigde informatie moeilijk te achterhalen is. In samenwerking met de collega-rekenkamers uit de regio (Rekenkamercommissie Alblasserdam, Rekenkamer Alblasserwaard/ Vijfheerenlanden en Rekenkamercommissie Ridderkerk) wordt het onderzoek naar Drechtwerk uitgevoerd. De eerste helft van 2007 is gebruikt om overeenstemming te bereiken over onder meer de onderzoeksmethode en bekostiging. Het rapport zal in de eerste helft van 2008 verschijnen. De rekenkamer heeft begin 2007 het Meerjarenbeleidsplan onderzocht. Dit omdat de raad in 2010, voorafgaand aan de verkiezingen, een uitspraak moet doen over de door het college behaalde resultaten en effecten. Mei 2007 is het rapport gepubliceerd. Negentien juni 2007 is het rapport behandeld in de adviescommissie van de raad. Tevens is onderzoek verricht naar de verzelfstandiging van organisatieonderdelen. In het jaarplan 2006 kondigde de rekenkamer dit onderzoek aan. In mei 2006 is de startnotitie ‘onderzoek verzelfstandiging organisatieonderdelen’ verschenen en in november 2007 is het onderzoek gepubliceerd. 22 januari 2008 is het rapport behandeld in de adviescommissie van de raad. De rekenkamer is met drie regionale rekenkamercommissies een samenwerkingsverband aangegaan: Drimmelen, Sliedrecht en Alblasserdam. In 2007 heeft de rekenkamer voor deze commissies ook onderzoek verricht. Dit heeft geleid tot de publicatie van twee rapporten (“Los laten” over het opbouwwerk van Alblasserdam en “WerkWaard(ig)” over aanbestedingen en social return in Drimmelen). 2. Thema Dagelijks bestuur De activiteiten binnen het thema Dagelijks Bestuur worden uitgevoerd door het bestuur, de Algemene Directie (in 2006 omgevormd tot Directieraad), het Stadsbestuurscentrum, de Programmadirecteuren en het Kabinet. De activiteiten zijn gericht op het integraal plannen, beheersen en verantwoorden van beleid, lasten en baten die verbonden zijn met het besturen van de stad. Ook Projectmanagement en het Ingenieursbureau Dordrecht leveren hieraan hun bijdragen. Wat hebben we ervoor gedaan? Op 7 maart 2007 hebben de verkiezingen voor de Provinciale Staten plaatsgevonden. De verkiezing is met succes georganiseerd en zonder incidenten verlopen. Tijdens deze verkiezing is deelgenomen aan het project: “Stemmen in een willekeurig stemlokaal” en is voor het eerst
Pagina 80 van 271
gebruik gemaakt van een nieuw model stempas. De opkomst was met 40,77% aan de lage kant. De gemeente Dordrecht kon als eerste 100.000+ gemeente de uitslag bekend maken binnen een kwartier na het sluiten van de stemlokalen. Ook in 2007 is de samenwerking met burgers, partners en netwerken gestimuleerd. De strategische agenda van Dordrecht en de Drechtsteden staat zowel intern als bij de relevante externe beleidsbepalers sterker op het netvlies. Meer concreet is in 2007 de structuurvisie 2020 opgeleverd en is eind 2007 gestart met het proces ´Toekomstdebat´. Dit proces wordt primair via drie lijnen ingestoken: het bevorderen van toekomstgericht denken in de organisatie (1), het vergroten van trots op de stad onder Dordtenaren en de medewerkers van de gemeente (2) en het stimuleren van innovatie en bestaande innovaties beter ‘vermarkten’ (3). Het denken in termen van netwerken en public affairs (PA) wordt de komende jaren nog belangrijker voor de Nederlandse steden. De krachtwijken van minister Vogelaar zijn een voorbeeld als het gaat om mogelijkheden tot strategische samenwerking met het Rijk. Dergelijke arrangementen van samenwerking nemen eerder toe dan af. Om die reden is het van groot belang tijdig zicht te hebben op de mogelijkheden tot het verknopen van de agenda’s van hogere overheden (EU, Rijk, Zuidvleugel/Provincie) met de strategische agenda van Dordrecht en de Drechtsteden. Om succesvol lobbykracht te kunnen organiseren wordt frequent een lobbyscan in de vorm van een positionpaper lobbydossiers uitgevoerd (twee stuks in 2007) en zijn mensen uit de Dordtse organisatie vertegenwoordigd bij de belangrijke (landelijke) overleggen en bijeenkomsten. Meer concreet over de relevante dossiers kan gezegd worden dat in 2007 in het kader van Deltapoort en de realisatiestrategie Ruimte Geven belangrijke stappen zijn gezet. Daarnaast zijn, als uitvloeisel van een werkbezoek van het ministerie van BZK en VROM aan de Drechtsteden, gesprekken gestart met deze ministeries over de voortzetting van het regionale GSB experiment en het ontwikkelen van ‘proeftuinen’. Via deze (en andere) weg(en) is Dordrecht en de Drechtsteden in staat in te spelen op bijvoorbeeld de toekomstdiscussie van het Grotestedenbeleid en de knelpunten zoals die in de Drechtsteden ervaren worden ten aanzien van de Wgr. 2007 is tevens het jaar geweest waarin de evaluatie van Manden Maken I heeft plaatsgevonden. De resultaten van de evaluatie zijn onder meer besproken tijdens de bijeenkomsten van de gespreksronde die de heer Bandell als voorzitter van de Drechtsteden heeft gemaakt door de Drechtsteden. De uitkomsten zijn positief, het concept achter Manden Maken, het organiseren van uitvoeringskracht, heeft succes. Om die reden is in 2007 door bureau Drechtsteden aan het procesontwerp voor Manden Maken II gewerkt. Dordrecht is hierbij direct betrokken geweest en zal dat in 2008 blijven wanneer het Meerjaren Uitvoeringsprogramma (MUP) Manden Maken II wordt ontwikkeld. Ook voor 2007 kan worden gesteld dat de bestuurlijke samenwerking steeds intensiever is geworden: de netwerksamenwerking bleef in breedte en diepte doorgroeien. Zowel in Drechtstedenverband, binnen de regio ZHZ als in Zuidvleugelverband. Als gevolg van de vergaande samenwerkingsverbanden in de Drechtsteden heeft de wijze waarop de organisaties daadwerkelijk voor elkaar en met elkaar laten samenwerken in 2007 bijzondere aandacht gevraagd. Het gaat daarbij over het beleggen van verantwoordelijkheden, zowel binnen de Dordtse organisatie als bij de (uitvoerende) Drechtstedelijke organisatie (zoals bijvoorbeeld de SCD en de SDD). 2007 laat zich door enkele belangrijke organisatorische ontwikkelingen kenmerken. Zo heeft de gemeenteraad in maart 2007 ingestemd met deelname aan het Service Center Drechtsteden (SCD) voor staftaken. Het SCD zal per 1 april 2008 operationeel zijn. In heel 2007 zijn voorbereidingen getroffen voor de opzet van het SCD. 2007 was tevens het jaar van de start van de SDD. Bij verschillende thema’s in dit jaarverslag (bv werk, inburgering, arbeidsmarktbeleid) wordt ingegaan op de behaalde resultaten van de SDD. Een andere belangrijke ontwikkeling die in 2007 heeft plaatsgevonden is de reorganisatie van de afdeling Belastingen. Deze afdeling gaat per 1 juli 2008 in zijn geheel over naar de BDD (Belastingdienst Drechtsteden). Per 2007 is de Brandweer op basis van een DVO (dienstverleningsovereenkomst) ondergebracht bij de regionale brandweer. Voor een meer uitvoerig overzicht van de regionale ontwikkelingen verwijzen we u ook naar het jaarverslag van de Drechtsteden. In september 2007 is in Drechtsteden ook een Intergemeentelijk Kennis Centrum (IKC) opgericht waar kennis van beleidsterreinen of een specifiek werkproces gebundeld zijn. Het IKC is geen apart organisatieonderdeel maar een netwerk van hoogwaardige beleidsmakers en regisseurs. De gemeente Dordrecht is samen met de gemeente Zwijndrecht eigenaar van het IKC.
Pagina 81 van 271
In maart 2007 heeft de Drechtraad een regionaal meerjarenbeleidsplan vastgesteld waarin de inhoudelijke opgaven tot en met 2010 voor de regio zijn benoemd. Het IKC voert een groot deel van de opdrachten die daaruit voortvloeien uit. In 2006 heeft een onderzoek plaatsgevonden naar de effecten en tevredenheid van burgers over inspraak en burgerparticipatie. Uit dit onderzoek bleek dat 20% van de burgers die hebben geparticipeerd tevreden is over het besluitvormingsproces en 31% zich serieus genomen voelt door de gemeente. Om deze cijfers te verbeteren is ook in 2007 verder gewerkt aan het programma van de “Dordtse aanpak”. In maart 2007 heeft het college ‘Dordtse aanpak: de tweede helft’ vastgesteld. Dit plan heeft tot doel de Dordtse aanpak nog verder binnen de organisatie en de bestuurlijke geledingen te verankeren en de professionalisering te voltooien. Het bevat acties die zijn gericht op bevordering van een open werkwijze en houding van medewerkers, vergroting van de transparantie van beleidsprocessen, op verbetering van de politieke sturing en ambtelijke procesvoering en op een betere betrokkenheid door de gemeenteraad aan de voorkant van processen. Wij willen het vertrouwen van burgers in het bestuur, de tevredenheid over burgerparticipatie en de medeverantwoordelijkheid van burgers voor hun leefomgeving verder vergroten. De wijze waarop de gemeente ruimte geeft voor burgers om te participeren in het bestuur van de stad en de bevordering van het klimaat in de wijken is daarop van grote invloed. Daarom hebben wij ons ten doel gesteld om de Dordtse Aanpak en de mogelijkheden voor burgerparticipatie door te ontwikkelen. Specifiek ten aanzien van burgerparticipatie is eind 2007 gestart met het participatiedebat waarbij de vraag aan de orde is hoe de gemeente Dordrecht de verbinding legt tussen enerzijds burgerparticipatie en het model van de representatieve democratie anderzijds. Het debat vloeit direct voort uit de aangehouden motie uit de begrotingsraad van november 2007. Onder de noemer ‘leertraject Dordtse aanpak, de verlenging: Burgers aan Zet!’ verschijnen voorstellen voor doorontwikkeling van de Dordtse aanpak en de mogelijkheden voor burgerparticipatie. 3. Thema Dienstverlening Betere dienstverlening aan burgers en bedrijven staat al jaren hoog op de agenda van gemeenten. Burgers, bedrijven en instellingen hebben recht op een goede, tijdige en zorgvuldige dienstverlening. Naast de traditionele dienstverlening aan het loket wordt steeds meer gebruik gemaakt van elektronische dienstverlening. De activiteiten binnen het thema dienstverlening dragen bij aan het klantgericht afhandelen van verzoeken met betrekking tot het verstrekken van inlichtingen en documenten en verzoeken tot het verkrijgen of afstand doen van de Nederlandse nationaliteit. Wat hebben we ervoor gedaan? De meest in het oog springende activiteit om de klanttevredenheid te verhogen, is de verhuizing naar de volledig vernieuwde Stadswinkel. Een Stadswinkel met een uitstraling die past bij hoge ambities ten aanzien van de publieksdienstverlening van de gemeente Dordrecht. Dat dit zijn uitwerking niet heeft gemist, bleek tijdens het jaarlijkse klanttevredenheidsonderzoek (KTO). Het algemene oordeel over de dienstverlening door de klanten van de Stadswinkel kwam uit op een 7,7. De digitale dienstverlening is uitgebreid met de aanvraag van parkeervergunningen. Dit ging gelijk op met de implementatie van een nieuw registratiesysteem en nieuw beleid voor het verkrijgen van een parkeervergunning. Van de mogelijkheid om een digitale aanvraag in te dienen is door circa 10% van de aanvragers gebruik gemaakt. Ook het product adresonderzoek is als Mozaiek zaak vorm gegeven, zodat gemeentelijke afnemers (SDD, Belastingen, etc.) digitaal aan kunnen geven dat een verblijfplaats niet klopt en de Stadswinkel vragen om een onderzoek te starten. De gemeente wordt het centrale loket voor alle vragen van burgers aan de overheid en ontwikkelt daarvoor nu vanuit de Stadswinkel een Klant Contact Centrum (KCC). Het KCC streeft ernaar 80 % van de vragen van de burgers via alle kanalen (balie, telefonie, web en post) direct te beantwoorden. Belangrijk uitgangspunt daarbij is dat ongeacht het kanaal dat wordt gekozen, de burger altijd hetzelfde goede antwoord krijgt. Dat betekent dat de Stadswinkel steeds meer te maken krijgt met vakafdelingen. In 2007 hebben de plannen om de regie te verkrijgen over de centrale informatievoorziening en de afhandeling van webintakes vorm en inhoud gekregen. De Stadswinkel heeft gericht ge-
Pagina 82 van 271
stuurd op de afhandeling van de web-intakes, met name op de intakes die door de vakafdelingen worden afgehandeld. Momenteel wordt hard gewerkt om de ondersteunende systemen en organisatiestructuur op orde te krijgen. Er is gewerkt aan het uitbreiden van de producten en diensten die door de Stadswinkel geleverd worden. Zo is het mogelijk geworden om een afschrift conform de Wet Kenbaarheid Publiekrechtelijke Beperkingen (WKPB) zowel schriftelijk als telefonisch en via het e-loket aan te vragen. Ook is de telefonische dienstverlening van de Wijklijn en de afdeling Bouwen achter het centrale nummer 0900-5558333 gebracht. Bovendien is na een aantal bijeenkomsten overeenstemming bereikt met de regio-gemeenten om toe te werken naar één telefoonnummer voor de gemeente (14+netnummer). Voorafgaand aan de invoering zal in 2008 een onderzoek worden uitgevoerd onder begeleiding van “Overheid heeft antwoord”. De digitale dienstverlening is uitgebreid met de aanvraag van parkeervergunningen. Dit ging gelijk op met de implementatie van een nieuw registratiesysteem en nieuw beleid voor het verkrijgen van een parkeervergunning. Circa 10% van de aanvragers heeft gebruik gemaakt van de mogelijkheid om een digitale aanvraag in te dienen. In 2007 is het Burger Service Nummer (BSN) geïntroduceerd. Dit is probleemloos verlopen. Hetzelfde geldt voor de overdracht van de taken op het gebied van het innemen en verwerken van aanvragen voor (tijdelijke) verblijfsvergunningen. Deze zijn overgedragen naar de nieuw opgerichte frontoffice van de IND. De afdeling Bouwen is per 1 juli 2007 opgegaan in de dienst Vergunning en Handhaving binnen de Milieudienst Zuid-Holland Zuid (MZHZ). De taken van het bureau Wonen zijn daarbij overgeheveld naar de Stadswinkel. Binnen de Stadswinkel is een integratietraject gestart. Dit heeft geleid tot een notitie waarin de acties worden beschreven die nodig zijn voor succesvolle integratie. De uitvoering van deze acties worden in 2008 afgerond. In het najaar van 2007 is het Burger Service Nummer (BSN) geïntroduceerd. Dit is probleemloos verlopen. Hetzelfde geldt voor de overdracht van de taken op het gebied van het innemen en verwerken van aanvragen voor (tijdelijke) verblijfsvergunningen. Deze zijn overgedragen aan de nieuw opgerichte frontoffice van de IND. In 2007 is veel inspanning gepleegd op het thema invoering gecombineerde aanslag woonlasten en de daaraan gekoppelde mogelijkheid voor belastingschuldigen tot automatische incasso. De resultaten zullen in 2008 pas echt zichtbaar worden als de gecombineerde aanslagen eind februari 2008 worden verzonden. Bij de eerste ronde (in 2007) heeft al 44% van de Dordtse burgers zich aangemeld voor automatische incasso met een betaling in 10 termijnen. In februari zal hier naar verwachting bij een tweede ronde nog een aantal bij komen. Nadat in 2006 alle sectoren zijn getraind in het toepassen van de DDRH-toets (Dualisering, Deregulering, Rechtmatigheid, Handhaafbaarheid), kan ten aanzien van het doorzetten van de lopende activiteiten rondom het terugbrengen van administratieve lasten gemeld worden dat alle sectoren en bedrijven met het uitvoeren van de DDRH-toets aan de slag zijn gegaan. De uitkomsten van de toets worden in 2008 verwerkt in de betreffende verordeningen en zullen langs die weg de raad bereiken. Afzet producten Stadswinkel 2007 Product Reisdocumenten Rijbewijzen Naturalisatie Uittreksels (incl. eigen verklaring) Huwelijksvoltrekking Aanvragen verblijfsvergunningen
Begroot 28.750 11.650 215 30.020 561 550
Realisatie 27.255 15.492 287 28.937 516 211
Pagina 83 van 271
4. Thema Communicatie en voorlichting Communicatie en voorlichting betreffen hier de concernactiviteiten; uitgifte van in- en externe media, bestuursvoorlichting, rampencommunicatie en internationaal samenwerking. Door een goede informatievoorziening over het gemeentelijke beleid en profilering van bestuurders, dragen deze activiteiten bij aan een vergroting van het vertrouwen en een actiegerichte benadering van onder andere de pers. Bovendien draagt het bij aan meer betrokkenheid bij de stad en aan meer participatie. Activiteiten binnen dit thema zijn continue processen. Stadspromotie draagt daarbij bij aan een positieve beeldvorming in en over de stad. Het beleid op het gebied van internationale samenwerking moet bijdragen aan het op peil houden van de internationale contacten met de partnersteden en het tot standbrengen van mondiale voorlichtings- en bewustwordingsactiviteiten in Dordrecht. Een goede voorbereiding op rampen en crises en excellente communicatie daaromheen is van groot belang. Niet alleen om ten tijde van rampen de burgers goed te informeren, maar ook omdat de beeldvorming over de aanpak van een ramp sterk afhankelijk is de communicatie. De interne media zijn erop gericht om medewerkers van de gemeente te informeren en te betrekken bij algemene ontwikkelingen en de doelstellingen van de organisatie (in- en extern) en personele aangelegenheden. Wat hebben we ervoor gedaan? In 2007 is wederom doorlopend informatiemateriaal aan de burgers en de pers verstrekt over plannen, voortgang van projecten, beleidswijzigingen en resultaten. Wekelijks is de pagina Gemeentenieuws in de Stem van Dordt met o.a. specials over Belastingen, Koninginnedag en Internationale Samenwerking gepubliceerd. Tevens is dagelijks de algemene gemeentelijke website van actuele informatie voorzien. Daarnaast is dit jaar de brochure Dordt in het Kort weer verschenen en zijn verschillende manifestaties en symposia georganiseerd. De bereikbaarheid van informatie via internet is door aanpassingen in navigatiestructuur en de opbouw van website toegenomen. Dit heeft geresulteerd in meer bezoekers en pageviews. Ten aanzien van de interne media kan gemeld worden dat in 2007 10 nummers van Dordt Binnenuit verschenen zijn en 3 specials. Daarnaast worden de medewerkers dagelijks op de hoogte gehouden van actualiteiten en ontwikkelingen via de website insite, knipselkranten en wekelijkse e-nieuwsbrieven. In het kader van de internationale betrekkingen is in 2007 weer een aantal projecten uitgevoerd. Met de gemeente Varna (Bulgarije) is bijvoorbeeld een kennisuitwisselingsproject afgerond op het gebied van jongeren beleid. Het lokaal bestuur van Varna is versterkt door kennisuitwisseling over jeugdbeleid wat heeft geresulteerd in de formulering van een integraal jeugdbeleid in de gemeente Varna. Inmiddels zijn afspraken gemaakt over een nieuw project: de vorming van een informatiecentrum over social services in Varna. Met Bamenda (Kameroen) loopt een kennisuitwisselingsproject inzake (medisch) afval. Twee medewerkers van de gemeentereiniging in Bamenda hebben stage gelopen in Dordrecht (bij Netwerk, Zavin en van Gansewinkel) en kennis opgedaan over nieuwe technieken en methoden. Er loopt een kennisuitwisselingsproject met Emalahleni (Zuid-Afrika ) over gemeentelijk huisvestingsbeleid. Er is een activiteitenplan voor 2008 geformuleerd en er heeft een workshop plaatsgevonden om de problemen te identificeren en op te lossen. Woonbron is nog steeds betrokken bij dit project en zal de contacten uitbreiden naar de civil society van Zuid Afrika. Voor wat betreft de contacten tussen instellingen en particulieren is het goed om te melden dat de stedenbandstichting probeert een City Wide Approach toe te passen voor Bamenda. Dit is een nieuw concept dat de contacten tussen instellingen, personen en lokale overheden van beide steden in een samenhangend kader probeert te krijgen zodat er duurzamere resultaten behaald kunnen worden.
Pagina 84 van 271
3.9
Algemene dekkingsmiddelen
Wat wilden we bereiken? Het waarborgen van een optimale inzet en daarmee afweging door het bestuur van deze –niet aan een inhoudelijk programma gerelateerde en daarmee vrij afweegbare en inzetbare- middelen. Wat hebben we ervoor gedaan? De algemene dekkingsmiddelen betreffen voornamelijk die gemeentelijke baten (en daaraan gerelateerde lasten) die vrij besteedbaar en dus vrij afweegbaar zijn, zoals de algemene uitkering en belastingen. Om de optimale inzet te waarborgen, wordt continu zicht gehouden op relevante ontwikkelingen die de hoogte van deze middelen beïnvloeden. Daartoe is het bestuur periodiek geïnformeerd via zowel de planning & controlcyclus als afzonderlijke nota’s. Gezien het technische karakter van dit programma wordt hier niet nader ingezoomd op de verschillende thema’s. Voor een nadere, vooral financiële toelichting, wordt verwezen naar hoofdstuk 5.11. Wat heeft het gekost? Programma algemene dekkingsmiddelen
Bedragen x € 1.000 Lasten
Baten
Thema
Begroot Werkelijk
Verschil
Begroot Werkelijk
Bedrijfsvoering
29.696
12.356
17.340
76.124
80.267
142
0
142
124.844
124.974
130
3.205
3.120
85
18.611
18.881
270
-47.160
47.160
-31.684
64.727
219.579
224.122
4.543
Gemeentefonds Lokale belastingen Saldo rekening
33.043 Resultaat voor bestemming
Mutatie reserves Resultaat na bestemming
4.143
69.270 Stortingen in reserves
Mutaties in reserves
Verschil
Onttrekkingen uit reserves
Begroot Werkelijk
Verschil
Begroot Werkelijk
54.210
-51.719
46.236
105.929
50.332
Verschil 4.096 -47.623 21.647
Pagina 85 van 271
4. Verantwoordingsparagrafen Dit hoofdstuk bevat de paragrafen, die in de overeenkomstige paragrafen in de begroting 2007 zijn opgenomen. In de afzonderlijke paragrafen wordt verantwoording afgelegd over de relevante beheersmatige aspecten, alsmede over de lokale heffingen. In dit jaarverslag zijn de volgende paragrafen opgenomen: • • • • • • •
4.1
Lokale heffingen (4.1) Weerstandsvermogen (4.2) Onderhoud kapitaalgoederen (4.3) Financiering (4.4) Bedrijfsvoering (4.5) Verbonden partijen (4.6) Grondbeleid (4.7)
Lokale heffingen
Lokale heffingen kunnen worden onderscheiden in heffingen waarvan de besteding gebonden dan wel ongebonden is. De paragraaf lokale heffingen heeft betrekking op beide. Ongebonden lokale heffingen (onroerende zaakbelastingen, hondenbelasting en precariobelasting) worden tot de algemene dekkingsmiddelen gerekend, omdat zij niet aan een inhoudelijk begrotingsprogramma zijn gerelateerd. De besteding is niet gebonden aan een bepaalde taak. Gebonden lokale heffingen, zoals de afvalstoffenheffing en rioolrechten, worden verantwoord op het betreffende begrotingsprogramma en worden niet tot de algemene dekkingsmiddelen gerekend. Deze paragraaf geeft een totaalbeeld van de diverse gemeentelijke belastingen en de consequenties daarvan voor de inwoners.
4.1.1 Overzicht gemeentelijke belastingopbrengsten De verantwoorde belastingopbrengsten, inclusief eigen gemeentelijke inkomsten zoals havengelden, bedragen voor 2007 (x € 1.000). Rekening
Ongebonden heffingen Onroerende zaakbelastingen
Begroting
Rekening
Resultaat
2006 2007 primair 2007 gewijzigd
Begroting
2007
2007
194
17.085
16.888
16.988
17.182
Precariobelasting
177
170
170
198
28
Hondenbelasting
460
459
489
501
12
17.722
17.517
17.647
17.881
234
Rekening
Begroting
Begroting
Rekening
Resultaat
2006 2007 primair 2007 gewijzigd
2007
2007
Subtotaal
Gebonden heffingen (tarieven) Rioolrechten
7.751
7.854
7.854
7.913
59
10.786
11.373
11.373
11.373
0
Leges burgerzaken
1.411
1.562
1.556
1.676
120
Parkeergelden (incl. naheffingsaanslag)
5.509
5.191
6.009
5.797
-212
Havengelden
2.854
3.117
3.317
2.954
-363
226
259
259
255
-4
2.003
1.960
1.985
1.961
-24
Afvalstoffenheffing
Ambulante handel Begraaf- en crematierechten Leges bouwvergunningen
3.187
2.009
3.114
4.104
990
Subtotaal
33.727
33.325
35.467
36.033
566
Totaal
51.449
50.842
53.114
53.914
800
Uit het overzicht blijkt dat de gerealiseerde opbrengsten over 2007 € 0,8 miljoen hoger zijn dan begroot. Per belastingsoort wordt in deze paragraaf een korte toelichting op de afwijking gegeven. Voor een verdere toelichting wordt verwezen naar de toelichting bij de begrotingsprogramma’s (hoofdstuk 3).
Pagina 86 van 271
Procentueel aandeel belastingsoort op totale belastingopbrengsten: Afvalstoffenheffing 21%
Leges burgerzaken 3% Parkeergelden (incl. naheffingsaanslag) 11%
Rioolrechten 15% Havengelden 5% Ambulante handel 0%
Hondenbelasting 1%
Begraaf- en crematierechten 4%
Precariobelasting 0%
Leges bouwvergunningen 8% Onroerende zaakbelastingen 32%
4.1.2 Woonlasten (lokale lastendruk) Tot de woonlasten worden gerekend de OZB, rioolrechten en de afvalstoffenheffing. De woonlasten vormen het grootste deel van de opbrengst uit de gemeentelijke heffingen en daarmee grotendeels de lokale lastendruk. De ontwikkeling van de woonlasten in Dordrecht over de laatste vier jaren is weergegeven in de volgende tabel (*€ 1): 2004
2005
2006
2007
OZB-eigenaar
157,84
166,45
169,12
172,56
OZB-gebruiker
134,01
133,16
Rioolrecht-eigenaar
59,63
63,97
64,93
65,90
Rioolrecht-gebruiker
77,04
82,56
83,76
84,96
Afvalstoffenheffing
211,20
224,76
228,12
234,96
Ontwikkeling lokale lastendruk
639,72
670,90
545,93
558,38
4,9%
-18,6%
2,3%
% stijging/afname tov vorig jaar % stijging exclusief OZB-gebruiker (voor juist vergelijk)
1,5%
700,00 650,00 600,00 550,00 500,00 450,00 400,00 2004
2005
Ontwikkeling lokale lastendruk
2006
2007
Lokale lastendruk excl. OZB gebruiker
Uitgangspunten woonlasten Bij de berekening van de woonlasten zijn de volgende uitgangspunten gehanteerd. Er wordt uitgegaan van een eigen woning die wordt bewoond door een gezin. De gemiddelde woningwaarde in Dordrecht is berekend op € 160.966. In 2007 zijn de tarieven verhoogd met de volgende percentages: ¾ Onroerende zaakbelastingen + 2,0% ¾ Rioolrechten + 1,5% ¾ Afvalstoffenheffing + 3,0% Pagina 87 van 271
Uit bovenstaande tabel volgt dat de woonlasten in Dordrecht in 2007 met 2,3% zijn toegenomen ten opzichte van het jaar daarvoor. Toelichting op de componenten van de woonlasten Onroerende zaakbelastingen (OZB) Algemeen uitgangspunt bij de OZB is een constante (reële) belastingopbrengst. Bij de vaststelling van de OZB tarieven richten wij ons op de opbrengst van deze belasting. Anders gezegd, als de waarde van een pand stijgt door periodieke herwaardering, dan gaat het tarief omlaag. Per 1 januari 2006 is de gebruikersbelasting op woningen afgeschaft en heeft het Rijk de stijging van de overige tarieven begrensd. Inmiddels is vanaf 2008 deze limitering van tarieven weer beëindigd. In 2007 zijn voor de eerste keer aanslagen OZB inclusief de WOZ- beschikking opgelegd naar de zogeheten WOZ- waarde zoals die geldt op de waardepeildatum 1 januari 2005. Deze waarde is op grond van de Wet waardering onroerende zaken alleen bepalend voor het jaar 2007. De “Pilot jaarlijkse waardering Wet waardering onroerende zaken” heeft geresulteerd in het besluit dat met ingang van 2007 jaarlijkse herwaardering mogelijk is. Voor 2007 is 1 januari 2005 daarvoor de waardepeildatum. Voor 2008 geldt dan vervolgens als peildatum 1 januari 2007. De verantwoorde opbrengst OZB geeft in totaal een voordeel van € 194.000 ten opzichte van de begroting 2007. Dit is volledig veroorzaakt door afrekeningen over voorgaande jaren. De tarieven onroerende zaakbelastingen hebben zich per € 2.500 WOZ-waarde als volgt ontwikkeld (* € 1): 2004
2005
2006
2007
OZB (zakelijk) niet-woningen
5,18
4,91
4,97
4,87
OZB (gebruik) niet-woningen
4,38
3,92
3,98
3,90
OZB (zakelijk) woningen
3,87
2,76
2,80
2,68
OZB (gebruik) woningen
3,28
Stijging (afgerond)
2,20
0,00
0,00
0,8%
1,5%
-2,0%
De afname van de tarieven in 2007 is het gevolg van de herwaardering van de onroerende zaken. Toename van de WOZ-waarde heeft in overeenstemming met het vastgestelde beleid tot een evenredige verlaging van de tarieven geleid. Rekening houdend met de effecten van de toegenomen WOZ-waarde (voor woningen gemiddeld 7,5%) stijgen de lasten met 2%. De lasten OZB eigenaar (€172,56) kunnen berekend worden door de gemiddelde woningwaarde (€ 160.966) te delen door € 2.500 en te vermenigvuldigen met het betreffende tarief (€ 2,68). Rioolrechten Op de tarieven rioolrecht is kostendekkendheid het uitgangspunt. Uit nader onderzoek is gebleken dat nog geen sprake was van volledige kostendekkendheid van de tarieven. Gefaseerd worden de resterende ongedekte kosten verwerkt in de tarieven. In 2007 zijn de tarieven met 1,5% verhoogd. Dit tarief is gebaseerd op de inflatie, kostenontwikkelingen en bovengenoemde aspecten van kostendekkendheid. De totaal verantwoorde opbrengst rioolrecht over 2007 bedraagt € 59.000 meer dan begroot, grotendeels als gevolg van verrekeningen over vorige jaren bij het rioolrecht grootverbruik. Het saldo op de exploitatie van riolen wordt verrekend met de voorziening rioolexploitatie vanuit het principe van kostendekkendheid en valt dus niet vrij in het jaarrekeningresultaat. Het rioolrecht kleinverbruik, dat via Eneco werd geheven, vertoonde een tekort van € 76.000. Omdat de heffing (nog) niet volledig heeft plaatsgevonden, is dit bedrag voorlopig opgenomen als “te verhalen” van Eneco. Ontwikkeling tarieven rioolrechten
2004
2005
2006
2007
Rioolrecht eigendom
59,63
63,97
64,93
65,90
Rioolrecht gebruik
77,04
82,56
83,76
84,96
7%
1,5%
1,5%
Stijging (afgerond)
Het rioolrecht gebruik wordt opgelegd aan meerpersoons-huishoudens. Alleenwonenden zijn in principe vrijgesteld. Pagina 88 van 271
Afvalstoffenheffing Op het tarief voor afvalinzameling en verwerking is kostendekkendheid het uitgangspunt. Uit nader onderzoek is gebleken dat nog geen sprake was van volledige kostendekkendheid. Gefaseerd worden de resterende ongedekte kosten verwerkt in de tarieven. In 2007 zijn de tarieven met 3,0% verhoogd. Dit tarief is gebaseerd op de inflatie, kostenontwikkelingen en bovengenoemde aspecten van kostendekkendheid. Ten opzichte van de begroting is per saldo geen verschil verantwoord. De afvalstoffenheffing die via Eneco werd opgelegd vertoonde een tekort van € 359.000. Voorshands is dit bedrag geneutraliseerd door het als te verhalen van Eneco op te voeren, daar vastgesteld is dat de heffing (nog) niet volledig heeft plaatsgevonden. Ontwikkeling tarieven afvalstoffen Tarief afvalstoffenheffing
2004
2005
2006
2007
211,20
224,76
228,12
234,96
6%
1,5%
3%
Stijging (afgerond)
Vergelijking andere gemeenten Om inzicht te krijgen in het algemene verloop van de hoogte van de woonlasten is het goed een vergelijking met andere steden in het land te maken. Jaarlijks wordt in opdracht van het Belastingoverleg grote gemeenten, een platform van 37 gemeenten met meer dan 100.000 inwoners en alle provinciehoofdsteden, een zogeheten Belastingoverzicht grote gemeenten gemaakt. Het onderzoek is erop gericht de gemeentelijke tarieven, belastingopbrengsten, de belastingdruk en de woonlasten per gemeente te vergelijken. Het Centrum voor Onderzoek van de Economie van de Lagere Overheden (COELO) heeft over 2007 het overzicht gepresenteerd. In 2007 neemt Dordrecht de 30ste plaats in (in 2006 de 25ste). Dat betekent dat in 29 van de grote gemeenten de lokale woonlasten hoger liggen. De gemiddelde verhoging van de woonlasten bedraagt in 2007 voor geheel Nederland 3,8%, voor de 100.000+ gemeenten 5,6%. Deze stijging komt grotendeels op het conto van de milieuheffingen, vooral het rioolrecht. In Dordrecht zijn de woonlasten, zoals eerder toegelicht, met 2,3% gestegen. Eind januari is ook het COELO overzicht over 2008 uitgebracht. In 2008 staat Dordrecht eveneens op de 30ste plaats. De gemiddelde stijging van de woonlasten is voor de 100.000+ gemeenten berekend op 3%. De stijging komt geheel op het conto van de milieuheffingen, vooral het rioolrecht. Voor onze gemeente bedraagt de toename in 2008 1,5%. In vergelijking met een aantal gemeenten in het land, die van vergelijkbare omvang zijn, ontstaat voor de tarieven 2007 het volgende beeld: Dordrecht
Alkmaar
Maastricht
Haarlem
Den Bosch
160.966
183.340
190.104
217.080
237.600
173
167
202
194
206
Rioolrecht eigenaar
66
93
96
102
54
Rioolrecht gebruiker
85
0
33
0
38
Afvalstoffenheffing
235
236
279
272
273
558
496
610
568
571
Gemiddelde woningwaarde OZB-eigenaar
Een andere vergelijking van woonlasten kan worden gemaakt met de buurgemeenten. De woonlasten in 2007 in Dordrecht, Zwijndrecht, Papendrecht, Sliedrecht en H.I. Ambacht laten zich samenvatten in onderstaand schema (x € 1): Dordrecht
Sliedrecht
H.I.Ambacht
160.966
188.000
196.800
177.000
220.000
173
206
175
141
250
Rioolrecht eigenaar
66
0
136
137
85
Rioolrecht gebruiker
85
156
0
49
40
Afvalstoffenheffing
235
243
212
239
332
558
605
523
566
707
Gemiddelde woningwaarde OZB-eigenaar
Zwijndrecht Papendrecht
Pagina 89 van 271
800 700 600 500 400 300 200 100 0 Dordrecht
Alkmaar
Maastricht
OZB-eigenaar
4.1.3
Haarlem
Den Bosch
Rioolrecht eigenaar
Zwijndrecht
Papendrecht
Rioolrecht gebruiker
Sliedrecht
H.I.Ambacht
Afvalstoffenheffing
Overige lokale belastingen
Jaarlijks worden de overige belastingen en tarieven in principe verhoogd met de inflatie (Consumentenprijsindex). Voor 2007 is deze inclusief een nacalculatie over voorgaande jaren geraamd op 2,75%. Bij de volgende inkomsten is een afwijking van meer dan € 50.000 ten opzichte van de begroting vastgesteld. a) Leges burgerzaken Per saldo is € 120.000 meer aan leges burgerzaken ontvangen dan begroot, voornamelijk als gevolg van meer uitgegeven paspoorten en rijbewijzen, alsmede meer naturalisatieverzoeken als gevolg van de pardonregeling. b) Parkeergelden Het negatieve resultaat op de parkeeropbrengsten heeft te maken met het feit dat in de eerste paar maanden van 2007 een redelijke coulance is betracht inzake sancties / boetes m.b.t. het nieuwe parkeerbeleid in de binnenstad en de 19e-eeuwse schil. Hierdoor zijn de werkelijke inkomsten € 5,8 mln., terwijl ongeveer € 6 mln. was begroot. c) Havengelden De begroting ‘Zeehavengelden’ bevat tot op heden nog steeds een inkomstenraming van €527.000,- voor overslag aan de Prins Willem-Alexanderkade. Deze kade is echter nog steeds buiten gebruik omdat wetgeving dit gebruik niet toestaat. De opbrengsten zeehavengelden zijn los van de PWA-kade licht gestegen. Het tekort ten opzichte van de begroting ad € 395.000,wordt gecompenseerd door een onttrekking aan het fonds SI (Strategische Investeringen). d)
Bouwvergunningen
Op de bouwleges is zo’n € 800.000 meer gerealiseerd dan voorzien. In het laatste kwartaal van 2007 zijn enkele hoge legesinkomsten ontvangen. Het betreft o.a. inkomsten uit leges voor de bouw van het Gezondheidspark en Sportaccommodaties (€ 0,4 miljoen). Deze ontvangsten waren (nog) niet in 2007 voorzien. Bij de Kadernota 2009 – die ongeveer gelijktijdig met het stadsjaarverslag 2007 behandeld wordt – zal nader ingegaan worden op de kostendekkendheid van de bouwleges.
4.1.4
Kwijtschelding van gemeentelijke belastingen
Als een belastingplichtige als gevolg van financiële omstandigheden niet in staat is een belastingaanslag geheel of gedeeltelijk te betalen, kan gehele of gedeeltelijke kwijtschelding worden verleend. De regels voor het toekennen worden bepaald door de rijksoverheid. Deze regels komen erop neer dat kwijtschelding mag worden verleend aan belastingplichtigen die een inkomen hebben dat niet hoger is dan 90% van de bijstandsnorm. Gemeenten mogen hier in die zin van afwijken, dat deze inkomensgrens wordt verruimd naar 100% van de bijstandsnorm. De gemeente Dordrecht hanteert de zogeheten 100%-norm, wat betekent dat inwoners van Dordrecht met een inkomen op bijstandsniveau in beginsel voor kwijtschelding in aanmerking komen.
Pagina 90 van 271
Gemeenten mogen wel zelf bepalen voor welke belastingen kwijtschelding wordt verleend. In Dordrecht kan kwijtschelding worden gevraagd voor de: ¾ Onroerende zaakbelastingen; ¾ Afvalstoffenheffing; ¾ Rioolrechten gebruikers/eigendom; ¾ Hondenbelasting; ¾ Leges huisvestingsvergunning en urgentieverklaring. Er wordt niet altijd meer gewacht tot een verzoek om kwijtschelding wordt ingediend. Belastingplichtigen met een ABW-uitkering of AOW die éénmaal kwijtschelding hebben ontvangen krijgen daarna geen aanslag meer. Overigens wordt voor zover mogelijk regelmatig getoetst of de financiële omstandigheden van de betreffende belastingplichtigen niet zijn gewijzigd. Door afschaffing van het gebruikersdeel van de OZB voor woningen per 1 januari 2006 is kwijtschelding voor gebruikers niet meer aan de orde. Kwijtschelding voor eigenaren komt nauwelijks voor. In het jaar 2007 is het volgende aantal kwijtscheldingen verleend:
Rioolrechten Afvalstoffenheffing Hondenbelasting Totaal
Automatisch
Op verzoek
geen aanslag
geen aanslag
979
613
2.176
990
285
159
3.440
1.762
Het budgettaire beslag in 2007 dat met de genoemde aantallen kwijtschelding gemoeid is, is als volgt: Automatisch
Op verzoek
geen aanslag
geen aanslag
Begroting *€ 1.000
Jaarrekening (* € 1.000) Geen aanslag
Na verzoek
Totaal
Rioolrechten
2.215
581
191
83
52
135
Afvalstoffenheffing
2.394
989
846
511
233
744
Hondenbelasting Totaal
300
250
49
26
14
40
4.909
1.820
1.086
620
299
919
Pagina 91 van 271
4.2 Risicomanagement en weerstandsvermogen Deze paragraaf geeft inzicht in het management van (mogelijke) risico’s voor de gemeente Dordrecht en de weerstandscapaciteit om die risico’s op te vangen. De risico’s afgezet tegen de weerstandscapaciteit leidt tot een conclusie over de financiële flexibiliteit en soliditeit van de gemeente Dordrecht, zijnde het weerstandsvermogen. 4.2.1
Risico’s
In deze paragraaf worden actuele risico’s beschreven. De relevante risico’s voor het weerstandsvermogen zijn die risico’s die niet zijn ondervangen, ofwel de structurele risico’s. Reguliere risico’s die zich regelmatig voordoen en die vrij goed meetbaar zijn, maken geen deel uit van deze paragraaf. Voor deze risico’s kunnen verzekeringen worden afgesloten of voorzieningen uit het weerstandsvermogen worden gevormd. Het gaat in deze paragraaf alleen om relevante risico’s ofwel risico’s die van materieel belang zijn. Voor het grondbedrijf is er een aparte beschouwing; conform voorschriften BBV. In 2006 is de nota risicobeheersing en weerstandsvermogen door de raad vastgesteld. In die nota zijn de gebieden aangegeven welke de basis moeten vormen voor een risicoschets, die vanuit het oogpunt van risico’s voor de gemeente belangrijk zijn. In 2007 is als onderdeel van het College onderzoeksprogramma onderzoek gedaan naar de risico’s en de wijze van risicobeheersing op de 13 grote projecten. De eindrapportage van Deloitte is eind 2007 besproken in de gemeenteraad. De aanbevelingen van Deloitte zijn en worden meegenomen in de activiteiten die gericht zijn op het verbeteren van de sturing en het beheer van (grote) projecten. Op de projectbladen – die u elders in dit jaarverslag aantreft – wordt specifiek aandacht besteed aan de risico’s op de afzonderlijke projecten. Voor een toelichting op deze risico’s verwijzen wij derhalve naar de projectbladen. De hierna genoemde risico’s zijn waar mogelijk voorzien van een indicatie van het risicobedrag en een beschrijving van de actie. Bij de verantwoording van risico’s wordt een ondergrens aangehouden van € 100.000 conform de nota risicobeheersing en weerstandsvermogen. Hierbij is aansluiting gezocht bij de rapportagetolerantie van de accountant met betrekking tot fouten en onzekerheden.
In onderstaande tabel staan alle risico’s met –indien bekend- hoogte van het risico en bedrag. Naam Risico Risico’s op beleidsterreinen, programma’s en thema’s 1. Projectenrealisatie 2. Bodemsanering 3. Luchtkwaliteit en geluidsruimte 4. Externe veiligheid 5. Aanbestedingen 6. Drechtwerk 7. Waterbus BV 8. ICT 9. Baggerwerken 10. Kildepot 11. Integraal Huisvestingsplan 12. Gemeentegarantie 13. Wet Maatschappelijke Ondersteuning 14. PWA-kade 15. Leerlingenvervoer 16. Gesubsidieerde instellingen 17. Aquapulca 18. RTV Dordrecht 19. Boekwaardes panden Vastgoedbedrijf 20. Bibliotheek 21. BTW/BCF
H/M/L H L M H L H H L L L M
€ Min
€ Max
320.000 1.200.000 0 100.000 100.000 0 300.000 600.000 0 0
1.500.000 780.000 1.500.000 527.000 300.000 1.000.000 150.000 420.000 600.000 280.000 1.500.000
Pagina 92 van 271
Naam Risico
H/M/L
Kapitaalgoederen (onderhoud) 22. Onderhoud aan onderwijshuisvestingsvoorzieningen 23. Onderhoud oude archiefplaats 24. Achterstallig onderhoud panden Vastgoedbedrijf
M -
Aansprakelijkheid 25. Funderingen 26. Privatisering Gemeentelijk Woningbedrijf 27. Zellingwijk 28. Mazelaarsbrug 29. Fietsbrug A16 30. Woonwagens 31. Kildepot fiscus
L L L
€ Min
€ Max
100.000 -
1.000.000 -
0 0 0 0
300.000 2.300.000 600.000 200.000
Risico’s op beleidsterreinen, programma’s en thema’s 1. Projectenrealisatie Onder andere de projecten Gezondheidspark, de Sportboulevard, het Energiehuis, Stadswerven, het Hofkwartier, het Leerpark, het Achterom/Bagijnhof zijn gecompliceerd, kennen een relatief lange doorlooptijd en worden voor (een belangrijk deel voor) financieel risico van de gemeente uitgevoerd. Actie: De voortgang en de risicos van deze MJP-projecten worden gevolgd in de planning- en controlcyclus, waaronder kader- en interimnota. In 2007 is als onderdeel van het College onderzoeksprogramma onderzoek gedaan naar de risico’s en de wijze van risicobeheersing op de 13 grote projecten. De eindrapportage van Deloitte is eind 2007 besproken in de gemeenteraad. De aanbevelingen van Deloitte zijn en worden meegenomen in de activiteiten die gericht zijn op het verbeteren van de sturing en het beheer van (grote) projecten. Op het template van de grote projecten wordt op de risico’s van deze projecten ingegaan. 2. Bodemsanering VROM is gestart met verhaal van door haar verstrekt geld voor bodemsanering. Zij stelt dat door bodemsanering, gefinancierd door subsidies van VROM, de grondwaarden in belangrijke mate zijn toegenomen en dus tot hogere opbrengsten hebben geleid. Over de eventuele consequenties voor Dordrecht bestaat momenteel geen beeld. De bewijslast ligt bij VROM. VROM had mogelijke effecten moeten meewegen bij de beoordeling van een concrete aanvraag Actie: In een voorkomend geval zal de afweging van VROM juridisch getoetst en waar nodig aangevochten worden. 3. Luchtkwaliteit en geluidsruimte De luchtkwaliteit en geluidsruimte vormen nog steeds een bedreiging voor gewenste ontwikkelingen. Alle projecten waarvoor de luchtkwaliteit een risico vormt zijn in kaart gebracht zodat inzicht is ontstaan in de risico's. Aan de hand van de samengestelde kaart kunnen de ontwikkelingen meteen vertaald worden naar de diverse projecten. De wetgeving hieromtrent is nog in ontwikkeling. Ontwikkeling is mede afhankelijk van Europese toetsing. Dordrecht is betrokken op provinciaal niveau. De financiële implicaties/ risico’s zijn nog niet bekend. 4. Externe veiligheid De externe veiligheidsproblematiek leek in 2005/2006 beheersbaar gemaakt op grond van de afspraken met de Provincie en de betrokken Ministeries. Door een toename van het vervoer van gevaarlijke stoffen (boven het niveau van de meerjarenprognose) wordt het gebied, waarbij rekening moet worden gehouden met deze effecten steeds omvangrijker. Inmiddels is gebleken dat de risicocontouren rond het spoor (naar verwachting) veel groter is geworden dan verwacht en dit ook nog veel sneller dan verwacht. De financiële implicaties/ risico’s zijn nog niet bekend. Actie: Het opnieuw beheersbaar maken van deze problematiek vergt een andere en hardere aanpak. Een aanpak die een veel grotere inzet vraagt dan nu toe. Eenvoudige maatregelen treffen is niet aan de orde, het is zaak de ontwikkeling te blijven volgen en hierover in contact te blijven met provincie en ministeries om zodoende de benodigde maatregelen te treffen.
Pagina 93 van 271
5. Aanbestedingen Op dit moment trekt de markt aan. Het is moeilijk te voorspellen in welke mate dit effect heeft op de uitkomsten van aanbestedingen in relatie tot de beschikbare budgetten. De verwachting is dat deze het komende jaar onder druk komen te staan. Actie: De resultaten van de aanbestedingsprocedures zullen nadrukkelijk worden gevolgd en bij trends worden deze gemeld bij de P&C-cyclus. Bij de Kadernota 2008 is hier beleid op geformuleerd en zijn middelen gereserveerd voor prijsontwikkelingen. 6. Drechtwerk (de Gemeenschappelijke Regeling die de WSW uitvoert) Bij Drechtwerk is sprake van forse exploitatieverliezen. In 2007 is een aanvang genomen met de modernisering op grond van de nieuwe WSW. In dat kader zijn ook de besluiten genomen die de financiën bij Drechtwerk op orde moeten brengen. In het kader van de jaarrekening 2007 is een voorziening opgenomen voor de Dordtse bijdrage aan de sanering. Het risico blijft bestaan dat het exploitatietekort structureel niet teruggedrongen wordt tot de raming in de meerjarenbegroting. Er ligt inmiddels een conceptbegroting 2008-2009 en een meerjarenraming. Deze gaan uit van een gemeentelijke bijdrage die de huidige begrotingsraming overstijgt met € 1,2 miljoen in 2009, aflopend tot € 0,5 miljoen in 2012. 7. Waterbus BV Deze onderneming, waarvan naast Connexxion de gemeente Dordrecht voor 34,5% aandeelhouder is, verzorgt het vervoer over water tussen de Drechtsteden en de van de Fast Ferry overgenomen lijn Dordrecht- Rotterdam. De exploitatie van de waterbus is, met name door de van Fast Ferry overgenomen lijn naar Rotterdam, verliesgevend. Belangrijke oorzaken daarvoor zijn de sterk gestegen kosten van personeel en brandstof en de Rijkskortingen, die via de Provincie worden afgewenteld op de vervoerder. De contracten worden in overleg met de provincie per 1-1-2009 ontbonden; de lijnen zullen in 2008 opnieuw worden aanbesteed. Voor de gemeente resteren er risico’s rondom de gewaarborgde en verstrekte leningen en aandelenbezit voor een totale waarde van maximaal € 1,5 miljoen. De werkelijke omvang van het risico zal sterk worden bepaald door de onderhandelingen met de partij welke de schepen overneemt in het geval dat de opdracht niet aan Waterbus wordt gegund. Naast de aandeelhouders heeft ook de bank daarin een positie. Wanneer het risico zich manifesteert zal de algemene reserve moeten worden aangesproken. De raad is hierover in 2008 door de portefeuillehouder geïnformeerd. Als gevolg van bovengenoemde factoren is daarnaast een structurele verhoging van de regionale bijdrage aan het vervoer over water, waaraan ook Dordrecht meebetaalt, niet uitgesloten. 8. ICT Eind mei 2007 heeft de gemeente te maken gehad met een forse ICT storing. Deze storing heeft delen van onze organisatie een hele week zodanig getroffen dat deze niet of moeizaam hun bedrijfsprocessen konden uitvoeren. Externe evaluatie heeft uitgewezen dat aanpassingen nodig waren om onacceptabele risico’s in de continuïteit te verminderen. Ook de autonome (data)groei van informatiesystemen vereist nog verdere uitbreiding van het serverpark en de backupvoorzieningen. Uit het rapport zijn beleidsmatige, procedurele en technische aanbevelingen gekomen. Actie: Er worden maatregelen genomen om de datagroei af te zwakken door service rapportages over datagroei en persoonlijke quota in te stellen. Riskante beheerwerkzaamheden worden tijdig en niet meer binnen kantooruren uitgevoerd. Ook wordt de Back-up dagelijkse gecontroleerd op volledigheid en juistheid. Daarnaast is een technisch verbeterplan opgesteld. De structurele vernieuwing van de ICT-infrastructuur is al ingezet middels het Technische Beleidsplan. 9. Baggerwerken Als gevolg van afspraken tussen de Unie van waterschappen en VNG baggert het waterschap Hollandse Delta alle watergangen. De gemeente heeft de ontvangstplicht van alle vrijkomend materieel, wat kosten met zich meebrengt. Actie: In 2007 is bestuurlijk overeengekomen dat per 1 januari 2009: - het waterschap verantwoordelijk is (inhoudelijk en financieel) voor het uitvoeren van het dagelijks onderhoud en het baggeren van de watergangen op het eiland van Dordt; - de gemeente verantwoordelijk is voor het transport en de stortkosten van het baggerslib uit deze watergangen. In de loop van 2008 wordt door de twee betrokken partijen het project "gebied specifiek" uitgevoerd waarin de inhoudelijk en financiële consequenties van deze afspraak nader worden uitgewerkt.
Pagina 94 van 271
10. Kildepot Dit baggerdepot krijgt vermoedelijk te maken met een structureel negatieve exploitatie van rond de € 130.000 door minder inkomsten uit storting van bagger. Door ontwikkelingen in de omgeving is het bestuurlijke voorstel over het reduceren van het financiële exploitatie risico opgehouden. Wij zullen u op zo kort mogelijke termijn informeren over het vervolg. 11. Integraal huisvestingsplan Bij de actualisatie kan blijken dat de correctie die in de meerjarenbegroting 2008-2011 op totaal niveau is aangebracht, afwijkt van de gegevens die gebaseerd zijn op de besluiten van de vorige herijkingen en de kadernota stukken. Dit financiële risico wordt laag ingeschat. De hieraan gekoppelde financiële omvang is niet bekend. Actie: Recentelijk is gestart met een actualisatie van de planning van de aanvang en de gereedkoming van de investeringen in de onderwijshuisvestingsvoorzieningen. De doelstelling van deze actualisatie is dat op basis van de vastgestelde financiële beleidskaders op objectniveau een reële prognose van de met de gereedkoming van de individuele investeringen samenhangende kapitaallasten berekend wordt. Uitgangspunt hierbij is het door de gemeente vastgestelde activerings- en afschrijvingsbeleid. Bij de actualisatie van het ‘Integraal huisvestingsprogramma’ worden ook de gevolgen in beeld gebracht van noodzakelijke voorzieningen inzake onder andere platte daken. De hieruit voortvloeiende noodzakelijke investeringen worden in beeld gebracht alsmede de hiermee verbandhoudende financiële gevolgen. Tevens is bij de Kadernota 2008 de procedure aangepast voor de actualisatie van het vastgestelde IHP. Doel van deze procedure is te komen tot een jaarlijkse systematische herijking van het IHP op basis van meest recente gegevens over de planning van de realisatie en de calculatie van het investeringsbedrag van de afzonderlijke investeringen. 12. Gemeentegarantie Stichting Sporthal De Dijk heeft problemen om de exploitatie sluitend te houden. Een eventueel faillissement van de stichting betekent ook een risico voor het voortbestaan van de gefuseerde sportvereniging (Snel / Ekspalvo). Bovendien loopt de gemeente zelf een financieel risico omdat zij garant staat voor de lening met op dit moment openstaand voor ongeveer € 780.000. Actie: In de kadernota 2008 is als onderdeel van de Continuering Verenigingshallenplan voorzien in een aanvullende jaarlijkse bijdrage van € 20.000 voor de exploitatie van de hal. 13. Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO) Gemeenten worden met de WMO verantwoordelijk voor maatschappelijke ondersteuning (activiteiten die het mensen mogelijk maken om mee te doen in de samenleving, zoals vrijwilligerswerk en matenzorg, opvoedingsondersteuning en huishoudelijke hulp). De middelen die landelijk beschikbaar zijn voor de WMO worden in financiële zin beschikbaar gesteld via de algemene uitkering. Met betrekking tot de dekking van de kosten voor huishoudelijke verzorging is thans nog niet duidelijk of en in welke mate er tekorten zullen optreden. Het risico wordt op “middel” geschat met een financiële omvang van € 1,2 miljoen tot € 1.5 miljoen. Daarnaast is er sprake van een wetswijziging van de WMO. De staatssecretaris heeft laten weten gemeenten hiervoor niet compenseren. De gemeenten moeten hierbij drie vormen van Hulp bij het Huishouden gaan aanbieden: • zorg in natura • alphahulp • persoonlijk budget Hierbij moet opgemerkt worden dat de staatssecretaris de alphahulp onttrokken heeft aan het regime van de instellingen. Dit zal naar alle waarschijnlijkheid betekenen dat de kosten hoger worden omdat er door zorgaanbieders geen (goedkope) alphahulpen meeer mogen worden ingezet door die instellingen. Ook de uitvoeringskosten zullen hierdoor stijgen. Actie: Om toekomstige risico’s op te vangen is een risicoreserve ingesteld van € 1,4 miljoen, welke gevormd wordt uit het positieve resultaat over 2007. Ook over 2008 wordt een overschot verwacht. De hoogte van het resultaat van 2008 hangt o.a. af van de snelheid waarmee geherindiceerd gaat worden door de SDD. De situatie voor de jaren 2009 t/m 2011 blijft moeilijk in te schatten. 14. PWA-kade De PWA-kade kan niet in gebruik genomen worden omdat geïnteresseerde bedrijven geen vergunningen in het kader van de Wet Geluidhinder kunnen krijgen. Een risico is het mislopen van inkomsten. Een ander risico is dat we een subsidie van het rijk voor het doen van deze investering moeten terugbetalen. Inmiddels is in 2007 begonnen met overslag. Dit op grond van ge-
Pagina 95 van 271
luidsruimte op bestaande vergunningen. Het risico van terugbetalen van het Rijkssubsidie is daarmee van de baan. Het betreft een hoog risico met een financiële omvang van maximaal € 527.000 per jaar. Actie: In 2007 is besloten om het exploitatie risico, voor zover nodig, te dekken uit de risicoreservering in de Reserve Strategische Investeringen. 15. Leerlingenvervoer Het leerlingenvervoer betreft een open einde regeling. Dit houdt in dat leerlingen die voldoen aan de verordening leerlingenvervoer gemeente Dordrecht in aanmerking kunnen komen voor een vergoeding van de kosten voor vervoer naar en van school. Vooraf is niet te overzien wie in welke mate hiervan gebruik gaat maken. Zodoende is het niet mogelijk om vooraf te bepalen hoe hoog de kosten voor leerlingenvervoer over een bepaalde periode zullen zijn. Dit brengt een risico met zich mee. De kosten kunnen hoger, maar ook lager uitvallen dan begroot. Daarnaast moet vanaf 2009 rekening worden gehouden met een nieuwe aanbesteding. Op dit moment is in Dordrecht scherp aanbesteed, waardoor de kosten van het vervoer laag zijn. De kans is reëel dat bij een volgende aanbesteding de kosten voor vervoer zullen stijgen. Het risico wordt laag geschat, waarbij de financiële omvang van het risico op € 100.000 tot € 300.000 per jaar wordt geschat. Actie: De aanvragen worden nauwlettend gevolgd en bezien in relatie met het budget. 16. Gesubsidieerde instellingen Diverse instellingen zijn financieel geheel of in grote mate afhankelijk van gemeentelijke subsidies. Interne financiële problematiek bij de instellingen werkt in die gevallen vaak door naar de gemeente. Dit risico wordt hoog geschat, waarbij de financiële omvang kan fluctueren van € 100.000 tot € 1.000.000. Actie: In het kader van de risicobeheersing is in de begrotingsrichtlijnenbrief 2008, die begin juli 2007 aan de gesubsidieerde instellingen is verstuurd, verzocht om bij de subsidieaanvraag 2008 eventuele (financiële) knelpunten van het lopende jaar (i.c. 2007) te melden. Op een uitzondering na (Openbare Bibliotheek) hebben zich geen knelpunten voorgedaan. Het risico blijft echter onverminderd aanwezig. In 2007 heeft de sector extra inspanningen geleverd om meer tussentijdse (financiële) voortgangsrapportages van de gesubsidieerde instellingen te ontvangen, zodat nog eerder een eventueel knelpunt gesignaleerd kan worden. 17. Aquapulca Op korte termijn wordt een financieel risico voorzien bij zwembad Aquapulca door de bouwwerkzaamheden in de omgeving en de invoering van betaald parkeren. Bovendien is de glijbaan afgebroken en het buitenzwembad met de zonneweide is ook gesloopt. In de loop van 2007 is het recreatieve bezoek al gedaald. Enerzijds komt dit door bovengenoemde oorzaken, anderzijds zien we dat de daling een landelijke trend is. Het nadeel hiervan wordt geschat op zo’n € 150.000 per jaar zolang Aquapulca nog open is. Maar ook de begeleide activiteiten zullen gaan lijden onder de invoering ervan. Actie: In de komende rapportages wordt hier aandacht aan besteed, daarnaast wordt uiteraard de nodige ad hoc acties ondernomen om de schade te beperken. 18. RTV Dordrecht Vanwege het dalende aantal vaste netaansluitingen voor televisie is het de verwachting dat in de toekomst ook de inkomsten dalen voor RTV Dordrecht. De gevolgen voor de zender en eventueel de gemeente Dordrecht zijn niet duidelijk. Het dalen van het aantal vaste netaansluitingen heeft tevens tot gevolg dat de inkomsten uit lokale heffingen zullen afnemen. Daarnaast is de bedrijfsvoering van RTV Dordrecht nog niet op orde. Het risico wordt laag ingeschat met een financiële omvang van € 25.000 tot € 35.000 per maand. Actie: In 2007 is in opdracht van het College een externe toezichthouder aangesteld en heeft het veel meer uren gevraagd van de ambtelijke inzet. Gezien de prognose voor 2008 en de problematiek rondom de verwachte eindafrekening van 2007 zal ook voor 2008 extra ambtelijke capaciteit en extern toezicht noodzakelijk zijn. 19. Boekwaardes panden Vastgoedbedrijf Op enkele panden in het bezit van het Vastgoedbedrijf rusten onrealistische boekwaardes, dat wil zeggen boekwaardes die hoger zijn dan de marktwaarde. Zoiets kan het gevolg zijn van te hoge aankoopprijzen (op grond van inhoudelijke of strategische overwegingen) en van uitgevoerde investeringen. Hierop ontstaat zicht zodra de aan de panden de realistische markthuur zal zijn gekoppeld. Op dat moment blijkt uit de exploitatieopzetten een positieve of negatieve restwaarde. We schatten het risico in op € 600.000.
Pagina 96 van 271
20. Bibliotheek De raad heeft besloten om de bibliotheekvestigingen te verkleinen. Met deze verkleining wordt een structurele bezuiniging beoogd van € 176.000 per jaar. Het Vastgoedbedrijf is gevraagd, in opdracht van het college, om de mogelijkheden te onderzoeken met betrekking tot verhuur of verkoop van de panden. De eerste uitkomsten van het onderzoek tonen aan dat niet – ook niet op termijn- te verwachten is dat d.m.v. verhuur van de gebouwen de vereiste inkomsten worden gegenereerd om de ingezette vernieuwingen te continueren. 21. BTW/BCF Met ingang van 2007 heeft de gemeente een nieuw financieel systeem ingevoerd. Dit had een geheel nieuwe inrichting van het grootboek tot gevolg. Ook de labeling van BTW is opnieuw ingevoerd. Deze is bepalend voor de berekening van de aangiften BTW en BCF. Medio 2007 is de labeling gecontroleerd, echter niet volledig. Begin 2008 is een steekproef uitgevoerd naar de juistheid van de geboekte BTW. Uit deze steekproef is gebleken dat op basis van de gehanteerde maatstaven (ook door de belastingdienst) de aangiften BTW en BCF teveel fouten bevatten om deze goed te keuren. Actie: In 2008 wordt alsnog een volledige controle op de BTW labeling uitgevoerd en zal op basis van de uitkomsten een suppletie-aangifte over 2007 ingediend worden. Het financiële effect hiervan bedraagt maximaal € 1,5 miljoen. Kapitaalgoederen (onderhoud) 22. Onderhoud aan onderwijshuisvestingsvoorzieningen Het actualiseren van de Meerjarenonderhoudsplannen van de schoolgebouwen zal in de 1e helft van 2008 worden afgerond. Er bestaat een risico (max € 1.000.000) dat de opgenomen budgetten voor deze doeleinden niet toereikend zijn. Dit risico wordt laag ingeschat omdat ervan uit wordt gegaan dat de budgetten en de aanwezige onderhoudsvoorzieningen wel toereikend zijn en de staat van het onderhoud redelijk is. 23. Onderhoud oude archiefbewaarplaats Het oude archief aan het Stek is nog in gebruik. Het pand staat al jaren’ in de wacht’ om als huisvesting voor het Stadsarchief te worden afgestoten. Om die reden wordt het onderhoud uitgesteld. Dit uitgestelde onderhoud resulteert in een sterk verouderde studiezaal, oude liftinstallatie en een verouderde luchtbehandelingsysteem. Het gebouw voldoet niet aan de eisen. Al geruime tijd wordt de bestaande installaties met zo min mogelijk investeringen ‘aan de praat gehouden’. De oplevering van de nieuwbouwlocatie is al verschillende malen vertraagd. Het risico wordt groter dat de installaties op een gegeven moment uitvallen waardoor hoge kosten gemaakt moeten worden. Het risico vervalt pas op het moment dat het StadsArchief / DiEP verhuist naar het Hofkwartier en het pand wordt afgestoten/ danwel gesloopt Wanneer dat precies gebeurt, is nog niet bekend. Hierop nemen wij vooralsnog geen actie. 24. Achterstallig onderhoud De omvang van het achterstallig onderhoud van de panden die zijn overgegaan naar het Vastgoedbedrijf zijn nog niet volledig in kaart gebracht. In het voorjaar van 2008 zal het Ingenieursbureau Drechtsteden de inventarisatie afronden. Daarna zal een second opinion worden uitgevoerd. Op dat moment kan de omvang van het achterstallig onderhoud in relatie worden gebracht met de omvang van de onderhoudsreserve en de jaarlijkse stortingen daarin. Een eventueel tekort kan naar verwachting worden gedekt uit hogere opbrengsten uit incidentele verkopen (bovenop de taakstelling). De hoogte van het risico en de hieraan gekoppelde financiële consequenties zijn nog niet bekend. Aansprakelijkheid 25. Funderingen De Belangen Vereniging Funderingsproblematiek (BVFP) en 3 particulieren hebben een proces aangespannen tegen de gemeente. Zij stellen dat het rioolonderhoud niet adequaat is uitgevoerd dan wel dat schade is ontstaan tengevolge van normale taakuitoefening door de gemeente. De procedure loopt. In dit jaar verwachten wij geen uitspraak. Eind juni moet de reactie van de gemeente (conclusie van dupliek) zijn ingediend bij de rechtbank. De rechtszaak wordt intensief voorbereid met ondersteuning van Juridische Zaken en een advocatenkantoor. Het risico wordt hoog ingeschat. De hoogte van de financiële gevolgen zijn niet bekend.
Pagina 97 van 271
De gemeente heeft in het kader van de funderingsproblematiek aan particulieren leningen verschaft tegen een rente van 2% (conform de subsidieregeling). Deze rente is lager dan de rente die de gemeente moet betalen om dit te financieren. De marktrente is op dit moment 4%. De rentederving bedraagt dus 2% en valt binnen het beschikbaar gestelde budget. Indien de marktrente stijgt en dit niet doorberekend kan worden aan particulieren dan bestaat en een risico dat de rentederving niet meer past binnen het beschikbare budget. De financiële implicaties/hoogte risico’s zijn niet bekend en afhankelijk van de ontwikkeling van de marktrente. De financiële gevolgen kunnen aanzienlijk zijn als de marktrente flink stijgt. De belastinginspecteur heeft in 2007 een controle uitgevoerd op o.a. de uitgaven van funderingen over de jaren 2003 t/m 2005. Conclusie van de inspecteur was dat de BTW op onderzoeks- en begeleidingskosten in de onderzoeksfase niet altijd ten laste van het BTWcompensatiefonds gebracht hadden mogen worden. Dit leidde tot een financiële correctie van € 135.000 over deze jaren. Het risico wat gelopen wordt is dat over de jaren 2006 en 2007 ook een financiële correctie zal moeten plaatsvinden o.b.v. een belastingonderzoek. Op dit moment is nog niet duidelijk of het belastingonderzoek 2006-2007 zich zal richten op het onderwerp funderingen. De eventuele financiële gevolgen zijn derhalve nog niet bekend. Vanaf 2008 wordt de BTW op de onderzoekskosten niet meer ten laste van de BTWcompensatiefonds gebracht (conform de visie van de belastinginspecteur). Actie: Alle risico’s m.b.t. funderingen worden nauwlettend bewaakt en gerapporteerd in zowel de reguliere P&C-cyclus en in de halfjaarlijkse evaluatie Funderingen welke aan de Raad wordt voorgelegd. 26. Privatisering Gemeentelijk Woningbedrijf Bij privatisering van het Gemeentelijk Woningbedrijf en vorming van de Stichting Woondrecht in 1996 zijn de risico's van bodemvervuiling in de overgedragen onroerende zaken bij de gemeente gelegd, zij het dat een eigen risico van € 223.503 is overeengekomen. Woondrecht stelt dat inmiddels méér dan dit eigen risico voor haar rekening is gekomen en claimt het meerdere c.q. het mogelijk nog in de toekomst blijkende, bij de gemeente. De financiële implicaties/ c.q. de hoogte van de risico’s zijn nog niet bekend. 27. Zellingwijk Dit risico betreft de aansprakelijkstelling St. Herontwikkeling Zellingwijk inzake de vermeende schade stortkosten. De stichting kan zijn stortmateriaal niet kwijt bij de Derde Merwedehaven. Volgens de stichting is dit in strijd met de Wet Milieubeheer. Het gevolg is dat de stichting genoodzaakt is haar stortmateriaal elders af te voeren. 28. Mazelaarsbrug De renovatie van de landhoofden van de Mazelaarsbrug heeft tot gevolg gehad dat schade is ontstaan aan panden aan de Korte Geldersekade. Hoewel de aansprakelijkheid voor ontstane schade een kwestie is waarover verzekeringsmaatschappijen zich nog steeds beraden, zijn diverse schades op voorhand hersteld. De expert van de verzekeringsmaatschappij heeft een schaderapport opgesteld dat wordt aangevochten door de gemeente. De verzekering zal pas tot uitkering overgaan zodra hierover een overeenstemming is bereikt. Overigens heeft de gemeente de gedupeerden een voorschot betaald op de geleden schade. Een eventuele bepaling van het tijdstip van uitkering van de schade is dan ook nog niet te voorzien. Het risico wordt laag geschat met een maximum van € 300.000. Actie: De betrokken verzekeringsmaatschappij is recent gemaand om een beter onderbouwde inhoudelijke reactie te geven op de standpunten die de gemeente heeft ingenomen naar aanleiding van de rapportage van de door de verzekering ingeschakelde expert. 29. Fietsbrug A16 De aannemer die de fietsbrug heeft aangelegd, heeft aanvankelijk een claim van € 2,8 miljoen. in verband met meerwerk bij de gemeente ingediend. In samenspraak met het Ingenieursbureau Drechtsteden is deze claim weerlegd. In de loop van 2007 is deze vordering overgedragen aan de firma Zijderveld ( als onderaannemer bij het project betrokken). Inmiddels is de arbitrageprocedure gestart en heeft Zijderveld een vordering van 2,2 mln (excl. Proceskosten) ingediend. Naar verwachting wordt dit een langlopende zaak. Wij verwachten niet voor volgend jaar een uitspraak van de rechter over de aansprakelijkheid van de gemeente inzake deze claims. Daarna volgt eventueel nog een procedure over de door Zijderveld ingediende vordering. Aan de zijde van de gemeente zijn behalve Stadsbeheer en Stadsontwikkeling ook het Ingenieursbureau Drechtsteden betrokken bij de aanleg van de fietsbrug. Overigens schatten on-
Pagina 98 van 271
ze juridische adviseurs het risico vooralsnog beperkt in. Indien het risico zich wel voordoet kan de vordering de gemeente maximaal € 2.300.000 kosten. 30. Woonwagens De toewijzing van een familie naar de standplaatsen op de Heelalstraat is eind 2007 door de Raad van State vernietigd. In combinatie met de vertraging bij aanleg van standplaatsen op de Jan Schaeferhof kan dit leiden tot fors hogere kosten op het krediet voor de deconcentratie van het woonwagenkamp aan de Wieldrechtse Zeedijk. Het financiële risico wordt nu ingeschat op € 0,3 tot € 0,6 miljoen euro. Indien de bewoners allemaal echter vrijwillig gaan verhuizen, kan de deconcentratie nog conform planning in 2008 afgerond zijn. Indien niet alle bewoners vrijwillig willen verhuizen, kan dit maximaal 1,5 tot 2 jaar extra tijd gaan kosten. Het uitgangspunt bij de overdracht van het eigendom van de woonwagenstandplaatsen naar de corporaties is altijd geweest dat de corporaties beter in staat zouden moeten zijn om de standplaatsen en huurwoonwagens te exploiteren dan de gemeente. Bij de bespreking van de financiële consequenties hebben de corporaties echter aangegeven dat zij aanzienlijk hogere kosten zouden maken om dezelfde kwaliteit te realiseren als de gemeente zelf de afgelopen 5 jaar (met inhuur). 31. Kildepot fiscus Nadat de Belastingdienst de aangifte over 2002 heeft gecontroleerd, zijn nu ook de aangiften over 2003 tot en met 2005 onderwerp van onderzoek. Dit kan leiden tot een naheffing maar ook tot een teruggave. Het risico op naheffing wordt beperkt ingeschat. Indien een naheffing aan de orde is, dan zal deze ten hoogst € 200.000 bedragen. 4.2.2. Screening reserves (en voorzieningen) Bij de begroting 2008 respectievelijk de 9-maandsrapportage heeft een complete screening van de reserves (en voorzieningen) plaatsgevonden. Dit heeft geresulteerd in het opheffen van 18 reserves daar het nut en de noodzaak niet meer aanwezig zijn. De financiële consequenties hiervan zijn verwerkt in de jaarrekening en dus verwerkt in het rekeningresultaat. In bijlage 5 is een geactualiseerd overzicht opgenomen van alle, ook opgeheven, reserves en voorzieningen. In onderstaande tabel zijn de reserves opgenomen, waarvan de opheffing bij de begroting 2008 en de 9-maandsrapportage is gemeld. Daarnaast is in onderstaande tabel ook de opheffing van de reserves opgenomen als gevolg van de ontvlechting van de Sociale Dienst i.v.m. de regionalisering. De vrijval bedraagt in totaal € 7,9 mln. De reserves 3, 15 en 16 zijn opgeheven maar het saldo is overgeheveld naar een andere reserve. De reserves 17 en 18 zijn opgeheven maar hier zijn geen financiële consequenties aan verbonden (geen saldo). Omschrijving reserve 1. Reserve VUT 2. Reorganisatie reserve 3. Innovatiereserve 4. Reserve Capaciteit BOWOTO 5. Milieu stimuleringsreserve 6. Reserve wachtgeld SO 7. Reserve WWb Werkdeel 8. Reserve "Agenda voor de Toekomst" 9. Reserve inkomensdeel FWI 10. Egalisatiereserve WWB debiteuren 11. SMS Kinderfonds 12. Reserve afmeervoorziening 13. Reserve Groennota 14. Reserve ombuiging Groen 15. Reserve Ouderenhuisvesting 16. Reserve Schoolgebouwen BVSO 17. Reserve Schoolgebouwen B.A.V.O. 18. Reserve kapitaallasten vervangen machines Sport (bedragen * € 1.000)
€ € € € € € € € € € € € € € € € € € €
Vrijval 125 140 95 34 90 3.641 2.275 210 524 638 38 106 22 7.938
Pagina 99 van 271
4.2.3
Weerstandscapaciteit
De bronnen van de gemeente Dordrecht om financiële tegenvallers ten gevolge van relevante risico’s te kunnen ondervangen (verzamelterm: weerstandscapaciteit) bevinden zich enerzijds in de exploitatie- en anderzijds in de balanssfeer: ¾ Exploitatie: onvoorzien en stelposten ¾ Balans: reserves. Daarnaast wordt een verzekeringsportefeuille beheerd ter dekking van mogelijke schade uit overige onzekere voorvallen. Tenslotte kan, weliswaar in beperkte mate, de (onbenutte) belastingcapaciteit tot de weerstandscapaciteit worden gerekend. Deze capaciteit is met de aangepaste wetgeving rond de OZB in belangrijke mate verminderd. Onvoorzien en stelposten De post onvoorzien bedraagt € 1 miljoen. Bij de 9-maandsrapportage is € 900.000 afgeraamd op deze post. Het beroep op de post Onvoorzien is daarmee in 2007 minimaal geweest. Het restant van de post onvoorzien, €90.000, is ten gunste van de algemene middelen gebracht. Reservepositie Het verloop van de totale positie aan reserves van de gemeente Dordrecht over 2007 wordt weergegeven in onderstaande tabel: Bedragen x € 1 miljoen
Omschrijving Algemene reserves Stad Grondbedrijf Bestemmingsreserves Stad Sectoren TOTAAL
Bedrag per 1jan-07
Mutatie Bedrag per 312007 dec-07
9,6 24,0
9,2 -3,7
18,8 20,3
414,2 51,8 499,6
-18,2 2,4 -10,3
396,0 54,2 489,3
Naast ‘reguliere’ risico’s kent de gemeente ook grote risico’s bij ‘ondernemersactiviteiten’, m.n. bij het Grondbedrijf. Het Grondbedrijf heeft hiervoor adequate reserves gecreëerd, waarvan de hoogte bij de jaarlijkse Prognose zo nodig wordt aangepast. Voor voorzienbare verlieslatende exploitaties zijn voorzieningen gevormd, zoals bijvoorbeeld bedrijventerrein Amstelwijk. Hieronder volgt een overzicht van de belangrijkste reserves, waarbij ook een eventuele oorsprong en bestemming wordt toegelicht Algemene reserves Algemene Stadsreserve (€ 18,8 miljoen) Dit is de algemene reserve van de gemeente Dordrecht. Vanuit de nota reserves en voorzieningen wordt hiervoor een gewenst niveau aangegeven. Hierbij dient rekening te worden gehouden met het meerjarig perspectief van de algemene reserve. Het gewenste niveau van de algemene reserve is € 10 mln. Op termijn dient een meer gedetailleerde risicoanalyse plaats te vinden om de benodigde weerstandscapaciteit te bepalen. De belangrijkste mutaties in 2007 zijn onttrekkingen van respectievelijk, € 1,1 miljoen aan project SCD en voor € 1,1 miljoen ten gunste van de Reserve BCF. Het rekeningsaldo 2006 (€ 12,2 miljoen) maakt nog onderdeel uit van deze stand. Conform de besluitvorming bij de kadernota 2008 dient dit saldo doorgestort te worden naar de reserve Strategische Investeringen. Dat is niet gebeurd en zal derhalve in 2008 alsnog gebeuren. Hiermee komt het feitelijke saldo van de Algemene Reserve op € 6,6 miljoen en daarmee onder het vereiste weerstandsniveau. Bij de bestemming van het rekeningresultaat 2007 zal hiermee rekening gehouden worden.
Pagina 100 van 271
Algemene reserve Grondbedrijf (€ 20,3 miljoen) Het Grondbedrijf heeft een eigen algemene reserve met een specifiek karakter. Deze reserve valt onder de algemene reserve, maar wordt apart gehandhaafd gezien het specifieke risicoprofiel van het grondbedrijf. Bestemmingsreserves Op stadsniveau bevinden zich per 31 december 2007 de volgende belangrijkste bestemmingsreserves: Bestemmingsreserves met een inkomensfunctie: Inkomensreserve (€ 98,4 miljoen) In 2007 is de samenvoeging geëffectueerd van drie voorheen aparte reserves tot één inkomensreserve. De rente over deze reserve komt ten gunste van de exploitatie, waarmee is bepaald dat dit niet als vrije reserve kan worden gezien. Exploitatiereserve EZH-middelen (€ 71,4 miljoen) Deze reserve is in 2000 gevormd naar aanleiding van de verkoop van het gemeentelijke aandelenpakket N.V. EZH. In 2000 is bepaald dat het rendement uit deze beleggingen voor circa 5/7e deel ter dekking van het GSB-programma gemeentelijke middelen dienen. Het resterende gedeelte (circa 2/7e) is bestemd voor additionele begrotingsruimte en is bij de Kadernota 2001 al structureel ingevuld. Deze reserve is eveneens niet vrij inzetbaar. Bestemmingreserves met een bestedingsfunctie: Reserve Strategische Investeringen (€ 157,9 miljoen) Deze reserve is bestemd voor de uitvoering van het Programma Strategische Investeringen (zie paragraaf 5.13). Bovenwijkse Voorzieningen (€ 8,6 miljoen) Het doel van deze reserve is de “uitvoering Programma Strategische voorzieningen” en heeft hiermee een specifieke bestemming. De reserve heeft grotendeels het karakter van een investeringsreserve. In 2007
is een totaalbedrag van € 1,1 mln aan projecten bijgedragen, zoals onder andere: Stevensweg (€ 0,7 mln) Dordtwijkzone (€ 0,1 mln) Haaswijkweg (€ 0,1 mln)
Rentereserve (€ 5,0 miljoen) Deze reserve dient ter egalisatie van de werkelijke rentelasten ten opzichte van het jaarlijks vastgestelde rente-omslagpercentage. Aan deze reserve ligt de “Nota Rentebeleid vanaf 2006”. Hierin is bepaald dat deze reserve afgeroomd wordt boven het maximum van € 5 mln. Het meerjarige verwachte beeld tot en met 2009 laat een geraamd saldo van de reserve zien die rond de € 3,5 mln. ligt. Het belangrijkste risico is dat de 10 jaarsrente stijgt, terwijl deze bij de omslagrente voor 3 jaar is vastgelegd. Bij de kadernota 2009 wordt het omslagpunt voor de jaren 2009-2011 vastgesteld. Reserve afschrijving materiële vaste activa met economisch nut (€ 42,3 miljoen) Met de invoering van het BBV per 1-1-2004 is het expliciet niet meer toegestaan om bijdragen vanuit (m.n. de strategische) reserves direct in mindering te brengen op investeringen. Deze bestemmingsreserves is naar aanleiding hiervan gevormd en heeft als doel de dekking van de kapitaalslasten van investeringen. Het saldo van deze reserve dient te allen tijde aan te sluiten op de boekwaarde van de activa waaraan deze reserve gebonden is. De belangrijkste bestemmingsreserves op sectorniveau: Gemeentelijke stadsvernieuwingsreserve (14,3 mln) Doel van deze reserve is “Dekking van de niet subsidiabele kosten van stadsvernieuwing”. Deze reserve heeft een directe relatie met ISV (Rijksdeel).
Pagina 101 van 271
Stimuleringsfonds Volkshuisvesting (€ 8,5 miljoen) De opbrengsten van verkoop van de aandelen die de gemeente had in het Bouwfonds van ABN AMRO, welke zijn belegd in het Stimuleringsfonds Volkshuisvesting (SVN), zijn afgestort ten gunste van de reserve. Deze reserve is volledig ingezet als één van de dekkingsmiddelen ten behoeve van de funderingsproblematiek. Reserve onderwijshuisvesting (€ 8,4 miljoen) Deze reserve heeft als doel de “egalisatie van de kosten van onderwijshuisvesting”. Deze reserve wordt betrokken bij de herijking Integraal HuisvestingsPlan (IHP) bij de Kadernota 2009. Reserve economisch claimrecht VO gebouwen (€ 8,6 miljoen) In het verleden zijn door het Rijk gebouwen voor voortgezet onderwijs ‘om niet’ overgedragen aan de gemeente. Deze activa zijn echter toch gewaardeerd tegen een zekere boekwaarde. Als tegenhanger van deze waarde is de Reserve Economisch Claimrecht gecreëerd. Deze (herwaarderings)reserve dient om de afschrijvings- en rentelasten van deze gebouwen in de exploitatie te compenseren. Aldus dient het saldo van de reserve parallel te (blijven) lopen aan de boekwaarde van de betreffende activa. Solvabiliteit Een oordeel over een vermogenspositie kan worden gevormd door middel van bepaling van de solvabiliteitsratio. Solvabiliteit kan worden gedefinieerd als de mate waarin een instelling in staat is aan haar korte- en lange termijnverplichtingen te voldoen. Deze maatstaf kan worden bepaald door de verhouding te bepalen tussen het eigen vermogen (reserves) en het totale vermogen. Het spreekt voor zich dat de ratio wordt bepaald aan de hand van het eigen vermogen omdat dat immers als buffer dient voor het opvangen van eventuele tekorten. In onderstaande tabel wordt de solvabiliteit uiteengezet.
Omschrijving
Boekwaarde per januari 2007
1 Boekwaarde per 31 december 2007
Eigen vermogen
€ 520,60
€ 536,50
Totale vermogen
€ 713,40
€ 690,00
73,0%
77,8%
Ratio (EV/TV)
Niettemin kunnen reserves die reeds een bestemming hebben gekregen of die een inkomensfunctie vervullen niet zonder consequenties ingezet worden. Dit vraagt bereidheid tot herbestemming. Verzekeringen Naast het creëren van reserves bestaat er ook de mogelijkheid om bepaalde risico’s te verzekeren. De gemeente doet dit onder andere op het gebied van risico’s van brand, ongevallen, aansprakelijkheid bij niet commerciële taken, wagenpark, machines en vaartuigen. Binnen deze risico’s is niet alles gedekt. De claimbewustheid van burgers en bedrijven neemt daarnaast de afgelopen jaren merkbaar toe. Men is sneller geneigd om te proberen de schuldvraag, bij het ondervinden van hinder of schade, bij de gemeente te leggen. Voorbeelden hiervan zijn de claims n.a.v. de funderingsproblemen, de fietsbrug A16 en de problematiek rondom de woonwagens (zie paragraaf 4.2.1. Risico’s). Dit alles maakt het belang van het treffen van preventieve maatregelen, voorzover deze in het vermogen van de gemeente liggen om te beïnvloeden, des te belangrijker. Bovendien kan niet altijd alles met geld worden gecompenseerd of opgelost, ongeacht of dit nu uit een reserve of uit de kas van een verzekeraar komt. 4.2.4. Weerstandsvermogen Door de geschetste risico’s af te zetten tegen de weerstandscapaciteit kan een conclusie getrokken worden over de financiële flexibiliteit van de gemeente, zijnde het weerstandsvermogen. Op grond van de inschatting van de risico’s houden wij middelen achter de hand om eventuele tegenvallers op te vangen. Voor bepaalde risico’s worden stelposten in de begroting opgenomen, terwijl voor overige risico’s de post Onvoorzien (€ 1 miljoen) en de Algemene Stadsreserve als financieel vangnet dienen. Wij schatten in dat gezien de risico’s, de hoogte en de financiële consequenties hiervan, de gemeente voldoende weerstandscapaciteit heeft om de mogelijke risico’s op te vangen.
Pagina 102 van 271
4.3
Onderhoud kapitaalgoederen
4.3.1. Inleiding De gemeente heeft ongeveer 10.000 hectare openbare ruimte in beheer waar binnen wordt gewoond, gewerkt en gerecreëerd. Zij heeft hiervoor de beschikking over een aantal kapitaalgoederen zoals gebouwen, wegen, constructies, riolering, water en groen. Al deze kapitaalgoederen dienen zo lang mogelijk een bijdrage te leveren aan het doel waarvoor zij zijn aangeschaft of vervaardigd. Dit vergt duurzaam goed onderhoudsbeheer op basis van beleidskaders waaruit de voortvloeiende financiële consequenties en de vertaling daarvan in de begroting dienen te worden aangegeven. In deze paragraaf komen achtereenvolgens het onderhoudsbeheer van de gebouwen (Vastgoedbedrijf en Onderwijs) en van de afzonderlijke kapitaalgoederen openbare ruimte (Stadsbeer) aan de orde. Daar waar mogelijk wordt ook ingegaan op het gewenste ambitieniveau van onderhoud en mogelijke risico’s. 4.3.2.
Gebouwen Vastgoedbedrijf
Inleiding De gemeente heeft ruim 500 gebouwen in eigendom. Dat zijn bijvoorbeeld kantoorgebouwen, woningen, kinderdagverblijven, schoolgebouwen, musea, schouwburg, zwembaden, opslagplaatsen, sportaccommodaties, welzijnsaccommodaties etc. Het eigendom was voorheen ondergebracht bij de diverse sectoren en bedrijven. Het beheer van de gebouwen was daardoor versnipperd geraakt. Na de nodige voorbereidingen in 2006 is met ingang van 2007 het Vastgoedbedrijf ingesteld. Het Vastgoedbedrijf richt zich op alle gebouwen die gemeentelijk eigendom zijn, met uitzondering van de onderwijsgebouwen (WPO, WVO en WEC) welke onderdeel uitmaken van het Integraal Huisvesting Plan, en met uitzondering van gebouwen in actieve exploitatieopzetten van het Grondbedrijf. De laatste categorie is tijdelijk in beheer genomen door het Vastgoedbedrijf. Het Vastgoedbedrijf had in 2007 336 adressen in eigendom onderverdeeld in panden en complexen. De formele overdracht van de panden en de onderhoudsreserves heeft plaatsgevonden met de vaststelling van het bedrijfsplan van het Vastgoedbedrijf. De administratieve overdracht heeft in 2007 plaatsgevonden. Beleidskader In het bedrijfsplan van het Vastgoedbedrijf is als ambitie vastgelegd dat de gemeente het gebouwde vastgoed bezit voor: • Huisvesting van de eigen organisatie en bestuurlijk gelieerde organisaties, zoals de regio Zuid Holland Zuid en de Gemeenschappelijke Regeling Drechtsteden; • Accommodatie van maatschappelijke doelgroepen; • Behoud van gebouwd cultureel erfgoed; • Het anticiperen op ruimtelijke/economische ontwikkelingen in de stad; tegen zo gering mogelijke kosten, met waar relevant en mogelijk optimalisatie van de vermogenswaarde en met een transparante kosten- en opbrengstenstructuur. In zijn definitieve vorm is er sprake van: duidelijk onderscheid in het eigenaren- en gebruikersonderhoud, een goed functionerende afhandeling van het klachtenonderhoud, per gebouw een meerjarenonderhoudsplan dat efficiënt en effectief wordt uitgevoerd en compleet administratief inzicht met betrekking tot de gebouwen. Ook zal er dan onderscheid zijn in de rol van eigenaar van vastgoed (privaatrecht) en subsidieverstrekker (publiekrecht). Als eigenaar van de gemeentelijke gebouwenportefeuille zal het vastgoedbedrijf verwerven en afstoten, huren en verhuren, adviezen uitbrengen en zorgen voor onderhoud en verzekeren alsmede optreden als opdrachtgever bij de voorbereiding en uitvoering van (ver)nieuwbouwplannen en de begeleiding van schades met betrekking tot de gebouwen. In de huidige vorm van het Vastgoedbedrijf is nog sprake van het verkrijgen van volledigheid van gegevensvastlegging voor huurovereenkomsten en onderhoudsplannen conform de planning (bedrijfsplan en evaluatie). Ook is het Vastgoedbedrijf het centrale aanspreekpunt voor huisvesting zowel binnen als buiten de gemeente. Er wordt tijdelijke extra capaciteit ingehuurd om de achterstand in volledigheid in te lopen. Uitgangspunt daarbij is dat deze extra inhuur zichzelf terugverdient doordat helder inzicht ontstaat in leegstand en achterstallige contractvorming en doordat de bijbehorende inning van huurpenningen in ontbrekende gevallen op gang wordt gebracht. Om het beheer op een hoger kwaliteitsniveau te kunnen brengen dient nog veel informatie te worden verzameld waaronder tekeningen, contactgegevens, contracten (ook van externe verhuringen).
Pagina 103 van 271
De meerjaren onderhoudsplannen zijn nagenoeg van alle panden door het Ingenieursbureau Drechtsteden opgesteld. In de plannen zijn de volgende soorten onderhoud opgenomen: het planmatig onderhoud, het contractonderhoud, het huurdersonderhoud en het correctief onderhoud. Het Vastgoedbedrijf heeft als uitgangspunt het onderhoud per onderhoudscategorie verder door te lichten alvorens een definitief jaarplan vast te kunnen stellen. Daarnaast zijn door het Vastgoedbedrijf twee externe bedrijven ingehuurd om steekproefsgewijs de meerjaren onderhoudsplannen te bekijken. Dit te bezien of er mogelijk nog enige rek zit in de uitvoering van het geplande onderhoud en in de prijsvorming. Op basis daarvan kan de onderhoudsreservering worden geactualiseerd. De onderhoudsreserveringen voor de diverse gebouwen bedragen momenteel € 3,8 miljoen. Hiervan worden in ieder geval de lopende onderhoudsverplichtingen nagekomen. In de komende jaren wordt deze onderhoudsvoorziening gevoed uit de onderhoudsreserveringen welke momenteel in het exploitatiebudget zijn begrepen (jaarlijks ca € 2,5 miljoen). Daarnaast zal de onderhoudsreserve ook gevoed worden met incidentele verkoopopbrengsten. Financiële consequenties, vertaling in begroting Het Vastgoedbedrijf heeft voor 2007 een taakstelling van € 500.000; hiervan is al € 188.750 ingevuld door inlevering van formatiecapaciteit door sectoren en deze zal verder worden ingevuld door bezuinigingen als aanpassing van de afschrijvingssystematiek van de gebouwen, bezuiniging door schaalvoordelen op gebouwgebruik en onderhoudskosten en deels door opbrengsten als gevolg van verkopen. Het resterende deel van de deze taakstelling is in 2007 niet gerealiseerd door extra opstartkosten, geen verkoopopbrengsten en het overnemen van niet rendabele panden. Er zijn wel voldoende afspraken gemaakt om tot verkoop te komen. Deze zijn nog niet formeel afgewikkeld. Gebouwen Bedragen x € 1.000 Apparaatskosten
Begroting 2007 incl. wijziging
Rekening 2007
€ 959
€ 898
€ 3.759
€ 4.522
Onderhoud
€ 719
€ 1.509
Overige beheerskosten
€ 498
€ 433
Rente en afschrijving
Kwaliteit en risico’s De budgetten die door de sectoren en bedrijven zijn overgedragen zijn onvoldoende om de genormeerde kosten te dekken. In het budget van het Vastgoedbedrijf wordt als norm gerekend met 2% van de WOZ-waarde voor onderhoudskosten. Niet uit te sluiten is dat dit nog te laag zal blijken, omdat de gemeente veel gebouwen bezit met een representatief en/of monumentaal karakter. Voor dergelijke gebouwen zal een ander kwaliteitsniveau van onderhoud nodig zijn. In de komende maanden gaat uit de meerjaren onderhoudsplannen blijken of de reservering voldoende is. 4.3.3.Onderwijsgebouwen inclusief peuterspeelzalen Beleidskader De schoolbesturen zijn grotendeels juridisch eigenaar van de gebouwen voor primair, speciaal en voortgezet onderwijs. De gemeente heeft het economisch claimrecht van vrijwel alle schoolgebouwen. De schoolbesturen kunnen voor voorzieningen in de huisvesting bij de gemeente aanvragen indienen. Het kader hiervoor wordt gevormd door de onderwijswetgeving: Wet op het Primair Onderwijs (WPO), Wet op de Expertise Centra (WEC) en de Wet op het Voortgezet onderwijs (WVO), de Verordening voorzieningen huisvesting onderwijs gemeente Dordrecht van 2001 (kader voor het jaarlijkse programma onderwijshuisvesting, inclusief onderhoud), en het Integraal Huisvestingsplan (IHP). In dit plan is vastgelegd hoe de huisvestingsmiddelen in de komende jaren besteed gaan worden. Uitgangspunt is dat voornamelijk de schoolbesturen plannen maken, optreden als bouwheer, eigen onderhoudsplannen uitvoeren en zoveel mogelijk zelfstandig opereren. De gemeente maakt het beleidskader in goed overleg met de schoolbesturen, financiert de plannen en toetst.
Pagina 104 van 271
Het IHP wordt jaarlijks herijkt. Ter bevordering van integrale afwegingen van beleid en middelen is besloten om het IHP in de afweging van de kadernota te betrekken. Het IHP Onderwijs is in het eerste kwartaal van 2008 geactualiseerd en de uitkomsten hiervan worden in de Kadernota 2009 meegenomen. Financiële consequenties en vertaling in begroting Met ingang van de Kadernota 2008 is het IHP betrokken in de integrale afweging. Voorheen was feitelijk sprake van een “gesloten exploitatie” met separate afspraken over indexering. Met de vaststelling van de Kadernota 2008 is ook de Nota Indexeren Investeringen vastgesteld. Hierin is opgenomen dat voortaan de door de VNG gehanteerde prijsindexen voor normbedragen voor nieuwbouw, uitbreiding en aanpassing t.g.v. onderwijskundige vernieuwing en voor onderhoud eerste inrichting en klokuren gymnastiek gevolgd worden. In aansluiting op de algemene beleidslijn wordt jaarlijks nagecalculeerd aan recente ontwikkelingen en wordt de uitkomst van de indexering opgenomen op de Stadsstelpost “kapitaallastenvervangingsinvesteringen”. De financiering van deze investeringen vindt plaats overeenkomstig het activerings- en afschrijvingsbeleid van de gemeente Dordrecht. Dit betekent dat vanaf het eerste jaar na oplevering van de investeringen de afschrijvinglasten (voor gebouwen 40 jaar) ten laste van de exploitatie worden gebracht en vanaf het moment van investeren, jaarlijks de rente-kosten (als percentage van de boekwaarde) ten laste van de exploitatie worden gebracht. Anders geformuleerd het budget voor het IHP Onderwijs bestaat uit de jaarlijkse afschrijvings- en rentekosten gedurende de economische levensduur van de investeringen. Er is dus boekhoudkundig sprake van een open systeem en niet van een gesloten systeem waarbij de financiering plaatsvindt uit een afzonderlijke reserve of voorziening. Met de vaststelling van het beleidskader “Samen investeren in vroeg beginnen, op weg naar een Dordtse Voorschool” door de Raad in februari 2006 maakt de huisvesting van de peuterspeelzalen onderdeel uit van de onderwijshuisvesting. Bij aanpassing, uitbreiding en nieuwbouw vormt de peuterspeelzaal integraal onderdeel van het huisvestingsprogramma. Onderwijsgebouwen Bedragen x € 1.000 Apparaatskosten
Begroting 2007 incl. wijziging
Rekening 2007
€ 551
€ 435
Rente en afschrijving
€ 10.126
€ 7.312
Onderhoudstorting
- € 2.062
- € 2.141
€ 3.800
€ 2.066
Overige beheerskosten
Kwaliteit en risico’s De omvangrijkheid van het IHP en de daarbinnen aanwezige complexiteit van diverse bouwopgaven brengen vanzelfsprekend risico’s met zich mee. Het IHP is gebaseerd op normbedragen. Bij verdere uitwerking van de plannen zal telkens moeten blijken in hoeverre het geraamde budget toereikend zal zijn. Het onderhoudsbeheer van onderwijsgebouwen voor primair en voortzet onderhoud vindt plaats op basis van meerjaren onderhoudsplanning. Door de vele nieuwbouw- en uitbreidingsprojecten is voor het onderhoud van de schoolgebouwen nog geen exacte berekening aanwezig voor de dekking van het toekomstige onderhoud. De aanwezige berekening geeft een voldoende dekking aan, maar daarbij zijn een aantal zaken nog onzeker, zoals het af te rekenen onderhoud over de periode 1998 - 2004. In het najaar 2007 is begonnen met de afrekening over deze periode. Vervolgens zal de herziening van de systematiek van de onderhoudsvoorziening worden opgepakt. Hierbij zal ook worden ingespeeld op de integratie van nieuwe aspecten van onderhoudsbeheer waaronder: de problematiek platte daken, asbest, brandveiligheid en calamiteiten. Deze zaken worden nu nog zo goed als mogelijk ad hoc opgelost binnen de huidige budgetten. 4.3.4
Beheer kapitaalgoederen openbare ruimte
Algemeen De gemeente Dordrecht heeft vastgelegd aan welke kwaliteitsnormen de openbare ruimte moet voldoen. Kwaliteit kent meerdere invalshoeken. Kwaliteit heeft te maken met esthetische beleving. Is er sprake van een goed ontwerp en is het goed aangelegd. Is daarbij gebruik ge-
Pagina 105 van 271
maakt van duurzame materialen en is de openbare ruimte goed onderhouden. Kwaliteit is ook functionaliteit, dus: kan de openbare ruimte goed worden gebruikt en is deze adequaat te beheren. Verder is de technische kwaliteit van de voorzieningen in de openbare ruimte ook van belang. De veiligheid dient gewaarborgd te zijn. Hiertoe is eind 2004 het project Kwaliteit Openbare Ruimte (KOR) gestart. In de tweede helft van 2006 is de implementatiefase gestart. In 2007 is het project afgerond en zijn de resultaten overgedragen aan de staande organisatie. Het doel van het project KOR is een efficiencyverbetering en het vastleggen van de gewenste kwaliteit van de openbare ruimte, vanuit een integrale samenwerking tussen de sectoren verantwoordelijk voor de inrichting en het beheer van de openbare ruimte. Voor elk van de vier deelprojecten: Ontwerp, Beheer, Techniek en Proces zijn handboeken opgesteld. Ieder onderdeel loopt zijn eigen traject door om tot het deelresultaat te komen. In 2008 zal geëvalueerd worden hoe de implementatie van het project KOR is verlopen. Voor het onderdeel beheer wordt aangesloten bij ontwikkelingen van de CROW (Centrum Regelgeving Openbare Werken). In de wijk Sterrenburg is in 2007 gestart met een pilot waarbij gebruik gemaakt wordt van beeldbestekken conform de ontwerprichtlijnen van de CROW. Die pilot loopt door tot en met 2008. Daarna wordt geëvalueerd. De ervaringen over 2007 waren positief. In 2007 is ook voor stadspolders een integraal bestek ontwikkeld en in de markt gezet. Per 1 januari 2008 is dit bestek in uitvoering gekomen. Beheersystemen Voor het beheer van de kapitaalgoederen in de openbare ruimte beschikt de gemeente over een aantal operationeel zijnde beheersystemen voor weg-, riool-, gemalen-, groen-, kunstwerken-, openbare verlichting- , verkeersmeubilair- en speeltoestellenbeheer. Daarnaast zijn beheersystemen in ontwikkeling voor parkeerautomaten, baggerwerken in het stedelijk gebied en kunst in de openbare ruimte. Voor verkeersregelinstallaties is een beheersysteem aangeschaft in 2007. Dat systeem wordt nu gevuld met basisgegevens. Elk beheersysteem omvat alle elementen per beheersveld en de technische kwaliteit per element. Jaarlijks vindt een schouw plaats naar de onderhoudsgesteldheid waarna de technische kwaliteit per element wordt bijgesteld in het beheersysteem. Mutaties in het areaal worden doorlopend bijgewerkt. 4.3.5
Wegen, constructies, openbare verlichting en stadsmeubilair
Beleidskader Er wordt gewerkt met deelbeleidsstukken waarvan zijn vastgesteld: budgetten wegen (februari 2001) en Nota onkruid op verharding (april 2003). Op basis hiervan wordt met het beheersysteem voor wegen, straatmeubilair, verkeersborden etc. de totale onderhoudskwaliteit wegen bewaakt. Het beheersysteem verkeersmeubilair (verkeersborden en andere aanduidingen) is operationeel. Het beheersysteem verkeersregelinstallaties wordt momenteel gevuld. Een nieuwe wegennota is overigens in voorbereiding. Wij zullen die in de loop van 2008 presenteren. de Nota Kunstwerken (constructies) beheer en onderhoud (2003) is het onderhouds- en groot onderhoudsbudget (investeringen) op orde. Het systematische beheer van constructies (bruggen, tunnels, viaducten, damwanden, kadeconstructies, steigers, hekwerken, duikers, geluidsschermen etc.) is volledig operationeel. - De nota beleid en beheer openbare verlichting 2004 – 2013. Financiële consequenties en vertaling in begroting De Nota budgetten wegbeheer is in april 2001 vastgesteld. Tot en met 2006 is jaarlijks € 180.000 toegevoegd om het budget vanaf 2006 op orde te krijgen. Met de vaststelling van de Nota Kunstwerken beheer en onderhoud is het budget van het beheer van stadsmeubilair en constructies op basis van de meerjaren onderhoudsbegroting 2003-2012 opgehoogd tot € 901.000 op jaarbasis. Daarnaast is het meerjarenprogramma groot onderhoud 2004-2013 vastgesteld (investeringen). Hiermee wordt het gewenste kwaliteitsniveau van het beheerde areaal behaald (economische urgentie 1,8 en veiligheidsurgentie 1,6). Vanaf 2005 wordt het onderhoud van Kunst in de openbare ruimte uitgevoerd ten laste van het budget voor toegekende areaaluitbreiding.
Pagina 106 van 271
Beheerslasten wegen Bedragen x € 1.000
Apparaatskosten
Begroting 2007 incl. wijziging
Rekening 2007
€ 1.933
€ 2.133
€ 10.343
€ 8.444
€0
€ 2.245
€ 59
€ 35
Begroting 2007 incl. wijziging
Rekening 2007
Apparaatskosten
€ 197
€ 171
Programmakosten
€ 629
€ 405
Programmakosten Storting in voorzieningen Kapitaallasten
Beheerslasten constructies Bedragen x € 1.000
Storting in voorzieningen Kapitaallasten
Beheerslasten openbare verlichting Bedragen x € 1.000 Apparaatskosten Programmakosten Storting in voorzieningen Kapitaallasten
Beheerslasten stadsmeubilair (incl. VRI’s) Bedragen x € 1.000
€0
€0
€ 423
€ 523
Begroting 2007 incl. wijziging
Rekening 2007
€ 254
€ 363
€ 1.032
€ 990
€0
€0
€ 369
€ 395
Begroting 2007 incl. wijziging
Rekening 2007
Apparaatskosten
€ 505
€ 688
Programmakosten
€ 748
€ 1.721
€ 184
€ 488
Storting in voorzieningen Kapitaallasten
Kwaliteit en risico’s De beoordelingssystematiek voor weginspecties is gewijzigd. Er is door het CROW nog geen optimale verdeling vastgesteld op basis waarvan kan worden vastgesteld of het wegonderhoud adequaat is. Vooralsnog wordt voor elementenverharding aangehouden de volgende normering aangehouden als minimum om het predicaat voldoende te krijgen: 80 % van de wegen als voldoende, 12 % als matig en 8 %. Voor asfaltverharding is die normering 70 % voldoende, 18 % matig en 12 % onvoldoende. De gemeente Dordrecht heeft ruim 500 km verharde wegen in beheer waarvan het verhardingstype en oppervlakte onderstaand is weergegeven (bron: wegbeheersysteem gemeente Dordrecht). Verhardingstype
Oppervlakte
Oppervlakte
Asfalt
193 ha.
37,7%
Elementen (klinkers, tegels)
317 ha.
61,9%
Overig
2 ha.
0,4%
Totaal
512 ha.
100%
De vervangingswaarde van wegverhardingen bedraagt indicatief € 250 mln. Onderstaande tabel geeft de kwaliteitsontwikkeling van de wegen op basis van de jaarlijkse weginspecties weer. Het aandeel verhardingen met een CROW-kwalificatie “matig” of “onvoldoende” vertoont een stijgende lijn. Hieruit blijkt dat de kwaliteit van de verhardingen daalt met een herstel van de dalende trend in 2007. Visuele inspectie geeft echter geen uitspraak over de draagkracht van de wegen. Om verdere degeneratie van asfaltwegen te voorkomen wordt grootschalig gesplit (een dunne laag asfalt over de bestaande weg waarop steenslag wordt inge-
Pagina 107 van 271
strooid). Hierdoor zijn beschadigingen niet meer zichtbaar. Op basis van deze trend wordt een nieuwe nota wegonderhoud voorbereid.
De gemiddelde levensduur van een weg is gesteld op 30 tot 40 jaar. Bij een slappe en zakkende ondergrond is niet de kwaliteit van de weg maatgevend voor het moment van herstel maar de mate van zetting. Het omslagpunt ligt ongeveer bij een zetting van 1 cm per jaar. Bij een slappe ondergrond moet de weg dus worden opgehoogd alvorens het wegdek zelf aan vervanging toe is. Op dat moment vindt kapitaalsvernietiging plaats. De kwaliteit van het wegdek is nog goed, maar dient vanwege de lage ligging van de weg toch te worden opgebroken. In Dordrecht is dit in een aantal wijken (Staart, Reeland) aan de orde. Het budget wegonderhoud is hiervoor niet toereikend. In november 2006 is de meerjarenbegroting voor de periode 20072010 vastgesteld waarin een bedrag van € 7 mln. is opgenomen om het probleem van zettingen aan te pakken. Het uitvoeringsprogramma is in 2007 vastgesteld. De kunstwerken CBK (Centrum Beeldende Kunst) zijn nog niet in een beheersysteem opgenomen, waardoor de financiële consequenties nog niet volledig duidelijk zijn. 4.3.6 Riolering Beleidskader In juni 2007 heeft de gemeenteraad ingestemd met het Gemeentelijk Rioleringsplan IV 2007 – 2010 (GRP IV). Voor circa 600 km riolen met straatkolken, rioolgemalen, bergbezinkbassins en drukrioleringsinstallaties. Het GRP IV gaat uit van een jaarlijkse kostenstijging van 4% tot 2015 en voorziet in de aanpak van lekke rioleringen in het aandachtsgebied funderingen. Doelstellingen zijn het inzamelen en transporteren van afvalwater, het verminderen van vuiluitworp naar oppervlaktewater, bodem en grondwater, het beperken van wateroverlast en overige overlast en het doelmatig beheren van riolering. Het beheer volgt de landelijke richtlijnen die door de Stichting Rioned worden uitgezet. De stichting is een platvorm, kenniscentrum en belangenbehartiger van rioleringszorg in Nederland en richt zich primair op gemeenten. De Wet tot verankering en bekostiging gemeentelijke watertaken is op 16 augustus 2007 in werking getreden. In deze wet wordt de bekostiging van aanvullende gemeentelijke taken ten aanzien van de verwerking van regenwater en de inspanningsverplichting ten aanzien van grondwaterproblemen geregeld. Financiële consequenties en vertaling in begroting Het GRP is gebaseerd op een herzien meerjarig kostendekkingsplan waarvan de kosten (vervanging riolering onderdelen, milieumaat-regelen, algemene kosten, exploitatiekosten, kapitaallasten etc.) en de baten (rioolrechten, bijdragen zuiveringschap, verfijning uitkering en investeringsimpuls) zo goed mogelijk zijn geschat op ervaringscijfers, landelijke kengetallen en herziene financiële uitgangspunten. Sluitpost voor het dekkingsplan is het rioolrecht. Jaarlijks zal de betreffende jaarschijf van het meerjaren kostendekkingsplan in de begroting verwerkt worden inclusief geaccordeerde bijstellingen. In de praktijk vinden veel planningsverschuivingen plaats door kostenbesparende integrale aanpak van vervangingen, door beperkingen van overlastsituaties en aanpak van stadsvernieuwingsprojecten.
Pagina 108 van 271
Beheerslasten Riolering Bedragen x € 1.000 Apparaatskosten Programmakosten
Begroting 2007 incl. wijziging
Rekening 2007
€ 1.316
€ 1.359
€ 990
€ 1.558
€ 4.092
€ 4.294
Storting in voorzieningen Kapitaallasten
Kwaliteit en risico’s Het rioolbeheersysteem is op orde. Risico’s zijn: beïnvloeding grondwaterpeil (kan leiden tot snellere rioolvervanging) en meer extreme weersomstandigheden door klimaatverandering (kan leiden tot meer overlast door vervuiling oppervlaktewater en overstroming in gebouwen). Ook de toename van ingroei van boomwortels in het riool vormt een risico. De riolering in Dordrecht heeft een gemiddeld kwaliteitsniveau. De Belangenvereniging funderingsproblematiek (BVFP) en drie particulieren hebben een proces aangespannen tegen de gemeente in verband met schade door funderingsproblemen. Zij menen dat de gemeente geen adequaat rioolonderhoud heeft uitgevoerd. De gemeente heeft met een conclusie van antwoord gereageerd op de dagvaarding. De BVFP heeft in november 2007 een conclusie van repliek ingediend bij de rechtbank. Vervolgens zal de gemeente reageren op de conclusie van repliek. De eerste zitting van de rechtbank zal vermoedelijk in de eerste helft van 2008 plaatsvinden. Over de datum van een vonnis kan op dit moment geen uitspraak worden gedaan, 4.3.7
Water (peilbeheer en stedelijk waterplan)
Beleidskader Het Stedelijk Waterplan is een gezamenlijk beleidsplan van de waterbeheerders van Dordrecht: De gemeente Dordrecht en het Waterschap Hollandse Delta. Het Stedelijk Waterplan vormt vervolgens de basis voor andere plannen zoals het rioleringsplan, ontwikkelvisies voor delen van Dordrecht, bestemmingsplannen, wijkschetsen/visies en peilbesluiten; Het Maatregelenplan berust op de lange termijnvisie en geeft een aantal korte termijn maatregelen voor de periode tot en met 2007. Deze zijn gericht op kennis vergaren en uitdragen, inspelen op kansen bij ruimtelijke ontwikkelingen voor het creëren van extra wateroppervlak, meeliften met rioolvervanging voor afkoppelen van schone verharding van riolering, voorkomen inloop oppervlaktewater in de riolering, verbeteren locaties met een slechte waterkwaliteit, sanering overstorten van gemengde riolering met slechte invloed op waterkwaliteit, verbetering van ecologie op locaties en verbetering gebruik en beleving van water. In de loop van het tweede kwartaal 2008 wordt een nieuw stedelijk waterplan gepresenteerd. Hierin wordt ingegaan op maatregelen, die noodzakelijk zijn voor het voldoen aan de Europese Kaderrichtlijn Water. Dit nieuwe waterplan zal in het derde kwartaal 2008 aan de Raad ter vaststelling worden voorgelegd. Financiële consequenties en vertaling in begroting In het GRP IV is een budget voor communicatie inzake waterbeheer opgenomen. De overige beheerbudgetten van gerealiseerde of nog te realiseren projecten (zoals Haaswijkweg Oost en – West en Stevensweg West) zijn opgenomen in de beheerbudgetten van onder meer groen en constructies. Tabel Beheerslasten Water (peilbeheer en stedelijk waterplan) De beheerslasten zijn vanaf 2008 geïntegreerd in het product Groen en verwerkt in de tabel beheerslasten Groen. Risico’s Het baggeren van vaarwegen en havens en het beheer van kademuren van jacht-, binnenvaarten zeehavens is inmiddels geïntegreerd in de beheersystemen. In 2007 is het invoeren van deze objecten in de bestaande beheersystemen afgerond. Verder kunnen worden vermeld: het ontwikkelen van grondwaterbeleid, verwerkingskosten baggerspecie i.v.m. milieuwetgeving. Met Waterschap de Groote Waard zijn in 2007 de onderhandelingen geopend over het verwerken van binnenstedelijke baggerspecie. Naar verwachting wordt dit gesprek in de zomer van 2008 afgerond. Wij verwachten dat hier extra kosten zullen ontstaan. Zodra hierover meer duidelijkheid bestaat zullen wij u informeren.
Pagina 109 van 271
4.3.8
Groen
Beleidskader Het openbaar groen is een beeldbepalend onderdeel van de openbare ruimte en het visitekaartje van de gemeente. In 1995 is met de Nota Dordrecht Kleurrijk Groen (DKG) een kaderstellende visie op het groen vastgelegd uitgaande van de doelen: grotere diversiteit in het groen, meer natuur in de stad en een financieel gezond groenbeheer. De nota bevat een groenstructuurplan (structuurbeschrijving van hoofdstructuren en het gewenste niveau van het groen op stedelijk-, wijk- en buurtniveau) en een groenzoneringskaart ingedeeld naar 4 kwaliteitszones (met vertaling naar beheer- en onderhoudsniveaus met bijkomende kosten). In het project KOR wordt deze verdeling verlaten en is gekozen voor een integraal onderhoudsbeeld per gebied. In de wijk Sterrenburg is sinds 1 januari 2007 een pilot in uitvoering. Deze pilot wordt per 31 december 2008 afgesloten en daarna geëvalueerd. Bij het slagen van de pilot wordt successievelijk voor geheel Dordrecht een integraal onderhoudsbeeld opgesteld en aanbesteed. Het groenbeheersysteem voor regulier onderhoud is op orde. Financiële consequenties en vertaling in begroting In november 2003 met de goedkeuring van de evaluatie van de Nota DKG extra structurele middelen (€ 689.000 vanaf 2003) toegekend en is het budget regulier groen toereikend geregeld. Voor het groot onderhoud groen is bij het Meerjaren Beleidsplan 2007-2010 besloten om jaarlijks € 250.000 extra beschikbaar te stellen voor groot onderhoud groen en aanvullend onderhoud van bomen. In 2007 waren de grote onderhoudsprojecten: boomvervanging Amstelwijck, Botermarkt (gedeeltelijk) uitgevoerd. Voor de Zeedijk zijn in september – oktober 2007 vervangende projecten uitgevoerd. Te weten; grootschalige snoeiwerkzaamheden bomen (Bildersteeg, Wantijpark, Rijksstraatweg, Bos van Staring, Frank van der Goesstraat / Vliegenstraat). Daarnaast zijn de middelen ingezet voor extra plantsoenherstel in de wijken. Het reguliere groenonderhoud is conform de jaaropgave uitgevoerd met (meer kleur in groen, mechanische onkruidbestrijding, realisatie snoeiprogramma, reguliere boomvervanging etc). Beheerslasten Groen Bedragen x € 1.000 Apparaatskosten Programmakosten Storting in voorzieningen Kapitaallasten
Begroting 2007 incl. wijziging € 3.856
Rekening 2007
€ 3.240
€ 3.953
€ 3.109
0
23
226
216
Risico’s Vooral de kastanjebloedingsziekte en in minder mate andere boomziekten vormen nog steeds een risico. Voor de kastanjebloedingsziekte wordt sinds 2005 jaarlijks 2 maal een inspectieronde gehouden om het verloop van deze ziekte te monitoren. Voorts is bij beeldbepalende kastanjes gezorgd voor extra weerbaarheid door extra voeding te geven. Het lijkt er op dat deze maatregelen helpen om de aanslag op het Dordtse bomenbestand te beteugelen. In de loop van 2007 hebben wij weinig tot geen nieuwe gevallen ontdekt. Er is nog geen beeld of dit een tijdelijke opleving is of dat het om een structurele verbetering gaat. Daarnaast leidt de Flora en Faunawet tot extra voorbereidingskosten. Voordat in delen van Dordrecht onderhoudsmaatregelen uitgevoerd worden dient bezien te worden of de voorgenomen maatregel op de gebruikelijke wijze uitgevoerd kan worden. Is er een beschermende diersoort aanwezig, dan dient het onderhoudsplan gewijzigd te worden. Een uitvoeringsprotocol werken en de Flora en Faunawet is in voorbereiding. Doordat het proces rondom het gestimuleerd natuurlijk verloop zo veel sneller gaat dan verwacht, moet er in 2008 meer groenonderhoud worden aanbesteed. Dit heeft als consequentie dat gebieden versneld qua inventarisatie moeten worden gemuteerd. Ook moet de besluitvorming over technische normeringen voorbereid worden. Dit vergt mogelijk extra capaciteit en budget.
Pagina 110 van 271
4.4
Financiering en treasury
In deze paragraaf komen de onderwerpen aan de orde die behoren tot een transparant geldstromenbeleid van de gemeente. Dit zijn onder andere risicobeheer (met name rente- en kredietrisico), de financieringspositie, het kasbeheer en de informatievoorziening. 4.4.1 Algemeen Treasury is het besturen en beheersen, het verantwoorden over en het toezicht houden op de financiële geldstromen, de financiële posities en de hieraan verbonden risico’s. Meer concreet gaat het om financiering van het beleid tegen zo gunstig mogelijke voorwaarden, het te allen tijde zorgen voor voldoende liquide middelen, waarbij een tijdelijk overschot tegen een zo hoog mogelijk rendement wordt belegd, en het daarbij afdekken van met name rente- en kredietrisico’s. De treasuryfunctie dient te opereren binnen de kaders van de Wet financiering decentrale overheden (Wet fido). In deze wet staan met name risicobeheersing en transparantie centraal. Het laatste komt tot uitdrukking in een verplicht statuut en voorgeschreven paragrafen in begroting en jaarrekening. Risicobeheersing richt zich vooral op rente- en kredietrisico’s. De fido-bepalingen met betrekking tot renterisico’s zijn er op gericht om portefeuilles zodanig in de tijd te spreiden dat te grote afhankelijkheid van het renteniveau in één bepaald jaar wordt voorkomen. Aldus bevordert de Wet fido een solide financieringswijze bij openbare lichamen en levert daarmee een bijdrage aan de uitstekende kredietwaardigheid van openbare lichamen op de (inter)nationale kapitaalmarkt. Kredietrisico’s worden beperkt door de eisen die de Wet fido stelt aan tegenpartijen en producten op de geld- en kapitaalmarkten. Tegenpartijen dienen over een minimale kredietwaardigheid te beschikken in de A-categorie, een internationaal erkende standaard. Financiële producten dienen de garantie te bevatten dat aan het einde van de looptijd de hoofdsom nog intact is. Nadat in 2006 een nieuw gemeentelijk Treasury Statuut is vastgesteld en een Treasury Comité in het leven is geroepen is in 2007 vorm gegeven aan een verdere professionalisering van de treasury- c.q. financieringsfunctie. 2007 was het eerste jaar waarin aan de hand van een specifiek uitvoeringsprogramma (Treasury Jaarplan) werd gewerkt. Tevens is begin 2007 de personele capaciteit uitgebreid met een full-time cashmanager. Deze functie richt zich met name op het betalingsverkeer en saldobeheer. Tevens kon hiermee uitvoering worden gegeven aan de ambitie om een integrale gemeentelijke liquiditeitenplanning op te stellen. Met een dergelijke planning kunnen betere financierings- of beleggingsbeslissingen worden genomen, waarmee de gemeente geld kan verdienen. Andere belangrijke hoofdpunten binnen de uitvoering van het gemeentelijke treasurybeleid gedurende 2007 zijn: • Het uitvoeren van een analyse op lopende beleggingen in obligatiefondsen. • Op grond van de uitkomsten van deze analyse heeft een omvangrijke herbelegging plaatsgevonden, waarvan € 30 miljoen op duurzame wijze is belegd. • Het in opdracht van op de Gemeenschappelijk Regeling Drechtsteden uitvoeren van geldmarkttransacties. In 2007 is uit hoofde hiervan voor ruim € 0,5 miljard aan transacties gedaan. Zoals ook nadrukkelijk in het nieuwe statuut vastgelegd is de doelstelling van de gemeentelijke treasury- c.q. financieringsfunctie is dat deze uitsluitend de publieke taak dient en dat een prudent beleid gevoerd wordt binnen de kaders die zijn gesteld in de Wet fido.
Pagina 111 van 271
4.4.2 Risicobeheer De relevante treasuryrisico’s worden in het algemeen onderscheiden in renterisico’s, kredietrisico’s, koersrisico’s en valutarisico’s. Binnen de Dordtse financieringssituatie zijn vooral de rente- en kredietrisico’s relevant. Renterisico. Renterisico’s kunnen worden onderscheiden in het renterisico van de vlottende schuld (c.q. de kasgeldlimiet) en het renterisico van de vaste schuld (c.q. de renterisiconorm). 1. Renterisico vlottende schuld (kasgeldlimiet): Met de kasgeldlimiet geeft de Wet fido een richtlijn met welke grens nog verantwoord op korte termijn kan worden gefinancierd. De limiet wordt uitgedrukt in een percentage van het begrotingstotaal (8,5%). Voor Dordrecht bedroeg de kasgeldlimiet voor het jaar 2007 ruim € 38 miljoen. Indien deze limiet met meer dan één kwartaal wordt overschreden dient de kortlopende schuld te worden omgezet (in fido-termen: ‘geconsolideerd’) in een langlopende lening. In onderstaande tabel is de ontwikkeling van de kasgeldlimiet voor Dordrecht over 2007 weergegeven, één en ander zoals ook per kwartaal aan de Provincie Zuid-Holland gerapporteerd. Tabel 1 Kasgeldlimiet 2007 Bedragen * € 1.000,1) Berekening kasgeldlimiet 2007: Begrotingstotaal (lasten) Wettelijk percentage Kasgeldlimiet
451.722 8,5% 38.396
2) Kwartaalrapportages kasgeldlimiet 2007: 1e 2e 3e 4e kwartaal kwartaal kwartaal kwartaal 2007 2007 2007 2007 Gemiddelde vlottende schuld
20.821
29.892
6.394
17.192
7.593
5.420
28.836
18.753
-13.227
-24.471
22.441
1.561
Kasgeldlimiet
38.396
38.396
38.396
38.396
Ruimte onder kasgeldlimiet
25.169
13.925
60.838
39.958
Gem. vlottende middelen Gem. overschot vlott.midd
Uit dit overzicht blijkt dat de gemeente Dordrecht gedurende 2007 een structureel overschot aan vlottende middelen heeft gehad (in fido-terminologie: ‘ruimte onder de kasgeldlimiet’). De toets aan de kasgeldlimiet is vooral relevant indien, in tegenstelling tot de Dordtse situatie, sprake is van een schuldsituatie op de korte termijn. Mede vanwege de omvangrijke maandelijkse bijdragen aan de Drechtsteden zal deze ruimte snel afnemen waardoor op termijn de noodzaak zal ontstaan om financiering op te nemen. 2. Renterisico vaste schuld (renterisiconorm): Met de renterisiconorm biedt de Wet fido een richtsnoer om rente-aanpassingen van financieringen en beleggingen goed in de tijd te spreiden. De Wet fido bepaalt dat in één jaar niet meer dan 20% van het uitstaande bedrag aan rente-aanpassing onderhevig mag zijn. Hiermee wordt een zodanige spreiding van lange leningen- en beleggingsportefeuilles bevorderd dat geen overmatige afhankelijkheid ontstaat van het renteniveau in één bepaald jaar.
Pagina 112 van 271
In het navolgende schema wordt het renterisico over 2007 weergegeven: Tabel 2 Renterisiconorm 2007 Bedragen * € 1.000,-
Omschrijving
Bedrag
BEPALING RENTERISICO: 1a Renteherziening vaste schuld OG (opgenomen) 1b Renteherziening vaste schuld UG (uitgezet) 2 Netto renteherziening vaste schuld (1a - 1b) 3a Nieuw aangetrokken vaste schuld 3b Nieuw verstrekte langlopende geldleningen 4 Netto nieuw aangetrokken vaste schuld (3a - 3b) 5 Betaalde aflossingen 6 Herfinanciering (laagste van 4 en 5) 7 Renterisico op vaste schuld (2 + 6) CALCULATIE RENTERISICONORM: 8 Stand vaste schuld per 1 januari 9 Wettelijk percentage 10 Renterisiconorm (8 * 9) / 100 TOETS RENTERISICONORM: 10 Renterisiconorm 7 Renterisico op vaste schuld 11 Ruimte (+) / Overschrijding (-); (10 - 7)
0 0 0 0 12 -12 4.701 -12 -12
42.551 20% 8.510
8.510 -12 8.522
In 2007 zijn er geen renteaanpassingen geweest binnen de opgenomen- en uitgezette leningenportefeuilles. Er zijn geen nieuwe leningen opgenomen. Daarnaast is er voor een zeer beperkt bedrag een lening verstrekt. Al met al opereerde Dordrecht in 2007 binnen de grenzen van de renterisiconorm. Kredietrisico. Kredietrisico’s kunnen zich op twee manieren manifesteren. Ten eerste is er het risico dat direct wordt gelopen uit hoofde van door de gemeente verstrekte leningen en uitgezette beleggingen. Ten tweede is een kredietrisico aan de orde ten aanzien van verstrekte gemeentegaranties (borgstellingen). Dit laatste kan worden omschreven als een indirect kredietrisico. 3. Kredietrisico op leningen en beleggingen: Door de gemeente Dordrecht zijn uit hoofde van haar publieke taak leningen (door)verstrekt en beleggingen gerealiseerd. Naast eventuele deelnemingen staan deze zaken staan onder de noemer financiële activa op de balans. De totale boekwaarde aan financiële activa van de gemeente Dordrecht bedroeg per eind 2007 € 190,3 miljoen en kan als volgt worden gespecificeerd:
Pagina 113 van 271
Tabel 3 Specificatie financiële activa gemeente Dordrecht Bedragen * € 1.000,-
Omschrijving
Boekwaarde per 31-dec2007
Deelnemingen (met een niet-speculatief karakter)
Overige uitzettingen
TOTAAL
Opmerking
19.969 Betreft aandelen NV Eneco, BV Gemeenschappelijk Bezit Evides, Netwerk NV, Bank Nederlandse Gemeenten, Waterbus, High Speed Ferry, ROM-D en GEM De Hoven BV. 170.366 (Door)verstrekte leningen en beleggingen. Zie tabel 4. 190.335
Bovenstaand totaalbedrag per eind 2007 betekent een afname van circa € 24 miljoen ten opzichte van 2006. Een nadere specificatie hiervan is te vinden in tabel 8 bij paragraaf 5.4.3. De in voorgaande tabel benoemde overige uitzettingen kunnen als volgt naar risicocategorie worden uitgesplitst: Tabel 4 Specificatie overige uitzettingen naar risicocategorie Bedragen * € 1.000,Boekwaarde per 31-dec-2007
Perc. van totaal
Gemeenten/provincies
0
0,0%
Overheidsbanken
0
0,0%
23.900
14,0%
0
0,0%
128.122
75,2%
18.344
10,8%
0
0,0%
170.366
100,0%
Risicogroep
Woningcorporaties met garantie WSW Semi overheidsinstellingen Financiële instellingen (kredietkwaliteit A en hoger) Overige toegestane instellingen volgens treasurystatuut Niet-toegestane instellingen volgens treasurystatuut TOTAAL
4. Kredietrisico ten aanzien van gemeentegaranties (borgstellingen): Binnen de gemeente zijn een aantal organisaties, instellingen of verenigingen actief die activiteiten verzorgen welke in het verlengde liggen van de gemeentelijke publieke taak. In sommige gevallen kan dit met zich meebrengen dat de gemeente borg staat voor geldleningen die door dergelijke instellingen is opgenomen ter financiering van hun activiteiten. Bij borgstellingen kunnen de volgende twee hoofdvormen worden onderscheiden: • Directe borgstelling op basis van een collegebesluit; • Achtervangpositie in een waarborgfonds (indirecte borgstelling). De positie van gemeenten en/of Rijk in achtervang dient vooral de zekerheidsstructuur van een betreffend fonds. Hierdoor zijn geldgevers bereid tegen gunstiger condities (lees: minimale risico-opslag) leningen te verstrekken aan de aangesloten instellingen. Het aan deze borgstellingsvorm verbonden risicoprofiel is zeer beperkt.
Pagina 114 van 271
Tabel 5 Stand borgstellingen per 31 december 2007 Bedragen * € 1 miljoen Bedrag
Vorm Directe borgstellingen
118,1
Achtervang (i.c. Waarborgfonds Sociale Woningbouw)
285,5
TOTAAL per 31 december 2007
403,6
Ten opzichte van de stand per eind 2006 is het bedrag aan directe borgstellingen per saldo afgenomen met circa € 8 miljoen. Deze afname gedurende 2007 is vooral het gevolg van reguliere aflossingen. Het totaalbedrag aan leningen van in Dordrecht actieve woningcorporaties dat per eind 2007 door het WSW geborgd was betrof ruim € 571 miljoen. Omdat gemeenten en Rijk elk voor 50% in de achtervang zitten betekent dit voor de gemeente ruim € 285 miljoen. De huidige achtervang van de gemeente loopt tot 1 januari 2011. Voor verdere specificatie mag worden verwezen naar de Staat van Gewaarborgde geldleningen op de CD-ROM.
4.4.3
Financieringspositie
Financiering activa. De activa van de gemeente Dordrecht waren per begin 2007 als volgt gefinancierd: Tabel 6
Financieringspositie per 1-1-2007 Bedragen * € 1 miljoen
Omschrijving
Bedrag per 1-1-2007
Totale boekwaarde investeringen Vaste financieringsmiddelen: Reserves Voorzieningen Langlopende leningen
€ € €
€
499,5 77,3 42,6
Staat van activa
St. v. Reserves St. v. Voorzieningen St. v. Geldleningen €
Financieringstekort
631,9
Vindplaats
€
619,3 12,5-
Rente-omslag. De gemeente Dordrecht hanteert, zoals de meeste gemeenten, het principe van concernfinanciering. Dit betekent dat rentelasten op een indirecte wijze aan activa worden toegerekend. Voor deze toerekening wordt de renteomslagmethodiek toegepast. Door middel van deze methodiek wordt aan activa de gemiddelde rentekosten toegerekend die voortvloeien uit de opgenomen geldleningen en/of eigen middelen waarmee zij zijn gefinancierd. Conform de begroting bedroeg het voor 2007 vastgestelde renteomslagpercentage 4%. Op reserves werd in 2007 1,5% bijgeschreven als inflatiecorrectie. De renteomslagberekening over 2007 leidde tot een storting van € 7,1 miljoen in de Rentereserve. Daarnaast is conform de begroting 2007 € 3,9 miljoen aan de Rentereserve onttrokken en ten gunste van de exploitatie gebracht. Van deze € 3,9 miljoen is € 2,0 miljoen conform de begroting toegevoegd aan de Algemene Reserve. Vooral als gevolg van de relatief lage inflatiecorrectie op reserves èn de gerealiseerde boekwinst van de verkoop van de obligatiefondsen (zie hieronder bij het kopje
Pagina 115 van 271
Uitzettingen) vertoonde de Rentereserve per 31 december 2007 een saldo van € 11,4 miljoen. Gezien het feit dat deze reserve geplafonneerd is op een niveau van € 5 miljoen is aanvullend € 6,4 miljoen afgeroomd en ten gunste van de exploitatie gebracht. Voor wat betreft de specificatie van de rentekosten en –baten wordt verwezen naar de Berekening Rente-omslag op de CD-ROM. Leningenportefeuille (opgenomen/OG). Er zijn gedurende 2007 geen nieuwe leningen opgenomen. Tabel 7 Mutaties OG-leningenportefeuille gedurende 2007 Bedragen * € 1.000,-
Bedrag
Gemidd. rente
42.551
4,97%
0
-
-4.701
-
Vervroegde aflossingen
0
-
Rente-aanpassing (oud percentage)
0
-
Rente-aanpassing (nieuw percentage)
0
-
37.849
4,77%
Stand per 1 januari 2007 Nieuwe leningen Reguliere aflossingen
TOTAAL per 31 december 2007
Gelet op het beeld dat voortkomt uit de liquiditeitenplanning is te verwachten dat de gemeente Dordrecht in 2008 weer op de kapitaalmarkt actief zal worden om langlopende financiering op te nemen. Uitzettingen (leningen UG, beleggingen) In 2007 is een lening verstrekt aan de Dordtse Manege ten bedrage van € 12.000. Dit betreft een 5-jarige lening die middels maandannuïteiten wordt afgelost. Op de verstrekte leningen is gedurende 2007 € 6 miljoen afgelost, waarvan € 3,6 miljoen door woningcorporaties. Stichting De Biesbosch heeft in 2007 de restschuld op haar lening, € 1,3 miljoen, vervroegd afgelost. Binnen de beleggingsportefeuille van de gemeente Dordrecht hebben zich gedurende 2007 grote mutaties voorgedaan (zie ook onderstaande tabel): • Uitvoering gevend aan een actiepunt uit het Treasury Jaarplan is een analyse gemaakt van de prestaties van de beleggingen in obligatiefondsen. De uitkomst daarvan was dat de rendementen de afgelopen periode zijn achtergebleven en dat herstel daarvan op korte termijn niet mocht worden verwacht. Op grond daarvan is een collegevoorstel gemaakt om deze beleggingen, met een boekwaarde van € 62,4 miljoen, in zijn geheel te verkopen. Gezien het feit dat de marktwaarde bij verkoop medio 2007 € 67,0 miljoen bedroeg is bij deze transactie een boekwinst gerealiseerd van € 4,6 miljoen. • Van bovengenoemd bedrag is ruim € 44 miljoen herbelegd, te weten: o € 16 miljoen vastrentend op middellange termijn. o € 28,3 miljoen is op een duurzame wijze belegd. Hierbij is tegemoetgekomen aan een door de gemeenteraad geuite wens. Aan deze belegging is een uitgebreide verkenning voorafgegaan, omdat de belegging zowel duurzaam moest zijn en moet voldoen aan de criteria zoals gesteld in de Wet fido. Gekozen is voor een duurzaam garantieproduct. Een garantieproduct bestaat twee delen, te weten een vastrentend deel en een vrij belegbaar deel. Het vastrentende deel mag duurzaam genoemd worden door hoge Univest-ratings. De vrij belegbare delen zijn gekoppeld aan een duurzame aandelenindex (FTSE 4 Good) en aan een duurzaam beleggingsfonds. De totale duurzame belegging zal overigens € 30 miljoen bedragen; dit betekent dat in 2008 nog € 1,7 miljoen moet worden ingelegd. • In december 2007 viel een vastrentende belegging van € 3,4 miljoen vrij, welke meteen is herbelegd.
Pagina 116 van 271
Tabel 8 Mutaties in uitzettingen- en beleggingsportefeuille gedurende 2007 Bedragen * € 1.000,-
Bedrag Stand per 1 januari 2007
194.663
Nieuwe uitzettingen (leningen, beleggingen) Overige uitbreidingen
47.704 26
Vrijval beleggingen
-65.785
Reguliere aflossingen
-4.685
Vervroegde aflossingen
-1.290
Afschrijvingen
-267
TOTAAL per 31 december 2007
170.366
Laatstgenoemd bedrag komt weer overeen met het bedrag zoals hiervoor is gespecificeerd in tabel 4 bij kredietrisico’s. 4.4.4 Kasmanagement Gedurende 2007 hebben zich zowel situaties van overliquiditeit (tijdelijk overtollige middelen) voorgedaan als situaties van tekorten in rekening courant. Overtollige middelen werden in de vorm van deposito’s op de geldmarkt belegd bij tegenpartijen die voldoen aan de fido-criteria. Tijdelijke tekorten werden aangezuiverd met kasgeldleningen, omdat daarover minder rente hoeft te worden betaald dan wanneer de schuld in de vorm van een debetstand op de gemeentelijke bankrekening zou worden aangehouden. Tabel 9 Overzicht geldmarktoperaties 2007 Gemiddelden per transactie Aantal transacties
Aantal dagen
Bedrag
Rente-%
Uitgezette deposito's
15
15
€ 15.333.000
4,21%
Opgenomen kasgeldleningen
38
8
€ 20.447.000
3,94%
Omschrijving
Het zwaartepunt van de opgenomen kasgeldleningen lag in de periode februari tot en met mei 2007. Zoals ook uit onderstaande tabel blijkt zijn de korte rentetarieven later dat jaar sterk opgelopen. Juist in die latere periode zijn enige malen deposito’s uitgezet. Aldus is verklaard waarom het gemiddeld ontvangen rentepercentage over deposito’s in tabel 9 hoger is dan de betaalde rente over opgenomen kasgeldleningen.
Pagina 117 van 271
Tabel 10
Verloop renteniveaus gedurende 2007 Euribor 3 mnd
Rente 10 jr (Euro IRS)
Spreiding
1 januari 2007
3,73%
4,18%
0,45%
1 april 2007
3,88%
4,33%
0,45%
1 juli 2007
4,18%
4,82%
0,64%
Datum
1 oktober 2007
4,79%
4,71%
-0,08%
31 december 2007
4,67%
4,55%
-0,12%
Gemiddelden 2007
4,25%
4,52%
Gedurende 2007 zijn zowel de lange als korte rente opgelopen, maar de korte rente beduidend sterker dan de lange rente. In de laatste periode van 2007 was zelfs sprake van een zogenoemde inverse rentestructuur. Dit betekent dat de korte rente hoger ligt dan de lange rente, hetgeen redelijk ongebruikelijk is. Het sterk oplopen van de korte rentetarieven hield vooral verband met de kredietcrisis, welke leidde tot hogere risico-opslagen in de rentetarieven. De lange termijn tarieven stonden vooral onder invloed van een macroeconomisch matige ontwikkeling: bestedingen en investeringen bleven achter waardoor de vraag naar financiering laag was. Bovendien kenmerkten de laatste maanden van 2007 zich door grote onrust en verliezen op aandelenmarkten, hetgeen leidde tot een verruimd aanbod op de kapitaalmarkt. 4.4.5
Informatievoorziening
Conform de bepalingen van het Treasury Statuut heeft het Treasury Comité in 2007 vier maal regulier vergaderd. Daarnaast is er één extra overleg ingelast. In het Treasury Comité worden specifieke financieringsacties en verdere besluitvorming voor het college van burgemeester en wethouders voorbereid. De informatiestromen rond treasury kunnen een intern of extern karakter hebben. Intern is ten behoeve van het overleg in het Treasury Comité inzicht gegeven in de gemeentelijke posities op de geld- en kapitaalmarkt en de relevante renteontwikkelingen. Externe informatievoorziening bestond in 2007 voornamelijk uit de door de Wet fido voorgeschreven kwartaalrapportage aan de Provincie Zuid-Holland inzake de liquiditeitspositie, één en ander in relatie tot de kasgeldlimiet. Dordrecht neemt structureel deel aan het periodieke overleg van treasurers van 100.000+ gemeenten (collegiale informatie-uitwisseling). Verder is vanuit Treasury gedurende 2007 intensief contact onderhouden met geldverstrekkende en bemiddelende partijen op de geld- en kapitaalmarkten. Deze contacten waren gericht op ontwikkelingen op de financiële markten (bijv. renteniveaus en kredietwaardigheden van tegenpartijen).
Pagina 118 van 271
4.5 Bedrijfsvoering 4.5.1. Inleiding In deze paragraaf wordt verslag gedaan van de organisatorische opgaven die de gemeente in 2007 heeft ondernomen om de inhoudelijke doelen uit het Meerjaren Beleidsplan (2006-2010) en de begroting te behalen. Daarnaast worden de ontwikkelingen ten aanzien van de bedrijfsvoering besproken. De in 2007 uitgevoerde activiteiten zijn in deze paragraaf onderscheiden naar de volgende aspecten: Structuur en Cultuur van de organisatie en de Processen die van toepassing zijn. Structuur Bij het aspect Structuur is de regionalisering en de ontwikkeling van een regionale netwerkorganisatie een belangrijk onderwerp. In deel 4.5.2 wordt een korte uiteenzetting gegeven van de ondernomen activiteiten op het gebied van de omvangrijke organisatieagenda van 2007. Cultuur In de gemeentelijke organisatievisie worden vier thema’s onderscheiden waarop Dordrecht aan de cultuur werkt: leiderschap, kwaliteit en dagelijkse omgangsvormen, de kernwaarden van de organisatie en het delen en verwerven van kennis. In deel 4.5.3 worden de activiteiten in 2007 rondom deze thema’s beschreven. Daarnaast wordt kort aandacht besteed aan het met de medezeggenschap afgesloten convenant ‘Regels en ruimte’. Processen In 2007 is gewerkt aan de procesverbeteringen op een drietal verschillende processen: primaire processen, ondersteunende en randvoorwaardelijke processen en de (be)sturingsprocessen. In dit deel zijn tevens de personele kengetallen 2007 opgenomen.
4.5.2. Structuur Regionalisering werd in de begroting van 2007, samen met de organisatieontwikkeling volgens OO&S 1 , als belangrijk onderwerp beschreven. De regionalisering hangt nauw samen met de groei naar een flexibele netwerkorganisatie. Steeds wordt gezocht naar de juiste schaal voor de uitvoering van werkzaamheden, ten einde een optimaal eindresultaat te bereiken. Hierbij is continu de vraag actueel waar een taak het meest effectief en efficiënt georganiseerd kan worden. Dordtse (organisatie)ontwikkelingen kunnen daarmee niet los gezien worden van de ontwikkelingen in de regio. Wat betreft de organisatieontwikkeling volgens OO&S werd in 2007 nader vormgegeven aan de interne bedrijven; sinds 2002 zijn de bedrijven de derde organisatievorm naast sectoren en programma’s. Daarnaast is gewerkt aan een traject om de medezeggenschap te herijken.
A. Regionalisering Er zijn belangrijke stappen gezet in de regionalisering en de ontwikkeling van de regionale netwerkorganisatie. Een aantal belangrijke gemeentelijke taken zijn gereorganiseerd en zijn organisatorisch ondergebracht in de Gemeenschappelijke Regeling Drechtsteden (GRD) of in de Gemeenschappelijke Regeling Zuid-Holland Zuid (ZHZ). Dit geldt per januari 2007 voor de Sociale Dienst, de Brandweer, RBL+, het Ingenieursbureau en taken op het gebied van vergunningverlening en handhaving. De meest in het oog lopende ontwikkeling in 2007 is de vorming van het Service Centrum Drechtsteden (SCD). Alle gemeenten in de Drechtsteden en de twee gemeenschappelijke regelingen dragen de uitvoering van hun staftaken over aan het SCD. In april 2008 zal het SCD operationeel zijn. Daarnaast is hard gewerkt aan de oprichting van een regionaal sociaal geografisch bureau (Onderzoekcentrum Drechtsteden, OCD) en een regionale belastingdienst (Belasting Dienst Drechtsteden, BDD).
1 Organisatie Ontwikkeling en Sturing (2001, ‘Inhoud stuurt de beweging – naar een nieuw sturingsconcept’)
Pagina 119 van 271
Een goede samenwerking tussen de gemeente Dordrecht en de nieuw gevormde (regio) organisaties is van groot belang. De bestuurlijke samenwerking krijgt vorm door de deelname van wethouders en raadsleden in de bestuurlijke organen van de gemeenschappelijke regelingen, zoals de Drechtraad, het Drechtstedenbestuur en de Portefeuillehouders-overleggen. De gemeentesecretarissen vormen gezamenlijk de Netwerk Directie Drechtsteden en zijn gezamenlijk verantwoordelijk voor de aansturing van de netwerkorganisatie en de GRD.
B. Sturingsarrangementen Voor alle regionale organisaties is er binnen de gemeentelijke organisatie een ‘accounthoudende sector’ (contramal) aangewezen. In ‘sturingsarrangementen’ is de relatie en de inrichting van de samenwerking vastgelegd. In een aantal gevallen is voor het managen van de relatie met regioorganisaties expliciet capaciteit vrijgemaakt en is de gemeentelijke organisatie zodanig aangepast dat zij in staat is om zowel de rol van (mede)eigenaar als de rol van opdrachtgever goed in te vullen.
C. Vorming van interne bedrijven In 2007 zijn de inspanningen gericht op de vorming van een aantal nieuwe interne bedrijven voortgezet. Er is gewerkt aan de oprichting van het interne bedrijf Projectmanagement, welke per 1 januari 2008 formeel is opgericht. Het Sportbedrijf is begin 2008 van formeel van start gegaan. Zwembad Aquapulca en Sporthal Sterrenburg maken deel uit van het takenpakket van het Sportbedrijf totdat er een besluit is genomen over de exploitatie van de Sportboulevard. De besluitvorming over de oprichting van de Cultuurbedrijven (de Musea, CBK (en onderzoek naar mogelijke privatisering van de kunstuitleen), Archief / DiEP, Theater (en onderzoek naar mogelijke privatisering) vindt voor de zomer 2008 plaats. De formele oprichting van deze interne bedrijven vindt volgens planning plaats per 1 januari 2009. De positie van de bedrijven en de relaties binnen de gemeentelijke organisatie is in een kaderstellende nota uitgewerkt en vastgelegd. Deze nota vormt de basis voor de verdere ontwikkeling van de interne bedrijven.
D. Nieuwe structuur medezeggenschap De Centrale Ondernemingsraad (COR) en de Directieraad zijn in 2007 een gezamenlijk traject gestart om de medezeggenschap te herijken: ‘Verbeter de Medezeggenschap Blijvend’. Deze herijking is nodig omdat aanpassingen in de hoofdstructuur van de Dordtse organisatie (o.a. door de regionalisering, vorming van de Directieraad en interne bedrijven) en een veranderende sturingswijze daar aanleiding toe geven. Deze herijking is een co-productie van de COR en Directieraad. In 2007 is in verschillende bijeenkomsten met medewerkers gezocht naar verbetervoorstellen. In 2008 worden de diverse voorstellen uitgewerkt tot een integraal verbetervoorstel.
4.5.3. Cultuur In de gemeentelijke organisatievisie worden vier thema’s onderscheiden waarop Dordrecht aan de cultuur werkt: A. we onderkennen leiderschap als doorslaggevende voorwaarde voor cultuurverandering; B. we onderhouden kwaliteit en dagelijkse omgangsvormen als overkoepelende thema’s; C. we maken onze kernwaarden zichtbaar in de inrichting van onze structuren en werkprocessen; D. we bevorderen dat (in de organisatie) aanwezige kennis wordt gedeeld en nieuwe kennis wordt verworven. In deze paragraaf worden de activiteiten in 2007 rondom de bovengenoemde thema’s beschreven. Daarnaast wordt kort aandacht besteed aan het met de medezeggenschap afgesloten convenant ‘Regels en ruimte’ (deel E).
A. Leiderschap Het thema Leiderschap staat in Dordrecht al jaren hoog op de agenda. We hebben hier in 2007 op twee manieren uiting aan gegeven. • de Leergang Leiderschap in verandering; themadagen die bestemd zijn voor alle leidinggevenden in de organisatie; • De Dordtse School; een intern opleidingsprogramma dat onder meer cursussen voor leidinggevenden aanbiedt. Pagina 120 van 271
In het kader van de leergang Leiderschap in verandering zijn in 2007 twee bijeenkomsten georganiseerd. De eerste bijeenkomst stond in het kader van de stads- en sectorprogramma’s. In de tweede bijeenkomst stond het thema ‘opdrachtgeverschap - opdrachtnemerschap’ centraal. De Dordtse School is in 2007 van start gegaan met een aanbod van ruim 25 verschillende soorten trainingen. Naast trainingen in de sfeer van ‘typisch Dordts’, ‘organiseren’ en ‘persoonlijke ontwikkeling’ richtte het grootste deel van het aanbod zich op ‘leidinggeven’. Eind 2007 is de Dordtse School door het SGB geëvalueerd; het aanbod werd op alle aspecten hoog gewaardeerd en zal in 2008 worden gecontinueerd, ook in Drechtstedelijk verband is ondergebracht bij de SCD. Ongeveer 160 medewerkers (voornamelijk leidinggevenden) namen deel aan de trainingen.
B. Kwaliteit In 2007 zijn door diverse sectoren onderzoeken gedaan naar de bedrijfsvoering, conform het INK managementmodel. Hieruit zijn verbeterplannen voortgekomen die in de jaarplannen 2008 zijn opgenomen. De uitdaging aan alle collega’s om bij te dragen aan de permanente verbetering van ons werk wordt gecommuniceerd met de invoering van ideeënmanagement. In 2007 zijn een aantal concernbrede workshops in creatief denken aangeboden aan de medewerkers. Daarnaast is de digitale ideeënbus verbonden aan de ideeënbus van het Serviceplein. In 2007 zijn daarin door medewerkers ruim 60 ideeën geplaatst. Elk idee dingt mee naar de jaarlijkse prijs voor het beste idee. De stuurgroep Lerende Organisatie bepaalt in 2008 welke 3 ideeën genomineerd worden voor die prijs. Het college bepaalt de uiteindelijke winnaar.
C. Kernwaarden Dordrecht wil een betrouwbare, dienstbare en alerte overheid zijn, die sterk is georiënteerd op regionale samenwerking. Daarbij leeft het besef dat innovatie en partnerschap blijvend noodzakelijke kwaliteiten zijn. Bij dat beeld hoort een organisatie die voortdurend in beweging is, zonder dat dit ten koste gaat van de daadkracht en van de kwaliteit van aansturing. Dit vraagt om een flexibele netwerkorganisatie. Bij deze missie horen een aantal kernwaarden voor de Dordtse ambtelijke organisatie, welke richtinggevend zijn voor het optreden van de gemeente. Rondom deze kernwaarden hebben in 2007 de onderstaande acties en ontwikkelingen plaatsgevonden. Dienstbaar en betrouwbaar De dagelijkse kwaliteit van de dienstverlening is vastgelegd in het Handvest Publieke Dienstverlening en wordt publiekelijk gemonitored. In 2007 zijn de servicenormen geëvalueerd en aangepast voor 2008. Uit de evaluatie bleek dat de onderdelen telefoon, wijklijn, balie, evenementenvergunningen en bezwaarschriften belastingen in de 2e helft van 2007 een opgaande lijn lieten zien, waarbij overwegend een ‘groene’ score wordt gehaald. Verzoeken om kwijtschelding gemeentebelastingen, GBA uittreksels en het herstel van defecte straatverlichting zijn zelfs het hele jaar 2007 binnen de norm uitgevoerd. Bij bouwvergunningen is in vrijwel alle gevallen een tussenbericht gestuurd indien door juridische complicaties de termijn niet kon worden gehaald. Slechts een aantal normen laten geen opgaande lijn zien. Dat is onder andere bij het onderdeel brieven het geval. Hierop is in 2007 intensief actie ondernomen (de zogeheten ‘oorvijgbrigade’), wat in korte tijd een positief effect had op de score. De afhandeling van AWB-bezwaarschriften verdient – en krijgt – nog extra aandacht. In 2007 heeft de afdeling Burgerzaken een Klanttevredenheidsonderzoek gehouden. Burgers waardeerden de dienstverlening aan de balie met een 7,7. Burgerbetrokkenheid In 2007 zijn activiteiten ondernomen om de Dordtse Aanpak nog verder binnen de organisatie te verankeren en de professionalisering te voltooien. Ook heeft er een bijeenkomst met de Raad plaatsgevonden rondom het beleidsproces Wmo. Daarnaast is eind 2007 gestart met het geven van een nieuwe invulling aan de Dordtse aanpak, waarbij de vraag aan de orde is hoe de gemeente de verbinding legt tussen burgerparticipatie enerzijds en het model van representatieve democratie anderzijds. Maatschappelijk partnerschap Met Spoor C uit de Brede doorlichting is een basis gelegd om systematisch te kijken naar het gemeentelijke takenpakket en de mogelijkheden om taken te beëindigen, dan wel anders te orPagina 121 van 271
ganiseren. Hiermee wordt een groter beroep gedaan op de verantwoordelijkheid van ketenpartners. In 2007 is vanuit het College Onderzoeksprogramma een onderzoek gestart naar ketensamenwerking bij de zorg voor de woonomgeving. Het maatschappelijk partnerschap komt tevens tot uitdrukking door het aanbieden van werkervaringsplaatsen. De uiteindelijke ambitie die voor 2007 werd neergelegd om 130 plaatsen te realiseren, is ruimschoots gehaald. Aan het eind van het verslagjaar hadden 160 stagiaires uit diverse instellingen ervaring in de organisatie opgedaan. Ten aanzien van de samenstelling van de groep kan gemeld worden dat driekwart van de stagiaires LBO/MBO-niveau leerlingen betreft en een kwart HBO/WO; deze laatste groep is vooral aan de slag gegaan binnen de sectoren Stads Bestuurscentrum en Stadsontwikkeling. De stageaanpak wordt in 2008 gecontinueerd en is per 1 april 2008 ondergebracht bij het Service Centrum Drechtsteden. Regionale samenwerking In het verslagjaar is op het brede terrein van Human Resource Management voor het eerst intensief regionaal samengewerkt. Allereerst kunnen medewerkers op basis van regionale afspraken en door de harmonisatie van de arbeidsvoorwaarden sinds medio 2007 Drechtstedelijk gemobiliseerd worden door het Loopbaancentrum Drechtsteden. Daarnaast is in 2007 een inhoudelijke start gemaakt met een gemeenschappelijk HR-beleid. Het rapport ‘Harmonisatie en Innovatie HRM beleid Drechtsteden’ realiseerde een basis waarop in 2008 voortgebouwd wordt. Het doel is meervoudig. Allereerst staat de regio met één arbeidsmarktbeleid sterker in een tijd van arbeidsmarktkrapte, anderzijds maakt harmonisatie van personeelsbeleid de uitvoering door het Service Centrum Drechtsteden beter haalbaar. Ook kunnen best practices van de deelnemende gemeenten benut worden. Uitvoeringsgerichtheid & verantwoordingsbereid In 2007 is verder gewerkt aan de kwalitatieve verbetering van de bedrijfsvoering. Transparantie en rechtmatigheid zijn hierbij belangrijke thema’s. Concrete voorbeelden zijn onder andere de deelname aan benchmarkonderzoeken, het uitvoeren van klanttevredenheidsonderzoeken en diverse projecten uit het programma Bedrijfsvoering (zie 4.5.4. Processen; (be)sturingsprocessen).
D. Kennismanagement Het delen van beschikbare kennis, het verwerven van nieuwe kennis en het borgen ervan is beschreven in de Startnotitie Kennis- en Leerstrategie en in het Actieplan Lerende Organisatie. In 2007 is op meerdere onderdelen uitvoering gegeven aan het Actieplan. In het bovenstaande is reeds beschreven hoe de gemeente Dordrecht de medewerkers stimuleert om te komen met ideeën die de dienstverlening aan burgers kunnen verbeteren. Ook op andere terreinen is in 2007 gewerkt aan het verbeteren van de beschikbaarheid van informatie en het delen van kennis. Het Mozaiek systeem, waarin bedrijfsprocessen en de bijbehorende dossiers en documenten worden gedigitaliseerd, is in 2008 regiobreed beschikbaar. Op deze wijze wordt de informatie- en kennisdeling met de partners in de Drechtsteden vereenvoudigd. Tevens heeft de gemeente Dordrecht zich in 2007 ingezet om Kenniscentra te ontwikkelen en op deze wijze kennis te exporteren. Dordtse medewerkers zijn via de kenniscentra beschikbaar voor projecten en taken in de regio Drechtsteden. Binnen de organisatie is op 3 december tijdens de ‘Dag van je werk’ door medewerkers in een ongedwongen setting kennis gedeeld over actuele thema’s. Specifiek is ingegaan op de betekenis van huidige en toekomstige ontwikkelingen voor het werk van de medewerkers zelf.
E. Medezeggenschap: convenant ‘Regels en ruimte’ In juli 2007 heeft de Centrale Ondernemingsraad (COR) een mini-symposium georganiseerd met als titel ‘Regels & Ruimte’. Het thema van het symposium verwijst naar de vragen, die in de organisatie waren ontstaan naar aanleiding van de toenemende digitalisering en standaardisering van werkprocessen. Naar aanleiding van dit symposium is een convenant opgesteld. In dit convenant zijn afspraken vastgelegd over hoe in de toekomst omgegaan wordt met standaardiserings- en digitaliseringsprocessen. Tijdens de ‘Dag van je werk’ is het convenant ondertekend door de COR en de gemeentesecretaris. Het symposium en het convenant konden rekenen op bijzondere belangstelling van het A+O fonds Gemeenten.
Pagina 122 van 271
4.5.4. Processen In dit deel gaan we in op de procesverbeteringen waar we in 2007 aan hebben gewerkt. Deze verbeteringen hebben betrekking op een drietal soorten processen: A. Primaire processen: gericht op directe (beleids)productie en/of dienstverlening; B. Ondersteunende en randvoorwaardelijke processen: automatisering & informatisering, juridische kwaliteitszorg, huisvesting, toets collegevoorstellen, human resource management; C. (Be)sturingsprocessen: onder andere het programma bedrijfsvoering, kwaliteitsverbetering P&C, het college onderzoeksprogramma en rechtmatigheid
A. Primaire processen De verbetering van de primaire processen is een continu proces. Een aantal belangrijke in 2007 doorgevoerde verbeteringen en ontwikkelingen is in het onderstaande benoemd. A1. Uitvoeringsoffensief: versteviging programma- en projectsturing Naar aanleiding van een motie van de raad heeft Deloitte onderzoek gedaan naar risicomanagement in Dordrecht, in het bijzonder bij de projecten uit het uitvoeringsoffensief. Er zijn maatregelen aangekondigd om verantwoordings- en rapportagestructuren te verbeteren en om verbeteringen in risicomanagement en in aansturing en beheersing te bewerkstelligen. In dit kader is tevens tot een herschikking van de Stadsprogramma’s per 1 januari 2008 besloten. A2. Naar optimale bedrijfsprocessen en informatiedeling De basis van de gemeentelijke organisatie wordt gevormd door haar bedrijfsprocessen en de bijbehorende informatie. De processen moeten daarom uniform, efficiënt en effectief ingeregeld worden. Dit wordt uitgevoerd met behulp van het Mozaiek systeem; in dit systeem worden de bedrijfsprocessen en de bijbehorende dossiers en documenten gedigitaliseerd. In 2007 is de digitalisering van processen met behulp van Mozaïek in een stroomversnelling gekomen. Een nieuwe invoeringsstrategie heeft geleid tot een significante versnelling van de invoering. Kenmerken van de nieuwe strategie zijn een strakkere sturing vanuit de organisatie op de invoering en meer betrokkenheid vanuit de organisatie op de invoering. Dit heeft geresulteerd in 174 nieuwe bedrijfsprocessen ‘in’ Mozaiek. Mozaiek was eind december 2007 onder andere in gebruik bij: de subsidieprocessen van de sector MO, meldingen graffiti, Monumentenzorg, Markten en Belastingen. Mozaiek wordt ook gebruikt om informatie en kennis te kunnen delen. Hiertoe beschikt Mozaiek de functionaliteit ‘Document en Mappenbeheer’. In 2007 is gebleken dat de voordelen van dit concept nog onvoldoende tot hun recht komen. Dit komt grotendeels door het ontbreken van een koppeling tussen Mozaiek en andere Office-toepassingen zoals MS-Word; deze koppeling is inmiddels opgeleverd (begin 2008). Verder is in 2007 gewerkt aan de invoering van de verplichte basisregistraties en de Wet Kenbaarheid Publiekrechtelijke Beperkingen (WKPB). A3. Naar optimale dienstverlening De afgelopen jaren is de dienstverlening naar de burger sterkt verbeterd. Een verdere procesverbetering met een sectoroverstijgende betekenis is het Klant Contact Centrum (KCC). In 2007 is een start gemaakt met het invoeren van de ‘Elektronische Overheid’ volgens het dienstverleningsconcept van Antwoord ©, waarbij de gemeente uiteindelijk hét loket zal zijn voor de gehele overheid.
B. Ondersteunende en randvoorwaardelijke processen In 2007 zijn belangrijke stappen gezet met de ondersteunende en randvoorwaardelijke processen. Het algemene streven is er nog steeds op gericht om in aansluiting op de centralisatiebeweging voordeel te behalen uit standaardisering. In dit deel worden de verbeteringen en ontwikkelingen voor de volgende processen toegelicht: B1. Automatisering en informatisering B2. Juridische kwaliteitszorg B3. Toets college voorstellen B4. Huisvesting B5. Human resource management Daarnaast zijn de personele kengetallen voor 2007 in dit deel vermeld (B6). B1. Automatisering en informatisering De rol van ICT is de laatste jaren sterk veranderd. ICT is een onmisbaar en integraal onderdeel van de primaire en ondersteunende processen van de gemeente en haar ketenpartners geworden. Pagina 123 van 271
Dit zorgt er voor dat op het terrein van ICT vele ontwikkelingen noodzakelijk zijn. Gezien de steeds verdergaande regionale samenwerking, is het nodig om ook de ICT ontwikkelingen gezamenlijk op te pakken. De NDD heeft in 2007 besloten een gemeenschappelijk uitvoeringsprogramma, het ‘Programma Informatievoorziening, Processen en Automatisering Drechtsteden’ (IP&A) in te stellen. In dit programma zijn alle ontwikkelprojecten van Dordrecht ondergebracht. De gemeente stelt steeds hogere eisen aan de beschikbaarheid en toegankelijkheid van informatie. De kwaliteit van onze ICT dienstverlening moet op een zodanig niveau zijn dat zij de verdere ontwikkeling van een gemeente kan faciliteren. Daarom is in 2007 verder gewerkt aan het verder professionaliseren en borgen van het ICT beheer. In dit kader zijn onderstaande ontwikkelingen van belang. • ICT storing, evaluatie en verbeteracties Eind mei 2007 heeft er een forse ICT storing plaatsgevonden. Deze storing heeft delen van de organisatie een hele week zodanig getroffen dat bedrijfsprocessen niet of moeizaam konden worden uitgevoerd. Na een week is de ICT storing verholpen, er is geen informatie verloren gegaan. Gezien de impact en de duur van de storing is er een externe evaluatie uitgevoerd. Uit de evaluatie bleek dat een opeenstapeling van twee fouten in de onderliggende techniek de oorzaak was van de storing. De kans dat de techniek het wederom begeeft is volgens de onderzoekers overigens relatief klein. Wel bevatte het evaluatierapport een aantal aanbevelingen, de belangrijkste zijn: het aanscherpen van bestaande beheerprocedures; het aanbrengen van extra ‘vangnetten’ op de ICT-infrastructuur; een uitbreiding van de opslag- en back-up capaciteit. In het vierde kwartaal van 2007 is door de afdeling ICT een forse inspanning verricht om de belangrijkste aanbevelingen uit te voeren. Alle aanbevelingen zijn voor de zomer van 2008 afgerond. •
Vernieuwing en professionalisering ICT- infrastructuur Voor de steeds verdergaande regionale samenwerking is één uniforme ICT - infrastructuur een voorwaarde. Dit maakt samenhangende sturing en kwaliteitsslag mogelijk. De nieuwe ICT - infrastructuur die we binnen onze gemeente aan het bouwen zijn wordt hiertoe geschikt gemaakt voor alle Drechtsteden en bedrijven binnen de GR. Hierdoor loopt de invoering van de infrastructuur wel vertraging op. De vertraging is toe te schrijven aan de oplevering van een nieuw te bouwen regionaal rekencentrum op de Noordendijk. Na de oplevering van dit rekencentrum wordt gestart met de invoering van de nieuwe infrastructuur. Dit zorgt voor een vertraging van ruim 9 maanden. Helaas noopten deze vertraging en de ICT storing ons in 2007 tot het nemen van tijdelijke maatregelen om de huidige, verouderde ICT-infrastructuur verantwoord te kunnen blijven gebruiken.
B2. Juridische kwaliteitszorg De sectoren en bedrijven zijn in 2007 met de uitvoering van de DDRH 2 -toets aan de slag gegaan. De uitkomsten van de toets worden in 2008 verwerkt in de betreffende verordeningen en langs die weg aan de raad voorgelegd. Ter voorbereiding op het onderbrengen van het Service Centrum Drechtsteden, het Onderzoekscentrum Drechtsteden en de nieuwe belastingorganisatie in de gemeenschappelijke regeling Drechtsteden is veel tijd besteed aan het wijzigen van de tekst van de gemeenschappelijke regeling. Daarnaast zijn enkele verordeningen aangepast aan de gewijzigde situatie en zijn bevoegdheidsregelingen opgesteld. In regionaal verband is regelmatig overleg gevoerd en heeft afstemming plaatsgevonden in het Juridisch Drechtsteden Overleg, zowel op het gebied van juridische kwaliteitszorg als voor het stroomlijnen van regionale aangelegenheden. Ook is in 2007 een onderzoek uitgevoerd naar de (gewenste) samenstelling van de commissie voor de beroep- en bijzondere bezwaarschriften. In dat verband zijn betrokken college- en raadsleden geïnterviewd. Het rapport zal in 2008 ter kennis van de raad worden gebracht.
2
Dualisering, Deregulering, Rechtmatigheid, Handhaafbaarheid
Pagina 124 van 271
De Juridische Adviesgroep Regelgeving toetst maandelijks concept verordeningen of wijzigingsvoorstellen voor verordeningen. De toets wordt vertaald in een advies aan de opsteller en de betrokken directeur. Alle concept verordeningen ondergaan op deze wijze een kwaliteitstoets. B3. Toets collegevoorstellen In 2007 is het collegeproces en de toets op de college- en raadsvoorstellen strakker georganiseerd. De wijze waarop de voorstellen worden getoetst is herzien, er vindt nu een integrale toets plaats. In 2008 zal met de sectoren worden gewerkt aan verdere kwaliteitsslagen. B4. Huisvesting Medio 2007 is het (pilot) project Perfekt afgerond, de laatste verhuizingen naar de Westvleugel van het Stadskantoor hebben in juni plaatsgevonden. Na de afronding van het project was inzicht gewenst in resultaten van het project en meer specifiek; de effecten en toepassingsmogelijkheden van het flexibele huisvestingsconcept voor de gemeentelijke organisatie. In het najaar van 2007 is het project geëvalueerd. Uit de evaluatie blijkt dat de doelstellingen van het project op hoofdlijnen zijn behaald, aandacht is echter nodig voor de digitalisering. Naar aanleiding van de uitkomsten van de evaluatie worden concrete acties uitgevoerd ter verbetering en optimalisering van het flexibele huisvestingsconcept. Medio 2007 is de Nota Huisvesting door het college vastgesteld. In deze nota is – gelet op de vrijval binnen de gemeentelijke huisvesting als gevolg van de regionalisering – het uitgangspunt geformuleerd dat alle gemeentelijke onderdelen in het Stadskantoor worden gehuisvest. Dit uitgangspunt heeft geleid tot diverse verhuisbewegingen in 2007, deze bewegingen worden in 2008 afgerond. B5. Human Resource Management Zoals eerder gemeld (4.5.3. Cultuur/ Kernwaarden) werden in 2007 grote stappen gezet in de vormgeving van de Drechtstedelijke arbeidsmarkt. Andere ontwikkelingen op HRM-gebied zijn in het onderstaande kort toegelicht. Functiewaardering en competentieontwikkeling In 2007 is de implementatie van het nieuwe functiebouwwerk afgerond. Daarmee is de functieopbouw en -waardering sterk vereenvoudigd en transparanter geworden. Ook heeft er functiereductie plaatsgevonden van 700 functiebeschrijvingen naar 62 functieprofielen. In de volgende fase kan, waar gewenst in de organisatie, gewerkt gaan worden met bijpassende competentieprofielen. Qua systematiek wordt uiteraard aangesloten bij het voor de Drechtsteden gekozen competentiewoordenboek. Bij de toepassing van het personeels-instrumentarium zal steeds meer gebruik worden gemaakt van het competentiedenken, bijvoorbeeld bij werving & selectie en in waarderings- en beoordelingsgesprekken. Integriteit Binnen de organisatie heeft het onderwerp integriteit inmiddels een vaste plek op de agenda gekregen. Een aantal leidinggevenden nam deel aan het trainingsaanbod over dit onderwerp. Het trainingsaanbod zal op dit punt in 2008 verder worden uitgebouwd. De vertrouwens-personen geven aan dat er in 2007 sprake was van een bescheiden aantal meldingen van 21, hetgeen 90 gesprekken genereerde. Het kwam tot geen enkele formele klacht ten aanzien van ongewenst gedrag. Ook in het kader van de klokkenluidersregeling waren er geen formele meldingen. Van diversiteit naar pluriformiteit Sinds de afschaffing van de Wet Samen is de registratie van allochtone medewerkers vrijwel onmogelijk geworden. Verder is deze typering, als gevolg van het meer en meer in Nederland geboren zijn (met name de 2e generatie) van de desbetreffende beroepsbevolking, achterhaald. In zijn algemeenheid verandert het doelgroependenken in het streven naar pluriformiteit in de organisatie en de behoefte om daar adequaat mee om te gaan. Het management zal daarom worden uitgedaagd om ‘leiderschap met lef’ te ontwikkelen en positief onderscheid te durven maken tussen medewerkers. Dat betekent differentiatie in uitdaging en behandeling van medewerkers, afhankelijk van (culturele) achtergrond, levensfase, prestatie en daarmee samenhangend ook in beoordeling en beloning. B6. Personele kengetallen Gezondheidsmanagement Na een periode van vijf jaar van geleidelijke terugloop van het ziekteverzuim, was er in 2007 voor het eerst weer sprake van een lichte stijging van het verzuim. Een eerste analyse laat zien dat e.e.a. wordt veroorzaakt door de categorie langdurig zieken (> 6 weken). Nader onderzoek Pagina 125 van 271
naar de verzuimoorzaken van dit langdurig verlof wordt ingesteld en met name in de sectoren met een stijgend percentage is versterkte aandacht voor het onderwerp georganiseerd. Het streefpercentage voor 2008 is opnieuw op 6% (bruto) gesteld. Hoogte ziekteverzuim ten opzichte van doelstelling 2002 – 2007 in percentages: 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 2002
2003
2004
2005
Ziekteverzuim
2006
2007
Doelstelling
Formatie, bezetting en uitstroom In het overzicht is de verkleining van de ambtelijke organisatie (met name in de laatste twee jaar) duidelijk zichtbaar. Per 1 januari 2007 gingen de medewerkers van de Sociale Dienst op in één regionale organisatie. Op 1 april werd ook de brandweer regionaal georganiseerd, waardoor het personeelsbestand verder verkleinde. Het gemiddelde aantal medewerkers over 2007 kwam hiermee op 1202, ultimo 2007 waren er nog 1125 medewerkers in dienst, hetgeen staat voor zo’n 1050 FTE. Na het vertrek van de stafdiensten bestaat de organisatie per 1 april 2008 nog uit 930 medewerkers. Naast de reorganisatie effecten was er ook sprake van reguliere uitstroom (betrekking elders). Om te achterhalen wat de vertrekredenen waren, is er door het SGB een onderzoek ingesteld onder alle vertrokken medewerkers in het afgelopen jaar. In 2008 zullen aan de hand van de uitkomsten - indien nodig - maatregelen worden getroffen. Overzicht formatie versus bezetting 1800 1600 1400 1200 1000 800 600 400 200 0
2002
2003
2004 Formatie
2005
2006
2007
Bezetting
Pagina 126 van 271
Verdeling mannen en vrouwen Al vanaf 2003 is er sprake van een stabilisatie in de verdeling tussen mannen en vrouwen in de gemeentelijke organisatie: 55% mannen tegen 45% vrouwen. Verdeling mannen en vrouwen in % 2001-2007
70
percentage
60
57,3
56,3
55,5
55,5
54,6
54,7
55,5
42,7
43,7
44,5
44,5
45,4
45,3
44,5
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
50 40 30 20 10 0
jaar mannen
vrouwen
Verdeling vol- deeltijders De landelijke tendens om meer in deeltijd te gaan werken gaat ook in Dordrecht gestaag door, ruim 41% van het personeel werkt parttime. Verdeling vol- deeltijders in % 2001-2007 70
65,4
64,1
65,1
64,1
62,2
59,8
58,9
40,2
41,1
2006
2007
percentage
60 50 40 30
34,6
35,9
34,9
35,9
37,8
2001
2002
2003
2004
2005
20 10 0
jaar voltijders
deeltijders
Verdeling naar leeftijdscategorie Voor het eerst sinds jaren is er sprake van een iets gelijkmatiger verdeling van de medewerkers over de verschillende leeftijdscategorieën, de middengroepen nemen enigszins af, jong en oud neemt wat toe. Het beleid is er de komende jaren op gericht deze trend door te zetten; veel aandacht voor het aantrekken van jonge medewerkers (< 35) en het duurzaam inzetten van ervaren medewerkers (> 55). Dat de gemiddelde leeftijd van het personeel, gezien de groepsgrootte van de ouderen, enigszins toeneemt, is een logisch gevolg.
Pagina 127 van 271
Verdeling naar leeftijdscategorie 600
555 514 515 491
aantal medewerkers
500
537 534 542
491
438
436
400
368 340
320 286
300
283
273
237
248
243
269
200 100
58 48 40
26
35
0 jonger dan 25
25=<35
35=<45
45=<55
55 en ouder
leeftijdsgroep
2003
2004
2005
2006
2007
Gemiddelde leeftijd medewerkers per ultimo jaar 2001-2007 44,5 44,0
44,3 44,0
43,5 43,0
43,3
43,2
43,3
2004
2005
42,5 42,6 42,0
42,3
41,5 41,0 2001
2002
2003
2006
2007
Percentage gehandicapte medewerkers Percentage gehandicapte medewerkers t.o.v. de bezetting 2001-2007
1,8 1,7 1,7
1,6 1,6
1,5 1,4
1,5
1,5
1,5
1,3 1,2 2001
1,3
1,3
2002
2003
2004
2005
2006
2007
Pagina 128 van 271
Inschaling en beloning De afronding van de omzetting in het nieuwe functiebouwwerk heeft een bijdrage geleverd aan een verdere afname van het aantal ingeschaalden boven functieniveau. Met de komst van nieuwe (jonge) medewerkers neemt het percentage ingeschaald onder functieniveau toe.
100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0%
19,8
18,3
17,3
16,8
12,7
67,7
72,3
73,4
74,3
74,7
12,5
9,4
9,3
8,9
10,1
2003
2004
2005
2006
2007
Onder functieniveau
Gelijk aan functieniveau
Boven functieniveau
Medewerkers incidentele beloning in %
25,3 20,7 15,8
14,2 12,4
11,3
13 10,3 6
2002
19,2
2003
2004
2005
Bevordering en extra periodiek
4,8
2006
5,7
2007
Gratificatie
Het aantal medewerkers dat in aanmerking kwam voor een incidentele beloning nam in 2007 enigszins af. Het gemiddelde bedrag daarentegen was hoger (1.289.- in 2007; 1.120.- in 2006). Totaal werd aan gratificaties (excl. jubileumgratificatie) € 273.214,19.- (€347.000 in 2006) uitgekeerd. Het beloningsverschil tussen mannen en vrouwen blijft aanwezig, ten opzichte van vorig jaar is er sprake van een groter wordend verschil. Het verdient aanbeveling dit fenomeen nader te onderzoeken en dit mee te nemen in het eerder genoemde traject leiderschapsontwikkeling.
Pagina 129 van 271
Beloning mannen en vrouwen
59
56 44 35
pe rio
33
0
gr at ifi ca tie s
33
di ek en
ge n
45
ex tra
aa l
be vo rd er in
er sc h on d
sc ha al
/v
bo ve n
m
42
41
34
55
>= 1
45
58
<= 5
55
ve rd el in g
67
66
65
6< =9
66
Man
Vrouw
Topinkomens In 2007 zijn geen betalingen gedaan aan medewerkers die het gestelde grensbedrag van de Wet Openbaarmaking Topinkomens (WOPT) overschrijden. C. (Be)sturingsprocessen Ten aanzien van de verbetering van de besturingsprocessen stonden in 2007 diverse acties op de agenda. Deze acties zijn grotendeels ondergebracht in het programma Bedrijfsvoering en worden in het onderstaande beschreven. Daarnaast wordt onder andere aandacht besteedt aan het College Onderzoeksprogramma en het thema rechtmatigheid. C1. Programma Bedrijfsvoering Het programma Bedrijfsvoering is eind 2006 gestart. Het programma omvat de 13 voorstellen uit de rapportage ‘Concretisering voorgestelde bezuinigingsmaatregelen’ (augustus 2006) en projecten die doorlopen uit het programma ‘Versterking Sturing, Control en Beheer’. De doelen van het programma Bedrijfsvoering kunnen vanuit een kwalitatief en financieel perspectief bekeken worden: • Kwalitatief omdat de projecten een bijdrage leveren aan de versterking van de interne sturing en het verbeteren van de kwaliteit van de organisatie in de vorm van flexibilisering, centralisering en standaardisering. • Financieel omdat uitvoering gegeven wordt aan een structurele financiële bezuinigingen van € 3 miljoen ultimo 2010. De kwalitatieve verbeteringen worden gerealiseerd door het uitvoeren van een scala aan projecten. De financiële bezuinigingen zijn reeds ingeboekt.
Pagina 130 van 271
Ten opzichte van de uitgangspunten zijn de resultaten in 2007 op de afzonderlijke projecten op hoofdlijnen als volgt: Project Pakket Administratie Verplichtingenadministratie
Contractadministratie
Uitvoerende P&C taken
Subadministraties
Projectadministratie
Pakket Doorberekeningen Uurtarieven Tijdschrijven Pakket Centralisatie Subsidiebureau
Inkoop Huisstijl Pakket ICT ICT beheerprocessen Consolidatie applicaties Pakket Rechtmatigheid AO/IC
Auditfunctie
Opbrengsten
Realisatie
De verplichtingenadministratie leidt ertoe dat overzicht op de financiële verplichtingen op de langere termijn behouden kan worden en dat facturen, prestatie en verplichting geautomatiseerd afgehandeld kunnen worden. De contractadministratie is ondersteunend voor het beheer van de contracten van alle Drechtsteden
De kaders en procedure voor de verplichtingenadministratie zijn vastgesteld en ingebed in de dienstverlening van het SCD. In 2008 vindt invoering plaats.
Oneigenlijke uitvoerende taken worden omwille van efficiëntie en eerdere taakanalyses uit de bedrijfsbureaus gelicht en ondergebracht bij FA. Daar waar subadministraties aan de orde zijn, worden deze al dan niet gekoppeld aan FIS.
Onderzoeksrapport gereed. Implementatie vindt in 2008 plaats.
Projectadministratie is ondersteunend voor het beheersen van projecten. Dit wordt gemeentebreed ingevoerd en komt beschikbaar voor alle Drechtsteden
Geüniformeerde uurtarieven De bestaande tjidschrijfmodule (WBU) wordt gemeentebreed ingevoerd t.b.v. beheersing uren en stuurinformatie Het procesmanagement van alle gemeentelijke subsidies wordt gevoerd via het subsidiebureau t.b.v. beheersing en rechtmatigheid Alle inkoop- en aanbestedings-trajecten boven een bepaald bedrag of risicoprofiel gaan in de toekomst verplicht langs BIA. Een eenduidige huisstijl, regels voor toepassing, een vernieuwd logo en geautomatiseerde sjablonen
Handboek Organisatie
Onderzoeksrapport gereed. Vervolgstap is het implementeren van de systeemtechnische koppelingen in FIS in 2008. In 2007 zijn grote stappen gezet op het gebied van sturing van projecten. Een belangrijk aspect hierbij is de invoering van een projectadministratie. De gemeentelijke projectadministratie is technisch gereed en de dertien grote projecten zijn eind 2007 allen ingevoerd. Belangrijk winstpunt is de gerealiseerde koppeling met Prisma. In de eerste helft van 2008 zullen de overige gemeentelijke projecten ingevoerd worden. De uurtarieven zijn uitgewerkt en worden ingevoerd bij het opstellen van de begroting 2009. Het concept van tijdschrijven is uitgewerkt en is deels geïmplementeerd. In 2008 wordt de implementatie voortgezet. Het onderzoek naar de concentratie van de logistieke ondersteuning van subsidieverlening en -verantwoording is afgerond. De overdracht van subsidies vindt in 2008 plaats. Het nieuwe inkoopproces is uitgewerkt en vastgesteld. In 2008 vindt besluitvorming plaats over het moment van implementeren. De nieuwe huisstijl is in concept gerealiseerd en wordt in 2008 ingevoerd.
Implementatie van ICT beheerprocessen t.b.v. beperken verstoringen en calamiteiten Terugdringen van applicaties.
Deze beheersprocessen zijn in 2007 ingevoerd.
Beschrijven van relevante financiële procedures
Alle 6 processen met hoge prioriteit, 4 van de 8 met gemiddelde prioriteit en 3 van de 12 met lage prioriteit zijn gereed. Voor de planning van de nog openstaande processen is enerzijds aandacht in de jaarplannen, anderzijds worden hierover nadere afspraken met sectoren gemaakt. Dit project is gerealiseerd.
Onderbrengen van auditfunctie bij SBC
Deregulering DDRH Pakket Sturing Dashboard/ MIS
Er is een programma van eisen opgesteld en ter implementatie overgedragen aan het SCD.
Dit project ligt tijdelijk stil i.v.m. capaciteit ondersteunende afdelingen bij het SCD.
Bestuurlijke besluitvorming voor verordeningen vindt plaats in 2008. Verzamelen van stuurinformatie uit basisregistratie en weergeven via intranettool.
Een overzicht met alle geldende kaders en regelingen voor de interne organisatie
Pilot dashboard is opgeleverd en voor alle organisatieonderdelen beschikbaar. Verdere ontwikkeling van het MIS - het toevoegen van indicatoren (o.a. monitor dagelijkse kwaliteit, doorlooptijd facturen) - zal in 2008 plaatsvinden. Dit project wordt in 2008 gerealiseerd.
Pagina 131 van 271
C2. Sturing grote projecten In 2007 is veel aandacht geweest voor een verbeterde sturing van de grote projecten. De aandacht is zowel instrumenteel als organisatorisch gericht geweest. Zo heeft er een herijking/herverdeling plaatsgevonden van de portefeuilleverdeling van bestuurlijk en ambtelijke opdrachtgevers en zijn de controllerfuncties van alle projecten ingevuld. Een uitgebreid onderzoek naar de risicobeheersing van grote projecten is uitgevoerd en inmiddels wordt uitvoering gegeven aan een actieprogramma ter verbetering van de sturing (de zogenoemde placemat). Instrumenteel is, zoals hierboven al gememoreerd, de projectenmodule technisch operationeel (vulling geschiedt in 2008) en is het rapportagemodel voor de projecten met de Raad besproken en vastgesteld. C3. Financieel beheer: organisatorische inbedding v.d. financieel administratieve functie In 2007 is gestart met het beschrijven van de financieel administratieve functie en financieel administratieve processen. Daarnaast is het gebruik van het financiële pakket (fis@all) in de planning & control cyclus verder geoptimaliseerd. De begroting 2008 is voor een groot deel in het financiële systeem opgesteld, wat veel extra handmatige handelingen heeft bespaard. Tevens zijn diverse financiële overzichten die voorheen handmatig werden opgesteld geautomatiseerd en is de financiële informatievoorziening aan budgethouders sterk verbeterd en vereenvoudigd. C4. Kwaliteitsverbetering en coördinatie beleidsmatig deel P&C Zoveel als mogelijk zijn de beleidscyclus en begrotingscyclus inmiddels geïntegreerd. In 2006 zijn hierin forse stappen gezet met de vaststelling van het MJP en de koppeling met de begroting 2007 en de meerjarenraming. In 2007 is hier een verder vervolg aan gegeven. Zowel in het programmagedeelte als in een aantal paragrafen van de begroting zijn verbeteringen doorgevoerd. Ook de inhoudelijke relatie tussen de productbladen (output) en jaarplannen (activiteiten) is verder verbeterd. Voor de grote investeringsprojecten zijn projectbladen in de P&C geintroduceerd. Aan de borging van de cyclische processen en de verbetering van de totstandkomingprocessen is gewerkt door onder andere de introductie van ‘draaiboeken’. De eerste proeve van draaiboeken voor de begroting, rekening en kadernota zijn ingevoerd. De totstandkoming van de financiële beheersbegroting is een aantal maanden naar voren gehaald (‘voor de zomer’). Daarmee is bereikt dat er tijdens en net na de zomer meer tijd beschikbaar is voor ambtelijke en bestuurlijke afstemming en verdere optimalisatie. De programmabegroting is grotendeels intracomptabel tot stand gekomen. De bedrijfsbureaus hebben daardoor meer tijd voor het toetsen van de financiële gegevens en het adviseren van de budgethouders. C5. Budgettering personeelskosten Bij de begroting 2007 is de normeringsmethodiek voor personeelskosten geïmplementeerd. Met het invoeren van deze methode van normatief begroten is een beter inzicht verkregen in de autonome kostenontwikkeling (door een directe koppeling tussen vastgestelde formatie en begrote personeelsbudgetten). Door het bieden van centrale kaders is uniformiteit en standaardisatie van sturen op en budgetteren van personeelskosten bereikt. De formatie en de daaraan gerelateerde personeelsbudgetten zijn het gevolg van afspraken over te realiseren prestaties tussen het college en het management. Binnen de toegekende personeelsbudgetten en de geldende mandaatregeling heeft het management vrijheid om zijn personele organisatie in te richten. Met de systematiek is geen financiële taakstelling aan de organisatie opgelegd. C6. College onderzoeksprogramma In 2007 zijn twee onderzoeken gestart in het kader van het Collegeonderzoeksprogramma, te weten risicobeheersing van grote projecten en rolneming op het gebied van de leef- en woonomgeving. De eindrapportage van Deloitte betreffende de risicobeheersing is eind 2007 besproken in de gemeenteraad en de aanbevelingen zijn betrokken bij de verbeteringen rondom sturing en beheer van grote projecten. Het onderzoek naar rolneming op het gebied van leef- en woonomgeving wordt in 2008 afgerond. Verder zijn twee interne audits onder de noemer van het Collegeonderzoeksprogramma 2007 uitgevoerd; te weten vergunningverlening en handhaving en subsidiebeheer: • Vergunningverlening & handhaving. In 2007 zijn de eerste ervaringen opgedaan met het Mozaiek zaaksysteem. Nog niet bij alle vergunningsoorten levert dit doelmatigheidswinst op. Dit geldt met name bij de vergunningsoorten waar gebruik wordt gemaakt van een backoffice-systeem. Er wordt gewerkt aan een koppeling tussen het backoffice-systeem (bouwvergunningen) en het midoffice zaaksysteem Mozaiek.
Pagina 132 van 271
•
Subsidiebeheer. Het proces van subsidieverstrekking is met de komst van het Subsidiebureau bij de sector Maatschappelijke Ontwikkeling kwalitatief aanzienlijk verbeterd (o.a. dossiervorming en termijnbewaking). Verdere verbeteringen qua doelmatigheid en rechtmatigheid zijn mogelijk door het Subsidiebureau ook voor andere sectoren te laten werken en door het Mozaiek zaaksysteem in te voeren. Dit is in uitvoering middels het project ‘subsidiebureau’ van het programma Bedrijfsvoering.
C7. Rechtmatigheid Op basis van het strategische controleplan zijn er in 2007 twee interne audits rechtmatigheid uitgevoerd; te weten het betaalproces en de rechtmatige uitvoering van inkopen en aanbesteden: • Betaalproces: Er zijn geen onrechtmatige betalingen aangetroffen. Wel zijn er facturen niet tijdig betaald. In mei 2007 is begonnen met de gefaseerde invoering van Digifac, een systeem om facturen digitaal te verwerken. Dit heeft inmiddels een positieve uitwerking op de tijdigheid van betalingen. • Inkoop en aanbesteding. De uitkomsten van de audit geven een positiever beeld dan de voorgaande audits. De invoering van een contractadministratiesysteem en een betere dossiervorming kunnen de rechtmatigheid verder verbeteren (beiden opgenomen in het programma Bedrijfsvoering). De beoordeling van de begrotingsrechtmatigheid is dit jaar voor het eerst niet centraal uitgevoerd maar bij de sectoren belegd. De uitkomsten zijn positief. Met uitzondering van drie overschrijdingen vallen alle begrotingsoverschrijdingen binnen de door de gemeenteraad vastgestelde normen. Eén van de drie onrechtmatige overschrijdingen betreft het investeringskrediet voor het project Admiraalsplein. De activeerbare kosten van de sloop van Trompflat werden met € 350.000 overschreden. Hoewel dit eerst in latere jaren tot hogere afschrijvings- en financieringslasten leidt, wordt deze onrechtmatigheid volgens de door de gemeenteraad bepaalde normen aan het jaar van investeren, dus in dit geval het jaar 2007, toegerekend. De andere twee onrechtmatige overschrijdingen betreffen exploitatielasten en doen zich voor binnen het Programma Wonen en Leefbaarheid. Bij het thema beheer van openbare ruimte is sprake van een kostenoverschrijding van € 283.000 die weliswaar binnen het bestaande beleid past maar ten onrechte niet tijdig gesignaleerd is. Om dezelfde reden geldt een kostenoverschrijding van € 87.000 bij het thema afvalverzameling en verwerking als onrechtmatig. Overigens vallen de drie begrotingsonrechtmatigheden binnen de toegestane marges van de accountantscontrole. C8. Inventarisatie verbonden partijen Naarmate de gemeentelijke organisatie steeds kleiner wordt, is Dordrecht voor het behalen van resultaten in toenemende mate afhankelijk van organisaties buiten de gemeente. In 2007 is een eerste aanzet gegeven om op dit punt te professionaliseren en is gestart met een brede inventarisatie van met de gemeente verbonden partijen.
Pagina 133 van 271
4.6
Verbonden partijen
4.6.1 Beleid en ontwikkeling Het inzicht in de aspecten van verbonden partijen is nodig vanwege de vaak aanmerkelijke bestuurlijke, beleidsmatige en financiële belangen. Voor de gemeente Dordrecht zijn vooral gemeenschappelijke regelingen, grote uitvoeringsorganisaties en deelnemingen (vennootschappen) relevant. Deze groepen worden in dit deel van het jaarverslag nader beschouwd. Ten eerste gaat het om organisaties die gemeentelijke taken uitvoeren. De gemeente is verantwoordelijk, maar heeft de uitvoering aan een ander overgedragen. Het gaat hier niet om inhuuractiviteiten, maar om structurele en aanmerkelijke bijdragen. Veelal betreft het hier samenwerking met andere gemeenten in de regio in de vorm van gemeenschappelijke regelingen. Vanwege de grotere schaal/ beleidsmatige overwegingen is de bedrijfsvoering op een hoger plan uit te voeren en is er door de hogere omzet meer buffercapaciteit voor risico’s in output en financiën. De bijdragen aan gemeenschappelijke regelingen zijn ook terug te vinden in de productenoverzichten en in de staat van inkomensoverdrachten. Naast deze groep van verbonden partijen is de gemeente Dordrecht ook aandeelhouder in een aantal vennootschappen. Vaak hebben deze deelnemingen een historische achtergrond. Het betreft hier vooral de voormalige gemeentelijke nutsbedrijven. Daarnaast participeert Dordrecht ook in private partijen die vanuit hun aard en werkgebied een zeer nauwe relatie hebben met de gemeentelijke bedrijfsvoering. Waar mogelijk zijn hierna de gegevens van 2007 opgenomen. Naarmate de gemeentelijke organisatie steeds kleiner wordt, is Dordrecht voor het behalen van resultaten in toenemende mate afhankelijk van organisaties buiten de gemeente. In 2007 is een eerste aanzet gegeven om op dit punt te professionaliseren en is gestart met een brede inventarisatie van met de gemeente verbonden partijen. De uitkomsten hiervan worden verwacht in de eerste helft van 2008.
1. Gemeenschappelijke regelingen De gemeente neemt deel aan een aantal gemeenschappelijke regelingen (GR’s). Bij deelname aan een GR zijn voor het gemeentebestuur de volgende aspecten van belang: • • • •
het beschikbaar stellen van middelen; beleidsinhoudelijke en budgettaire aansturing/afstemming; toezicht op de uitvoering van de regionale taken verantwoording over het gevoerde beleid/ de uitgevoerde taken
Dordtse ondersteuning is gericht op de belangen van Dordrecht en de verantwoordelijkheid van de bestuurder als lid van het gemeentebestuur van Dordrecht. Op de volgende pagina wordt een overzicht van de verschillende gemeenschappelijke regelingen voor het jaar 2007. Het overzicht bevat alleen die regelingen waarin Dordrecht een aanmerkelijk financieel belang heeft.
Pagina 134 van 271
Regeling en deelnemers
Financieel belang
Risico’s en Ontwikkelingen
1. Samenwerkingsverband ZHZ Alblasserdam, Binnenmaas, Cromstrijen, Dordrecht, Giessenlanden, Gorinchem, Graafstroom, ’s-Gravendeel, HardinxveldGiessendam, Hendrik-Ido-Ambacht, Korendijk, Leerdam, Liesveld, Nieuw-Lekkerland, OudBeierland, Papendrecht, Sliedrecht, Strijen, Zederik en Zwijnrecht.
50 % van het risicodragerschap
Ontwikkelingen: Ook deze gemeenten overwegen, in navolging van Dordrecht, taken op het gebied van vergunningverlening en handhaving hier onder te brengen.
2. Wegschap Tunnel Dordtse Kil Dordrecht, Binnenmaas en de Provincie Zuid Holland
-
Bijdrage per jaar: € 630.598
3. Stichting Breedband Drechtsteden Stichting De Hoop, Vereniging een School met de Bijbel, PCOD, SKOBA, OPOD, Woondrecht, Johan de Witt Gymnasium, Stedelijk Dalton Lyceum, ROC Da Vinci College (initiatief tot oprichting), Leger des Heils, De Wielborgh, Stichting Opmaat, GGZ De Grote Rivieren (initiatief tot oprichting), Albert Schweitzer Ziekenhuis, de bibliotheek Dordrecht en de gemeente Dordrecht (initiatief tot oprichting)
-
Risico: het project dient doorontwikkeld te worden naar de “Drechtsteden”, anders loopt de gemeente Dordrecht risico i.v.m. de financiële investering t.b.v. de Drechtsteden.
4. Dordtmij Publiek Private Samenwerking in de Vorm van een BV met een Algemene Vergadering van Aandeelhouders en een Raad van Commissarissen De commerciële partner is Tanaks BV
50% van het aandelenkapitaal
5. Buurt service team
50% van het aandelenkapitaal
Ontwikkelingen: er is een visiedocument in ontwikkeling. Het visie-document gaat er over of de stichting breedband Dordrecht alleen een inkoopmaatschappij blijft of meer wordt dan dat, kortom document over wat de toekomstige rol wordt van de stichting. Op dit moment worden alle aanvragen van private bedrijven e.d. afgewezen i.v.m. het risico van private dominantie.
6. BV Kennisbedrijven Drechtsteden Dordrecht en het DaVinci College
Ontwikkelingen: In het licht van de veranderende arbeidsmarktsituatie en financiële stromen vindt er een discussie plaats over voortzetting in lokaal/regionaal verband.
Ontwikkelingen: Momenteel wordt de doorstart van Kennisbedrijven BV uitgewerkt. Bijdrage per jaar: € 150.000
7. Natuur- en recreatieschap de Hollandse Biesbosch Provincie Zuid-Holland, Gemeente Sliedrecht, Gemeente Dordrecht
€ 936.132
-
8. Stichting de Biesbosch
-
Ontwikkelingen: Middels een verkooptransactie grond is in 2007 een verstrekte lening van circa €1.3 miljoen aan de gemeente afgelost. Deze terugbetaling werd voorheen als risico beschouwd
9. Drechtwerk Alblasserdam, Barendrecht, Graafstroom, Dordrecht, Hendrik-Ido-Ambacht, NieuwLekkerland, Papendrecht, Ridderkerk, Sliedrecht en Zwijndrecht
Zie voetnoot 1
Risico: Bij Drechtwerk is sprake van forse exploitatieverliezen. In 2007 is een aanvang genomen met de modernisering op grond van de nieuwe WSW. In dat kader zijn ook de besluiten genomen die de financiën bij Drechtwerk op orde moeten brengen. In het kader van de jaarrekening 2007 is een voorziening opgenomen voor de Dordtse bijdrage aan de sanering. Het risico blijft bestaan dat het exploitatietekort structureel niet teruggedrongen wordt tot de raming in de meerjarenbegroting.
10. Drechtsteden Alblasserdam, Dordrecht, Binnenmaas, HendrikIdo-Ambacht, Papendrecht, Sliedrecht, Zwijndrecht
Ontwikkelingen: In 2008 wordt de ROM-D mogelijk nadrukkelijker onder de GR Drechtsteden gehangen. Er vindt discussie plaats over eventuele verbreding van het BLVSV naar ZHZ.
11. Gemeenschappelijke Regeling Gemeenschappelijke Woonwagencentra Drechtsteden
Deze regeling bevindt in de fase van liquidatie.
12. Gevudo
Ontwikkelingen: In 2007 heeft Gevudo de stortplaats verkocht aan HVC.
De Algemene bijdrage per gemeente wordt bepaald op basis van het aantal geplaatste werknemers, afkomstig uit de betreffende gemeente, op 1 januari van het boekjaar en de in het kalenderjaar gerealiseerde omzet. De uitwerking hiervan wordt vastgelegd in een convenant. Naast de algemene bijdrage, betaalt elke gemeente een specifieke bijdrage die bestaat uit het rijksbudget dat de gemeente ontvangt voor Wsw geïndiceerde inwoners, waarvoor de gemeente subsidie ontvangt en waarvoor de gemeente de uitvoering aan het openbaar lichaam heeft opgedragen. Pagina 135 van 271 .
1
2. Indirecte deelneming via gemeenschappelijke regeling Regeling en deelnemers
Financieel belang
Risico’s en ontwikkelingen
1. HVC via Gevudo
-
Uit de besluitvorming rond het aandeelhouderschap, als onderdeel van een verkooptransactie van de verbrandingsinstallatie, vloeit voort dat de gemeente als deelnemers in de GR Gevudo aangesproken kan worden op haar deel van de garantie van de aandeelhouders voor de financiering van de HVC. .
3. Directe deelnemingen De gemeente Dordrecht is aandeelhouder in een aantal vennootschappen. De belangrijkste daarvan zijn in onderstaande tabel (bedragen x € 1.000) weergegeven.
Regeling en deelnemers
Financieel belang
Risico’s en Ontwikkelingen
1. Eneco Holding BV De aandelen van ENECO Energie zijn in handen van 61 Nederlandse gemeenten
Dordrecht heeft een 9,05% aandelenbelang.
Risico: in 2007 is door de regering alsnog besloten om het leverings- en productiegedeelte van Nederlandse energiebedrijven bij wet (WON) te splitsen van het netwerk. Er staat voor het ongesplitste bedrijf een investeringsprogramma op stapel van ruim 3,6 miljard. Hierdoor zal het dividend op termijn per saldo (resultaten netwerk en levering) vrijwel zeker lager gaan uitvallen. In de meerjarige ramingen wordt hierop geanticipeerd.
2. BV Gemeenschappelijk Bezit Evides Houders van aandelen zijn gemeenten die ten tijde van de oprichting van de vennootschap vielen binnen het verzorgingsgebied van N.V. Waterbedrijf Europoort. Dit betreft een gebied wat zich uitstrekt van Dordrecht, over de Hoekse Waard naar Rotterdam, Delft en Brielle
Dordrecht heeft circa 7% van de GBE aandelen.
In 2007 is gewerkt aan tariefverlaging Deze gaat m.i.v 2008 in. Ook heeft een heroriëntatie op het vermogen plaatsgevonden welke is verwerkt in de dividenduitkeringen.
3. Bank Nederlandse Gemeenten De aandelen van de BNG zijn voor de helft in handen van de Staat; de andere helft is geplaatst bij gemeenten, provincies en een hoogheemraadschap.
€ 233.142 van het aandelenkapitaal
Risico: Als gevolg van de afromingen van het eigen vermogen bestaat de kans dat de dividenduitkeringen op termijn iets lager zullen worden, omdat een deel van het jaarresultaat ook wordt bepaald door de rente over het eigen vermogen.
Regionale Ontwikkelings Maatschappij Drechtsteden CV
23,35% aandelenbelang
-
NV Netwerk
€12.622.127
Waterbus BV: De waterbus exploiteert een verbinding over water met snelle schepen tussen water tussen Rotterdam, de Drechtsteden, Ridderkerk, Krimpen a/d Lek en Kinderdijk Dordrecht is voor 34,5% aandeelhouder
€ 184.125.
Door investeringen in de nieuwe verbrandingscentrale is het niet uitgesloten dat het hoofdkantoor van Netwerk verplaatst moet gaan worden. Vooralsnog worden daarbij geen financiële risico’s voorzien, welke de gemeente(n) raken. Daarnaast wordt gewerkt aan verdere verlaging van de tarieven voor de gemeenten Ontwikkelingen: Zie risicoparagraaf.
4. Overzicht baten deelnemingen gemeente Dordrecht
(inclusief terugontvangsten belastingdienst 2007; bedragen x € 1.000):
Deelneming
Toel.
Belang in %
Geraamd dividend 2007
Werkelijk dividend 2007
9,05% 7,14% 0,42%
306 15.424 3.828 2.514
306 15.468 4.115 2.508
HVC via Gevudo; incl. provisie leningen Eneco Holding NV B.V. Gem. bezit Evides (watervoorziening) N.V. Bank Nederlandse Gemeenten C.V. Regionale Ontwikkelingsmaatschappij Drechtsteden (ROM-D)
(1)
N.V. Netwerk Waterbus B.V. High Speed Fast Ferry in liquidatie Overige dividenden Totaal
(2)
23,35%
0
0
34,50% 7,00% Diversen
200 0 0 150 22.116
595 0 0 219 22.905
Deze deelneming is de rechtsopvolger van de NV Waterbedrijf Europoort na de fusie met Delta Water in 2004. (1) Dit aandelenpakket heeft een nominale waarde van € 801.959. (2) Hieronder bevinden zich deelnemingen in Dordtmij en het Buurt Service Team welke beide op de balans voor € 0,45 zijn gewaardeerd. Deze aandelenpakketten vertegenwoordigen een nominale waarde van € 801.959. Daarnaast is GEM de Hoven BV/CV te beschouwen als een deelname, zij het dat e.e.a. volledig wordt verrekend met de grondexploitatie De Hoven van het Grondbedrijf.
Pagina 136 van 271
4.7
Grondbeleid
4.7.1 Strategisch grondbeleid Nieuwe wetgeving: Wro met als belangrijk onderdeel de Grex Per 1.7.2008 zal de nieuwe Wet ruimtelijke ordening (Wro) in werking treden, waar de grondexploitatiewet (Grexwet) onderdeel van uitmaakt. Deze nieuwe wetgeving biedt nieuwe mogelijkheden voor de uitvoering van het grondbeleid op publiekrechtelijke grond. De Grexwet is, o.a. met de introductie van het exploitatieplan, ingesprongen op de tekortkomingen van het huidige instrumentarium ten behoeve van kostenverhaal, bij met name facilitair grondbeleid. Indien de gemeente op het moment van vaststellen van een bestemmingsplan nog niet met alle eigenaren een overeenkomst heeft gesloten waarin het kostenverhaal is geregeld, dan stelt de gemeenteraad een exploitatieplan vast. In de Grexwet is gekozen voor de bouwvergunning als ‘stok achter de deur’ wat betreft de betaling van de exploitatiebijdrage. De bouwvergunning wordt pas verleend zodra de betaling van de exploitatiebijdrage door de ontwikkelaar is geregeld. Overigens is in de Grexwet het uitgangspunt dat gemeenten en ontwikkelaars privaatrechtelijke overeenkomsten kunnen blijven sluiten, zoals dat in de huidige praktijk veel gebeurt. De verwachting bij velen is dat gemeenten en ontwikkelaars vooral zullen blijven werken met privaatrechtelijke overeenkomsten. De grondexploitatiewet biedt de gemeente daarbij wel een sterkere onderhandelingspositie, omdat de gemeente immers uiteindelijk altijd voor de publiekrechtelijke weg kan kiezen. Structuurvisie: De gemeente heeft een Structuurvisie Dordrecht 2020 opgesteld welke als stedelijk ruimtelijk beleidskader zal dienen. Deze structuurvisie dient als noodzakelijke basis voor de toepassing van diverse aspecten uit de Grexwet. In de structuurvisie is een uitvoeringsstrategie opgenomen, waarin staat beschreven wat de programmatische ontwikkelopgave tot 2020 is, hoe de gemeente per type ontwikkeling op hoofdlijnen haar grondbeleid inzet en hoe zij met de mogelijkheden van de Nieuwe Wro omgaat. Tevens bevat de uitvoeringsstrategie voorstellen voor het actueel houden van de structuurvisie. De structuurvisie zal evenals de Nota Grondbeleid en de Nota Bovenwijkse voorzieningen één keer per raadsperiode worden herzien. Strategisch Grondbeleid Dordrecht werkt met een nota grondbeleid waarbij vanuit stadsniveau bekeken wordt wat de gewenste strategische inzet van grondbeleid is voor verschillende typen ontwikkelingen. Vervolgens wordt binnen de projecten een ontwikkelstrategie opgesteld, bestaande uit o.a.: de inzet van grondbeleidsinstrumenten, wijze van samenwerking en een financieel kader. Hierbij worden de omgevingselementen (zoals bestaande grondposities etc.) die bij het project een rol spelen, meegenomen. Momenteel wordt de Nota Grondbeleid geactualiseerd. De nota wordt aangepast aan de nieuwe mogelijkheden en instrumenten van de nieuwe Wro en daarmee de grondexploitatiewet. De Grexwet biedt meer zekerheden dan voorheen voor gemeenten, omdat zij de gemeentelijke kosten door de marktpartijen afdwingbaar betaald kunnen krijgen door het opstellen van een exploitatieplan. Voor de meeste projecten in Dordrecht zijn reeds samenwerkingsovereenkomsten afgesloten met afspraken omtrent het kostenverhaal. Ook in deze contracten worden deze kosten al verhaald. De mogelijkheden van de wet kunnen daarom vooral als een stok achter de deur worden gezien. Wel zijn de vereisten rondom het verhaal van de bovenwijkse voorzieningen gewijzigd. De nota Bovo wordt momenteel herzien. In de nieuwe nota zal een nieuwe methodiek worden geïntroduceerd zodat op de wijzigingen in de wet kan worden aangesloten Verder kan het exploitatieplan bepalingen bevatten over de fasering van de uitvoering en de koppeling van programmaonderdelen. In een overeenkomst kunnen bovendien de volgende locatie-eisen worden opgenomen:
Pagina 137 van 271
• eisen voor de werken en werkzaamheden in het exploitatiegebied voor het bouwrijpmaken, de aanleg van nutsvoorzieningen en het inrichten van de openbare ruimte. • Regels over het uitvoeren van bovengenoemde werken en werkzaamheden. In een exploitatieplan mogen ook bepalingen opgenomen worden over het aantal en de situering van sociale woningbouw (huur en koop) en particulier opdrachtgeverschap. Daarnaast biedt de Grexwet de mogelijkheid om bijdragen te vragen voor ruimtelijke ontwikkelingen (ruimtelijke bijdrage) elders in de gemeente mits deze in de structuurvisie zijn opgenomen 1 . De extra mogelijkheden zorgen voor een versterking van de gemeentelijke regierol en beïnvloeden de keuzes betreffende de strategie omtrent de realisering van ruimtelijke ontwikkelingen. Het effect op het huidige grondbeleid van Dordrecht (vastgesteld in 2003) en beschreven op een drietal punten, kan op hoofdlijnen beschreven worden als: • Strategische ontwikkelingsprioriteit: Dit zijn ontwikkelingen die vanuit het programma en/of de strategische ligging belangrijk zijn voor de stad, waarbij de gemeente een sterke regierol wil vervullen. Vooral bij deze categorie ontwikkelingen kan de aanpassing van de wetgeving leiden tot andere afwegingen dan die in het verleden werden gemaakt. Gezien de extra sturingsmogelijkheden die de gemeente middels de nieuwe wetgeving krijgt, zal de keuze tot een actief aankoopbeleid goed beargumenteerd moeten worden. Het is denkbaar dat er in de toekomst minder vaak tot actief aankoopbeleid wordt gekozen. De onderhandelingspositie van de gemeente is met de nieuwe wetgeving immers veel sterker dan in het verleden. Deze keus zal per ontwikkeling in de ontwikkelstrategie worden gemaakt. • Derdenontwikkeling: De aanpak rond de Derdenontwikkeling (ontwikkelingen die de gemeente graag overlaat aan private partijen) zal naar verwachting niet erg gaan afwijken van de huidige situatie. Wel zal juist bij dit soort ontwikkelingen de overweging aan de orde komen om wel of niet voor het publiekrechtelijke spoor te kiezen. • Moneymaker: Op deze ontwikkelingen waar een positief financieel resultaat wordt verwacht (en in principe geen zware regierol van de gemeente vereist), zal de nieuwe wetgeving weinig effect hebben. De gemeente zal ook in de toekomst zoveel mogelijk gronden in eigendom willen krijgen wanneer dat de hoogste opbrengsten genereert. Uiteraard worden deze opbrengsten ook in de toekomst ingezet voor projecten die verliesgevend zijn. Wel kan bij deze projecten ervoor worden gekozen dat aan de private grondeigenaren een ruimtelijke bijdrage wordt gevraagd. Daarnaast zal de gemeente in het vervolg een plan ook altijd doorrekenen op basis van een exploitatieplan volgens de Grexwet. De uitkomsten hiervan zal de gemeente betrekken bij het bepalen van de financiële bandbreedte van een project, welke ingezet wordt bij de onderhandelingen. Met het in werking treden van de nieuwe wetgeving, zal er ook veel meer aandacht moeten besteden aan de relaties tussen het grondbeleid en de planjuridische aspecten. Zo kan het zijn dat de gemeente er in bepaalde gevallen voor kiest pas een bestemmingsplan vast te stellen als zij met alle eigenaren privaatrechtelijke contracten heeft gesloten, zodat zij geen exploitatieplan meer hoeft vast te stellen.
4.7.2. Een visie op het grondbeleid Naast bovengenoemde actualisatie in de visievorming zal in de lopende projecten de nadruk op de uitvoering liggen. In onderstaande wordt een beeld gegeven hoe in 2007 het grondbeleid in projecten heeft plaatsgevonden. Voorstraat 123: Het Grondbedrijf heeft facilitair het pand Voorstraat 123 aangekocht om in het pand, in het kader van de ontwikkeling van Voorstraat-Noord, een economische creatieve broedplaats te realiseren. Inmiddels is het pand in 2007 overgedragen aan het Vastgoedbedrijf.
1
Deze mogelijkheid bestaat alleen bij zogenaamde anterieure overeenkomsten, dat wil zeggen privaatrechtelijke overeenkomsten die zijn vastgesteld voor de vaststelling van het bestemmingsplan.
Pagina 138 van 271
Stadswerven: Inmiddels is besloten om het project Stadswerven te herijken en met extra inspanningen opnieuw op te pakken (nieuwe projectleiding, ander organisatievorm) en de inmiddels genomen bestuurlijke beslissingen (o.a. de langjarige verhuur van het Regiokantoor) ook te verwerken in de actualiteit van het project (financieel en programmatisch) en het programma voor dit project opnieuw op te bouwen. Daarnaast is er ook een andere marktpartij met een meerderheidsbelang in het project. Leerpark: De ontwikkeling van het Leerpark is vertraagd. De ontwikkelaar heeft de realisatie uitgesteld aangezien de leerbedrijven moeilijk afzetbaar zijn. Als gevolg hiervan zijn de grondtransacties uitgesteld. Gezondheidspark: De dynamiek in het project Gezondheidspark vereist meerdere aanpassingen in bestaande contracten. Deze zijn in zogenaamde allonges 2 vastgelegd. In het eerste half jaar van 2008 zal een nieuw masterplan met daarin stedenbouwkundige en programmatische aanpassingen aan de raad worden voorgelegd. Op basis van dit nieuwe masterplan zal de bestaande grondexploitatie in 2008 op hoofdlijnen worden herijkt. Oostpoort: De huidige stand van zaken rond de Oostpoort kan de door de gemeente gewenste ‘funpoortfunctie’ in gevaar brengen. De uitstraling die hoort bij functies met een regionaal karakter wordt niet bereikt met alleen bedrijfsfuncties. Dit noodzaakt een heroriëntatie. Hiertoe is de gemeente, gekoppeld aan een ontwikkelstrategie, een realistisch (gebaseerd op financieeleconomisch gezien haalbare businesscase) en helder beleid op te stellen wat betreft de functionele mogelijkheden van het gebied. Maasterras: Het Drechtstedenbestuur heeft aan de Stuurgroep Maasterras de opdracht gegeven realisatie van een Structuurvisie, een grondexploitatie en een ontwikkelingsstrategie ten behoeve van project Maasterras tot stand te brengen. Deze opdracht vloeit voort uit de ‘Samenwerkingsovereenkomst Maasterras’ uit december 2007. Ter voorbereiding op een lange termijn samenwerkingsovereenkomst wordt een organisatorische risicoanalyse uitgevoerd. De in 2006 uitgevoerde technisch/financiële risicoanalyse zal worden geactualiseerd. In het kader van de uitwerking van het Masterplan worden voor de twee deelgebieden Middengebied/Corridor Zwijndrecht en het gebied Weeskinderendijk Dordrecht (inclusief de ligging van de Stadsbrug) stedenbouwkundige programma’s van eisen voorbereid op basis waarvan na besluitvorming over de structuurvisie direct kan worden gestart met uitwerking in ontwerpen. Dordt-West: Centraal staat bij de herstructurering woonwijken tot 2020 de uitvoering van de grootschalige opgave in Dordt-West. De herstructurering van Oud-Krispijn Zuid verkeert al in een vergevorderd stadium van uitvoering. Voor Wielwijk is een stedenbouwkundige visie opgesteld. Begin 2007 is er een haalbaarheidsberekening opgesteld. Daarnaast zijn voorbereidingen getroffen voor de onderhandelingen met de corporatie voor wat betreft de kosten- en opbrengsten verdeling. Bovendien is extern advies ingewonnen inzake aanbesteding. Dit blijft voor de samenwerking een aandachtspunt. Dordtse Kil IV: De belangrijkste uitleglocatie voor droog bedrijventerrein is Dordtse Kil IV (DKIV). Dit is de enige grootschalige uitleglocatie waar de gemeente voor de lange periode (in elk geval tot 2020) over beschikt. Bij de nieuwe ontwikkelingen op de uitleglocaties heeft de gemeente waar mogelijk reeds positie verworven of daartoe het grondbeleidsinstrumentarium ingezet om dit te bewerkstelligen. Dit geldt ook voor de DKIV. De gemeente heeft, mede door inzet van het voorkeursrecht, de gronden voor een groot deel verworven. Inmiddels is het voorkeursrecht komen te vervallen. Amstelwijck: Eind 2005 de gemeenteraad een herijking van het programma en de samenwerking met de marktpartijen toegezegd. Hiertoe is de gemeente in oktober 2006 een Allonge Amstelwijck 2
Een Allonge is een aanvulling op bestaande samenwerkingsovereenkomsten.
Pagina 139 van 271
aangegaan 3 met de marktpartijen. Het eerste deel van de heroriëntatie is gericht op het gebied ten zuiden van de Kilweg. De uitkomsten van deze heroriëntatie, namelijk een nieuw stedenbouwkundig plan voor het gebied ten zuiden van de Kilweg, inclusief een communicatieplan, planning, een nieuwe grondexploitatie en risicoanalyse zullen het eerste kwartaal 2008 aan het bestuur ter besluitvorming worden voorgelegd, welke direct zal worden verwerkt in de prognose 2008. Smitsweg: De Smitsweg ziet de gemeente als een Derdenontwikkeling. De gemeente heeft publiekrechtelijke medewerking aan het project verleent door het bestemmingsplan aan te passen (zowel voor het plangebied wat betreft woningbouw als ook de externe ontsluiting van het gebied mogelijk te maken). Revitalisering Zeehaven: De opgave rond de revitalisering zeehaven is verwoord in een Masterplan. Deze is gebaseerd op businesscases van de verschillende deelgebieden. Hiervoor is gekozen omdat door te werken met businesscases er een integrale opgave (niet alleen opbrengsten grond, maar ook haveninkomsten). In 2007 heeft een tender plaatsgevonden voor de verhuur van de grond achter de kade. Per businesscase wordt gekeken naar de optimale samenwerking met private partners. De uitgifte van de Prins Willem Alexander (PWA-)kade gebeurd middels een tender. In 2007 is de optie van samenwerking met het Havenbedrijf Rotterdam onderzocht. Dit heeft niet tot feitelijke samenwerking geleid. Randvoorwaarde bij de herstructurering van het zeehavengebied is de beschikbare milieuruimte. Op dit moment wordt door de gemeente nauw samengewerkt met Provincie Zuid-Holland en Rijk (ministerie van VROM en Economische Zaken) als het om de economische revitalisering van het zeehavengebied (is immers ook benoemd als Topper-project) en de gezamenlijke aanpak van knelpunten op het gebied van lucht en geluid. Voor wat betreft de externe bereikbaarheid is reconstructie van de Mijlweg randvoorwaardelijk. Hiertoe heeft de gemeente al een plan van aanpak opgesteld en is grond aangekocht. Gebiedsvisie Merwedehavens: In 2007 is een concept-gebiedsvisie Merwedehavens opgesteld. Voor de 2e Merwedehaven wordt uitgegaan van de bestaande functies. Voor de Derde Merwedehaven gaat de structuurvisie uit van het doorexploiteren van de stortplaats tot 2017 en daarna omvorming tot recreatie. Belthurepark: De gemeente heeft het Belthurepark als Derdenontwikkeling aangemerkt. Dat betekent dat de gemeente de ontwikkeling prima vindt en dat deze kan worden opgepakt door marktparten zonder dat daar zware sturing vanuit de gemeente hoeft plaats te vinden. Gezien het feit dat de ontwikkelaars niet goed in staat blijken de gronden aan te kopen heeft de gemeente besloten, gezien de voortgang van de ontwikkeling, facilitair voor de ontwikkelaar de gronden aan te kopen (dit betekent voor rekening en risico van de marktpartij). Verder heeft de gemeente publiekrechtelijke medewerking aan het project verleent (zoals aanpassing van het bestemmingsplan). Zuidpolder: De belangrijkste uitleglocatie voor woningbouw betreft de Zuidpolder. Aangezien dit de enige uitleglocaties zijn waar de gemeente voor de middellange periode over beschikt. Bij de nieuwe ontwikkelingen op de uitleglocaties heeft de gemeente waar mogelijk reeds positie verworven of daartoe het grondbeleidsinstrumentarium ingezet om dit te bewerkstelligen. Voor de Zuidpolder betekent dit dat de gronden voor een groot deel zijn verworven en dat voor de aankoop op de overige mogelijk aan te kopen percelen het voorkeursrecht is gevestigd. Daarbij moet wel vermeld worden dat in het verre verleden vooral ook ontwikkelaars positie verworven of een optie tot grondaankoop hebben gedaan op de percelen in de Zuidpolder die niet in eigendom zijn van de gemeente.
3
Allonge als aanvulling op de samenwerkingsovereenkomst met de marktpartijen in 1993;
Pagina 140 van 271
4.7.3. Actuele prognose van de te verwachten resultaten van de totale grondexploitatie In de aanstaande Prognose Grondbedrijf 2008 zal een totaalbeeld worden gegeven van de vermogenspositie van het Grondbedrijf. In onderstaande wordt hiervan alvast een samenvatting gegeven. Samenvatting Vermogenspositie In onderstaande figuur is een samenvatting gegeven van de vermogenspositie 2008 (per 31 december 2007):
Resultaten (grond-) exploitaties Grondbedrijf € 10,54 miljoen (negatief)
Vermogenspositie van het Grondbedrijf 2008 € 41,19 miljoen = Risico’s Grondbedrijf Stand en ontwikkeling van de reserves en voorzieningen € 72,62 miljoen (positief)
€ 20,90 miljoen (negatief)
(Dit betreft de grondexploitaties van € - 29,31 miljoen negatief en de erfpachtexploitatie van € 18,77 miljoen positief)
Vanwege de te nemen besluiten in 2008 (o.a. grondexploitatie Stadswerven) dient de vermogenspositie van het Grondbedrijf dit jaar met de nodige omzichtigheid worden beschouwd. Bouwgrondexploitaties Het Grondbedrijf werkt aan het bouwrijpmaken van gronden. Dit zijn meerjarige projecten. Het project Stadswerven staat aan de vooravond van een stevige heroriëntatie en er bestaat geen zekerheid over de financiële resultaten. Daarom is besloten, in nauw overleg met de controlerend accountant, om het resultaat van het project Stadswerven in de Prognose 2008 wat het resultaat betreft op nul (0) te zetten en niet een “cosmetisch” resultaat op te voeren. Per 1 januari 2008 is de totale boekwaarde van deze projecten, inclusief het project Stadswerven € 118,07 miljoen. In verband met de heroriëntatie is de boekwaarde van de Stadswerven expliciet weergegeven. In onderstaande tabel zijn de boekwaarden van de exploitaties van de bouwgronden opgenomen. Om een transparant beeld te geven zijn tevens de boekwaarden van het strategisch vastgoed en de ruilgronden opgenomen.
Pagina 141 van 271
In de paragraaf over verantwoording bouwgrondexploitaties zal worden ingegaan op de verschillenanalyse van 2007. Daarin worden de grote verschillen verklaard tussen wat voor 2007 aan kosten en opbrengsten begroot was en wat in 2007 feitelijk is gerealiseerd in de grondexploitaties. De afdeling Grondbedrijf maakt jaarlijks een prognose, waarin voor de projecten het resultaat wordt ingeschat op basis van de nog te maken ontwikkelkosten en de nog te ontvangen ontwikkelopbrengsten. In onderstaande tabel zijn de resultaten opgenomen van zowel de actieve als niet-actieve bouwgrondexploitaties. Gezien de heroriëntatie is, zoals hierboven al is vermeld, in de Prognose het resultaat van het project Stadswerven in de Prognose 2008 geneutraliseerd (wat resultaat betreft op € 0,- gezet). Bij grondexploitaties is het gebruikelijk het resultaat van het project weer te geven middels de Netto Contante waarde (NCW) 4 . Wanneer deze resultaten vergeleken worden met vorig jaar (ter vergelijking zijn de cijfers van vorig jaar ook zonder Stadswerven opgenomen) zien we dat het resultaat van de bouwgrondexploitaties ten opzichte van vorig jaar met € 4,51 miljoen is afgenomen.
Duidelijk is het effect van het neutraliseren van het project Stadswerven (veroorzaakt een verschil van € 46,88 miljoen). Voor de overige projecten betekent dit dat de het geprognosticeerde resultaat met € 4,89 miljoen is afgenomen. Uiteraard bestaat deze € 4,89 miljoen uit een optelling van verbeteringen en verslechteringen, maar de grote verschuivingen (verschil in resultaat > € 250.000,-) hebben zich voorgedaan in de volgende projecten:
4 De NCW is de reële waarde van het projectresultaat op het moment van het prijspeil waarbij rekening is gehouden met de rente, kosten en opbrengstenstijgingen.
Pagina 142 van 271
Het restantbedrag wordt veroorzaakt door de overige 35 projecten. Aangezien het resultaat van Bagijnhof/ Achterom elk jaar met SI wordt afgerekend staat het resultaat van dit project voor beide jaren op € 0,- (immers geen impact op vermogenspositie van het Grondbedrijf). Amstelwijck Het verschil ten opzichte van het resultaat van vorig jaar (verslechtering van € 2,02 miljoen) wordt met name veroorzaakt doordat er voor 2007 een tweetal kavels begroot was, maar de ontwikkelaars slechts één kavel hebben afgenomen. De huidige grondexploitatie is echter niet meer actueel. Als gevolg van deze stagnatie in de kantorenmarkt werd in 2005 aan de gemeenteraad een herijking van het programma en de samenwerking met de marktpartijen toegezegd. Hiertoe is de gemeente in oktober 2006 een Allonge Amstelwijck aangegaan 5 met de marktpartijen. Tevens heeft een heroriëntatie plaatsgevonden op het gebied ten zuiden van de Kilweg. Het resultaat van de nieuwe grondexploitatie Amstelwijck (deelgebied onder de Kilweg) is € 15,4 miljoen. Voor het overige gebied zal in de komende periode worden onderzocht welk programma kan worden toegepast. Er wordt een voorziening getroffen van € 2,5 miljoen voor het verschil tussen de boekwaarde van het gebied boven de Kilweg en de marktwaarde hiervan op basis van de huidige situatie. In de prognose is een correctie gemaakt van het dan resterende bedrag van ca. € 4 miljoen (€ 22 miljoen minus € 15,4 + € 2,5 miljoen). Gezondheidspark Vorig jaar is voor het project Gezondheidspark een correctie toegepast, omdat op dat moment werd verwacht dat de verkoopopbrengsten het negatieve projectresultaat zouden goedmaken. Inmiddels wordt er een nieuw masterplan opgesteld, met daarin stedenbouwkundige en programmatische aanpassingen. Op basis van de wetenschap van dit moment wordt er voorzichtigheidshalve dit jaar geen correctie toegepast. Krabbepolder In het project Krabbepolder is van de geraamde € 715.000 opbrengst voor 2007 circa € 0,29 miljoen gerealiseerd. Dit betreft een verkoop van een droog terrein. De overige geplande verkoop in 2007 heeft niet plaatsgevonden. Deze zal worden gepland in de komende jaren. Admiraalsplein Het resultaat van het Admiraalsplein laat een verslechtering zien van € 2,41 miljoen zien. Door de gekozen samenwerkingsvorm en afspraken worden de financiële resultaten op fifty/fifty basis gedeeld. Dit betekent dat de helft van het verslechterde resultaat, van € 4,6 miljoen, voor rekening van de gemeente komt. De verslechtering van € 4,6 miljoen is opgebouwd uit: Oorspronkelijke resultaat De Compagnie: € 6,77 mln * BTW verschil en stagnerende groei van de opbrengsten: € 4,11 mln * toevoeging scholen aan progr en bouwkostenstijging woningen: € 2,80 mln * aanneemsom ‘worst case’ van De Ruyterflat (* oude plankosten):€ 1,50 mln € 1,00 mln Huidige stand van zaken De Nieuwe Compagnie: € 2,65 mln Leerpark De verslechtering van het resultaat heeft te maken met het uitstellen van realisatie door de ontwikkelaar. Leerbedrijven zijn moeilijk afzetbaar voor ontwikkelaar. Woonwagens De verbetering van de woonwagens komt door de extra dekking ISV van 600.000. De Holland Vorig jaar behoorde dit project nog tot de categorie exploitaties in voorbereiding en waren er daarom nog geen grondopbrengsten opgenomen. Inmiddels is er een volledige grondexploitatie waarin ook de opbrengsten zijn opgenomen. Risico’s
5
Allonge als aanvulling op de samenwerkingsovereenkomst met de marktpartijen in 1993;
Pagina 143 van 271
In totaliteit rekent het Grondbedrijf met een risicobedrag van € 20,90 miljoen welke is opgebouwd uit € 20,38 miljoen als exploitatierisico van de grondbedrijfscomplexen en € 0,52 miljoen voor archeologie. Onderstaande tabel geeft inzicht in hoe dit risico is opgebouwd en welke wijzigingen ten opzichte van vorig jaar hebben plaatsgevonden.
De afgelopen jaren is het risico sterk toegenomen doordat de projecten steeds complexer en risicovol zijn. Het is duidelijk dat deze complexe projecten een grote impact op de financiële middelen van de gemeente c.q. het Grondbedrijf hebben. Het is dan ook logisch dat risicomanagement een steeds belangrijker aspect wordt bij grondexploitaties. In algemene zin kan gesteld worden dat het financiële risico van het Grondbedrijf meer transparant wordt. Duidelijk is ook dat het Grondbedrijf met een actief strategisch aankoopbeleid aanmerkelijk meer risico dan voorheen loopt. De risico’s zijn bij strategische verwervingen immers per definitie groot aangezien in een vroegtijdig stadium, wanneer de onzekerheid relatief groot is, investeringen worden gedaan. Anderzijds kunnen met de aankoop van strategische gronden ook de grootste winsten worden behaald (denk maar aan functieverandering in de uitleggebieden). Dat het risico ten opzichte van vorig jaar toch is afgenomen heeft met name te maken met het risico van Stadswerven. Vorig jaar is in de Prognose een groot risico voor Stadswerven opgenomen. Vanaf 2006 was immers duidelijk dat het formele resultaat een veel te rooskleurig beeld gaf. Gezien de heroriëntatie die in 2008 binnen het project plaats gaat vinden zijn de financiële resultaten en risico’s omtrent dit project thans onzeker. Verder verkeren de projecten in een steeds verder stadium van het project. In algemene zin geldt; hoe verder het project is gevorderd hoe minder risico’s er nog zijn. Verloop reserves en voorzieningen Reserves De stand van de Algemeen reserve bedroeg per 31/12/2007 € 20,32 miljoen en die van de bestemmingsreserves € 6,61 miljoen.
Pagina 144 van 271
Voorzieningen Het financiële overzicht van de voorzieningen is als volgt:
Nominaal is de mutatie in het totaal van de voorzieningen een stijging van € 7,98 miljoen, van € 37,70 miljoen naar € 45,68 miljoen. Specificatie is: Rente bijschrijving € 1,49 miljoen Per saldo storting uit de algemene bedrijfsreserve: € 6,49 miljoen Totale mutatie: € 7,98 miljoen Het saldo van de voorziening is gebaseerd op de negatieve netto contante waarde van het project. Per voorziening is de mutatie als volgt: Voorziening Amstelwijck Normaliter is de voorziening gelijk aan het negatieve resultaat van de grondexploitatie. Voor Amstelwijck is de voorziening in deze Prognose echter gehandhaafd op het huidige niveau van € 19,89 miljoen. Voor deze afwijking is gekozen omdat de huidige voorziening Amstelwijck toereikend is voor de nieuwe grondexploitatie voor het deelgebied onder de Kilweg en de voorziening die nodig is voor de gronden boven de Kilweg die deel gaan uitmaken van de strategische grondvoorraad (verschil marktwaarde en boekwaarde) die het noordelijke deel zal laten zien. Het negatieve resultaat van de nieuwe grondexploitatie van het deelgebied onder de Kilweg bedraagt immers € 15,4 miljoen en de voorziening ter afdekking van het verschil tussen de boekwaarde en de marktwaarde op basis van de huidige functie in een voorziening betreft € 2,5 miljoen. Voorziening Admiraalsplein. Het saldo per 1 januari 2007 van deze voorziening is € 2,07 miljoen. De negatieve netto contante waarde per 31 december 2007 is op basis van de staat P € 4,56 miljoen. Gelet op het nieuwe exploitatie resultaat is rekeninghoudend met de rentebijschrijving ten laste van de algemene reserve Grondbedrijf € 2,4 miljoen in deze voorziening gestort. Voorziening Woonwagenlocaties Het saldo per 1 januari 2007 van deze voorziening is € 5,39 miljoen. De negatieve netto contante waarde per 31 december 2007 is op basis van de staat P € 5,02 miljoen. Dit resultaat is mede gebaseerd op de bijdrage ten laste van het ISV, gemeentelijk deel, van € 0,60 miljoen. Zie hiervoor besluitvorming rondom Kadernota 2008. Gelet op het nieuwe exploitatie resultaat kan rekeninghoudend met de rentebijschrijving een bedrag van € 0,58 miljoen ten gunste van de algemene reserve Grondbedrijf vrijvallen. Voorziening Leerpark. Het saldo per 1 januari 2007 van deze voorziening is € 7,38 miljoen. De negatieve netto contante waarde per 31 december 2007 is op basis van de staat P € 8,21 miljoen. Gelet op het nieuwe exploitatie resultaat is rekeninghoudend met de rentebijschrijving ten laste van de algemene reserve Grondbedrijf € 0,53 miljoen in deze voorziening gestort.
Pagina 145 van 271
Voorziening de Holland. Het saldo per 1 januari 2007 van deze voorziening is € 0,53 miljoen. De negatieve netto contante waarde per 31 december 2007 is op basis van de staat P € 1,48 miljoen. Gelet op het nieuwe exploitatie resultaat is rekeninghoudend met de rentebijschrijving ten laste van de algemene reserve Grondbedrijf € 0,93 miljoen in deze voorziening gestort. Voorziening Blekersdijk/Vrieseweg. Het saldo per 1 januari 2007 van deze voorziening is € 1,13 miljoen. De negatieve netto contante waarde per 31 december 2007 is op basis van de staat P € 2,17 miljoen. Gelet op het nieuwe exploitatie resultaat is rekeninghoudend met de rentebijschrijving ten laste van de algemene reserve Grondbedrijf € 0,99 miljoen in deze voorziening gestort. Voorziening Gezondheidspark. Dit is in 2007 een nieuwe voorziening (€ 2,02 miljoen), aangezien de dekking van dit project voorgaande jaren vanuit SI werd gedekt. Voorziening overige nadelige exploitaties Het saldo per 1 januari 2007 van deze voorziening is € 1,03 miljoen. De voorziening betreft om praktische redenen de overige projecten met een negatieve contante waarde (van minder dan € 0,5 miljoen). De negatieve netto contante waarde per 31 december 2007 is op basis van de staten P € 1,06 miljoen. Het gaat dan om de projecten Smitsweg, StevenswegAchterhakkers, Quickterrein, Leeuwstraat/Zuidendijk, Makoré, Vest 124, Moskee Wielwijk en Damplein. Gelet op het nieuwe exploitatie resultaat is rekeninghoudend met de rentebijschrijving ten laste van de algemene reserve Grondbedrijf € 0,42 miljoen in deze voorziening gestort. In deze voorziening was voor de negatieve contante waarde van het project Sluisweg/ Spuiboulevard € 0,44 miljoen beschikbaar. Omdat dit project in 2007 is afgesloten zijn deze middelen aangesproken en derhalve aan de voorziening onttrokken. Voorziening restant afgewikkelde complexen. Het saldo per 1 januari 2007 is € 0,61 miljoen. Deze voorziening is voor nog te maken restkosten van projecten die inmiddels zijn afgewikkeld. De storting in 2007 van € 0,39 miljoen heeft betrekking op de restkosten bij het afwikkelen van het project 2e Merwedehaven. Voorts zijn de gereserveerde middelen van de afgewikkelde projecten Statenplein en Vissersdijk-Oost niet meer nodig. Een bedrag van € 0,48 miljoen is vrijgevallen ten gunste van de algemene reserve Grondbedrijf. Voorziening nadelige taxatieverschillen niet in exploitatie genomen gronden (strategisch vastgoed) Het saldo per 1 januari 2007 is € 0,42 miljoen. De voorziening wordt gevormd indien bij het strategisch vastgoed de boekwaarde hoger is dan de actuele marktwaarde. Laatstgenoemde waarde is per 31 december 2007 € 0,72 miljoen. Gelet hierop is ten laste van de algemene reserve Grondbedrijf € 0,30 miljoen in deze voorziening gestort. Verlies en winstneming Jaarlijks wordt in de Prognose van het Grondbedrijf inzicht verstrekt in de totale vermogenspositie. In aansluiting hierop wordt normaliter eveneens de afdracht van het Grondbedrijf aan de stadsreserve Strategische Investeringen(SI) bepaald. De daadwerkelijke afdracht vindt normaliter plaats na vaststelling van de Prognose. Met betrekking tot de projecten met een nadelig exploitatieresultaat laten zien zijn, zoals eerder genoemd, voorzieningen gevormd. Naast projecten die een voordelig dan wel nadelig exploitatieresultaat hebben, kent de Prognose ook projecten waarbij de besluitvorming en inzet gericht zijn op een kostendekkende exploitatie. Op het verloop van deze projecten vindt intensieve monitoring plaats. Gelet op de huidige stand van de projecten en de Prognose 2007 wordt verwacht dat de volgende projecten in 2008 kunnen worden afgesloten: Makoré, Sluisweg/ Achterhakkers en Bamendaweg. Tot slot is bij de kadernota 2008 besloten tot een afdracht 2007 van € 8,2 miljoen. Deze heeft om administratieve redenen niet plaatsgevonden in 2007, maar zal alsnog in 2008 worden uitgevoerd. Dit heeft gevolgen voor de prognose 2008 die betrokken wordt bij de afwegingen rondom de kadernota 2009.
Pagina 146 van 271
5. Financiële verantwoording 5.1 Inleiding De financiële verantwoording geeft inzicht in de gemeentelijk financiën en ontwikkelingen ultimo 2007. Daartoe wordt een samenhangend inzicht in de ontwikkeling van de exploitatie en de belangrijkste vermogensbestanddelen geboden. Na een presentatie van de gehanteerde grondslagen van waardering en resultaatbepaling, volgt de balans met een uitgebreide toelichting op de verschillende balansposten. Daarnaast wordt er een algemene beschouwing gegeven op het resultaat, de ontwikkeling van de baten en de lasten en een analyse op programmaniveau tussen de werkelijke baten en lasten versus de door de Raad geautoriseerde budgetten.
5.2 Grondslagen van waardering en resultaatbepaling Algemeen De balans wordt opgesteld in overeenstemming met het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten 2004 (BBV), welke op een aantal uitzonderingen na is gebaseerd op de verslaggevingvoorschriften volgens het Burgerlijk Wetboek, boek 2, titel 9. De baten en lasten worden toegerekend aan het jaar waarop zij betrekking hebben. Baten en winsten worden slechts genomen voorzover zij op balansdatum zijn gerealiseerd. Verliezen en risico’s die hun oorsprong vinden voor het einde van het begrotingsjaar, worden in acht genomen indien zij voor het opmaken van de jaarrekening bekend zijn geworden.
1. Activa Vaste activa • Op vaste activa met een beperkte gebruiksduur wordt afgeschreven volgens een stelsel dat is afgestemd op de verwachte toekomstige gebruiksduur, rekening houdend met een eventuele restwaarde; • Vaste activa met een onbeperkte gebruiksduur worden niet afgeschreven; • Afschrijven geschiedt onafhankelijk van het resultaat van het boekjaar; • Naar verwachting duurzame waardeverminderingen van vaste activa worden onafhankelijk van het resultaat van het boekjaar in aanmerking genomen. Immateriële vaste activa Het betreffen de kosten van onderzoek en ontwikkeling en het saldo van (dis)agio. De kosten verbonden aan het sluiten van geldleningen worden direct ten laste van de exploitatie gebracht. De immateriële vaste activa zijn gewaardeerd tegen verkrijgings- of vervaardigingsprijs, vermindert met de op deze basis berekende afschrijvingen. De kosten van onderzoek en ontwikkeling voor een bepaald actief worden lineair afgeschreven in ten hoogste vijf jaar. Materiële vaste activa Het betreft hier vanaf 1 januari 2004 voornamelijk investeringen met een meerjarig economisch nut. Investeringen in de openbare ruimte met een maatschappelijk nut worden volgens de financiële beheerverordening met uitzondering van (onder andere) de verkeersregelinstallaties, verlichtingsinstallaties en reconstructies aan bruggen niet geactiveerd, tenzij de raad in bijzondere gevallen anders beslist. De materiële vaste activa met een economisch nut zijn gewaardeerd tegen verkrijgings- of vervaardigingsprijs verminderd met de op deze basis berekende afschrijvingen. Investeringen in de openbare ruimte met een maatschappelijk nut zijn gewaardeerd tegen verkrijgings- of vervaardigingsprijs verminderd met de onttrekkingen aan reserves in verband met dit actief. Tevens zijn de berekende afschrijvingen (op basis van de verkrijgings- of vervaardigings-prijs verminderd met onttrekkingen aan reserves) in mindering gebracht. De materiële vaste activa
Pagina 147 van 271
worden afgeschreven volgens de lineaire methode. Afschrijving op basis van jaarlijks gelijkblijvende annuïteiten komt uitsluitend voor bij installaties en (welzijns)accommodaties met huurtarieven en interne doorberekeningen. Financiële vaste activa Het betreffen kapitaalverstrekkingen, verstrekte leningen met een looptijd langer dan een jaar en bijdragen aan activa in eigendom van derden. Kapitaalverstrekkingen aan deelnemingen, gemeenschappelijke regelingen en overige verbonden partijen zijn gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs. De leningen u/g zijn gewaardeerd tegen de nominale waarde. De bijdragen aan activa in eigendom van derden zijn gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs verminderd met de op deze basis berekende afschrijvingen. De bijdragen aan activa in eigendom worden lineair afgeschreven.
2. Vlottende activa Voorraden De onderhanden werken grondexploitatie zijn opgenomen tegen de verkrijgings- of vervaardigingsprijs, verminderd met de opbrengst wegens verkopen. Echter indien de marktwaarde duurzaam lager is vindt waardering tegen de marktwaarde plaats. Ook de overige voorraden zijn gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs of duurzaam lagere marktwaarde. Vorderingen De vorderingen zijn gewaardeerd tegen nominale waarde onder aftrek van de voorziening voor oninbaarheid voor de belastingdebiteuren. Liquide middelen De liquide middelen zijn gewaardeerd tegen nominale waarde. Indien niet anders vermeld, zijn zij direct opvraagbaar. Overlopende activa De overlopende activa zijn gewaardeerd tegen nominale waarde.
Pagina 148 van 271
5.3 Balans 5.3.1 Inleiding De balans met de toelichting verschaft op systematische wijze informatie over de samenstelling van de bezittingen (activa) en schulden (passiva) aan het eind van het begrotingsjaar en over de ontwikkelingen daarvan. De gemeente is niet vrij in het kiezen van de vorm bij het opstellen van de balans. Deze is vastgelegd in het BBV. De gecomprimeerde balans van Dordrecht (bedragen x € 1.000)
Balansdatum Vaste activa
Balansdatum
31-12-2007 1-1-2007
Immateriële activa
0
0
Vaste passiva Eigen vermogen
31-12-2007
1-1-2007
536.473
520.624
Materiële activa
310.923 284.363
Voorzieningen
14.439
39.574
Financiële activa
190.335 214.482
Schulden > 1 jr
37.850
42.552
588.762
602.750
501.258 498.845 Vlottende activa Voorraden Leningen kort Liquide middelen Overlopende activa
31-12-2007 1-1-2007
Vlottende passiva
1-1-2007
107.377
97.132
Schulden < 1 jr
56.028
36.694
53.458
54.405
Overlopende passiva
45.140
36.265
3.092
144
24.745
25.183 101.168
72.959
689.930
675.709
188.672 176.864
TOTAAL ACTIVA
31-12-2007
689.930 675.709
TOTAAL PASSIVA
Activa De activa op de balans zijn de bezittingen van de gemeente en bestaat uit vaste en vlottende activa. Op de passiva-zijde van de balans staan de schulden vermeld. Ook deze zijn te splitsen in vaste en vlottende passiva. Het onderscheid tussen de vaste en vlottende activa en passiva is dat de vaste activa en passiva een looptijd hebben van langer dan één jaar. De vaste activa is onder te verdelen in (im)materiële en financiële vaste activa. De materiële vaste activa zijn gesplitst in investeringen met een economisch nut, en investeringen in de openbare ruimte met een maatschappelijk nut. De financiële vaste activa bevat alle financiële bezittingen van de gemeente, zoals aandelen, deelnemingen en verstrekte langlopende geldleningen. De vlottende activa bevatten alle vorderingen met een looptijd korter dan één jaar. Onderdelen hier zijn de voorraden goederen en grond, het onderhanden werk dat later geactiveerd wordt, de saldi bij de bank en in de kas, de debiteuren en de vooruitbetaalde bedragen. Passiva De vaste passiva is onder te verdelen in het eigen vermogen en het vreemd vermogen. Het eigen vermogen bevat de algemene reserve, de bestemmingsreserves en het saldo van de rekening. Het vreemd vermogen kan worden onderverdeeld in voorzieningen, vaste en vlottende schulden en overlopende passiva. Essentieel van vreemd vermogen is dat er voor de gemeente een verplichting bestaat. De vaste schulden zijn onderhandse leningen bij derden, zoals banken, pensioenfondsen en bedrijven. Deze leningen hebben een looptijd van meer dan één jaar. Vlottende schulden zijn alle crediteuren en het rood staan op de bank. De overlopende passiva zijn vooraf ontvangen bedragen, die betrekking hebben op het volgende jaar.
Pagina 149 van 271
Algemeen Uit de balans in deze jaarrekening blijkt dat het eigen vermogen (reserves en voordelige rekeningsaldo) is toegenomen van € 520,6 miljoen eind 2006 tot € 536 miljoen eind 2007. Deze toename heeft effect op de vermogenspositie. Een oordeel over een vermogenspositie kan worden gevormd door bepaling van de solvabiliteitsratio. Solvabiliteit kan daarbij worden gedefinieerd als de mate waarin een instelling in staat is aan haar korte en lange verplichtingen te voldoen. Hiertoe wordt aan de hand van de balans het eigen vermogen uitgedrukt in een percentage van het totale vermogen. De ratio wordt bepaald aan de hand van het eigen vermogen dat als buffer dient voor het opvangen van eventuele tegenvallers. Het eigen vermogen van de gemeente Dordrecht grotendeels bestaat uit bestemmingsreserves waarover niet vrijelijk kan worden beschikt. Indien het eigen vermogen per eind 2007 wordt uitgedrukt in een percentage van het totale vermogen leidt dit tot een ratio van 77,8% wat kan worden gekenmerkt als uitermate solide (eind 2006 73,0%). De ontwikkeling van de solvabiliteit in de afgelopen jaren is in de volgende grafiek weergegeven.
EV/TV 90,0%
60,0%
64,5%
64,5%
2002
2003
73,8%
75,4%
73,0%
2004
2005
2006
77,8%
56,6%
30,0%
0,0% 2001
2007
Pagina 150 van 271
5.3.2 Balans per 31 december 2007 ACTIVA
31-12-2007
1-1-2007
Bedragen x 1.000
Vaste activa Immateriële vaste activa Kosten verbonden aan het sluiten van geldleningen en het saldo van agio en disagio Kosten van onderzoek en ontwikkeling
0 0
0
0
0
Materiële vaste activa Investeringen met een economisch nut - gronden uitgegeven in erfpacht - overige investeringen met een economisch nut Investeringen in de openbare ruimte met uitsluitend een maatschappelijk nut
310.923
284.363
17.582 265.881
17.739 240.174
27.460
26.450
Financiële vaste activa Kapitaalverstrekkingen aan: - deelnemingen - gemeenschappelijke regelingen - overige verbonden partijen Leningen aan: - woningbouwcorporaties - deelnemingen - overige verbonden partijen Overige langlopende Leningen u/g Overige uitzettingen met een rentetypische looptijd van één jaar of langer Bijdragen aan activa in eigendom van derden
0
190.335
214.482
23.900 0 1.239
27.482 0 1.239
19.969 762 15.106 18
19.819 810 17.426 18
128.191
146.325
1.150
1.363
Totaal vaste activa
501.258
498.845
107.377
97.132
Vlottende activa Voorraden Grond- en hulpstoffen: - niet in exploitatie genomen bouwgronden - overige grond- en hulpstoffen Onderhanden werk, waaronder gronden in exploitatie Gereed product en handelsgoederen Vooruitbetalingen
33.503 -40 73.576 476 -138
Uitzettingen korter dan één jaar Vorderingen op openbare lichamen Verstrekte kasgeldleningen Rekening-courantverhoudingen met niet financiële instellingen Overige Vorderingen Overige uitzettingen
53.458 24.134 13.000
811
467
15.004 29
16.775 29 3.092
80 3.012
Overlopende activa Nog te ontvangen voorschotbedragen van Europese en Nederlandse overheden Overige nog te ontvangen bedragen Vooruitbetaalde bedragen
Totaal vlottende activa
Totaal-generaal
54.405
37.614 0
Liquide middelen Kassaldi Bank- en girosaldi
31.917 21 64.834 356 4
144 144
24.745
25.183
0
0
7.808 16.937
19.474 5.709
188.672
176.864
689.930
675.709
Pagina 151 van 271
PASSIVA
31-12-2007
1-1-2007
Bedragen x 1.000
Vaste passiva Eigen vermogen Algemene reserve Bestemmingsreserves - Voor egalisatie van tarieven - Overige bestemmingsreserves Nog te bestemmen resultaat
536.473 33.630
384 449.798 47.160
500 465.396 21.098
Voorzieningen Voorzieningen voor verplichtingen, verliezen, risico's Onderhoudsegalisatievoorzieningen Door derden beklemde middelen met een specifieke aanwendingsrichting Vaste schulden met een rentetypische looptijd van één jaar of langer Obligatieleningen Onderhandse leningen van: - pensioenfondsen en verzekeringsinstellingen - banken en overige financiële instellingen - bedrijven - overige sectoren - buitenlandse instellingen Waarborgsommen Verplichtingen uit hoofde van financial-lease overeenkomsten
520.624
39.131
14.439
39.574
1.494 2.193
2.696 7.775
10.752
29.103 37.850
42.552
0
0
37.850 0 0 0 0
0 42.551 0 0 0 1
0
0
Totaal vaste passiva
588.762
602.750
56.028
36.694
Vlottende passiva Netto vlottende schulden met een rente typische looptijd korter dan één jaar Kasgeldleningen Bank- en girosaldi Overige schulden
29.000 27.028
Overlopende passiva Overlopende verplichtingen Vooruitontvangen bedragen van Europese en Nederlandse overheden Overige overlopende passiva
Totaal vlottende passiva
Totaal-generaal
8.000 1.769 26.925 45.140
36.265
10.580
23.293
16.467
17.942
18.093
-4.970
101.168
72.959
689.930
675.709
Gewaarborgde geldleningen Directe garantieverleningen
115.807
126.723
Achtervang waarborgfondsen
258.922
267.330
Pagina 152 van 271
5.3.3 Toelichting op de balans ACTIVA
Voorraden 16%
Financiële vaste activa 28%
Vorderingen en liquide middelen 8% Overlopende activa 4% Immateriële vaste activa 0%
Materiële vaste activa 45%
1. Vaste activa Bijgaand wordt op hoofdlijnen een toelichting gegeven op de ontwikkeling van de componenten van de activa. Voor een uitgebreidere toelichting wordt verwezen naar de Staat van activa op de cd rom. Immateriële vaste activa Er zijn geen immateriële activa meer. Materiële vaste activa De materiële vaste activa bestaan uit de volgende onderdelen: Boekwaarde 31/12/07
In erfpacht uitgegeven gronden Overige investeringen met een economisch nut Investeringen in de openbare ruimte met uitsluitend maatschappelijk nut Totaal
Boekwaarde 01/01/07
17.582 265.881
17.739 240.174
27.460 310.923
26.450 284.363
De boekwaarde van de erfpachtgronden is in het boekjaar gedaald omdat erfpachtsgronden een andere bestemming kregen of werden verkocht. Het onderstaande overzicht geeft het verloop van de boekwaarde van de overige investeringen met economisch nut weer:
Gronden en terreinen Woonruimten Bedrijfsgebouwen Grond-, weg- en waterbouwkundige werken Vervoermiddelen Machines, apparaten en installaties Overige materiële vaste activa Totaal
Boekwaarde 31/12/07
Boekwaarde 01/01/07
23.055
23.043
1.897
1.652
160.854
138.681
69.083
66.106
737
5.752
5.807
1.681
4.449
3.259
265.882
240.174
Pagina 153 van 271
De overige investeringen met economisch nut kunnen als volgt worden onderverdeeld: Boekwaarde 01-01-2007
Gronden en terreinen Woonruimten
Investeringen
DesAf- Bijdragen van Afinvesteringen schrijvingen derden waarderingen
Boek-waarde 31/12/07
23.043
12
0
0
0
0
23.055
1.652
340
0
105
0
-10
1.897
138.681
29.688
640
5.682
1.194
0
160.853
66.106
5.245
0
2.268
1
0
69.082
Bedrijfsgebouwen Grond-, weg- en waterbouwkundige werken Vervoermiddelen Machines, apparaten en
1.681
-843
0
101
0
0
737
installaties
5.752
2.270
0
1.098
1.116
0
5.808
3.259 240.174
2.605 39.317
0 640
1.098 10.352
1.116 3.427
0 -10
3.650 265.082
Ov. materiële vaste activa Totaal
De belangrijkste in het boekjaar gedane investeringen zijn: Gronden en terreinen Activering St. Suraplein
0,01 miljoen
Woonruimten Huurwoonwagenchalets
0,3 miljoen
Bedrijfsgebouwen Verbouwing Dordrechts Museum Huisvesting Diep Verbouwing en inrichting City Lounge MFA Krispijn Uitvoering bedrijfsverzamelgebouw Voorstraat 123 Parkeergarage Sportboulevard Schoolgebouwen Energiehuis Verbouwingskosten Perfekt Pand Achterom Sportboulevard Wijnstraat 153 Overig Totaal
0,9 miljoen 0,3 miljoen 0,9 miljoen 6,7 miljoen 0,2 miljoen 0,5 miljoen 4,6 miljoen 9,3 miljoen 0,2 miljoen 0,9 miljoen 1,7 miljoen 1,6 miljoen -0,4 miljoen 0,5 miljoen 27,9 miljoen
Grond-, weg- en waterbouwkundige werken Rioleringen 3e Kunstgrasveld hockeyclub DMHC Leerpark: WKO-Gemeentelijk Deel Totaal
4,1 0,4 0,7 5,2
Vervoermiddelen Materiaal tbv onderhoud sportvelden Materiaal Stadsbeheer tbv onderhoud Overdracht vervoermiddelen brandweer Totaal
0,1 miljoen 0,2 miljoen -1,2 miljoen -0,9 miljoen
Machines, apparaten en installaties Automatiseringsmiddelen Installaties project perfect Trekkenwand schouwburg Kunstmin Machines tbv onderhoud buitensport Overig Totaal
0.2 0,8 0,2 0,1 0,2 1,5
Overige materiële activa Meubilair Stadswinkelvleugel Perfekt Vervanging software Financieel Systeem
1,3 miljoen 0,3 miljoen
miljoen miljoen miljoen miljoen
miljoen miljoen miljoen miljoen miljoen miljoen
Pagina 154 van 271
Schoolgebouwen Overname boekwaarde door Soc.Dienst D. Overname boekwaarde door Ingen.Bur. D . Overig Totaal
0,4 miljoen -0,2 miljoen -0,3 miljoen 0,2 miljoen 1,7 miljoen
De boekwaarde van de investeringen in de openbare ruimte met uitsluitend maatschappelijk nut had het volgende verloop: Boekwaarde 1/1/07 Gronden en terreinen
Inves-terin- Desin-veste- Afschrijvinge gen ringen n 0
Bijdragen van derden
Afwaarderingen
Boek-waarde 31/12/07
0
0
0
0
0
0
20.343
1.267
0
555
5
0
21.050
6.106
902
0
621
0
0
6.387
0
22
0
0
0
0
22
26.449
2.191
0
1.176
5
0
27.459
Grond-, weg- en waterbouwkundige werken Ov. machines, apparaten Ov. materiële vaste activa Totaal
Onder bijdragen van derden zijn die bijdragen van derden opgenomen, die direct gerelateerd zijn aan het betrokken actief. Onder de afwaarderingen staan de afwaarderingen vermeld wegens duurzame waardeverminderingen aan de inkomstenkant. De belangrijkste in het boekjaar gedane investeringen zijn: Grond-, weg- en waterbouwkundige werken Constucties/kunstwerken 0,8 miljoen Ondergrondse containerisatie 0,5 miljoen Totaal 1,3 miljoen Overige machines, apparaten en installaties Vervanging openbare verlichting Verkeersregelinstallatie Totaal
0,6 miljoen 0,3 miljoen 0,9 miljoen
Financiële vaste activa Het verloop van de financiële vaste activa gedurende het jaar 2007 wordt in onderstaand overzicht weergegeven:
Kapitaalverstrekkingen aan: - deelnemingen - gemeenschappelijke regelingen - overige verbonden partijen Leningen aan: - woningbouwcorporaties - deelnemingen - overige verbonden partijen Overige langlopende leningen Overige uitzettingen met een looptijd > 1 jaar Bijdragen aan activa in eigendom van derden Totaal
Boekwaarde 1/1/07
Investeringen
19.819 0 18
150 0 0
0 0 0
0 0 0
0 0 0
27.482 1.239 810 17.426 146.325 1.363 214.482
0 0 0 29 47.693 24 47.896
0 0 0 4 0 0 4
3.583 0 48 2.345 65.816 237 72.029
0 0 0 0 11 0
Desin- Aflossingen vesteafschrijringen vingen
Afwaar deringen
Boekwaarde 31/12/07 19.969 0 18 0 23.899 1.239 762 15.106 128.191 1.150 190.334
Pagina 155 van 271
Deelnemingen Eneco 13,1 miljoen NV Bank Nederlandse Gemeenten 0,6 miljoen Waterbedrijf Europoort 6,0 miljoen NV Netwerk 0,1 miljoen BV Kennisbedrijven 0,2 miljoen Totaal 19,8 miljoen De toename van 150.000 betreft een nieuwe deelneming in BV Kennisbedrijven. Overige verbonden partijen Het betreft hier een deelneming in de Commanditaire Vennootschap GEM de Hoven. Leningen aan woningbouwcorporaties Er zijn 4 woningbouwcorporaties die nog leningen hebben lopen. Hierop hebben zij aflossingen gedaan van ruim 3,5 miljoen. Leningen aan deelnemingen Het betreft hier nog een lening aan Waterbus B.V. Leningen aan overige verbonden partijen Openbare Bibliotheek t.b.v. selfservicesysteem Media-apparatuur Totaal
0,6 miljoen 0,2 miljoen 0,8 miljoen
Overige langlopende geldleningen St. Alg. Psychiatrisch Ziekenhuis (De Grote Rivieren) Wegschap Tunnel Dordtse Kil FC Dordrecht Overig Totaal
12,8 miljoen 1,8 miljoen 0,3 miljoen 0,2 miljoen 15,1 miljoen
Overige uitzettingen met een looptijd > 1 jaar 1. Saldo aan begin van het jaar: Stimuleringsfonds Volkshuisvesting Effectenbezit EZH middelen vastrentende waarden Overliquiditeit fondsen Ov erliquiditeit vastrentende waarden Totaal
9,0 miljoen 0,1 miljoen 66,4 miljoen 62,4 miljoen 8,4 miljoen 146,3miljoen
2. Investeringen: Door vrijval van beleggingen zijn er weer nieuwe beleggingen vastgelegd: 1. Belegging bij Loyalis 10 jaar, minimumrente 4,5% 2. Friesland Bank, 5 jaar tegen rente van 4,9% 3. Landsbank in IJsland, 2 jaar tegen rente van 4,79% 4. Kaupthingbank in IJsland, 1 jaar rente van 4,87% Totaal 3. Vrijval, aflossing en afschrijving in 2007 van: Overliquiditeit fondsen Overliquiditeit vastrentende waarden Totaal
28,3 miljoen 8,0 miljoen 8,0 miljoen 3,4 miljoen 47,7miljoen 62,4 miljoen 3,4 miljoen 65,8 miljoen
Bijdrage aan activa in eigendom van derden Het betreft hier een uitgaaf 1e inrichting school.
Pagina 156 van 271
2. Vlottende activa Voorraden De in de balans opgenomen voorraden worden uitgesplitst naar de volgende categorieën: 31/12/2007 Grond- en hulpstoffen, gespecificeerd naar: niet in exploitatie genomen bouwgronden overige grond- en hulpstoffen
Onderhanden werk - bouwgronden in exploitatie Onderhanden werk - kapitaalgoederen Gereed product en handelsgoederen Vooruitbetalingen Totaal
1/1/2007
33.503 -40
31.917 21
33.463
31.938
73.576 0 476 -138
64.834 0 356 4
107.377
97.132
Van de niet in exploitatie genomen bouwgronden kan het volgende overzicht worden gegeven: Boekwaarde 1/1/07
Desinvesteringen
Investeringen
Gronden in voorraad
31.917
1.461
-125
Totaal
31.917
1.461
-125
Naar gronden in exploitatie
Boekwaarde 31/12/07
Verwervingsprijs per m2
33.503
0
33.503
0
De nog niet in exploitatie genomen gronden betreffen gronden (en opstallen) die zijn aangekocht om te dienen als ruilobject en gronden die destijds zijn aangekocht voor de ontwikkeling van uitbreidingsplannen. Een tweetal complexen zijn afgewikkeld en verrekend met de algemene reserve van het Grondbedrijf. (winstuitname x €1000 = -555) Van de bouwgronden in exploitatie kan van het verloop in 2007 het volgende overzicht worden weergegeven:
Grondexploitaties(activa) Voorziening
Totaal
Boek-waarde 31/12/07
Boek-waarde 1/1/07
Investeringen
Inkom-sten
Winst-uitname
98.803 -33.970
18.835 -6.752
-3.664 584
-260
113.714 -40.138
64.833
12.083
-3.080
-260
73.576
Opgemerkt wordt dat 1 complex in 2007 is afgesloten, (2e Merwedehaven) en dat de winstuitname dit complex betreft. Onderstaand is een nadere uitzetting van de diverse grondexploitaties opgenomen:
Pagina 157 van 271
Strategische verwervingen Diverse verwervingen
Boekwaarde
Ver-
Ver-
Boekwaarde
Voorzieningen
1 januari
meerderingen
minderingen
31 december
31 december
31.125.434,94
3.829.100,35
1.663.272,06
33.291.263,23
721.145,00
Niet in exploitatie zijnde gronden Omschrijvingen Woningbouw 2005 Maaskant-erf
Boekwaarde
Ver-
Ver-
Boekwaarde
Voorzieningen
1 januari
meerderingen
minderingen
31 december
31 december
0,00
0,00
0,00
0,00
13.835,96
1.177.214,90
1.191.050,86
0,00
De Hoven
-1.649.339,87
0,00
45.357,78
-1.694.697,65
Jagers- & Windhondenpolder
-2.929.749,98
0,00
101.837,53
-3.031.587,51 370.725,32
Smitsweg
52.827,57
317.897,75
0,00
Spuiboulevard/Sluisweg
392.171,16
0,00
392.171,16
0,00
Sluisweg / Achterhakkers
111.316,46
113.580,13
0,00
224.896,59
Leeuwstraat/Zuidendijk
146.785,07
10.411,21
0,00
157.196,28
Zuidhoven
87.944,92
17.889,91
0,00
105.834,83
Smitshoek
73.997,47
0,00
10.124,08
63.873,39
163.688,37
0,00
1.173.761,86
-1.010.073,49
Maroké Herontwikkeling schoollocaties
3.066,76
0,00
0,00
3.066,76
Scholenschuif Dubbeldam
10.376,32
0,00
0,00
10.376,32
Ontwikkeling Stierstraat
21.976,61
-21.976,61
0,00
0,00
2.794,00
226.753,22
0,00
229.547,22
59.560,35
-1.972.595,54
-1.913.035,19
0,00
0,00
269.681,21
0,00
269.681,21
-117.786,52
0,00
-117.786,92
0,40
37.412,91
-39.488,91
-2.076,00
0,00
0,00
590.086,11
0,00
590.086,11
Bleekersdijk, school Vest
1.831.584,75
111.407,06
0,00
1.942.991,81
Belthure Park
3.385.057,46
281.313,32
0,00
3.666.370,78
99.407,53
9.777,32
0,00
109.184,85
2.644.665,97
227.032,59
0,00
2.871.698,56 2.013,00
Zuidpolder - rubriek 7 Dordtse Kil III Van Twist Glazenstraat Weeskinderendijk Alloijzenpolder III
Moskee Wielwijk De Holland Beekenstein 4
50.325,15
-48.312,15
0,00
Reeweg - Oost
22.165,39
-113.801,54
-91.636,15
0,00
-0,36
0,00
0,00
-0,36 9.686,00
Bamendaweg Sint Suraplein / Boogjes
9.686,00
0,00
0,00
Nijhofflaan
1.190,00
1.107,64
0,00
2.297,64
Strategische Aankoop 14
0,00
795.880,42
0,00
795.880,42
Activering Economische ontwikkeling
0,00
2.382,48
0,00
2.382,48
Damplein (voorheen Watertoren)
0,00
16.504,55
0,00
16.504,55
Dordtse Kil IV
0,00
47.786,62
0,00
47.786,62
Galileolocatie
0,00
48.339,00
0,00
48.339,00
4.524.959,45
2.068.870,69
789.769,01
5.804.061,13
Totaal
1.219.679,61
2.174.770,48
1.477.148,36
4.871.598,45
Pagina 158 van 271
Actieve grondexploitaties Omschrijvingen Stevensweg
Boekwaarde
Ver-
Ver-
Boekwaarde
Voorzieningen
1 januari
meerderingen
minderingen
31 december
31 december
2.619.657,22
95.294,40
3.153.253,85
-438.302,23
454.674,65
0,00
182.765,28
271.909,37
73.349,69
75.910,71
0,00
149.260,40
-645.778,59
645.778,59
0,00
0,00
Mallegat / Krabbepolder
-3.467.011,44
0,00
327.934,42
-3.794.945,86
Amstelwijck
38.055.106,10
419.364,56
0,00
38.474.470,66
-137.750,18
0,00
279,04
-138.029,22
10.701.823,33
1.261.527,73
0,00
11.963.351,06
4.561.238,61
5.796.839,17
2.315.608,52
0,00
8.112.447,69
8.344.003,40
34.350.762,12
5.995.410,80
0,00
40.346.172,92
0,00
0,00
0,00
0,00
2.758.884,61
1.551.946,26
0,00
4.310.830,87
0,00
0,00
0,00
0,00
Oquickterrein Ontwikkeling Vest 124 2e Merwedehaven
Corridor Admiraalsplein Leerpark - rubriek 7 Stadswerven Spoorzone - Maasterras Woonwagens deconcentratie Bagijnhof - Achterom Gezondheidspark Totaal TOTAAL GENERAAL
392.763,00 19.885.835,72
5.024.030,24
8.242.816,38
6.214.417,14
0,00
14.457.233,52
1.929.970,00
98.803.373,06
18.575.258,71
3.664.232,59
113.714.399,18
40.137.840,97
134.453.767,45
24.473.229,75
6.117.273,66
152.809.723,54
45.730.584,42
Uitzettingen korter dan één jaar De in de balans opgenomen uitzettingen met een looptijd van één jaar of minder kunnen als volgt gespecificeerd worden: Soort vordering
Boekwaarde 31-12-07
Vorderingen op openbare lichamen Verstrekte kasgeldleningen Rekening-courantverhoudingen met niet financiële instellingen Overige vorderingen Overige uitzettingen
811 15.004 29
Totaal
53.458
Voorziening oninbaarheid
Balanswaarde Balanswaarde 31-12-2006 31-12-2007
37.614 0
Vorderingen op openbare lichamen Belastingdienst te vorderen omzetbelasting GR Drechtsteden Regio ZHZ Regiogemeenten deelnemend aan SCD Ministeries Waterschap Hollandse Delta Totaal
0 0
24.134 13.000
0
0 0 29
467 16.775 29
0
29
54.405
24,6 miljoen 6,2 miljoen 3,0 miljoen 0,8 miljoen 0,7miljoen 2,2 miljoen 37,5 miljoen
Verstrekte kasgeldleningen Geen. Rekening-courantverhoudingen met niet financiële instellingen Betreft een rekening-courant met de Gemeenschappelijke Regeling Drechtsteden. Overige vorderingen Betreffen normale vorderingen voortvloeiende uit de normale bedrijfsuitoefening. Aan te ontvangen gemeentelijke belastingen en heffingen staat er nog 6,8 miljoen open. Liquide middelen Het saldo van de liquide middelen bestaat uit de volgende componenten:
Pagina 159 van 271
31-12-2007
1-1-2007
80 3.012
144 0
3.092
144
Kassaldi Bank- en girosaldi (saldo in 2006 negatief zie passiva)
Overlopende activa: De post overlopende activa kan als volgt onderscheiden worden:
Nog te ontvangen van Europese en Nederlandse Overheid Vooruitbetaalde bedragen Overige nog te ontvangen bedragen
31-12-2007 0 7.808 16.936 24.744
1-1-2007 0 19.474 5.709 25.183
Dit betreffen posten uit normale bedrijfsuitoefening die voortvloeien uit het toerekenen van baten en lasten aan het boekjaar.
Pagina 160 van 271
PASSIVA Kortlopende schulden 8%
Overlopende Passiva 7%
Langlopende schulden 5% Voorzieningen 2% Resultaat 7%
Reserves 71%
Eigen vermogen Het in de balans opgenomen Eigen Vermogen bestaat uit de volgende posten:
Algemene reserves Bestemmingsreserves voor egalisatie van tarieven overige bestemmingsreserves Resultaat na bestemming
31/12/2007 39.131
1/1/2007 33.630
384 449.798 47.160
500 465.396 21.098
536.473
520.624
Totaal
Het verloop in 2007 wordt in onderstaand overzicht per reserve-onderdeel weergegeven.
Reserves
Saldo 1/1/07 Toe-voeging Ont-trekking
Bestemming Vermindering ter dekking resultaat 2006 van afschrijvingen Saldo 31/12/07
Algemene reserves Egalisatie van tarieven Overige bestemmingsreserves
33.630 500 465.396
7.571 7 63.286
14.298 123 87.752
12.228 0 8.870
0 0 2
39.131 384 449.798
Totaal
499.526
70.864
102.173
21.098
2
489.313
Pagina 161 van 271
Verloop Reserves 31-12-2002 t/m 31-12-2007 (x €1.000) 600.000
500.000
400.000
300.000
200.000
100.000
0
2002
2003
2004
2005
Algemene reserve
2006
2007
Bestemmingsreserve
Onder “Bestemming resultaat 2006” staan de toevoegingen of onttrekkingen vermeld uit hoofde van de bestemming van het resultaat van het voorgaand boekjaar. Onder de afschrijvingen staan de verminderingen vermeld in verband met afschrijvingen op activa waarvoor een specifieke bestemmingsreserve is gevormd. Voor verdere informatie over de voor het weerstandsvermogen meest relevante reserves verwijzen wij u naar paragraaf 5.2 “Risicomanagement en weerstandscapaciteit” en de Staat van reserves op de cd-rom. Tevens is in bijlage 1.g. op de cdrom van de overige reserves (en voorzieningen) een nadere uiteenzetting van de bestemming / het doel en de mutaties gegeven. Voorzieningen Het verloop van de voorzieningen in 2007 wordt in onderstaand overzicht weergegeven.
ivm bijdragen van derden onderhoudsvoorzieningen overige voorzieningen Totaal
Saldo 1/1/07
Toevoeging
Vrijval / Aanwending
Saldo 31/12/07
29.103 7.775 2.696 39.574
1.973 -177 0 1.796
20.324 5.405 1.203 26.932
10.752 2.193 1.493 14.438
Pagina 162 van 271
Verloop Voorzieningen 31-12-2002 t/m 31 -12-2007 (x € 1.000) 120.000 100.000 80.000 60.000 40.000 20.000 0 2002
2003
2004
2005
2006
2007
In het kader van het besluit van 10 juli 2007 tot wijziging van het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten dient per 1 januari 2008 een aantal voorzieningen omgezet te worden naar overlopende passiva. Onderstaand een overzicht van de betreffende voorzieningen: Voorziening ESF Albert Schweitzer 0,600 miljoen Voorziening Bijdrage derden S&R 0,199 miljoen Voorziening “Externe betrekkingen” 0,035 miljoen Voorziening GOA/OALT 0,375 miljoen Voorziening Antillianen 0,198 miljoen Voorziening regionaal Meld/Coördinatiepunt 0,567 miljoen Voorziening Bedrijfsvervoer 0,207 miljoen Voorziening Klimaatbeleid 0,069 miljoen Voorziening geluid 0,060 miljoen Totaal 2,310 miljoen De voorzieningen van grondexploitaties zijn overgeheveld naar de activa. Per 1-1-2007 was dit 38 miljoen en per 31-12-2007 was dit bedrag 46 miljoen. Voor verdere informatie over de voorzieningen verwijzen wij u naar de Staat van voorzieningen op de cd-rom en naar hoofdstuk 5.2 “Risicomanagement en weerstandscapaciteit”. Tevens is in bijlage 1.g. op de cd-rom per voorziening een nadere uiteenzetting van de bestemming / het doel en de mutaties gegeven.
Vaste schulden met een looptijd langer dan één jaar De onderverdeling van de in de balans opgenomen langlopende schulden is als volgt: Onderhandse leningen binnenlandse pensioenfondsen en verzekeringsinstellingen binnenlandse banken en overige financiele instellingen binnenlandse bedrijven overige binnenlandse sectoren buitenl. Inst., fondsen, banken, bedrijven en ov. sectoren
Door derden belegden gelden Waarborgsommen Totaal
0 37.850 0 0 0 37.850
0 42.551 0 0 0 42.551
0 0
0 1
37.850
42.552
Pagina 163 van 271
In onderstaand overzicht wordt het verloop weergegeven van de vaste schulden over het jaar 2007. Saldo 1/1/07
Vermeerderingen
Aflossingen
Saldo 31/12/07
Obligatieleningen Onderhandse leningen Door derden belegde gelden Waarborgsommen
0 42.551 0 1
0 0 0 0
0 4.701 0 1
0 37.850 0 0
Totaal
42.552
0
4.702
37.850
De onderhandse leningen betreffen opgenomen leningen ter financiering van de vaste activa. Voor verdere informatie over de langlopende schulden verwijzen wij naar de Staat van opgenomen geldleningen op de cd-rom. De totale exploitatierentelasten voor het jaar 2007 met betrekking tot de vaste schulden bedraagt 1,9 miljoen.
Vlottende passiva Onder de vlottende passiva zijn opgenomen: 31/12/2007
1/1/2007
56.028 45.140
36.694 36.264
101.168
72.958
Schulden < 1 jaar Overlopende passiva
Kortlopende schulden De in de balans opgenomen kortlopende schulden kunnen als volgt gespecificeerd worden: 31/12/2007
1/1/2007
29.000 0 27.028
8.000 1.769 26.925
56.028
36.694
Kasgeldleningen Bank- en girosaldi Overige schulden
Overlopende passiva De specificatie van de post overlopende passiva is als volgt:
Overlopende verplichtingen Vooruitontv. van Europese en NL overheden Overige overlopende passiva
31/12/2007
1/1/2007
10.580 16.467 18.093
23.293 17.942 -4.970
45.140
36.265
Dit betreffen posten uit normale bedrijfsuitoefening die voortvloeien uit het toerekenen van baten en lasten aan het boekjaar De volgende brede doeluitkeringen staan nu op de balanspost
Pagina 164 van 271
Vooruitontvangen bedragen van Europese en Nederlandse overheden: Uitkering met specifiek bestedingsdoel
Saldo per
Toevoeging
Vrijval
Saldo per
1-1-2007
2007
2007
31-12-2007
Brede doeluitkering GSB-SIV
5.697.799
18.862.538
16.586.014
7.974.323
Brede doeluitkering Investeringsbudget SV
6.861.413
3.093.767
8.106.289
1.848.890
Brede doeluitkering Niet fysieke economie Brede doeluitkering Wet bodembescherming
765.534
932.901
454.345
1.244.090
4.616.765
366.320
172.706
4.810.379
Brede doeluitkering Impulsbudget SV
589.245
Totaal
17.941.510
23.844.771
589.245
25.319.355
16.466.926
Niet uit de balans blijkende verplichtingen Waarborgen en garanties Het in de balans opgenomen bedrag voor verstrekte waarborgen aan natuurlijke- en rechtspersonen kan als volgt naar de aard van de geldlening gespecificeerd worden:
Geldnemer Diversen Bejaardentehuizen c.a. Instellingen gehandicaptenzorg Gemeenschappelijke regelingen Sportverenigingen
Oorspronke lijk Borgstell bedrag ing 32.078 55.091 2.505 641.719 6.970
100% 100% 100% div 100%
Totaal
gewaarborgd per 1/1/07
gewaarborgd per 31/12/07
11.025 37.873 1.336 70.980 5.509
8.748 35.701 1.250 64.806 5.302
126.723
115.807
267.330
258.922
394.053
374.729
Garanties met indirect kredietrisico (achtervang) Achtervang waarborgfondsen Achtervang 9 woningbouwinstellingen
Totaal
50%
Bij Achtervang waarborgfondsen stond de garantie vorig jaar nog op 100%, deze is echter maar 50% doordat het Rijk voor de andere 50% borgstelling geeft. Lease- en meerjarige verplichtingen Aan leaseverplichtingen voor o.a. auto’s, automatiseringsapparatuur en andere apparatuur is in 2007 een bedrag betaald van ruim 137.000 euro. Aan meerjarige huurcontracten voor gebouwen, automatiseringsapparatuur, koffieautomaten etc. is er in 2007 een bedrag betaald van ruim 2,1 miljoen. Verder is er nog een verplichting met betrekking tot het overgenomen onderhoud aan bomen van de Stichting de Biesbosch. In 2000 is hiervoor een afkoopsom betaald door Stichting De Biesbosch van € 522.483. De ontvangen afkoopsom is gestort in de Algemene Exploitatie reserve.
Pagina 165 van 271
5.4 Ontwikkeling in de baten en lasten Ontwikkelingen in de lasten Loon- en prijscompensatie in 2007 Voor de ontwikkeling van de lonen en de daarmee samenhangende personeelsbudgetten is in 2007 uitgegaan van een prognose gebaseerd op de ontwikkeling van de lonen, sociale premies en pensioenpremies (samen 1,65%). Het daarmee samenhangende structurele budgettaire aandeel in de gemeentelijke middelen is bijna € 1 miljoen. Voor de prijsontwikkeling is conform staand beleid uitgegaan van de CPB raming van de Consumentenprijsindex (CPI). Voor 2007 is deze gesteld op 1,25%, wat heeft geleid tot een structureel budgettaire aandeel in de gemeentelijke middelen van € 0,5 miljoen. Jaarlijks terugkerende arbeidskosten gerelateerde verplichtingen Voor jaarlijks terugkerende arbeidskosten gerelateerde verplichtingen van vergelijkbaar volume is geen voorziening opgenomen. Het gaat hierbij om opgebouwde rechten vakantiegeld, opgenomen vakantiedagen, wachtgelden, wethouderspensioenen en IZA premies oud werknemers. Deze jaarlijks terugkerende arbeidskosten gerelateerde verplichtingen zijn opgenomen in de reguliere exploitatie en de meerjarenbegroting. Ontwikkeling kapitaallasten In de financiële verantwoording 2007 is gerekend met een rente omslag van 4%. In 2007 heeft de gemeente in totaliteit circa € 418 miljoen uitgegeven, procentueel als volgt verdeeld over de programma’s (beleidsterreinen): So ciale Infrastructuur 33% Veiligheid 4% A lgem ene D ekkingsm iddel en 4% B estuur, P articipatie,D ien stverl. 10% Ondernem ersch ap en B ereikbaarh. 5%
Wo nen en Leefbaarheid 29%
Werk en Scho ling
Ontwikkelingen in de baten De raming van de algemene uitkering voor 2007 is gebaseerd op de Septembercirculaire 2006 (zie verder hoofdstuk 4 Algemene dekkingsmiddelen). Belangrijke volumegegevens waarop de algemene uitkering is gebaseerd betreft het aantal inwoners (118.600) en woonruimten (56.608). De ontwikkeling van de belastingen en tarieven volgt op grond van staand beleid de ontwikkeling van de Consumentenprijsindex (CPI), welke voor 2007 is gesteld op 1,25%. Voor enkele retributies zoals rioolrechten, afvalstoffenheffing, havengelden en begraafrechten geldt een eigen regime. Daarvoor wordt verwezen naar de paragraaf Lokale heffingen (paragraaf 4.1).
Pagina 166 van 271
Overzicht geraamde werkelijke incidentele baten en lasten voor 2007
Programma (bedragen x € 1.000) Algemene Dekkingsmiddelen Bestuur, Participatie en Dienstverlening Ondernemerschap en Bereikbaarheid Sociale Infrastructuur Veiligheid Werk en Scholing Wonen en Leefbaarheid Eindtotaal
lasten baten incidenteel structureel incidenteel structureel 58.769 15.475 50.332 224.121 0 40.664 2.685 21.960 1.229 20.183 6.020 16.517 2.577 140.577 16.174 58.508 0 16.918 2.220 1.717 707 61.509 5.013 26.547 7.512 123.336 19.661 85.141 70.794 418.662 102.105 434.511 489.456 536.616
saldo 2007 200.209 -16.019 1.125 -68.472 -12.981 -30.656 -26.046 47.160
Totaaloverzicht van lasten en baten Op de volgende pagina treft u het overzicht van gerealiseerde baten en lasten aan. Dit overzicht is in overeenstemming met het Besluit Begroten en Verantwoorden (BBV). Eerst wordt het saldo voor bestemming gepresenteerd, vervolgens de geautoriseerde mutatie(s) in de reserves en uiteindelijk het saldo na bestemming. De lasten en baten van de gemeente die niet rechtstreeks aan een programma zijn toe te rekenen, de algemene dekkingsmiddelen en een bedrag voor onvoorzien, zijn op het programma Algemene dekkingsmiddelen opgenomen. Het overzicht van baten en lasten wordt op themaniveau gepresenteerd en biedt een integraal overzicht van de begrote en gerealiseerde gemeentelijke baten en lasten. Voor meer gedetailleerde financiële informatie wordt verwezen naar het financiële overzicht in de bijlage bij het Jaarverslag 2007.
Pagina 167 van 271
Programma/Thema (x € 1.000) Algemene Dekkingsmiddelen Thema Bedrijfsvoering Thema Gemeentefonds Thema Lokale belastingen
actuele begroting lasten baten na best. na best. 33.043 219.579 29.696 76.124 142 124.844 3.205 18.611
2007 saldo na best. 186.536 46.428 124.702 15.406
rekening 2007 lasten baten saldo mutatie voor best. voor best. voor best. reserves 15.476 224.122 208.646 -8.437 12.356 80.267 67.911 -8.537 0 124.974 124.974 0 3.120 18.881 15.761 100
saldo na best. 200.209 59.374 124.974 15.861
Bestuur, Participatie en Dienstverlening Thema Algemeen bestuur Thema Communicatie en voorlichting Thema Dagelijks bestuur Thema Dienstverlening
44.911 2.830 1.268 36.960 3.853
24.016 60 46 21.662 2.248
-20.895 -2.770 -1.222 -15.298 -1.605
40.663 2.717 1.310 32.688 3.948
21.960 54 112 19.242 2.552
-18.703 -2.663 -1.198 -13.446 -1.396
2.686 79 0 2.607 0
-16.017 -2.584 -1.198 -10.839 -1.396
Ondernemerschap en Bereikbaarheid
43.976
29.855
-14.121
20.184
16.516
-3.668
4.791
1.123
Thema Ontwikkelen, beheer en herstructurering bedrijfsterreinen Thema Verbeteren bereikbaarheid
16.005 27.971
10.832 19.023
-5.173 -8.948
4.419 15.765
4.685 11.831
266 -3.934
614 4.177
880 243
144.641 18.303 4.381 67.187 2.074 16.135 7.657 1.937 26.967
58.831 2.262 1.400 46.963 200 3.311 2.299 449 1.947
-85.810 -16.041 -2.981 -20.224 -1.874 -12.824 -5.358 -1.488 -25.020
140.576 18.392 4.402 64.905 2.206 15.736 8.095 2.163 24.677
58.509 3.357 1.400 46.750 422 3.165 2.819 434 162
-82.067 -15.035 -3.002 -18.155 -1.784 -12.571 -5.276 -1.729 -24.515
13.597 2.135 0 10.134 175 555 0 239 359
-68.470 -12.900 -3.002 -8.021 -1.609 -12.016 -5.276 -1.490 -24.156
Veiligheid Thema Fysieke veiligheid Thema Integrale veiligheid Thema Sociale veiligheid Thema Verkeersveiligheid
19.139 10.915 367 3.936 3.921
1.253 0 0 770 483
-17.886 -10.915 -367 -3.166 -3.438
16.919 10.676 379 3.920 1.944
1.716 0 0 1.098 618
-15.203 -10.676 -379 -2.822 -1.326
2.220 770 0 0 1.450
-12.983 -9.906 -379 -2.822 124
Werk en Scholing Thema Arbeidsmarkttoeleiding Thema Economische structuurversterking Thema Onderwijshuisvesting Thema Opgroeien en onderwijs
77.300 39.698 9.568 15.945 12.089
31.611 27.939 1.822 877 973
-45.689 -11.759 -7.746 -15.068 -11.116
61.509 32.055 9.481 8.448 11.525
26.548 22.108 2.142 1.176 1.122
-34.961 -9.947 -7.339 -7.272 -10.403
4.306 380 1.853 2.141 -68
-30.655 -9.567 -5.486 -5.131 -10.471
Wonen en Leefbaarheid Thema Afvalinzameling en -verwerking Thema Beheer van de openbare ruimte Thema Handhaving Thema Milieu Thema Ontwikkelen en herstructureren woonwijken Thema Riolen Thema Vergunningverlening
195.152 11.744 28.478 1.122 17.481
141.059 12.219 4.124 143 7.307
-54.093 475 -24.354 -979 -10.174
123.336 11.831 29.155 1.117 8.331
85.142 12.117 4.994 160 2.614
-38.194 286 -24.161 -957 -5.717
12.150 0 979 0 2.219
-26.044 286 -23.182 -957 -3.498
125.599 7.524 3.204
105.636 8.252 3.378
-19.963 728 174
61.988 7.655 3.259
52.624 8.448 4.185
-9.364 793 926
8.912 0 40
-452 793 966
Eindtotaal
558.162
506.204
-51.958
418.663
434.513
15.850
31.313
47.163
Sociale Infrastructuur Thema Cultuurvoorzieningen Thema Gezondheid Thema Inkomen Thema Integratie en Interculturalisatie Thema Maatschappelijke voorzieningen Thema Sport Thema Vrijetijdsvoorzieningen Thema Zorg
Pagina 168 van 271
5.5 Financiële positie en toelichting De verantwoording van het financiële resultaat is gebonden aan wettelijke voorschriften. Per 2004 is het Besluit Begroten en Verantwoorden (BBV) ingevoerd met als belangrijkste doelstelling transparantie in verslaglegging. Belangrijk element hierin is de wijze van verwerking van mutaties in reserves. Werden in het verleden de mutaties uit reserves meegenomen bij de bepaling van het totale financiële resultaat, vanaf 2004 worden deze mutaties afzonderlijk gepresenteerd. Het BBV spreekt over: ¾ Een resultaat voor bestemming: het saldo van baten en lasten exclusief geautoriseerde mutaties in reserves. In 2007 is dit resultaat € 67,8 miljoen ¾ Een resultaat na bestemming: het saldo van baten en lasten inclusief geautoriseerde mutaties in reserves. In 2007 is dit resultaat € 47,2 miljoen Wordt slechts gekeken naar de verhouding werkelijke lasten versus werkelijke baten, dan blijkt dat het resultaat vóór bestemming over 2007 een batig saldo kent van € 16 miljoen. Financieel resultaat 2007 Het resultaat over het boekjaar 2007 bedraagt € 47,2 miljoen positief na bestemming, dat wil zeggen na verrekening met de diverse gemeentelijke reserves. Dit resultaat is als volgt opgebouwd, verdeeld over de verschillende, bestuurlijk vastgestelde programma´s. Bedragen x € 1.000 Lasten
Baten
Programma's
Begroot Werkelijk
Verschil
Begroot Werkelijk
Veiligheid
19.139
16.918
2.221
1.254
1.717
Verschil 463
Sociale Infrastructuur
144.642
140.577
4.065
58.832
58.508
-324
Wonen en Leefbaarheid
-55.918
195.153
123.336
71.817
141.059
85.141
Werk en Scholing
77.300
61.509
15.791
31.610
26.547
-5.063
Ondernemerschap en Bereikbaarh.
43.976
20.183
23.793
29.855
16.517
-13.338 -2.056
Bestuur, Participatie,Dienstverl.
44.910
40.664
4.246
24.016
21.960
Algemene Dekkingsmiddelen
33.044
15.475
17.569
219.579
224.121
4.542
558.164
418.662
139.502
506.205
434.511
-71.694
Resultaat voor bestemming
67.808 Stortingen in reserves Begroot Werkelijk
Mutaties in reserves Mutatie reserves Resultaat na bestemming
64.578
70.794
Verschil -6.216
Onttrekkingen uit reserves Begroot Werkelijk 116.535
102.105
Verschil -14.430 -20.646 47.162
Technische resultaatbestemming Het hierboven gepresenteerde resultaat van € 47,2 miljoen na bestemming, kent nog een extra nuance. In dit resultaat is namelijk sprake van diverse zogenaamde restantkredieten van meerjarige projecten. Daarnaast zijn er ook middelen verstrekt voor eenmalige projecten die door vertraging in 2007 doorlopen. Tot slot is er een deel van het resultaat dat niet vrij bestemd mag worden, maar op basis van eerdere besluitvorming en/of wet en regelgeving een verplichte bestemming kent. Om te komen tot een zuiver afweegbaar resultaat, worden er technische resultaatbestemmingsen overhevelingsvoorstellen gedaan, voor in totaal € 16,5 miljoen.
Pagina 169 van 271
Totaalanalyse resultaat 2007 (x € 1 mln) Resultaat voor bestemming Mutaties in de reserves
67,8 -20,6
Resultaat na bestemming
47,2
Voorstel overheveling vertragingen
2,4
Voorstel overheveling meerjarige projecten
2,5
Voorstel obv besluitvorming/wetgeving
11,6 16,5
Resultaat 2007 "vrij besteedbaar"
30,7
Na verwerking van de technische voorstellen resteert, zoals eerder gemeld een netto resultaat van € 30,7 miljoen. Onder technische voorstellen wordt verstaan: 1. eenmalige projecten die vertraging hebben opgelopen en waarvan het restantbudget volgend jaar beschikbaar moet blijven; 2. meerjarige projecten waarvoor het krediet in één keer verstrekt is. Het restantbudget gaat technisch over naar 2007. 3. Bestemmingen en/of overhevelingen op basis van eerdere besluitvorming en/of wet- en regelgeving. In de navolgende paragrafen worden de afwijkingen tussen realisatie en gewijzigde begroting uitgebreid per thema – en conform het BBV gesplitst naar baten en lasten – uitvoering geanalyseerd. In hoofdstuk2, de managementsamenvatting, is een hoofdlijnenanalyse opgenomen, waarin de belangrijkste aspecten die hebben geleid tot het genoemde, vrij afweegbare, resultaat van € 30,7 miljoen.
Pagina 170 van 271
5.6
Programma Veiligheid
Het programma veiligheid kent een viertal thema’s, waarop een totaalresultaat van € 2,7 miljoen is behaald. Na verrekening met de reserves resteert een positief resultaat van € 749.000. In de volgende paragrafen wordt per thema een toelichting gegeven op de belangrijkste verschillen tussen begroting en realisatie. De beleidsinhoudelijke toelichting heeft u kunnen lezen in hoofdstuk 3 van dit jaarverslag. Programma Veiligheid
Bedragen x € 1.000 Lasten
Baten
Thema
Begroot Werkelijk
Fysieke veiligheid
10.915
10.676
239
0
0
0
367
379
-12
0
0
0
Integrale veiligheid
Verschil
Begroot Werkelijk
Verschil
Sociale veiligheid
3.936
3.920
16
770
1.098
328
Verkeersveiligheid
3.921
1.944
1.977
483
618
135
19.139
16.919
2.220
1.253
1.716
463
Resultaat voor bestemming
2.683 Stortingen in reserves Begroot Werkelijk
Mutaties in reserves
0
Onttrekkingen uit reserves
Verschil
0
0
Begroot Werkelijk 4.154
2.220
Mutatie reserves
Verschil -1.934 -1.934
Resultaat na bestemming
749
5.6.1. Thema Fysieke veiligheid Dit thema kent een positief resultaat van € 240.000 voor bestemming. Thema Fysieke veiligheid
Bedragen x € 1.000 Baten
Lasten Product Rampenbestrijding Externe veiligheid Brandweer
Begroot Werkelijk 188
Verschil
168
Begroot Werkelijk
48
45
3
10.679
10.463
216
0
0
0
10.915
10.676
240
0
0
0
Resultaat voor bestemming
240 Stortingen in reserves Begroot Werkelijk
Mutaties in reserves
Verschil
21
0
Onttrekkingen uit reserves
Verschil
0
0
Begroot Werkelijk 770
770
Mutatie reserves
Verschil 0 0
Resultaat na bestemming
240 Verschil
Verschil
Verschil
Lasten
Baten
Reserves
0
0
Analyse resultaat
Inc/Struct
1. Kosten functioneel leeftijdsontslag
I
85
2. Uitvoeringskosten levensloop
I
123
3. Rampenbestrijding
I
21
4. Overige kleinere afwijkingen
I
11 240
Pagina 171 van 271
1. Kosten regeling Functioneel LeeftijdsOntslag (FLO) De kosten van het functioneel leeftijdsontslag (FLO) nemen geleidelijk aan af doordat deze regeling is vervallen en is overgegaan in een levensloopregeling. De werkelijk betaalde kosten aan het ABP vallen echter nog € 85.000 lager uit dan in de ramingen opgenomen. De daling zet dus sneller in dan verwacht. De werkelijke kosten zijn afhankelijk van persoonlijke omstandigheden van individuele gevallen. 2. Uitvoeringskosten levensloopregeling De uitvoeringskosten van de levensloopregeling inclusief het nieuwe loopbaanbeleid dat daaraan gekoppeld is, heeft in het eerste jaar minder gekost dan aangenomen (€ 123.000). 3. Rampenbestrijding Het budget voor rampenoefeningen is niet geheel besteed in 2007 doordat de laatste oefening is doorgeschoven naar 2008 (€ 21.000). Daarnaast wordt de evaluatie van de brand in Sterrenburg uit deze middelen gefinancierd. Ook de evaluatie zal begin 2008 worden uitgevoerd.
5.6.2. Thema Integrale veiligheid Het thema Integrale veiligheid sluit 2007 af met een negatief resultaat van € 12.000. Het verschil wordt veroorzaakt door diverse kleinere verschillen, die hier niet nader verklaard zullen worden. Thema Integrale veiligheid Product Begeleiding en procesveiligheid
Lasten Begroot Werkelijk 367 379 367
Verschil -12
379
-12
Bedragen x € 1.000 Baten Begroot Werkelijk Verschil 0 0 0 0
0
0
Resultaat voor bestemming
Mutaties in reserves Mutatie reserves
-12 Stortingen in reserves Begroot Werkelijk Verschil 0 0 0
Onttrekkingen uit reserves Begroot Werkelijk Verschil 0 0 0 0
Resultaat na bestemming
-12
5.6.3. Thema Sociale Veiligheid Op het thema Sociale veiligheid is een positief resultaat van €344.000 voor bestemming te constateren. Thema Sociale veiligheid
Bedragen x € 1.000 Lasten
Product Veelplegers
Baten
Begroot Werkelijk
Verschil
Begroot Werkelijk
Verschil
138
103
35
Risicogebieden
2.514
2.670
-156
330
658
Openbare orde
646
644
2
352
352
0
Jeugdpreventie
499
387
112
15
14
-1
Huiselijk geweld
0
139
116
23
74
75
1
3.936
3.920
16
771
1.099
328
Resultaat voor bestemming
344 Stortingen in reserves Begroot Werkelijk
Mutaties in reserves Mutatie reserves Resultaat na bestemming
328
0
0
Onttrekkingen uit reserves
Verschil 0
Begroot Werkelijk 0
0
Verschil 0 0 344
Pagina 172 van 271
Analyse resultaat
Inc/Struct
1. Onderbesteding GSB projecten Veiligheid
I
2. Extra inzet stadswachten
I
3. Vrijval voorzieningen "stadswacht" en "ID banen"
I
4. Onderbesteding middelen voor preventiebeleid
I
5. Overige kleinere afwijkingen
I
Verschil
Verschil
Verschil
Lasten
Baten
Reserves
-156 188 140 112 60 16
328
0
16
328
0
1. GSB III: Risicogebieden en stadswachten Risicogebieden In het kader van GSB projecten veiligheid is een deel van de onderbesteding in de jaren 20052006 ingelopen en is daarnaast in 2007 meer uitgegeven (€ 156.000). In de beginjaren is vooral sprake geweest van planvorming. In 2007 zijn een aantal grotere plannen tot uitvoering gekomen. Hier was de invoering van agressiemicrofoons in de houttuinen er één van. Op centraal niveau worden de hogere lasten verrekend met de daartoe gereserveerde GSB III - SIV middelen. Extra inzet stadswachten Eind 2007 zijn extra stadswachten ingehuurd via een detacheringsconstructie. Deze capaciteit is onder andere ingezet op tijdelijke extra opdrachten. Dit heeft tot een overschrijding van het personeelsbudget geleid. Daarnaast zijn deze opdrachten ingevuld met eigen personeel. De extra opdrachten hebben totaal € 188.000 extra inkomsten opgeleverd. Grote opdrachten zijn onder andere het gezondheidspark en het leerpark geweest. Vrijval voorzieningen De voorziening “wachtgeld stadswacht” en de voorziening “subsidie ID-banen” zijn beiden geheel vrijgevallen. Deze voorzieningen hielden verband met het “witten” van de gesubsidieerde ID-banen naar reguliere banen. De subsidie van het Rijk is geheel afgerekend en van wachtgeld is geen sprake. De eindafrekening leidt tot een eenmalig voordeel van €140.000. 2. Jeugdpreventie De gereserveerde middelen voor het uitvoering geven het preventieplan in de wijken Reeland, Noordflank, Staart zijn voor een deel niet in 2007 uitgegeven. Datzelfde geldt voor de middelen voor het realiseren van een veilig schoolklimaat voor leerlingen en medewerkers van scholen voor basis en voortgezet onderwijs. 3. Overige producten Dit betreft diverse kleine(re) onder- en overschrijdingen.
5.6.4. Thema Verkeersveiligheid Op het thema Verkeersveiligheid is een positief resultaat te constateren van € 2,1 miljoen voor bestemming. Na verrekening met de reserves resteert een positief resultaat van € 178.000. Thema Verkeersveiligheid
Product Wijkverkeersplannen
Lasten Begroot Werkelijk 3.921 1.944 3.921
1.944
Verschil 1.977 1.977
Resultaat voor bestemming
Mutaties in reserves Mutatie reserves Resultaat na bestemming
Bedragen x € 1.000 Baten Begroot Werkelijk Verschil 483 618 135 483
618
135 2.112
Stortingen in reserves Begroot Werkelijk Verschil 0 0 0
Onttrekkingen uit reserves Begroot Werkelijk Verschil 3.384 1.450 -1.934 -1.934 178
Pagina 173 van 271
Analyse resultaat 1. Wijkverkeersplannen 2. Overig
Inc/Struct Incidenteel
Verschil Lasten 1.934 43 1.977
Verschil Baten 135
Verschil Reserves -1.934
135
-1.934
1. Wijkverkeersplannen algemeen Binnen dit thema wordt op projectbasis aan verschillende wijkverkeersplannen gelijktijdig gewerkt. Deze wijkverkeersplannen zijn meerjarig gebudgetteerd (kredieten) en lopen in 2008 door. Het gaat om een grote hoeveelheid wijkverkeersplannen, waaronder Binnenstad 19e eeuwse Schil, tussen de Pollers en Reeland. Omdat ruim € 1,9 miljoen nog niet tot besteding is gekomen, is er ook minder uit de reserve onttrokken. Hiermee blijven de budgetten beschikbaar in 2008. Daarnaast is in 2007 een extra bijdrage ontvangen voor het project tussen de Pollers. 2. Overige verschillen Het overige verschil wordt verklaard door diverse kleine(re) onder- en overbestedingen. Dit betreft onder andere een onderrealisatie op de budgetten voor verkeersveiligheid bij scholen, omdat blijkt dat minder scholen dan verwacht gebruik maken van de subsidieregeling.
Pagina 174 van 271
5.7
Programma Sociale Infrastructuur
Het programma Sociale Infrastructuur kent een voordelig saldo van € 3,7 miljoen voor bestemming. Na verrekening met de reserves is het resultaat € 10,7 miljoen positief. In de navolgende paragrafen worden de afwijkingen tussen begroting en realisatie per thema toegelicht. Programma Sociale Infrastructuur
Bedragen x € 1.000 Lasten
Baten
Thema
Begroot
Werkelijk
Verschil
Begroot
Werkelijk
Verschil
Maatschappelijke voorzieningen
16.135
15.736
399
3.311
3.165
-146
Integratie en Interculturalisatie
2.074
2.206
-132
200
422
222
Gezondheid
4.381
4.402
-21
1.400
1.400
0
Zorg
26.967
24.677
2.290
1.947
162
-1.785
Inkomen
67.187
64.905
2.282
46.963
46.750
-213
Cultuurvoorzieningen
18.303
18.392
-89
2.262
3.357
1.095
Vrijetijdsvoorzieningen
1.937
2.163
-226
449
434
-15
Sport
7.657
8.095
-438
2.299
2.819
520
144.641
140.576
4.065
58.831
58.509
-322
Resultaat voor bestemming
3.743 Stortingen in reserves
Mutaties in reserves
Onttrekkingen uit reserves
Begroot
Werkelijk
Verschil
Begroot
Werkelijk
Verschil
872
2.577
-1.705
7.515
16.174
8.659
Mutatie reserves
6.954
Resultaat na bestemming
10.697
5.7.1. Thema Maatschappelijke voorzieningen Het resultaat op het thema maatschappelijke voorzieningen is € 253.000 positief voor bestemming. Na verrekening met de reserves bedraagt het positieve resultaat € 368.000. Thema Maatschappelijke voorzieningen
Bedragen x € 1.000 Lasten
Product
Baten
Begroot
Werkelijk
Verschil
Begroot
Werkelijk
Plechtigheden
2.037
2.014
23
1.985
1.961
-24
Welzijnswerk
8.125
8.067
58
611
440
-171
Jeugd
2.577
2.201
376
279
357
78
361
374
-13
386
357
-29
3.035
3.073
-38
50
50
0
0
7
-7
0
0
0
16.135
15.736
399
3.311
3.165
-146
Mediazaken Bibliotheek Maatschappelijke Ondersteuning
Resultaat voor bestemming
253 Stortingen in reserves
Mutaties in reserves
Verschil
Onttrekkingen uit reserves
Begroot
Werkelijk
Verschil
Begroot
Werkelijk
Verschil
431
429
2
871
984
113
Mutatie reserves
115
Resultaat na bestemming
368
Pagina 175 van 271
Analyse resultaat
Inc/Struct
Verschil
Verschil
Verschil
Lasten
Baten
Reserves
1. Apparaatskosten
Incidenteel
2. Subsidies Ouderenwerk en gehandicapten
Incidenteel
242
3. Welzijnsaccommodaties
Incidenteel
-176
4. Buurtwerk
Incidenteel
330
5. Wijkgericht werken
Incidenteel
260
6. Overig Welzijnswerk
Incidenteel
-128
7. Vrijwilligerswerk
Incidenteel
8. Jeugd
Incidenteel
9. Overig
-466 27
-339 107
376
78
-62
-39
-19
177
399
-146
115
1. Apparaatskosten Op het product Welzijnswerk is een overschrijding op de uitvoeringskosten. Daar staat tegenover dat op het product Dordt-West een overschot op de apparaatskosten van vergelijkbare omvang. Per saldo is dit budgettair neutraal. 2. Subsidies ouderenwerk en gehandicapten De ramingen voor subsidieverlening ten behoeve van ouderenwerk en gehandicapten wijken af van de werkelijke subsidieverlening. In 2008 zullen de benodigde budgetten voor subsidieverlening in bredere zin herijkt en indien nodig bijgesteld worden. 3. Welzijnsaccommodaties In 2007 zijn de welzijnsaccommodaties en de losse gymgebouwen overgegaan naar het Vastgoedbedrijf. De (jaar-)budgetten zijn overgedragen aan het vastgoedbedrijf. Voor de overdracht, afstemming en afwikkeling van een aantal lopende zaken zijn in 2007 nog uren gemaakt en daarmee apparaatskosten toegerekend. Hierdoor is een overschrijding ontstaan. De keerzijde is dat voor het beheer van deze panden binnen het Vastgoedbedrijf een incidenteel voordeel is ontstaan. Dit is echter verwerkt binnen het totale beheer binnen het Vastgoedbedrijf en niet direct zichtbaar. Daarnaast zijn meer huurinkomsten ontvangen. 4. Buurtwerk Het voornemen is de wijze van subsidiëring in het welzijnswerk te veranderen. Daarbij is rekening gehouden met frictiekosten en daarvoor is ook een budget beschikbaar (€ 400.000). De invoering van de nieuwe systematiek is uitgesteld. Daarom is nog geen beroep op de middelen voor frictiekosten noodzakelijk geweest. 5. Wijkgericht werken De wijkstrategieën zijn nog niet volledig uitgevoerd. Dit schuift deels door naar 2008 (€ 60.000 via technische resultaatbestemming). Omdat pas in de loop van het jaar vacatures vervuld zijn is het campagnebudget niet volledig ingezet. Dit geldt ook voor het beschikbare volume voor communicatie – ondersteuning. De inzet voor het Buurt Service Team voor het schoonmaken van de wijken is minder geweest dan vooraf geraamd was. 6. Overig Welzijnswerk Op de organisatiekosten is een nadeel ontstaat dat nog voortvloeit uit de ontvlechting van de sectoren O&W en Sport & Recreatie. In verband met de afbouw van de Dordtpas is een voordeel ontstaan (€ 61.000). De begroting van de Dordtpas is nog niet afgebouwd omdat de omvang van de verplichtingen lange tijd niet duidelijk was. Inmiddels is er wel meer duidelijkheid. In 2008 zal ook nog subsidie worden verstrekt. De begroting zal hierop worden aangepast. Met ingang van 2009 komt de regeling definitief te vervallen. 7. Vrijwilligerswerk Hier heeft de voorziening vrijwilligerswerk kunnen vrijvallen. Deze voorziening was ingesteld voor een terugbetaling van een rijksbijdrage. De uiteindelijke terugbetaling heeft plaatsgevonden in 2007 maar was lager dan waarmee rekening was gehouden. 8. Jeugd, digitaal signaleringssysteem De invoering van het digitale signaleringssysteem kent een kleine vertraging. Het convenant is ondertekend door de betrokken partijen. De voorbereidingen van de invoering hebben plaatsgevonden. De invoering van het systeem vindt in het eerste kwartaal van 2008 plaats. Pagina 176 van 271
5.7.2. Thema Integratie en interculturalisatie Het thema integratie en interculturalisatie heeft een voordelig resultaat voor en na bestemming van € 90.000. De verschillen zijn als volgt te verklaren: Thema Integratie en Interculturalisatie
Bedragen x € 1.000 Lasten
Product Integratie Vormings- en ontwikkelingswerk
Baten
Begroot
Werkelijk
Verschil
Begroot
Werkelijk
Verschil
1.662
1.906
-244
200
421
221
412
299
113
2.074
2.205
-131
200
421
221
Resultaat voor bestemming
90 Stortingen in reserves Begroot
Mutaties in reserves
Werkelijk
Onttrekkingen uit reserves
Verschil
Begroot
Werkelijk
0
175
175
Mutatie reserves
Verschil 0 0
Resultaat na bestemming
90 Verschil
Verschil
Verschil
Lasten
Baten
Reserves
Incidenteel
-182
112
2. Programma Antillianen
Incidenteel
-165
110
3. Foyer
Incidenteel
146
4. Project Taalmaatjes
Incidenteel
105
5. Overig
Incidenteel
Analyse resultaat
Inc/Struct
1. Integratie
-35
-1
-131
221
0
1. Integratie Eind 2007 is voor twee projecten m.b.t. allochtone vrouwen subsidie ontvangen. De besteding zal grotendeels in 2008 plaatsvinden . De middelen worden middels een transitorische overboeking beschikbaar gehouden voor besteding in 2008. Daarnaast zijn hogere organisatiekosten gemaakt (€ 68.000) voor vervanging in verband met ziekte. 2. Programma Antilianen In de 9-maandsrapportage werd een voordeel verwacht op het project Antilianen. Achteraf kan geconstateerd worden dat dat onterecht is geweest als gevolg van hogere uitgaven aan communicatie en personeel (ziektevervanging). Een deel van de extra kosten kan worden gedekt uit de voorziening Antilliaanse risicojongeren. 3. Foyer De planontwikkeling voor de herinrichting van de openbare ruimte bij de Foyer heeft meer tijd gekost dan gedacht. De aanvang van de uitvoering is voorzien in 2008. 4. Project taalmaatjes Door DWO/PAD wordt het project Taalmaatjes uitgevoerd. Voor dit project heeft DWO/PAD financiering gevonden te weten het Oranjefonds. De noodzaak van de gemeentelijke subsidie is komen te vervallen.
Pagina 177 van 271
5.7.3. Thema Zorg
Dit thema kent een positief saldo van € 504.000. Thema Zorg
Bedragen x € 1.000 Lasten
Product Maatschappelijke opvang Vrouwenopvang WVG Wet Maatsch. Ondersteuning (WMO)
Baten
Begroot
Werkelijk
Verschil
Begroot
Werkelijk
Verschil
6.450
6.165
285
20
0
-20
825
785
40
5.693
5.496
197
0
0
0
13.999
12.232
1.767
1.927
162
-1.765
26.967
24.678
2.289
1.947
162
-1.785
0
Resultaat voor bestemming
504 Stortingen in reserves
Mutaties in reserves
Onttrekkingen uit reserves
Begroot
Werkelijk
Verschil
Begroot
Werkelijk
0
0
0
359
359
Mutatie reserves
Verschil 0 0
Resultaat na bestemming
504
Analyse resultaat
Inc/Struct
Verschil
Verschil
Verschil
Lasten
Baten
Reserves
1. Onderbesteding OGGZ
Incidenteel
2. WMO (voormalig WVG)
Incidenteel
282 197
3. WMO (huishoudelijke hulp)
Incidenteel
1.767
-1.765
4. Overig
Incidenteel
43
-20
2.289
-1.785
0
1. Onderbesteding OGGZ Door vertraging in de ontwikkeling van het “Regiemodel” zijn niet alle OGGZ middelen in 2007 besteed. Het restant bedrag ad € 282.000 zal nu in 2008 worden ingezet. 2. WMO (voormalig WVG) Op de inkoop van individuele voorzieningen WMO (voormalig WVG) is een voordeel gerealiseerd. Daarnaast is de eigen bijdrage voor collectief vervoer verhoogd. 3. WMO huishoudelijke hulp In verband met ontbrekende informatie over de eigen bijdrage thuiszorg (huishoudelijke hulp) is gekozen voor een netto verantwoording van de WMO. Dit in tegenstelling tot de bruto raming in de begroting.
Pagina 178 van 271
5.7.4. Thema Inkomen
Het thema inkomen heeft een positief resultaat voor bestemming van € 2.068.000. Aan reserves is € 7.190.000 meer onttrokken dan begroot. Het resultaat na bestemming komt
daarmee op € 9.258.000 positief. Thema Inkomen
Bedragen x € 1.000 Lasten
Baten
Product
Begroot
Werkelijk
Verschil
Begroot
Werkelijk
Verschil
Bijstandsverlening
64.626
62.282
2.344
46.963
46.695
-268
2.461
2.519
-58
0
0
0
100
105
-5
0
55
55
67.187
64.906
2.281
46.963
46.750
-213
Armoedebeleid / bijz. bijstand Schuldhulpverlening
Resultaat voor bestemming
2.068 Stortingen in reserves
Mutaties in reserves
Onttrekkingen uit reserves
Begroot
Werkelijk
Verschil
Begroot
Werkelijk
Verschil
0
0
0
2.944
10.134
7.190
Mutatie reserves
7.190
Resultaat na bestemming
9.258
Analyse resultaat
Inc/Struct
Verschil
Verschil
Verschil
Lasten
Baten
Reserves
1. Uitvoeringskosten Sociale Dienst Drechtsteden
Incidenteel
1.035
2. Saldo bijstandsverlening WWB
Incidenteel
1.154
3. Vrijval voorziening
Incidenteel
150
4. Bijzondere bijstand
Strct/inc.
-58
5. Opheffing reserves sociale dienst
Incidenteel
-268
7.190 2.281
-268
7.190
1. Uitvoeringskosten sociale dienst Op de gemeentelijke bijdrage voor de uitvoeringskosten van de SDD is een voordeel gerealiseerd van € 1,1 miljoen door een hogere dekking van apparaatskosten uit andere bronnen als ESF en doeluitkeringen van het Rijk. 2. Saldo bijstandsverlening WWB Als gevolg van de gunstige klantenontwikkeling heeft de Sociale Dienst Drechtsteden een voordelig resultaat behaald op het budget voor bijstandsverlening. Het overschot wordt – na dotatie aan haar egalisatiereserve inkomensvoorzieningen – uitgekeerd aan de deelnemende gemeenten. 3. Vrijval van een voorziening (IPW) Dit betreft vrijval door opheffing van de voorziening IPW/Social Return. Het Rijk heeft subsidie beschikbaar gesteld voor de uitvoering van dit project: € 300.000 waarvan 50% ten behoeve van uitvoeringskosten in 2005 en 50% 2006. Het project is afgerond in 2006. De uitvoeringskosten zijn wel verantwoord in het jaarverslag 2006, de dekking vanuit de voorziening onterecht niet. 4. Bijzondere bijstand Op het budget voor bijzondere bijstand bij de Sociale Dienst Drechtsteden is een forse onderuitputting ontstaan, circa € 1,1 miljoen op het totaal van de Drechtstedengemeenten. Vanuit het overschot vindt een dotatie plaats aan het weerstandsvermogen van de SDD conform het vastgestelde beleid hierover in GR Drechtsteden verband (nota reserves en weerstandsvermogen GRD). Het restant van het overschot vloeit terug naar de deelnemende gemeenten. Aan Dordrecht wordt € 461.000 terugbetaald. Daar staat een nadeel op deze post tegenover voor de doorbetaling aan de SDD voor de uitvoering van het project Energieadvies op Maat (€ 416.000). De middelen hiervoor zijn eerder beschikbaar gesteld en worden in 2007 gedekt uit de reserve resultaatbestemming voorgaande jaren.
Pagina 179 van 271
5. Opheffing reserves sociale dienst In 2007 is de Sociale Dienst Drechtsteden gestart. In SDD verband zijn afspraken gemaakt over gemeentelijke bijdragen en benodigd weerstandsvermogen. Dit laatst genoemde wordt grotendeels vorm gegeven in de GR Drechtsteden zelf. Daarmee is de noodzaak voor het in stand houden van een aantal reserves van de voormalige sociale dienst komen te vervallen. Het saldo van deze reserves kan vrijvallen (€ 7,2 miljoen) en wordt verwerkt in voorliggend jaarverslag 2007. Dit betreft de volgende reserves: WWB Werkdeel, Agenda voor de Toekomst, Inkomensdeel FWI, Egalisatiereserve WWB debiteuren en SMS Kinderfonds.
5.7.5. Thema Gezondheid Het thema Gezondheid kent geen nader toe te lichten afwijkingen. Het totale resultaat voor en na bestemming is € 21.000 negatief. Thema Gezondheid
Bedragen x € 1.000 Lasten
Product
Baten
Begroot
Werkelijk
Verschil
Begroot
Werkelijk
Verschil
Jeugdgezondheidszorg
1.610
1.593
17
1.400
1.400
0
Lokaal gezondheidsbeleid
2.770
2.808
-38
4.380
4.401
-21
1.400
1.400
0
Resultaat voor bestemming
-21 Stortingen in reserves
Mutaties in reserves
Onttrekkingen uit reserves
Begroot
Werkelijk
Verschil
Begroot
Werkelijk
0
0
0
0
0
Verschil 0
Mutatie reserves Resultaat na bestemming
0 -21
Pagina 180 van 271
5.7.6. Thema Cultuurvoorzieningen
Het thema Cultuurvoorzieningen heeft een positief resultaat voor bestemming van € 1 miljoen. Na verrekening met de reserves resteert een positief resultaat van € 589.000.
Thema Cultuurvoorzieningen
Bedragen x € 1.000 Lasten
Product
Baten
Begroot
Werkelijk
Verschil
Begroot
Werkelijk
Verschil
Culturele educatie
2.324
2.503
-179
45
45
0
Culturele subsidies
1.357
1.100
257
7
23
16
Collectie musea
1.368
1.370
-2
49
128
79
Tentoonstellingen musea
2.240
2.600
-360
331
595
264 84
Kunst in de openbare ruimte
345
322
23
4
88
Service bureau
291
346
-55
0
27
27
Kunstuitleen
506
548
-42
235
197
-38
Educatie / tentoonstellingen Collectie archief Inspectie Stadsarchief Prof. voorstellingen Kunstmin
355
410
-55
83
180
97
2.138
2.206
-68
150
243
93
122
66
56
0
0
0
2.568
2.596
-28
1.037
1.254
217
Soc. cult. voorstellingen Kunstmin
350
346
4
32
57
25
Filmhuis Cinode
327
347
-20
95
133
38 55
Commerciële verhuringen Kunstm.
411
408
3
194
249
Stadsdepot
752
712
40
0
0
0
Hofkwartier
2.325
2.206
119
0
137
137
525
306
219
0
0
0
18.304
18.392
-88
2.262
3.356
1.094
Intensiveren Culturele Progr.
Resultaat voor bestemming
1.006 Stortingen in reserves
Mutaties in reserves
Onttrekkingen uit reserves
Begroot
Werkelijk
Verschil
Begroot
Werkelijk
Verschil
304
394
-90
2.856
2.529
-327
Mutatie reserves
-417
Resultaat na bestemming
589
Analyse resultaat
Inc/Struct
1. Cultureel programma Watertoren
incidenteel
2. Schenkingen en legaten
incidenteel
3. Tentoonstellingen
incidenteel
Verschil
Verschil
Verschil
Lasten
Baten
Reserves
50 47 -360
264
-207
217
4. Kunst in de openbare ruimte
incidenteel
5. Extra activiteiten
incidenteel
6. Vacature formatieinspecteur
incidenteel
56
7. Kunstmin
incidenteel
-29
8. Storting afschrijving economisch nut
incidenteel
9. Intensivering Culturele Programmering
incidenteel
219
10. Actieplan Cultuurbereik
incidenteel
86
11. Hofkwartier
incidenteel
119
137
-22
127
-71
-88
1.094
-417
12. Overig
85
217 -90
-256
1. Cultureel Programma Watertoren Na de verbouwing van de oude watertoren en de opening van Villa Augustus zijn met Wantij Vastgoed BV afspraken gemaakt over het verzorgen van een cultureel programma, waarin beide partijen ieder voor 50% deelnemen in de periode 2007-2011. In 2007 is Wantij Vastgoed BV niet in staat gebleken dit culturele programma te verzorgen. Hierdoor is ook de geplande € 50.000 niet besteed. Pagina 181 van 271
2. Legaten en schenkingen In 2007 is een bedrag van € 47.260 aan legaten en schenkingen ontvangen. Deze kunnen niet vooraf worden begroot. 3. Tentoonstellingen Met name de tentoonstelling Kroon op het Werk is met hogere kosten geconfronteerd dan vooraf werd becijferd. Daar staat tegenover dat een groot deel van de hogere kosten gecompenseerd is door hogere inkomsten van deze tentoonstelling. De extra kosten zijn vooral veroorzaakt door onverwacht hoge transportkosten. Een deel hiervan betreft doorberekeningen van twee Duitse partnermusea. Daarnaast bleken gecombineerde transporten niet altijd mogelijk, bleek soms vliegtransport noodzakelijk, terwijl vervoer over de weg was ingecalculeerd en tot slot was er sprake van een groter aantal bruiklenen dan voorzien. 4. Kunst in de openbare ruimte Bij kunst in de openbare ruimte is in meerdere gevallen sprake van bijdragen van derden. Vooraf is niet duidelijk bij welke projecten dit het geval zal zijn en wanneer de bijdrage van deze uitkering plaatsvindt. In 2007 zijn niet begrote bijdragen ontvangen voor de kunstwerken Ruitenstraat van N. Kemps (€ 35.000) en het kustwerk aan het Lunenburgplein van S. Lewkowcz (€ 50.000). 5. Meer activiteiten/inzet Op diverse culturele gebieden is er in 2007 sprake geweest van een bijzonder productief jaar (zie ook beleidstoelichting). Dat heeft geleid tot hogere kosten, maar deze zijn vrijwel allen gecompenseerd door hogere opbrengsten uit bijdragen derden. Te denken valt aan het servicebureau, dat bijdraagt aan een levendig cultureel klimaat binnen Dordrecht. In 2007 is er sprake van een sterk toenemende inzet van dit bureau. Zo zijn er meer subsidies aan kunstenaarsverenigingen verstrekt, is er meer individueel advies gegeven aan kunstenaars en is ook het aantal deelnemers aan gastatelier Berlijn toegenomen. Daarnaast is ook een duidelijke toename van activiteiten op het gebied van tentoonstellingen en educatieve projecten. De extra kosten die dit met zich meebracht zijn ruimschoots gecompenseerd door bijdragen vanuit de provincie en het Woonfonds. Tot slot heeft ook het vormgeven van het DiEP concept tot extra activiteiten geleid, die mede mogelijk gemaakt zijn door bijdragen van derden. Denk hierbij o.a. aan filmvoorstellingen. 6. Vacature formatie inspecteur Gedurende 2007 is sprake geweest van onderbezetting, wat geleid heeft tot een onderrealisatie van € 56.000. Per 1 januari 2008 is de vacature van formatie inspecteur ingevuld. 7. Kunstmin (professionele voorstellingen) Op de exploitatie van Schouwburg Kunstmin zijn diverse onder- en overschrijdingen die samen geleid hebben tot het hierboven gepresenteerde verschil. Enerzijds was er sprake van hogere kosten, o.a. door meer voorstellingen, maar deze zijn volledig gecompenseerd door hogere inkomsten uit recettes en aan de bezoeker doorberekende administratiekosten. Tot slot was er sprake van minder kapitaallasten dan begroot. Dit wordt veroorzaakt doordat de investeringen aan o.a. de trekkenwand pas in 2007 gereed waren en daardoor de afschrijving, conform gemeentelijk beleid, pas in 2008 zal plaatsvinden. 8. Intensivering culturele programmering In het kader van de intensivering culturele programmering (cultuur intendant/brede programmering) is in 2007 een intendant aangesteld. Hierdoor is een groot deel van het jaar gebruikt als aanloopperiode, waarin veel onderzoek heeft plaatsgevonden waarin plannen zijn geformuleerd en activiteiten zijn ontplooid. Echter zijn door de lange aanloopperiode niet alle geplande activiteiten tot uitvoer gekomen. De onderrealisatie is hiermee grotendeels verklaard. In 2008 zullen deze projecten verder uitgerold worden en tot realisatie leiden. 9. Actieplan Cultuurbereik Een aantal projecten in het kader van het Actieplan Cultuurbereik 2005-2008 hebben vertraging opgelopen waardoor niet alle ontvangen middelen van het rijk en de gemeente zijn besteed. De projecten worden in 2008 afgerond. 10. Hofkwartier Door vertragingen is een bedrag van per saldo € 256.000 niet gerealiseerd. Omdat deze uitgaven gedekt worden uit de reserve SI is er ook minder onttrokken uit de reserve. Pagina 182 van 271
5.7.7. Thema Vrijetijdsvoorzieningen
Het thema Vrijetijdsvoorzieningen heeft een negatief resultaat voor bestemming van € 241.000. Na verrekening met de reserves resteert een nadelig saldo van € 2.000. Thema Vrijetijdsvoorzieningen
Bedragen x € 1.000 Lasten
Product Recreatie Volksfestiviteiten
Baten
Begroot
Werkelijk
Verschil
Begroot
Werkelijk
1.772
2.019
-247
208
211
3
165
144
21
241
223
-18
1.937
2.163
-226
449
434
-15
Resultaat voor bestemming
-241 Stortingen in reserves
Mutaties in reserves
Verschil
Onttrekkingen uit reserves
Begroot
Werkelijk
Verschil
Begroot
Werkelijk
Verschil
0
0
0
0
239
239
Mutatie reserves
239
Resultaat na bestemming
-2
Analyse resultaat
Inc/Struct
1. Actieplan Watersport
incidenteel
2. Overig
Verschil
Verschil
Verschil
Lasten
Baten
Reserves
-239
239
13
-15
-226
-15
239
1. Actieplan watersport Het actieplan watersport is een meerjarig project, waarvan de meeste werkzaamheden in 2007 uitgevoerd zijn. In de begroting waren niet alle kosten, maar ook niet alle onttrekkingen, op juiste wijze opgenomen. Per saldo geeft dit na bestemming geen resultaat. De gemaakte kosten passen binnen de hiervoor gereserveerde middelen.
5.7.8. Thema Sport Het thema Sport heeft een voordelig resultaat voor bestemming van € 82.000. Na verrekening met de reserves resteert een nadelig resultaat van € 91.000. Thema Sport
Bedragen x € 1.000 Lasten
Product
Baten
Begroot
Werkelijk
Verschil
Begroot
Werkelijk
Binnensportaccommodaties
1.394
1.400
-6
576
582
6
Buitensportaccommodaties
2.084
2.174
-90
384
394
10
522
585
-63
0
20
20
Sportstimulering
1.175
1.357
-182
237
630
393
Zwemmen
2.482
2.579
-97
1.102
1.193
91
7.657
8.095
-438
2.299
2.819
520
Sportondersteuning
Verschil
Resultaat voor bestemming
82 Stortingen in reserves
Mutaties in reserves Mutatie reserves Resultaat na bestemming
Onttrekkingen uit reserves
Begroot
Werkelijk
Verschil
Begroot
Werkelijk
Verschil
137
1.755
-1.618
310
1.755
1.445 -173 -91
Pagina 183 van 271
Analyse resultaat 1. Technische verschillen 2. Diverse bedrijfsvoeringsresultaten
Inc/Struct
Verschil
Verschil
Verschil
Lasten
Baten
Reserves
-59
59
-173
-241
3. BOS-Projecten
-93
239
4. Subsidies sportondersteuning
-50
91
5
54
-438
520
5. Vrijval risicovoorziening BSI 6. Overig
77 -173
1. Technisch resultaat reserve Binnen het thema Sport zijn diverse technische verschillen. Zo is de onttrekking t.b.v. de aanschaf van machines buitensport en de tribune aan de Reeweg dubbel in de begroting opgenomen. Vanzelfsprekend heeft de werkelijke onttrekking maar éénmaal plaatsgevonden. Hiermee is een ‘technisch’ resultaat van € 173.000 gerealiseerd. Daarnaast is sprake van extra lasten en baten van € 59.000 voor betaalde ID banen, echter deze zijn vergoed door de sociale dienst. 2. Diverse bedrijfsvoeringsresultaten Binnen het thema sport zijn diverse overschrijdingen op bedrijfsvoeringsgebied. Het verschil wordt o.a. veroorzaakt door hogere brandstofkosten, stijging energiekosten van zwembaden en extra inhuur op het gebied van Sport. 3. BOS Projecten In 2007 heeft een inhaalslag plaatsgevonden op de BOS-projecten ‘ik hang niet, ik sport’ en ‘move it’. Dit resulteert in een overschrijding van de lasten van € 93.000. Daarnaast zijn de lasten ten onrechte in de begroting opgenomen, omdat de uitgaven zijn betaald uit de hiervoor bestemde voorziening. Dit veroorzaakt de positieve bate van € 239.000. 4. Subsidies sportondersteuning Door een inhaalslag m.b.t. de facturering aan zwemverenigingen zijn er extra inkomsten t.o.v. de begroting gegenereerd. Daar staat tegenover dat een deel van de hiermee samenhangende subsidies, namelijk korting op de huur van sportaccommodaties, tot extra lasten heeft geleid. 5. Vrijval risicovoorziening BSI De subsidie BSI (Brede Sport Impuls) is in 2007 afgewikkeld met de provincie. Gebleken is dat er geen sprake is van een terugbetalingsverplichting waarmee de voorziening kan vrijvallen.
Pagina 184 van 271
5.8
Programma Wonen en Leefbaarheid
Het programma Wonen en Leefbaarheid kent een voordelig saldo van € 15,8 miljoen voor bestemming. Na verrekening met de reserves is het resultaat € 1,2 miljoen positief. In de navolgende paragrafen worden de afwijkingen tussen begroting en realisatie per thema toegelicht. Programma Wonen en Leefbaarheid Thema Beheer van de openbare ruimte Afvalinzameling en -verwerking Riolen Milieu Vergunningverlening Handhaving Ontw. en herstr. woonwijken
Begroot 28.478 11.744 7.524 17.481 3.204 1.122 125.599 195.152
Lasten Werkelijk 29.155 11.831 7.655 8.331 3.259 1.117 61.988 123.336
Verschil -677 -87 -131 9.150 -55 5 63.611 71.816
Begroot 4.124 12.219 8.252 7.307 3.378 143 105.636 141.059
Bedragen x € 1.000 Baten Werkelijk Verschil 4.994 870 12.117 -102 8.448 196 2.614 -4.693 4.185 807 160 17 52.624 -53.012 85.142 -55.917
Resultaat voor bestemming
Mutaties in reserves Mutatie reserves
15.899 Stortingen in reserves Begroot Werkelijk Verschil 7.717 7.512 205
Onttrekkingen uit reserves Begroot Werkelijk Verschil 34.532 19.661 -14.871 -14.666
Resultaat na bestemming
1.233
5.8.1. Thema Beheer van de openbare ruimte Het thema beheer van de openbare ruimte is afgesloten met een positief resultaat van € 200.000 voor bestemming. Na verrekening met de reserves is het positieve resultaat bijna € 1 miljoen. Thema Beheer van de openbare ruimte
Bedragen x € 1.000 Lasten
Baten
Product
Begroot Werkelijk
Wegen
12.335
10.821
1.514
27
35
8
Groen
7.322
7.300
22
32
68
36
Openbare verlichting
1.655
1.748
-93
28
31
3
Verkeersmeubilair/VRI's/Parkeren
1.437
2.896
-1.459
479
1.625
1.146
Constructies
1.249
1.099
150
0
0
0
902
912
-10
0
20
20
Peilbeheer Onderhoud speelvoorzieningen
Verschil
Begroot Werkelijk
Verschil
688
712
-24
0
0
0
1.062
1.372
-310
67
40
-27
Havens civiel
939
1.473
-534
60
132
72
Havens exploitaties
806
660
146
3.317
2.954
-363
82
161
-79
114
90
-24
28.477
29.154
-677
4.124
4.995
871
Nautisch beheer
Overige exploitaties Havens
Resultaat voor bestemming
194 Stortingen in reserves Begroot Werkelijk
Mutaties in reserves
0
0
Onttrekkingen uit reserves
Verschil 0
Begroot Werkelijk 225
979
Verschil 754
Mutatie reserves
754
Resultaat na bestemming
948
Pagina 185 van 271
Verschil
Verschil
Verschil
Lasten
Baten
Reserves
Analyse resultaat
Inc/Struct
1. Hogere onderhoudskosten wegen
Incidenteel
-753
2. Vrijval onderhoudsvoorzieningen
Incidenteel
2.267
3. Hogere kosten verkeersregelinstallaties
Incidenteel
-300
4. Kosten voor tijdelijk verkeers management
Incidenteel
-400
400
5. Kosten voor parkeren
Incidenteel
-750
750
6. Onderhoud bruggen
Incidenteel
150
7. Kosten brugbediening
Incidenteel
-100
8. Kosten drinkwaterboot, personeel nautisch beheer
Incidenteel
-146
9. Port Security (niet begroot)
Incidenteel
-71
10. Kosten beheer en onderhoud pontons
Incidenteel
-275
11. Onderhoudsbudgetten civiele werken
Incidenteel
-150
12. Civiele werken voor andere gemeenten
Incidenteel
-71
13. Reserve afmeervoorz naar onderh-fonds havens
Incidenteel
-38
14. Exploitatie havens
Incidenteel
146
-395
15. Overige afwijkingen
Incidenteel
-186
45
84
-677
871
754
275 71 395
1. Wegen De kosten voor onderhoud en diverse werkzaamheden aan de Dordtse wegen over 2007 vallen € 753.000 hoger uit dan begroot. Ten opzichte van eerdere inzichten bij de negenmaands managementrapportage zijn in 2007 alle geprogrammeerde onderhoudsprojecten in uitvoering genomen. Eind 2007 is daartoe de aanbesteding afgerond van de projecten Botermarkt, Haaswijkweg west, Spuiboulevard en Copernicusweg. Dit “uitvoeringsoffensief” leidt tot een incidenteel nadeel van €515.000, waarvan een deel gecompenseerd wordt met het overschot uit de jaarrekening 2006 op de wegen (€ 156.000). 2. Vrijval onderhoudsvoorzieningen In verband met de strengere BBV-eisen m.b.t. onderbouwing van onderhoudsvoorzieningen is het niet meer toegestaan deze onderhoudsvoorziening in stand te houden. Het genoemde bedrag valt vrij in het resultaat, maar voorgesteld zal worden voor eenzelfde bedrag een reserve hiervoor te vormen. 3. Verkeersregelinstallaties Hogere investeringen dan begroot leiden tot hogere kapitaallasten voor verkeersregelinstallaties over 2007 (€ 0,3 miljoen hoger). 4. Tijdelijk Verkeers Management (TVM): De lasten die samenhangen met tijdelijk verkeersmanagement (TVM) vallen als gevolg van hogere apparaatskosten € 0,4 miljoen hoger uit dan begroot. Deze kosten worden doorberekend aan de betreffende afnemers, waardoor deze lasten worden geneutraliseerd in de begroting. 5. Parkeren De met parkeren samenhangende lasten en baten bedragen voor 2007 € 750.000. De lasten voor parkeren worden doorberekend in de betreffende tarieven waardoor de parkeerexploitatie weliswaar in lasten en baten wordt verantwoord, maar geen effect heeft op de gemeentelijke middelen (budgettair neutraal). 6. Onderhoud bruggen Bij het onderhoud van de bruggen (vast, beweegbaar en tunnels en viaducten) is een incidenteel exploitatievoordeel ontstaan van € 150.000. Voorname reden daarvoor is het gegeven dat op basis van het beheersysteem minder onderhoud nodig was in 2007. 7. Brugbediening Het budget voor de brugbediening is gebudgetteerd bij constructies, terwijl de kosten worden gemaakt in het kader van nautisch beheer. Daardoor lijkt sprake van een overschrijding, welke echter verband houdt (gecompenseerd wordt) door het voordeel op constructies (€ 100.000).
Pagina 186 van 271
8. Overig nautisch beheer Voor taken die samenhangen met andere taken voor nautisch beheer is een overschrijding gerealiseerd van € 146.000. Reden daarvoor is een te lage budgettering voor personele capaciteit op deze taak en extra onderhoud aan de drinkwaterboot in verband met roestvorming in de watertank. 9. Port Security Niet begrote werkzaamheden in het kader van Port Security leiden tot een overschrijding van € 71.000. In de begroting 2008 worden de betreffende budgetten ingeregeld. 10. Pontons De kosten voor beheer en onderhoud van de pontons aan de Hooikade en Merwekade vallen in 2007 € 275.000 hoger uit. Het betreft extra kosten welke waren voorzien in 2006 en welke gedekt worden door een bijdrage uit de stadsreserve. Deze bijdrage is verantwoord bij de mutaties reserves. Daardoor hebben deze hogere kosten geen effect op het resultaat na bestemming. 11. Civiel onderhoud De onderhoudsbudgetten voor civiele werken zijn taakstellend structureel teruggebracht met € 100.000. In 2007 is het onderhoud echter geïntensiveerd, waardoor zowel de taakstelling niet is gerealiseerd en daarnaast een overschrijding van € 50.000 is ontstaan. De totale overschrijding ten opzichte van de begroting bedraagt daarmee € 150.000. 12. Civiele werken In 2007 zijn civiele werken voor andere gemeenten uitgevoerd (met name binnenhavens en afmeervoorzieningen). De kosten van deze werken (€ 71.000) zijn aan de opdrachtgevers doorberekend. Daardoor zijn deze lasten geneutraliseerd door even hoge baten. 13. Reserve afmeervoorzieningen De reserve afmeervoorziening is toegevoegd aan het onderhoudsfonds havens. 14. Exploitatie havens De lasten die samenhangen met havens civiel vallen € 146.000 lager uit dan begroot, terwijl de baten € 363.000 lager uitvallen dan begroot. De belangrijkste redenen daarvoor zijn achtereenvolgens: Personele capaciteit exploitatie Havens De kosten voor deze taak zijn verantwoord bij het product nautisch beheer. Daardoor is in de havenexploitaties een onderbesteding zichtbaar van € 146.000, wat in relatie staat met het gemelde tekort op de personele capaciteit bij Nautisch Beheer. Zeehavengelden De begroting ‘Zeehavengelden’ veronderstelt een verwachte inkomst van €527.000 voor overslag aan de Prins Willem Alexanderkade (PWA kade). Deze kade is echter nog buiten gebruik omdat de wetgeving dit niet toestaat. De opbrengsten zeehavengelden zijn los van de PWA kade licht gestegen. De niet gerealiseerde inkomsten van € 395.000 worden gecompenseerd uit de reserve Strategische Investeringen.
Pagina 187 van 271
5.8.2. Thema Afvalinzameling en verwerking
Binnen het thema afvalverzameling en – verwerking is een negatief resultaat te constateren van € 189.000.
Thema Afvalinzameling en -verwerking Product Afvalinzameling en -verwerking
Lasten Begroot Werkelijk 11.744 11.831 11.744
11.831
Verschil -87 -87
Bedragen x € 1.000 Baten Begroot Werkelijk Verschil 12.219 12.117 -102 12.219
12.117
Resultaat voor bestemming
Mutaties in reserves Mutatie reserves
-102 -189
Stortingen in reserves Begroot Werkelijk Verschil 0 0 0
Onttrekkingen uit reserves Begroot Werkelijk Verschil 0 0 0 0
Resultaat na bestemming
Analyse resultaat 1. Lagere kosten Netwerk dan begroot 2. Lagere inningen door Eneco dan begroot 3. Lagere uitvoeringskosten (capaciteit) 4.Verrekening positief saldo met voorziening afval
-189
Inc/Struct Incidenteel Incidenteel Incidenteel Incidenteel
Verschil Lasten 73 102 88 -350 -87
Verschil Baten
Verschil Reserves
-102
-102
0
1. Voordeligere afrekening Netwerk Op de verschillende inzamelingstaken van Netwerk is een voordeel ontstaan van in totaal € 73.000. Dit is een samenstelling van meerdere resultaten op onder andere de inzameling van glas, papier en minicontainers. 2. Lagere opbrengsten afvalstoffenheffing In 2007 heeft Eneco minder aanslagen opgelegd, wat leidt tot lagere inkomsten dan begroot (€ 102.000). 3. Lagere uitvoeringskosten (capaciteit) Om de resultaten over 2007 te realiseren is een lagere uitvoeringslast nodig gebleken dan begroot (€ 88.000). 4. Afwikkeling voorziening Afval De afvalstoffenheffing is een zogenaamde gesloten exploitatie, wat wil zeggen dat plussen en minnen worden verrekend met een voorziening. Belangrijke reden daarvoor is om schommelingen in de tarieven in de loop der jaren te dempen. Het voordeel van € 350.000 over het jaar 2007 wordt ten gunste gebracht van de voorziening afval.
Pagina 188 van 271
5.8.3. Thema Riolen
Binnen het thema Riolen is een positief resultaat te constateren van € 65.000. Thema Riolen Product Riolen
Begroot 7.524
Lasten Werkelijk 7.655
Verschil -131
Begroot 8.252
7.524
7.655
-131
8.252
Bedragen x € 1.000 Baten Werkelijk Verschil 8.448 196 8.448
Resultaat voor bestemming
Mutaties in reserves Mutatie reserves
196 65
Stortingen in reserves Begroot Werkelijk Verschil 0 0 0
Onttrekkingen uit reserves Begroot Werkelijk Verschil 0 0 0 0
Resultaat na bestemming Analyse resultaat 1. Urban flood management 2. Kosten rioleringsonderzoek 3. Kapitaallasten riolen 4. Overige kleinere afwijkingen 5. Verrekening nadelig resultaat met voorziening
65 Inc/Struct Incidenteel Incidenteel Incidenteel Incidenteel Incidenteel
Verschil Verschil Verschil Lasten Baten Reserves -460 235 -87 -200 6 -39 610 -131 196 0
1. Urban flood management Urbun flood management maakt onderdeel uit van het GRP2007 en betreft de ontwikkeling van het waterbeleid. De gemaakte kosten in 2007 (€ 460.000) worden voor een groot deel gecompenseerd door het waterschap en subsidies (€ 235.000). De niet gedekte kosten worden opgevangen uit de GRP middelen, welke onderdeel uitmaken van de voorziening rioleringen. 2. Rioleringsonderzoek en meting Het GRP 2007 voorziet in budget voor rioleringsonderzoek en BRAC metingen. De kosten in 2007 bedroegen € 87.000. Deze middelen maken geen onderdeel uit van de reguliere exploitatie, maar van de voorziening rioleringen en worden derhalve met deze voorziening verrekend. 3. Kapitaallasten riolen In 2007 is de oplevering van een aantal voorgenomen investeringen vertraagd naar 2008, waaronder het (grote) project Burgemeester de Raadtsingel. Bij de 9 maandsmarap is op grond van dit gegeven een financieel voordeel van € 200.000 aan de voorziening riolering toegevoegd. Echter, op grond van de nota Waarderen en Afschrijven manifesteert dit voordeel zich pas in 2008. De voorziening riolering wordt aan dit gewijzigde inzicht gecorrigeerd. 4. Overig Een aantal kleinere afwijkingen leidt tot een nadelige afwijking op de baten (€ 39.000) dan begroot. 5. Verrekening nadelig resultaat met voorziening rioleringen De rioolexploitatie is een zogenaamde gesloten exploitatie, wat wil zeggen dat plussen en minnen worden verrekend met een voorziening. Belangrijke reden daarvoor is om schommelingen in de tarieven in de loop der jaren te dempen. Ten opzichte van de begroting is een lagere storting nodig (€ 610.000).
Pagina 189 van 271
5.8.4. Thema Milieu
Op het thema Milieu is een positief resultaat te constateren van € 4,5 miljoen voor bestemming. Na verrekening met de reserves resteert een positief resultaat van € 0,4 miljoen. Thema Milieu
Bedragen x € 1.000 Lasten
Product
Begroot Werkelijk
Overige milieumaatregelen Milieubeheer
Baten Verschil
Begroot Werkelijk
Verschil
819
1.165
-346
174
426
252
12.480
4.197
8.283
6.786
1.770
-5.016
Ecologie
2.552
1.293
1.259
132
140
8
Natuur- en milieucentrum
1.630
1.675
-45
214
279
65
17.481
8.330
9.151
7.306
2.615
-4.691
Resultaat voor bestemming
4.460 Stortingen in reserves Begroot Werkelijk
Mutaties in reserves
494
494
Onttrekkingen uit reserves
Verschil 0
Begroot Werkelijk 6.749
2.713
Mutatie reserves
-4.036 -4.036
Resultaat na bestemming
424
Verschil
Verschil
Verschil
Lasten
Baten
Reserves
Analyse resultaat
Inc/Struct
1. Juridische kosten funderingsproblematiek
Incidenteel
2. Afname van het aantal ongediertebestrijdingen
Incidenteel
222
3. Technische verschillen
Incidenteel
-308
124
4. Projecten bodemsanering
Incidenteel
7.503
-4.118
5. Projecten ecologie
Incidenteel
1.220
6. Geluidsscherm
Incidenteel
610
7. NMC
Inc/Struct
-46
65
86
22
9.151
-4.691
8. Overig
Verschil
-136 -174 -3.185 -851 -610
-4.036
1. Juridische kosten funderingsproblemtatiek In het kader van de funderingsproblematiek maakt de gemeente extra juridische kosten. Dit levert een nadeel op van € 136.000. 2. Ongediertebestrijdingen De gemeente heeft geen invloed op de vraag naar het bestrijden van ongedierte. In 2007 is een sterke afname van het aantal rattenbestrijdingen waar te nemen. Hierdoor zijn minder werkzaamheden uitgevoerd (voordeel van € 222.000), maar ook minder opbrengsten gerealiseerd (nadeel € 174.000). 3. Technische verschillen Binnen het thema Milieubeheer is sprake van enkele technische verschillen. Dit betreft: a. In 2007 zijn twee subsidies in het kader van de Wet Bodembescherming ontvangen (WBB). Dit zijn BDU-gelden en als zodanig doorgeboekt naar de balans. Omdat deze subsidies als ontvangst begroot waren is sprake van een negatief (technisch) verschil van € 232.000. b. Binnen de gemeentelijke organisatie vindt uitvoering MUNS nazorg plaats door de sector Stadsbeheer. De kosten worden intern doorberekend. Het getoonde resultaat is op batenen lastenkant gelijk (€ 418.000) en zuiver administratief. c. In 2007 is een subsidie BANS (Bestuurlijk Akkoord Nieuwe Stijl) begroot van € 62.000; deze is echter al in 2006 ontvangen en doorgeboekt naar de voorziening BANS. In 2007 is verzuimd de begroting hierop aan te passen. Daarnaast is op grond van de BANS regeling 50% van de gemaakte kosten in het kader van de nota Klimaatbeleid met terugwerkende kracht tot 2004 ten laste van de voorziening BANS gebracht, wat een voordeel laat zien van € 110.000. Pagina 190 van 271
4. Projecten bodemsanering Een aantal projecten van het bodemsaneringsprogramma heeft vertraging opgelopen. Dit hangt bijvoorbeeld samen met plannen die nog onvoldoende aan wet- en regelgeving voldoen (Kilkade), vooronderzoeken die later afgerond zijn (van Neurenburgpad) of funderingen van panden die van onvoldoende kwaliteit zijn voor de uitvoerig van de sanering (Vest 124). Bij een aantal projecten is het saneringsplan voorgelegd aan de Milieudienst Zuid-holland Zuid en moet op goedkeuring worden gewacht. Bij deze projecten is sprake van meerjarig verstrekte kredieten, waarvan een deel gefinancierd uit de BDU’s ISV en WBB en een ander deel uit de gemeentelijke reserves. Dit komt tot uiting in € 3 miljoen minder onttrekkingen uit de reserves en ruim € 4 miljoen minder opbrengsten omdat de genoemde BDU’s in 2007 minder aangesproken zijn. Na bestemming geven deze projecten geen resultaat. 5. Projecten ecologie Het hier getoonde resultaat betreft enkele restantkredieten van meerjarig doorlopende projecten. Het grootste deel van het resultaat betreft het project Dordtwijkzone. Als gevolg van een juridische procedure is het werk aan de fietsbrug Vlij stil gelegd en is een art 19 WRO procedure geïnitieerd. Het krediet blijft beschikbaar in 2008 door minder te onttrekken uit de hiervoor bestemde reserve en door middel van technische resultaatbestemmingsvoorstellen. 6. Geluidsscherm De werkzaamheden m.b.t. het project ‘geluidsscherm A16’ hebben vertraging opgelopen door problemen met de levering van onderdelen van de transparante panelen in het scherm. Hierdoor is zowel aan de baten als de lastenkant sprake van een restantkrediet; beiden blijven beschikbaar voor 2008. 7. NMC Het Natuur en Milieucentrum kent een positief resultaat van € 19.000. De personele lasten kenden een voordeel door hernieuwde afspraken met de SDD over de subsidies van (voormalige) ID banen. Daar staat tegenover dat de herinrichting van de tuin en de oprichting van de landelijke vereniging van lokale Natuur en Milieucommunicatie iets meer gekost hebben dan verwacht. Tot slot zijn er extra sponsorgelden ontvangen die allen gebruikt zijn voor extra projecten.
5.8.5. Thema Vergunningverlening Het thema vergunningverlening kent een positief resultaat voor bestemming van ruim € 0,7 miljoen. Na verrekening met de reserves resteert een positief resultaat van € 0,8 miljoen. Thema Vergunningverlening Product Vergunningen
Lasten Begroot Werkelijk 3.204 3.259 3.204
3.259
Verschil -55 -55
Bedragen x € 1.000 Baten Begroot Werkelijk Verschil 3.378 4.185 807 3.378
4.185
Resultaat voor bestemming
Mutaties in reserves Mutatie reserves
807 752
Stortingen in reserves Begroot Werkelijk Verschil 31 55 -24
Onttrekkingen uit reserves Begroot Werkelijk Verschil 0 95 95 71
Resultaat na bestemming
Analyse resultaat 1. Meeropbrengsten bouwleges 2. Vrijval reserve capaciteit bouwtoezicht 3. Overig
823
Inc/Struct Incidenteel Incidenteel Incidenteel
Verschil Lasten
-55 -55
Verschil Baten 807
807
Verschil Reserves 95 -24 71
Pagina 191 van 271
1. Opbrengsten bouwleges Op de bouwleges is ruim € 800.000 meer gerealiseerd dan voorzien. In het laatste kwartaal van 2007 zijn enkele hoge legesinkomsten ontvangen. Het betreft o.a. inkomsten uit leges voor de bouw van het Gezondheidspark en Sportaccommodaties. Het is moeilijk om het moment waarop deze leges ontvangen worden in te schatten en deze ontvangsten waren dan ook (nog) niet in 2007 voorzien. 2. Vrijval reserve capaciteit bouwleges Bij de overdracht van bouwen/wonen naar de Milieudienst is gebleken dat de reserve capaciteit bouwleges niet meer benodigd is.
5.8.6. Handhaving
Het thema vergunningverlening is afgesloten met een positief resultaat voor en na bestemming van € 22.000. De geringe omvang van dit resultaat vraagt niet om nadere toelichting. Thema Handhaving
Bedragen x € 1.000 Lasten
Product
Baten
Begroot Werkelijk
Verschil
Begroot Werkelijk
Verschil
Handhaving milieu
577
575
2
133
160
27
Handhaving ruimtelijke ordening
545
542
3
10
0
-10
1.122
1.117
5
143
160
17
Resultaat voor bestemming
22 Stortingen in reserves Begroot Werkelijk
Mutaties in reserves
0
Onttrekkingen uit reserves
Verschil
0
0
Begroot Werkelijk 0
Verschil
0
0
Mutatie reserves
0
Resultaat na bestemming
22
5.8.7. Ontwikkelen en herstructureren woonwijken Op het thema ontwikkelen en herstructureren van woonwijken is een positief resultaat te constateren van € 10,6 miljoen voor bestemming. Na verrekening met de reserves resteert een nadelig resultaat van ruim € 0,9 miljoen. Thema Ontwikkelen en herstructureren woonwijken
Bedragen x € 1.000
Lasten Product
Begroot Werkelijk
Baten Verschil
Begroot Werkelijk
Verschil
Woonwagens
3.968
2.169
1.799
3.733
2.469
-1.264
Funderingen
1.593
1.740
-147
0
0
0
Monumenten
1.446
898
548
10
37
27
Beheer en ontw. van wijken
4.711
3.315
1.396
2.178
987
-1.191
Planologisch juridisch instr. Wonen Exploitatie bouwgronden wonen Exploitatie gem. eigendommen Dordt West
437
391
46
0
6
6
2.092
2.473
-381
593
85
-508
105.569
43.985
61.584
86.365
35.382
-50.983
723
1.366
-643
10.235
10.927
692
4.678
3.271
1.407
2.489
2.311
-178
Woonruimte zaken
272
280
-8
32
32
0
Budget Stadsontwikkeling
110
2.101
-1.991
0
387
387
125.599
61.989
63.610
105.635
52.623
-53.012
Resultaat voor bestemming
10.598 Stortingen in reserves Begroot Werkelijk
Mutaties in reserves Mutatie reserves Resultaat na bestemming
7.191
6.962
Onttrekkingen uit reserves
Verschil 229
Begroot Werkelijk
Verschil
27.558
-11.684
15.874
-11.455 -857 Pagina 192 van 271
Verschil
Verschil
Verschil
Analyse resultaat
Inc/Struct
Lasten
Baten
Reserves
1. Woonwagens
Incidenteel
1.799
-1.264
-584
2. BTW naheffing funderingen
Incidenteel
-135
3. Diverse projecten MZA
Incidenteel
542
4. Beheer en ontwikkeling van wijken
Incidenteel
1.396
-1.191
-726
5. Technische wijzigingen
Incidenteel
-386
-508
305
6. Structuurvisie 2020
Incidenteel
-170
7. Bijdrage GRD
Incidenteel
-130
8. Exploitatie bouwgronden wonen
Incidenteel
61.585
-50.983
-10.018
-502
9. Exploitatie gemeentelijke eigendommen
Incidenteel
-240
692
10. Dordt West
Incidenteel
1.407
-178
11. Apparaatskosten
Incidenteel
-1.500
387
12. Doorbelasting communicatiekosten
Incidenteel
-400
13. Overig
-158
33
70
63.610
-53.012
-11.455
1. Woonwagens Het project deconcentratie woonwagens loopt nog steeds achter op de planning. Dit heeft vooral te maken met vertraging in de aanleg van standplaatsen op de Minnaertweg en Jan Schaeferhof. De verhuizingen zullen daarom ook later plaatsvinden. Daarnaast heeft de gemeente ongelijk gekregen van de Raad van State in een procedure voor toewijzing van standplaatsen, waardoor verplaatsing van een familie naar de Heelalstraat is vertraagd. Door de genoemde vertragingen schuiven de kosten van niet terugvorderbare BTW en de verhuiskostenvergoedingen door naar 2008. Dit geldt eveneens voor de te ontvangen subsidies BWS en de bijdragen door het activeren van de standplaatsen. 2. BTW naheffing funderingen De overschrijding betreft een naheffing op basis van de uitkomst van een BTW onderzoek funderingen over de jaren 2003-2005. 3. Diverse projecten MZA Binnen Monumentenzorg en Archeologie wordt gewerkt aan diverse projecten, die in 2008 doorlopen. Voor deze projecten wordt meerjarig krediet verstrekt. Het betreft de projecten monumentenzorg, subsidies wonen boven winkels, niet doorzichtige rolluiken, uitbreiding gemeentelijk monumentenlijst en het project Stadshotel. De som van de restantkredieten verklaart het resultaat voor bestemming. Er is echter ook voor ruim € 0,5 miljoen minder uit de reserves onttrokken, waarmee het krediet beschikbaar blijft voor 2008. 4. Beheer en ontwikkeling van wijken Op het gebied van beheer en ontwikkeling van wijken wordt veelal projectmatig gewerkt. Dat betekent dat er meerjarig kredieten zijn verstrekt. Het resultaat betreft dan ook m.n. restantkredieten die beschikbaar blijven voor 2008 door minder te onttrekken uit de reserves en door voorstellen voor technische resultaatbestemming. Daarnaast geldt voor de projecten Noorderkwartier en herontwikkeling Wielwijk Noord dat deze gedekt worden door BDU/ISV gelden. Door op deze projecten minder kosten te maken, zijn er vanuit deze middelen ook minder opbrengsten gerealiseerd. 5. Technische wijzigingen In 2007 is een te ontvangen bedrag van € 589.000 begroot; later bleek dat dit bedrag onder de SiSa regeling valt, waardoor de werkelijke subsidie is geboekt op de balans (Impulsbudget Stedelijke Vernieuwing). Hiermee is een negatief resultaat van € 589.000 zichtbaar. Daarnaast heeft er nog een resultaatneutrale wijziging plaatsgevonden van € 81.000, waarbij een bijdrage voor bewonersondersteuning alsnog verrekend is de reserve. Tot slot zijn in 2006 gemaakte kosten voor het Energiehuis (€ 386.000) alsnog ten laste van de reserve SI gebracht. 6. Structuurvisie 2020 De ontwikkeling van de structuurvisie is veel uitgebreider opgepakt dan voorzien. Dit is o.a. het gevolg van de ontwikkelingen rondom de nieuwe Wet Ruimtelijke Ordening (WRO) en de keuze om de burgers van de stad intensief bij de ontwikkeling van de structuurvisie te betrekken. Een logisch gevolg hiervan is een grotere ambtelijke en externe inzet, maar ook meer kosten voor communicatie over de visie met de stad. Pagina 193 van 271
7. Bijdrage GRD In 2007 was sprake van een hogere bijdrage aan de GRD dan voorzien. 8. Exploitatie bouwgronden wonen
Product Exploitatie bouwgronden wonen
Begroot 105.569
Lasten Werkelijk 43.985
Verschil 61.585
Begroot 86.365
Baten Werkelijk 35.382
Resultaat voor bestemming
Mutaties in reserves
Stortingen in reserves Onttrekkingen uit reserves Begroot Werkelijk Verschil Begroot Werkelijk Verschil 3.768 2.885 883 22.312 11.411 -10.901 583
Lasten
Derdenontwikkeling Zuidhoven Makoré Bagijnhof/Achterom Belthurepark Ov div projecten
-50.983
10.602
Resultaat na bestemming
Onderhanden werk Admiraalsplein Leerpark Gezondheidspark Stadswerven Ov div projecten
Verschil
Baten
-350 8.602 6.513 8.547 546
-1.284 -8.668 28 -33.616 485
7 1.015 16.423 1.992 146
-800 -12 1.010 -8.266 -365
403 290 97
-428 0 -218
-43 1.091 960 1.710
-749 -498 -103 25
Exploitaties in voorbereiding Zeehavenbuurt-Oost Zuidpolder Overig Stadsvernieuwing Noordendijk Riedijkshaven Lombardgebied Oud Krispijn Zuid
Afgesloten projecten
-8.390
Activeren boekwaarde
22.026
2.317
Algeheel totaal
61.585
-50.983
1.130
Pagina 194 van 271
Admiraalsplein Binnen het project Admiraalsplein zijn de opbrengsten ver achter gebleven bij de opbrengsten die in 2007 waren begroot (€ 1,29 miljoen). Dit komt doordat de grondoverdracht van de Koophoek voor Compagnie in 2007 was gepland, maar nog niet in 2007 heeft plaatsgevonden. Bij de sloopkosten is er een overschrijding van de kosten te zien (€ 0,35 miljoen). In plaats van de marktpartij heeft de gemeente (cf. bestuurlijk besluit) de Trompflat gesloopt. Leerpark Op de grondexploitatie van het project Leerpark heeft in 2007 zowel aan de kosten als aan de batenkant onderrealisatie plaatsgevonden van € 8,6 miljoen. Oorzaak is vertraging in het afnemen van grond voor onderwijsleerbedrijven door de ontwikkelaar. Gezondheidspark Ook het Gezondheidspark laat een onderbesteding van de kosten zien (€ 6,51 miljoen). Met name de bestedingen van het bouw- en woonrijpmaken van 2007 zijn achtergebleven. Er moeten nog daadwerkelijke betalingen in 2008 worden verricht voor de tunnel ( € 1,5 miljoen), het bouwrijp maken van de sportzone ( € 0,4 miljoen), de hoofdinfrastructuur ( € 2,2 miljoen) en een vergoeding van kosten aan het ziekenhuis (€ 1,6 miljoen). Daarnaast was in de plankosten voor ca € 1,1 miljoen aan kosten archeologie gebudgetteerd, waarvan in 2007 slechts ca. € 0,2 miljoen daadwerkelijk is uitgegeven. Eind 2008 wordt deze kostensoort conform B&W besluit geëvalueerd. Stadswerven De grootste mutaties hebben zich voorgedaan bij het project Stadswerven. Ten gevolge van de heroriëntatie van Stadswerven is planvertraging opgetreden. Er zijn in 2007 in verhouding vrijwel geen opbrengsten (€ 0,51 miljoen) gerealiseerd, terwijl daarvoor in de begroting een bedrag van € 34,12 miljoen was opgenomen. Dit veroorzaakt een verschil van € 33,62 miljoen. De planvertraging heeft tevens doorgewerkt in een onderbesteding bij diverse kostenposten (€ 8,71 miljoen). Naast de vertraging heeft er een correctie van de boekwaarde (van € 0,37 miljoen) plaatsgevonden. Vanwege de heroriëntatie en de politieke en ambtelijke aandacht die het project binnen de organisatie heeft gekregen zijn er meer plankosten gerealiseerd dan was geraamd. Zuidhoven Belanghebbende omwonenden hebben tegen de vrijstelling in het kader van art.19 WRO bezwaar aangetekend; bezwaren richten zich op de hoogte van de drie gedachte woongebouwen; er bestaat een voorkeur voor laagbouw. De geraamde opbrengst is nog niet gerealiseerd vanwege de hieruit voortvloeiende vertraging (minder opbrengsten: € 0,80 miljoen). Makoré Het bedrag voor bouwrijpmaken (1,03 miljoen) zal pas gerealiseerd worden als het openbaar gebied overgedragen wordt aan de gemeente. Verwachting 2008 Bagijnhof/ Achterom Ook het project Achterom laat een flinke onderbesteding van de kosten zien welke voornamelijk de kostenpost BRM/WRM betreft (€ 5,84 miljoen). De onderbesteding is het directe gevolg van de vertraging in het project, welke is ontstaan door ingediende bezwaren bij de Raad van State. Als gevolg van de vertraging zijn er ook minder uren gemaakt (€ 0,45 miljoen). Daarnaast zijn de bedragen voor de fietsenstalling in eerste instantie als kostenpost bij de verwervingen geboekt. In 2007 is de fietsenstalling geactiveerd en zijn deze kosten overgeheveld naar de fietsenstalling. Het effect hiervan is terug te zien in de onderbesteding van de kostenpost verwervingen van € 0, 96 miljoen. Na uitspraak van Raad van State is het project op basis van merendeels bestaande overeenkomsten met projectontwikkelaars, weer opgepakt. In december 2007 is er een krediet gevoteerd voor de doorstart van het project Achterom-Bagijnhof. Aangezien de bijdrage aan de ontwikkelaar in 2008 zal plaatsvinden is deze bij de verschillenanalyse van 2007 niet opgenomen. Belthurepark Het bedrag aan verwervingen dat nog zal worden uitgegeven de komende jaren betreft het bedrag dat een bijdrage vormt voor de verplaatsing van de sportvelden aan de Schenkeldijk. Deze verplaatsing wordt op basis van gemaakte kosten tot een maximum vergoed. Gezien de ontwikkeling van de verplaatsing achter blijft staat het bedrag open. Op het huidge sportterrein komt een toegang tot het Belthure Park. Gezien de ontwikkeling van het Belthure Park achter blijft is de vertraging van de verplaatsing ook geen punt voor het project.De al gemaakte kosten Pagina 195 van 271
van verwerving betreffen de overboeking van de niet in exploitatie genomen gronden die in het project zijn terecht gekomen. De achterblijvende inkomsten hangen samen met de uitgestelde levering van de ontwikkelaar. Zodra de levering plaatsvindt worden de kosten (€ 6,08 miljoen) welke door de ontwikkelaar vergoed worden ook feitelijk betaald en worden de opbrengsten van de woningbouw (€ 2,13 miljoen) ontvangen. Zeehavenbuurt-Oost Betreft sloopkosten, is wel geraamd maar gezien de afspraak met de koper door henzelf uitgevoerd en betaald (€ 0,22 miljoen). De laatste verkoop is afgerond en ten opzichte van het budget lager dan geraamd als gevolg van verrekening van de sloopkosten (€ 0,17 miljoen). Zuidpolder Er is in 2007 een onderbesteding geweest aan voorbereiding derden (ca. € 0,25 miljoen). Dit betreft externe onderzoeken, die in 2008 uitgezet worden. De resterende begrote plankosten schuiven daarmee door naar 2008. Noordendijk Er dient alleen nog afgerekend te worden met het Waterschap (€ 0,79 mln). Dit schuift door naar 2008. Riedijkshaven Zowel het bouwrijp maken als de bodemsanering hebben nog niet plaatsgevonden, omdat er nog steeds afgerekend moet worden met de ontwikkelaar. In de begroting is ermee rekening gehouden dat afrekening in 2007 zou plaatsvinden (verschil met gerealiseerd € 1,16 miljoen). Opbrengst bijdragen ( € 0,57 miljoen): Er dient nog afgerekend te worden met het Waterschap (subsidie). Dit schuift door naar 2008. Lombardgebied Voor wat betreft het bouw- en woonrijpmaken is circa (€ 0,90 miljoen) niet in 2007 besteed, vanwege de iets vertraagde start uitvoering van de openbare ruimte en de fasering in het werk. Deze kosten schuiven door naar 2008 en zullen zeker in 2008 volledig worden gerealiseerd. Oud Krispijn Zuid De onderbesteding van € 0,97 miljoen van het bouw- en woonrijpmaken vloeit voort uit de te optimistische planning. Daarnaast waren de voorbereidingskosten van ID in de budgetten van bouw- en woonrijpmaken opgenomen. Ook de budgetten voor terugbetaling van het afgekochte erfpacht aan Krispijn wonen, waren niet goed in de begroting opgenomen. Dit veroorzaakt een verschil van (€ 0, 52 miljoen) in de kostenpost verwervingen. De budgetten voor sloop zijn aangepast (€ 0,55 miljoen minder). In deelgebied 3 vond een onvoorziene sanering plaats. Hierdoor is een overschrijding van de kosten van € 0,37 miljoen ontstaan. Opbrengst woningbouw (minder opbrengsten € 353.778) vloeit voort uit het aangepaste programma. Afgesloten complexen Het verschil van € 8,34 miljoen bij de lasten en € 1,13 miljoen bij de baten wordt vooral veroorzaakt door de mutaties in de voorzieningen. Verwerking van de mutaties loopt via de afgesloten complexen. Zoals bekend zijn deze voorzieningen gevormd ter dekking van de verliesgevende exploitaties. Bij de lasten gaat het om niet geraamde toename van de volgende voorzieningen Admiraalsplein (€ 2,4 miljoen), Leerpark (€ 0,53 miljoen), Blekersdijk/Vrieseweg (€ -,99 miljoen), De Holland (€ 0,93 miljoen), Gezondheidspark (€ 2,02) miljoen), de overige nadelige projecten ( € 0,42 miljoen), voorziening restant afgewikkelde complexen € 0,39 miljoen) en de voorziening strategisch vastgoed (€ 0,30 miljoen). Daarnaast zijn bij dit sectorproduct niet geraamde kapitaallasten (€ 0,47 miljoen) geboekt. Bij de baten gaat het om een afname van de voorziening overige nadelige projecten met € 0,44 miljoen) en de aanwending van € 0,42 miljoen van de betreffende voorziening voor de afwikkeling van Spuiboulevard/Sluisweg. Activeren boekwaarde Op het productblad exploitatie economische ontwikkeling is het activeren van de boekwaarden zowel aan lasten- en batenkant meegenomen. Dit betreft een administratief technische boeking. De boeking is enerzijds nodig om het saldo tussen lasten en baten over te boeken naar de boekwaarde en anderzijds om de gemeentelijke exploitatie neutraal te laten verlopen. In de Prognose wordt deze activering niet opgenomen respectievelijk toegelicht.
Pagina 196 van 271
9. Exploitatie gemeentelijk eigendommen Binnen de exploitatie gemeentelijke eigendommen is voor € 240.000 extra kosten gemaakt. Dit komt o.a. door het aantal ad hoc werkzaamheden en het wegwerken van oude dossiers. Daarnaast is gebruikt gemaakt van externe advisering voor de afwikkeling van het dossier met BV Zeehavenbedrijf Dordrecht. Daar staat tegenover dat er bijna € 0,7 miljoen extra baten ontvangen zijn. Deze extra opbrengsten zijn m.n. ontstaan door de verkoop van een perceel aan de Rijksstraatweg en de hogere opbrengst van tantièmes van benzinestations. 10. Dordt West De uitgaven voor Dordt West zijn lager dan begroot vanwege achterblijven van activiteiten sociaal programma Wielwijk (o.a. "Schoon heel en veilig, "Betrokken en positief in beeld en "Kunst, cultuur en sport") voor € 0,5 miljoen. Verder is er een voordeel op de lasten vanwege het ten laste brengen van de apparaatskosten op product Wijken voor € 616.000. De lagere lasten hebben tot gevolg dat er ook minder uit ISV-budget is onttrokken waardoor en een nadeel op de inkomsten ontstaat van € 178.000. Daarmee is het saldo op het product Dordt West 1,2 miljoen voordelig. 11. Apparaatskosten Binnen de sector Stadsontwikkeling zijn diverse extra kosten gemaakt als gevolg van (1) extra inhuur door vacatures (€ 0,4 miljoen), (2) saldo productieve versus improductieve uren (€ 0,5 miljoen) en (3) hogere juridisch kosten (€ 0,1 miljoen). Binnen de sector zijn in 2007 veel moeizaam te vullen vacatures ontstaan. Dit probleem is (tijdelijk) opgelost met de inhuur van externe medewerkers, waarvan de tarieven significant hoger zijn dan die van regulier personeel. Daarnaast is sprake van een gemiddelde lagere productiviteit dan geraamd, naar alle waarschijnlijkheid veroorzaakt door de overgang naar de Flexomgeving Perfekt. Tot slot is er een hoger beroep gedaan op de juridische dienstverlening, m.n. de afhandeling van bezwaarschriften; dit is altijd moeilijk in te schatten. In 2008 zal nadrukkelijk onderzocht worden of de lagere productiviteit eenmalig is geweest of dat er maatregelen getroffen moeten worden. 12. Communicatiekosten In 2007 is voor een bedrag van € 0,4 miljoen aan communicatiekosten niet doorbelast naar de verschillende projecten. Hiermee is een negatief resultaat ontstaan van genoemd bedrag. In 2008 zullen deze kosten alsnog aan de juiste projecten worden doorberekend.
Pagina 197 van 271
5.9
Programma Werk en Scholing
Het programma Werk en Scholing is over 2007 afgesloten met een positief saldo van € 10,7 miljoen voor bestemming. Na verrekening met de gemeentelijke reserves is het resultaat € 9,5 miljoen. In de navolgende paragrafen worden de belangrijkste afwijkingen tussen realisatie en begroting themagewijs nader toegelicht. Programma Werk en Scholing
Bedragen x € 1.000 Lasten
Thema
Begroot
Werkelijk
Opgroeien en onderwijs
12.089
Onderwijshuisvesting
15.945
Arbeidsmarkttoeleiding Economische structuurversterking
Baten Verschil
Begroot
Werkelijk
Verschil
11.525
564
973
1.122
149
8.448
7.497
877
1.176
299
39.698
32.055
7.643
27.939
22.108
-5.831
9.568
9.481
87
1.822
2.142
320
77.300
61.509
15.791
31.611
26.548
-5.063
Resultaat voor bestemming
10.728 Stortingen in reserves
Mutaties in reserves
Onttrekkingen uit reserves
Begroot
Werkelijk
Verschil
Begroot
Werkelijk
231
707
-476
5.796
5.013
Verschil -783
Mutatie reserves
-1.259
Resultaat na bestemming
9.469
5.9.1. Thema Opgroeien en onderwijs
Op het thema Opgroeien en onderwijs is een positief resultaat ontstaan van € 715.000. Na verrekening met de reserves is het positieve resultaat toegenomen naar € 812.000. Thema Opgroeien en onderwijs
Bedragen x € 1.000 Lasten
Product
Baten
Begroot
Werkelijk
Verschil
Begroot
Werkelijk
Verschil
2.299
1.909
390
858
858
0
686
603
83
0
0
0
Voor- en vroegschoolse educaties
4.502
4.603
-101
0
102
102
SIS programma
1.013
938
75
0
0
0
Educatie
1.604
1.581
23
0
0
0
Overige onderwijs aangelegenheden
1.985
1.889
96
115
162
47
12.089
11.523
566
973
1.122
149
Sluitende aanpak voortijdig schoolverla Schoolmaatschappelijk werk
Resultaat voor bestemming
715 Stortingen in reserves
Mutaties in reserves
Onttrekkingen uit reserves
Begroot
Werkelijk
Verschil
Begroot
Werkelijk
365
268
97
200
200
Verschil 0
Mutatie reserves Resultaat na bestemming
97 812
Pagina 198 van 271
Verschil
Verschil
Verschil
Lasten
Baten
Reserves
102
165
Analyse resultaat
Inc/Struct
1. Leer-, werk-, leefinstituut
Inc
250
2. Subsidies
Inc
140
3. Schoolmaatschappelijk werk
Inc
82
4. Voor- en vroegschoolse educatie
Inc
-101
5. SIS
Inc
75
6. Leerlingenvervoer
Inc
96
7. Vrijval voorziening Roma
Inc
-68 117
8. GOA afrekening
-98
9. Overig
24
28
566
149
97
1. Leer-, werk-, leefinstituut In 2007 is alleen onderzoek verricht naar de wenselijkheid van een leer-, werk- leefinstituut. In 2008 zal een pilot worden uitgevoerd waarvoor het budget alsnog aangewend zal worden. 2. Subsidies Op het beschikbare budget voor subsidieverlening is onderuitputting ontstaan. Vanuit het RMC convenant zijn gelden vrijgemaakt voor activiteiten die anders ten laste waren gekomen van de gemeentelijke subsidie. 3. Schoolmaatschappelijk werk Het positieve saldo wordt veroorzaakt door vrijval van middelen uit 2006. Deze middelen betreffen niet uitgegeven rijksbijdragen voor opvoedingsondersteuning en preventief jeugdbeleid 4. Voor- en vroegschoolse educatie Op dit product was een storting voorzien in de GSB-reserve. Deze storting is opgenomen in één integrale verrekening van de GSB-middelen (storting in reserve). 5. SIS Er heeft nog geen besteding plaatsgevonden van de middelen die beschikbaar gesteld zijn voor de inrichting van het wijkgebouw MFA De Koloriet. De inrichting vindt plaats in 2008. Er heeft een hogere storting plaatsgevonden in de reserve onderwijs (€ 68.000 ). Dit betreft middelen SIS die in de opzet worden aangewend voor het MFA Wielwijk ter dekking van de komende investering. 6. Leerlingenvervoer Betreft een onderbesteding op het leerlingenvervoer (open eind regeling). 7. Vrijval voorziening De voorziening ROMA kan bij de jaarrekening vrijvallen. 8. GOA afrekening Er is een nadeel ontstaan op de afrekening van het GOA over 2006. In de jaarrekening 2006 is uitgegaan van de geraamde afrekeningen met verschillende instellingen. Nu in 2007 de definitieve afwikkeling heeft plaatsgevonden blijkt dat deze aanmerkelijk lager zijn uitgevallen. Als gevolg daarvan zijn de ramingen vrijgevallen en zelfs bedragen terugontvangen. Omdat dit rijksbijdragen waren, zijn deze toegevoegd aan de betreffende voorziening zodat bij afrekening voldoende middelen aanwezig zijn. De geraamde onttrekking heeft daarom niet plaatsgevonden.
Pagina 199 van 271
5.9.2. Thema Onderwijshuisvesting
Het thema onderwijshuisvesting resulteert in een positief saldo van € 7,8 miljoen. Na verrekening met de reserves resteert een positief resultaat van € 7,3 miljoen. Thema Onderwijshuisvesting Product Huisvesting onderwijs
Begroot 15.945
Lasten Werkelijk 8.448
Verschil 7.497
Begroot 877
15.945
8.448
7.497
877
Bedragen x € 1.000 Baten Werkelijk Verschil 1.176 299 1.176
Resultaat voor bestemming
Mutaties in reserves Mutatie reserves
7.796 Stortingen in reserves Begroot Werkelijk Verschil -295 0 -295
Onttrekkingen uit reserves Begroot Werkelijk Verschil 2.357 2.141 -216 -511
Resultaat na bestemming
Analyse resultaat 1. Onderwijshuisvesting 2. Vrijval onderhoudsvoorziening
299
7.285
Inc/Struct
Verschil Lasten 4.957 2.540 7.497
Verschil Baten 299
Verschil Reserves -511
299
-511
1. Onderwijshuisvesting Veel van de in het IHP opgenomen investeringen zijn nog niet tot uitvoering gekomen. Dit leidt tot een aanzienlijk voordeel op de begrote kapitaallasten (€ 2,8 miljoen). In het gemeentelijk activerings- en afschrijvingsbeleid is opgenomen dat vanaf het eerste jaar na het gereedkomen van de investering de afschrijvingslasten ten laste van de exploitatie worden gebracht. De in het IHP opgenomen investeringen worden volgens de meest recente planning voor het merendeel opgeleverd in de periode 2008 tot en met 2011. Ten opzichte van de begroting 2007 zijn de werkelijke beheerskosten circa € 1,7 miljoen lager dan begroot. De doorberekening van exploitatiekosten aan schoolbesturen is hoger geweest dan begroot. Daarnaast zijn meer huuropbrengsten ontvangen. Dit leidt gezamenlijk tot een voordeel van € 0,5 miljoen. Aan onderhoud is per saldo € 1,2 miljoen minder minder uitgegeven dan begroot. In de begroting 2007 was het volledige onderhoudsprogramma voor 2007 opgenomen. Vanaf 2007 vergoedt de gemeente aan de schoolbesturen de kosten op declaratiebasis. Er vindt geen bevoorschotting meer plaats. In 2007 zijn door de schoolbesturen nog niet alle declaraties ingediend van de in het programma 2007 opgenomen zaken. Bij het samenstellen van de jaarrekening 2007 is door de Sector MO de toereikendheid van de onderwijshuisvestingsvoorzieningen vastgesteld. Hierbij is vastgesteld dat de saldi van deze voorzieningen ultimo 2007 toereikend zijn om de aan de schoolbesturen tot en met 2007 in de programma's opgenomen voorzieningen te kunnen betalen. Het is derhalve niet nodig om het bedrag van € 1,2 miljoen toe te voegen aan de onderwijshuisvestingsvoorzieningen. 2. Vrijval onderhoudsvoorzieningen Op basis van de aangescherpte regelgeving m.b.t. onderhoudsvoorzieningen is het niet meer toegestaan de bestaande voorzieningen te handhaven. Dit betekent een vrijval van € 2,5 miljoen. Omdat deze middelen wel benodigd zijn, zal worden voorgesteld deze middelen op een andere wijze te reserveren.
Pagina 200 van 271
5.9.3. Thema Arbeidsmarkttoeleiding
Het thema arbeidsmarkttoeleiding kent een positief saldo van € 1,8 miljoen voor en na bestemming. Thema Arbeidsmarkttoeleiding
Bedragen x € 1.000 Lasten
Product Inburgering Werk
Baten
Begroot Werkelijk
Verschil
Begroot Werkelijk
1.821
1.521
0
0
0
36.356
30.234
6.122
27.939
22.108
-5.831
39.698
32.055
7.643
27.939
22.108
-5.831
Resultaat voor bestemming
1.812 Stortingen in reserves Begroot Werkelijk
Mutaties in reserves
Verschil
3.342
0
0
Onttrekkingen uit reserves
Verschil 0
Begroot Werkelijk 380
380
Mutatie reserves
Verschil 0 0
Resultaat na bestemming
1.812 Verschil
Verschil
Verschil
Inc/Struct
Lasten
Baten
Reserves
1. Inburgering
incidenteel
1.521
2. ESF afrekening project de Werkplaats
incidenteel
3. ESF-project ASZ
incidenteel
6.000
6.000
4. WWB Werkbudget
incidenteel
122
122
7.643
5.831
Analyse resultaat
-293
5. Overig
2
0
1. Inburgering Het aantal gestarte en afgeronde inburgeringstrajecten op grond van de wet Inburgering is sterk achtergebleven op het geplande aantal trajecten. Hieraan ten grondslag liggen problemen in de uitvoerbaarheid van de nieuwe wet Inburgering. De aanlevering van gegevens van de Informatie Beheer Groep verloopt problematisch. Ook het oproepen en plaatsen van kandidaten verloopt trager veelal door in de persoon gelegen beperkingen als kinderopvang, medische klachten of taalniveau. De uitvoering van de Wet Inburgering maakt deel uit van GSB. De inzet van GSB middelen is ook verlaagd. Dit is opgenomen in de afwikkeling bij de stadsposten. In 2007 zijn ook uitgaven gedaan in het kader van andere regelingen: de `oude` regelingen Wet Inburgering Nieuwkomers, Oudkomers, de regeling Inburgering Allochtone vrouwen en Taal op de werkvloer. Ook de uitgaven aan deze regelingen worden gedekt uit de betreffende doeluitkeringen die onder het GSB vallen. 2. ESF afrekening project de Werkplaats In 2007 is het ESF project de Werkplaats met het Agentschap ESF afgerekend. In de jaren 2004 tot en met 2006 is jaarlijks een deel van de verwachte subsidie al verantwoord ter dekking van gemaakte kosten voor het project. De dekking vanuit ESF is daarbij aan de voorzichtige kant ingeschat, leidend tot een eenmalig voordeel in 2007. 3. ESF-project Albert Schweitzer Ziekenhuis In de begroting is rekening gehouden met afrekening van het ESF-project van het Albert Schweitzer Ziekenhuis. Dit zal echter pas plaatsvinden in 2008. De gemeente fungeert als aanvrager voor het project van het ASZ. 4. WWB-werkbudget Dit betreft de doorbetaling van de doeluitkering van het Rijk met betrekking tot het WWBwerkbudget. Dit budget wordt geheel overgedragen (doorbetaald) aan de Sociale Dienst Drechtsteden. Er is een kleine afwijking van de doeluitkering ten opzichte van de begrotingsraming.
Pagina 201 van 271
5.9.4. Thema Economische structuurversterking Het thema Economische Structuurversterking heeft per saldo een positief resultaat van € 407.000 voor bestemming. Na verrekening met de reserves resteert een negatief resultaat van € 438.000. Thema Economische structuurversterking
Product Werkgelegenheid,Toerisme, Zorg Economische innovatie Programma binnenstad Toerisme Marketing Leerpark Ondersteuning ondernemerschap Ambulante handel Basisregistratie Vastgoed Grondbeleid en ontwikkeling
Begroot 635 953 470 1.607 1.940 1.463 1.223 259 847 170 9.567
Lasten Werkelijk 515 416 481 1.572 1.916 1.810 1.537 281 836 116 9.480
Verschil 120 537 -11 35 24 -347 -314 -22 11 54 87
Begroot 95 128 0 9 75 588 0 259 668 0 1.822
Bedragen x € 1.000 Baten Werkelijk Verschil -1 -96 23 -105 3 3 35 26 199 124 937 349 -2 -2 255 -4 693 25 0 0 2.142 320
Resultaat voor bestemming
Mutaties in reserves Mutatie reserves
407 Stortingen in reserves Begroot Werkelijk Verschil 162 439 -277
Onttrekkingen uit reserves Begroot Werkelijk Verschil 2.860 2.292 -568 -845
Resultaat na bestemming
Analyse resultaat 1. Project Voorstraat 2. Eiland van Columbus / wijkeconomie 3. Restantkredieten BDU Stadseconomie 4. Evenementen 5. Marketing 6. Leerpark 7. Begrotingswijziging Topinstituut 8. Grondbeleid en ontwikkeling 9. Overig
-438
Inc/Struct Incidenteel Incidenteel Incidenteel Incidenteel Incidenteel Incidenteel Incidenteel Incidenteel
Verschil Lasten 650 -95 102 -100 24 -347 -260 -54 167 87
Verschil Baten
Verschil Reserves -745
-102 124 349
277 -150
-51 320
-54 -173 -845
1. Project Voorstraat Project Voorstraat Noord is nog niet afgerond en loopt door in 2008. Voorgesteld wordt de resterende middelen als restantkrediet over te hevelen naar 2008. Het project kent 2 fasen. Op fase 1 is een tekort van € 95.000 ontstaan. Hiervoor is nog geen budgetverhoging gevraagd. Op fase 2 is eind 2007 nog slechts € 5.000 uitgegeven en dus nog € 745.000 beschikbaar. Aan dekking is derhalve ook slechts € 5.000 onttrokken in plaats van € 750.000. 2. Eiland van Columbus / wijkeconomie In 2007 is € 40.000 uitgegeven als Stimulans voor het Eiland van Columbus en is aan wijkeconomie ongeveer € 55.000 meer uitgegeven dan begroot. Bij de 9-maandsrapportage werd nog verondersteld dat de overschrijding binnen de rapportagegrens van € 50.000 zou blijven.
Pagina 202 van 271
3. Restantkredieten BDU stadseconomie Vanuit 2006 zijn restantkredieten overgeheveld naar 2007 voor creatieve economie en mentorentraject. Deze restantkredieten zijn in 2007 nog niet volledig aangesproken. Het restant voor creatieve economie bedraagt € 54.000 en het mentorentraject € 48.000. De projecten worden onder het programma Impuls in 2008 verder opgepakt. 4. Evenement In de 9-maandsrapportage is gemeld dat met de afhandeling van Belcanto € 100.000 is gemoeid. De afwikkeling zal echter niet in 2007 maar in 2008 plaatsvinden. 5. Marketing De hogere baten betreffen huurinkomsten van Intree Dordrecht die niet zijn meegenomen in de 9-maandsrapportage. Daarnaast heeft een dotatie plaatsgevonden aan de reserve Economisch Nut in verband met de overschrijding op de realisatie van Entree Dordrecht. Hiervan is wel een melding gedaan in de Interimnota en 9-maandsrapportage voor een bedrag van € 189.000; verwerking via begrotingswijziging heeft niet plaatsgevonden. 6. Leerpark Het gemeentelijk aandeel in de Coöperatie Ontwikkeling Leerpark U.A valt per saldo € 46.000 voordeliger uit. De doorbelasting van beleidsgelden als aandeel in de kosten Bureau KIS-D / Leerpark van de GRD valt per saldo € 30.000 voordeliger uit dan begroot. Verder is er sprake van een voordeel van € 36.000 o.a. als gevolg van onderbesteding op het budget ICT Visie leerpark. Op grond van de verwachting dat dit in 2008 tot besteding komt wordt een voorstel tot resultaatbestemming ingediend. 7. Begrotingswijziging Topinstituut In de 9-maandsrapportage is een aanpassing van het budget voor het topinstituut gemeld. Deze is verkeerd verwerkt in de begrotingswijziging bij de 9-maandsrapportage (als budgetverlaging in plaats van verhoging). Hierdoor is een tekort ontstaan van € 260.000 in plaats van een neutrale realisatie ten opzichte van de 9-maandsrapportage. 8. Grondbeleid en ontwikkeling Doordat de implementatie van de Grondexploitatiewet nog niet heeft plaatsgevonden zijn er minder uren besteed. Ook de dekking vanuit het Grondbedrijf (algemene reserve GB) is daarom lager.
Pagina 203 van 271
5.10 Ondernemerschap en bereikbaarheid Het programma Ondernemerschap en bereikbaar kent voor bestemming een positief resultaat van € 10,4 miljoen. Na verrekening met de stedelijke reserves resteert een afwijking t.o.v. de bijgestelde begroting van € 884.000. Programma Ondernemerschap en Bereikbaarheid
Bedragen x € 1.000 Lasten
Baten
Thema
Begroot
Werkelijk
Verschil
Begroot
Werkelijk
Verschil
Ontw., beh. en herstruct. bedrijfsterre
16.005
4.419
11.586
10.832
4.685
-6.147
Verbeteren bereikbaarheid
27.971
15.765
12.206
19.023
11.831
-7.192
43.976
20.184
23.792
29.855
16.516
-13.339
Resultaat voor bestemming
10.453 Stortingen in reserves
Mutaties in reserves
Onttrekkingen uit reserves
Begroot
Werkelijk
Verschil
Begroot
Werkelijk
1.177
1.229
-52
15.537
6.020
Mutatie reserves
Verschil -9.517 -9.569
Resultaat na bestemming
884
1. Ontwikkelen, beheer en herstructurering bedrijventerreinen Op het thema ontwikkelen, beheer en herstructureren bedrijventerreinen is een positief resultaat te constateren van € 5,4 miljoen voor bestemming. Na verrekening met de reserves resteert een positief resultaat van ruim € 0,9 miljoen. Thema Ontwikkelen, beheer en herstructurering bedrijfsterreinen Lasten Product Begroot Werkelijk Verschil Droge / natte bedrijven 10.283 1.028 9.255 Exploitatie economische ontwikkeling 4.695 2.774 1.921 Kantoorlocaties 1.027 618 409 16.005 4.420 11.585
Begroot 4.810 5.016 1.007 10.833
Bedragen x € 1.000 Baten Werkelijk Verschil 849 -3.961 3.147 -1.869 689 -318 4.685 -6.148
Resultaat voor bestemming
Mutaties in reserves Mutatie reserves
5.437 Stortingen in reserves Begroot Werkelijk Verschil 428 480 -52
Onttrekkingen uit reserves Begroot Werkelijk Verschil 5.506 1.094 -4.412 -4.464
Resultaat na bestemming
Analyse resultaat 1. Diverse meerjarige kredieten van projecten 2. Visie Merwedehavens 3. Exploitatie economische ontwikkeling 4. Overig
973
Inc/Struct
Verschil Lasten 9.805 -140 1.921 -1 11.585
Verschil Baten -4.278
Verschil Reserves -4.413
-1.869 -1 -6.148
-52 1 -4.464
Pagina 204 van 271
1. Meerjarige kredieten Bij het ontwikkelen, beheer en herstructureren van droge en natte bedrijven(terreinen) wordt aan meerdere projecten gewerkt. Grote en belangrijke projecten hierbij zijn de upgrading van de Dordtse Kil, de ontwikkeling van het Zeehavengebied, maar ook kleinere projecten als Louter Bloemen. Over de voortgang van de grote projecten wordt elders in deze jaarrekening uitgebreid gerapporteerd. Ditzelfde geldt voor de ontwikkelde spoorzone en het Maasterras. Voor deze projecten wordt in Dordrecht voor meerdere jaren krediet verstrekt. Het deel wat in 2007 niet gerealiseerd is, het resultaat vóór bestemming, is ook minder onttrokken aan de reserves. Hiermee blijven de beschikbaar gestelde middelen ook beschikbaar in volgende jaren. 2. Visie Merwedehavens Bij het opstellen van de visie Merwedehavens is € 140.000 meer besteed dan begroot. Tijdens het opstellen van de visie bleek meer overleg en afstemming tussen diverse partijen nodig dan verwacht. Ook het onderzoek naar de milieueffecten, economische onderzoeken en een studie naar de behoefte van natte bedrijven/binnenvaart in relatie tot de Merwedehavens hebben bijgedragen aan deze overschrijding. Verwacht wordt dat de op deze wijze opgestelde visie het mogelijk maakt om de uitvoering eenvoudiger te realiseren. 3. Exploitatie economische ontwikkeling Krabbepolder Hier is van de geraamde € 0,72 miljoen opbrengst voor 2007 circa € 0,29 miljoen gerealiseerd. Dit betreft een verkoop van een droog terrein. De overige geplande verkoop in 2007 heeft niet plaatsgevonden, omdat er toen geen geschikte klant beschikbaar was. Deze zal worden gepland in de komende jaren. Van de geraamde kosten bouw- en woonrijpmaken is in 2007 12% besteed. Circa € 200.000 is niet in 2007 besteed, vanwege het uitstel van de uitvoering van de P. Houbeeweg tot na de uitgifte van het terrein aan de kade en de egalisatie van het uitgeefbaar terrein langs de kade. De onderbesteding van de plankosten (van begrote bedrag is ca. 45% in 2007 besteed) is tevens het gevolg van het uitstel van de uitvoering van de P. Houbeeweg. Amstelwijck Bij de opbrengsten van de kantoren zijn € 2,80 miljoen minder opbrengsten gerealiseerd dan was begroot. In 2007 was voorzien dat een tweetal kavels zou worden uitgegeven. De ontwikkelaars hebben slechts één kavel afgenomen. De kavel die niet in 2007 is uitgegeven zal zeker in 2008 worden uitgegeven. Dit betreft de kavel van het hotel welke volgens een deal uit 2006 in 2007 zou worden uitgegeven. Bij de ontwikkelaar heeft het opstellen van het definitief ontwerp langer geduurd dan gepland en kan de bouwer pas medio 2008 starten. Het uitstel van de bouw van het hotel is in de stuurgroep besproken. Voorts is in 2007 van de ontwikkelaars conform de Allonge een niet begrote rentevergoeding ontvangen van € 0,64 miljoen. Het verschil bij de lasten van € 1,3 miljoen wordt vooral veroorzaakt doordat de kapitaallasten in de Prognose niet zijn begroot. Bij de kostenpost bouw- en woonrijpmaken is een onderbesteding (€ 0,40 miljoen) te zien. Hier was € 0,41 miljoen begroot, met name met de bedoeling een aanvang te maken met het rioolgemaal en bouwrijpmaken van terreinen. Vanwege minder uitgiftes dan begroot in 2007 is dit bedrag niet aangesproken en zal onder andere worden opgenomen in 2008, waarin deze kosten wel worden gemaakt. Activeren boekwaarde Op het productblad exploitatie economische ontwikkeling is het activeren van de boekwaarden zowel aan lasten- en batenkant meegenomen. Dit betreft een administratief technische boeking. De boeking is enerzijds nodig om het saldo tussen lasten en baten over te boeken naar de boekwaarde en anderzijds om de gemeentelijke exploitatie neutraal te laten verlopen. In de Prognose wordt deze activering niet opgenomen respectievelijk toegelicht.
Pagina 205 van 271
2. Thema Verbeteren bereikbaarheid Op het thema Verbeteren Bereikbaarheid is een positief resultaat gerealiseerd van € 5,0 miljoen voor bestemming. Na verrekening met de reserves resteert een klein negatief resultaat van € 90.000. Thema Verbeteren bereikbaarheid
Bedragen x € 1.000 Lasten
Baten
Product
Begroot
Werkelijk
Verschil
Begroot
Werkelijk
Verschil
Hoofdinfrastructuur
22.800
10.474
12.326
13.014
6.034
-6.980
5.171
5.291
-120
6.009
5.797
-212
27.971
15.765
12.206
19.023
11.831
-7.192
Parkeren
Resultaat voor bestemming
5.014 Stortingen in reserves
Onttrekkingen uit reserves
Begroot
Werkelijk
Verschil
Begroot
Werkelijk
Verschil
749
749
0
10.030
4.926
-5.104
Mutaties in reserves Mutatie reserves
-5.104
Resultaat na bestemming
-90
Analyse resultaat
Inc/Struct
Verschil
Verschil
Verschil
Lasten
Baten
Reserves
-6.980
-5.104
1. Budget 'ruimere tijden OV-water'
Incidenteel
140
2. Kosten tariefacties betaald uit voorziening
Structureel?
100
3. Waterbus/Fast Ferry
Incidenteel
68
4. Meerjarige kredieten diverse projecten
Incidenteel
12.202
5. Restantkrediet afgesloten P-projecten
Incidenteel
272
6. Exploitatie parkeren
Incidenteel
-500
7. Overig
-200
-76
-12
12.206
-7.192
-5.104
1. Ruimere tijden OV-water Voor de invoering van ‘Ruimere tijden OV-water’ is een meerjarig krediet verstrekt dat over twee jaarschijven verdeeld is. De bespreking die hierover hebben plaatsgevonden tussen gemeente en horeca hebben meer tijd gekost dan voorzien, waardoor het daadwerkelijk invoeren van de ruimte OV-tijden pas in 208 kan plaatsvinden. Het beschikbare budget is in 2007 niet gerealiseerd. 2. Tariefacties OV De kosten van de tariefacties OV zijn ten laste van een voorziening gebracht, waarmee het beschikbare budget niet nodig is geweest. Een positief resultaat van € 100.000 is het gevolg. 3. Waterbus/Fastferry Binnen de gemeente heeft een interne verschuiving plaatsgevonden m.b.t. de uitvoering van het onderhoud van pontons. De kosten die hiermee gemoeid zijn, zijn in de begroting bij twee onderdelen opgenomen. Dit levert een eenmalig voordeel op van € 68.000. In de begroting 2008 is dit aangepast. 4. Meerjarige kredieten Binnen het thema Verbeteren Bereikbaarheid is sprake van diverse meerjarige projecten. Denk hierbij onder andere aan de projecten Verbinding Oostelijke Stadsdelen, N3 Laan der Verenigde Naties, de Kilwegtunnel, parkeergarage Steegoversloot en parkeren Oostelijke Stadsdelen. De restantkredieten blijven beschikbaar door minder te onttrekken uit de reserve én door voorstellen voor budgetoverheveling.
Pagina 206 van 271
5. Restantkredieten De projecten Parkeerterrein Energiehuis en Weeskinderendijk zijn afgesloten. Het restantkrediet bedraagt € 272.000. 6. Exploitatie parkeren De exploitatie van parkeergarages Spuihaven en Veemarktstraat hebben gezamenlijk tot € 500.000 meer kosten geleid dan begroot. Deze extra kosten zijn veroorzaakt door meer onderhouds-, schoonmaak - en reparatiekosten van zowel de parkeerapparatuur als de liften. In 2008 zal groot onderhoud in beide garages gepleegd worden, waardoor de reguliere beheerslasten naar verwachting weer zullen verminderen. Daarnaast hebben de parkeergarages € 500.000 meer opgebracht dan begroot. Dit komt door een hogere bezetting dan verwacht, vermoedelijk door een verschuiving van straatparkeren naar de parkeergarages in verband met de verhoogde tarieven voor straatparkeren. Om diezelfde reden is de opbrengst voor het straatparkeren tegengevallen. De opbrengst hiervan is € 700.000 lager dan begroot. Het achterblijven van de opbrengsten wordt nog versterkt door het feit dat in de eerste paar maanden van 2007 een redelijke coulance is betracht inzake sancties / boetes m.b.t. het nieuwe parkeerbeleid in de binnenstad en de 19e-eeuwse schil.
Pagina 207 van 271
5.11
Bestuur, participatie en dienstverlening
Het thema bestuur, participatie en dienstverlening kent een positief resultaat van € 2,9 miljoen. Na bestemming is sprake van een nadelig saldo van € 3,2 miljoen. Programma Bestuur, Participatie en Dienstverlening
Bedragen x € 1.000 Lasten
Thema
Baten
Begroot
Werkelijk
Verschil
Begroot
Werkelijk
2.830
2.717
113
60
54
-6
36.960
31.964
4.996
21.662
19.242
-2.420
Dienstverlening
3.853
3.948
-95
2.248
2.552
304
Communicatie en voorlichting
1.268
1.310
-42
46
112
66
44.911
39.939
4.972
24.016
21.960
-2.056
Algemeen bestuur Dagelijks bestuur
Resultaat voor bestemming
2.916 Stortingen in reserves
Mutaties in reserves
Verschil
Onttrekkingen uit reserves
Begroot
Werkelijk
Verschil
Begroot
Werkelijk
371
0
371
2.765
2.685
Mutatie reserves
Verschil -80 291
Resultaat na bestemming
3.207
1. Thema Algemeen bestuur Het resultaat op het thema Algemeen bestuur bedraagt € 107.000 voor en na bestemming. Thema Algemeen bestuur
Bedragen x € 1.000 Lasten
Product Griffie Rekenkamer
Baten
Begroot
Werkelijk
Verschil
Begroot
Werkelijk
2.511
2.391
120
0
5
5
319
326
-7
60
49
-11
2.830
2.717
113
60
54
-6
Resultaat voor bestemming
107 Stortingen in reserves
Mutaties in reserves
Onttrekkingen uit reserves
Begroot
Werkelijk
Verschil
Begroot
Werkelijk
Verschil
0
0
0
79
79
0
Mutatie reserves
0
Resultaat na bestemming
107 Verschil
Verschil
Verschil
Lasten
Baten
Reserves
Analyse resultaat
Inc/Struct
1. Ontwikkeling RIS
Incidenteel
52
2. Invoering nieuw vergaderstelsel
Structureel
40
3. Overig
Verschil
21
-6
113
-6
0
1. Ontwikkeling RIS In 2006 is budget vrijgemaakt om een nieuw Raadsinformatiesysteem (RIS) te ontwikkelen. De inrichting hiervan hangt nauw samen met het vergaderstelsel van de gemeenteraad. Het besluit over dit vergaderstelsel is pas in 2007 genomen, waardoor de ontwikkeling van RIS pas daarna is kunnen starten. Het getoonde resultaat betreft het restantbudget, waarmee de ontwikkeling van het RIS in 2008 wordt afgerond.
Pagina 208 van 271
2. Invoering nieuw vergaderstelsel In 2007 is een nieuw vergaderstelsel ingevoerd (zie ook punt 1). Hierdoor is de vergaderfrequentie gestegen, wat heeft geleid tot extra kosten (o.a. presentiegelden voor Commissie- en Raadsleden).
2. Thema Dagelijks bestuur Het resultaat voor bestemming op het thema Dagelijks bestuur is € 1,8 miljoen positief. Na verrekening met de reserves resteert een positief resultaat van ruim € 2,1 miljoen. Thema dagelijks bestuur Product Bestuur Bestuurlijke samenwerking Projectmanagement Ingenieursbureau Dordrecht Budget stafdiensten Budget vastgoedbedrijf
Begroot 9.683 337 3.304 181 22.858 597 36.960
Lasten Werkelijk 9.867 195 249 249 23.247 -1.119 32.688
Verschil -184 142 3.055 -68 -389 1.716 4.272
Begroot 285 67 3.425 0 17.885 0 21.662
Bedragen x € 1.000 Baten Werkelijk Verschil 161 -124 0 -67 30 -3.395 332 332 18.360 475 359 359 19.242 -2.420
Resultaat voor bestemming
Mutaties in reserves Mutatie reserves
1.852 Stortingen in reserves Begroot Werkelijk Verschil 371 0 371
Onttrekkingen uit reserves Begroot Werkelijk Verschil 2.687 2.607 -80 291
Resultaat na bestemming
Analyse resultaat 1. Programma bedrijfsvoering 2. Dagelijks bestuur 3. Bedrijfsresultaat projectmanagement 4. Stelselwijziging bij Zuid Holland Zuid 5. Stafdiensten 6. Vorming SCD 7. Vorming SDD, IVH 8. Exploitatie panden 9. Flexpool 10. Ingenieursbureau 11. Vrijval voorzieningen Vastgoedbedrijf 12. Overig
2.143
Inc/Struct Incidenteel Inc/Struct Incidenteel Incidenteel Incidenteel Incidenteel Inc/Struct Incidenteel Incidenteel Incidenteel Inc/Struct
Verschil Lasten 290 -286 3.055 104 -393 -192 196 -2.156
Verschil Baten
-68 3.813 -91 4.272
332
Verschil Reserves
-3.395 210 192 359
-118 -2.420
371 -80
291
1.Programma bedrijfsvoering In 2006 en 2007 zijn extra middelen beschikbaar gesteld voor de uitvoering van het programma bedrijfsvoering. Van deze middelen is nog € 290.000 niet tot realisatie gekomen. Het programma wordt in 2008 verder afgerond. 2. Dagelijks bestuur De budgetten voor het dagelijks bestuur zijn met € 286.000 overschreden. Belangrijke post hierbij zijn extra wachtgelden in verband met een wisseling in de samenstelling van het college. Dit heeft geleid tot extra kosten. Daarnaast is er sprake van verhoogde uitgaven in het kader van representatie. 3. Bedrijfsresultaat Projectmanagement Binnen het thema dagelijks bestuur wordt het bedrijfsresultaat van de afdeling Projectmanagement verantwoord. Door de gebruikte systematiek van doorbelastingen is een hoog lasten
Pagina 209 van 271
en batenverschil zichtbaar, maar per saldo is het resultaat van PM € 340.000. Dit verschil laat zich bijna volledig verklaren door een overschrijding van de apparaatskosten. Dit heeft te maken met het feit dat projectmanagement de kosten van externe inhuur niet volledig kan doorberekenen aan de (interne) opdrachtgevers. Daarnaast zijn er nog enkele, m.n. technische verschillen, waaronder een miscalculatie m.b.t. de salarislasten. 4. Stelselwijziging bij Regio Zuid Holland Zuid In de begroting van Regio Zuid Holland Zuid (ZHZ) heeft een stelselwijziging plaatsgevonden waarbij de kosten van de overhead zijn omgeslagen. De begroting van Dordrecht was hier nog niet op aangepast, wat een incidenteel resultaat laat zien van ruim € 100.000. Verspreid over de verschillende thema’s leidt dit tot kleine nadelen, waarmee gemeentebreed het resultaat nihil is. De stelselwijziging is inmiddels weer teruggedraaid. 5. Stafdiensten Het overschot op de baten van € 210.000 betreft m.n. een niet begrote verrekening met het regionale IP&A programma. Daarnaast is er sprake van extra kosten voor de huur van wisselruimte in verband met de diverse verhuisbewegingen en verbouwing. 6. Vorming SCD Ter voorbereiding van de vorming van het Servicecentrum Drechtsteden zijn binnen Dordrecht diverse kosten gemaakt. Deze zijn verrekend met het SCD, waardoor dit per saldo geen resultaat geeft. 7. Vorming SDD/IVH Door de vorming van de Sociale Dienst Drechtsteden en Innovatie Vergunningverlening en Handhaving zijn er minder kosten gemaakt op de diverse afgesproken openeinde regelingen, waaronder bijvoorbeeld de vervoersregeling. 8. Exploitatie panden Het Vastgoedbedrijf beheert de panden van de gemeente. In 2007 zijn diverse panden intern overgedragen naar het Vastgoedbedrijf. Bij diverse gebouwen was sprake van exploitatietekorten. Er zijn een aantal panden overgenomen waarvan de exploitatie niet kostendekkend verhuurd is, dan wel geen huurder beschikbaar was. In een aantal gevallen is ook sprake van hogere onderhouds- en energiekosten dan geraamd. Naast deze hoofdzakelijk incidentele nadelen is er sprake van grote nadelige exploitaties van de intern overgenomen panden Achterom/Bagijnhof en Noordendijk (Energiehuis) welke niet kosten dekkend zijn ingebracht en ook nog een structureel effect hebben. In de begroting is er een voordeel opgenomen van € 750.000 i.v.m. voorgenomen wijziging methodiek van afschrijving (afschrijving tot 50% van de WOZ-waarde). Omdat aan het eind van het jaar een voorstel hiertoe aan de Raad nog niet volledig uitgewerkt was is hiervan voor het verslagjaar 2007 afgezien. Hierdoor vallen de afschrijvingslasten € 723.000 hoger uit dan geraamd. Wegens het negatieve resultaat heeft de begrote storting in de reserve niets plaatsgevonden. 9. Flexpool Bij de kadernota 2007 is besloten de kosten voor de medewerkers Flexpool te dekken uit de reserve Frictiekosten. In het verslagjaar zijn meer medewerkers op diverse plaatsen tewerkgesteld dan verwacht; dit heeft extra inkomsten opgeleverd, waardoor minder onttrekking uit deze reserve nodig was dan geraamd. 10. Vrijval voorzieningen Op grond van de aangescherpte regelgeving m.b.t. onderhoudsvoorzieningen is het niet meer toegestaan de bestaande voorzieningen te handhaven; dit betekent een vrijval van € 3,8 miljoen bij het Vastgoedbedrijf aan gereserveerde onderhoudsmiddelen. Voorgesteld gaat worden deze op te nemen in een reserve, zodat de benodigde middelen beschikbaar blijven voor het geplande onderhoud. 11. Ingenieursbureau Het resultaat aan de batenkant betreft de afdracht van het (voorlopig) bedrijfsresultaat van het Ingenieursbureau Dordrecht. De extra lasten hebben betrekking op hogere onderhoudskosten aan sociaal culturele accommodaties.
Pagina 210 van 271
3. Thema Dienstverlening
Het thema dienstverlening is afgesloten met een positief resultaat voor- en na bestemming van € 208.000 Thema Dienstverlening
Bedragen x € 1.000 Lasten
Product Publieke dienstverlening Saldi kostenplaatsen sectoren/bedrijve
Baten
Begroot
Werkelijk
Verschil
Begroot
Werkelijk
Verschil
3.853
4.010
-157
2.248
2.552
304
0
-61
61
0
0
0
3.853
3.949
-96
2.248
2.552
304
Resultaat voor bestemming
208 Stortingen in reserves
Mutaties in reserves
Onttrekkingen uit reserves
Begroot
Werkelijk
Verschil
Begroot
Werkelijk
0
0
0
0
0
Mutatie reserves
Verschil 0 0
Resultaat na bestemming
208 Verschil
Verschil
Verschil
Lasten
Baten
Reserves
Incidenteel
43
145
Incidenteel
-130
159
Analyse resultaat
Inc/Struct
1. Klantcontactcentrum 2. Dienstverlening 3. Overig
-9 -96
304
0
1.Klantcontactcentrum Van het toegekende projectbudget voor het Klantcontactcentrum (KCC) van € 500.000 is per saldo nog € 188.000 niet besteed. Een deel van de middelen was bestemd voor inzet van een coördinator stadswinkel. Een uitvoerige wervingsprocedure heeft niet tot een geschikte kandidaat geleid. Verder zijn de ICT ontwikkelkosten en kosten voor opleiding van eigen personeel nog meegevallen. Deze onderdelen komen verder in het traject aan de orde. In 2008 zal de organisatie van het KCC worden neergezet. 2. Dienstverlening Door een hogere afzet van dienstverlenende producten, werden ook extra kosten gemaakt, die direct met het product dienstverlening te maken hebben. Dit zijn voornamelijk extra af te dragen leges en inzet van extra personeel. Vanzelfsprekend staan daar ook extra opbrengsten tegenover.
4. Thema Communicatie en voorlichting Het thema Communicatie en voorlichting kent geen noemenswaardige budgettaire afwijkingen. Het thema heeft een positief saldo voor- en na bestemming van € 24.000. Thema Communicatie en voorlichting
Bedragen x € 1.000 Lasten
Product
Baten
Begroot
Werkelijk
Verschil
Begroot
Werkelijk
Verschil
Bestuursvoorlichting
272
325
-53
0
31
31
Concern communicatiemiddelen
732
783
-51
46
81
35
Internationale betrekkingen
264
202
62
0
0
0
1.268
1.310
-42
46
112
66
Resultaat voor bestemming
24
Pagina 211 van 271
5.12 Programma algemene dekkingsmiddelen Het programma algemene dekkingsmiddelen betreft voornamelijk die gemeentelijke baten (en daaraan gerelateerde lasten) die vrij besteedbaar en dus vrij afweegbaar zijn, zoals de algemene uitkering en belastingen. Het resultaat, dan hieronder per thema verder wordt toegelicht, bedraagt ruim € 69 miljoen voordelig. Na verrekening met de diverse reserves resteert een voordelig saldo van € 21 miljoen. Programma algemene dekkingsmiddelen
Bedragen x € 1.000 Lasten
Baten
Thema
Begroot Werkelijk
Verschil
Begroot Werkelijk
Bedrijfsvoering
29.696
12.356
17.340
76.124
80.267
142
0
142
124.844
124.974
130
3.205
3.120
85
18.611
18.881
270
-47.160
47.160
33.043
-31.684
64.727
219.579
224.122
4.543
Gemeentefonds Lokale belastingen Saldo rekening
Resultaat voor bestemming
4.143
69.270 Stortingen in reserves
Mutaties in reserves
Verschil
Onttrekkingen uit reserves
Begroot Werkelijk
Verschil
Begroot Werkelijk
54.210
-51.719
46.236
105.929
50.332
Mutatie reserves
Verschil 4.096 -47.623
Resultaat na bestemming
21.647
1. Thema Gemeentefonds Het positieve resultaat voor en na bestemming op het thema gemeentefonds is € 272.000 Thema Gemeentefonds Product Algemene uitkering
Lasten Begroot Werkelijk 142 0 142
0
Verschil 142 142
Bedragen x € 1.000 Baten Begroot Werkelijk Verschil 124.844 124.974 130 124.844
124.974
Resultaat voor bestemming
Mutaties in reserves Mutatie reserves
130 272
Stortingen in reserves Begroot Werkelijk Verschil 0 0 0
Onttrekkingen uit reserves Begroot Werkelijk Verschil 0 0 0 0
Resultaat na bestemming
Analyse resultaat 1. Lagere uitkering behoedzaamheidsreserve 2. Verrekening voorgaande jaren 2005-2006 3. Beleidsmaatregelen
272
Inc/Struct
Verschil Lasten
142 142
Verschil Verschil Baten Reserves -370 500 130
0
De algemene uitkering valt over 2007 circa € 0,3 miljoen hoger uit dan begroot. De omvang van het gemeentefonds is gekoppeld aan de rijksbegroting (het principe “samen trap op en af”. Hogere rijksuitgaven leiden daarmee tot een stijging van het gemeentefonds, terwijl lagere uitgaven tot een daling van het gemeentefonds leiden. Gedurende het jaar hebben zich diverse ontwikkelingen voorgedaan. Dergelijke ontwikkelingen zijn voor de gemeente autonoom en niet op voorhand te voorzien. Het betrof in het jaar 2007 de volgende ontwikkelingen:
Pagina 212 van 271
1. Lagere uitkering behoedzaamheidsreserve (eenmalig nadeel € 0,4 miljoen) De behoedzaamheidsreserve (omvang € 1,8 miljoen) is vanaf 1997 door het rijk ingesteld om kortingen achteraf op het gemeentefonds door onderuitputting van rijksuitgaven te voorkomen. De begroting voorziet voor de helft (€ 0,9 miljoen) in een uitkering van deze reserve. Voor 2007 komt de behoedzaamheidsreserve echter niet tot uitkering als gevolg van een omvangrijke onderuitputting op de rijksbegroting. Dit leidt ten opzichte van de begroting tot een niet voorziene eenmalige tegenvaller van € 0,9 miljoen. 2. Positieve verrekening vorige jaren 2005-2006 (eenmalig voordeel €0,5 miljoen) Over de begrotingsjaren 2005 en 2006 is een positieve afrekening van circa € 0,5 miljoen ontvangen. Reden hiervoor is een lagere vaststelling in het jaar 2005 van de WOZ waarden van de gemeente (€ 0,2 miljoen). De WOZ waarde van de gemeente is een negatieve parameter in de algemene uitkering. Een lagere WOZ waardering leidt tot een hogere algemene uitkering en omgekeerd. Verder is het accres over 2006 in positieve zin bijgesteld (€ 0,3 miljoen). 3. Beleidsmaatregelen Rijk 2007 (eenmalig voordeel € 0,15 miljoen) Het rijk heeft in het begrotingsjaar extra geld via het gemeentefonds beschikbaar gesteld voor de volgende intensiveringen: • Programmatisch handhaven (eenmalig € 49.000); • Groepsverkleining zeer moeilijk lerende kinderen (structureel € 10.000); • Integratie uitkering Anti Discriminatie Bureaus (eenmalig € 42.000); • Ceremonie verkrijging Nederlanderschap (eenmalig € 41.000). Deze beleidsmaatregelen zijn in de begroting 2007 verwerkt, de kosten doen zich echter pas in het begrotingsjaar 2008 voor. De Algemene Uitkering is opgenomen op basis van de laatst bekende opgave van het Ministerie van Binnenlandse Zaken ten tijde van het opstellen van de jaarrekening. Conform voorgaande jaren worden financiële gevolgen die daarna bekend zijn gemaakt, waaronder de maartcirculaire, in het volgende boekjaar verwerkt.
2. Thema Lokale belastingen Het thema Lokale belastingen heeft een positief resultaat van € 355.000. Thema Lokale belastingen Product Belastingheffing
Lasten Begroot Werkelijk 3.205 3.120 3.205
3.120
Verschil 85 85
Bedragen x € 1.000 Baten Begroot Werkelijk Verschil 18.611 18.881 270 18.611
18.881
Resultaat voor bestemming
Mutaties in reserves Mutatie reserves
270 355
Stortingen in reserves Begroot Werkelijk Verschil 0 0 0
Onttrekkingen uit reserves Begroot Werkelijk Verschil 100 100 0 0
Resultaat na bestemming
Analyse resultaat 1. Integrale belastingaanslag 2. OZB baten vorige jaren 3. Overig (o.a. precarioheffing, hondenbelasting)
355
Inc/Struct Incidenteel Incidenteel Incidenteel
Verschil Lasten 67 18 85
Verschil Baten
Verschil Reserves
194 76 270
0
Pagina 213 van 271
1. Integrale belastingaanslag In 2007 is een krediet beschikbaar gesteld van € 100.000 voor het invoeren van de gecombineerde aanslag inclusief automatische incasso ingaande 2008. In 2007 is hiervan € 33.000 besteed, waardoor nog een bedrag resteert van € 67.000. 2. OZB baten vorige jaren De onroerende zaakbelastingen geeft over voorgaande jaren een voordeel te zien van € 194.000 met name als gevolg van lagere verminderingen door bezwaarschriften dan in vorige jaren geprognosticeerd
3. Thema Bedrijfsvoering Lokale heffingen kunnen worden onderscheiden in heffingen waarvan de besteding gebonden dan wel ongebonden is. Ongebonden lokale heffingen worden tot de algemene dekkingsmiddelen gerekend. Gebonden heffingen worden verantwoord op het betreffende programma en worden niet tot de algemene dekkingsmiddelen gerekend. De belangrijkste lokale heffing waarvan de besteding niet gebonden is vormt de onroerende zaakbelasting (OZB) voor eigenaren en gebruikers. Daarnaast worden de hondenbelasting en de precariobelasting tot de ongebonden lokale heffingen gerekend. De gerealiseerde opbrengst van de lokale heffingen voor 2007 bedraagt: Rekening
Ongebonden heffingen Onroerende zaakbelastingen
Begroting
Rekening
Resultaat
2006 2007 primair 2007 gewijzigd
Begroting
2007
2007
194
17.085
16.888
16.988
17.182
Precariobelasting
177
170
170
198
28
Hondenbelasting
460
459
489
501
12
17.722
17.517
17.647
17.881
234
Subtotaal
De paragraaf “Lokale heffingen” heeft betrekking op zowel de gebonden als ongebonden lokale heffingen. Voor de beleidsmatige uitgangspunten van deze belastingsoorten wordt kortheidshalve verwezen naar de paragraaf “Lokale heffingen” (paragraaf 4.1). Saldo van de financieringsfunctie Het saldo van de financieringsfunctie is een begrip uit het Besluit Begroting en Verantwoording. Dit begrip kan worden gedefinieerd als het saldo van: a) De betaalde rente (last) over de aangegane leningen en over de aangetrokken middelen in rekening courant en b) De ontvangen rente (bate) over de uitzettingen. Onder uitzettingen kunnen bijvoorbeeld worden verstaan deposito’s, verstrekte langlopende leningen en beleggingen. De vermogenspositie van de gemeente Dordrecht kenmerkt zich reeds enige jaren met een hoger bedrag aan uitzettingen dan aan opgenomen geldleningen. Om die reden is binnen de gemeente Dordrecht sprake van een positief saldo van de financieringsfunctie, één en ander zoals uiteengezet in de volgende tabel:
Pagina 214 van 271
Bedragen x € 1.000,-
Saldo per 1 januari 2007
Omschrijving
Betaalde rente 2007
Ontvangen rente en rendementen 2007
Aangegane leningen Aangetrokken middelen in rekening courant Kosten betalingsverkeer)
€ € €
42.551 8.000 -
€ € €
1.919 986 151
Totaal opgenomen leningen
€
50.551
€
3.056
Uitgezette deposito's Verstrekte langlopende leningen Beleggingen EZH-middelen Beleggingen additioneel (vastrentend) Beleggingen additioneel (fondsen) Beleggingen additioneel (duurzaam) Overigen (o.a. rente rekening courant)
€ € € € € € €
13.000 44.758 66.400 8.454 62.382 -
€ € € € € € €
409 1.988 3.935 1.236 4.402 115 266
Totaal uitzettingen
€
194.994
€
12.351
€
9.295
Saldo van de financieringsfunctie
Post komt tot uitdrukking in: Renteomslag Renteomslag Renteomslag
Renteomslag Exploitatie Renteomslag Exploitatie Renteomslag (*) Renteomslag Renteomslag
(*) Deze fondsen zijn in 2007 in zijn geheel verkocht. Op dat moment wordt bij deze beleggingen het verschil tussen marktwaarde en boekwaarde gerealiseerd (boekwinst).
Dividend De gemeente Dordrecht is aandeelhouder in een aantal vennootschappen en ontvangt op grond daarvan jaarlijks een bedrag aan dividend. In de begroting na wijziging (inclusief negenmaands-rapportage) is de verwachte dividend uitkering geraamd op € 22,4 miljoen. De uiteindelijke definitief ontvangen dividenduitkering bedraagt € 23,3 miljoen. Voor meer toelichting over de dividend uitkeringen wordt verwezen naar paragraaf 4.6 Verbonden partijen.
Pagina 215 van 271
Het resultaat voor bestemming op het thema bedrijfsvoering is € 21,6 miljoen positief. Na verrekening met de reserves resteert een negatief resultaat van € 26,2 miljoen. Thema Bedrijfsvoering
Bedragen x € 1.000 Lasten
Product Geldleningen Beleggingen Onvoorzien Stelposten Bedrijfsvoering stad Saldi kostenplaatsen Stad Saldo Rekening
Baten
Begroot Werkelijk
Verschil
Begroot Werkelijk
3.329
207
2.195
1.988
-207
848
806
42
29.204
30.239
1.035
90
0
90
0
0
0
920
0
920
-350
0
350
7.691
8.026
-335
21.433
24.053
2.620 1.023
0
0
0
6.162
7.185
16.947
0
16.947
0
0
0
0
0
0
17.479
16.586
-893
GSB III - Rijksbijdragen Saldi kostenplaatsen sectoren/bedrijve
-336
194
-530
0
98
98
29.696
12.355
17.341
76.123
80.149
4.026
Resultaat voor bestemming
21.367 Stortingen in reserves
Mutaties in reserves
Verschil
3.536
Onttrekkingen uit reserves
Begroot Werkelijk
Verschil
Begroot Werkelijk
54.210
-51.719
46.136
105.929
50.232
Verschil 4.096
Mutatie reserves
-47.623
Resultaat na bestemming
-26.256 Verschil
Verschil
Verschil
Lasten
Baten
Reserves
Analyse resultaat
Inc/Struct
1. Geldleningen; lager toegerekende rente
incidenteel
207
-207
2. Beleggingen
incidenteel
42
1.035
3. Onderuitputting onvoorzien
incidenteel
90
4. Niet benutte stelposten
incidenteel
920
350
5. Bedrijfsvoering Stad
incidenteel
-335
2.620
6. Saldi kostenplaatsen Stad
incidenteel
6. Saldo rekening 2007 9 maandsmarap
incidenteel
7. Onderuitputting GSB middelen
incidenteel
8. Saldi kostenplaatsen sectoren
incidenteel
1.023 16.947 -893 -530
98
17.341
4.026
0
1. Geldleningen In algemene zin vertoont het onderdeel Geldleningen geen saldo omdat de toegerekende rente gelijk gesteld wordt aan de werkelijk ontvangen rente. De toegerekende rente in 2007 is lager dan begroot. 2. Beleggingen Op een aantal deelnemingen is meer dividend ontvangen dan dat in de begroting 2007 opgenomen was. 3. Onvoorzien Jaarlijks wordt op stadsniveau een bedrag voor onvoorziene lasten opgenomen, voor 2007 € 1 miljoen. Dit maakt het mogelijk om lopende het begrotingsjaar onvoorziene uitgaven op te vangen. In 2007 is het beroep op onvoorzien beperkt geweest. Bij de 9 maandsmarap is de post Onvoorzien daartoe voor € 888.000 afgeboekt. Het resterende budget is het afgelopen jaar ook niet nodig gebleken. 4. Stelposten In de begroting 2007 is een aantal kleinere stelposten opgenomen in afwachting van bestedingsvoorstellen van de organisatie. Bij het opstellen van het jaarverslag is gebleken dat op deze posten in 2007 vooralsnog geen beroep is gedaan. Voor zover deze posten niet worden be-
Pagina 216 van 271
trokken bij de resultaatbestemming, vallen zij begrotingstechnisch vrij ten gunste van het gemeentelijke resultaat. Dit betreft éénmalige vrijval. Voor zover vrijvallende stelposten een structureel karakter hebben, wordt deze vrijval betrokken bij de Kadernota 2009. 5. Bedrijfsvoering stad Op dit product worden baten en lasten opgenomen die niet onder te brengen zijn bij andere producten. In 2007 is er meer dan begroot bijgedragen aan gemeenschappelijke regelingen en aan schadegevallen. 6. Saldo kostenplaatsen stad Op dit product worden kosten geregistreerd niet rechtstreeks aan sectorproducten zijn toe te rekenen. Voor een belangrijk deel wordt het voordeel verklaard vanuit de kapitaallasten. Wat betreft de financiering van haar activa hanteert de gemeente Dordrecht het systeem van concernfinanciering. Hierdoor bestaat er geen directe relatie tussen een zekere investering en de daaraan verbonden financieringslasten. Om die reden past de gemeente een omslagstelsel toe. Hierbij wordt bezien hoe activa gefinancierd zijn en welke rentekosten hieruit voortvloeien, welke vervolgens als een (afgerond) gemiddeld percentage worden uitgedrukt. Afwijkingen worden via de kostenplaats Kapitaallasten ten gunste of ten laste van de Rentereserve gebracht, zodat er per saldo na bestemming sprake is van budgettaire neutraliteit. 7. Saldo Rekening Het verwachte saldo van de rekening uit de 9 maandsrapportage is administratief als last begroot in deze cijfers. Dit saldo maakt onderdeel uit van het rekeningresultaat 2007. 8. GSB III- Rijksinkomsten Begrotingstechnisch is de GSB regeling budgettair neutraal in de begroting verwerkt. Dit wil zeggen dat de baten op het product GSB III–Rijksbijdragen hetzelfde niveau hebben als de in verband met GSB SIV te maken kosten. Een deel van de begrote lasten is niet tot besteding gekomen in 2007 (onderuitputting), waardoor minder baten worden verantwoord. De GSB middelen die nog niet tot uitgaven hebben geleid worden als het ware “over het jaar getild” door middel van een balanspost. 9. Reserves Er is per saldo vanuit de exploitatie en saldi kostenplaatsen meer dan begroot bijgedragen aan de verschillende reserves (€ 4,5miljoen). Dit betreft onder andere de investeringen in de Fietsenstalling Achterom en Energiehuis 2007 welke niet in de begroting opgenomen waren. Daarnaast is de bijdrage vanuit de reserve Strategische Investeringen aan de exploitatie hoger dan begroot (€ 4,2 miljoen) vanwege onder andere een totaal hogere uitgave aan het Leerpark (€2,6 miljoen) en niet geraamde uitgaven voor de trekwand In de Schouwburg Kunstmin (€1,0 miljoen). De bijdrage aan investeringen met economisch nut is vanwege het achterblijven van het uitgavenpatroon lager dan begroot (€ 1,0 miljoen).
Pagina 217 van 271
5.13 Strategische Investeringen Algemeen
Uit de reserve SI worden de grote strategische investeringen van de gemeente Dordrecht gefinancierd. Onderstaand wordt een toelichting gegeven op de ontwikkeling van deze reserve in 2007. Per balans datum 31 december 2007 is de stand van de reserve € 157 miljoen. Daarmee is de reserve per saldo € 30 miljoen afgenomen t.o.v. de balansdatum een jaar eerder. Deze afname is een resultante van het saldo van de stortingen (€ 3,5 miljoen) minus de onttrekkingen in 2007 (€ 33,5 miljoen). In onderstaande tabel is een meerjarig historisch overzicht van de stortingen en onttrekkingen over de afgelopen jaren grafisch weergegeven. In deze grafiek ziet u tevens het verloop van de reserve. Vanaf de instelling van de reserve is er voor € 198 miljoen aan investeringen gefinancierd uit deze reserve.
250
x € 1.000.000
200 150 100 50 0 tm2001
2002
2003
Stortingen
2004
2005
Onttrekkingen
2006
2007
Stand SI
Screening SI
In 2007 zijn alle reserveringen en kredieten inhoudelijk en technisch gescreend en geactualiseerd. Specifiek is gelet op de vrijval van afgesloten kredieten, actualisatie van de hoogte van reserveringen en de vrijval van eventuele risicoreserveringen. In totaal heeft deze screening een vrijval van € 5,2 miljoen opgeleverd. In de begroting 2008 is een uitgebreide toelichting op deze screening opgenomen. Verder is in 2007 besloten om een aantal nieuwe projecten uit SI te financieren en/of bestaande reserveringen te verhogen. Deze besluiten zijn genomen bij de kadernota (€ 13,2 miljoen) en de begroting 2008 (9,7 miljoen). Daarnaast is € 5,9 miljoen gereserveerd voor de vorming van een nieuwe stelpost. Deze stelpost binnen SI is opgenomen ter dekking van prijs en loonstijgingen in de bouwsector. Vanaf 2008 zal deze stelpost gevuld worden met de jaarlijkse rentetoevoegingen. Voor een overzicht van de toegekende claims en wijzigingen in reserveringen n.a.v. de screening wordt verwezen naar de begroting 2007.
Stortingen (€ 3,5 miljoen)
In totaal is er in het afgelopen jaar € 2,8 miljoen gestort in de reserve Strategische Investeringen. Dit betreft hoofdzakelijk de jaarlijkse rentecomponent. Daarnaast wordt er jaarlijks € 755.000 gestort vanuit (een deel van) het Eneco-dividend. De geplande afdracht van het Grondbedrijf van € 8,34 miljoen (conform het besluit kadernota 2008) heeft niet plaatsgevonden. Een toelichting hierop is opgenomen in de paragraaf grondbeleid van dit jaarverslag. De hoogte van de stortingen is relatief laag. Naast het feit dat de afdracht van het grondbedrijf niet heeft plaatsgevonden, heeft dit o.a. te maken met het feit dat in 2007 de niet structurele voedingen, zoals dividenduitkeringen (nog) niet hebben plaatsgevonden. Pagina 218 van 271
Onttrekkingen (€ 33,5 miljoen) In 2007 is zo’n € 33,5 miljoen onttrokken. Een bedrag van € 28 miljoen hiervan is rechtstreeks onttrokken ter financiering van de diverse hiervoor gelabelde projecten in de Stad. Met name de projecten Leerpark ( 11,7 miljoen), Hofkwartier ( 3,2 miljoen) en de Tunnel Laan der VN ( 3,5 miljoen) hebben een groot beroep op de reserve SI gedaan. Daarnaast is ook de bijdrage over 2007 van ruim € 5 miljoen aan het ontwikkelingsfonds Drechtsteden (manden maken), conform eerdere besluitvorming, uit SI gefinancierd.
Totaaloverzicht In totaal ligt er voor € 303 miljoen aan reserveringen voor lopende en nog op te starten projecten, waarvan € 117 miljoen al is uitgegeven. Dit maakt het netto gereserveerde bedrag € 186 miljoen. Bij de kadernota 2009 zal een actualisatie van de vrije ruimte worden gegeven, waarbij rekening gehouden wordt met toekomstige stortingen. Reserveringen per programma
Ondernemerschap/ participatie 28%
Algemene dekkingsmiddelen 2% Wonen en leefbaarheid 15%
Werk en scholing 13%
Sociale en culturele infrastructuur 37%
Veiligheid 5%
In bijlage 4 van dit jaarverslag is een overzicht opgenomen van alle lopende projecten waarvoor een reservering in SI is vastgelegd. In het overzicht is, gegroepeerd per programma, de totale kredietverstrekking (autorisatie door de Raad) per project weergegeven, alsmede de tot en met 2007 onttrokken bedragen. In het overzicht wordt duidelijk wat per project de kredietruimte en de reserveringsruimte is. Ook is te zien dat 60% van de totale reserveringen reeds als krediet verstrekt is en dus niet meer elders ingezet kan worden. Alle besluiten uit 2007 (vervallen en nieuwe reserveringen) zijn in dit overzicht verwerkt.
Pagina 219 van 271
Bijlagen jaarverslag 2007 1. 2. 3a. 3b. 4. 5. 6. 7.
Overzicht gerealiseerde baten en lasten SISA Overzicht GSB/ISV Overzicht GSB/SIV Overzicht Strategische Investeringen Overzicht outcome-indicatoren MJP 2006-2010 Overzicht gebruikte afkortingen Accountantsverklaring
Pagina 220 van 271
Bijlage 1 overzicht gerealiseerde baten en lasten Product
lasten v baten voor best. best.
saldo voor best.
1. Primaire begroting lasten baten reserves reserves
lasten na best.
baten na best.
saldo na best.
lasten voor baten voor best. best.
2. Actuele begroting saldo voor lasten baten best. reserves reserves
Programma Algemene Dekkingsmiddelen
9.952
199.257
189.305
28.316
13.168
38.268
212.426
174.158
33.044
219.579
186.535
54.210
46.236
Thema Bedrijfsvoering
6.836
57.018
50.182
28.316
13.168
35.152
70.186
35.034
29.696
76.124
46.427
54.210
46.136
Thema Gemeentefonds Thema Lokale belastingen
Programma Bestuur, Participatie en Dienstverlening Thema Algemeen bestuur Thema Communicatie en voorlichting Thema Dagelijks bestuur Thema Dienstverlening
Programma Ondernemerschap en Bereikbaarheid
0
123.658
123.658
0
0
0
123.658
123.658
142
124.844
124.702
0
0
3.116
18.581
15.465
0
0
3.116
18.581
15.465
3.205
18.611
15.406
0
100
54.765
37.553
-17.212
0
0
54.765
37.553
-17.212
44.910
24.016
-20.894
371
2.765
2.992
30
-2.962
0
0
2.992
30
-2.962
2.830
60
-2.770
0
79
1.261
0
-1.261
0
0
1.261
0
-1.261
1.268
46
-1.222
0
0
46.177
35.275
-10.902
0
0
46.177
35.275
-10.902
36.960
21.662
-15.298
371
2.687
4.336
2.248
-2.088
0
0
4.336
2.248
-2.088
3.853
2.248
-1.605
0
0
10.856
11.124
268
590
170
11.446
11.294
-152
43.976
29.855
-14.121
1.177
15.537
Thema Ontw, beheer en herstr bedrijfsterreinen
5.788
5.928
140
590
0
6.378
5.928
-450
16.005
10.832
-5.172
428
5.506
Thema Verbeteren bereikbaarheid
5.068
5.196
128
0
170
5.068
5.366
298
27.971
19.023
-8.948
749
10.030
Programma Sociale Infrastructuur
154.412
76.834
-77.578
209
532
154.621
77.366
-77.255
144.642
58.832
-85.810
872
7.515
15.292
1.707
-13.585
34
43
15.326
1.750
-13.576
18.303
2.262
-16.041
304
2.856
3.862
1.324
-2.538
0
0
3.862
1.324
-2.538
4.381
1.400
-2.981
0
0
78.095
65.357
-12.738
0
202
78.095
65.559
-12.535
67.187
46.963
-20.224
0
2.944
1.938
200
-1.738
0
0
1.938
200
-1.738
2.074
200
-1.874
0
175
Thema Cultuurvoorzieningen Thema Gezondheid Thema Inkomen Thema Integratie en Interculturalisatie Thema Maatschappelijke voorzieningen
18.308
4.095
-14.213
175
114
18.483
4.209
-14.274
16.135
3.311
-12.824
431
871
Thema Sport
7.243
2.099
-5.144
0
173
7.243
2.272
-4.971
7.657
2.299
-5.359
137
310
Thema Vrijetijdsvoorzieningen
1.816
276
-1.540
0
0
1.816
276
-1.540
1.937
449
-1.488
0
0
Thema Zorg
27.858
1.775
-26.083
0
0
27.858
1.775
-26.083
26.967
1.947
-25.020
0
359
Programma Veiligheid
17.871
4.906
-12.965
0
0
17.871
4.906
-12.965
19.139
1.254
-17.885
0
4.154
Thema Fysieke veiligheid
13.622
4.564
-9.058
0
0
13.622
4.564
-9.058
10.915
0
-10.915
0
770
380
0
-380
0
0
380
0
-380
367
0
-367
0
0
3.452
342
-3.110
0
0
3.452
342
-3.110
3.936
770
-3.166
0
0
416
0
-416
0
0
416
0
-416
3.921
483
-3.437
0
3.384
Programma Werk en Scholing
76.710
38.133
-38.577
382
2.250
77.092
40.382
-36.709
77.300
31.610
-45.690
231
5.796
Thema Arbeidsmarkttoeleiding
41.953
33.995
-7.958
0
0
41.953
33.995
-7.958
39.698
27.939
-11.759
0
380
7.114
1.472
-5.643
0
682
7.114
2.154
-4.961
9.568
1.822
-7.746
162
2.860
Thema Integrale veiligheid Thema Sociale veiligheid Thema Verkeersveiligheid
Thema Economische structuurversterking Thema Onderwijshuisvesting
15.207
577
-14.630
0
1.568
15.207
2.145
-13.063
15.945
877
-15.068
-295
2.357
Thema Opgroeien en onderwijs
12.436
2.089
-10.347
382
0
12.817
2.089
-10.729
12.089
973
-11.116
365
200
Programma Wonen en Leefbaarheid
130.879
82.426
-48.453
3.581
22.169
134.460
104.595
-29.865
195.153
141.059
-54.095
7.717
34.532
Thema Afvalinzameling en -verwerking
11.807
12.219
412
0
0
11.807
12.219
412
11.744
12.219
475
0
0
Thema Beheer van de openbare ruimte
28.802
3.744
-25.058
0
0
28.802
3.744
-25.058
28.478
4.124
-24.354
0
225
Thema Handhaving
1.085
129
-956
0
0
1.085
129
-956
1.122
143
-979
0
0
Thema Milieu
4.196
751
-3.445
0
0
4.196
751
-3.445
17.481
7.307
-10.175
494
6.749
Thema Ontwikkelen en herstr. woonwijken
75.224
54.196
-21.028
3.550
22.169
78.773
76.365
-2.408
125.599
105.636
-19.963
7.191
27.558
Thema Riolen
7.469
8.387
918
0
0
7.469
8.387
918
7.524
8.252
728
0
0
Thema Vergunningverlening
2.296
2.999
703
31
0
2.328
2.999
672
3.204
3.378
174
31
0
455.445
450.234
-5.211
33.077
38.289
488.522
488.522
0
558.163
506.204
-51.959
64.577
116.536
Eindtotaal
Pagina 221 van 271
lasten voor baten voor best. best.
saldo voor best.
3. Rekening 2007 lasten baten reserves reserves
lasten na best.
baten na best.
saldo na best.
lasten voor baten voor best. best.
4. Verschil actuele begroting t.o.v. rekening 2007 saldo voor lasten baten lasten na best. reserves reserves best.
lasten na best.
baten na best.
saldo na best.
baten na best.
saldo na best.
87.253
265.815
178.562
15.476
224.121
208.646
58.769
50.332
74.245
274.453
200.209
17.568
-4.543
-22.111
-4.559
-4.096
13.009
-8.638
-21.647
83.906
122.260
38.354
12.356
80.267
67.911
58.769
50.232
71.125
130.499
59.374
17.340
-4.143
-21.484
-4.559
-4.096
12.781
-8.239
-21.020
142
124.844
124.702
0
124.974
124.974
0
0
0
124.974
124.974
142
-130
-272
0
0
142
-130
-272
3.205
18.711
15.506
3.120
18.881
15.761
0
100
3.120
18.981
15.861
86
-270
-355
0
0
86
-270
-355
45.281
26.781
-18.500
40.664
21.960
-18.704
0
2.685
40.664
24.645
-16.019
4.246
2.056
-2.190
371
80
4.617
2.136
-2.481
2.830
139
-2.691
2.717
54
-2.663
0
79
2.717
132
-2.585
113
6
-107
0
0
113
6
-107
1.268
46
-1.222
1.310
112
-1.198
0
0
1.310
112
-1.198
-43
-66
-23
0
0
-43
-66
-23
37.330
24.348
-12.982
32.688
19.242
-13.446
0
2.607
32.688
21.849
-10.839
4.272
2.420
-1.852
371
80
4.642
2.500
-2.142
3.853
2.248
-1.605
3.948
2.552
-1.396
0
0
3.948
2.552
-1.396
-95
-304
-209
0
0
-95
-304
-209
45.153
45.392
239
20.183
16.517
-3.667
1.229
6.020
21.412
22.537
1.124
23.792
13.338
-10.454
-52
9.516
23.740
22.855
-885
16.433
16.339
-94
4.419
4.685
267
480
1.094
4.899
5.780
881
11.586
6.147
-5.439
-52
4.412
11.534
10.559
-975
28.720
29.053
333
15.765
11.831
-3.933
749
4.926
16.514
16.757
244
12.206
7.191
-5.015
0
5.104
12.206
12.296
89
145.513
66.347
-79.166
140.576
58.508
-82.068
2.577
16.174
143.154
74.682
-68.471
4.066
324
-3.742
-1.706
-8.659
2.360
-8.335
-10.695
18.607
5.118
-13.488
18.392
3.357
-15.035
394
2.529
18.786
5.886
-12.899
-89
-1.095
-1.005
-90
327
-179
-768
-589
4.381
1.400
-2.981
4.402
1.400
-3.002
0
0
4.402
1.400
-3.002
-22
0
22
0
0
-22
0
22
67.187
49.907
-17.280
64.905
46.750
-18.155
0
10.134
64.905
56.883
-8.022
2.282
213
-2.069
0
-7.190
2.282
-6.976
-9.258
2.074
375
-1.699
2.206
422
-1.784
0
175
2.206
597
-1.609
-132
-222
-90
0
0
-132
-222
-90
16.566
4.182
-12.384
15.736
3.165
-12.571
429
984
16.165
4.149
-12.016
399
146
-253
2
-113
401
33
-368
7.794
2.609
-5.185
8.095
2.819
-5.276
1.755
1.755
9.850
4.574
-5.276
-437
-520
-83
-1.618
-1.445
-2.055
-1.965
90
1.937
449
-1.488
2.163
434
-1.729
0
239
2.163
673
-1.490
-226
15
241
0
-239
-226
-223
2
26.967
2.306
-24.661
24.677
162
-24.516
0
359
24.677
521
-24.157
2.290
1.786
-504
19.139
5.408
-13.731
16.918
1.717
-15.202
0
2.220
16.918
3.936
-12.982
2.221
10.915
770
-10.145
367
0
-367
10.676
0
379
0
-10.676
0
770
10.676
770
-9.906
-379
0
0
379
0
-379
3.936
770
-3.166
3.920
1.098
-2.821
0
0
3.920
1.098
3.921
3.868
-53
1.944
618
-1.326
0
1.450
1.944
77.531
37.406
39.698
28.319
-40.125
61.510
26.547
-34.962
707
5.013
-11.379
32.055
22.108
-9.948
0
380
9.730
4.682
-5.049
9.481
2.142
-7.339
439
2.292
15.650
3.233
-12.416
8.448
1.176
-7.272
0
2.141
8.448
12.453
1.173
-11.281
11.525
1.122
-10.403
268
200
11.793
202.870
175.591
-27.279
123.336
85.142
-38.194
7.512
19.662
130.848
11.744
12.219
475
11.831
12.117
286
0
0
11.831
28.478
4.349
-24.129
29.155
4.994
-24.161
0
979
1.122
143
-979
1.117
160
-957
0
0
17.976
14.055
-3.920
8.331
2.614
-5.717
494
132.790
133.194
404
61.988
52.624
-9.364
7.524
8.252
728
7.655
8.448
793
3.235
3.378
143
3.259
4.185
622.740
622.740
0
418.663
434.512
0
0
2.290
1.786
-504
0
0
0
0
0
0
1.935
2.221
1.472
-749
-463
-2.684
240
0
-240
0
0
240
0
-240
-12
0
12
0
0
-12
0
12
-2.821
17
-328
-345
0
0
17
-328
-345
2.068
124
1.976
-135
-2.112
0
1.935
1.976
1.800
-177
62.217
31.560
-30.657
15.790
5.063
-10.727
-476
784
15.315
5.846
-9.468
32.055
22.487
-9.568
7.643
5.831
-1.811
0
0
7.643
5.831
-1.811
9.920
4.434
-5.486
87
-320
-408
-277
568
-190
248
438
3.317
-5.131
7.497
-299
-7.796
-295
215
7.202
-83
-7.285
1.322
-10.471
564
-149
-713
97
0
660
-149
-810
104.804
-26.045
71.817
55.917
-15.900
205
14.870
72.022
70.787
-1.235
12.117
286
-87
102
189
0
0
-87
102
189
29.155
5.973
-23.182
-677
-870
-193
0
-754
-677
-1.624
-947
1.117
160
-957
5
-17
-23
0
0
5
-17
-23
2.713
8.826
5.327
-3.498
9.150
4.693
-4.457
0
4.036
9.150
8.728
-422
6.962
15.874
68.950
68.498
-452
63.611
53.012
-10.599
229
11.684
63.840
64.696
856
0
0
7.655
8.448
793
-131
-196
-65
0
0
-131
-196
-65
926
55
95
3.314
4.280
966
-55
-807
-752
-24
-95
-79
-902
-823
15.849
70.795
102.105
489.458
536.617
47.160
139.500
71.692
-67.808
-6.218
14.431
133.283
86.123
-47.160
Pagina 222 van 271
Bijlage 2 Single Information Single Audit In de tabbladen 'Indicatoren 1-75 ' en 'Indicatoren 76-80 ' is de vereiste verantwoordingsinformatie opgenomen. U wordt verzocht verantwoordingsinformatie te verschaffen over de specifieke uitkeringen die op uw organisatie betrekking hebben.Op dit tabblad treft u een toelichting aan bij de kolommen die betrekking hebben op de verantwoordingsinformatie. De nummering correspondeert met de nummering in de kolommen zoals opgenomen Mocht u specifieke vragen hebben over de genoemde specifieke uitkeringen, dan kunt u contact opnemen met
[email protected] Toelichting bij tabblad Indicatoren 1-75 (1) Naam van de specifieke uitkering (2) De vindplaats specifieke uitkering en indicator (3) De definitie van de te verstrekken indicator (4) De overeengekomen prestatieafspraak zoals opgenomen in de beschikking of doelstelling (5) De realisatie van de overeengekomen prestatieafspraak of doelstelling (6) De beginstand in euro’s. (7) Het geaccordeerde bedrag door het Rijk dat in het verantwoordingsjaar door de medeoverheid is ontvangen (8) De ontvangsten verkregen van anderen dan het Rijk of inzet uit eigen middelen (9) Het bestede bedrag of de uitgave t.l.v. de beschikking door het Rijk (10) De overige bestedingen of uitgaven t.l.v. middelen van anderen dan het Rijk of uit eigen middelen (11) Te vorderen bedragen van het Rijk (negatief bedrag) of terug te betalen aan het Rijk of in later jaar te (12) Indicatoren die niet te rangschikken zijn in de vorige kolommen (13) In deze kolom kunnen onderbouwd afwijkingen aangegeven worden tussen norm/afspraak en realisatie. Indien gewenst kan in een extra nota de onderbouwing worden aangeven. De toelichting op de afwijking is vooral relevant voor specifieke uitkeringen, waarbij het Rijk mogelijk terugvordert als afspraken/normen niet zijn (14) Aard controle: geeft aan welke type controle door de accountant per indicator (voor het Rijk) van toepassing is. In de nota verwachtingen accountantscontrole wordt ingegaan op de inhoud van de controle. Er is a. R= reguliere rechtmatigheidcontrole. Veelal betreft het de controle van financiële gegevens, zoals bestedingen. Daarnaast zijn het prestatieafspraken, die mogelijk leiden tot een financiële afrekening met het Rijk b. D = deugdelijke totstandkoming, waarbij sprake is van 2 varianten: D1 = de indicatoren zijn relevant voor de financiële vaststelling door het Rijk. Op grond van de regelgeving per specifieke uitkering kan worden volstaan met de beoordeling van de deugdelijke totstandkoming. D2 = de indicatoren zijn relevant voor het departementale jaarverslag. De bevindingen worden opgenomen in het rapport van bevindingen van de accountant, maar niet meegewogen in de accountantsverklaring bij de c. Nvt = niet van toepassing. Voor deze indicator geldt dat art 3A van het BAPG niet van toepassing is. (A) Toelichting: Licht de indicator nader toe, bijvoorbeeld of de indicator betrekking heeft op euro’s of getallen. (B) Frequentie: In welke jaarrekening de informatie over de indicator dient te worden opgenomen. (C) Ontvanger: Welk type medeoverheid ontvangt deze specifieke uitkering. Dit betekent niet dat iedere medeoverheid (bijvoorbeeld individuele gemeente) per definitie een dergelijke uitkering ontvangt. Zie ook de 'kruisjeslijst' beschikbaar via www.minbzk.nl/sisa, waarin per specifieke uitkering de ontvangende Toelichting bij tabblad Indicatoren 76-80 (1) Naam van de specifieke uitkering. (2) De financiering totale uitgaven GSB III cf. convenant per afspraak. Benoem kort de doelstelling of afspraak (bijvoorbeeld Thuislozenzorg; aantal contra-indicaties). (3) De financiering totale uitgaven GSB III cf. convenant per afspraak, kwantificeer de afspraken. (4) De financiering totale uitgaven GSB III cf. convenant per afspraak. (5) De financiering totale uitgaven GSB III ten laste van EZ cf. convenant per afspraak. (6) De financiering totale uitgaven GSB III ten laste van Stad cf. convenant per afspraak. (7) De realisatie per overeengekomen afspraak. (8) Het gecumuleerde bestede bedrag per afspraak tot en met vorige verantwoording per afspraak. (9) Het bestede bedrag per afspraak in het jaar van verantwoording per afspraak. (10) Het gecumuleerde bestede bedrag per afspraak tot en met het verantwoordingsjaar per afspraak. (11) De uitgaven gefinancierd ten laste van de stad per afspraak gecumuleerd tot en met het (12) De gecumuleerde uitgaven gefinancierd ten laste van Rijksmiddelen. (13) De uitgaven gefinancierd ten laste van Rijksmiddelen. (14) In deze kolom kunnen onderbouwd afwijkingen aangegeven worden tussen norm/afspraak en realisatie. (15) De ontvangsten zoals geformuleerd per specifieke uitkering. (16) Het nog te besteden bedrag EZ GSB III per afspraak.
Pagina 223 van 271
OCW
OCW
OCW
VROM
10 Regionale meld- en coördinatiecentra
12 Actieplan Cultuurbereik 20052008 (APCB)
Wet educatie en beroepsonderwijs, Wet expertisecentra Wet op het voortgezet onderwijs, Uit i li Bekostigingsbesluit cultuuruitingen art 41 en 45 Ministeriële Regeling uitkeringen cultuurbereik 2005-2008.
13 Versterking cultuureducatie in het primair onderwijs 2005-2007 (CPO) 25 Bodemsanering
Wet bodembescherming (Wbb) Besluit financiële bepalingen bodemsanering, Regeling financiële bepalingen bodemsanering;
Gemeenten
Gemeenten en provincies
In euro’s
Jaarlijks
Beginstand voorziening/overlopende post
In euro's
2007
APCB: eigen matchingsbijdrage gemeente/provincie
In euro's
Jaarlijks
APCB: correcties over eigen bijdrage gemeente/provincie voorgaand jaar
In euro's
Jaarlijks
VROM
WWI
Besluit op de Ruimtelijke Ordening 1985
Aard Controle (14)
Toelichting afwijking (13)
Overige (12)
Te verrekeen met het Rijk (11)
Overige besteding (10)
Besteed t.l.v. rijksmiddelen (9)
Overige ontvangsten (8)
Beschikking Rijk (7)
Beginstand jaar t (6)
Realisatie (5)
Afspraak (4)
820.387
R
502.454
R 114.217
R 0
R
APCB: onbestede middelen van ontvangen Rijksmiddelen
In euro's
2008
0
R
Gemeenten en provincies
CPO: onbestede middelen van ontvangen rijksmiddelen.
In euro’s
2008
0
R
Provincies en gemeenten
Stand voorziening Wbb ultimo 2005 (eenmalig en inclusief Fonds Economische Structuurversterking (FES))
In euro’s
2007
916.081
R
Stand voorziening Wbb ultimo 2006 (eenmalig en inclusief FES)
In euro’s
2007
445.817
R
Stand voorziening FES ultimo 2005 (eenmalig)
In euro’s
2007
0
R
0
Stand voorziening FES ultimo 2006 (eenmalig)
In euro’s
2007
Besteed bedrag Wbb Besteed bedrag FES Aantal saneringen (inclusief SEB)
In euro’s In euro’s In aantallen
Jaarlijks Jaarlijks Na afloop van de programmaperiode
Provincies en gemeenten
R 172.332 0
R R D1
1
Aantal bodemonderzoeken (inclusief SEB)
In aantallen
Na afloop van de programmaperiode
0
D1
Aantal m 2 gesaneerd oppervlak (inclusief SEB)
In m²
Na afloop van de programmaperiode
151000,00
D1
Aantal m 3 gesaneerde grond (inclusief SEB)
In m3
Na afloop van de programmaperiode
755000,00
D1
3
Na afloop van de programmaperiode
125000,00
D1
Na afloop van de programmaperiode
2.466.000
D1
Aantal m gesaneerd verontreinigd grondwater (inclusief SEB) Aantal b.p.e (inclusief SEB) 29 BIRK
Frequentie (jaar-rekening) (B)
Totaal declarabele uitgaven
3
VROM
Toelichting per indicator (A)
Indicatoren (3)
Ontvanger (C)
Juridische grondslag (2)
Specifieke uitkering (1)
Nummer
Departement
SiSa 2007 Bijlage Verantwoordingsinformatie: Indicatoren 1-75
In m
In aantallen
Met het Rijk te verrekenen investeringskosten In euro’s
Na afloop van een project
Aantal afgeronde projecten
Na afloop van het project
In aantallen
0 0
R
0
D1
30 Klimaatconvenant BANS
Subsidieregeling BANS klimaatconvenant
Provincies en gemeenten
Totale, rechtstreeks aan de uitvoering van In euro’s het plan van aanpak toe te rekenen en door de aanvrager tot subsidieverlening gemaakte en betaalde kosten
Jaarlijks
Aantal conform de beschikking gerealiseerde In aantallen prestaties en doelen
Na afronding van een project
32 Antilliaanse jongeren
Privaatrechtelijke overeenkomsten tussen gemeenten en het Rijk
Gemeenten
Output (conform de tussen de gemeente en het Rijk gemaakte afspraken)
In aantallen
2008
D1
In aantallen
2008
D1
1
223.183
6
R
6
R
Pagina 224 van 271 Pagina 1 van 11
2 3 4 5 WWI
WWI
36 Tijdelijke regeling CO2 reductie gebouwde omgeving 2006
37 Impuls budget stedelijke vernieuwing
Provincies en Tijdelijke regeling CO 2 reductie gebouwde omgeving gemeenten 2006
Besluit impulsbudget stedelijke vernieuwing 2006 tot en met 2009
Gemeenten
Wet Stedelijke vernieuwing, art 13, 1e lid en 2 e lid a. Gemeenten bedoeld als in Wet stedelijke vernieuwing art 5, 2e lid of art 6 3 e lid, onder a (programmagemeenten)
Programmagemeenten
Besteed bedrag Totaal CO2-reductie niet tot bewoning bestemde gebouwen Totaal CO2-reductie tot bewoning bestemde gebouwen Totaal declarabele kosten In de beschikking genoemde doelstellingen
Totaal besteed bedrag t/m 2007 impulsbudget stedelijke vernieuwing WWI
38A Investeringsbudget stedelijke vernieuwing (ISV)
In aantallen In aantallen In aantallen In aantallen In euro's
Aard Controle (14)
Toelichting afwijking (13)
Overige (12)
Te verrekeen met het Rijk (11)
Overige besteding (10)
Besteed t.l.v. rijksmiddelen (9)
Overige ontvangsten (8)
Beschikking Rijk (7)
Beginstand jaar t (6)
Realisatie (5)
2008 2008 2008 2008 Jaarlijks Jaarlijks
0
0
D1 D1 D1 D1 R D2
Jaarlijks
0
0
D2
0
0
In euro’s In aantallen
Jaarlijks Eenmalig na afronding van het project
In euro's
Jaarlijks
Doelstellingen en prestatieafspraken die met In aantallen het Rijk respectievelijk de provincies zijn overeengekomen o.b.v. het stedelijk meerjaren ontwikkelingsprogramma
Afspraak (4)
Frequentie (jaar-rekening) (B)
Toelichting per indicator (A)
Indicatoren (3)
Ontvanger (C)
Juridische grondslag (2)
Specifieke uitkering (1)
Nummer
Departement
SiSa 2007 Bijlage Verantwoordingsinformatie: Indicatoren 1-75
308.930
15.375
R D1
0
R
2009
D1
1 Mutaties in de woningvoorraad, uitgesplitst naar aantallen nieuwbouw op uitleglocaties. Aantal 400
In aantallen
2009
400
267
D1
2 Mutaties in de woningvoorraad, uitgesplitst naar aantallen nieuwbouw als op locaties binnen bestaand bebouwd gebied van 2000 i.v.m. de uitbreidingsbehoefte;
In aantallen
2009
1.650
0
D1
In aantallen 3 Mutaties in de woningvoorraad, uitgesplitst naar aantallen nieuwbouw op locaties binnen bestaand bebouwd gebied van 2000 i.v.m. vervangingsbehoefte;
2009
1.650
0
D1
huur sociale sector : 250 huur marktsector: 300 koop sociale sector: 100 koop marktsector: 1000 totaal: 1650
huur sociale sector:250 huur marktsector: 300 koop sociale sector: 100 koop marktsector: 1000 totaal: 1650
4 Aantallen omzettingen huurwoningen in koopwoningen
In aantallen
2009
500
0
D1
5 Aantallen vernietigde woningen 6 Aantallen ingrijpende woningverbeteringen;
In aantallen In aantallen
2009 2009
850
380
D1 D1
Pagina 225 van 271 Pagina 2 van 11
In aantallen
2009
8 Oppervlak (in m2 of ha) openbare ruimte waarbij sprake is van een kwaliteitsimpuls.
In aantallen
2009
9 Het aantal grootschalige groenprojecten met bijbehorend oppervlak (ha).
In aantallen
2009
10 Aantal wijken waar fysieke culturele kwaliteiten aantoonbaar en integraal deel uitmaken van de gebiedsontwikkeling, en de mate waarin deze kwaliteiten zijn geborgd in lokale planfiguren en beleid.
In aantallen
2009
11 Aan te pakken deel van de werkvoorraad gerelateerd aan het landsdekkende beeld bodemsanering in aantallen (sanering en onderzoek), m2 en m3 (oppervlakte en in de bodem aanwezige ernstig verontreinigde grond) en m3 (te saneren verontreinigd) grondwater en bpe’s (bodemsaneringsprestatie-eenheden). Vermelden welk deel hiervan door saneringen in eigen beheer tot stand zal komen (zonder overheidsbijdrage in de financiering).
In aantallen
2009
Aard Controle (14)
Toelichting afwijking (13)
Overige (12)
Te verrekeen met het Rijk (11)
Overige besteding (10)
Besteed t.l.v. rijksmiddelen (9)
Overige ontvangsten (8)
375
Beschikking Rijk (7)
1.100
Beginstand jaar t (6)
Realisatie (5)
7 Toename aantal volledig toegankelijke woningen.
Afspraak (4)
Frequentie (jaar-rekening) (B)
Toelichting per indicator (A)
Indicatoren (3)
Ontvanger (C)
Juridische grondslag (2)
Specifieke uitkering (1)
Nummer
Departement
SiSa 2007 Bijlage Verantwoordingsinformatie: Indicatoren 1-75
D1 D1
26
D1 D1
D1 a. Aantal saneringen: 30 b. Aantal onderzoeken:20 c. m2 verontreinigd oppervlak: 97.357 d. m3 verontreinigde grond: 107.775 e. m3 verontreinigd grondwater: 11.580 f. Aantal b.p.e : 425.422
a. Aantal saneringen: 50 b. Aantal onderzoeken:50 c. m2 verontreinigd oppervlak: 135.000 d. m3 verontreinigde grond: 145.000 e. m3 verontreinigd grondwater: 16.000 f. Aantal b.p.e : 576.400
12 Aantal A- en railwoningen (absoluut en als percentage van het totaal in de gemeente) waar de saneringssituatie aan het eind van het ISV2-tijdvak is opgelost
In aantallen
2009
236
13 Het aantal meters wegvak dat naar redelijke verwachting onder de normen uit het Besluit luchtkwaliteit wordt gebracht.
In aantallen
2009
14 Woningbouwprogramma Dordrecht West
In aantallen
2009
1.995
15 Open doelstelling: Fysieke voorwaarden voor In aantallen aantrekkelijke sociale en veilige omgeving
2009
2
0
D1
D1
Verkoop: 390 Sloop : 1125 Nieuwbouw : 480
411
sloop 295, nieuwbouw 116, verkoop 55
D1
a. Realisatie dienstknooppunt Wielwijk b. Realisatie MFA
Pagina 226 van 271 Pagina 3 van 11
D1
16 Uitvoeren van het Sociaal programma Dordrecht West (periode 2005/2009) waarin opgenomen: realisatie / renovatie van een speeltuin en een speeltuingebouw, bibliotheekvoorziening, uitbreiding van het welzijnswerk, realisatie van een buurthuis, inzet van het wijkbeheer en een servicepunt voor ouderen.
In aantallen
2009
5
In aantallen / 2009 euro's (verschillen per gemeenten)
3
Aard Controle (14)
Toelichting afwijking (13)
Overige (12)
Te verrekeen met het Rijk (11)
Overige besteding (10)
Besteed t.l.v. rijksmiddelen (9)
Overige ontvangsten (8)
Beschikking Rijk (7)
Beginstand jaar t (6)
Realisatie (5)
Afspraak (4)
Frequentie (jaar-rekening) (B)
Toelichting per indicator (A)
Indicatoren (3)
Ontvanger (C)
Juridische grondslag (2)
Specifieke uitkering (1)
Nummer
Departement
SiSa 2007 Bijlage Verantwoordingsinformatie: Indicatoren 1-75
D1
a. Realisatie/ renovatie speeltuin en speeltuingebouw b. Bibliotheekvoorziening c. Uitbreidingwelzijnswerk d. Realisatie van een buurthuis/MFA e. Inzet van wijkbeheer f. Servicepunt ouderen
Verplichtingen / afspraken met VROM n.a.v. eindsaldo investeringstijdvak ISV I
38B Investeringsbudget stedelijke vernieuwing (ISV)
38C Investeringsbudget stedelijke vernieuwing (ISV)
WWI
Besluit brede doeluitkering 39 Brede doeluitkering Sociaal, integratie en veiligheid (GSB/SIV) sociaal, integratie en veiligheid (SIV) Uitvoeringsregeling brede doeluitkering sociaal, integratie en veiligheid
Eindsaldo ISV I In euro’s Besteed bedrag investeringsbudget stedelijke In euro’s vernieuwing
2009 Jaarlijks
Correctie over besteed bedrag investering stedelijke vernieuwing voorgaand jaar
In euro's
Jaarlijks
Project-gemeenten Bedrag voor stedelijke vernieuwing verkregen In euro's van provincies (investeringsbudget)
Jaarlijks
Provincies
Gemeenten G31
0
12.437.999
R R
4.367.827 3.738.817
R
0
Correctie over bedrag voor stedelijke vernieuwing verkregen van provincies (investeringsbudget voorgaand jaar)
In euro's
Jaarlijks
Activiteiten stedelijke vernieuwing
In aantallen
na afloop projectperiode
0
0
Verplichtingen opgelegd door provincie
In aantallen
na afloop projectperiode
0
0
Eindsaldo ISV Totaal investeringsbedrag ISV II, verdeeld over niet-rechtstreekse gemeenten
In euro’s In euro’s
2010 Jaarlijks
Doelstellingen en prestatieafspraken die met Verschillen per gemeenten het Rijk zijn overeengekomen o.b.v. het stedelijk meerjaren ontwikkelingsprogramma en vastgelegd in het GSB-convenant per stad (prestatielijst)
D1: aantallen R:euro’s
R
0
R
0
D1
0
D1
0 0
D1
2009 (optioneel per jaar in te vullen) Besteed bedrag optioneel ivm verrekensystematiek
Pagina 227 van 271 Pagina 4 van 11
R R
135.000
1 Gedeeld burgerschap 1a Gegevens nieuwkomers volgens jaarlijkse monitoring inburgering. 1b Gegevens oudkomers volgens jaarlijkse monitor inburgering.
Aard Controle (14)
Toelichting afwijking (13)
Overige (12)
Te verrekeen met het Rijk (11)
Overige besteding (10)
Besteed t.l.v. rijksmiddelen (9)
Overige ontvangsten (8)
Beschikking Rijk (7)
Beginstand jaar t (6)
Realisatie (5)
Afspraak (4)
Frequentie (jaar-rekening) (B)
Toelichting per indicator (A)
Indicatoren (3)
Ontvanger (C)
Juridische grondslag (2)
Specifieke uitkering (1)
Nummer
Departement
SiSa 2007 Bijlage Verantwoordingsinformatie: Indicatoren 1-75
D1
Aantal in te burgeren nieuwkomers 2005: 161 Aantal in te burgeren oudkomers 2005: 171 Aantal in te burgeren nieuwkomers 2006: 169 Aantal in te burgeren oudkomers 2006: 83 In 2006 voert de gemeente inburgeringsprogramma’s voor oudkomers uit: 166 1c Aantal allochtone vrouwen, behorend tot de categorie ‘niet werkend en niet uitkeringsgerechtigd’ met wie in 2006 een overeenkomst is gesloten: 75 1d Aantal allochtone vrouwen, behorend tot de categorie ‘uitkeringsgerechtigd’ met wie in 2006 een overeenkomst is gesloten: 25
2
D1
2a Aantal bekend te maken handhavingsbeschikkingen en te verstrekken kennisgevingen: 127 2b Aantal inburgeringsvoorzieningen voor uitkeringsgerechtigden: 960 2c Aantal inburgeringsvoorzieningen voor oudkomers zonder inkomsten uit werk of uitkering: 580
3 Aantal doelgroepkinderen dat deelneemt aan voorschoolse educatie. : 453 70% 4 Totaal aantal leerlingen dat heeft deelgenomen aan een schakelklas op grond van de artikelen 166 en 166a van de Wet op het primair onderwijs: 390 4a. Open doelstelling: (zie stedelijk resultaat) uren per jaar: 2500
3.597.344 276.644
D1 realisatie: 75 leerlingen en 2000 uren
672.017
5 5. Aantal (t.o.v. de doelgroep voortijdig schoolverlaters) scholieren dat herplaatst is en alsnog een startkwalificatie behaalt.
D1
D1
Eigen invulling Dordrecht: 5a. Leerplichtigen 5b. VMBO-ers 5c. Beroepsopleidend (BOL) 5d. Beroepsbegeleidend (BBL)
6 Aantal gestarte deelnemers
1.500
664
D1
Pagina 228 van 271 Pagina 5 van 11
7 Open doelstelling (Volwasseneducatie) Geen GSB ambitie
1.554.296
Aard Controle (14)
Toelichting afwijking (13)
Overige (12)
Te verrekeen met het Rijk (11)
Overige besteding (10)
Besteed t.l.v. rijksmiddelen (9)
Overige ontvangsten (8)
Beschikking Rijk (7)
Beginstand jaar t (6)
Realisatie (5)
Afspraak (4)
Frequentie (jaar-rekening) (B)
Toelichting per indicator (A)
Indicatoren (3)
Ontvanger (C)
Juridische grondslag (2)
Specifieke uitkering (1)
Nummer
Departement
SiSa 2007 Bijlage Verantwoordingsinformatie: Indicatoren 1-75
D1
8 Vervallen 9 Vervallen 10 Gemiddelde verblijfsduur in de maatschappelijke opvang
D1 D1 D1
Residentieel: -18 pct begeleid: -17 pct 11 Het aantal plaatsen in de vrouwenopvang
75
90
774.073
D1
690.801
D1
Opvangcapaciteit: gem verblijfsduur Geheim adres: -14 pct begeleid wonen: -33 % 12 Ambulante verslavingszorg: Aantal cliënten dat per jaar feitelijk wordt behandeld 13 Ambulante verslavingszorg: Aantal behandelingen dat per jaar regulier wordt afgesloten.Geen GSB-ambitie.
1150
1.424
14 Open doelstelling: Geen GSB-ambitie. 15 Het aantal of % 0-19-jarigen met overgewicht dat (1) via de JGZ wordt opgespoord en (2) voor wie gezondheidsinterventies worden ingezet:Ontwikkeling van een info- en volgsysteem voor overgewichtproblematiek 019 jarigen. Voor alle 0-19 jarigen met overgewicht die worden opgespoord via de JGZ wordt een gezondheidsinterventie ingezet.
16 17 18 19
D1
D1 D1
108.864
Open doelstelling: Geen GSB-ambitie. Vervallen Vervallen Het percentage overlastgevenden dat in maatschappelijke opvang (24 uur per dag beschikbaar in crisissituaties) kan worden geplaatst ten opzichte van het totale aantal geregistreerde overlastgevenden.
D1 D1 D1 D1
79.558 5.347.799
Dagopvang: 25 pct Slaaphuis: 14 pct
20 Aanwezigheid van een convenant/ arrangement tussen alle lokale partijen betrokken bij de aanpak van huiselijk geweld
1
0
21 De aanwezigheid van een advies- en meldpunt huiselijk geweld.
1
1
D1
115.566
D1
22 Vervallen
D1
Pagina 229 van 271 Pagina 6 van 11
23 Het verminderen van criminaliteit in risicogebieden en in de woonomgeving mede door een gebiedsgerichte aanpak.
Aard Controle (14)
Toelichting afwijking (13)
Overige (12)
Te verrekeen met het Rijk (11)
Overige besteding (10)
Besteed t.l.v. rijksmiddelen (9)
Overige ontvangsten (8)
Beschikking Rijk (7)
Beginstand jaar t (6)
Realisatie (5)
Afspraak (4)
Frequentie (jaar-rekening) (B)
Toelichting per indicator (A)
Indicatoren (3)
Ontvanger (C)
Juridische grondslag (2)
Specifieke uitkering (1)
Nummer
Departement
SiSa 2007 Bijlage Verantwoordingsinformatie: Indicatoren 1-75
1.361.873
D1
536.639
D1
28.018
D1
a. stadswachten: 55 b.convenanten rond de 3 stationsgebieden: 3 c.Keurmerk Veilig Wonen. aantal nieuwbouwwoningen: 2000 d. 10% van de bestaande bouw Keurmerk Veilig Wonen. aantal woningen: 5209 e.scholen veiligheidsscan: 7
24 Open doelstelling Aanpak jeugdcriminaliteit Jeugdpreventie Antillianen. Schooladoptieplan: Jeugdparticipatie. Jongerenwerk T-teams : 70-75 Home Start Jeugdpreventie team: 200 CTC (hoeveel wijken): 3 Toename van de sportdeelname onder de allochtone jeugd in Dordrecht in het algemeen en de sportbeoefening in georganiseerd verband in het bijzonder, met daarbij bijzondere aandacht voor de achterstandspositie van (met name Islamitische en Hindoestaanse) meisjes.
25 24.I.1. Sportdeelname-1: Het percentage kinderen van allochtone afkomst uit groep 7, dat buiten schoolverband aan sport doet: 64,8 24.I.1.Sportdeelname-2: Het percentage allochtone jongeren (12-22 jaar) dat nauwelijks aan sport doet: 28 24.I.1. Sportdeelname-3: Het percentage allochtone jongeren (12-22 jaar) dat lid is van een sportvereniging: 37 24.I.2 Ondersteuning en coördinatie bond- en verenigingsinitiatieven: Aantal sportbonden: 3 24.I.3. Lokale sportprojecten-1 : Aantal scholen - Voortgezet: 2 - Basis: 4 24.I.3. Lokale sportprojecten-2: Aantal wijkinitiatieven: 2 24.I.3. Lokale sportprojecten-3: Aantal sportverenigingen/-instanties: 5
Pagina 230 van 271 Pagina 7 van 11
Aard Controle (14)
Toelichting afwijking (13)
Te verrekeen met het Rijk (11)
Overige besteding (10)
Besteed t.l.v. rijksmiddelen (9)
Overige ontvangsten (8)
Beschikking Rijk (7)
Inburgeringsplichtigen en vrijwillige inburgeraars voor wie voor de eerste keer een inburgeringsvoorziening is vastgelegd
In aantallen
2009 (optioneel per jaar in te vullen)
0
0
D1
Inburgeringsplichtingen en vrijwillige inburgeraars voor wie voor de eerste keer een inburgeringsvoorziening is vastgesteld en die uiterlijk 31 december 2009 hebben deelgenomen aan het inburgeringsexamen
In aantallen
2009 (optioneel per jaar in te vullen)
0
0
D1
Inburgeringsplichtigen en vrijwillige In aantallen inburgeraars voor wie voor de eerste keer een gecombineerde inburgeringsvoorziening is vastgesteld
2009 (optioneel per jaar in te vullen)
0
0
D1
Inburgeringsplichtigen en vrijwillige In aantallen en inburgeraars voor wie voor de eerste keer in euro's een gecombineerde inburgeringsvoorziening is vastgesteld en die uiterlijk 31 december 2009 hebben deelgenomen aan het inburgeringsexamen
2009 (optioneel per jaar in te vullen)
0
0
D1
Aantal inburgeringsplichtigen en vrijwillige In aantallen en inburgeraars dat op 1 januari 2007 deelneemt in euro's aan opleidigen educatie in de zin van de WEB en de omvang van het bedrag benodigd om deze opleidingen educatie in 2007 te bekostigen
2009 (optioneel per jaar in te vullen)
0
0
Overige (12)
Realisatie (5)
Beginstand jaar t (6)
Frequentie (jaar-rekening) (B)
Toelichting per indicator (A)
Afspraak (4)
Onderdeel inburgering BDU Gemeenten G31 SIV: Regeling inburgering G31
Indicatoren (3)
Ontvanger (C)
Juridische grondslag (2)
Specifieke uitkering (1)
Nummer
Departement
SiSa 2007 Bijlage Verantwoordingsinformatie: Indicatoren 1-75
210.736
D1: aantallen R:euro’s
Bekend gemaakte handhavingsbeschikkingen en verstrekte kennisgevingen aan inburgersingsplichtigen
In aantallen
2009 (optioneel per jaar in te vullen)
0
0
D1
Geestelijk bedienaren voor wie voor de eerste keer een inburgeringsvoorziening is vastgesteld
In aantallen
2009 (optioneel per jaar in te vullen)
0
0
D1
Geestelijk bedienaren die na vaststelling van In aantallen de inburgeringsvoorziening hebben deelgenomen aan het inburgeringsexamen
2009 (optioneel per jaar in te vullen)
0
0
D1
Geestelijk bedienaren die na vaststelling van In aantallen de inburgeringsvoorziening hebben deelgenomen aan het aanvullend praktijkdeel van het inburgeringsexamen
2009 optioneel per jaar in te vullen.
0
0
D1
In 2006 en 2007 afgegeven beschikkingen voor inburgeringsprogramma’s aan nieuwkomers in de zin van de Win
In aantallen
2009 optioneel per jaar in te vullen.
0
0
D1
In 2006, 2007, en 2008 afgegeven verklaringen aan nieuwkomers in de zin van de Win
In aantallen
2009 optioneel per jaar in te vullen.
0
0
D1
Aantal allochtone vrouwen categorie ‘uitkeringsgerechtigd’ met wie in 2006 een overeenkomst als bedoeld in art 8 van de regeling is gesloten
In aantallen
2009 (optioneel per jaar in te vullen)
0
0
D1
Pagina 231 van 271 Pagina 8 van 11
VenW
44 Tijdelijke regeling bestrijding regionale wateroverlast
Tijdelijke regeling eenmalige Gemeenten uitkering bestrijding regionale wateroverlast
2009 (optioneel per jaar in te vullen)
0
0
D1
Aantal allochtone vrouwen categorie ‘nietIn aantallen werkend en niet-uitkeringsgerechtig’ met wie in 2006 een overeenkomst als bedoeld in art. 8 van de regeling is gesloten
2009 (optioneel per jaar in te vullen)
0
0
D1
Aantal allochtone vrouwen categorie ‘nietIn aantallen werkend en niet-uitkeringsgerechtig’ dat voor 1 januari 2010 heeft deelgenomen aan het inburgeringsexamen.
2009 (optioneel per jaar in te vullen)
0
0
D1
Totaal besteed bedrag (inclusief inburgering) In euro’s
jaarlijks
Correctie over besteed bedrag voorgaand jaar
In euro’s
jaarlijks
Betaalde BTW (recht op bijdrage uit BTWcompensatiefonds)
In euro’s
jaarlijks
Correctie over betaalde BTW (recht op bijdrage uit BTW-compensatiefonds) voorgaand jaar
In euro’s
jaarlijks
Overige (12)
Aantal allochtonen vrouwen, categorie In aantallen ‘uitkeringsgerechtigd’, dat voor 1 januari 2010 heeft deelgenomen aan het inburgeringsexamen
15.489.228
R -975.700
79.565
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
R R
0
Per project dient u de volgende indicatoren te In euro’s verantwoorden
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Aard Controle (14)
Toelichting afwijking (13)
Te verrekeen met het Rijk (11)
Overige besteding (10)
Besteed t.l.v. rijksmiddelen (9)
Overige ontvangsten (8)
Realisatie (5)
Beschikking Rijk (7)
Afspraak (4)
Beginstand jaar t (6)
Frequentie (jaar-rekening) (B)
Toelichting per indicator (A)
Indicatoren (3)
Ontvanger (C)
Juridische grondslag (2)
Specifieke uitkering (1)
Nummer
Departement
SiSa 2007 Bijlage Verantwoordingsinformatie: Indicatoren 1-75
R
R
Standvoorziening 1 janurari 2007 (invullen in In euro’s kolom 6 beginstaand jaar t)
2007
R
Besteed bedraag jaar t (in te vullen in kolom 9 besteed tlv rijksmiddelen)
In euro’s
Jaarlijks
R
Stand voorziening ultimo jaar t (in te vullen in In euro’s kolom 11 te verrekenen met het rijk)
Jaarlijks
R
Twintighoevenweg/Weitje van Ufkes Dubbelmondepark Terrein de Vlaming Stevensweg West N3 Haaswijkweg Oost Haaswijkweg West Esdoornlaan Meidoornlaan Grondwaterproblematiek De op grond van artikel 5 lid 5b benoemde indicatoren
In euro’s In euro’s In euro’s In euro’s In euro’s In euro’s In euro’s In euro’s In euro’s In euro’s In aantallen
Jaarlijks Jaarlijks Jaarlijks Jaarlijks Jaarlijks Jaarlijks Jaarlijks Jaarlijks Jaarlijks Jaarlijks Jaarlijks
In aantallen In aantallen In aantallen In aantallen In aantallen In aantallen In aantallen In aantallen In aantallen In aantallen
Jaarlijks Jaarlijks Jaarlijks Jaarlijks Jaarlijks Jaarlijks Jaarlijks Jaarlijks Jaarlijks Jaarlijks
0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
0 0 0 517.011 734.368 0 0 159.290 109.063 0
0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
R R R R R R R R R R D1
0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
D1 D1 D1 D1 D1 D1 D1 D1 D1 D1
Pagina 232 van 271 Pagina 9 van 11
SZW
49 Wet Werk en Bijstand (inkomensdeel)
Wet Werk en Bijstand
Gemeenten
Wet Werk en Bijstand (werkdeel)
Aard Controle (14)
Toelichting afwijking (13)
Overige (12)
Te verrekeen met het Rijk (11)
Overige besteding (10)
Besteed t.l.v. rijksmiddelen (9) 45.237.162
Nvt
Totaal ontvangsten (niet-Rijk) van derden inkomensdeel. Categorie 65 jr en ouder
In euro's kasstelsel
Jaarlijks
-187.049
Nvt
Totaal ontvangsten (niet-Rijk) inkomensdeel. In euro's Categorie jonger dan 65 jaar kasstelsel
Jaarlijks
-2.516.676
Nvt
Meeneemregeling: overheveling overschot/tekort van 2006 naar 2007
In euro’s 2007 kasstelsel (bij tekort een negatief bedrag invullen)
10.146.190
R
Meeneemregeling: overheveling overschot/tekort van 2007 naar 2008
In euro’s 2007 kasstelsel (bij tekort een negatief bedrag invullen)
16.434.310
R
Totaal uitgaven werkdeel
In euro's kasstelsel
Jaarlijks
Omvang van het in 2007 uitgegeven bedrag waarvan de rechtmatigheid nog niet kan worden vastgesteld.
In euro's
2007
0
R
Omvang van het in 2006 uitgegeven bedrag waarvan de rechtmatigheid niet kan worden vastgesteld
In euro's
2007
0
R
Totaal ontvangsten (niet-Rijk) werkdeel
In euro's kasstelsel
Jaarlijks
Terug te betalen aan Rijk
In euro's kasstelsel
Jaarlijks
In euro's kasstelsel
Jaarlijks
Ontvangsten IOAW (niet-Rijk)
In euro's kasstelsel
Jaarlijks
SZW
51 IOAZ
Wet inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte gewezen zelfstandigen (IOAZ), art 54
Uitgaven IOAZ
In euro's kasstelsel
Jaarlijks
Tijdelijke stimuleringsregeling Gemeenten leer-werktrajecten
Overige ontvangsten (8)
Nvt
Jaarlijks
Uitgaven IOAW
SZW
Beschikking Rijk (7)
2.217.770
In euro's kasstelsel
Gemeenten Wet inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte werkloze werknemers (IOAW), art 54
Tijdelijke subsidieregeling Gemeenten Schuldhulpverlening 2006, art
Beginstand jaar t (6)
Jaarlijks
Totaal uitgaven inkomensdeel categorie jonger dan 65 jaar
50 IOAW
52 Tijdelijke subsidieregeling Schuldhulpverlening 2006 53 Leerwerk-trajecten
Realisatie (5)
Totaal uitgaven inkomensdeel Categorie 65 jr In euro's en ouder kasstelsel
SZW
SZW
Afspraak (4)
Frequentie (jaar-rekening) (B)
Toelichting per indicator (A)
Indicatoren (3)
Ontvanger (C)
Juridische grondslag (2)
Specifieke uitkering (1)
Nummer
Departement
SiSa 2007 Bijlage Verantwoordingsinformatie: Indicatoren 1-75
Ontvangsten IOAZ (niet-Rijk)
In euro's kasstelsel
Jaarlijks
Uitvoeringskosten IOAZ
In euro’s kasstelsel
Jaarlijks
Totaal uitgaven In euro's Totaal terug te betalen aan Rijk In euro's In aantallen Aantal personen welke een certificaat of diploma hebben behaald, dan wel ten minste 80% van de overeengekomen scholingsduur van het leer-/werktraject feitelijk scholing hebben gevolgd én welke tijdens het leer/werktraject ten minste 12 maanden in dienstbetrekking werkzaam zijn geweest
Jaarlijks 2007 Eenmalig na afronding project
15.376.988
R
-2.858.306
R 3.105.611
R
547.930
R
274.585
R
0
R
-62.720
R
-2.532
R
141.856
R R R
0 0
0
Pagina 233 van 271 Pagina 10 van 11
SZW
54 Subsidiekader no- riskpolis in G34
Subsidiekader No-riskpolis in Gemeenten G34 G34
SZW
55 Bijstandverlening Zelfstandigen
Besluit Bijstandsverlening Zelfstandigen 2004 art 54
Beschikkingen
Gemeenten
SZW
60 Subsidies Allochtone Vrouwen
VWS
65 Advies- en steunpunten huiselijk Tijdelijke stimuleringsregeling Gemeenten advies- en steunpunten geweld huiselijk geweld
Aard Controle (14)
Toelichting afwijking (13)
Overige (12)
Te verrekeen met het Rijk (11)
Overige besteding (10)
Besteed t.l.v. rijksmiddelen (9)
Overige ontvangsten (8)
Beschikking Rijk (7)
Beginstand jaar t (6)
Realisatie (5)
Afspraak (4)
Gerealiseerde uitstroom
In aantallen
Eenmalig na afronding project
Totaal uitgegeven polissen
In aantallen
Jaarlijks
Terug te betalen aan rijk Totaal uitgaven uitkeringen Bbz 2004 (excl. Bob)
In euro's In euro's kasstelsel
Jaarlijks Jaarlijks
925.697
R R
Totaal uitgaven kapitaal-verstrekking Bbz 2004
In euro's kasstelsel
Jaarlijks
405.977
R
0
0
R
300
65
D1 53.550
Totaal ontvangsten uitkeringen Bbz (excl. Bob) (excl. Rijk)
In euro's kasstelsel
Jaarlijks
-274.997
R
Totaal ontvangsten kapitaalverstrekking Bbz (excl. Rijk)
In euro's kasstelsel
Jaarlijks
-272.100
R
Totaal uitvoeringskosten Bbz 2004 (excl. Bob)
In euro's kasstelsel
Jaarlijks
Totaal uitgaven uitkeringen Bob
In euro's kasstelsel
Jaarlijks
Totaal ontvangsten Bob (excl. Rijk)
In euro's kasstelsel
Jaarlijks Jaarlijks
0
R
0
R
-8.372
R
Totaal uitvoeringskosten Bob
In euro's kasstelsel
Voldaan aan voorwaarden gesteld in beschikking
Wel=1
Totale werkelijk gemaakte kosten (zie art. 4.1), dus inclusief de kosten genoemd in art. 4.2.
In euro’s (optelling van de kosten van alle jaren samen)
2007
538.691
R
Gemaakte kosten van oprichting en uitbreiding vóór 1 januari 2006 (zie art. 4.2)
In euro’s
2007
0
R
In euro’s
Jaarlijks
258.523
R
VWS
66 Regeling opvoedondersteuning
Tijdelijke stimuleringsregeling Gemeenten lokale opvoedondersteuning en gezinsondersteuning
Besteed bedrag
VWS
68 Regeling Buurt, Onderwijs en Sport (‘BOS’)
Tijdelijke stimuleringsregeling Provincies en buurt, onderwijs en sport gemeenten
Verklaring van gemeente waaruit blijkt dat de Wel=1 activiteiten waarvoor de uitkering is verstrekt zijn uitgevoerd
VWS
72 Specifieke uitkering jeugdgezondheids-zorg
Gemeenten
Frequentie (jaar-rekening) (B)
Toelichting per indicator (A)
Indicatoren (3)
Ontvanger (C)
Juridische grondslag (2)
Specifieke uitkering (1)
Nummer
Departement
SiSa 2007 Bijlage Verantwoordingsinformatie: Indicatoren 1-75
Geen indicatoren
N.v.t.
0
Niet=0 Jaarlijks
Niet=0 Eenmalig na afronding
R
0
0
R
0
R
N.v.t.
N.v.t.
Pagina 234 van 271 Pagina 11 van 11
1 Aantal hectare geherstructureerde bedrijventerreinen BDU bijdrage:€ 1.044.600
17
2 Aantal hectare nieuw aangelegde bedrijventerreinen 3 Aantal delicten tegen bedrijven en ondernemers BDU bijdrage:€100.000,-
Geen GSBambitie 20% -
4 Onveiligheidsgevoel van het lokale Geen GSBbedrijfsleven ambitie 5 Aangiftebereidheid van ondernemers Geen GSBambitie 6 Vraagbundelingstraject, gericht op het Geen GSBambitie aansluiten van (semi-)publieke instellingen op breedband, afgerond met een aanbestedingsronde 7 Het aantal locaties van (semi)publieke instellingen in de gemeente dat door middel van een vraagbundelings-initiatief is aangesloten op breedband Inzet van BDU bijdrage: € 700.000 locaties publieke inst 8 Aansluiting bij nationaal elektronisch bedrijvenloket 9 Tevredenheid ondernemer over de gemeentelijke dienstverlening
Jaarlijks
Jaarlijks
Nog te besteden bedragen (16)
Ontvangsten (15)
Toelichting afwijking (14)
Bijdrage t.l.v. rijk in jaar t (13)
Bijdrage t.l.v. Rijk t/m jaar t (12)
Jaarlijks
55.263 Jaarlijks
Jaarlijks
In ieder geval in jaarrekening 2009 (vul een nul in, indien u in 2007 niets wilt verantwoorden)
Jaarlijks
Jaarlijks
Alleen in jaarrekening 2010 indien afspraken niet zijn gerealiseerd (vul een nul in, indien u in 2007 niets wilt verantwoorden)
Jaarrekening 2009 (vul een nul in, indien u in 2007 niets wilt verantwoorden)
0
3.076.600
1.044.600
2.032.000
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
250.000
100.000
150.000
1
0
67.500
67.500
0
67.500
DK III beveil. particulier geregeld, geen convenant; over cijfers 2007 nog overleg met Min EZ ivm verandering meting.
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
700.000
700.000
0
836.376
0
836.376
136.376
700.000
Project is al gereed gekomen in 2006. In 2007 12 aansluitingen erbij gekomen.
0
100 10 Geen GSBambitie Geen GSBambitie
Jaarlijks
Jaarlijks
0 Doelstellingen en prestatieafspraken Jaarlijks die met het Rijk zijn overeengekomen o.b.v. het stedelijk meerjaren ontwikkelingsprogramma en vastgelegd in het GSB-convenant per stad (prestatielijst); art 4
Besteed bedrag in jaar t (9)
Besteed bedrag t/m jaar t-1 (8)
Begroot bedrag
Bijdrage t.l.v. gemeente t/m jaar t (11)
Art. 10 lid 2: Betaalde BTW (recht op bijdrage uit BTW-compensatiefonds)
Realisatie (7)
Geplande bestedingen gemeente (6)
Geplande bestedingen Rijk (5)
Geplande bestedingen totaal (4)
Afspraak(3)
Indicatoren (2)
Specifieke uitkering
76 Besluit subsidie stadsecono mie GSB III (GSB)
Besteed bedrag t/m jaar t (10)
EZ
Nummer
Departement
SiSa 2007 Bijlage Verantwoordingsinformatie: Indicatoren 76-80
Realisatie 0. Tgv geluidsproblematiek vertraging. 10 ha is te halen. Zie bestand in mozaiek
155 27 0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Pagina 235 van 271 Pagina 1 van 2
SiSa 2007 Bijlage Verantwoordingsinformatie: Indicatoren 76-80 10 Verminderen lokale administratieve lasten 11 Verbeteren economische bereikbaarheid: 12 Verminderen mismatch arbeidsmarkt 13 Verbeteren innovatief vermogen bedrijfsleven BDU bijdrage: €300.000 EZ
77 TOPPERregeling
Afspraken, kosten en opbrengsten per project
Geen GSBambitie Geen GSBambitie Geen GSBambitie 75
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
549.000
300.000
249.000
59
124.890
25.308
150.198
0
150.198
Jaarlijks aantal ha
Jaarlijks per project de totaal gemaakte en betaalde subsidiabele kosten
59 matches cumulatief, in 2007 19
0
Bij afronding project (vul een Jaarlijks per project de totaal nul in, indien u in 2007 niets wilt verantwoorden) gemaakte en betaalde subsidiabele kosten
Per project de totale marktconforme gerealiseerde (en bij afronding project vermeerderd met de nog te ontvangen) opbrengsten, de ontvangen (en bij afronding project te vermeerderen met de toegezegde maar nog niet ontvangen) bijdragen van derden en de subsidies van andere bestuursorganen en de Commissie van de Europese Gemeenschappen.
1 Onderstaande 1tm 6 betreft één N.v.t. project: Reconstructie Mijlweg 2 Kosten: 12.315.000 mln, opbrengsten N.v.t. ca 10 mln. Restant aan te vragen bij kadernota 2009.
0
0
0
0
0
0
0
0
3 Realiseren van reconstructie van een N.v.t. weggedeelte met een lengte van 1.250 4 Aankoop twee bedrijfslocaties N.v.t.
0
0
0
0
0
0
0
0
5 Aankoop Mijlweg 33 bedrijfslocaties
N.v.t.
0
1.230.711
0
0
6 Verbreding van de Mijlweg naar 2x2 N.v.t. rijstroken teneinde de bereikbaarheid van het zeehavengebied te verbeteren
0
0
0
0
7 Algemeen: verbeteren van de N.v.t. bedrijfsomgeving (groei van bedrijvigheid in het gebied, toename publieke en private invsteringen in het gebied)
0
0
0
0
Pagina 236 van 271 Pagina 2 van 2
Toelichting op indicatoren van regeling 38 ISV Ad 1: 267 nieuwbouw opgeleverd in uitleg koop-marktsegment, 107 verwacht in 2008 0 verwacht in 2009 Ad 2: In het Dordtse woningbouwprogramma wordt geformuleerd hoeveel woningen moeten worden onttrokken en hoeveel woningen gebouwd moeten worden op alle beschikbaar komende locaties. Er worden geen aparte nieuwbouwprogramma’s benoemd en bijgehouden op vervangings- en uitbreidingslocaties in bestaand stedelijk gebied. Deze gegevens zijn afkomstig uit het woningprogramma Drechtsteden. ISV-middelen worden ingezet in Dordrecht-West, bodem en geluid. Dordrecht gaat er vanuit dat over de hier opgenomen gegevens geen verantwoording plaats vindt in het kader van ISV. Ad 3: In het Dordtse woningbouwprogramma wordt geformuleerd hoeveel woningen moeten worden onttrokken en hoeveel woningen gebouwd moeten worden op alle beschikbaar komende locaties. Er worden geen aparte nieuwbouwprogramma’s benoemd en bijgehouden op vervangings- en uitbreidingslocaties in bestaand stedelijk gebied. Deze gegevens zijn afkomstig uit het woningprogramma Drechtsteden. ISV-middelen worden ingezet in Dordrecht-West, bodem en geluid. Dordrecht gaat er vanuit dat over de hier opgenomen gegevens geen verantwoording plaats vindt in het kader van ISV. Ad 4: Zie opmerking over verkoop van woningen bij Dordrecht West Ad 5: 380 onttrokken, 300 verwacht in 2008 380 verwacht in 2009 Ad 6: Geen GSB-ambitie Ad 7: 375 nieuwbouw opgeleverd in koop-marktsegment, 293 verwacht in 2008 229 verwacht in 2009 Ad 8: Geen GSB-ambitie Ad 9: Na voor gemeente gunstige uitspraak Raad van State bouw fietsbrug over De Vlij in juni weer opgepakt, maar kort daarna opnieuw stilgelegd. Reden: er wordt niet gewerkt conform bestemmingsplan. Voor terrein De Vlaming wordt onderzocht of beelden die marktpartijen financieel-technisch oproepen, realistisch zijn (m.a.w. is de beoogde ‘rood voor groenoptie’ reëel). De contacten met Roos Vastgoed zijn definitief beëindigd. P-terrein Dordwijk, fietspad Dubbemondepark, fietspad Noordendijk, sportpark, Reeweg/Molenvliet, zuidoever volkstuinencomplex, fietskruispunt Dordwijk/N3 en de faunapassage, Twintighoevemweg zijn gereed. De fietsbrug over De Vlij is in uitvoering. Dubbelmondepark is uitgevoerd. Terrein De Vlaming is in de initiatieffase en jeugddorp is in de ontwerpfase.
Pagina 237 van 271
Ad 10: Geen GSB-ambitie Ad 11: Gerealiseerde prestaties eind 2007. De prestaties zijn opgeteld van 2005 tot en met 2007: a. 30; b. 20; c. 97357; d. 107775; e. 11850; f. 425422. Ad 12: 0 Ad 13: Geen GSB-ambitie Ad 14: 295 gesloopt, 116 nieuwbouw, 55 verkocht. De verwachting voor 2008 zijn 51 verkochte woningen en voor 2009 64 verkochte woningen. Ad 15: De Visie’s Wielwijk, Crabbehof en Nieuw Krispijn zijn door College en Raad goedgekeurd. Sociale programma’s Crabbehof en Nieuw Krispijn zijn in concept gereed. MFA is eind december opgeleverd. De realisatie van Dienstenknooppunt HOED vertraagt. De aanvang werkzaamheden start in 2008, de oplevering is voorzien in 2010. Ad 16: De sociale programma’s Oud Krispijn en Wielwijk zijn in uitvoering. De evaluatie van het eerste jaar sociaal programma is afgerond. De sociale programma’s Nieuw Krispijn en Crabbehof zijn in concept gereed.
Toelichting op openstaande verplichtingen uit ISV-1: Afspraak 1: Realiseren van de revitalisering bedrijvengebied Zeehaven (prioritaire doelstelling 1, structurering Zeehavens Dordrecht). Realisatie 1: Revitalisering projectstructuur, overlegstructuur en relatieschema tussen vitale acties, businesscases en deelprojecten van gehele project. Opstart Haven Management Overleg (functioneert reeds). Aantrekken projectmedewerkers en deelprojectleiders. Opstart businesscases (BC’s) + deelproject bereikbaarheid, bestaat uit dereconstructie van de Wieldrechtseweg, Kilkade, Kreekweg en Mijlweg. Opstellen toetsingskader voor de BC’s. Doorstart communicatie, marketing en acquisitie. Doorstart subsidiemanagement. Vervolg risicomanagement i.s.m. Metrum. Aanscherping projectadministratie en financieel management. Vaststelling geluidszonebeheerplan. PvA voor herziening bestemmingsplan en aanpassing geluidszonering (doorlooptijd tot 2010). Pas dan is er – naar verwachting – voldoende geluidsruimte voor realisatie doelen (zie boven).
Pagina 238 van 271
Afspraak 2: Realiseren van de bijgestelde ontwikkeling van de stationslocatie tot regionaal OV-knooppunt (prioritaire doelstelling 2, realisatie HOV-D in 2007). Realisatie 2: Concept samenwerkingsovereenkomst NS Prorail gereed. DO openbare ruimte afgerond + vastgesteld m.u.v. verkeersveiligheid (nieuwe onderzoeken begin 2008). DO tijdelijke Fietstalling en tijdelijk rayonkantoor NS gereed, bouwaanvraag is hiervoor ingediend. Sloopvergunning huidige fietsenstalling en rayonkantoor ingediend. Kapvergunningen verleend plus bezwaren afgehandeld. Realisatiekrediet door raad vastgesteld. HOVD subsidie definitief. Ontwerp busstation overeenstemming met Arriva, voorlopig ontwerp loketten en wachtruimten buschauffeurs. Afspraak 3: Realiseren van het resterende deel van de ontwikkeling van het knooppunt A16/N3 tot poort van de stad/randstad met primair accent op werkfuncties (prioritaire doelstelling 3, nieuwe ontwikkeling bedrijventerreinen). Realisatie 3: Amstelwijck De realisatie van twee nieuwe kantoorpanden op Amstelwijck is gestart. Het stedenbouwkundig plan is vastgesteld. Begin 2008 wordt gestart met de realisatie van Delta en Cegelec en in september 2008 met het hotel Van der Valk. Bij de uitvoering stuit de gemeente Dordrecht op diverse “erfenissen” uit het verleden, zoals de mogelijke aanwezigheid van explosieven, kabels en leidingen, puin en onvolledige dossiers. Hierdoor is vaak ad hoc snel inzet en besluitvorming nodig en worden kosten gemaakt die niet zijn voorzien. DK3 De vraag naar grond is toegenomen, vaak kleinere (ca 3000 m2 ) kavels maar ook grotere (Riwal ca 3,5 ha) staan onder optie. Totaal is ca.45 % uitgegeven of staat onder optie. Het wachten is op goede weersomstandigheden om de laatste werkzaamheden uit te kunnen voeren voor overdracht naar Stadswerken Beheer. Het westelijk deel van TRS is geheel uitgegeven en wordt woonrijp gemaakt. Het oostelijk deel van TRS is naar Stadswerken Beheer overgedragen. DK4 Een absolute voorwaarde voor de ontwikkeling van Dordtse Kil IV is een goede stedelijke ontsluiting fly-over N3/A16. De benodigde besluitvorming t.a.v. de (externe) financiering van de fly-over is bekrachtigd. In het verlengde van de besluitvorming voor de infrastructuur is de planvoorbereiding voor Dordtse Kil IV in kwartaal III krachtig ter hand genomen. Er is een (door)startnotitie voor de definitiefase opgesteld (collegebesluit 8 januari 2008), die een overzicht geeft van de actuele stand van zaken en de aanpak voor de definitiefase (activiteiten, planning en kosten). Parallel aan de planvoorbereiding is de verwerving van de gronden voortgezet. NB Vanaf 29 november 2007 is het Wvg-regiem komen te vervallen. Dit is publiekelijk bekend gemaakt. Het opnieuw vestigen van het voorkeursrecht is mogelijk vanaf 29 november 2009. Het waterschap Hollandse Delta start 1e kwartaal 2008 met de planvoorbereiding voor de dijkverzwaring. Naar verwachting is de dijkverzwaring een ingrijpende wijziging. In overleg met bestuur en directie wordt de gemeentelijke inbreng in de projectgroep van de dijkverzwaring gecoördineerd door de gebiedsmanager. Verkeersknooppunt A16/N3 Het verkeersstructuurplan is in april 2007 vastgesteld. Het inpassingsontwerp en de kostenraming zijn opgesteld. Met de provincie en RWS zijn intentieafspraken gemaakt over de cofinanciering
Pagina 239 van 271
Afspraak 4: Realiseren van de resterende 500.248 BPE's (prioritaire doelstelling 12, bodemsanering. (Deze doelstelling is opgenomen in het GSB3 convenant). Realisatie 4: Zie punt 11 van toelichting op ISV, maar kan niet vervallen
Pagina 240 van 271
Toelichting op regeling 39 SiSa SIV 1.Nieuwkomers (WIN) en oudkomers 1a Gegevens nieuwkomers volgens jaarlijkse monitoring inburgering Nieuwkomers 2006 en 2007 (cumulatief): Beschikkingen: prognose 166, realisatie 162 Afgegeven verklaringen: prognose 169, realisatie 255 1b Gegevens oudkomers volgens jaarlijkse monitor inburgering. Oudkomers 2005 Prognose: 171. Resultaat: 119 overeenkomsten, waarvan 104 afgerond 2006 Prognose 166. Resultaat 165 overeenkomsten, waarvan 126 afgerond. Regeling loopt tot en met 31 december 2007, in 2007 geen nieuwe aanmeldingen meer gedaan. NB: - Voor de nieuwkomers betreft het de Wet Inburgering Nieuwkomers, van kracht tot 2007 (ingezette trajecten tot 2007 hebben soms een langere uitloop in 2007 en 2008 t.b.v. afronding) - De oudkomers vallen officieel niet onder de BDU, maar onder een aparte regeling: rijksgeld dat in het verleden vanuit Dordrecht naar Sociale Dienst Dordrecht was overgemaakt. 1c aantal allochtone vrouwen, behorend tot de categorie ‘niet werkend en niet uitkeringsgerechtigd’ met wie in 2006 een overeenkomst is gesloten (=Pavem w.b. gedeelte BDU) In 2006 75 personen gestart, in 2007 nog 74 in traject dus 1 persoon afgevallen. Dit ligt boven de 90% die SDD aanhoudt als reëel percentage van deelnemers dat deelneemt aan examen. 1d Aantal allochtone vrouwen, behorend tot de categorie ‘uitkeringsgerechtigd’ met wie in 2006 een overeenkomst is gesloten (=Pavem w.b. gedeelte BDU) In 2006 25 personen gestart, in 2007 nog 13 in traject. 2. Wet inburgering (WI) 2a Aantal bekend te maken handhavingsbeschikkingen en te verstrekken kennisgevingen Het betreft mensen die de plicht hebben tot inburgering maar aan wie geen actief aanbod wordt gedaan. De taak van SDD ligt hier bij handhaving. Afspraak is 127 trajecten in de periode van 3 jaar (afgerond, rekening houden met budget van 310 euro per persoon 43 trajecten per jaar). Realisatie 2007: 61 2b Aantal inburgeringsvoorzieningen voor uitkeringsgerechtigden Prognose: 960 trajecten voor 2007-2008-2009 (320 per jaar), met inschatting dat ongeveer 90% daadwerkelijk zou worden gerealiseerd (837). Daadwerkelijke realisatie 2007: 24 2c Aantal inburgeringsvoorzieningen voor oudkomers zonder inkomsten uit werk of uitkering Prognose: 580 trajecten voor 2007-2008-2009 (193 per jaar), met inschatting dat ongeveer 90% daadwerkelijk zou worden gerealiseerd (520). Daadwerkelijke realisatie 2007: 18 De invoering van de Wet Inburgering (WI) per 1 juli 2007 is landelijk op problemen gestuit. Ook de SDD kreeg hiermee te maken. Beleid en organisatie waren in Dordrecht tijdig klaar voor de invoering, maar het bereiken van de inburgeringsplichtigen bleek (ook landelijk) veel lastiger dan voorzien. Ontoereikende uitvoeringsinformatie, een moeilijk bereikbare doelgroep en onduidelijkheden in de wetgeving speelden ons parten. In plaats van de beoogde 513 mensen (320 regeling 2b +193 regeling 2c), werden er 42 personen op een inburgeringcursus geplaatst. De door het Rijk op voorschotbasis verstrekte middelen voor de Wet Inburgering worden meegenomen naar 2008. Wij hebben een Verbetervoorstel Inburgering ontwikkeld op basis van het Deltaplan Inburgering van het ministerie van Wonen, Wijken en Integratie. Doel is om op korte termijn meer en sneller inburgeraars op de beschikbare trajecten te plaatsen. Ketensamenwerking, persoonlijke benadering en snel toeleiden naar een traject zijn daarbij belangrijke instrumenten. Uitvoering van verbetermaatregelen is per februari 2008 gestart. Pagina 241 van 271
3. VVE In 2007 is het nieuwe beleidskader “Samen investeren in vroeg beginnen…” in gegaan. Door te variëren in de intensiteit van het VVE aanbod kan het VVE aanbod worden uitgebreid naar meer locaties en worden meer gemengde groepen gevormd. Het doelgroepbereik was in oktober 2006 al 70% (op basis van de monitor van Sardes. Monitorgegevens over 2007 zijn nog niet bekend, deze worden momenteel verwerkt. Vooruitlopend op landelijke ontwikkelingen wordt gestreefd het doelgroepbereik verder te verhogen naar 100%. 4. Schakelklassen In het schooljaar 2006-2007 zijn 7 schakelgroepen (met ca. 75 leerlingen) ingericht. Uit de meetresultaten die de scholen tussentijds uitvoeren dat het taalniveau van de schakelklasleerlingen stijgt. Een verdere stijging van het niveau vereist voortzetting van de extra aandacht na de schakelklas. 4. a. Versterking zorgstructuur in het basisonderwijs In Dordrecht is er voor gekozen om m.n. de individuele leerlingenzorg binnen de zorgstructuur van de school te versterken, door de inzet van de orthopedagogen in de MultiDisciplinaire Teams daarop te richten. In 2007 zijn er 2000 uren orthopedagogiek ingezet voor de versterking van de zorgstructuur in het basisonderwijs. 5. Voortijdig schoolverlaten I.vm. de registratieproblematiek is in overleg met het Rijk een nieuw nulmetingsjaar bepaald: december 2006. Schooljaar 2006-2007: van totaal cumulatief 1533 vsv‘ers werden er 142 herplaatst. Schooljaar 2005-2006: van totaal cumulatief 1511 vsv’ers werden er 94 herplaatst.). Dat is een toename van meer dan 50% aan herplaatsingen. Vsv-bestandsanalyse okt.2007: van de 14.496 jongeren in Dordrecht zijn er 3.032 jongeren die al een hoopleiding volgen, een startkwalificatie hebben gehaald of buiten de doelgroep vallen. Van 9.252 jongeren is bekend dat zij geen vsv’er zijn en momenteel als schoolgaand staan geregistreerd. Van de overige jongeren zijn er 614 bekend in een bepaald traject. De resterende 1.598 jongeren zijn niet geregistreerd bij één van de instanties. 6. WEB De Gemeenschappelijke Regeling Drechtsteden (GRD) is vanaf 2007 verantwoordelijk voor de uitvoering van de Wet Educatie Beroepsonderwijs (WEB), waarbij gemeente Nieuw-Lekkerland zich heeft aangesloten. Het jaar 2007 is om die reden een overgangsjaar èn omdat het inburgeringsonderwijs niet meer gefinancierd kan worden uit de WEB met de invoering van de Wet Inburgering (WI) per 01-01-2007, wat heeft geleid tot onderbesteding van de beschikbare WEB-gelden, een landelijk fenomeen. Binnen de Drechtsteden is als antwoord daarop een bredere invulling van de WEB gegeven. September 2007 presenteert de Regering het ‘Deltaplan Inburgering’. De regionale koers om meer duale trajecten te volgen is daardoor bevestigd, waarmee mogelijkheden voor de uitvoering en gebruik van de WEB-budgetten worden verruimd. Aantal cursisten WEB schooljaar 2006-2007 per doelgroep en cursus* Doelgroep
Jongeren tot 23 jaar (VAVO)
Anderstaligen
Laaggeschoolden Overig Totaal
Soort cursus/ traject
Drechtsteden
Havo/ Vwo/ Gymnasium
169
VMBO
48
Anderstaligen alfabetisering
39
Anderstaligen inburgering
100
Anderstaligen staatexamen
39
Inburgering nieuwe stijl
12
Taal op werkplaats
27
Geïntegreerde beroepsopleiding-VT
37
Taallessen aan vrouwen in wijken Funderende educatie
28 144 21 664
Over WEB wordt jaarlijks separaat verantwoord aan Ministerie OCW (via CFI).
Pagina 242 van 271
7,8,9, Vervallen, geen GSB ambtitie 10. Verblijfsduur Maatschappelijke Opvang In 2007 zijn in totaal 356 opvangplaatsen gerealiseerd. Instelling
Product
Gemiddelde verblijfsduur n 2007
Leger des Heils 24-uursopvang (incl. sociaal pension) Beschermd wonen
685 dagen 280 dagen
Begeleid wonen
628 dagen
Sociaal pension Gorinchem Blijf van m’n Lijf Opvang geheim adres
De Hoop
Doelstelling gemiddelde verblijfsduur in 2009
81 dagen
292 dagen 6 maanden
Begeleid wonen
149 dagen
12 maanden
24-uursopvang
134 dagen
145 dagen
Begeleid wonen
338 dagen
264 dagen
Rivas
Begeleid wonen in de 93 dagen 12 maanden vrouwenopvang De instellingen voldoen aan de doelstelling die voor 2009 is gesteld, m.u.v. de 24-uursopvang Leger des Heils. Oorzaak hiervan is dat in 2007/2008 alle cliënten die reeds jaren in de 24-uursopvang verblijven, zullen verhuizen naar een andersoortige voorziening. Dit betekent dat de gemiddelde verblijfsduur van het aantal bewoners dat vertrekt in 2007 en 2008 erg hoog zal zijn. 11. Vrouwenopvang Het aantal gerealiseerde plaatsen vrouwenopvang in 2007 is totaal 90. Met dit aantal plaatsen wordt ruim voldaan aan de prestatieafspraken. De gemiddelde verblijfsduur in de vrouwenopvang is: 93 dagen begeleid wonen. 12. Ambulante verslavingszorg Het aantal patiënten dat op 31-12-2007 bij de ambulante verslavingszorg stond ingeschreven was 1048. In totaal hebben in 2007 1424 mensen gebruik gemaakt van de ambulante verslavingszorg. 13, 14 geen GSB ambitie 15. Overgewicht Het project tegengaan overgewicht werkt samen met het BOS-project Doe effe gezond. Screening op overgewicht/obesitas vindt plaats i.h.k.v. de JGZ door jeugdartsen en verpleegkundigen tijdens het Preventief Geneeskundig Onderzoek. Schooljaar 2006-2007 Overgewicht per wijk in Dordrecht BMI INDELING IN 3 CATEGORIEEN TE-LICHT 19e Eeuwse Schil + Historische Binnenstad Crabbehof
WIJKNAAM
Krispijn
Staart
Wielwijk
Aantal % binnen de wijk
118
529
5,4%
73,7%
22,3%
100,0%
11
118
43
172
6,4%
68,6%
25,0%
100,0%
43
531
211
785
5,5%
67,6%
26,9%
100,0%
15
123
45
183
8,2%
67,2%
24,6%
100,0%
15
112
64
191
7,9%
58,6%
33,5%
100,0%
Aantal % binnen de wijk Aantal % binnen de wijk
Totaal
390
Aantal % binnen de wijk
TE-ZWAAR
21
Aantal % binnen de wijk
NORMAAL
e
(meting: groep 2, 4 en 7 basisonderwijs en 2 klas voortgezet onderwijs) Gezondheidsinterventies die gepleegd worden zijn o.a. adviesgesprekken met ouders en kind en indien nodig doorverwijzing. Ook wordt informatie meegegeven over gezond eten, bewegen, adviesnummers, enz. Pagina 243 van 271
Daarnaast vinden diverse (voorlichtings)activiteiten op scholen en in de wijken plaats gericht op bewegen en gezonde voeding. Actie door arts/verpleegkundige Niet OK, geen Niet OK wel Alles OK actie actie WIJKNAAM
19e Eeuwse Schil + Historische Binnenstad Crabbehof
Krispijn
Staart Wielwijk
Aantal % binnen de wijk Aantal % binnen de wijk Aantal % binnen de wijk Aantal % binnen de wijk Aantal % binnen de wijk
Totaal
6
86
436
528
1,1%
16,3%
82,6%
100,0%
0
33
139
172
0%
19,2%
80,8%
100,0%
7
172
606
785
0,1%
21,9%
77,2%
100,0%
1
23
159
183
0,5%
12,6%
86,9%
100,0%
1
47
143
191
0,5%
24,6%
74,9%
100,0%
Toelichting: niet bij alle te-zwaar bevonden kinderen zijn interventies gepleegd. Dit heeft er mee te maken dat een aantal doelgroepkinderen niet alle gegevens volledig of correct hebben ingevuld om interventie te kunnen uitvoeren. Gegevens over gebied Oost (Dubbeldam, Stadspolders, Sterrenburg) nog te ontvangen van de GGD. 16. geen GSB ambitie 17, 18 Nazorg Veelplegers: vervallen, wel wordt gevraagd inzage te geven in de inspanningen cf oorspronkelijke afspraken Stand per 31/12/2007: 153 volwassen veelplegers en 40 minderjarige veelplegers. Alle 40 minderjarige veelplegers hebben enige vorm van nazorg ontvangen. Van de 153 volwassen veelplegers zijn er 88 besproken in het casusoverleg PGA18+. Over het aantal nazorgtrajecten kan nog geen inzicht worden gegeven. Trajecten ITB: 17 (voorlopige indicatie) Trajecten ITB-Criem: 17 (voorlopige indicatie) 19. Overlastgevenden Op landelijk niveau worden tussen Rijk en VNG afspraken gemaakt m.b.t. de registratiesystematiek. De verwachting is dat eind 2008 hierover meer bekend zal zijn. 20. Convenant Huiselijk Geweld Het Convenant Huiselijk Geweld 2002-2005 heeft geleid tot het inrichten van meld- en steunpunten. In 2006 is ervoor gekozen om de aanpak van huiselijk geweld zoveel mogelijk onderdeel uit te laten maken van de reguliere werkzaamheden van betrokken partijen en hun samenwerkingsverbanden. M.i.v. 2006 is het meld- en steunpunt omgevormd tot een Advies- en Steunpunt Huiselijk Geweld. De Stuurgroep Huiselijk Geweld, bestaande uit diverse samenwerkingspartners, heeft in 2007 een notitie Doorontwikkeling Aanpak Huiselijk Geweld opgesteld op basis waarvan een werkplan is geschreven, waarin een aantal speerpunten zijn benoemd. 21. Aanwezigheid meldpunt Huiselijk Geweld Tot 01-01-2008 exploiteerde de Stichting Blijf van mijn Lijf het Advies- en Steunpunt Huiselijk Geweld (ASHG). Met ingang van 01-01-2008 zijn het ASHG en het Meldpunt Z&O samengegaan in één Meldpunt: Meldpunt Z&O/ SHG, ondergebracht bij de GGD.
Pagina 244 van 271
22. Meldingen huiselijk geweld Meldingen* huiselijk geweld Totaal aantal meldingen Waarvan 1x meldingen Waarvan meer dan 1x meldingen
Jaar 2007 787 (100%) 441 (56%) 346 (44%)
Totaal aantal adressen met melding Waarvan adressen met 1x melding Waarvan adressen met meer dan 1x melding * Meldingen = telefonische melding van Bron: Politie Zuid-Holland Zuid
575 (100%) 441 (77%) 134 (23%) incident huiselijk geweld via meldkamer politie.
23. verminderen criminaliteit in risico gebieden 23.a Inzet stadswachten Er zijn 72 stadswachten ingezet in alle wijken van Dordrecht. 23.b Convenanten rond de drie stationsgebieden Convenanten voor de 3 stationsgebieden zijn afgesloten (Lokaal VeiligheidsArrangement Stationsgebieden, Merwede-Lingelijn en cameratoezicht). De werkgroep veiligheid stationsgebieden heeft een inzetplan 2007 opgesteld (een jaarlijkse uitwerking van het LVA) en de activiteiten in dit plan zijn uitgevoerd. 23.c. Keurmerk Veilig Wonen bij Nieuwbouw In 2007 zijn alle nieuwbouwplannen zijn ter toetsing aangeboden aan de regionale keurmerkcommissie van de politie Zuid-Holland Zuid. 23.d. Keurmerk Veilig Wonen bij bestaande bouw Het aantal bestaande woningen dat in 2007 zijn gecertificeerd met het Keurmerk Veilig Wonen is niet bekend. Wel is een inventarisatie gemaakt van nieuwbouwplannen en woningen die sinds 2005 ter toetsing zijn aangeboden aan de keurmerkcommissie. 23.e. Schoolveiligheidsscans Stand van zaken per 1/1/2008: Alle scholen hebben een schoolveiligheidsscan op basis waarvan schoolbesturen zelf de benodigde maatregelen nemen. In 2007 zijn een aantal scholen op het Leerpark gevestigd. Dit leidt tot een nieuwe situatie waarin, anders dan voorheen, het aantal leerlingen op een plek fors is toegenomen. Op het Leerpark wordt met vier scholen gewerkt aan de veiligheid en het beheer van de openbare ruimte. Doel is de scholen in het Leerpark het certificaat “Veilige school” te laten behalen. Sinds 2007 is voorzien in tijdelijk extra veiligheidsmaatregelen op het Leerpark ter overbrugging naar een structurele inbedding. 24. Open doelstelling Aanpak jeugdcriminaliteit: 8 programma’s 24.a. Jeugdpreventie Antillianen In 2007 heeft de gemeente op basis van onderzoek een factsheet Antillianen m.b.t. bevolkingsontwikkeling, voortijdig schoolverlaten, werkloosheid, criminaliteit 12 t/m 24 jarigen en vanaf 24 jaar opgesteld. Daarnaast heeft een verdiepingsonderzoek naar Antilliaanse tienermoeders plaatsgevonden. 24.b. Schooladoptieplan In het kader van de herprioritering van taken binnen het politieapparaat is het SAP onder de zaaglijn terechtgekomen. Dat houdt geenszins in dat de aandacht voor preventie daarmee is weggevallen. Intussen wordt op diverse fronten geïnvesteerd in preventie en aanpak van jeugdcriminaliteit en waar de SAP middelen ook voor worden ingezet. Voorbeelden hiervan zijn Voor- en Vroegschoolse Educatie (VVE), Opvoedingsondersteuning en de ontwikkeling van een Centrum voor Jeugd en Gezin. Al deze projecten zijn gericht tieners en zijn gericht op het voorkomen van probleemgedrag bij jongeren, zodat ze als evenwichtige volwassenen kunnen opgroeien.
Pagina 245 van 271
24.c. Jeugdparticipatie In Drechtstedenverband is besloten een website te ontwikkelen voor alle jongeren van 12 tot 23 jaar. Met de komst van Cilio is Dordt Rocks opgegaan in deze jongerenwebsite van de Drechtsteden. 05-11-2007 is de nieuwe jongerenwebsite Cilio van de Drechtsteden. Aan de jongerenwebsite is een activiteitenbudget van € 10.000 gekoppeld, waarop jongeren een beroep doen als zij een activiteit willen organiseren voor jongeren. In 2007 is slechts € 1.000,- uitgekeerd. De indruk bestaat dat jongeren geen gebruik maken van het budget: a) omdat ze het idee hebben dat ze er veel moeite voor moeten doen om subsidie te verkrijgen, b) omdat ze het activiteitenbudget onvoldoende weten te vinden. Om het activiteitenbudget nieuw leven in te blazen en de verbinding met Cilio te maken, is het budget goed onder de aandacht gebracht bij de jongeren tijdens de promotiecampagne van Cilio in Dordrecht. In 2008 zal gekeken worden of het activiteitenbudget ook geregionaliseerd kan worden. 24.d. Jongerenwerk in alle wijken Het jongerenwerk wordt uitgevoerd op basis van vraaggerichte en flexibele inzet binnen de wijken. 24.e. T-teams In 2007 is aan 73 jongeren een intensief begeleidingsaanbod aangeboden. Tijdens het traject zijn 9 jongeren alsnog afgehaakt. 24.f. Home Start In 2007 zijn 43 gezinnen ondersteund met de inzet van 54 vrijwilligers. 24.g. Jeugdpreventieteam In 2007 zijn 269 Dordtse jongeren begeleid door het JPT. Dat het aantal aanmeldingen bij het JPT in 2007 aanmerkelijk hoger dan in voorgaande jaren, is m.n. toe te schrijven aan de landelijke afspraak tussen Politie en Bureau Jeugdzorg, dat de Politie vanuit haar taak “signaleren en doorverwijzen” al haar zorgen omtrent jeugd die (nog) niet strafrechtelijk vervolgd (kunnen) worden, meldt bij één meldpunt bij Bureau Jeugdzorg. Vanwege de reeds bestaande werkwijze en afspraken in Zuid-Holland worden de politiemeldingen via het JPT gedaan richting het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling van Bureau Jeugdzorg. Verder is in 2007 de werkwijze Kindspoor van start gegaan en is de bestuurscommissie JPT ZHZ van start gegaan. Hiermee is een forum gecreëerd waar de financiers en uitvoerders van het JPT elkaar structureel enkele malen per jaar treffen. 24.h. CtC De methodiek CtC wordt in de 3 wijken Staart, Reeland en Noordflank uitgevoerd. In 2004 is een nulmeting gehouden op basis waarvan een preventieplan is opgesteld, dat eind 2006 is vastgesteld en ingevoerd. Na de vaststelling van het preventieplan, heeft het Preventieteam haar aandacht voornamelijk gericht op het uitbreiden van het programma-aanbod. Daarnaast is in 2007 ook energie gestoken in het verder ontwikkelen van CtC als sturingsinstrument voor een preventief jeugdbeleid.
Pagina 246 van 271
24.I Meedoen Allochtone Jeugd door Sport Meedoen Allochtone Jeugd door Sport 24.I. Algemene project doelstelling: Toename van de sportdeelname onder de allochtone jeugd in Dordrecht in het algemeen en de sportbeoefening in georganiseerd verband in het bijzonder, met daarbij bijzondere aandacht voor de achterstandspositie van (met name Islamitische en Hindoestaanse) meisjes. Doelstelling en Indicator
24.I.1. Sportdeelname-1: Het percentage kinderen van allochtone afkomst uit groep 7, dat buiten schoolverband aan sport doet. 24.I.1.Sportdeelname-2: Het percentage allochtone jongeren (12-22 jaar) dat nauwelijks aan sport doet. 24.I.1. Sportdeelname-3: Het percentage allochtone jongeren (12-22 jaar) dat lid is van een sportvereniging. 24.I.2 Ondersteuning en coördinatie bond- en verenigingsinitiatieven: Aantal sportbonden 24.I.3. Lokale sportprojecten11: Aantal scholen - Voortgezet - Basis 24.I.3. Lokale sportprojecten-2: Aantal wijkinitiatieven 24.I.3. Lokale sportprojecten-3: Aantal sportverenigingen/instanties
Stedelijke nulsituatie 2004
Stedelijk resultaat 31 december 2009
Bron Rijk / gemeente
54,8%
64,8%
Gemeente: JGZ-registratie GGD
38%
28%
Gemeente: Jeugd Monitor
32%
37%
Gemeente: Jeugd Monitor
0
3 (minimum aantal)
Gesloten overeenkomst
0 voortgezet 0 basis
2 voortgezet 4 basis
0
2
0
5
Gesloten overeenkomst Gesloten overeenkomst Gesloten overeenkomst
Stand van zaken 2007
Er is nog geen tussenmeting volgens het algemene protocol uitgevoerd. Deze staat gepland voor begin 2008.
8
0 0 1
0
De definitieve beschikking betreffende de extra financiële impuls in het kader van het project “Meedoen Allochtone Jeugd door Sport” is door de gemeente Dordrecht pas op 23-11- 2006 ontvangen, waardoor het project met vertraging is gestart. Dit heeft ook in 2007 nog doorgewerkt. De projectleider heeft in 2007 zich voornamelijk bezig gehouden met de ondersteuning en coördinatie van de bonds- en verenigingsinitiatieven, met als resultaat 8 ondertekende samenwerkingsovereenkomsten. Aangezien ook de bonden en de verenigingen nog in de fase van het maken van plannen hebben gezeten, zijn er nog weinig activiteiten georganiseerd. Er zijn hierover al wel voorbereidende gesprekken gevoerd. 14-11-2007 heeft er een voortgangsgesprek met het Ministerie VWS plaatsgevonden, die tevreden was over de voortgang van het project in Dordrecht. Separate afspraken, c.q. regelingen met het Rijk binnen de BDU SIV Aanval op de Uitval In 2007 heeft het Centre for Government Studies in het kader van het project Aanval op de uitval een zogenaamde pressurecooker bijeenkomst gehouden gericht op de problematiek van multiprobleemgezinnen. Op basis van deze bijeenkomst is er een Actieplan Aanval op de Uitval opgesteld. De gemeente gaat het vervolg langs twee lijnen invullen: 1. In het kader van het Wmo-beleid inzake de maatschappelijke zorg is een regiemodel ontwikkeld voor de integrale aanpak van mensen en gezinnen met ernstige, meervoudige problemen. Dit model wordt in samenwerking met het zorgkantoor, de zorgverzekeraars en de zorginstellingen stap voor stap
1 De gemeente Dordrecht zet in op een relatief laag aantal scholen en verenigingen maar gaat uit van een gerichte en actieve benadering van 271 Pagina 247 van deze instellingen.
vormgegeven. Het model voorziet in het geven van vergaande mandaten over zorgverlening voor deze doelgroep. Het doel is om in samenhang alle aspecten van de samengestelde problematiek te lijf te gaan (schulden, dakloosheid, verslaving, psychiatrische problematiek enz.). Dit gaat zijn beslag krijgen in 2008 t/m 2010. 2. De tweede lijn heeft betrekking op het promoten van frontlijnsturing in meer brede zin in de wijken. Hiervoor wordt in 2008 en 2009 een proces in de stad voor georganiseerd. Sociale herovering In 2007 is een start gemaakt met de uitvoering en aanpak van de 7 speerpunten uit het sociaal-programma Wielwijk biedt perspectief! 2007-2009. 1) Wielwijk betrokken en positief in beeld: op het gebied van participatie hebben vele activiteiten plaatsgevonden, waarbij bewoners betrokken waren bij de organisatie, zoals: de klankbordgroep, bestaande uit 30-55 bewoners, die betrokken is geweest bij het Sprekersplein van de Raad, de bezoeken van minister Vogelaar en de LSA-dag; 3 rondleidingen door Wielwijk; 3 straatfeesten en een zomerterras: maken van een film over Wielwijk; graffiti-/kunstmuur; oprichten van 2 bewonerscommissies; vernieuwde website van Wielwijk. Ook is een live-ontmoeting georganiseerd, waarbij nieuwe creatieve ideeën en initiatieven voor de wijk werden vergaard en besproken. Tot slot zijn er 11 nieuwe initiatieven/projecten opgepakt. 2) Wielwijk Kansrijk: 4 bewonersinitiatieven zijn verder uitgewerkt. Gestart is met de planontwikkeling van een naaiatelier en een sleutelwerkplaats. De andere initiatieven zijn een partyservice en Turkish Delight, een stichting gericht op cateringservice. 3) Achter de Voordeur: in januari 2007 startte - in samenwerking met de gemeente, Woonbron, Opmaat, Jeugdzorg, GGD en DWO - de pilot Achter de Voordeur in Wielwijk. Met 74% van de huishoudens uit het pilotgebied is contact geweest en bij 45% van de huishoudens is een huisbezoek afgelegd. Bij 33% van de huisbezoeken zijn enkelvoudige hulpvragen of problemen gesignaleerd, voornamelijk op het gebied van financiën, taal, somatiek, leefomgeving en werk. Bij 26% van de huisbezoeken is de casemanager ingezet en bij 20% de voorzieningenchecker. Via de pilot zijn bewoners uit ca. 15% van de huisbezoeken doorgestuurd naar de werkmakelaar. In juli 2007 is besloten de pilot voort te zetten. 4) Gewoon jong in Wielwijk: ca. 20 activiteiten zijn in 2007 ontwikkeld c.q. uitgevoerd, o.a. het Kindercafé, een sportdag, de kunstvijver en de kunstmuur, vijf theatervoorstellingen, gymnastiekaanbod, het kinderpersbureau, Wielwijkparkfeest/Zomerterras, maar ook toezicht door Marrokaanse buurtvaders. 5) Wielwijk werkt!: er is veel aandacht besteed aan samenwerkingsafspraken met werkgeversorganisaties, CWI en Sociale Dienst. Van de ca. 60 personen zijn ongeveer 50 personen m.b.v. bemiddeling door de werkmakelaar begeleid naar werk, scholing of andere trajecten. Voor 10 personen was geen bemiddeling (meer) nodig/gewenst. 6) Kunst, cultuur en sport als dragers voor ontmoeting: activiteiten die hebben plaatsgevonden in 2007 zijn o.a. 3 voorstellingen over centrale wijkthema’s, opening theaterkantoor, een cultuurmanifestatie/tentoonstelling Dordt West Thuis Best, inventarisatie ontmoetingsplekken t.b.v. het 50bankenplan, project Ontmoeting, kinderkookboek, herinrichting voetbalplek, diverse feestelijke evenementen zoals het Shantyfeest, project Dalm (Dordts Actief Leven Model) voor ouderen, gezondheidsmarkt, onthulling van kunstwerken en kunstroute door de wijk, enz. 7) Schoon, heel en veilig: in het kader van Schoon, heel en veilig zijn vele maatregelen genomen en activiteiten georganiseerd, waarvan na bijna 1 jaar beheer gesteld kan worden dat de aanpak een positief effect heeft op de wijk. Bewoners zijn meer betrokken bij het verbeteren van de openbare ruimte van de wijk. Ook het inspelen op bewonersinitiatieven (fysiek) was een belangrijk onderdeel van de aanpak. Extra activiteiten die hebben plaatsgevonden hadden betrekking op o.a. het inrichten van speelplekken en toezicht. Oggz Er zijn geen aparte verantwoordingsafspraken gemaakt met het Rijk. Het OGGZ-budget maakt integraal onderdeel uit van de maatschappelijke zorg en is als zodanig 'verdeeld' over de verschillende instellingen die maatschappelijke zorg bieden. In de beleidsnotitie 'Zorg voor Elkaar' wordt uitgebreid stilgestaan bij de OGGZ-doelgroep. Het plan wordt begin 2008 aan het Ministerie VWS aangeboden.
Pagina 248 van 271
Bijlage 3a Verantwoording GSB ISV Projecten stedelijke vernieuwing
Totaal
Cumulatieve
Restant
Prognose
Restant
reservering
bestedingen
reservering
uitgaven
reservering
Begroting 2007
t/m 2007
ultimo 2007
2008-2009
ultimo 2009
1.000.000 1.000.000 1.000.000
497.000 497.000 497.000
503.000 503.000 503.000
254.301 254.301 254.301
248.699 248.699 248.699
46.448.515 772.000 772.000
19.709.145 1.153.857 1.153.857
26.560.443 -381.857 -381.857
26.468.715 200.000 200.000
368.397 -581.857 -581.857
Ruimtelijk programma Nieuw wonen in oud krispijn ruimtelijk programma Dordt West grondbank openbare ruimte
9.324.000 6.724.000 2.600.000
1.362.264 1.362.264
7.961.736 5.361.736 2.600.000
6.234.005 3.634.005 2.600.000
1.727.731 1.727.731
Sociaal programma Sociaal programma NWIOKZ Sociaal programma Dordt West
8.167.000 4.667.000 3.500.000
3.783.252 3.477.938 305.314
4.383.748 1.189.062 3.194.686
11.703.517 6.703.517 5.000.000
-7.319.769 -5.514.455 -1.805.314
10.463.000 4.900.000 1.089.000 567.000 907.000 3.000.000
2.439.932 701.946 376.706 485.403 679.086 196.791
8.023.068 4.198.054 712.294 81.597 227.914 2.803.209
6.110.000 5.000.000 1.100.000 10.000
1.913.068 -801.946 -387.706 71.597 227.914 2.803.209
1.042.914 1.042.914
158.617 158.617
884.297 884.297
600.000 600.000
284.297 284.297
523.030 523.030
480.882 480.882
42.148 42.148
Saneren Geluid Geluidsscherm A16 Saneren voorraad A-lijst en railwoningen
1.093.000 818.000 275.000
329.092 329.092
763.908 488.908 275.000
137.495
Riedijkshaven Riedijkshaven
1.000.000 1.000.000
444.044 444.044
377.030 377.030
653.698 653.698
Woonwagens Woonwagens
527.000 527.000
526.736 526.736
264 264
600.000 600.000
Zeehavengebied Verhogen kwaliteit openbare ruimte Zeehavengebied
Overall Projectkosten Projectkosten NWIOKZ
Sociaal fysiek MFA Oud Krispijn Zuid Wielwijk SIS Wielwijk -Wielwijk-Noord N. Krispijn omgeving bezit Woondrecht Investeringen Sociale voorzieningen Dordt West Herstructurering Staart Staart Noorderkwartier woonomgeving Herstructurering Bleijenhoek Bleijenhoek
Funderingsherstel Stadsbrede aanpak Beleidsplan funderingsherstel 2001 Beleidsplan funderingsherstel 2001
3.612.000 570.000 3.042.000
42.148 42.148
137.495
626.413 488.908 137.505
-599.736 -599.736
3.612.000 570.000 3.042.000
3.612.000 570.000 3.042.000
Funderingsherstel Emmaplein Funderingsherstel Emmaplein
880.334 880.334
348.424 348.424
531.910 531.910
531.910 531.910
Bijdrage het Vissertje Het Vissertje
250.000 250.000
244.501 244.501
5.499 5.499
5.499 5.499
Bewonersondersteuning Bewonersondersteuning
968.000 968.000
634.990 634.990
333.010 333.010
277.500 277.500
-277.500 -277.500
-277.500 -277.500
Ouderenhuisvesting Stimulering opplussen
230.000 230.000
103.010 103.010
Groen: Dordwijkzone
748.737
904.813
-156.076
-156.076
Dordwijkzone
748.737
904.813
-156.076
156.076
Speelnota Speelnota
921.000 921.000
786.418 786.418
134.582 134.582
134.582 134.582
6.090.000 19.000 5.163.000 908.000
5.833.823 38.886 4.698.842 1.096.095
256.177 -19.886 464.158 -188.095
256.177 -19.886 464.158 -188.095
66.500 66.500
66.500 66.500
Monumentenzorg Beleid MZ algemeen Restauratie MZ Revolving fund Monumentenzorg: verplichtingen Sloop Troelstraweg Troelstraweg 129
66.500 66.500 5.399.427 1.257.000
2.914.737 738.363
1.578.789 518.637
1.578.789 518.637
Fietsopgangen Stadsbrug
798.000
658.030
139.970
139.970
N. Krispijn Emmaplein
288.000
288.534
-534
-534
Fietsparkeren Binnenstad
100.000
95.021
4.979
4.979
Vierkant achter oud Krispijn
106.000
106.000
106.000
48.000
48.000
48.000
272.000
22.000
Verbetering grote Markt
Verkeersvoorzieningen Buitenschool/Mytylschool N. Krispijn Nassauplein / Niet doorzichtige rolluiken Wijkverkeersplannen
1.588.000
1.134.789
453.211
22.000
Pagina 249 van 271
453.211
Projecten stedelijke vernieuwing
Camphuysenstraat Fietsvoorzieningen (brug Vlij)
Lombardgebied9 GB) Zeehavenbuurt (GB)
Totaal
Cumulatieve
Restant
Prognose
Restant
reservering
bestedingen
reservering
uitgaven
reservering
Begroting 2007
t/m 2007
ultimo 2007
2008-2009
ultimo 2009
77.000
77.000
77.000
865.427
209.526
209.526
2.163.000 763.000
1.318.265 1.110.139
822.019 -347.139
-63.406
77.434 -347.139
945.000
-224.158
1.169.158
744.585
424.573
Noordendijk (GB) Upgrading Dortse Kil I, Dordtse Kil II en Amstelwijck-West
Bodemsanering
Realisatie glasvezelnetwerken non profitsector (GSBII)
Kraansteiger Reservering functionele aanpassing wegen (Haaswijkweg, Parkeren Oost. stadsdelen) Merwedelijn Vrije ruimte 2004 Bijdrage wijkgericht werken
-22.716
-807.991
455.000
455.000
13.400.000 13.400.000
5.388.722 5.388.722
8.011.278 8.011.278
700.000
836.390
136.390-
136.390-
-136.390
-136.390
700.000
836.390
1.192.700 66.700
569.127 66.700
400.000 300.000 200.000 226.000 70.303.642
19.599 537.606 11.922 32.407.630
556.873
380.401 300.000 -337.606 214.078 37.896.012
7.884.502 7.884.502
537.800
200.000 337.800
35.081.912
126.776 126.776
19.073
180.401 -37.800 -337.606 214.078 2.814.100
Pagina 250 van 271
Bijlage 3b GSB Pijler Sociale, Integratie en veiligheid (SIV) Begroting 2007 Uitgaven op rijksbijdrage
Gewijzigde begroting 2007
Gemeentelijk Uitgaven op uitgaven rijksbijdrage
Realisatie 2007
Gemeentelijk Uitgaven op uitgaven rijksbijdrage
Verschil
Gemeentelijk Uitgaven op uitgaven rijksbijdrage
Gemeentelijk uitgaven
Scholing en werk 1. Sluitende aanpak/ convenanten Onderwijs * Voortijdig schoolverlaten * VSV-route 2. Multidisciplinaire teams en schoolmaatschappelijk werk * MDT's 0-4 jarigen * MDT's 4 -12 jarigen * MDT's 12-18 jarigen * Schoolmaatschappelijk werk 3. Deelname VVE traject
500.392
188.298
0 276.644
128.990 198.998 2.725.684
1.020.501
-171.625 66.065
50.693 357.556
102.050 201.494 2.725.684
672.017 237.533
49.468 357.556
4. Realisatie SIS – scholen subtotaal Scholing en werk
500.392 204.100
0 171.468
50.693 80.912
132.928 193.900
-3.938 5.098
218.299
734.702
7.991
1.990.982
210.308
1.349.804 304.586
1.658.554 290.910
1.785.311 22.332
-1.658.554 -290.910
-435.507 282.255
973.278
913.178
-913.178
973.278
-962.373
1.253.655
3.583.632
1.765.911
3.583.632
3.462.181
4.546.005
2.208.526
3.835.953 1.157.430
45.000
3.708.453 1.157.430
0 45.000
4.184.876 1.162.923
-476.423 -5.493
0 45.000
2. Opvangcapaciteit vrouwenopvang * uitbreiding opvang * informatie
779.090
30.000
779.090
30.000
774.073
5.017
30.000
3. Registratie gezondheid 0 - 19 jarigen
108.864
108.864
108.864
0
0
0 0
1.000.000
960.368
39.632 0
0 0
975.942
690.801
285.141
0
-152.127
75.000
Sociale infrastructuur 1. VerblijfSDDuur maatschappelijke opvang * Dak en thuislozen * doorstroom in MO
4. Sociale herovering Wielwijk Aanval op de uitval (100.000) 5. OGGZ subtotaal Sociale Infrastructuur
5.881.337
75.000
7.729.779
75.000
7.881.906
0
Veiligheid 1. Veelplegers * Facilitatiegeld gemeentelijke accounthouder * Indicering veelplegers tbv casusoverleg * Evaluatietraject veelplegers * ITB * Tussenhuisvoorziening 2. Preventie jeugd * Jeugdpreventie Antillianen * schooladoptieplan * jeugdparticipatie * jongerenwerk DWO * jeugdmonitor * T-Team * Home-start * Jeugdpreventieteam * Overig jeugdpreventie
25.000 15.000 10.000 65.000
25.000 15.000 10.000 65.000 0
448 0 0 53.510 25.600
24.552 15.000 10.000 11.490 -25.600
57.328 5.125
60.113 10.332
10.164 6.769
49.949 3.563
190.000 25.308 115.312
296.729
190.000 25.308 123.500
53.000 140.000 0
140.000 0
3. Overlastgevenden * 24-uurs-opvang * wijkinformatiecentrum O.K. * registratie+uitbreiding 24-opvang (Rietkerk)
256.248 50.000 74.488
380.748 0 0
4. Arrangement partijen huiselijk geweld Aangiften/ onderzoek/ campagne/ meldpunt * meldstructuur huiselijk geweld
130.660
5. Risicogebieden * veilig in en om school * verslavingspreventie * cameratoezicht Station * toezicht (logistieke middelen) * keurmerk Veilig Wonen * wijkveiligheidsinitiatieven * delinkwentie & Samenleving (tbv. VIOS)
25.625 23.062 27.000 15.000 100.000 150.000 9.000
60.000
130.660
51.655 23.062 27.000 15.000 100.000 117.000 9.000
150.311
43.459 0
8.790
190.000 25.308 131.772
334.667
0 0 -8.272
-184.356
39.121
4.338
106.626 66.000
33.374 -66.000
0
380.748 0 0
115.566
45.483 0 146.519 35.078 34.989 127.396 1.740
0
15.094
6.172 23.062 -119.519 -20.078 65.011 -10.396 7.260
6. Proces en voortgang
Pagina 251 van 271
8.790
Begroting 2007 Uitgaven op rijksbijdrage Veiligheidsmonitor en veiligheidsanalyse subtotaal Veiligheid
Gewijzigde begroting 2007
Gemeentelijk Uitgaven op uitgaven rijksbijdrage
10.000 1.519.156
Gemeentelijk Uitgaven op uitgaven rijksbijdrage
10.000 409.729
1.528.378
Realisatie 2007
Verschil
Gemeentelijk Uitgaven op uitgaven rijksbijdrage
10.300 202.560
1.133.268
Gemeentelijk uitgaven
-300 373.788
395.110
-171.228
Vertrouwen en Participatie 1. Uitvoeringsprogramma Integratie(antillianen)
585.537
781.090
781.090
0
2. Subsidiebeleid zelforganisaties
266.852
370.565
370.565
0
3. Inburgeringtraject opvoeders jonge kinderen / doorstroom naar vrijwilligerswerk * Oudkomers wijken 102.499 * WEB 856.947 1.554.135 * oude wet inburgering oudkomers 0 * oude wet inburgering nieuwkomers Wet inburgering 2.332.548 2.961.680
1.554.296 169.933 926.854 210.736
0 -161 -169.933 -926.854 2.750.944
569.000
135.000
434.000
0
99.721
28.018
71.703
3.189.495
954.888
5.184.536
1.302.526
3.024.836
1.203.767
2.159.700
98.759
14.173.620
3.205.528
18.026.325
5.042.267
16.586.014
3.786.080
1.440.311
1.256.187
4 inburgering allochtone vrouwen 5. meedoen allochtone jeugd subtotaal Vertrouwen en participatie Totaal
150.871
52.112
98.759
Pagina 252 van 271
BIJLAGE 4: RESERVE STRATEGISCHE INVESTERINGEN
Wonen en leefbaarheid B15
Aanpak reclameborden
Reservering
Krediet t/m 2007
Onttrekking t/m 2006
Onttrekking Restantreservering Restantkrediet in 2007 (res -/- kred) (kred -/- uitg)
136.134
136.134
46.076
0
0
90.058
3.896.519
3.896.519
4.328.463
0
0
-431.944
W05 Fund.herstel, part. woningverb., plat
16.314.189
16.314.189
13.203.722
1.102.963
0
2.007.504
W09 Fonds stedel. Stim. (part. Woningver
1.666.781
549.074
549.074
0
1.117.707
0
W10 Bodemsanering
3.745.805
526.650
64.888
0
3.219.155
461.762
W11 Strategisch groen plan Eiland Dordr
5.781.689
3.681.690
768.483
374.308
2.099.999
2.538.899
W16 Stadswerven
5.400.000
0
0
0
5.400.000
0
W20 Dordt West
8.200.000
0
0
0
8.200.000
0
430.000
0
0
0
430.000
0
W02 Bleijenhoek
W21 Spuiweg W23 Merwedehavens
Werk en scholing SV01 Leerpark
100.000
0
0
0
100.000
0
45.671.117
25.104.256
18.960.706
1.477.271
20.566.861
4.666.279
Krediet t/m 2007
Onttrekking t/m 2006
40.893.454
39.726.688
22.123.496
11.701.539
1.166.766
5.901.653
40.893.454
39.726.688
22.123.496
11.701.539
1.166.766
5.901.653
Krediet t/m 2007
Onttrekking t/m 2006
Onttrekking Restantreservering Restantkrediet in 2007 (res -/- kred) (kred -/- uitg)
5.282.143
4.065.377
1.012.517
0
Reservering
Veiligheid
Reservering
B16
5.282.143
Verkeersplan binnenstad
Onttrekking Restantreservering Restantkrediet in 2007 (res -/- kred) (kred -/- uitg)
204.249
SV05 2e uitrukpost brandweer
4.000.000
0
0
0
4.000.000
0
V01
1.959.151
1.340.903
1.050.232
27.020
618.248
263.651
Verkeersmanagement
V02
Verkeersveiligheidsplan
V09
Wijkverkeersplannen
V20
Wijkverkeerplan 19e eeuwse schil
Sociale en culturele infrastruct B04
Verborgen museum
B10
Hofkwartier
SV03 Sportboulevard SV04 Gezondheidspark
338.634
338.634
301.970
-660
0
37.324
2.634.957
2.634.957
1.912.541
0
0
722.416
1.400.000
0
0
0
1.400.000
0
15.614.885
9.596.637
7.330.120
1.038.877
6.018.248
1.227.640
Krediet t/m 2007
Onttrekking t/m 2006
Onttrekking Restantreservering Restantkrediet in 2007 (res -/- kred) (kred -/- uitg)
Reservering 363.024
0
0
0
363.024
0
35.756.475
8.466.827
4.912.058
3.261.453
27.289.648
293.316
37.200.000
37.200.000
2.960.739
728.969
0
33.510.292
9.000.000
9.000.000
6.772.316
1.693.155
0
534.529
W14 Cultuurcluster plus PM
8.260.000
100.000
100.000
0
8.160.000
0
W17 Actieplan Watersport
1.295.500
1.295.500
138.078
225.851
0
931.571
16.600.000
2.500.000
500.000
556.807
14.100.000
1.443.193
940.000
940.000
0
940.045
0
-45
109.414.999
59.502.327
15.383.191
7.406.280
49.912.672
36.712.856
W22 Energiehuis W24 Schouwburg Kunstmin
Pagina 253 van 271
Ondernemerschap en bereikba
Reservering
Krediet t/m 2007
Onttrekking t/m 2006
Onttrekking Restantreservering Restantkrediet in 2007 (res -/- kred) (kred -/- uitg)
B02
Achterom/Bagijnhof
27.000.000
9.416.823
7.590.247
119.180
17.583.177
1.707.396
B03
Lenghenstraat/Lindenstraat
3.000.000
950.000
0
0
2.050.000
950.000
B06
Stationsomgeving
9.729.986
9.729.986
0
1.020.008
0
8.709.978
B13
Stadshotel
453.780
380.533
205.532
110.128
73.247
64.873
B17
Horeca/onrendabele toppen
453.780
135.000
135.000
0
318.780
0
2.300.000
2.176.671
201.976
0
123.329
1.974.695
248.898
22.008
22.008
0
226.890
0
E01
Economische structuurversterking al
E02
Startersbeleid
E06
Herstructurering bedrijfsterreinen
E07
Kade Krabbepolder (risicoreserverin
730.554
730.554
596.076
49.015
0
85.463
3.403.352
1.151.865
756.865
395.000
2.251.487
0
E09 E10
Ontwikkelingsfonds Drechtsteden
15.800.000
15.800.000
10.544.000
0
0
5.256.000
Stimulans programma economie
1.500.000
1.500.000
1.083.500
417.000
0
-500
E11
Upgrading zeehavengebied
1.800.000
1.500.000
60.855
152.900
300.000
1.286.245
E12
Voorstraat Noord - ontwikkelingspro
750.000
750.000
0
5.099
0
744.901
E13
Ontwikkelde spoorzone
525.000
525.000
272.562
34.943
0
217.495
V03
Fietsbrug A16
2.149.000
885.000
0
50.971
1.264.000
834.029
V05
Verbinding Oostelijke Stadsdelen (V
3.630.241
3.340.447
1.815.520
0
289.794
1.524.927
V06b Tunnel Laan Verenigde Naties
4.500.000
4.500.000
0
3.482.406
0
1.017.594
V07
Doorstroming openbaar vervoer (DR
1.094.382
716.804
716.804
0
377.578
0
V08
Inframaatregelen auto
2.969.744
1.225.206
1.225.206
0
1.744.538
0
V13
Duurzame oplossing N3/A16 (Fly ov
300.000
0
0
0
300.000
0
V14
Doortrekken Copernicusweg
1.885.084
100.000
53.563
15.774
1.785.084
30.663
V15
Binnenstad, handhaven autoluwe ka
1.000.000
1.000.000
41.209
62.581
0
896.210
V16
Merwedestraat - Oranjelaan (VRI) D
300.000
0
0
0
300.000
0
V17
Dokweg A16 Doorstroming aansluiti
100.000
0
0
0
100.000
0
V19
Deltapoort
Algemene dekkingsmiddelen Stelpost indexering O01 Voorbereidingskosten grote projecte
Eindtotaal
200.000
0
0
0
200.000
0
85.823.801
56.535.897
25.320.923
5.915.005
29.287.904
25.299.969
Krediet t/m 2007
Onttrekking t/m 2006
4.572.000
0
0
1.000.000
0
0
5.572.000
0
0
302.990.256
190.465.805
89.118.436
Reservering
Onttrekking Restantreservering Restantkrediet in 2007 (res -/- kred) (kred -/- uitg) 0
4.572.000
0
1.000.000
0
0
5.572.000
0
27.538.972
112.524.451
73.808.397
Pagina 254 van 271
Bijlage 5 Overzicht Outcome-indicatoren MJP 2006-2010 (versie 2007) Veiligheid Doelstelling Verbeteren subjectieve veiligheid
Indicator Onveiligheidgevoel algemeen
Definitie % van de bevolking dat zich wel eens onveilig voelt
Rapportcijfer veiligheid in de buurt
Gemiddeld rapportcijfer van de bevolking voor de veiligheid in de buurt
Onveiligheidgevoel in de buurt
% van de bevolking dat zich wel eens onveilig voelt in de eigen buurt
Indicatorscore vermogensdelicten in de buurt
Veiligheidsgevoel algemeen
Score berekend op basis van de volgende vier voorvallen of misdrijven die in een buurt kunnen vóórkomen: - fietsendiefstal; diefstal uit auto's - beschadiging of vernieling aan auto's - diefstal vanaf auto's - inbraak in woningen De indicatorscore varieert van 0 (nooit) tot en met 10 (vaak). Naarmate de score hoger is, ervaren bewoners meer vermogensdelicten in de buurt. Score berekend op basis van de volgende zes voorvallen of misdrijven die in een buurt kunnen vóórkomen: - bedreiging - dronken mensen op straat - vrouwen en mannen die op straat lastig worden gevallen - geweldsdelicten - drugsoverlast - tasjesroof De indicatorscore varieert van 0 (nooit) tot en met 10 (vaak). Naarmate de score hoger is, ervaren bewoners meer dreiging in de buurt. % van de bevolking dat zich veilig voelt
Veiligheidsgevoel in de buurt
% van de bevolking dat zich veilig voelt in de eigen buurt
Veiligheidsgevoel jongeren overdag en ´s nachts
% jongeren dat het (helemaal) eens is met de uitspraak ”Ik voel me overdag/’s avonds wel eens onveilig?”
Indicatorscore verkeersveiligheid in de buurt
Score op basis van het oordeel van bewoners over de mate waarin er in hun buurt bepaalde verkeersproblemen vóórkomen. De problemen zijn: - agressief verkeersgedrag - te hard rijden - aanrijdingen De indicatorscore varieert van 0 (nooit) tot en met 10 (vaak). Naarmate de score hoger is, hebben meer bewoners het gevoel dat hun buurt verkeersonveilig is.
Aantal aangiften en % opgehelderd
Slachtofferschap vermogensdelicten en geweldsdelicten
Indicatorscore dreiging in de buurt
Verbeteren objectieve veiligheid
Bron Monitor leefbaarheid veiligheid, Sociaal Geografisch Bureau Monitor leefbaarheid veiligheid, Sociaal Geografisch Bureau Monitor leefbaarheid veiligheid, Sociaal Geografisch Bureau Monitor leefbaarheid veiligheid, Sociaal Geografisch Bureau
en
Frequentie Tweejaarlijks
Nulmeting 2005
Volgende meting 2007
en
Tweejaarlijks
2005
2007
en
Tweejaarlijks
2005
2007
en
Tweejaarlijks
2005
2007
Monitor leefbaarheid en veiligheid, Sociaal Geografisch Bureau
Tweejaarlijks
2005
2007
Monitor leefbaarheid en veiligheid, Sociaal Geografisch Bureau Monitor leefbaarheid en veiligheid, Sociaal Geografisch Bureau Monitor Jongeren Dordrecht, Sociaal Geografisch Bureau
Tweejaarlijks
2005
2007
Tweejaarlijks
2005
2007
Vierjaarlijks
2003 (uitgebreid)
Monitor leefbaarheid en veiligheid, Sociaal Geografisch Bureau
Tweejaarlijks
2005
2007 (uitgebreide meting in het najaar, beschikbaar voorjaar 2008) 2007
% van alle (geregistreerde) misdrijven dat opgehelderd is: ten minste één verdachte is bij de politie bekend.
Criminaliteitsstatistiek, Politie Zuid-HollandZuid
Jaarlijks
2005
2006
Vermogensdelicten=((aantal respondenten poging tot inbraak+aantal respondenten inbraak+aantal respondenten fietsendiefstal+aantal respondenten diefstal uit auto’s+aantal respondenten diefstal van auto’s+aantal respondenten diefstal of vernieling aan buitenkant auto’s+aantal respondenten zakkenrollerij)/aantal
Monitor leefbaarheid en veiligheid, Sociaal Geografisch Bureau
Tweejaarlijks
2005
2007
Overige bijzonderheden Naast de vraag “Voelt u zich wel eens onveilig?” (ja/nee/weet niet) wordt volgende meting (controle)vraag opgenomen “Voelt u zich in het algemeen veilig?” (ja/nee/weet niet); voorstel is om controlevraag te schrappen Naast de vraag “Voelt u zich wel eens onveilig in uw eigen buurt?” (ja/nee/weet niet) wordt volgende meting (controle)vraag opgenomen “Voelt u zich veilig in uw eigen buurt?” (ja/nee/weet niet); voorstel is om controlevraag te schrappen
Afgeleid van de vraag “Voelt u zich wel eens onveilig?” (ja/nee/weet niet); naast deze vraag wordt volgende meting (controle)vraag opgenomen “Voelt u zich in het algemeen veilig?” (ja/nee/weet niet); voorstel is om controlevraag te schrappen Afgeleid van de vraag “Voelt u zich wel eens onveilig in uw eigen buurt?” (ja/nee/weet niet); naast deze vraag wordt volgende meting (controle)vraag opgenomen “Voelt u zich veilig in uw eigen buurt?” (ja/nee/weet niet); voorstel is om controlevraag te schrappen Extra (kleine) meting in 2009
Bij de interpretatie van het aantal aangiften moet worden gerealiseerd dat een groot deel van de criminaliteit niet geregistreerd wordt c.q. buiten het gezichtsveld van de politie blijft, bijvoorbeeld omdat mensen geen aangifte doen. De aangiftebereidheid verschilt per gemeente. Het ophelderingspercentage is een graadmeter voor de kwaliteit van de opsporing door de politie. Hoe hoger dit percentage is, hoe effectiever de politie te werk gaat bij de opsporing van verdachten. Voor een juiste vergelijking moet dit % ieder jaar op eenzelfde moment worden opgevraagd (juni).
Pagina 255 van 271
respondenten) x 100
Aantal jeugdige delictplegers Aantal jeugdige en volwassen veelplegers Aantal meldingen huiselijk geweld met uitsplitsing eerste en herhaalde meldingen Aantal verkeersslachtoffers totaal en aantal jeugdige verkeersslachtoffers Mate overschrijding groepsrisico transportroutes per kilometervak op spoor en weg Verbeteren veiligheid op scholen
Rapportcijfers veiligheid op schoolplein en in de school
Geweldsdelicten=((aantal respondenten diefstal met geweld+aantal respondenten mishandeling+aantal respondenten bedreiging)/aantal respondenten) x 100 -
HKS, Politie ZuidHolland-Zuid Bureau Veelplegers
Jaarlijks
1.1.2005
1.1.2006
Jaarlijks
1.1.2006
1.1.2007
-
Meld- en adviespunt Zuid-Holland-Zuid
Jaarlijks
2005
2006
Jeugdige verkeersslachtoffers: aantal bij een verkeersongeval betrokken jongeren met letsel (0 t/m 17 jaar pm
VerkeersOngevallenRegistratie (VOR; Stadsontwikkeling Stadsontwikkeling
Jaarlijks
2005
2006
Jaarlijks
2005
2006
SO levert definitie aan
-
Veiligheidsbeleving in en op school, Sociaal Geografisch Bureau
Tweejaarlijks
2004
2006
Onderzoek onder alle eerste en tweedeklassers in het voortgezet onderwijs in Dordrecht i.k.v. Veilig in/om school (VIOS)
-
Pagina 256 van 271
MJP 2006-2010 op outcome gemeten Sociale en culturele infrastructuur Doelstelling Meer Dordtenaren doen mee in de samenleving
Indicator % lid van organisaties (totaal en allochtonen)
Definitie -
Bron Sociale Staat van Dordrecht/Integratiemo nitor Dordrecht, Sociaal Geografisch Bureau
Frequentie Vierjaarlijks
Nulmeting 2005
Volgende meting 2009 (beschikbaar najaar 2009)
% sporten in het afgelopen jaar (totaal en allochtonen)
% dat in het afgelopen jaar een sport heeft beoefend
Vierjaarlijks
2005
2009 (beschikbaar najaar 2009)
% onvoldoende maatschappelijke participatie (totaal en allochtonen) % (enigszins) sociaal geïsoleerd
% dat zelf aangeeft onvoldoende te participeren
Vierjaarlijks
2005
2009 (beschikbaar najaar 2009)
Vierjaarlijks
2005
2009 (beschikbaar najaar 2009)
% interetnische vrienden/kennissen hebben (autochtoon/allochtoon) % jongeren met schulden
-
Sociale Staat van Dordrecht/Integratiemo nitor Dordrecht, Sociaal Geografisch Bureau Sociale Staat van Dordrecht/Integratiemo nitor Dordrecht, Sociaal Geografisch Bureau Sociale Staat van Dordrecht/Integratiemo nitor Dordrecht, Sociaal Geografisch Bureau Integratiemonitor Dordrecht, Sociaal Geografisch Bureau Monitor Jongeren Dordrecht
Vierjaarlijks
2005
2009 (beschikbaar najaar 2009)
Vierjaarlijks
2003 (uitgebreid)
% jongeren met goede ervaren gezondheid
-
Monitor Jongeren Dordrecht
Vierjaarlijks
2003 (uitgebreid)
% jeugdige zware drinkers
% jongeren dat gemiddeld 1 keer per week minstens 5 of meer glazen alcoholhoudende dranken nuttigt
Monitor Jongeren Dordrecht
Vierjaarlijks
2003 (uitgebreid)
% jongeren dat 1x per maand of meer sport
-
Monitor Jongeren Dordrecht
Vierjaarlijks
2003 (uitgebreid)
% geslaagde schuldhulpverleningstrajecten jongeren
Het volledig oplossen van een schuldsituatie door het bemiddelen tot een regeling met schuldeisers met of zonder de inzet van een krediet, waardoor de klant binnen drie jaar schuldenvrij is
Jaarlijks
2006
Aantal deelnemers culturele educatie Aantal deelnemers muzikale educatie Mate van cultuurparticipatie - geen/weinig interesse - gemiddelde interesse - veel/heel veel interesse
-
Management Informatiesysteem Bureau Schuldhulpverlening: Allegro ToBe (Vrijetijdsmonitor)
2007 (uitgebreide meting in het najaar, beschikbaar voorjaar 2008) 2007 (uitgebreide meting in het najaar, beschikbaar voorjaar 2008) 2007 (uitgebreide meting in het najaar, beschikbaar voorjaar 2008) 2007 (uitgebreide meting in het najaar, beschikbaar voorjaar 2008) 2007
jaarlijks
seizoen 2006-2007
-
ToBe (Vrijetijdsmonitor)
jaarlijks
geen interesse: % dat in de afgelopen 12 maanden geen enkele geselecteerde voorstelling of evenement bezocht heeft weinig interesse: % dat in de afgelopen 12 maanden 1-4 keer naar een geselecteerde voorstelling of evenement geweest is gemiddelde interesse: % dat in de afgelopen 12 maanden 5-11 keer naar een geselecteerde voorstelling of evenement geweest is veel interesse: % dat in de afgelopen 12 maanden 12-23 keer naar een geselecteerde voorstelling of evenement geweest is heel veel interesse: % dat in de afgelopen 12 maanden 24 keer of vaker naar een geselecteerde voorstelling of evenement geweest is -
Cultuurbereik 2005, Sociaal Geografisch Bureau
nulmeting en eindmeting i.k.v. Aanvraag Actieplan Cultuurbereik 2005-2008
seizoen 20052006 seizoen 20052006 2005
Sociale Staat van Dordrecht/Integratiemo nitor Dordrecht, Sociaal Geografisch Bureau Monitor leefbaarheid en veiligheid, Sociaal Geografisch Bureau
Vierjaarlijks
2005
2009
Tweejaarlijks
2005
2007
% vrijwilligerswerk
Actieve inzet eigen buurt
-
% jongeren met één of meerdere soorten schulden
% bewoners dat zich in het afgelopen jaar actief heeft ingezet ter verbetering van de eigen buurt
seizoen 2006-2007 na 2008
Overige bijzonderheden Afgeleid aan de hand van zes stellingen over sociale contacten. De zes stellingen hebben betrekking op de vraag of er mensen zijn met wie ze goed kunnen praten, of ze zich van anderen geïsoleerd voelen, of ze terecht kunnen bij anderen, of er mensen zijn die hen begrijpen, of ze deel uitmaken van een vriendengroep en of de sociale contacten oppervlakkig zijn. Respondenten hebben aangegeven of hier wel of geen sprake van is. Vervolgens zijn somscores berekend, die gelijk staan aan de mate van sociaal isolement.
Allochtone respondenten is gevraagd naar het hebben van autochtone vrienden en kennissen; autochtone respondenten is gevraagd naar het hebben van allochtone vrienden en kennissen Extra (kleine) meting in 2009
Extra (kleine) meting in 2009
Extra (kleine) meting in 2009
Extra (kleine) meting in 2009
vanwege nieuw registratiesysteem van ToBe vindt nog overleg plaats tussen SGB en de sector Cultuur over aanpassing van deze indicator vanwege nieuw registratiesysteem van ToBe vindt nog overleg plaats tussen SGB en de sector Cultuur over aanpassing van deze indicator Op basis van de mate van bezoek aan culturele voorstellingen en culturele evenementen is een maat voor cultuurbereik samengesteld. Deze maat houdt zowel rekening met het al dan niet bezocht hebben van de voorstellingen en evenementen als met het aantal keer dat ze bezocht zijn.
Pagina 257 van 271
Versterking van de voorzieningenstructuur
Rapportcijfer voorzieningenniveau in de buurt Tevredenheid voorzieningen: - winkels dagelijkse boodschappen - speelmogelijkheden kinderen - openbaar vervoer - basisonderwijs - buurthuis/wijkcentrum - voorzieningen ouderen - sportvoorzieningen Tevredenheid jongeren over voorzieningen in de buurt en in de stad Tevredenheid Dordtenaren en Drechtstedelingen over cultuuraanbod in Dordrecht
Gemiddeld rapportcijfer van de bevolking voor het voorzieningenniveau in de buurt % van de bevolking dat (zeer) tevreden is met betreffende voorziening in de buurt
% jongeren dat vindt dat er niet genoeg te doen is in: - de buurt - Dordrecht % eens met de stelling “Dordrecht biedt veel mogelijkheden om van cultuur te genieten, zoals film, theater, toneel en muziek”
Monitor leefbaarheid en veiligheid, Sociaal Geografisch Bureau Monitor leefbaarheid en veiligheid, Sociaal Geografisch Bureau
Tweejaarlijks
2005
2007
Tweejaarlijks
2005
2007
Monitor Jongeren Dordrecht
Vierjaarlijks
2003 (uitgebreid)
Monitor Beeld van Dordrecht “Bekend maakt bemind”
Vijfjaarlijks
2004
2007 (uitgebreide meting in het najaar, beschikbaar voorjaar 2008) 2009
Extra (kleine) meting in 2009
Pagina 258 van 271
MJP 2006-2010 op outcome gemeten Wonen en leefbaarheid Doelstelling Handhaven kwaliteit (leef)omgeving
Indicator Rapportcijfer woonomgeving
Definitie Gemiddeld rapportcijfer van de bevolking voor de woonomgeving
Rapportcijfer leefbaarheid in de buurt
Gemiddeld rapportcijfer van de bevolking voor de leefbaarheid in de buurt
Indicatorscore sociale kwaliteit in de buurt
Score op basis van antwoorden op vier stellingen die de sociale samenhang in de buurt weergeeft. De stellingen zijn: - de mensen kennen elkaar in deze buurt nauwelijks - de mensen gaan in deze buurt prettig met elkaar om - ik woon in een gezellige buurt waar veel saamhorigheid is - ik voel me thuis bij mensen die in deze buurt wonen De indicatorscore varieert van 0 (slecht) tot en met 10 (goed). Naarmate de score hoger is, is de sociale samenhang van de buurt groter. Score op basis van het oordeel van bewoners over de mate waarin er in hun buurt bepaalde voorvallen vóórkomen die de verloedering in de buurt weergeeft. De voorvallen of misdrijven zijn: - bekladding van muren en/of gebouwen - vernieling van telefooncellen e.d. - rommel op straat; hondenpoep op straat De indicatorscore varieert van 0 (nooit) tot en met 10 (vaak). Naarmate de score hoger is, ervaren bewoners meer verloedering in de buurt (ongunstiger). Score op basis van het oordeel van bewoners over de mate waarin er in hun buurt bepaalde vormen van overlast vóórkomen die de overlast in de buurt weergeeft. De vormen van overlast zijn: - overlast door groepen jongeren - overlast door omwonenden - geluidsoverlast (zijnde geen geluidsoverlast door verkeer) De indicatorscore varieert van 0 (nooit) tot en met 10 (vaak). Naarmate de score hoger is, ervaren bewoners meer overlast in de buurt (ongunstiger). Gemiddeld rapportcijfer van de bevolking voor de veiligheid in de buurt
Indicatorscore verloedering in de buurt
Indicatorscore overlast in de buurt
Rapportcijfer veiligheid in de buurt Leefbaarheidscore voor de hele stad
Minimale waarde leefbaarheidscore per wijk
Tevredenheid over openbare ruimte: - straatverlichting - groenvoorzieningen - onderhoud fietspaden/wegen - parkeergelegenheid Indicatorscore verkeersoverlast in de buurt
Ongewogen gemiddelde van het rapportcijfer voor de woning woonomgeving, veiligheid in de buurt, voorzieningen in de buurt en de indicatorscore sociale kwaliteit Ongewogen gemiddelde van het rapportcijfer voor de woning woonomgeving, veiligheid in de buurt, voorzieningen in de buurt en de indicatorscore sociale kwaliteit % van de bevolking dat (zeer) tevreden is met betreffende voorziening in de buurt
Score op basis van het oordeel van bewoners over de mate waarin er in hun buurt bepaalde vormen van verkeersoverlast vóórkomen die de verkeersoverlast in de buurt weergeeft. De problemen zijn: - geluidsoverlast van verkeer - parkeeroverlast - stankoverlast door verkeer De indicatorscore varieert van 0 (nooit) tot en met 10 (vaak). Naarmate de score hoger is, ervaren
Bron Monitor leefbaarheid en veiligheid, Sociaal Geografisch Bureau Monitor leefbaarheid en veiligheid, Sociaal Geografisch Bureau Monitor leefbaarheid en veiligheid, Sociaal Geografisch Bureau
Frequentie Tweejaarlijks
Nulmeting 2005
Volgende meting 2007
Tweejaarlijks
2005
2007
Tweejaarlijks
2005
2007
Monitor leefbaarheid en veiligheid, Sociaal Geografisch Bureau
Tweejaarlijks
2005
2007
Monitor leefbaarheid en veiligheid, Sociaal Geografisch Bureau
Tweejaarlijks
2005
2007
Monitor leefbaarheid en veiligheid, Sociaal Geografisch Bureau Monitor leefbaarheid en veiligheid, Sociaal Geografisch Bureau
Tweejaarlijks
2005
2007
Tweejaarlijks
2005
2007
Monitor leefbaarheid en veiligheid, Sociaal Geografisch Bureau
Tweejaarlijks
2005
2007
Monitor leefbaarheid en veiligheid, Sociaal Geografisch Bureau
Tweejaarlijks
2005
2007
Monitor leefbaarheid en veiligheid, Sociaal Geografisch Bureau
Tweejaarlijks
2005
2007
Overige bijzonderheden
zie ook thema “veiligheid”
Pagina 259 van 271
meer bewoners overlast van het verkeer in hun buurt. Verbeteren leefbaarheid Dordrecht-West
Aandeel huishoudens met midden en hoog inkomen
Jaarlijks
2005
2006
Tweejaarlijks
2005
2007
Tweejaarlijks
2005
2007
Tweejaarlijks
2005
2007
Monitor leefbaarheid en veiligheid, Sociaal Geografisch Bureau
Tweejaarlijks
2005
2007
aanpassing nulwaarde
Monitor leefbaarheid en veiligheid, Sociaal Geografisch Bureau
Tweejaarlijks
2005
2007
aanpassing nulwaarde
Monitor leefbaarheid en veiligheid, Sociaal Geografisch Bureau Monitor leefbaarheid en veiligheid, Sociaal Geografisch Bureau Monitor leefbaarheid en veiligheid, Sociaal Geografisch Bureau Sociale Staat van Dordrecht, Sociaal Geografisch Bureau
Tweejaarlijks
2005
2007
aanpassing nulwaarde
Tweejaarlijks
2005
2007
Tweejaarlijks
2005
2007
Vierjaarlijks
2005
2009 (beschikbaar najaar 2009)
Rapportcijfer woonomgeving
Gemiddeld rapportcijfer van de bevolking voor de woonomgeving
Rapportcijfer leefbaarheid in de buurt
Gemiddeld rapportcijfer van de bevolking voor de leefbaarheid in de buurt
Indicatorscore sociale kwaliteit in de buurt
Rapportcijfer veiligheid in de buurt
Score op basis van antwoorden op vier stellingen die de sociale samenhang in de buurt weergeeft. De stellingen zijn: - de mensen kennen elkaar in deze buurt nauwelijks - de mensen gaan in deze buurt prettig met elkaar om - ik woon in een gezellige buurt waar veel saamhorigheid is - ik voel me thuis bij mensen die in deze buurt wonen De indicatorscore varieert van 0 (slecht) tot en met 10 (goed). Naarmate de score hoger is, is de sociale samenhang van de buurt groter. Score op basis van het oordeel van bewoners over de mate waarin er in hun buurt bepaalde voorvallen vóórkomen die de verloedering in de buurt weergeeft. De voorvallen of misdrijven zijn: - bekladding van muren en/of gebouwen - vernieling van telefooncellen e.d. - rommel op straat; hondenpoep op straat De indicatorscore varieert van 0 (nooit) tot en met 10 (vaak). Naarmate de score hoger is, ervaren bewoners meer verloedering in de buurt (ongunstiger). Score op basis van het oordeel van bewoners over de mate waarin er in hun buurt bepaalde vormen van overlast vóórkomen die de overlast in de buurt weergeeft. De vormen van overlast zijn: - overlast door groepen jongeren - overlast door omwonenden - geluidsoverlast (zijnde geen geluidsoverlast door verkeer) De indicatorscore varieert van 0 (nooit) tot en met 10 (vaak). Naarmate de score hoger is, ervaren bewoners meer overlast in de buurt (ongunstiger). Gemiddeld rapportcijfer van de bevolking voor de veiligheid in de buurt
Rapportcijfer voorzieningen in de buurt
Gemiddeld rapportcijfer van de bevolking voor het voorzieningenniveau in de buurt
Rapportcijfer woning
Gemiddeld rapportcijfer van de bevolking voor de eigen woning
Ervaren gezondheid
% bevolking dat eigen gezondheid matig of slecht vindt
Ontwikkeling gemiddelde woningwaarde
WOZ-waarde
CBS
Jaarlijks
2005
2006
Aandeel dure woningen
% woningen met WOZ-waarde € 250.000 en meer in totale woningvoorraad (% koop+ % eengezinswoning+ % 4 kamers of meer+ % bouwjaar vanaf 1971)/2 midden: het inkomen in deze groep bedraagt 22.600 tot 41.500 euro hoog: het inkomen in deze groep bedraagt 41.500 euro en meer
Woonmonitor Dordrecht Ministerie van Vrom (bewerking SGB) Regionaal Inkomensonderzoek CBS
Jaarlijks
2006
2007
Jaarlijks
1.1.2005
1.1.2006
Tweejaarlijks
2002
2004
2004
2007
Indicatorscore verloedering in de buurt
Indicatorscore overlast in de buurt
Binden en aantrekken van midden en hoge inkomens
Inkomensmonitor, Sociaal Geografisch Bureau Monitor leefbaarheid en veiligheid, Sociaal Geografisch Bureau Monitor leefbaarheid en veiligheid, Sociaal Geografisch Bureau Monitor leefbaarheid en veiligheid, Sociaal Geografisch Bureau
Kwaliteitsindex woningvoorraad Aandeel huishoudens met midden en hoog inkomen
Migratiesaldi huishoudens naar
Verhuisonderzoek
aanpassing nulwaarde
aanpassing nulwaarde
Betreft inkomen van particuliere huishoudens
Pagina 260 van 271
inkomen: - laag - midden - hoog - totaal Verbeteren van milieukwaliteit
Drechtsteden, Sociaal Geografisch Bureau
% bevolking dat vaak overlast van geluid wegverkeer ervaart
-
Aantal luchtgehinderden binnenstedelijk: - stikstofdioxide - fijn stof Aantal luchtgehinderden A16 stikstofdioxide
pm
Aandeel bestaande woningen met energie prestatie
Aantal woningen waarvan energie-prestatie-advies is opgesteld als % van het totaal aantal woningen
Scheidingsresultaat huishoudelijk afval
% van het afval dat gescheiden wordt ingeleverd (op basis van sorteerproeven)
Voorzieningenniveau afvalinzameling
pm
pm
Monitor leefbaarheid en veiligheid, Sociaal Geografisch Bureau Milieumonitor Dordrecht, Sociaal Geografisch Bureau Milieumonitor Dordrecht, Sociaal Geografisch Bureau Milieumonitor Dordrecht, Sociaal Geografisch Bureau Milieumonitor Dordrecht, Sociaal Geografisch Bureau Milieumonitor Dordrecht, Sociaal Geografisch Bureau
Tweejaarlijks
2005
2007
Tweejaarlijks
2006
2008
Tweejaarlijks
2006
2008
Jaarlijks
pm
pm
Jaarlijks
2005
2006
Jaarlijks
pm
pm
aanpassing nulwaarde
Pagina 261 van 271
MJP 2006-2010 op outcome gemeten Werk en scholing Doelstelling Verbreden economische structuur
Indicator Totale werkgelegenheid en werkgelegenheid per bedrijfstak
Definitie Aantal werkzame personen met een arbeidsduur van 12 uur en meer per week als % van de totale werkgelegenheid in: - landbouw en delfstoffenwinning (sbi A t/m C) - industrie (incl. nutsbedrijven; sbi D+E) - bouw (sbi F) - reparatie en handel (sbi G) - horeca (sbi H) - vervoer, opslag en communicatie (sbi I) - zakelijke dienstverlening (sbi J+K) - openbaar bestuur en onderwijs (sbi L+M) - gezondheids- en welzijnszorg (sbi N) - overige dienstverlening (sbi O)
Bron Bedrijvenregister Dordrecht
Frequentie Jaarlijks
Nulmeting 2005
Volgende meting 2006
Overige bijzonderheden Peildatum 1 januari
Verbeteren van het innovatief vermogen
Ranking in Atlas mbt banen creatieve bedrijfstakken Ranking in Atlas mbt banen in groeisectoren Aantal startende ondernemers
% banen in creatieve bedrijfstakken
Atlas voor gemeenten
Jaarlijks
2005
2006
Ranking binnen 50 grootste gemeenten van Nederland
% banen in groeisectoren (financiële en zakelijke dienstverlening) -
Atlas voor gemeenten
Jaarlijks
2005
2006
Ranking binnen 50 grootste gemeenten van Nederland
Kamer van Koophandel
Jaarlijks
2005
2006
Aantal toeristische bezoeken
-
Continu Vakantieonderzoek
pm
2005
2006
Aantal bezoekers evenementen
-
Jaarlijks
2004
2006
Aantal overnachtingen in logiesaccommodaties Aantal riviercruiseschepen
-
pm
2003
pm
raming Ecorys
Jaarlijks
2005
2006
correctie nulmeting (201 ipv 210)
Toeristische recreatieve bestedingen
-
Evenementenbureau (zie Monitor Binnenstad, SGB) Stedenmonitor Toerisme, Ecorys Vrijetijdsmonitor, Sociaal Geografisch Bureau Stedenmonitor Toerisme, Ecorys
pm
2003
pm
raming Ecorys
% middelbaar en hoog opgeleiden in de (beroeps)bevolking Aantal leerlingen in het mbo
middelbaar: havo/vwo/mbo hoog: hbo/wo
Enquête beroepsbevolking, CBS
Jaarlijks
2003-2005
2004-2006
Driejaarsgemiddelde
Het totaal aantal leerlingen op scholen in Dordrecht met beroepsopleidende leerweg (bol) en beroepsbegeleidende leerweg (bbl) Het totaal aantal studenten op hbo-scholen in Dordrecht maximaal basisonderwijs
Da Vinci College en Wellantcollege
Jaarlijks
2004/2005
2005/2006
Hogeschool Rotterdam en InHolland Sociale Staat van Dordrecht/Integratiemo nitor Dordrecht, Sociaal Geografisch Bureau sector MO en Da Vinci College
Jaarlijks
2004/2005
2005/2006
Vierjaarlijks
2005
2009 (beschikbaar najaar 2009)
Jaarlijks
2005/2006
2006/2007
Vergroten aantrekkingskracht Dordrecht
Versterken onderwijsinfrastructuur
Aantal studenten in het hbo % laag opgeleiden met uitsplitsing autochtoon/allochtoon
Terugdringen structurele werkloosheid
-
Aantal techniek leerlingen (V)MBO in Dordrecht
-
Aantal niet-werkende werkzoekenden (NWW) - totaal - % langer dan 1 jaar (totaal, allochtonen) - % laagopgeleid (totaal, allochtonen) Aantal en % WWuitkeringen Aantal en % arbeidsongeschikten
-
CWI
Jaarlijks
1.1.2006
1.1.2007
Aantal personen met WW-uitkering als % van de bevolking 15-64 jaar Aantal personen met een arbeidsongeschiktheidsuitkering als % van de bevolking 15-64 jaar inclusief 65+
UWV
Jaarlijks
ultimo 2004
ultimo 2005
UWV
Jaarlijks
ultimo 2004
ultimo 2005
Indicatoren werkloosheid, Sociaal Geografisch Bureau Managementinformatie systeem Sociale Dienst: GWS
Jaarlijks
1.1.2005
1.1.2006
Jaarlijks
2006
2007
% uitkeringen WWB op het totaal aantal huishoudens Uitstroom WWB naar regulier werk
Uitstroom naar regulier werk, hetgeen leidt tot (gedeeltelijke) beëindiging van de uitkering WWB. Uitstroom is geslaagd wanneer de betrokkene 6
nulmeting is 2005 geworden
nulmeting aantal hbo-studenten aangepast (nu inclusief Da Vinci)
aanpassing peildatum nulmeting; CWI registreert geen etniciteit meer, cijfers over allochtonen dus niet meer beschikbaar)
Pagina 262 van 271
% betaald werk van nietschoolgaanden tussen 1864 jaar Vergroten ontwikkelingskansen jeugd/terugdringen jeugdwerkloosheid
Voortijdig schoolverlaters (VSV): - % VSV-ers van geheel VO - % VSV-ers van alle leerplichtigen - % VMBO-ers die na diploma gaan werken - % VSV-ers MBO BOL - % VSV-ers MBO BBL Aantal peuters en kleuters met een (leer)achterstand die deelnemen aan VVE traject en % van doelgroepleerlingen Aantal niet-werkenden werkzoekenden < 23 jaar als % van de bevolking 1522 jaar (totaal, allochtonen) Aantal bijstandgerechtigden < 23 jaar als % van de bevolking 15-22 jaar (totaal, allochtonen)
maanden vanaf de start van het dienstverband nog steeds een dienstverband heeft met een werkgever -
Integratiemonitor Dordrecht, Sociaal Geografisch Bureau
Vierjaarlijks
2005
2009 (beschikbaar najaar 2009)
Leerplichtige leerlingen die een maand of langer niet naar school gingen, exclusief leerlingen die terug gegaan zijn naar school en langdurige zieken
Maatschappelijke Ontwikkeling/Onderwijs
Jaarlijks
pm
pm
doelgroepleerlingen: gewichtenleerlingen groter dan 1
Monitor Onderwijs, Sociaal Geografisch Bureau
Jaarlijks
2004
2005
-
CWI
Jaarlijks
1.1.2006
1.1.2007
-
Sociale dienst
Jaarlijks
1.1.2005
1.1.2007
aanpassing peildatum nulmeting; CWI registreert geen etniciteit meer, cijfers over allochtonen dus niet meer beschikbaar)
Pagina 263 van 271
MJP 2006-2010 op outcome gemeten Ondernemerschap en bereikbaarheid Doelstelling Stimuleren economische concurrentiepositie
Verbeteren van de bereikbaarheid
Verbeteren veiligheid bedrijventerreinen
Indicator Rapportcijfer ondernemingsklimaat gelijk aan G27
Definitie -
Bron Benchmark Gemeentelijk Ondernemingsklimaat, Ecorys Passantenenquêtes SGB (zie Monitor Binnenstad) Passantenenquêtes SGB (zie Monitor Binnenstad) Passantenenquêtes SGB (zie Monitor Binnenstad)
Frequentie Tweejaarlijks
Nulmeting 2004
Volgende meting 2007 (beschikbaar najaar)
Aantal bezoekers binnenstad per week
-
pm
2004
2007
Verdeling bezoekers binnenstad Dordrecht/regio/rest Tevredenheid bezoekers binnenstad: - winkelaanbod - openbare ruimte - sfeer - horeca tijdens winkelen - horeca na winkelen Koopkrachtbestedings% niet-dagelijks: - D’steden-D’steden - D’steden-Dordt - D’steden-Dordt Centrum - Dordt-Dordt - Dordt-Dordt Centrum
-
pm
2004
2007
pm
2004
2009
-
Koopstromenonderzoek provincie Zuid-Holland
Vijfjaarlijks
2004
2009
Rapportcijfer ondernemers - bereikbaarheid per auto - bereikbaarheid per ov - parkeermogelijkheden Rapportcijfer bezoekers centrum voor niet-dagelijkse artikelen: - bereikbaarheid per auto - bereikbaarheid per ov - parkeermogelijkheden Gemiddelde reisduur in spits
-
Benchmark Gemeentelijk Ondernemingsklimaat, Ecorys Koopstromenonderzoek provincie Zuid-Holland
Tweejaarlijks
2004
2007 (beschikbaar najaar)
Vijfjaarlijks
2004
2009
Monitor Stedelijke bereikbaarheid, Ministerie Verkeer & Waterstaat, Adviesdienst voor Verkeer en Vervoer Monitor Stedelijke bereikbaarheid, Ministerie Verkeer & Waterstaat, Adviesdienst voor Verkeer en Vervoer Sociaal Geografisch Bureau
pm
2004
pm
pm
2004
pm
-
-
Objectieve bereikbaarheid, gemiddelde reisduur bij 10 km
Gemiddelde reisduur in daluren
Objectieve bereikbaarheid, gemiddelde reisduur bij 10 km
Gemiddelde bezettingsgraad parkeergarages binnenstad op zaterdag Oordeel burgers over bereikbaarheid per fiets
-
zie overige bijzonderheden
Ministerie Verkeer & Waterstaat, Adviesdienst voor Verkeer en Vervoer
pm
2004
pm
Rapportcijfer fietsklimaat
-
Fietsbalansonderzoek
pm
(2000-)2004
pm
Rapportcijfer veiligheid op bedrijfslocaties
-
Tweejaarlijks
2004
2007 (beschikbaar najaar 2007
Aantal aangiften op Louterbloemen, Dordtse Kil 3, Zeehaven)
-
Benchmark Gemeentelijk Ondernemingsklimaat, Ecorys Criminaliteitsstatistiek, Politie Zuid-HollandZuid
Jaarlijks
2005
2006
Overige bijzonderheden
aanpassing nulwaarde
Jaarlijks
Deze indicator geeft aan wat burgers vinden van de bereikbaarheid van het centrum per fiets. Het oordeel is gebaseerd op een enquête waarin burgers naar hun mening is gevraagd. Weergegeven is het indexcijfer. Een positief cijfer betekent dat er meer mensen met een positief oordeel zijn dan met een negatief oordeel, een negatief cijfer geeft aan dat er meer mensen met een negatief oordeel zijn dan met een positief oordeel. De index bedraagt maximaal 100, alleen positieve oordelen, en minimaal -100, alleen negatieve oordelen. Onderzoek is in de periode 2000-2004 in opdracht van de Fietsersbond uitgevoerd.
Bij de interpretatie van het aantal aangiften moet worden gerealiseerd dat een groot deel van de criminaliteit niet geregistreerd wordt c.q. buiten het gezichtsveld van de politie blijft, bijvoorbeeld omdat mensen geen aangifte doen. De aangiftebereidheid verschilt per gemeente.
Pagina 264 van 271
MJP 2006-2010 op outcome gemeten Bestuur, participatie en dienstverlening Doelstelling Vergroten vertrouwen van de burger
Vergroten tevredenheid over dienstverlening van de gemeente
Toename tevredenheid over burgerparticipatie
Indicator % bewoners met redelijk tot volledig vertrouwen in de gemeente
Definitie -
% geen stemintentie
-
Rapportcijfer tevredenheid stadsbestuur: - % rapportcijfer 6 of hoger - gemiddeld rapportcijfer
-
Rapportcijfer tevredenheid bewoners over kwaliteit publieksdienstverlening Rapportcijfer ondernemers over kwaliteit gemeentelijke dienstverlening
-
Rapportcijfer klanttevredenheid gemeentelijke sociale dienst
-
Aandeel participanten en insprekers dat: - tevreden is over besluitvormingsproces - zich serieus genomen voelt
% participanten dat het eens is met de stellingen “Ik ben tevreden met de wijze waarop de beslissing tot stand is gekomen” en “Ik voel mij serieus genomen door de gemeente”
Bron Vertrouwen in het bestuur en oordeel over de raadscommunicatie, Sociaal Geografisch Bureau Sociale Staat van Dordrecht, Sociaal Geografisch Bureau Vertrouwen in het bestuur en oordeel over de raadscommunicatie, Sociaal Geografisch Bureau
Frequentie Tweejaarlijks
Nulmeting 2005
Volgende meting najaar 2007
Vierjaarlijks
2005
2009
Tweejaarlijks
2005
najaar 2007
Benchmark Publiekszaken
Jaarlijks
2005
2006
Benchmark Gemeentelijk Ondernemingsklimaat, Ecorys klanttevredenheidsonderzoek Sociale Dienst, Sociaal Geografisch Bureau
Tweejaarlijks
2004
2007 (beschikbaar najaar)
Vierjaarlijks
2006
2010
Wanneer werkt Participatie? Partners+Pröpper in opdracht van Het Stedelijk Innovatieprogramma
Tweejaarlijks
2006
2008
Overige bijzonderheden
in 2007 geen meting i.v.m. verhuizing van Noordendijk naar Spuiboulevard
Versie 2007
Pagina 265 van 271
Bijlage 6 Afkortingenlijst In dit jaarverslag worden veel afkortingen gebruikt. Hoewel dit vaak algemeen erkende afkortingen betreft, is er in veel gevallen ook sprake van typische gemeenteafkortingen en zelfs vakjargon. Deze bijlage draagt bij aan de leesbaarheid van het jaarverslag van Dordrecht.
A B
C
D E F G
ABW AGU AOW APV
Algemene Bijstands Wet Arbeidsmarktgerelateerd Uitstroomtraject Algemene Ouderdomswet Algemene Plaatselijke Verordening
BARG BBV BCF BDU BMD BNG BOS BOVO BSI BVFP
Beheerplan Afvalwater, Regenwater en Grondwater Besluit Begroten en Verantwoording BTW Compensatie Fonds Brede Doel Uitkeringen Basisleergang management Dordrecht Bank Nederlandse Gemeenten Buurt, Onderwijs, Sport Bovenwijkse Voorzieningen BreedteSportImpuls Belangenvereniging funderingsproblematiek
CBK CBS CCO CEO CPB CPI COELO CROW
Centrum Beeldende Kunst Centraal Bureau voor de Statistiek Consumenten Contact Orgaan / Contact Center Overheid Chief Executive Officer Centraal Plan Bureau Consumentenprijsindex Centrum Voor Onderzoek v/d Economie v/d Lagere Overheden Centrum Regelgeving Openbare Werken
DDRH DECO DKG DRD DWO
Dualisering, Deregulering, Rechtmatigheid en Handhaafbaarheid Duurzaam Expertise Centrum Onderwijs Dordrecht Kleurrijk Groen Directieraad Dordrecht Dordtse Welzijnsorganisatie
EAD ECB EGEM EKD ESF EZH
Economische Adviesraad Dordrecht Europese Centrale Bank Elektronische Gemeenten Elektronisch Kind Dossier Europese subsidie fonds Elektriciteitsbedrijf Zuid Holland
FLO FPU
Functioneel Leeftijdsontslag Flexibel Pensioen en Uittreden
GBA
Gemeentelijke Basisadministratie
Pagina 266 van 271
H I
GHOR GRD GRP GSB
Geneeskundige Hulpverleningbij ongevallen en rampen Gemeenschappelijke Regeling Drechtsteden Gemeentelijk Rioolplan Grote steden beleid
HBO HOVD HRM HVC
Hoger BeroepsOnderwijs Hoogwaardig Openbaar Vervoer Dordrecht Human Resource Management Huisvuilcentrale
ID ISV IOAW
IHP IOD IPM IVP ISV IZA
Ingenieursbureau Dordrecht Investeringsfonds Stedelijke vernieuwing Inkomsten regeling voor ouderen en gedeeltelijk arbeidsongeschikten werknemers Inkomensvoorziening ouderen en gedeeltelijk arbeidsongeschikten gewezen zelfstandigen Het integraal huisbestingsplan Integraal Ondernemen Drechtseden Informatie en Procesmanagement Het integrale Veiligheidsprogramma Investeringsfonds Stedelijke vernieuwing Zorgverzekeraar
JAR JGZ JPT JSO JUDO
Juridische Adviesgroep Regelgeving Jeugd Gezondheids Zorg Jeugd preventie Team Jeugd, Samenleving en Opvoeding Juridisch Drechtsteden Overleg
KCC KOR KPW KTO
Klant Contact Centrum Kwaliteit Openbare Ruimte Kwaliteitsbeleid Particulier Woningvoorraad Klanttevredenheidsonderzoek
LVA
Lokaal veiligheids Arrangement
MBO MER MDT MJP MKB MTO MO MZHZ
Middelbaar Beroeps Onderwijs Milieu Effect Rapportage Multidisciplinair diagnostisch team Meer jaren beleidsprogramma Midden en klein bedrijf Middelbaar Technisch Onderwijs Maatschappelijke Ontwikkeling Milieudienst Zuid Holland Zuid
NGR NMC
Natuur en Milieu Centrum
OCW OGGZ OM
Onderwijs, cultuur en wetenschap Openbare Geestelijke Gezondheidszorg Openbaar Ministerie
IOAZ
J K L M
N O
Pagina 267 van 271
P R S
T V W
OPOD OZB
Openbaar Primair Onderwijs Dordrecht Onroerend zaak belasting
PALT Perfekt PM
Prestatie Afspraken Lange Termijn Flexibele huisvesting Projectmanagement
RIS rMOP ROMD Route 23
Raadsinformatiesysteen Regionaal Meerjaren Ontwikkelingsprogramma Regionale Ontwikkelings Maatschappij drechtsteden CV Stichting die jongeren begeleid naar het werk.
SBC SD SDD SGB SGP SI SIS SISA SIV SVN SZHZ SZW
Stads Bestuurs Centrum Sociale Dienst Sociale Dienst Drechtsteden Sociaal Geografisch Bureau Strategisch Groen Project Strategische Investeringen School in de samenleving Single Information, Single audit Sociale Integratie en Veiligheid Stimuleringsfonds Volkshuisvesting Samenwerkingsverband Zuid-Holland Zuid Sociale zaken en werkgelegenheid
TOVD
Turkse Ondernemersvereniging Dordrecht
VNG VROM VSCB VSO VVE VVN
Vereniging Nederlandse Gemeenten Volkshuisvesting Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer Versterking Sturing Control en Beheer Voortgezet Speciaal Onderwijs Vroeg en Voorschoolse Educatie Veilig verkeer Nederland
WIW WBB WMO WOPT WOZ WSW WVG WWB
Wet Wet Wet Wet Wet Wet Wet Wet
Inschakeling Werkzoekenden Bodembescherming maatschappelijke Ondersteuning openbaarmaking uit publieke middelen gefinancierde topinkomens Waardering Onroerende Zaken Sociale Werkvoorziening Voorzieningen Gehandicapten Werk en Bijstand
Pagina 268 van 271
