Human Capital
Jaarrekeningen : sociaalrechtelijke invalshoeken Jo Antoons Senior Manager Ernst & Young Tax Consultants, Human Capital 7 juni 2007
!@#
Inleiding en inhoud • Inleiding : doelstelling seminarie • Uitvoering arbeidsovereenkomst • Samenstelling salarispakket – – – – – –
Vast en variabel loon Eindejaarspremie Vakantie en vakantiegeld Aanvullende voordelen Kostenvergoedingen …
• Regeling arbeidsduur en overwerk • Schorsing arbeidsovereenkomst – Ziekte/ongeval – Zwangerschap en bevalling
2
!@#
Inleiding en inhoud • Beëindiging arbeidsovereenkomst • Algemene wijzen van beëindiging • Arbeidsrechtelijke beëindigingswijzen
– – – – – –
Opzegging Dringende reden Onmiddellijke verbreking Onregelmatige beëindiging Berekening opzegtermijn en –vergoeding Beschermde werknemers
• Niet-concurrentiebeding en –vergoeding
3
!@#
Inleiding en inhoud • Eindeloopbaan-regelingen : Conventioneel brugpensioen • Herstructureringsvergoedingen • Schijnzelfstandigheid • Verjaring in sociaal recht • Verjaring in sociale zekerheid • Verjaring in arbeidsrecht
4
!@#
Uitvoering arbeidsovereenkomst • Vast salaris – Arbeiders: • Uurloon • Beroepsklassificatie-barema: minima! • Specifieke premies: ploegenarbeid, nachtwerk, hinderlijk werk, etc. (sectorCAO, bedrijfsCAO, etc.) – Bedienden: • Maandloon • Beroepsklassificatie-barema: minima! • Buiten barema/hogere bedienden:geen minima!
5
!@#
Uitvoering arbeidsovereenkomst • Vast salaris – Gemeenschappelijke kenmerken: • Barema’s vastgesteld in sectorCAO (algemeen verbindend verklaard door KB) en CAO’s NAR (43) (26) (35) • Minimumloon = loon in geld + voordelen in natura • Strafsancties bij overtreding – infra, vordering ‘ex delicto’ werknemers mogelijk (figuur voortgezet misdrijf, > 5 jaar terugvorderen) • In onderling akkoord kan salaris worden verlaagd, nooit beneden barema (minimumnorm), indien van toepassing • Indexatie: geen wettelijke bepalingen, sectorCAO’s – Vaste periodiciteit of bij overschrijding spilindex – Welke categorieën? Gebaremiseerde en niet-gebaremiseerde (Cass. 1982 i.v.m. PC 218) – Brutosalaris: minimumloon of werkelijk loon – Indexatie begrepen in (vroegere) loonsverhoging? Cass.1982: loonsverhoging moet expliciet indexatie bevatten
6
!@#
Uitvoering arbeidsovereenkomst • Eindejaarspremie – – – – –
Geen algemeen recht Recht op basis van sectorCAO, ondernemingsCAO, AO Meestal bedrag = vast brutoloon december (On)deelbaarheid eindejaarspremie- Opbouw pro rata temporis? 13e maand wordt opgebouwd naargelang arbeid wordt verricht: • Principiële deelbaarheid • Tenzij in ondeelbaarheid wordt voorzien (CAO, AO, gebruik): in dienst zijn op X, anciënniteit – Bij einde AO: verifiëren clausules CAO, AO – Enkel berekeningsbasis vertrekvakantiegeld, niet ‘indienst’ vakantiegeld
7
!@#
Uitvoering arbeidsovereenkomst • Variabel loon – Contractuele vrijheid (invoeren ‘ondeelbaarheid’) – Handelsvertegenwoordigers! – Loonsamenstelling: • Vast loon • Vast loon + commissie • Commissie – Commissieloon: • Recht op commissieloon: door de WG aanvaarde orders • Na einde AO • Contractueel bepaalde berekeningswijze – Onderworpen aan BV en RSZ – Vermijden van ‘gebruik’ • Liberaliteit-karakter • Specifiek plan voor bepaalde duur – Vakantiegeld op variabel loon (infra)
8
!@#
Uitvoering arbeidsovereenkomst • Vakantie – Personeel toepassingsgebied • Onderworpen aan Belgische sociale zekerheid • Wet 5 maart 2002 en internationale verdragen – Vakantierechten in verhouding vakantiedienstjaar • Normale arbeidsprestaties • Gelijkgestelde dagen: – – – – –
12 maanden arbeidsongeschiktheid Bevallingsrust Vaderschapsverlof Tijdelijke werkloosheid (arbeiders) Etc.
– Vakantieduur • Bedienden: 20 dagen minimaal (5-dagen week) • Arbeiders: specifieke formule (max. 4 weken) • Principe: niet overdraagbaar 9
!@#
Uitvoering arbeidsovereenkomst • Vakantiegeld bedienden : betaald door werkgever – Niet inclusief in loon, extra (Cass. 1990) (Alternatieven) – Vast loon • Enkel vakantiegeld bij opname vakantiedagen (loon + voordelen) • Dubbel vakantiegeld (92%) bij opname ‘hoofd’vakantie – Variabel loon (12 maanden vooraf) – Enkel vakantiegeld : totaal bedrag / 12 x 20 20,83 – Dubbel vakantiegeld : totaal bedrag / 12 x 92 % (Cass., 18 september 2006)
– Loon = aan socialezekerheidsbijdragen onderworpen loon (KB 18/02/03) • Normaal loon • Betaling ‘regelmatige’ overuren • Voordelen in natura: – Niet bedrijfswagen, groepsverzekering, maaltijdcheques
• Niet expat allowances (tenzij aan RSZ onderworpen) • Niet ‘waarachtige’ kostenvergoedingen • Enkel VG op variabel loon vorige jaar
10
!@#
Uitvoering arbeidsovereenkomst • Vertrekvakantiegeld bedienden : betaald door werkgever – 15,34% van tijdens lopend vakantiejaar verdiende brutowedde – 15,34% van tijdens vorig vakantiedienstjaar verdiende brutowedde • Vermindering met reeds betaald vakantiegeld – Dubbel vakantiegeld – 8% van aantal genoten vakantiedagen/totaal aantal vakantiedagen
– – – –
11
Loon > vakantiegeld in dienst (13e maand) Ook bij volledige schorsing van de arbeid bij tijdskrediet Extra-legale vakantiedagen? Vakantie-attest: afgetrokken bij volgende werkgever
!@#
Uitvoering arbeidsovereenkomst • Vakantiegeld bedienden : socialezekerheidsbijdragen – Enkel vakantiegeld • 13,07% werknemer • Volledige werkgeversbijdragen (+-35%) – Dubbelvakantiegeld • 13,07% werknemer op 85% van berekeningbasis (7% vrijgesteld) = 13,07% op 3 weken + 2 dagen • Geen werkgeversbijdragen – Vertrekvakantiegeld : vanaf 1/1/2007 • Werknemers- en werkgeversbijdragen op enkel vertrekvakantiegeld dat 7,67% • Vrijstelling sociale bijdragen 0,87% dubbel vakantiegeld • Geen werkgeversbijdrage op 6,8 %
12
!@#
Uitvoering arbeidsovereenkomst • Vakantiegeld arbeiders : betaling door vakantiekas • Gefinancierd door werkgeversbijdragen sociale zekerheid • 6% berekend op 108% brutoloon • Extra jaarlijkse werkgeversbijdrage van 10,27% (betaalbaar april volgend jaar) – Vakantiecheque • 15,38% berekend op 108% brutoloon • Betaald op ogenblik ‘hoofd’vakantie – Socialezekerheidsbijdragen op vakantiecheque • 13,07% werknemer op 85% van berekeningbasis van dubbel vakantiegeld (7% vrijgesteld) = 13,07% op 3 weken + 2 dagen • Solidariteitsbijdrage van 1%
13
!@#
Uitvoering arbeidsovereenkomst • Aanvullende voordelen – Aanvullingen betaald/gefinancierd door werkgever bij: • Kinderbijslag • Tijdskrediet-uitkering* • Werkloosheid • Arbeidsongeschiktheidsuitkeringen • Hospitalisatie • Pensioen/overlijden – Loondefinitie RSZ = loondefinitie Loonbeschermingswet, beperkt en verruimd door KB • ‘loon in geld en in geld waardeerbare voordelen waarop werknemer recht heeft ingevolge de dienstbetrekking en ten laste van de werkgever’ • Uitgesloten (LBW): ‘rechtstreekse of onrechtstreekse vergoedingen door WG toegekend als aanvulling van de voordelen toegekend door de verschillende takken van de sociale zekerheid’ 14
!@#
Uitvoering arbeidsovereenkomst • Aanvullende voordelen – Uitgesloten (KB): stortingen van WG om personeel extra-legale vergoedingen toe te kennen inzake ouderdom, voortijdig overlijden, hospitalisatie en arbeidsongeschiktheid – Extra-legaal pensioen • Geen ‘normale’ socialezekerheidsbijdragen • Speciale werkgeversbijdrage 8,86% op premies • Bij uitkering bijdragen ten laste werknemer: 3,55% RIZIV, max. 2% RVP
– Hospitalisatie, arbeidsongeschiktheid, etc. • Géén sociale zekerheid op dit ogenblik (zie verder) • Niet opgenomen in berekeningsbasis vakantiegeld
15
!@#
Uitvoering arbeidsovereenkomst • Aanvullende voordelen – Generatiepact? • Juridische onzekerheid • Aanvulling van voltijdse werkloosheidsuitkeringen vanaf 1 april 2006 – Werknemers jonger dan 50 jaar : vrijstelling behouden – Werknemers van minstens 50 jaar oud: • Ontslagen na 1/10/2005 • Recht op aanvullende vergoeding voor het eerst na 1/1/2006 → onderwerping aan socialezekerheidsbijdragen, zijnde 32,25% WGbijdragen en 3,5% (RVP) + 3% (RVA) WN-bijdragen → vrijstelling van bijdragen gedurende periode van werkhervatting als werknemer of zelfstandige (niet bij dezelfde werkgever)
– Fiscale behandeling : vervangingsinkomen – Overgangsregime voor sectorale CAO’s gesloten voor 1/10/2005
16
!@#
Uitvoering arbeidsovereenkomst • Aanvullende voordelen – Generatiepact? • Aanvulling van voltijdse of deeltijdse uitkeringen voor tijdskrediet – Werknemers van minstens 50 jaar oud: onderwerping aan socialezekerheidsbijdragen • 32,25% WG-bijdragen en 3,5% (RVP) + 3% (RVA) WN-bijdragen • Verdubbeling van bijdragen op aanvulling bij ½ tijdskrediet en vrijstelling prestaties • Onder strikte voorwaarden vermindering van bijdragen met 95% bij aanvulling van ½ tijdskrediet • Geen bijdragen op aanvulling bij 1/5 tijdskrediet doch plafond van max 90% van voltijds brutojaarinkomen • Niet bij themaverloven (ouderschap, palliatieve zorgen, …)
17
!@#
Uitvoering arbeidsovereenkomst • Aanvullende voordelen – Non-discriminatie (art. 45 RSZ-Wet) • Vrijwillige toekenningen door de werkgever van extra-legale voordelen dienen zonder onderscheid te worden toegekend aan alle werknemers van zelfde categorie • Vordering ‘ex contractu’ of ‘ex delicto’ mogelijk bij schending! (infra) • !Anti-discriminatiewetten (algemeen, deeltijds, bepaalde duur)! • Wet Aanvullende Pensioenen (specifieke discriminatiebepalingen)
18
!@#
Uitvoering arbeidsovereenkomst • Maaltijdcheques – = arbeidsrechtelijk loon (berekening opzegvergoeding) – Geen berekeningsbasis vakantiegeld – Niet onderworpen aan sociale zekerheid (en BV) indien • Geen vervanging loon/voordeel • Niet gecumuleerd met bedrijfsrestaurant dat maaltijden aan lagere dan kostprijs serveert (behalve bij betaling maaltijd met cheque zonder teruggave saldo) • Voorzien bij CAO of individuele OK • Aantal cheques = aantal effectief gewerkte dagen (specifieke regeling deeltijds) (ook voor overuren/inhaalrust) • Maandelijks toegekend (correctie op kwartaalbasis) • Op naam/individuele rekening • Geldigheidsduur beperkt tot 3 maanden • Werkgeversdeel max. 4,91 EUR (volledige herkwalificatie!) • Werknemersdeel min. 1,09 EUR (volledige herkwalificatie!) 19
!@#
Uitvoering arbeidsovereenkomst • Bedrijfswagen • Solidariteitsbijdrage o.b.v. CO2 uitstoot – Elk voertuig rechtstreeks/onrechtstreeks ter beschikking van Werknemer – Niet louter professioneel gebruik (woon-werk) – Ongeacht werknemersbijdrage – Per voertuig (meerdere werknemers/voertuig)
• Fiscale regels m.b.t. bedrijfswagens geen wijzigingen – Eigen bijdrage werknemer wordt fiscaal nog steeds in rekening gebracht
20
!@#
Uitvoering arbeidsovereenkomst • Kostenvergoedingen – De werknemer mag geen financieel nadeel ondervinden naar aanleiding van de uitvoering van zijn arbeidsovereenkomst => terugbetaling kosten gemaakt tijdens uitvoering arbeidsovereenkomst – Werkelijke kosten : weinig discussie
21
!@#
Uitvoering arbeidsovereenkomst • Kostenvergoedingen – Forfaits : • Sommige kosten zijn moeilijk bewijsbaar (administratieve belasting) • Forfait moet in lijn zijn met werkelijke kosten • Bewijsdocumenten niet noodzakelijk (aanbevolen startfase) • Werkgever moet realiteit van kost kunnen aantonen, rekening houdend met functie van werknemer • Praktijk Sociale Inspectie : rechtvaardiging van kosten gedurende referteperiode • Geen ruling mogelijk 22
!@#
Uitvoering arbeidsovereenkomst • Kostenvergoedingen – Thuisarbeid : vermoeden 10 % brutosalaris (kan verhoogd worden indien bewijs door werknemer) – Baan – en maaltijdvergoeding niet-sedentairen : 10 EUR/dag – Representatievergoeding (bepaald functieniveau) • Receptie • Kleine relatiegeschenken • Kledij • Kantoor thuis – Professionele verplaatsingsvergoedingen – Verplaatsingen naar het buitenland : schema FOD Financïën – Expat allowances : objectieve criteria
23
!@#
Uitvoering arbeidsovereenkomst • Kostenvergoedingen – Sociale zekerheid – principe “RSZ-bijdragen worden berekend op het loonbegrip zoals omschreven in de Loonbeschermingswet” – Dit loonbegrip kan bij KB in het kader van de RSZbijdragen worden uitgebreid dan wel beperkt => Artikel 19,§2, 4° KB 28 November 1969 De kosten eigen aan de werkgever (‘kosten ten laste van de werkgever’) worden uitdrukkelijk uit de berekeningsbasis inzake sociale zekerheidsbijdragen uitgesloten 24
!@#
Uitvoering arbeidsovereenkomst • Kostenvergoedingen – Bewijslast kostenvergoeding ligt bij de RSZ (Cass. 14 jan 2002 =>medewerking van de werkgever) – Arbeidsrecht • Geen bezoldiging tenzij verdoken loon • Expat allowances : casuïstische rechtspraak
25
!@#
Uitvoering arbeidsovereenkomst • Sport- en cultuurcheques – In principe loon – Geen onderwerping aan RSZ of belastingen indien : • Geen vervanging loon/voordeel • Voorzien bij CAO of individuele overeenkomst • Op naam/individuele rekening • Geldigheidsduur beperkt van 1 juli tot 30 september van het volgende jaar (15 maanden) • Bedrag van werkgeversbijdrage beperkt tot 100 EUR/jaar
26
!@#
Uitvoering arbeidsovereenkomst • Innovatiepremies – Vrijstelling socialezekerheidsbijdragen indien – – – – – –
Nieuwigheid met daadwerkelijke meerwaarde Niet nav offerteaanvraag van klant Innovatie in normale activiteiten bedrijf Geen vervanging loon/voordelen Max. 1 brutomaandsalaris …
– Vrijstelling personenbelasting
27
!@#
Uitvoering arbeidsovereenkomst • Arbeidsduur – Definitie arbeidsduur “ de tijd gedurende dewelke de werknemer ter beschikking staat van de werkgever “ – Wetgeving arbeidsduur altijd van toepassing? Uitzonderingen : • Werknemers die een leidinggevende functie uitoefenen of een vertrouwenspost bekleden in de zin van het Koninklijk Besluit van 10/02/1965 (bv. directeurs, onderdirecteurs, managers, …); • Werknemers die thuiswerk verrichten; • Handelsvertegenwoordigers; • … 28
!@#
Uitvoering arbeidsovereenkomst • Arbeidsduur : overuren – Wekelijkse arbeidsduur : 38 u (lagere grens in CAO) • 38 u effectief • 40 u (12 compensatiedagen) – Overuren : daggrens 9 u/weekgrens 40 u – Recht op inhaalrust? • gemiddelde wekelijkse arbeidsduur maximum 38 u/kwartaal Opm.: referteperiode kan verlengd worden tot 1 jaar;
29
!@#
Uitvoering arbeidsovereenkomst • Arbeidsduur : overuren – Definitie : “Overuren zijn alle uren die men meer werkt dan de toegelaten 9 u/d. en 40u/w. (of de lagere grenzen voorzien in een CAO) – Overuren geven recht op betaalde inhaalrust waarvoor men een normaal loon ontvangt. – Betaalde inhaalrust + loontoeslag (50% op weekdag en zaterdag en 100% op zon- en feestdag) onmiddellijk verschuldigd – Deeltijdse arbeid : specifieke regelgeving (bijkomende uren) – Eerste 65-uren kunnen enkel financieel worden gecompenseerd, indien voorafgaande keuze van de werknemer 30
!@#
Schorsing arbeidsovereenkomst • Ziekte/ongeval – Algemeen: recht op gewaarborgd loon onder voorwaarden • Uitsluiting: – Sportongeval – Zware fout (niet = zware fout Verkeerswet)
– Arbeiders • Minder dan 1 maand in dienst – Geen gewaarborgd loon ten laste werkgever – Tussenkomst mutualiteit
• Langer dan 1 maand in dienst – Ten laste werkgever • 1-7 dagen: 100% • 8-14 dagen: 85,88% • 15-30 dagen: 25,88% van het gedeelte van het loon dat het plafond van de ziekteuitkering (132,7860 EUR/dag) niet overschrijdt én 85,88% van het overschrijdende gedeelte
– Ten laste ziekenfonds • Vanaf de 15e dag: 60% van het begrensd loon (132,7860 EUR/dag)
31
!@#
Schorsing arbeidsovereenkomst • Ziekte/ongeval – Arbeiders • Carensdag – – – –
Arbeiders < en > 1 maand in dienst Ziekte van minder dan 14 dagen (eventueel verkort bij CAO) Eerste dag (tenzij gewaarborgd dagloon dan tweede dag) Opheffing carensdag bij (sector)CAO (metaal, scheikunde)
• Hervallen – Zelfde ziekte/ongeval: • Geen gewaarborgd loon indien binnen 14 ‘kalender’dagen na einde eerste arbeidsongeschiktheid (tenzij saldo)
– Andere ziekte/ongeval: • Opnieuw gewaarborgd loon • Bewijs door middel van medisch certificaat
32
!@#
Schorsing arbeidsovereenkomst • Ziekte/ongeval – Bedienden • • • •
30 dagen gewaarborgd loon (inclusief voordelen) Na 30 dagen: tussenkomst ziekenfonds Regime hervalling: idem arbeiders Bedienden in proeftijd of contract bepaalde duur of bepaald werk < 3 maanden – Werkgever • 1-7 dagen: 100% • 8-14 dagen: 86,93% • 15-30 dagen: 26,93% van het gedeelte van het loon dat het plafond van de ziekte-uitkering (132,7860 EUR/dag) niet overschrijdt én 86,93% van het overschrijdende gedeelte
– Ziekenfonds • Vanaf 15e dag: 60% van het begrensd loon (132,7860 EUR/dag)
33
!@#
Schorsing arbeidsovereenkomst • Zwangerschap – Totale moederschapsrust = 15 weken • Prenatale rust: 6-8 weken (verplicht 1 week vooraf, overdracht bij verdere tewerkstelling/gelijkstelling behalve ziekte) • Postnatale rust: 9-11 weken (verlenging bij hospitalisatie) – Vergoeding ten laste ziekenfonds • 30 dagen: 82% niet begrensd brutoloon • Vanaf 31e dag: 75% van begrensd loon = 82,99 EUR per dag – Borstvoedingsverlof • Geen wettelijke regeling • Sectorgebonden of individuele regeling • In principe geen vergoeding WG/geen vergoeding ziekenfonds
34
!@#
Beëindiging arbeidsovereenkomst •
Algemene wijze van beëindiging – –
–
•
Gerechtelijke ontbinding Beëindiging onderling akkoord • Sanctie in de werkloosheidreglementering • Bewijs : geschrift noodzakelijk • Eventuele vergoeding onderworpen aan RSZ en belastbaar Overmacht
Arbeidsrechtelijke wijzen van beëindiging: –
Op regelmatige wijze omschreven in arbeidsovereenkomstenwet a. afloop termijn (automatisch) b. voltooiing werk (automatisch) c. dood werknemer (automatisch) d. opzegging (door 1 partij) e. dringende reden (door 1 partij) Geen vergoeding verschuldigd (uitgezonderd eventueel d., zie infra)
35
!@#
Beëindiging arbeidsovereenkomst • Opzegging (door werkgever) – Opmerking : taalwetgeving! – Ingangsdatum opzeggingstermijn • Bedienden : 1ste van de maand volgend op • Arbeiders : 1ste van de week volgend op
– Geschrift • Begin opzeggingstermijn • Duur opzeggingstermijn • Niet : datum einde arbeidsovereenkomst/motivering
– Kennisgeving • Aangetekend schrijven (uitwerking 3 dagen nadien) • Deurwaardersexploot (onmiddellijke uitwerking)
• Opzegging (door werknemer) – Opzeggingstermijn/opzeggingsvergoeding – Sanctie in de werkloosheidsreglementering
36
!@#
Beëindiging arbeidsovereenkomst • Dringende reden – Elke tekortkoming die elke professionele samenwerking onmiddellijk en definitief onmogelijk maakt – Formalisme (dubbele termijn van drie werkdagen)
• Onmiddellijke verbreking (betaling van een compenserende opzeggingsvergoeding) – Geen vormvereisten (bewijs) – Onmiddellijke uitwerking – Vergoeding onmiddellijk verschuldigd (onderworpen aan RSZ en belast overeenkomstig opzeggingsvergoeding)
• Onregelmatige beëindiging – Impliciet • Voorbeeld: eenzijdige wijziging substantiële arbeidsvoorwaarde
– Expliciet Onregelmatige opzegging Onregelmatige beëindiging van AOK om dringende reden
37
!@#
Beëindiging arbeidsovereenkomst • Ontslag : Opzeggingsvergoeding • Stemt overeen met het loon voor de theoretische opzeggingstermijn • Duur opzeggingstermijn: • Lagere bedienden wettelijk bepaald: • 3 maanden per begonnen schijf van 5 jaar
• Hogere bedienden (meer dan 28.093 EUR/jaar) • Geen wettelijk voorschrift omtrent duur • Ten vroegste op moment van opzegging • Formules uit rechtsleer: bekendste: formule Claeys
38
!@#
Beëindiging arbeidsovereenkomst • Hogere bedienden (meer dan 56.187 EUR/jaar) – Clausule opgenomen ten laatste op ogenblik indiensttreding – Minimaal 3 maanden per begonnen schijf van 5 jaar
• Quid deeltijdse arbeid : bepaling van de opzeggingstermijn op basis van referentiejaarsalaris voor voltijdse betrekking MAAR uitbetaling op basis van deeltijds loon • Cass., 11 december 2006 - Idem voor werknemers in tijdskrediet met vermindering van prestaties
39
!@#
Beëindiging arbeidsovereenkomst • Ontslag : Opzeggingsvergoeding – Lopend loon – Voordelen verworven krachtens de arbeidsovereenkomst Loon = alles wat tegenprestatie is voor arbeid Discussies rechtspraak m.b.t. aantal loonelementen – Loon waarop men recht heeft op ogenblik ontslag • Vast maandloon • Commissielonen • Loon voor overuren indien regelmatig + over voldoende lange termijn gepresteerd • Bonus: Cass 24/10/2005
40
!@#
Beëindiging arbeidsovereenkomst • Ontslag : Opzeggingsvergoeding – Voordelen verworven krachtens arbeidsovereenkomst: • Eindejaarspremie • Vakantiegeld • Privé-gebruik bedrijfswagen • Premies werkgever in groepsverzekering • Kostenvergoedingen? • Aandelenopties • Expatvergoedingen
41
!@#
Beëindiging arbeidsovereenkomst • Ontslag : Arbeiders – Lagere opzeggingstermijnen – Risico willekeurig ontslag • Forfaitaire vergoeding van 6 maanden loon (geen RSZ, wel belastbaar)
42
!@#
Beëindiging arbeidsovereenkomst • Beschermde Werknemers – Principe : geen motiveringsverplichting maar toenemend aantal beschermde werknemers – Sommige werknemers kunnen enkel worden ontslagen om welbepaalde redenen (dringende of economische reden) en/of mits naleving van bepaalde procedures – Mogelijkheid tot ontslag (zonder beschermingsvergoeding) indien bewijs motief tot ontslag vreemd aan bescherming (bv. sluiting onderneming) – Beschermingsvergoeding in principe geen RSZ, wel belastbaar 43
!@#
Beëindiging arbeidsovereenkomst • Beschermde Werknemers • Slachtoffers van pestgedrag + getuigen/ slachtoffers van discriminatie – –
Klacht moet worden neergelegd Beschermingsvergoeding : 6 maanden
• Zwangerschap – –
Vanaf tijdstip in kennis stelling werkgever tot na afloop maand volgend einde bevallingsrust Beschermingsvergoeding : 6 maanden loon
• Vaderschapsverlof – –
Vanaf kennisname aanvraag vaderschapsverlof tot na afloop vaderschapsverlof 3 maanden loon
• Tijdskrediet – – –
44
Vanaf indiening schriftelijke aanvraag (en ten vroegste 3 tot 6 maanden voorafgaand aan aanvang) tot 3 maanden na periode tijdskrediet In bepaalde gevallen van tijdskrediet langere beschermingsduur Beschermingsvergoeding 6 maanden loon
!@#
Beëindiging arbeidsovereenkomst • Beschermde Werknemers • Syndicale afgevaardigden – Bescherming en beschermingsvergoeding kunnen verschillen afhankelijk van PC (subsidiair CAO nr. 5 NAR) – Beschermingsvergoeding : in principe 1 jaar (niet cumuleerbaar met vergoeding OR of CPBW) • Opmerking : een CAO kan voorzien in een procedure van “individuele bescherming” die verder gaat dan de wettelijke procedures! • Leden van de OR of het CPBW – Dringende reden : • Voorafgaandelijk erkend door de rechtbank • In bepaalde gevallen mogelijkheid tot schorsing van de arbeidsovereenkomst tijdens de procedure 45
!@#
Beëindiging arbeidsovereenkomst • Beschermde Werknemers • Leden van de OR of het CPBW – Economische of technische redenen : • Voorafgaandelijk erkend door het PC • PC heeft 2 maanden om zich uit te spreken • Niet noodzakelijk bij faillissement en stopzetting activiteiten (Arbitragehof, 28 maart 2002) • Weigering : werkgever kan beroep instellen bij de arbeidsrechtbank • Aanvaarding : werkgever kan onmiddellijk ontslaan met inachtname van de normale opzegtermijnen. De werknemer kan beroep instellen bij de rechtbank tegen deze beslissing van het PC. • Geen beslissing : de werkgever kan de werknemer ontslaan in geval van sluiting.
46
!@#
Beëindiging arbeidsovereenkomst • Beschermde Werknemers • Leden van de OR of het CPBW – Economische of technische redenen : • Werknemer ontslagen zonder naleving van deze bepalingen – Schadevergoeding afhankelijk van anciënniteit (max.4 jaar indien meer dan 20 jaar anciënniteit) – Reïntegratie in de onderneming aangevraagd : schadevergoeding gelijk aan de periode tot aan het einde van het mandaat (max. 4 jaar) – Vergoeding niet cumuleerbaar met normale schadevergoeding • Afstand doen van bescherming als lid van de OR/CBPW? (Arbitragehof 13/01/2002 en 8/11/2006)
47
!@#
Beëindiging arbeidsovereenkomst • Handelsvertegenwoordigers – Definitie : persoon die hoofdzakelijk tot taak heeft cliënteel te bezoeken (prospectie, onderhandelen en afsluiten van contracten) – Beëindiging : Cfr. beëindiging bediende • Uitzonderingen – Uitwinningsvergoeding (1 jaar anc./ verlies van cliënteel) : 3 maanden loon gedurende eerste 5 jaar + 1 maand/ periode 5 jaar; vrijgesteld van RSZ, maar belastbaar; – Commissievergoeding na einde arbeidsovereenkomst • Aanvaarding aanbod : OK (zelfs na aanvaarding na beëindiging) • Opdrachten gegeven door cliënt tijdens 3 maanden na beëindiging, indien dankzij inspanningen van WN
• Weerlegbaar vermoeden van arbeidsovereenkomst als handelsvertegenwoordiger
48
!@#
Niet-concurrentiebeding • Voorwaarden – Arbeidsovereenkomst (bedienden/arbeiders) • Jaarsalaris > 56.187 EUR (tenzij uitgesloten) • Maximale duur 1 jaar; • Beperkt tot het Belgisch grondgebied; • Gelijkaardige activiteit bij een nieuwe werkgever • Van toepassing NA proeftijd in geval van ontslag door WN (zonder dringende reden) of ontslag door WG wegens dringende reden • Vergoeding (minimaal ½ van de periode gedekt door het beding) • Mogelijkheid tot afzien van beding (binnen 15 dagen)
49
!@#
Niet-concurrentiebeding (afwijkend) – Onderneming met internationaal actieveld en/of beschikkend over een eigen onderzoeksdienst • Jaarsalaris > 56.187 EUR • Maximale duur >1 jaar; • Niet beperkt tot het Belgisch grondgebied; • Van toepassing in bijna alle gevallen van ontslag • Vergoeding (minimaal ½ van de periode gedekt door het beding) – Vergoeding onderworpen aan RSZ en belastbaar
50
!@#
Niet-concurrentiebeding handelsvertegenwoordiger – Handelsvertegenwoordiger • Maximale duur 1 jaar; • Beperkt tot het gebied van activiteiten werknemer; • Geen vergoeding maar vermoeden van aanlevering cliënteel • Bewijs uitwinningsvergoeding wordt vergemakkelijkt • Van toepassing na proeftijd in geval van ontslag door de WG of een ontslag door de WN omwille van dringende reden
51
!@#
Niet-concurrentiebeding - na beëindiging • Na de beëindiging van de arbeidsovereenkomst – H.v.C. 22 september 2003 : vergoeding nietonderworpen aan RSZ-bijdragen, wel belastbaar • Geen clausule voorzien in de arbeidsovereenkomst • Normale opzeggingsvergoeding (geen optimalisatie) – H.v.C. 4 september 2006 : abnormale lage opzeggingsvergoeding herkwalificeert niet noodzakelijk niet-concurrentievergoeding
52
!@#
Eindeloopbaan-regelingen • CONVENTIONEEL OF VOLTIJDS BRUGPENSIOEN – Principe: werknemer ontslagen voor pensioenleeftijd, kan bovenop werkloosheidsuitkering (60%) aanvullende vergoeding werkgever genieten tot pensioenleeftijd – Rechtsbronnen • CAO nr. 17 NAR • SectorCAO’s • OndernemingsCAO’s • Individuele akkoorden • Generatiepact
53
!@#
Eindeloopbaan-regelingen • CONVENTIONEEL OF VOLTIJDS BRUGPENSIOEN – Algemene voorwaarden: • Ontslag • Leeftijd bereikt einde opzegtermijn of beëindiging opzegvergoeding – Meestal 58 jaar – Vanaf 1 oktober 2007? (Generatiepact) - in principe 60 jaar (uitz. zware arbeid, …) • Beroepsloopbaan – Meestal 25 jaar, inclusief gelijkstelling
– Vanaf 1 oktober 2007? (Generatiepact) - 30 jaar (35 jaar vanaf 2012) – overgangsperiode voor vrouwen • Recht op werkloosheidsuitkeringen (noodzakelijke link) • Tot wettelijke pensioenleeftijd (65 jaar voor man/64 jaar voor vrouw) • Vervangingsplicht
54
!@#
Eindeloopbaan-regelingen • CONVENTIONEEL OF VOLTIJDS BRUGPENSIOEN – Ontslagvoorwaarde • Opzegtermijn of –vergoeding • Normale opzegtermijn (niet noodzakelijk = Claeys) • Verkorte termijn: moeilijkheden/herstructurering • Ontslagprocedure – Overleg (OR, VA, werknemers) – Voorafgaand gesprek werknemer – + eventueel procedure beschermde werknemers
– Aanvullende maandelijkse vergoeding (WG of Fonds) • = helft verschil tussen begrensd nettoloon (bruto 3.253,42 EUR – BV en RSZ) én werkloosheidsuitkering • Werkloosheidsuitkering = 60% van begrensd brutoloon = max. 1.067,30 EUR • Hogere aanvulling mogelijk
55
!@#
Eindeloopbaan-regelingen • CONVENTIONEEL OF VOLTIJDS BRUGPENSIOEN – Socialezekerheidsbijdragen • Werknemer – Van toepassing op totaal werkloosheidsvergoeding + aanvulling • 3,5% RVP • 3% RVA
• Werkgever – Onderneming NIET in herstructurering • 24,8 EUR/maand (RVP) • Hoofdelijke bijdrage 49,60 EUR (RSZ)
– Onderneming in herstructurering • 18,59 EUR/maand (RVP) • Hoofdelijke bijdrage 74,40 EUR (+52j) en 111,55 EUR (-52j) (RSZ)
– Vanaf 1 oktober 2007 ? (Generatiepact) Werkgeversbijdrage op aanvullende vergoeding = degressief tarief tussen 30% (WN< 52 jaar) en 6% (WN>60 jaar)
56
!@#
Eindeloopbaan-regelingen • CONVENTIONEEL OF VOLTIJDS BRUGPENSIOEN – CAO nr. 17vicies sexies 7 oktober 2003 – Stelsel aanvullende vergoeding ook van toepassing op migrerende werknemers – Voorwaarden • In België gewerkt hebben • Niet (langer) werkloosheidsuitkeringen in België • Werkloosheidsuitkeringen in woonland (hoofdverblijfplaats) binnen EER • Woonplaatsvereiste (HvJ, 18/7/2006)
– Berekening aanvullende vergoeding op basis ‘fictieve’ Belgische werkloosheidsuitkering
57
!@#
Herstructureringsvergoedingen • COLLECTIEF ONTSLAG – Definitie (vergoedingsregeling, niet informatie/raadplegingsprocedure): • Ontslag van minstens 10% van gemiddelde personeelsbestand (voorafgaand jaar, aantal werknemers aangegeven bij RSZ) gedurende periode van 60 dagen • Ondernemingen met gemiddeld 20 tot 59 werknemers: 6 ontslagen = collectief ontslag • Onderneming (TBE) of afdeling – Vergoeding: • De helft van verschil tussen begrensd netto referentieloon (afgeleid van begrensd brutoloon 2.791,67 EUR) en werkloosheidsvergoeding • X 4 maanden • - gedeelte opzegtermijn of opzegvergoeding boven 3 maanden – Geen cumul met: • Sluitingsvergoeding • Vergoeding beschermde werknemers (OR,Comité,VA)
58
!@#
Herstructureringsvergoedingen • SLUITING VAN ONDERNEMING – Definitie • Tenminste 20 werknemers (gemiddeld laatste kalenderjaar) • Onderneming (TBE) of afdeling • Werknemers aangeven bij RSZ • Definitieve stopzetting hoofdactiviteit + vermindering < 25% tewerkstelling • Géén overdracht van onderneming • Gelijkstelling op aanvraag aan Beheerscomité – Vergoeding: !voorwaarden! !vrijstelling RSZ! • < 45 jaar (vergoeding per anciënniteitsjaar) – Maximum 133,89 EUR x 20 = 2.677,80 EUR
• > 45 jaar (+ extra vergoeding voor jaren boven 45) – Maximum (133,89 EUR x 20) + (133,89 EUR x 20 supplement) = 5.355,60 EUR – 20 jaar anciënniteit + maximum 65 jaar
– Cass. 7 februari 2005 • Aanvullende vergoeding vrijgesteld van RSZ-bijdragen (voorwaarde ontslag, vervulling voorwaarden sluitingsvergoeding) – Cumul: opzegvergoeding, WLH-vergoeding, beschermde werknemers (OR, etc.)
– Nieuw ontwerp-KB!
59
!@#
Herstructureringsvergoedingen • VERGOEDING VOOR MORELE SCHADE – Positie RSZ (in navolging Fiscus) • Enkel vrijstelling indien op basis rechterlijke uitspraak (collectief ontslag, voor alle werknemers die niet naar rechtbank stapten in gelijkaardige situatie) – Arbeidshof Brussel 12 september 2002 (en andere) • Vrijstelling RSZ onder bepaalde voorwaarden • Buiten geval collectief ontslag • Schending werkzekerheidsbeding • Letterlijke interpretatie art. 19§2 2° RSZ KB – Vrijstelling schadevergoedingen bij beëindiging
60
!@#
Schijnzelfstandigheid • Algemeen: werknemer of zelfstandige? (Mondelinge) overeenkomst + vergoeding + arbeidsprestaties = ? Onderscheidingscriterium: gezagsverhouding Openbare orde-regel geen vrij keuzerecht (Weerlegbare) vermoedens van arbeidsovereenkomst (handelsvertegenwoordiger, apotheker, student)* – (Onweerlegbare) vermoedens zelfstandige samenwerking: • Mandatarissen (art. 3 §1,4° KB nr. 38 en art. 2 ARS) • Leden directiecomité NV-vaste vertegenwoordigers rechtspersonen
– – – –
*Hierna wordt, tenzij uitdrukkelijk anders bepaald, ingegaan op de problematiek van kwalificatie bij afwezigheid van een vermoeden van arbeidsovereenkomst
61
!@#
Schijnzelfstandigheid • Risico bij herkwalificatie – Schijnzelfstandige
• Sociale zekerheid – WG + WN gedeelte sociale bijdragen – Bedienden +-48% brutoloon (infra)
• Arbeidsrechtelijk – Claim werknemer – Vakantiegeld, 13de maand, overuren, etc. – Opzegvergoeding
• Strafsancties – Schijnwerknemer
• Bedrieglijke onderwerping/sancties 62
!@#
Schijnzelfstandigheid •Recente Cassatie-rechtspraak “wanneer de partijen hun overeenkomst een bepaalde kwalificatie hebben gegeven (zelfstandige samenwerking), mag de feitenrechter er geen andere kwalificatie aan toekennen wanneer de elementen die aan zijn oordeel worden voorgelegd, het niet mogelijk maken om de door partijen gegeven kwalificatie uit te sluiten.”
• Voornamelijk Cassatie 23/12/02,28/04/03, 03/05/04 en 06/12/04
63
!@#
Schijnzelfstandigheid • Programmawet van 27 december 2006 – Belang van de kwalificatie van de partijen – 4 algemene criteria • Wil van de partijen • Vrijheid van organisatie van arbeidstijd • Vrijheid van organisatie van werk • Mogelijkheid van uitoefening hiërarchische controle – Specifieke criteria : socio-economische en juridische • Gegarandeerde periodieke bezoldiging • Mogelijkheid tot aanwerving personeel • Persoonlijke investeringen 64
!@#
Schijnzelfstandigheid • Programmawet van 27 december 2006 – Commissie tot regeling van de arbeidsrelatie • Normatieve Commissie • Administratieve Commissie – Elke partij kan Commissie adiëren binnen termijn van 1 jaar na inwerkingtreding – Elke partij die arbeidsrelatie beoogt of zelfstandige activiteit start
65
!@#
Schijnzelfstandigheid • Managementvennootschap – Arrest Leekens – Arbeidshof Brussel, 19 december 2006 • Consistentie – – – –
Naamkaartjes Organigram Titel …
• Richtlijnen en rapporteren zoals kaderleden werknemers 66
!@#
Schijnzelfstandigheid •Bewijslast – Geen vermoeden • Bewijslast bij RSZ maar ‘kwalificatie als zelfstandige’ creëert geen vermoeden • Waarde PV’s en verklaringen aan inspectie – (Weerlegbaar) vermoeden arbeidsovereenkomst • Vermoeden in voordeel RSZ • Tegenpartij moet ‘tegendeel’ bewijzen • Bewijs dat arbeidsovereenkomst uitgesloten is? • Voldoende bewijs dat er overeenkomst van zelfstandige samenwerking is? Berekening sociale bijdragen werknemer na herkwalificatie (Cass. 10/01/05 en lagere rechtspraak Luik en Brussel) • Berekeningsbasis = loon als werknemer • Geen berekening op integraal bedrag betaald (gefactureerd) als zelfstandige • Overeengekomen bedrag kan sociale bijdrage zelfstandige inhouden = géén loon • Loon waarop werknemers recht hebben in gelijkaardige omstandigheden • Netto-bruto werknemer berekening?
67
!@#
VERJARING SOCIALE ZEKERHEID • Termijn – 5 jaar voor RSZ (vordering bijdragen) – 5 jaar voor werkgever (terugvordering van bijdragen) – Vanaf 2009 3 jaar • Aanvang termijn – RSZ • Deadline betaling = laatste dag maand volgend op elk kwartaal – Werkgever • Dag van betaling • Stuiting – Aangetekende brief – Dagvaarding (B.W.) – Dwangbevel RSZ • Openbare orde
68
!@#
VERJARING ARBEIDSRECHT • Overtredingen arbeidsrecht = – Contractuele fout – Contractuele fout én strafrechtelijke fout (misdrijf) – Vordering veronderstelt belang = schade
• Keuzerecht werknemer: vordering ‘ex contractu’ of ‘ex delicto’ • Openbare orde-karakter? – ‘ex contractu’: neen – ‘ex delicto’: openbare orde maar rechter kan vordering ‘ex delicto’ en langere verjaringstermijn niet ambtshalve inroepen
69
!@#
VERJARING ARBEIDSRECHT • I.
Rechtsvorderingen uit AO (‘ex contractu’)
– Termijn? • Art. 15 AOW • ‘1 jaar na einde AO of 5 jaar na feit maar niet langer dan 1 jaar na einde AO’ – Vordering tijdens tewerkstelling: maximum 5 jaar terug – Vordering na einde AO: maximum 5 jaar terug én voor 1 jaar na einde AO verloopt • Einde AO – Na verloop opzegtermijn (ook bij vrijstelling van prestaties tenzij éénzijdig door werkgever) – Na kennisgeving ontslag bij betaling opzegvergoeding (uitz. Opzegvergoeding betaald in maandtermijnen, art. 39bis AOW) – Vordering aanvullende vergoeding brugpensioen: na verloop periode gedekt door opzegvergoeding) – CAO 32bis: verjaring loopt af • Overdrager: 1 jaar na overdracht • Overnemer: 1 jaar na einde AO bij overnemer 70
!@#
VERJARING ARBEIDSRECHT • I.
Rechtsvorderingen uit AO (‘ex contractu’)
– Rechtstreekse vorderingen uit AO • Opzegvergoeding, beëindigingsvergoeding (dading), willekeurig ontslag, uitwinningsvergoeding, etc. – Onrechtstreekse vorderingen uit AO • ‘konden niet ontstaan zonder AO’ • Bijzondere ontslagvergoeding beschermde werknemers, schadevergoeding schending art. 45 RSZ-wet), etc. – Vorderingen ontstaan na einde AO • Schending niet-concurrentiebeding, discretieplicht, etc. • NIET: vordering vergoeding op basis van beëindiging in onderling akkoord (termijn B.W.)
71
!@#
VERJARING ARBEIDSRECHT • II.
Rechtsvorderingen uit misdrijf (‘ex delicto’)
– Termijn? • Art. 26 VT Sv. • Volgens regels B.W. of ‘bijzondere wetten’ en nooit voor verjaring strafvordering • Conclusie: in principe 5 jaar na feit dat misdaad uitmaakt – Aanvang? • Ogenblikkelijk misdrijf: onmiddellijk (maximum 5 jaar terug) • Voorgezet misdrijf: vanaf laatste strafbaar feit dat door éénheid van opzet is verbonden met andere gelijkaardige of verschillende strafbare feiten, en ten laatste einde AO (terugvordering onbeperkt in de tijd tot begin tewerkstelling)
72
!@#
VERJARING ARBEIDSRECHT • II.
Rechtsvorderingen uit misdrijf (‘ex delicto’)
– Voorbeelden • Vordering achterstallig loon (Cass. 02/05/01 sluit vordering ex delicto niet uit voor loonvorderingen) • Vordering loon voor overwerk • Vordering vakantiegeld • Overtreding algemeen verbindend verklaarde CAO’s (indexatie !RS verkeerde beroepskwalificatie is geen misdrijf!, toepassing barema, 13e maand uitbetaling, etc.) • Vordering gewaarborgd loon bij ziekte • Terugvordering onterecht ingehouden loon (schending art. 23 LBW) (grote gevolgen onterechte inhouding of compensatie) – Géén vordering ‘ex delicto’ • Vordering opzegvergoeding • Vordering misbruik ontslagrecht • Vordering vergoeding beschermde werknemers (OR,Comité, etc.) 73
!@#
VERJARING ARBEIDSRECHT • III.
Vergelijking en gevolgen
– Vordering ‘ex contractu’ • Maximaal 5 jaar terugvorderen vanaf feit • EN beperking tot 1 jaar na einde AO • Overdracht vordering ingevolge CAO 32bis en/of algemeen vennootschapsrecht van overdrager op overnemer • Overnemer provisioneert risico voor max. 5 jaar • Overnemer laat zich vrijwaren t.a.v. overdrager
– Vordering ‘ex delicto’ • Aflopend misdrijf – Maximaal 5 jaar terugvorderen vanaf feit – = beperking tot maximaal 5 jaar na einde AO
• Voortgezette misdrijven: – Maximaal 5 jaar vanaf laatste feit = >5 jaar terugvorderen – = beperking tot maximaal 5 jaar na einde AO
• Geen overdracht vordering ingevolge CAO 32bis en/of algemeen vennootschapsrecht van overdrager op overnemer 74
!@#
Besluit • Complexe materie in voortdurende ontwikkeling • Belang van verificatie ‘sociaalrechtelijke’ provisies op basis correcte interpretatie en toepassing updated sociaal recht • Detectie sociaalrechtelijke (en financiële) risico’s in ondernemingen/problematiek van verjaring
75
!@#
Bedankt voor uw aandacht! Vragen?
76
!@#
