Jaarrapport 2010 Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience

Jaarrapport 2010 Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience

1

Leeswijzer De Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience brengt met dit document verslag uit van haar activiteiten in 2010. Ze wil hiermee zowel haar bezoekers als een wijde kring van collega-instellingen, waaronder bibliotheken, archieven en universiteiten, informeren over haar werking.

2

Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience Visie Als erfgoedbibliotheek ligt het zwaartepunt van de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience op de collectie en de conservering. Daardoor onderscheidt zij zich van de openbare bibliotheek waar de hoofdopdracht het onmiddellijk gebruik is. Erfgoedbibliotheken verzamelen materialen die dragers zijn van menselijke kennis en verbeelding en die getuigen van het ideeëngoed op een gegeven tijd en plaats. Als behoeders van het verleden is het hun taak dit erfgoed samen met de huidige productie door te geven aan de toekomstige gebruiker. Ze streven naar een maximale toegankelijkheid waarbij de gebruiker op elk ogenblik en op elke plaats toegang krijgt tot de informatie die hij zoekt. In de toekomst dient de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience een erfgoedbibliotheek te blijven op het gebied van de humane wetenschappen in ruime zin met aandacht voor de zwaartepunten in haar fonds en met respect voor haar collectieprofiel. Een goede ontsluiting en optimale toegankelijkheid zijn daarbij onontbeerlijk.

Missie

De Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience verwerft, bewaart, beheert en ontsluit gedrukte en andere informatiedragers en stelt ze op een gecontroleerde wijze ter beschikking voor wetenschappelijk onderzoek. Zij doet dit voor de humane wetenschappen in het algemeen en volgende verzamelgebieden in het bijzonder: het oude boek, de Antverpiensia, de Nederlandse letterkunde, de literatuur- en cultuurgeschiedenis van het westen (vooral van de Nederlanden), en de Vlaamse Beweging. (Vastgelegd in de Gemeenteraad dd.15.12.1980)

Doelstellingen De Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience wil zich duidelijk positioneren in het Vlaamse bibliotheeklandschap. De Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience streeft in haar collectiedomein(en) een zo groot mogelijke volledigheid na. De Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience bewaart en beheert haar collectie volgens de principes die vandaag gelden voor een verantwoord conserveringsbeleid.

3

De Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience streeft naar de breedst mogelijke ontsluiting en toegankelijkheid en tracht door een goed uitgebouwde publiekswerking de aandacht voor het culturele erfgoed te activeren.

4

Inhoud 1. Collectie

6

1.1. Collectievorming

6

1.1.1.

Beleid

6

1.1.2.

Een blik op de oogst van 2010

10

1.2. Ontsluiting

18

1.2.1.

18

Activiteit in 2010

1.3. Behoud en Beheer

25

1.3.1.

25

Activiteit in 2010

2. Publiek

30

2.1. Leeszaal, onthaal en magazijn

30

2.1.1.

Activiteit in 2010

30

2.1.2.

Bijzonderheden werking in 2010

39

2.2. Publiekswerking en externe communicatie

40

3. Mensen en middelen

48

3.1. Personeel

48

3.1.1.

Personeelsbezetting in 2010

45

3.1.2.

Stages

45

3.1.3.

Teambuilding

46

3.2. Financiën

46

4. Projecten en samenwerking

49

4.1. Vakbibliotheek Den Bell

52

5. Dotatiefonds voor boek en letteren

50

5.1. Activiteit in 2010

50

6. Wettelijk depot

52

Bijlagen

5

1. Collectie Binnen de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience staat de collectie centraal. Het is dan ook een wetenschappelijke bewaarbibliotheek van de humane wetenschappen in het algemeen en van het gedrukte Vlaamse culturele erfgoed in het bijzonder: “De Stadsbibliotheek verwerft, bewaart, beheert en ontsluit gedrukte en andere informatiedragers en stelt ze op een gecontroleerde wijze ter beschikking voor wetenschappelijk onderzoek. Zij doet dit voor de humane wetenschappen in het algemeen en volgende verzamelgebieden in het bijzonder: het oude boek, de Antverpiensia (alles over Antwerpen en in Antwerpen gedrukt), de Nederlandse letterkunde, de geschiedenis en cultuurgeschiedenis van Vlaanderen en de Nederlanden, de Vlaamse Beweging, de geschiedenis van de exacte en van de toegepaste wetenschappen en alle theoretische en algemene literatuur die van belang is voor de bestudering van deze verzamelgebieden”. (Vastgelegd in de gemeenteraad van 15 december 1980, bevestigd op 13 december 1988 en geactualiseerd op 10 september 2001).

De Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience streeft zeer sterk naar kwaliteit en volledigheid van de collectie. Dat is in het bijzonder de voortdurende bezorgdheid van de collectievormers (de conservator oude drukken, de verantwoordelijke voor moderne drukken) en de afdelingen Tijdschriften, Catalografie en Behoud en Beheer. De resultaten van hun harde werk in 2010 vinden hun neerslag in dit hoofdstuk. Achtereenvolgens komen de collectievorming, de ontsluiting, en het behoud en beheer van de collectie aan bod.

1.1. Collectievorming 1.1.1. Beleid

De collectievorming binnen de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience gebeurt op vier sporen. Eerst en vooral groeit de collectie aan door aankopen op basis van fondslijsten, recensies in tijdschriften, nieuwsbrieven, aanbiedingen, … Gezien de jaarlijkse budgetten echter verre van toereikend zijn om de nagestreefde volledigheid te bereiken door enkel werken aan te kopen, prijst de bewaarbibliotheek zich gelukkig dat ze voor de aanvulling van de collectie eveneens kan rekenen op schenkingen en deponeringen, die een aanzienlijk deel van de jaarlijks verwerkte aanwinsten vertegenwoordigen. Ten slotte wordt de collectie ook verrijkt door het gevoerde ruilbeleid.

Aankopen

Het aankoopbeleid van de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience spitst zich toe op oude drukken, moderne drukken en tijdschriften.

6

Oude drukken (voor 1830) De Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience beschikt over een apart budget voor de aankoop van oude drukken. Het aankoopbeleid is er op gericht zoveel mogelijk Antwerpse drukken te verzamelen. Daarnaast worden ook zeldzame oude drukken verzameld, die belang hebben voor de geschiedenis van Antwerpen. Bij het aankopen van oude drukken wordt erover gewaakt geen bezit van andere Antwerpse instellingen (in casu het Museum Plantin-Moretus en de Universiteit Antwerpen) te verdubbelen. Ook het aankopen van werken die reeds aanwezig zijn in andere grote wetenschappelijke instellingen in Vlaanderen of in de Koninklijke Bibliotheek wordt vermeden. Met de collega-instellingen is er steeds overleg over belangrijke aankopen. Soms wordt een aanbod doorgeschoven naar een collega-instelling waar het boek beter tot zijn recht kan komen.

Het aankopen van oude drukken gebeurt via drie kanalen. Het belangrijkste zijn de gespecialiseerde veilinghuizen, waar twee- tot driemaal per jaar een veiling plaatsvindt. Vooral het Brusselse veilinghuis The Romantic Agony heeft steeds een interessant aanbod, gevolgd door Henri Godts (Brussel) en Marc Van de Wiele (Brugge). Een tweede kanaal voor aankopen zijn de antiquaren. De catalogi van Belgische en internationale antiquaren worden in de mate van het mogelijke systematisch nagekeken op hun aanbod van Antwerpse oude drukken. Ten slotte worden ook af en toe werken te koop aangeboden door particulieren. Slechts zeer zelden, wanneer het om uitzonderlijke stukken gaat, wordt hier op ingegaan.

Monografieën – moderne drukken

De Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience beschikt eveneens over een apart aankoopbudget voor moderne drukken. De aankopen voor de commerciële uitgaven verlopen via de klassieke boekhandel; voor de grijze literatuur (van gemeentebesturen, heemkundige kringen, uitgaven in eigen beheer…) gebeurt dit rechtstreeks bij de aanbieder. Het aankoopbudget wordt prioritair aangewend voor de verwerving van publicaties met betrekking tot Nederlandstalige letterkunde, geschiedenis van Vlaanderen, volkscultuur en kunst in Vlaanderen, Antverpiensia en boekgeschiedenis. Om opvallende hiaten in de collectie te vervolledigen, worden ook specifieke aankopen gerealiseerd bij antiquariaten en op veilingen. Daarbij wordt in het bijzonder aandacht besteed aan het vervolledigen van de collectie Vlaamse bibliofiele uitgaven en de collectie Vlaamse literatuur in vertaling.

Tijdschriften, vervolgwerken en reeksen We spreken gemakshalve over de “tijdschriftencollectie”, maar in wezen worden alle “seriële of periodieke publicaties” bedoeld. In principe gaat het over elke publicatie die binnen het kader van een abonnement of een “standing order” kan worden verworven.

7

Tot en met het voorgaande jaarverslag 2009 werd hiermee steeds het aanbod gedrukte periodieke publicaties aangeduid. Het aanbod elektronische abonnementen werd tot nu toe niet apart in de tellingen vermeld, immers: a) Het gaat over de digitale versie van de gedrukte publicatie van een tijdschrifttitel. Via een link bij de betreffende catalogustitel in de online publiekscatalogus van Anet of een link (eabonnementen) vanaf de website van Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience wordt voor de gebruikers in de leeszaal toegang geboden tot een al dan niet fulltext elektronische versie. In een aantal gevallen werd (voorlopig) de toegang tot deze e-info enkel beschikbaar gesteld voor het leeszaalpersoneel. b) Het gaat over tijdschriften die in pdf worden aangeleverd, maar waarvan een afdruk (xerokopie) wordt bijgehouden als ware het een “gedrukt” abonnement. De pdf‟s zelf worden uiteraard wel bewaard, maar voorlopig is er vanaf de online publiekscatalogus geen rechtstreekse link naar de server waarop de data terug te vinden zijn. Om dit te kunnen doen moeten ook in principe eerst afspraken worden gemaakt met de uitgever. c) Het gaat over enkele e-nieuwsbrieven, zoals “Arts Flanders” of “Meander”. Voorlopig een erg klein aantal specifieke gratis e-abonnementen dat als e-mail toekomt bij de tijdschriftverantwoordelijke, en dat tot nog toe gemakshalve wel bij de gedrukte abonnementen werd gerekend, maar het eigenlijk niet is. Er is via de catalogustitel in OPAC wel een link naar de website, maar er is voorlopig geen duidelijk intern beleid over bewaring van deze e-info. Omdat het aanbod en ook het belang van elektronisch raadpleegbare periodieke publicaties gestaag toeneemt, werd vanaf dit jaar onder 1.1.2.1 toch ook een kort overzicht gepresenteerd van de actuele situatie op het vlak van digitale abonnementen.

De afdeling Moderne Drukken van Collectievorming gaat via allerlei actuele gedrukte of online bronnen op zoek naar interessante monografieën, maar ook naar seriële publicaties. De afdeling Tijdschriften zorgt voor de eigenlijke bestelling van de seriële publicaties en bepaalt op welke wijze ze worden geleverd. Ook voor de aankoop van seriële publicaties is een apart budget voorzien. Hiermee worden de lopende abonnementen hernieuwd, nieuwe abonnementen opgestart of ook aanvullingen op niet-complete periodieke collecties aangeworven. Bibliotheektechnisch kan er een onderscheid worden gemaakt tussen tijdschriften, vervolgwerken en boekenreeksen:

Tijdschriften

 Algemene tijdschriften die gelden als Vlaams documentair erfgoed, zoals bijvoorbeeld Humo  Nichetijdschriften: gespecialiseerde titels binnen de vakdomeinen die de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience verzamelt, zoals bijvoorbeeld Streven of Parmentier  Verenigingsbladen van bijvoorbeeld heemkundige of erfgoedverenigingen  Vakbladen met betrekking tot het boekenvak, bijvoorbeeld Boekmerk, Art

8

et Métiers du Livre, …  Programmaboekjes van theatergezelschappen of Antwerpse cultuurcentra  Gedrukte of elektronische nieuwsbrieven van politieke partijen of cultuurhistorische documentatiecentra (bijvoorbeeld Kadoc,…)  Dagbladen  Jaarboeken en jaarverslagen van bijvoorbeeld bedrijven uit het Antwerpse  Periodieke antiquariaats- en veilingcatalogi  …

Vervolgwerken

Terwijl een tijdschrift vaak onbeperkt serieel is, is een vervolgwerk in principe eindig. Vaak wordt volgens formule van A tot Z gewerkt. Ook de zogenaamde losbladige publicaties behoren tot deze categorie.  Bibliografieën (als het Nationaal biografisch woordenboek,…)  Losbladige naslagwerken (als bijvoorbeeld Gids Kunst in Vlaanderen, …)  …

Boekenreeksen

Boekenreeksen zijn seriële publicaties, die bestaan uit een onbeperkt aantal afzonderlijke werken, die behalve de gemeenschappelijke reekstitel ook een eigen hoofdtitel hebben.  Academiae analecta  Niederlande Studien  …

Schenkingen en deponeringen

De Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience actualiseert haar collectie niet alleen door middel van aankopen, maar prijst zich gelukkig hiervoor ook te kunnen rekenen op diverse particulieren en instellingen. Dankzij regelmatige schenkingen of, in het geval van bepaalde instellingen, het systematisch deponeren van hun eigen publicaties kan het status quo van het beschikbare collectiebudget worden gecompenseerd. De bibliotheek poogt stelselmatig met specifieke actoren in het Vlaamse erfgoedveld structurele overeenkomsten af te sluiten, met de bedoeling voortaan als bewaarbibliotheek op te treden voor de desbetreffende partner. Met Heemkunde Vlaanderen en het Forum voor Erfgoedverenigingen bestaan er overeenkomsten rond de deponering van de periodieke publicaties van hun ledenverenigingen. Daarnaast worden in het kader van de samenwerking met het Letterenhuis regelmatig zowel individuele titels als grotere collecties overgemaakt aan de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience. Naast deze vrijwillige deponeringen bestaat het wettelijk depot. Dit is een wettelijke verplichting om van elke nieuwe publicatie één of meerdere exemplaren in bewaring te geven bij de Koninklijke Bibliotheek van België (KBR). Het doel ervan is het verzamelen, ontsluiten en bewaren van het uitgegeven erfgoed van een land voor toekomstige generaties. Aangezien de stad ook uitgever is,

9

moet ook het stadsbestuur haar publicaties deponeren. De Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience verzorgt de administratieve afhandeling die daarbij komt kijken en neemt tegelijkertijd telkens één exemplaar van elke stadspublicatie op in haar eigen collectie. De stad kan er evenwel voor opteren om een publicatie uit te besteden aan een externe uitgeverij, waarbij de uitgever de verplichtingen in het kader van het wettelijk depot op zich neemt. Om te vermijden dat de EHC, als stedelijke bewaarbibliotheek, telkens een exemplaar van dergelijke publicaties zou moeten aankopen, geldt sinds najaar 2007 de afspraak dat van externe publicaties – waarvan de vzw Musea en Erfgoed Antwerpen opdrachtgever is – één exemplaar aan de EHC wordt bezorgd.

Daarnaast worden soms ook collecties of collectieonderdelen overgenomen van andere stedelijke erfgoedinstellingen om veiligheids- of andere beleidsmatige redenen. De Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience werkt ook regelmatig mee – door middel van bruiklenen – aan tentoonstellingen buitenshuis, georganiseerd door derden. Een van de opgelegde voorwaarden is dat indien er een publicatie wordt uitgegeven in het kader van zo‟n tentoonstelling er een exemplaar aan de bibliotheek wordt geschonken (zie hoofdstuk 1.3.1.). Voor het aanleveren van reproducties in functie van commerciële publicaties is een van de opgelegde voorwaarden eveneens het aanleveren van een exemplaar van de desbetreffende publicatie. Daarnaast bezorgen onderzoekers veelal spontaan een exemplaar van het resultaat van hun intensief opzoekwerk in de leeszaal. Ten slotte kan de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience – evenals het Letterenhuis – beroep doen op het Dotatiefonds voor Boek en Letteren, de vriendenvereniging die ook in 2010 een waardevol boek schonk.

1.1.2. Een blik op de oogst van 20 10

Aankopen Oude drukken en handschriften De Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience beschikt over een apart budget van 25.000 euro voor de aankoop van oude drukken. Ten gevolge van een eenmalige besparingsronde was het beschikbare geld in 2010 minder dan normaal: 5.952,52 euro kon niet uitgegeven worden. Desalniettemin konden enkele mooie aanwinsten gerealiseerd worden.

10

Het is haast onmogelijk om internationaal het aanbod van antiquaren op te volgen. Gelukkig wijzen derden ons soms op buitenkansjes om de collectie te verrijken. In 2010 konden we zo bij een Deens antiquariaat een anoniem boekje in het Deens op de kop tikken over een Antwerpse dwerg: En saare maerkvaerdig Tildragelse som er skeet i den stad Antwerpen med et forhexet Drengebarn der var en Nisse (Kopenhagen, 1771). Ook al weten we niet waarover het gaat, maar aangezien Antwerpen het zwaartepunt van onze historische collectie vormt, is het in elk geval een mooie aanvulling.

Ook een duidelijk verband met Antwerpen heeft een handgeschreven biografie van een Clara Francisca van Antwerpen, die in het capucinessenklooster van Kortrijk was ingetreden. Clara Francisca, haar echte naam was Suzanna van der Goes, stierf in 1647 „in een geur van heiligheid‟ zoals dat heet. Ze was geboren in Antwerpen in 1618, en kwam op zevenjarige leeftijd al terecht in het begijnhof (Rodestraat). Al snel na haar dood circuleerden handgeschreven biografieën door de Zuidelijke Nederlanden, waarvan de Erfgoedbibliotheek nu dus een exemplaar in haar bezit heeft.

Slechts in uitzonderlijke gevallen koopt de Erfgoedbibliotheek boeken van particulieren. In 2010 ontdekte de conservator oude drukken in een particuliere collectie een verzamelband met historische werken uit de zestiende eeuw, bijeengebracht door de Antwerpse bibliofiel Peeter Oris. Deze zeventiende-eeuwse koopman in ondermeer bedevaartsvaantjes en speelgoed was een verwoed verzamelaar van oude boeken. Enkele handschriften met belangrijke middelnederlandse teksten vormden het hart van zijn collectie, handschriften die nu van onschatbare waarde zijn voor de geschiedenis van onze taal. De particuliere verzamelaar werd bereid gevonden het boek aan de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience te verkopen. Wat dit convoluut zo belangrijk maakt, is niet alleen de aanwezigheid van enkele zeldzame zestiende-eeuwse drukken (waarvan één unicum!), maar ook de nota‟s die Oris over het boek maakte: minutieus hield hij bij waar hij elk boek gekocht had, voor welke prijs, en bij wie hij de onderdelen liet inbinden. Een schat aan gegevens over het Antwerpse boek, en een topaanwinst voor de Antwerpse bewaarbibliotheek bij uitstek.

Een andere topaanwinst betreft een tot dan toe onbekende Antwerpse postincunabel. De periode van de postincunabelen (1501-1540) is cruciaal voor de Antwerpse geschiedenis: de stad groeide uit tot de belangrijkste stad van Europa, groter dan Londen en Parijs, en werd een centrum van humanisten en renaissancekunstenaars. Op de veiling van The Romantic Agony in maart 2010 dook een prachtige getuige van die bloeitijd op: een onbekende schooluitgave, samengesteld door de Leuvense humanist en pedagoog Adrianus Barlandus. Het boekje bevat een aantal brieven van Erasmus, ondermeer 13 brieven aan de Antwerpse stadsgriffier Pieter Gillis. Schoolkinderen kregen deze brieven voorgeschoteld als ideaaltype van de humanistische brief. Het boekje kwam in januari 1534 van de persen bij de Antwerpse drukker Michiel Hillen van Hoochstraten. Dergelijke schoolboekjes zijn enorm zeldzaam, omdat ze door de jeugd (ook toen al) totaal stukgebruikt werden.

Monografieën – moderne drukken

11

De Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience heeft een lange traditie in het verzamelen van het Vlaamse bibliofiele boek, met in het bijzonder aandacht voor het zogenaamde drukwerk in de marge. Door deze systematische opvolging bezit de bibliotheek een in Vlaanderen unieke collectie. De collectie Vlaams bibliofiel en literair drukwerk kon in 2010 gevoelig worden uitgebreid dankzij ondermeer het opvolgen van bibliofiel gelegenheidsdrukwerk en de nieuwe productie van de Vlaamse “margedrukkers”, naast gerichte aankopen op de veilingen van The Romantic Agony (Brussel, 12 maart, 11 juni en 19 november 2010) en Librairie Alain Ferraton (Brussel, 24 en 25 september 2010), een aanbod van antiquariaat Demian te Antwerpen (26 titels titels uit de collectie van verzamelaar John Bel, 1925-2008) en een aanbod van antiquariaat In ‟t Profijtelijk Boeksken in Westerlo (24 vertalingen van het werk van Ernest Claes en Felix Timmermans). Een thematisch geordende selectie van de opvallendste aanwinsten gaat als bijlage van dit jaarrapport 2010.

Tijdschriften, vervolgwerken en reeksen

In papieren vorm Dit jaar kwamen er 48 nieuwe titels van tijdschriften bij (18 nieuwe betalende en 30 nieuwe gratis abonnementen) en werden er 36 afgesloten (19 betalende abonnementen en 17 gratis abonnementen). In 2010 zien we daardoor opnieuw het saldo lopende abonnementen in de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience lichtjes stijgen, zij het minder significant dan vorig jaar. Drie nieuwe vervolgwerken werden geteld: een nieuwe losbladige Politeia uitgave “Efficiëntie en effectiviteit in de vrije tijd”, “The Cambridge history of the book in Britain” en de “Lexicon van de jeugdliteratuur”, die met terugwerkende kracht opgestart werd. Ook twee nieuwe boekenreeksen: Eind 2010 worden op die manier (53 - 36) 17 lopende abonnementen méér geteld dan eind 2009.

Saldo eind 2009

Aantal nieuw in „10

Aantal afgesloten in „10

2.047

48

36

2.059

Vervolgwerken

73

3

-

76

Boekenreeksen

54

2

-

56

2.174

53

36

2.191

Tijdschriften

Totaal

Saldo eind 2010

Van de in totaal 2.191 abonnementen zijn er 1.017 betalend; 1.174 lopende tijdschriften worden gratis aangeleverd of “gedeponeerd” in de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience.

Bijna de helft van de 1.017 betalende abonnementen wordt geleverd door agentschappen: Swets (255 titels) en Partner Press (213 titels). De andere helft komt rechtstreeks van de uitgever. De belangrijkste uitgevers-leveranciers zijn: Story-Scientia (35 titels), Boekhandel Peeters (23 titels), Brepols (11 titels), de Kamer van Volksvertegenwoordigers (8 titels), Politeia (8 titels) en het

12

Nederlands Centrum voor Volkscultuur (5 titels). In 2010 werden vrijwel alle abonnementen die vroeger via Devries-Brouwers en Kluwer geleverd werden, overgeheveld naar agentschap Swets. Onderstaande tabel geeft voor eind 2010 het aantal lopende abonnementen – ongeacht het type: tijdschrift, vervolgwerk of boekenreeks – weer dat thuishoort binnen een van de twaalf hoofdcollectiecategorieën.

Collectiecategorie

aantal abonnementen

Antverpiensia

389

Boekgeschiedenis

185

Geschiedenis van de Nederlanden

185

Algemene geschiedenis / Geschiedenis niet-Nederlanden / Specifiek

94

aspect van geschiedenis Kunst Vlaanderen

156

Algemene Kunst / Kunst niet-België / specifiek aspect van kunst

112

Nederlandse letterkunde

155

Algemene letterkunde / Letterkunde niet-specifiek Nederlands

94

Nederlandse taalkunde

25

Algemene taalkunde / Taalkunde niet-specifiek Nederlands

34

Volkskunde en heemkunde Vlaanderen

341

Volks- en/of volkenkunde buiten Vlaanderen

24

Het hierboven geschetste beeld is evenwel om twee redenen vertekenend. Enerzijds worden sommige titels in meerdere van deze categorieën geteld. Zo wordt het tijdschrift “Tiecelijn” van het Reynaertgenootschap bij “Nederlandse letterkunde” geteld, maar ook bij “Volkskunde Vlaanderen”. Anderzijds kunnen niet àlle lopende abonnementen worden ondergebracht in één van deze hoofdcollectiecategorieën. Er zijn bijvoorbeeld titels die het trefwoord “algemeen tijdschrift” kregen (bv. Humo, Knack, …) of “filosofie” (bv. Revue philosophique de Louvain), …

Sinds november 2009 werden in functie van het rappelopvolgingssysteem per abonnement de leveranciersadressen op actualiteit onderzocht, de frequentie- en verwachtingspatronen nagekeken, en de rappeltermijnen – afhankelijk van de verschijningsfrequentie – indien nodig aangepast. Dit voorbereidende werk werd afgerond in de loop van 2010.

In digitale vorm Via het abonnement op de gedrukte versie biedt de leverancier van (een) bepaalde titel(s) ook de elektronische versie aan. In bepaalde gevallen gaat het om een meerprijs, in andere gevallen wordt met het abonnement op de papieren variant ook gratis een gebruikersnaam en wachtwoord meegeleverd voor een toegang tot de elektronische variant.

13

Andere tijdschrifttitels bestaan enkel als digitaal medium, en worden toegestuurd als pdf-document of e-nieuwsbrief. Onderstaand schema geeft weer welke titels als elektronische abonnementen kunnen worden gerekend, en onder welke vorm dit e-abonnement zich manifesteert.

1

Fulltext digitale versie van de gedrukte publicatie van een

Peeters online journals:

tijdschrifttitel, intramuros aangeboden via een link naar de

* Babesch

site van de uitgever vanaf de website van

* Cahiers de l‟Institut de

Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience

linguistique de Louvain

(e-bibliotheek -> tijdschriften)

* Gentse bijdragen tot de interieurgeschiedenis * Le muséon * Naamkunde * Ons geestelijk erf * Orbis * Revue philosophique de Louvain * Studia Rosenthaliana

2

Fulltext digitale versie van de gedrukte publicatie van een

* De negentiende eeuw (1979-

tijdschrifttitel, intramuros aangeboden via een link naar de

2005)

site van de uitgever vanaf de catalogustitel in de OPAC.

* NRC-Handelsblad * Rechtskundig Weekblad * Vlabidoc gids

3

Titels fulltext beschikbaar binnen de omgeving van een

Mediargus illustrated:

online databank, intramuros aangeboden vanaf de website

* Gazet van Antwerpen (1996-)

van Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience

* De Morgen (1998-)

(e-bibliotheek -> online catalogi en databanken -> pers)

* De Standaard (1998-) * De Tijd (1988-) * Het Belang van Limburg (1993-) * Het Laatste Nieuws (1999-) * Het Nieuwsblad (1998-) * Het Volk (2000-2008) * Knack (1995-) * Le Vif/L‟express (1995-) * Trends (1995-) * Tendances (1995-)

4

Fulltext digitale versie van de gedrukte publicatie van een

* Flanders today

tijdschrifttitel, intramuros aangeboden via een link naar de

* De Groene Amsterdammer

site van de uitgever maar voorlopig enkel beschikbaar voor

* Leesgoed

leeszaalpersoneel.

* London Review of Books

14

* Le Monde * Nederlandse letterkunde * The New York Review of Books * Onder woorden * Tertio * Vrij Nederland 5

Géén fulltext digitale versie, wel allerlei extra‟s indien met

* Humo

gebruikersnaam en wachtwoord wordt ingelogd; enkel

* Schrijven

intramuros beschikbaar voor leeszaalpersoneel. 6

Pdf-versie van de gedrukte publicatie van een tijdschrifttitel,

* Kempens Informatieblad

zelf ingescand en met toestemming van de uitgever intramuros aangeboden vanaf de website van Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience (e-bibliotheek -> Kempens Informatieblad) 7

Enkel in pdf-vorm aangeleverde tijdschriften, afgeleverd per

* „t Bokske

e-mail of aangeboden via een specifieke website. Een

(Bokkenrijdersgenootschap)

afdruk (xerokopie) van de pdf wordt bijgehouden, als ware

* The Bonefolder

het een “gedrukt” abonnement. De pdf‟s zelf worden

* Brusselse studies

uiteraard wel bewaard, maar voorlopig is er vanaf de online

* FIRT/IFTR Sibmas bullletin

publiekscatalogus geen rechtstreekse link naar de server

* Klankbord

waarop de data terug te vinden zijn.

* Nieuwsbrief Joe English, kunstschilder * Nieuwsbrief / Ruusbroec Genootschap * Stroom * Tafofiel * Theater Schrift Lucifer * Tijd Schrift Schrijverspodium Vlaanderen * Vallei

8

e-nieuwsbrieven, afgeleverd per e-mail, al dan niet als

* Antenneke

onderdeel van een specifieke webpagina.

* Arts Flanders * BAM nieuwsbrief * KADOC e-nieuwsbrief * Meander

Via Swets wordt voor een aantal gedrukte abonnementen ook een abonnement op de elektronische versie voorzien, al is de internettoegang hiervoor nog niet geactiveerd. In de loop van 2010 vond alvast een voorbereidend gesprek plaats met een vertegenwoordiger van agentschap Swets, in

15

functie van een presentatie van het aanbod van deze e-titels via een portaalsite van Swetswise, al dan niet in combinatie met een elektronische inhoudstafeldatabank (TOC).

Collectiemobiliteit, schenkingen en deponeringen

Oude drukken

Vijf schenkers (waarvan drie particulieren) schonken in 2010 samen zestien oude drukken en handschriften, al dan niet in een grotere schenking met ook modern drukwerk. Onder de schenkers ook het Dotatiefonds voor Boek en Letteren, dat aan de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience een waardevol handgeschreven kookboek uit de zeventiende eeuw schonk.

In februari kreeg de bibliotheek een schenking van een aantal waardevolle oude drukken van de vzw Maria-Elisabeth Belpaire. De boeken, afkomstig van de collectie van de oude Katholieke Hogeschool voor Vrouwen, werden beheerd door de Lessius Hogeschool. Het lokaal werd echter ontruimd en de collectie verdeeld. In augustus 2010 stierf bibliofiel en verzamelaar Wim Gielen, huisarts op rust uit Hulst (Nl.). Voor zijn overlijden gaf Dr. Gielen te kennen dat hij zijn kostbare Reynaert-collectie aan de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience wilde verkopen. Deze aankoop zal waarschijnlijk in 2011 gerealiseerd worden. Inmiddels schonk zijn weduwe Trude Nannes al enkele andere kostbare werken en oude drukken uit de nalatenschap van haar echtgenoot aan de bibliotheek. De opmerkelijkste schenking in 2010 was het zogenaamde Brabants kookboek, een handgeschreven boek met culinaire en medische recepten uit de zeventiende eeuw. Het werd aangekocht door onze vriendenvereniging, het Dotatiefonds voor Boek en Letteren, op een veiling op 20 november 2010 bij veilinghuis The Romantic Agony. Deze nieuwe aanwinst kreeg vooral in 2011 de nodige weerklank in de pers, met ondermeer artikelen in kranten en tijdschriften en items in Het Nieuws op VTM en het ATV-nieuws. Opzienbarend was ook de reeds in 2009 opgestarte overdracht van de collecties kostbare werken en oude drukken van het voormalige Volkskundemuseum. Ook de oude drukken uit het Etnografisch Museum en enkele werken uit het Nationaal Scheepvaartmuseum (waarvan het grootste deel vorig jaar al werd verhuisd) werden in de Erfgoedbibliotheek ondergebracht.

Moderne drukken en seriële publicaties

De Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience ontving in de loop van 2010 enkele grotere, opvallende schenkingen, naast diverse kleinere schenkingen (veelal individuele titels) van particulieren of instellingen.

16

De vzw Belpaire vond een zinvolle herbestemming, dankzij tussenkomst van dhr. Ludo Simons (voormalig EHC-bibliothecaris) en met medewerking van Guy Hanegreefs (campusbibliothecaris van de Lessius Hogeschool), voor de zogenaamde “Kunstbibliotheek” – grotendeels afkomstig van de voormalige Katholieke Vlaamse Hogeschool voor Vrouwen – nadat het lokaal in de Lessius Hogeschool werd ontruimd. Behoudens uitzonderingen ging naar de bibliotheek van de KULeuven – overeenkomstig de associatiegedachte – wat er volgens de Libiscatalogus ontbrak, aan de Erfgoedbibliotheek werd het gedeelte toegewezen dat wel in de Libis- maar niet in de Anetcatalogus aanwezig was.

Naar aanleiding van de stelselmatige centralisering van alle kleine en grotere bibliotheekcollecties in de nieuwe vakbibliotheek van Den Bell – voor de stedelijk backoffice diensten die bij de verhuis betrokken zijn – werden diverse pakketten verouderde vakliteratuur overgebracht naar de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience, als stedelijke bewaarbibliotheek.

De bibliotheek van de lerarenopleiding van de Karel de Groteschool, Campus Noord, herbestemde verouderde vakliteratuur naar onze bibliotheek.

Naar jaarlijkse gewoonte ontving de bibliotheek daarnaast schenkingen vanwege het AMVCLetterenhuis, het Documentatiecentrum Antwerpse Noorderpolders, de Karel de Grote-Hogeschool (Antwerpen), het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen, het Middelheimmuseum, het Provinciaal Zilvermuseum Sterckshof (Deurne), de Openbare Bibliotheek Antwerpen (Kotter), en de bibliotheken van het Theologisch en Pastoraal Centrum (Antwerpen) en de Stadscampus van de Universiteit Antwerpen. Vanwege het AMVC-Letterenhuis ontving de EHC o.a. 22 dozen met boeken van uitgeverij Buschmann, 5 dozen uit de bibliotheek van Ugo Verbeke en 2 dozen uit de bibliotheek van Lode Craeybeckx. Van de Universiteit Antwerpen (Stadscampus) ontving de EHC niet alleen afgevoerde leerboeken, maar ook een gedeelte van de bibliotheekcollectie van dr. Piet Tommissen. In het kader van de MnE-afspraak om één exemplaar – van uitgaven die werden uitbesteed aan een externe uitgeverij – te bezorgen aan EHC werden publicaties ontvangen vanwege MnE (de stedelijke museumgidsen,

uitgegeven

door

BAI),

het

AMVC-Letterenhuis

(Dicht

bij

Elsschot),

het

Middelheimmuseum (Nieuwe monumenten), het Museum Mayer Van den Bergh (Juan de Flandes en het Mirafloresretabel), en het Museum Plantin-Moretus (De groet : Jan Vanriet).

Daarnaast deponeerden de Koning Boudewijnstichting, het provinciebestuur Antwerpen en het Vlaams fonds voor de letteren hun publicaties.

Dankzij Herman Van Roey kon de EHC selecteren uit de bibliotheekcollectie van wijlen zijn vader Jan Van Roey, voormalig stadsarchivaris van Antwerpen.

17

Het echtpaar Boving (Mortsel) schonk de 30-delige jubileumuitgave Volledige werken van Hendrik Conscience (Brussel : Lebègue, 1912), met bijhorend opbergmeubel.

In de bijlagen is een volledig overzicht van de vele schenkers terug te vinden.

Anderzijds leverde de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience ook dubbels uit de collectie van het Ministerie van Nationale Opvoeding (zie jaarverslagen 2003 en volgende) aan het Provinciaal Bibliotheekcentrum Vrieselhof (Ranst - Oelegem), die een verzameling van de meest representatieve e

e

werken van de belangrijkste Vlaamse auteurs en dichters van de 19 en de 20 eeuw wil presenteren in de grote vergaderzaal van het bibliotheekcentrum. De voorstelling van deze Bibliotheek van de Vlaamse Klassiekers is gepland voor mei 2011.

1.2. Ontsluiting De afdeling Catalografie staat in voor de ontsluiting van de collectie via de online catalogus. 1

Titelbeschrijvingen worden geüniformeerd en overeenkomstig het Anet-regelwerk in de catalogus ingevoerd. Naast nieuwe invoer wordt ook aandacht geschonken aan het beheer en het onderhoud van de catalogus. Daarbij worden bijvoorbeeld oudere beschrijvingen opgewaardeerd.

De catalografische dienst van de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience bestaat uit vier personeelsleden: een afdelingschef en drie medewerkers. Bij uitbreiding worden ook de conservator oude drukken en de beheerder van de tijdschriftencollectie en zijn medewerker gerekend tot de catalografie-collega‟s. Zij besteden immers een aanzienlijk deel van hun werktijd aan het ontsluiten van oude drukken en periodieke en seriële publicaties. Naast die vaste medewerkers wordt occasioneel ook een beroep gedaan op leeszaalmedewerkers en dragen stagiair(e)s van bibliotheekscholen regelmatig een steentje bij.

1.2.1. Acti viteit in 20 10 1.2.1.1. Moderne werken Verwerking van nieuwe aanwinsten

Hoofdtaak is het beschrijven van de nieuwe aanwinsten, zowel uit aankoop als uit schenking. In 2010 werden 10.473 nieuwe inventarisnummers toegekend. Voor de tweede maal op rij een ruime toename, deze keer met ongeveer 1.400 eenheden ten opzichte van vorig jaar, te danken aan de ruimere

1

Anet is het netwerk van een twintigtal wetenschappelijke bibliotheken in Antwerpen en Limburg, die alle gebruikmaken van het bibliotheeksysteem Brocade om hun bibliotheekprocessen te automatiseren.

18

bezetting en de geroutineerdheid van de medewerkers op de afdeling. Het aantal nieuwe nummers is als volgt verdeeld: 62% uit aankoop (6.447), 38% via schenking (4.026). Omdat het aantal nieuwe inventarisnummers niet echt een volledig beeld geven van het werk dat werd verricht - niet alle nieuwe aanwinsten krijgen immers een nieuw inventarisnummer - zoeken we naar andere referentiepunten. Op basis van de accounts van de catalografen kan het aantal nieuw toegevoegde bibliografische records worden bepaald. Dat waren er vorig jaar 10.243 en dit jaar 11.694. Het aantal nieuw toegevoegde objecten is ook een prima graadmeter: vorig jaar 15.835 en dit jaar 17.634 items.

Aan de didactische collectie van de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience wordt verder gewerkt door de opname van boeken uit de collectie van de Faculteit Historische Pedagogiek van Gent. Uit deze collectie werden nog eens 1.380 nieuwe titels opgenomen, 1.114 boeken waren doubletten t.o.v. de eigen collectie, 475 boeken vielen buiten het collectieprofiel van de bibliotheek en 16 boeken waren in danig slechte staat dat ze niet in aanmerking kwamen voor opname. Bij de verwerking wordt gestaag verder gewerkt aan het afbakenen van de deelcollectie leerboeken gebruikt in het Belgische onderwijs na 1830. Eind 2010 hebben 9.980 bibliografische records het lidmaatschap didactiek gekregen.

Begin dit jaar werd gestart met de ontsluiting van een nieuwe grote verzameling, met name de collectie van Co Winnips. Drs. J. Winnips uit De Bilt (Nederland) was decennialang een verwoed verzamelaar en recensent van prenten-, kinder- en jeugdboeken, met als resultaat een heel homogene collectie die een perfect beeld geeft van de evolutie van het naoorlogse prenten-, kinderen jeugdboek in het Nederlands taalgebied en een breed gamma aan thema‟s uitgegeven in alle mogelijke varianten. In de loop van 2007 en 2008 bezorgde hij zijn verzameling van ca. 5.000 Nederlandstalige titels tegen een eerder symbolisch bedrag van 5.000 euro aan de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience. Om die reden hebben we ervoor geopteerd om de collectie als een aankoop te registreren. De verwerking van de prentenboeken kreeg voorrang omdat hier nog een lacune is in onze bibliotheek. Om dit meteen op de best mogelijke manier te kunnen doen werd bij Anet bepleit om de onderwerpsontsluiting en de publicatietypes voor jeugdboeken te herzien. Ook kregen we de mogelijkheid om gebruik te maken van het annotatietype „doelgroep‟ om de exacte omschrijving uit de publicatie over te nemen. In 2010 werden er 2.884 nieuwe prentenboektitels afkomstig uit de Winnipscollectie opgenomen. De doubletten ten opzichte van onze verzameling worden steeds vergeleken. Vaak kan ons exemplaar, dat door noppen en barcodes wordt ontsierd, vervangen worden door een gaver exemplaar uit de Winnips-collectie. Uiteraard wordt de herkomst in het stamboek dan ook aangepast.

Er zijn ook andere opmerkelijke tendensen. Zo werden dit jaar opvallend veel strips verwerkt. Aan stripreeksen kennen we telkens één catalogusnummer toe, de afleveringen krijgen dan een volgnummer achteraan (:1, :2, enzovoort). Een gevolg is dat de reeksen overzichtelijk bij elkaar worden geplaatst in het magazijn.

19

Opvallend was ook de collectie scoutsboekjes afkomstig van een Vlaamse verzamelaar (Vanbrabant/Hasselt).

Onderhoud van de catalogus

Het onderhouden en opwaarderen van de beschrijvingen is een voortdurende bekommernis van alle catalografen binnen de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience. Meer en meer groeit het bewustzijn van de noodzaak van een systematische aanpak bij het herbekijken van de oudere beschrijvingen. De regels voor catalografie werden in de loop van de tijd aangepast en verfijnd, maar de beschrijvingen konden niet altijd retroactief en automatisch worden bijgewerkt. Bovendien dateren veel beschrijvingen uit de periode van de reconversie naar een elektronisch systeem en werden ze dus niet met het boek in de hand opgesteld, maar eenvoudigweg van de kaartjes overgetikt. Het opwaarderen van oude beschrijvingen is een belangrijke taak voor een bewaarbibliotheek waaraan helaas te weinig aandacht kan worden besteed.

Het onderhoud

aan

de

authority records

is

sowieso een constante

binnen

het

Anet-

samenwerkingsverband. Daarbij hoort ook de toevoeging van nieuwe authority entries. De Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience maakte in 2010 11% van de nieuwe personen aan, 20% van de instellingen,31% van de nieuwe manifestaties en 31% van de nieuw toegevoegde uitgevers oude drukken. Dit betekende een merkelijke vooruitgang ten opzichte van 2009.

Daarnaast proberen de catalografen van de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience via steekproeven in de magazijnen een beeld te krijgen van de problemen met de oudere beschrijvingen. Op basis daarvan kan een strategie voor een gerichte aanpak worden ontwikkeld. In 2010 werd een tweede dergelijk project op poten gezet. Twee rekken van de eerste verdieping van de Sodaliteit, samen goed voor 400 boekbanden werden systematisch en grondig nagekeken. Doel van het onderzoek was om zicht te krijgen of de titelbeschrijvingen correct en volledig waren opgenomen in de catalogus, conform de huidige regels van het Anet-regelwerk. Zevenentwintig banden bleken oude drukken te zijn. Daarbij werd alleen het lidmaatschap bekeken. Slechts vier van de zevenentwintig bleken daadwerkelijk als oude druk te zijn beschreven. De andere 373 banden werden meer diepgaand onderzocht. Een overzicht van enkele conclusies uit het onderzoek: titelbeschrijvingen zijn vaak ingekort; er werden vaak geen authority codes aangemaakt voor instellingen; het jaar van uitgave werd vaak niet op de juiste manier genoteerd en de impressumvelden vertonen belangrijke lacunes omdat de vermelding van de uitgever vroeger niet verplicht was. Dikwijls ontbraken ook de noodzakelijke annotaties en exemplaarkenmerken en – erger – de relatie naar de eventuele reeks. Er werd van de gelegenheid meteen ook gebruik gemaakt om de boeken fysiek te inspecteren en de kasten grondig schoon te maken.

20

Concluderend kan worden gesteld dat een magazijnproject als dit bijzonder zinvol is om de beschrijvingen te waarderen en te verrijken. De inspanning is evenwel niet gering: dit magazijnproject kostte negentig werkuren. Een verderzetting staat op het programma.

De catalografie-afdeling werkte eveneens mee aan de selectie van de boeken uit de collectie van het voormalige

Nationaal

Scheepvaartmuseum

die

in

aanmerking

kwamen

voor

de

antischimmelbehandeling. Catalografie vergeleek daartoe de collectie van het Scheepvaartmuseum – maar liefst 45.000 records – met het Anetbestand.

Enkele jaren terug werd een nieuwe genre-plaatskenmerk voor luxe-exemplaren aangemaakt. Deze genre-plaatskenmerken zijn soms verbonden aan een fysieke plaats (leeszaal, magazijn, preciosamagazijn), maar bepalen ook de raadpleegmodaliteiten. Zo kan voor een leeszaalwerk geen magazijnbestelling worden geplaatst en zullen bij luxe-exemplaren of preciosa extra formulieren moeten worden ingevuld. Een luxe-plaatskenmerk verhoogt ook de oplettendheid van de medewerkers. Deze aanpassingen sluiten dus aan bij het bewaarbeleid van de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience. Door de schimmelexplosie in het preciosamagazijn kregen heel wat werken tijdelijk een ander genre omdat ze in quarantaine zijn geplaatst. De cijfers voor dit jaar zijn dus minder relevant.

Dankzij sigilla, oormerken die bij de catalografie aan werken worden toegevoegd en waardoor bijvoorbeeld een herkomst wordt aangegeven, kunnen deelcollecties worden afgebakend. Het verwerken van een „verdwaalde‟ doos met toneelboekjes die een aanvulling bleek te zijn van het Fonds Algemeene Tooneelbibliotheek, verzameld door Joris Baers, vormde de aanzet om deze omvangrijke bibliotheek te herbekijken. Een leeszaalmedewerker vatte dit werk aan. Het sigillum werd vaak verkeerdelijk of niet toegekend. Met het oog op het ter beschikking stellen van collectiebeschrijvingen willen we deze verzameling uitzuiveren. Het werk is nog niet afgerond. Jan Lampaert, student aan de Bibliotheekschool te Gent, liep in 2009 al een korte stage in de bibliotheek, maar kwam in 2010 terug voor een lange opdracht. Hij heeft het legaat van Jules Baetes in kaart gebracht. Jules Baetes was een Antwerps kunstenaar die ook heel actief was in het cultuurleven rond 1900. Zijn collectie (1013 titels) bevat opvallend mooi uitgegeven en geïllustreerde boeken, bijvoorbeeld negen titels van Walter Crane, een illustrator behorend tot de Engelse Arts and Crafts Movement. Jan zorgde ook voor de tekst op de website over deze deelcollectie. Er werd een sigillum aangemaakt voor de boeken en overdrukken uit de privé-verzameling van wijlen stadsarchivaris Jan Van Roey, in september 2010 op zijn thuisadres aan de Jan de Voslei geselecteerd en verwerkt in oktober 2010.

Anet

21

Er vonden twee bijeenkomsten van de Werkgroep Catalografie Anet plaats, een op 10 juni en een op 6 december. Anet gaat mee met de internationale evolutie op het gebied van het regelwerk onder andere met het oog op toekomstige conversies. Oorspronkelijke titels mogen worden toegevoegd bij literaire publicaties als ze vermeld worden in de publicatie. Op ons voorstel werd een nieuwe UDC-onderwerp aanvaard voor de secundaire jeugdliteratuur. Begin 2010 werd de nieuwe release 3.40 opgeleverd met enkele belangrijke vernieuwingen. Zo is het voortaan mogelijk om vanuit de catalografische module door te klikken naar de bestelling. Er komt ook een digitaal platform ter beschikking, dat ons in staat stelt om gedigitaliseerde pagina‟s op te laden en doorbladerbaar aan te bieden aan de gebruiker.

In 2010 werd de online catalogus van de Erfgoedbibliotheek 90.755 keer geraadpleegd.

Seriële publicaties De verwerking van niet-lopende tijdschriften omvat het catalografisch beschrijven én fysiek toevoegen in het magazijn van tijdschriften die, ondanks het feit dat het vaak om oude afleveringen gaat, nieuw (een nieuwe titel) of aanvullend (aanvullende afleveringen van een titel die al in het bezit is) zijn voor de tijdschriftencollectie. Het kan daarbij gaan om slechts één aflevering van een tijdschrift uit 1932, maar net zo goed om een al dan niet volledige groep tijdschriftafleveringen tussen 1982 en 2003. “Nieuwe” titels krijgen een nieuw catalogus- annex inventarisnummer mee; “aanvullende” exemplaren krijgen in principe het catalogusnummer/inventarisnummer mee van de tijdschrifttitel waarvoor het een aanvulling betekent. De collecties nieuwe of aanvullende afgesloten tijdschriften zijn meestal afkomstig uit het tijdschriftenoverslagmagazijn van de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience. Het gaat om, de Bibliotheek van het Ministerie van Vlaamse Gemeenschap - Afdeling Beeldende Kunst en Musea, de Centrale Openbare Bibliotheek Permeke Antwerpen en diverse particulieren.

In 2010 werden er 294 nieuwe afgesloten tijdschriften toegevoegd, goed voor een verlenging van ruim 59 m extra in het magazijn. Ruim 41% (goed voor 120 titels) hiervan is afkomstig uit het fonds van de Onderwijsbibliotheek van de Vlaamse Gemeenschap, waardoor de verwerking van deze collectie bijna zo goed als afgerond is. Daarnaast werd het tijdschriftenfonds verrijkt met iets meer dan 150 aanvullingen op titels waarvan we al meerdere afleveringen uit het verleden in ons bezit hadden. Begin april werd dan de eerste grote doublettenlijst verstuurd via diverse kanalen: per e-mail naar diverse grote en kleine mogelijk belangstellende bewaarbibliotheken en de vertegenwoordigers van de Vlaamse erfgoedcellen, via de website van de Vlaamse Erfgoedbibliotheek, en via de Bibliotheekruilwiki. Verdeeld over 15 verschillende onderwerpscategorieën werden op die manier 481 titels van al dan niet volledige collecties tijdschriften en jaarboeken gratis aangeboden: alles samen goed voor bijna

180

strekkende

meter.

Van

deze

tijdschriftafleveringen

afkomstig

uit

het

22

tijdschriftenoverslagmagazijn - vaak gaat het om schenkingen van particulieren of andere instellingen was na vooronderzoek gebleken dat de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience reeds een exemplaar in goede staat bewaart, of waarvoor vanwege de bibliotheek zelf geen interesse bestaat om het op te nemen. Soms gaat het om gebonden afleveringen, soms gaat het om losse nummers in een farde. De belangstelling bleek bijzonder groot: tussen mei en oktober werd van het aanbod tijdschriften meer dan een kwart geheel of gedeeltelijk opgehaald door vertegenwoordigers van 26 verschillende instellingen, waaronder: Heemkundige Kring Wissekerke, Bibliotheek van de Provincie Antwerpen, het Architectuurarchief

van

de

Provincie

Antwerpen,

Centrum

voor

Agrarische

Geschiedenis,

Advocatenkantoor Van Hooydonk uit Antwerpen, Openbare Bibliotheek Roeselare, Bibliotheek Mu.Zee, Maurits Sabbebibliotheek KUL, Vereniging voor Heemkunde in het Meetjesland, Archief Roeselare, Bibliotheca Wasiana, Hertogelijke Heemkundige Kring Land van Beveren, KMSKA, MSK Gent, Koninklijke Conservatorium Brussel, Bibliotheek van het UZ Leuven, Frans Tuytelaars (BaarleHertog), Heemkundige Kring Businarias (Maarkedal), KADOC, Werkrgoep Hagal, Sint-Lukas Brussel, Koninklijke Bibliotheek Den Haag, Design Museum Gent, ADVN, Artesis Hogeschool Campus Mutsaerd, en tenslotte: de DBNL.

Eind april 2010 ontving de tijdschriftenafdeling een groot aantal gebonden afleveringen tijdschriften vanwege de Openbare Bibliotheek Schoten. Van de 25 tijdschrifttitels konden in de loop van het jaar twee titels als nieuw worden verwerkt (Kunchab magazine en het Nederlandse popblad Oor); voor twee andere titels kon het bezit van de bibliotheek worden aangevuld (Bibem en Kunstbeeld); en voor de resterende 21 titels konden de niet-ingebonden EHC-exemplaren van een aantal jaargangen worden vervangen door de hier aangeboden gebonden jaargangen (Boekengids, Jeugdboekengids, DWB, Kultuurleven, Leesidee, Lektuurgids, M&L, Nieuw Wereldtijdschrift, Ons Erfdeel, Openbaar, Poëziekrant, Rechtskundig Weekblad, Sociaal, Spiegel der Letteren, Spiegel Historiael, Streven, Terzake, De Vlaamse Gids, Vlaanderen, De Vrijzinnige Lezer en Wereldwijd).

In het kader van de verhuis van de museale collecties van het Volkskundemuseum (VM) en het Nationaal Scheepvaartmuseum (NSM) naar het MAS werd in de loop van het jaar de tijdschriftencollectie van het VM naar de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience overgebracht. Deze collectie, goed voor ongeveer 80 meter op de plank, werd voorlopig op de houten rekken op C3 gang Sint-Pieter en Paulusstraat geplaatst. Verwerking volgt in 2011. Aan de hand van lijsten opgemaakt door de medewerkers van het NSM werd onderzocht welke tijdschriftitels in aanmerking zouden komen voor opname in de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience. Hierbij worden in principe titels die al in het bezit zijn van de EHC, titels die in een slechte staat zijn en titels die specifiek over scheepsbouw gaan (deze zouden bestemd zijn voor de bibliotheekcollectie van het nog op te richten KOMPAS), niet weerhouden.

Tenslotte het vermelden waard is het initiatief van Universiteitsbibliotheek Leuven om een duidelijke depotregeling te voorzien rond het bewaren van buitenlandse kranten, een overleg waarbij zij samen met de Universiteitsbibliotheek Gent én de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience betrokken is.

23

Hierbij engageert de EHC zich sinds 2010 als depothouder voor het NRC-Handelsblad en de Frankfurter Allgemeine Zeitung, wat de andere twee instellingen “ontheft” van de verplichting om deze kranten verder bij te houden. Dankzij deze regeling werden de gebonden krantencollecties van het NRC-Handelsblad (jaargangen 2000 tot 2009), in december 2010, en de Frankfurter Allgemeine Zeitung (eveneens 2000-2009), in februari 2011, uit de Universiteitsbibliotheek Gent overgebracht. Voor de Universiteitsbibliotheek werd hierdoor weer wat plaats gewonnen in de magazijnen, en de EHC kon op die manier kosteloos haar ongebonden exemplaren vervangen door deze nette ingebonden exemplaren.

Oude drukken

Bij de catalografie van oude drukken ging de aandacht in de eerste plaats naar de aankopen van het lopende jaar en de kleinere schenkingen. Er werden 306 nieuwe catalografische beschrijvingen gemaakt. Ook kon opnieuw een klein gedeelte van de catalografische achterstand worden ingelopen. Concreet werden ongeveer 100 stukken over de geschiedenis van Antwerpen, afkomstig uit de veiling van de collectie van Walter Couvreur (1997) in de catalogus ingevoerd. De achterstand in deze collectie blijft echter aanzienlijk. Het autoriteitsbestand “uitgevers oude drukken” werd grondig opgeschoond: na de afsplitsing van het regelwerk van de Short Title Catalogus Vlaanderen (STCV) waren er nog honderden records uit Anet die onrechtmatig verwezen naar het autoriteitsbestand van de STCV. Dit leverde problemen op in de zoekmodule voor de eindgebruikers (dubbele of juist onzichtbare resultaten). Een tiental moeilijkere gevallen blijven nog op te lossen in 2011, in overleg met de catalografen van de andere betrokken instellingen.

Daarnaast werden tal van titelbeschrijvingen ad hoc verbeterd en opgewaardeerd. De kwaliteitseisen voor titelbeschrijvingen worden steeds hoger, en gezien de totale omvang van de collectie is systematische retroconversie niet mogelijk. Oude records (die soms zelfs nog teruggaan op de gedrukte catalogus van de negentiende eeuw) bevatten vaak onvoldoende informatie om het boek correct te identificeren. Enkel fouten die het opzoeken bemoeilijken of onmogelijk maken worden ten gronde aangepakt. In veel gevallen kan voor die opwaardering gelukkig worden teruggevallen op de STCV.

Bij het overleg met de catalografen oude drukken van Anet (Museum Plantin-Moretus en Universiteit Antwerpen, onder leiding van netwerkcatalograaf Jef Tegenbos) werd het catalografisch regelwerk voor oude drukken verder geëvalueerd en verbeterd. Op die manier worden concrete noden aangepakt en komen er betere afspraken, wat het samenwerken in netwerkverband vergemakkelijkt.

24

Aan de overdrachten van het Nationaal Scheepvaartmuseum en het Volkskundemuseum kon nog niet worden begonnen. De oude drukken van het Volkskundemuseum werd min of meer systematisch op het rek geplaatst, zodat deze collectie beperkt toegankelijk blijft via de oude Adlib-bestanden.

1.3. Behoud en beheer De afdeling Behoud & Beheer heeft drie opdrachten: 1) Onderhoud van de collectie: hieronder ressorteren taken als de dagelijkse boekverzorging, het kaften en dozen van collectiestukken met zuurvrij materiaal en het (laten) restaureren of binden van werken. 2)

Opstellen van boeken bij tentoonstellingen

in de Nottebohmzaal:

de opvolging van

tentoonstellingen, die binnen de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience zelf worden georganiseerd, is grosso modo beperkt tot het verzorgen van de nodige verzekeringen en de vakkundige opstelling van boeken en documenten. 3) Behandeling van de bruikleenaanvragen voor tentoonstellingen buitenshuis: voor tentoonstellingen die worden georganiseerd door derden, is de opvolging door „behoud en beheer‟ meeromvattend: conditiestaten opmaken van de gevraagde stukken, afspraken maken rond de bruikleen- en tentoonstellingsmodaliteiten, eventueel een plaatsbezoek brengen aan de tentoonstellingsruimte, een bruikleenovereenkomst opmaken en wanneer de boeken worden teruggebracht ze opnieuw nakijken op eventuele beschadigingen.

Na de pensionering van de afdelingsverantwoordelijke, werd zijn takenpakket toegevoegd aan de opdracht van de conservator oude drukken. De afdeling bestaat verder nog uit twee vaste medewerkers (1.8 VTE) en werd eveneens versterkt met collega‟s die via een „artikel 60‟-statuut tewerkgesteld zijn. Zij zorgen hoofdzakelijk voor het omzetten van zuur materiaal (papieren wikkels, dozen en mappen) naar zuurvrij materiaal

1.3.1. Acti viteit in 2010

Conservering en restauratie

Op

vlak

van

conservering

wordt

gewerkt

rond

twee

accenten:

goede

klimatologische

bewaaromstandigheden enerzijds en het gebruik, van zuurvrij materiaal anderzijds. Voor de goede conservering van de collectie moeten de klimatologische omstandigheden in het gebouw binnen vastgestelde normen blijven. Dit betekent een relatieve vochtigheid (RV) die schommelt tussen 50 en 60%, waarbij het ideaal 55% RV is; gekoppeld aan een magazijntemperatuur die mag schommelen tussen 17,5°C en 20,5°C, met 19°C als ideaal.

25

Vermits ook licht een degraderende invloed uitoefent, wordt gezorgd voor belichting die niet te sterk is en waarbij zo weinig mogelijk ultraviolet licht (UV) aanwezig is. Defecte neonlampen worden telkens vervangen door nieuwe ecologische, die weinig UV afgeven. Daarnaast worden de zuurhoudende papieren wikkels, kaften en dozen die in het verleden werden gebruikt om de boeken te verpakken, zo veel mogelijk vervangen door zuurvrije papieren wikkels en zuurvrij karton voor de kaften en de dozen. Gezien de grote hoeveelheid wikkels, kaften en dozen die moeten worden vervangen en gezien de kostprijs van zuurvrij materiaal, wordt deze conversie gespreid over verschillende jaren. Deze conversie gebeurt door de artikel -60-collega‟s. Voor speciale werken, behorend tot de preciosa of luxe-afdeling, worden soms in huis speciale verpakkingen, eveneens in zuurvrij materiaal, aangemaakt.

Een (te) klein restauratiebudget laat niet veel toe. Bij voorrang worden werken gerestaureerd die voor tentoonstellingen in bruikleen worden gevraagd. Dit jaar werd uitgekeken naar sponsoring om grotere restauraties mogelijk te maken. De Stichting Marie Elisabeth Belpaire stelde in 2010 opnieuw een bedrag ter beschikking om een keuze van religieuze boeken te laten restaureren. Net als in 2009 selecteerden we een aantal boeken die in aanmerking kwamen, in dit geval religieuze incunabelen. Hanne Moris, restaurator Papier en Boek van de dienst Collectiebeleid, Behoud en Beheer van Musea en Erfgoed Antwerpen adviseerde over wat er met elk boek moest gebeuren. De meeste waren nog in goede staat, zodat het geld vooral werd gebruikt om zuurvrije dozen op maat te laten maken waardoor de boeken beschermd werden tegen schade. Een viertal incunabels zal in 2011 gerestaureerd worden door externe specialisten. Een belangrijk werk uit onze verzameling is de Description de l‟Egypte, ou Recueil des observations et des recherches qui ont été faites en Egypte pendant l‟expédition de l‟armée Française, 1809-1828, 22 vol., ill. [catalogusnummer K 6727]. Restaurator Marijn De Valk uit Middelburg (Nl) restaureerde dit werk in de lente van 2010. Er werden verder geen boeken gerestaureerd.

Bindwerk, kaften, mappen en dozen

Klein bindwerk, zoals de inkomregisters, wordt in huis gedaan, omdat de Stedelijke Boekbinderij door onderbezetting geen tijd meer heeft om ons bindwerk te verzorgen. Om dezelfde reden wordt ook, binnen budgettaire mogelijkheden, bindwerk van boeken, kranten en veel opgevraagde tijdschriften uitbesteed aan externe binderijen.

In huis Vermappen en verdozen naar zuurvrij: in de Erfgoedbibliotheek worden vijf courante doosformaten gebruik met volgende binnenmaten (in mm): A doos : 375 x 255 x 80 B doos : 310 x 255 x 80 C doos : 295 x 215 x 80

26

D doos : 255 x 200 x 80 E doos : 225 x 175 x 80

98.814 nieuwe boeken werden in de binderij zuurvrij gekaft. Op deze zuurvrije papierwikkel worden de nodige bibliotheekmarkeringen aangebracht (catalogusnummer, streepjescode, plaatskenmerk). Daarnaast werden wellicht een duizendtal boeken die reeds in de collectie zitten zuurvrij herkaft. In de Sodaliteit (S0) werden ongeveer 7.900 brochures zuurvrij herkaft en opgeborgen in dozen. Er werden 30 dozen vervangen, en 283 zuurvrije mappen gemaakt, hetzij ter vervanging van oude zuurhoudende exemplaren, hetzij om objecten die niet in een kaft zaten beter te preserveren. In het magazijn C3 werd de herdozing afgerond: alle dozen met brochures op die verdieping zijn nu zuurvrij. Een groot deel van de brochures in de dozen werd zuurvrij herkaft. Op de zolder S4 werd met behulp van de artikel 60‟ers begonnen met het zuurvrij herdozen. Er werd nog niet herkaft. Bij deze bewerking werden tevens zo veel als mogelijk de gevouwen documenten opengelegd om scheuren op de vouw te vermijden en in mappen opgeborgen. Dit betekent concreet dat deze stukken dan een nieuwe standplaats kregen, vermits in de magazijnen principieel met formaatplaatsing wordt gewerkt om de ruimte optimaal te gebruiken. Buitenshuis

De Stedelijke Boekbinderij zorgde voor maatwerk bij het vervaardigen van mappen en bij het snijden van kaftpapier. De binderij Books & Things (Edegem) zorgde voor het binden van Knack (1997 – 2008) en van het dagblad Le Soir ( januari tot juni 2004) en maakte ook enkele mappen.

Calamiteiten

Op donderdag 4 maart ontdekte een magazijnier in het preciosamagazijn enkele werken met een zware schimmelinfectie. Bij nadere controle in het magazijn bleken honderden boeken over de hele ruimte te zijn aangetast met een wit pluis. Na een intensieve screening van het hele magazijn werden uiteindelijk een 700-tal boeken in quarantaine geplaatst. Tijdens deze operatie werd het preciosamagazijn gesloten: de 25.000 boeken, waaronder de oudste en meest kostbare van de collectie, waren een aantal dagen niet raadpleegbaar. Zo hoopte de bibliotheek een verdere verspreiding van de infectie doorheen het hele gebouw te voorkomen. Maar zo‟n sluiting is natuurlijk niet al te lang vol te houden. Na overleg met Collectiebeleid/Behoud en Beheer werd besloten dat het hele magazijn ontsmet zou worden: alle boeken, dus ook degene die niet naar het aparte quarantainemagazijn waren overgebracht, werden door de medewerkers één voor één met speciale stofzuigers gereinigd.

27

De rekken en al het materiaal in het magazijn werden met een ontsmettend sopje schoongemaakt. De lezers konden weer boeken opvragen, maar met een dag vertraging: elk aangevraagd boek moest vóór het naar de leeszaal ging gereinigd worden. Er waren opvallend veel begripvolle, medelevende en zelfs troostende opmerkingen van onze leeszaalbezoekers. Het Provinciaal Instituut voor Hygiëne (PIH) voerde metingen uit in het magazijn, waaruit bleek dat de luchtkwaliteit inmiddels opnieuw zeer zuiver was. Het was geruststellend dat de schimmel niet meer rondzweefde, en niet via de ventilatie verspreid kon worden naar andere delen van het gebouw. Het PIH determineerde ook de aard van de schimmel, een ongevaarlijke penicillinium. De mondmaskertjes die aanvankelijk werden gedragen, maar die bijzonder vervelend zijn om mee te werken, verdwenen tot grote opluchting van de betrokken medewerkers uit de verplichte uitrusting. Deze noodgedwongen operatie werd ook aangegrepen om een (oppervlakkige) inventaris van het preciosa-magazijn op te maken: daarbij werden al een tiental boeken teruggevonden die vroeger op een verkeerde plaats waren teruggezet, en werden catalografische probleemgevallen aangemerkt voor later onderzoek. Belangrijker was de schade-inventarisatie: elk boek kreeg een score op de schaal goed – redelijk – matig – slecht. Zo kon een goed overzicht worden samengesteld van het globale schadebeeld van een belangrijk deel van de collectie, op basis waarvan een langetermijnplanning kan worden uitgewerkt. Het reinigen van 25.000 volumes is geen geringe opdracht. De job werd volledig geklaard met eigen medewerkers. In december 2010 werd het laatste boek gestofzuigd, en kon deze fase van de schoonmaakoperatie worden afgesloten. Er wachten voor 2011 nog ongeveer 750 aangetaste boeken in het quarantainemagazijn die een speciale behandeling nodig hebben vooraleer ze terug op hun plaats in het preciosamagazijn gezet kunnen worden, en terug beschikbaar zijn voor consultatie. Over de afwikkeling van deze eerste fase verscheen een artikel van Steven Van Impe in het tijdschrift Behoud en Beheer Berichten. Op 30 augustus 2010 werd ‟s ochtends vastgesteld dat een waterlek in het ondergrondse magazijn C1 voor aanzienlijke schade had gezorgd. De natte collectiestukken werden onmiddellijk geëvacueerd, terwijl de gebouwverantwoordelijke de oorzaak van de calamiteit onderzocht. De geëvacueerde boeken werden getriëerd naargelang de ernst van de schade. Bij een aantal recente aankopen die ernstig beschadigd waren, werd besloten de exemplaren te vervangen door nieuwe. Een afzonderlijke ruimte werd ingericht als droogruimte: de boeken werden opengezet op tafels, of aan waslijnen te drogen gehangen. Tussen de natte bladen werd vloeipapier gelegd, dat regelmatig vervangen werd. Twee medewerkers gingen met haardrogers aan de slag om de boeken zo snel mogelijk te drogen. Na ongeveer tien werkdagen waren alle boeken gedroogd. Stukken waar door de vochtigheid de bladen begonnen te krullen, werden onder een pers gelegd om ze terug vlak te krijgen. Dankzij de inzet van de medewerkers is het gelukt deze calamiteit snel te bedwingen.

Bruiklenen voor tentoonstellingen buitenshuis

28

Voor elf tentoonstellingen werd bruikleentoelating gegeven. In totaal werden tweeënvijftig boeken gebruikleend. Voor 4 tentoonstellingen werden dossiers opgestart, maar gingen de tentoonstellingen uiteindelijk niet door. Het volledige overzicht van de bruiklenen gaat als bijlage van dit jaarrapport 2010.

29

2. Publiek

2.1. Leeszaal, onthaal en magazijn Leeszaal, onthaal en magazijn vormen samen de front office van de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience. De medewerkers van deze diensten verzorgen het dagelijkse contact met de bibliotheekgebruikers. De onthaalcollega‟s verwelkomen de bibliotheekbezoekers, beantwoorden de eerste vragen, schrijven nieuwe bibliotheekgebruikers in en lenen sleuteltjes uit voor het opbergen van jassen en tassen in de vestiairekastjes. In de leeszaal maken de medewerkers de gebruikers wegwijs in het aanbod, geven hen toelichting bij de beschikbare faciliteiten zoals internetraadpleging en het scannen van materialen, verwerken de binnengekomen magazijnaanvragen en waken over het raadplegen en gebruiken van de uit de magazijncollectie opgevraagde materialen in de leeszaal. De magazijnmedewerkers zorgen ervoor dat aangevraagde materialen snel worden geleverd en staan daarnaast ook in voor een correcte opberging en ordelijke bewaring van deze materialen. Zij doen ook een continue doorgedreven revisie van de materialen, om zoekgevallen op te sporen en om meer materiaal compacter kwijt te kunnen in de magazijnen. Enkelen ondersteunen ook transporten als chauffeur

en/of

als

lader

en

losser.

Bij

elke

interne

en

externe

verhuisopdracht

van

bibliotheekmaterialen kunnen zij worden ingeschakeld.

De kernploeg van de leeszaal en het onthaal bestond in 2010 uit negen mensen (8.3 VTE); de magazijnploeg uit zeven (7 VTE). Leeszaal, onthaal en magazijn zijn als één afdeling gegroepeerd, onder de eindverantwoordelijkheid van een afdelingschef.

2.1.1. Acti viteit in 2010

Bibliotheekgebruikers en raadplegingen

In 2010 ontving de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience 14.030 bibliotheekgebruikers. Dit is een lichte stijging tegenover 2009 (12.178 bezoekers). Het bezoekersaantal wordt gemeten aan het onthaal, via registratie van de lezerskaart (inlezen streepjescode). 8.796 van deze gebruikers raadpleegden een krant, boek, tijdschrift, microfilm of ander bibliotheekmateriaal naast eventueel gebruik van één van de bibliotheekdiensten (internet via kabel of draadloos, scannen, …). De overige gebruikers kwamen vooral om te internetten, te studeren tijdens de blokperiode of de krant van de dag te lezen, en niet voor de collectie op zich. De drukste maanden van 2010 waren maart-april-mei en november-december (hoogtepunt van het academiejaar). De vakantiemaanden zijn traditioneel kalm, maar in 2010 kenden we in augustus een

30

uitschieter van 1.548 bezoekers, de op maart na drukste maand van het jaar. Dit onverwacht hoge cijfer wijst er op dat de trend om samen in de bibliotheek te studeren ook ingang vindt in de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience.

In totaal werden in 2010 58.955 materialen aangevraagd, een stijging met haast 10.000 eenheden ten opzichte van het vorige jaar (49.152 in 2009). Van deze materialen waren er 48.735 boeken (waarvan 1.967 precieuze werken) en 10.220 microfilms. Vooral dat laatste cijfer is significant, want maar liefst een verdubbeling van het aantal in 2009 (5.383 films). Deze stijging heeft alles te maken met de vernieuwde microfilmleeszaal; de vervanging van de oude, manueel te bedienen machines door de nieuwe toestellen ScanPro heeft de dienstverlening aanzienlijk verbeterd. In 2010 liet zich ook een verschuiving opmerken van zogenaamde „interne‟ naar „externe‟ magazijnaanvragen. Gebruikers bestellen met andere woorden meer op voorhand van thuis, school of werkplek in plaats van ter plaatse in de leeszaal. Belangrijk voordeel voor de gebruiker is dan ook dat de aangevraagde werken voor hem / of haar klaarliggen bij aankomst in de bibliotheek.

In

2010

telde

de

Erfgoedbibliotheek

Hendrik

Conscience

2.742

geldig

ingeschreven

bibliotheekgebruikers. Het overwicht lag daarbij op gebruikers die zijn geboren in de tweede helft van de jaren tachtig: 1986 (120), 1987 (147), 1988 (190), 1989 (189), 1990 (202), 1991 (115). Sommigen van hen kwamen quasi elke werkdag langs, sommigen bezochten de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience slechts een enkele keer.

331 (virtuele) bibliotheekgebruikers stuurden een vraag om informatie naar de Erfgoedbibliotheek. Deze vragen, al dan niet via het e-loket, belandden in de mailbox van de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience. Twee leeszaalmedewerkers beantwoordden de vragen of stuurden ze door naar de betrokken collega. De meeste vragen gingen over de collectie en hoe die te raadplegen. Sommige vragen waren inhoudelijk: wat is er bijvoorbeeld in de bibliotheek te vinden over de wereldtentoonstelling van 1885, of wat vermeldt het colofon van een bepaalde publicatie? Veel inlichtingenwerk gebeurt in fasen: gebruikers stellen bijkomende vragen. Niet alle emailverkeer werd bewaard, zodat het getal van 331 vragen onder het reële aantal beantwoorde vragen ligt. Af en toe ging het om vragen die diepgaand onderzoek op langere termijn vergden: in dat geval werd een tarief van € 37 per uur gevraagd. Vaak ook vroegen niet-mobiele gebruikers kopies van tijdschriftof krantenartikels, die tegen aanrekening van de materiaal- en verzendkosten door de leeszaalmedewerkers werden verstuurd. Heel veel vragen hadden betrekking op het krantenarchief. Antwoorden op louter administratieve vragen zoals het wijzigen van persoonsgegevens of het hernieuwen van de lidkaart werden niet bewaard. Klanten die een aanvraag tot bruikleen wilden indienen werden verwezen naar [email protected].

Kranten worden steevast het meest gevraagd en geraadpleegd in de leeszaal. Dat was ook in 2010 het geval. Onbetwistbare topper daarbij blijft Gazet van Antwerpen die met 805 aanvragen de score

31

van 2009 (599) ruimschoots overtreft. Het Laatste Nieuws (398 in 2009) en Het Nieuwsblad (62 in 2009) verdubbelen hun lezersaantal. Gemeenteblad is een nieuwkomer op de tiende plaats, terwijl Het land van Aalst in 2009, nog goed voor 45 aanvragen, zelfs niet meer voorkomt in de lijst van de 50 meest gevraagde bladen. De populairste monografie in 2010 was Diagnose, gestalten en stilte: verzamelde letterkundige opstellen van Emiel Janssen, op de voet gevolgd door een reeks primaire en secundaire werken over Elsschot. Dit resultaat is logisch: het zijn allemaal werken die gebruikt werden voor de Elsschotworkshops voor laatstejaars leerlingen van het secundair onderwijs. (zie verder) Met abstractie van de werken van en over Elsschot was de populairste monografie

in 2010

Vreemdelingen in een wereldstad : een geschiedenis van Antwerpen en zijn joodse bevolking (18801944) van Lieven Saerens. Daarop volgen twee werken van Catharina Lis: Werelden van verschil: ambachtsgilden in de Lage Landen en

Werken volgens de regels: ambachten in Brabant en

Vlaanderen, 1500-1800, twee klassiekers in de opleiding geschiedenis aan de Universiteit Antwerpen. Ook De pers in België: het verhaal van de Belgische dagbladper: gisteren, vandaag en morgen van Els de Bens scoort hoog. Publicaties over geschiedenis, in het bijzonder de geschiedenis van Antwerpen, en Nederlandse literatuur worden het vaakst geraadpleegd. Heemkundige werken kennen nog steeds een trouw, wat ouder publiek.

Interbibliothecair leenverkeer

In 2010 behandelde de bibliotheek 479 interbibliothecaire leenaanvragen, waarvan 286 als geslaagd werden geregistreerd (89 boeken, 197 artikels). Dit is een verdere daling t.o.v. 2009: toen er 584 aanvragen waren, waarvan 291 werden gehonoreerd. Opvallend is dat het aantal uitgeleende boeken verdubbelde ten opzichte van 2009, terwijl het aantal artikels sterk daalde. Dit is mogelijk te verklaren door het feit dat de bibliotheken ingevolge de afspraken van 2009 beter wisten welke aanvragen bij de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience kans hadden op slagen, én door de verdere groei van (betalende) online databanken met fulltext tijdschriften.

Aanvragen reproducties

In 2010 ontvingen we 136 aanvragen voor een professionele reproductie. Dit is een lichte stijging tegenover 2009 (101). Het ging vooral om artikels uit oudere kranten en tijdschriften en fragmenten van preciosa. Opvallend voor 2010 is het groot aantal reproducties van het hedendaagse tijdschrift Knack. De tendens om de reproducties digitaal te leveren via de stedelijke FTP-server zette zich verder door. Nog slechts een enkeling wenste een afdruk op papier en CD-ROM. Zoals elk jaar lag ook in 2010 het aantal buitenlandse onderzoekers die reproducties bestelden vrij hoog.

Klasbezoeken

32

Het aantal klasbezoeken in 2010 ligt opvallend hoog. Naast de reguliere bezoeken bracht de workshop rond Willem Elsschot heel wat leerlingen over de vloer. Nieuw waren ook de introsessies rond het werk met oude drukken bestemd voor de studenten van de opleiding Geschiedenis aan de UA.

In 2010 bezochten verschillende secundaire scholen de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience. Tijdens deze bezoeken leerden de leerlingen de catalogus te raadplegen en op nieuwe manieren gebruik te maken van het internet. Voorts maakten ze kennis met de krantendatabank Mediargus Illustrated en de Digitale Bibliotheek voor Nederlandse Letteren (DBNL). Vrijdag 29 januari 2010 van 9u tot 12u bezocht het Atheneum van Willebroek (6ASO) de bibliotheek. Dit bezoek kaderde in de onderzoekscompetenties voor 6ASO. De leerlingen kregen een korte uitleg over de werking van de catalogus en het bestelsysteem en voerden daarna zelf opzoekingen uit. Donderdag 25 november 2010 tussen 13u30 en 15u30 bracht klas 5 KANTOOR van het SintAnnacollege een bedrijfsbezoek aan de bibliotheek. De leerlingen kregen een rondleiding achter de schermen. De nadruk lag daarbij op logistiek en magazijnwerking. Elke leerling kwam met een vragenlijst, die beantwoord kon worden door nauwlettend de rondleiding te volgen. Woensdag 17 februari 2010 gaf het hoofd van de leeszaal Peter Rogiest in de Nottebohmzaal verschillende introsessies over het omgaan met oude drukken. Voor de 60 studenten die de cursus Wetendschappelijke Vaardigheden van Prof. Hubert Meeus volgden was het bijwonen van zo‟n sessie verplicht. Er vonden drie powerpoint-presentaties plaats: van 14u tot 15u, van 16u tot 17u en van 18u30 tot 19u30. Een vierde presentatie werd gegeven op dinsdag 23 februari.

2010 was voor de Erfgoedbibliotheek hét jaar van Willem Elsschot met een educatieve workshop rond deze Antwerpse schrijver in en om de leeszaal. Partners waren het Letterenhuis en Antwerpen Boekenstad. Dichter Maarten Inghels ontwierp het format voor de workshop, die de titel In het spoor van Elsschot kreeg. Scholen konden zich inschrijven van september tot december 2010. Op 21 mei 2010 begeleidde Maarten Inghels de pilootversie van de workshop. Stadsgidsen Katelijne Verheyen, Anne-Marie Segers, en Karin Beerten namen in het najaar de begeleiding voor hun rekening. 9 scholen volgden de workshop, 6 uit Antwerpen en drie scholen buiten het Antwerpse: Brussel, Assebroek en Opwijk. In totaal gaat het om 24 groepen of 520 leerlingen gespreid over de periode van 12 oktober tot en met 18 november. Elke groep telde max. 20 leerlingen. De workshop begon met fragmenten uit de documentaire Erfgenaam van Elsschot door Suzanne Raes, waarin Ida De Ridder over haar beroemde vader vertelt. Door haar pakkend verhaal was de belangstelling van de leerlingen voor de figuur van Elsschot gewekt. Daarna gaf de gids toelichting bij het gebruik van de Anet-catalogus en de databank DBNL. De Elsschot-workshop beoogde diverse leerdoelstellingen:

33

De leerlingen gaan kritisch om met beschikbare bronnen en leren onderzoeksvragen beantwoorden. De leerlingen maken kennis met de procedures in de Erfgoedbibliotheek (bestelmodule voor magazijnaanvragen, geleverde aanvragen ophalen aan en terugbrengen naar balie, zoeken in gedrukte materialen) De leerlingen ontdekken dat databanken vaak meer accurate informatie opleveren dan het internet.

De leerkracht, de gids en leeszaalmedewerkers hielpen de leerlingen waar nodig. Na afloop kregen de leerlingen de juiste antwoorden mee ter evaluatie, en een brochure over de Erfgoedbibliotheek. Als kers op de taart kregen de leerlingen een rondleiding door de Nottebohmzaal. Leerkrachten evalueerden het project positief. Ook de meeste leerlingen vonden het een leuk project, alhoewel maar een minderheid werk van Elsschot gelezen had. Een pluim ook voor de gidsen: mede door hun flexibele houding wisten zij de jongeren te boeien en te motiveren om actief mee te werken.

Groepsopdrachten In 2010 waren er – net zoals in 2009 – twee langlopende groepsopdrachten voor studenten van de Universiteit Antwerpen. De eerste opdracht ging uit van prof. dr. Hubert Meeus, in het kader van het vak Wetenschappelijke Vaardigheden binnen de opleiding eerste bachelor Geschiedenis. Vanaf februari tot en met april 2010 kregen

60

studenten

de

taak

om

een

oude

druk

uit

de

preciosacollectie

van

EHC

wetenschappelijk/bibliografisch te beschrijven. Door het verplicht volgen van de introductiesessie Omgaan met oude drukken (zie boven) sprongen de studenten zorgvuldiger om met de preciosa. De andere opdracht kaderde eveneens binnen de opleiding eerste bachelor Geschiedenis, vak Oefeningen Nieuwste Tijden. De studenten kregen de opdracht onderzoek te doen in Belgische kranten. In de praktijk betekent dit hoofdzakelijk raadpleging van microfilms. Mevr. Aline Sax, assistente Oefeningen Nieuwste Tijden, maakte zelf haar leerlingen wegwijs in het gebruik van de nieuwe microfilmleestoestellen. De studenten voerden hun onderzoeksopdracht uit vanaf december 2010.

Academische projecten

Gebruikers die een academisch onderzoek voeren, kunnen op aanvraag door de bibliotheek worden opgewaardeerd naar een gebruikersprofiel met veel ruimere rechten qua het aantal materialen dat men tegelijkertijd kan aanvragen uit het magazijn. De Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience bood extra logistieke ondersteuning aan de volgende academische projecten: Voor een hernieuwde uitgave van het Diophantosboek met de titel Travelling mathematics: the fate of Diophantos Arithmetika bezocht prof. Ad Meskens in februari 2010 herhaaldelijk de

34

bibliotheek. Prof. Meskens raadpleegde eveneens het superpreciosum Liber cronicarum van Hartmann Schedel. Vanaf februari 2010 deed Adriaan Van Dixhoorn onderzoek naar de drempeldichten van de rederijkers. Samen met Goran Proot consulteerde hij een reeks Antwerpse drukken (16001630). De tweede reeks, de drukken vóór 1600, was voorzien voor mei 2010. Wegens een onverwachte schimmelinfectie in het magazijn (zie eerder) werden de werken pas geraadpleegd in september 2010. Ellen Van Impe van het Vlaams Architectuurinstituut maakte een inventaris van een aantal bouwkundige tijdschriften in de Erfgoedbibliotheek. Stijn Van Rossem bestudeerde zo‟n 240 preciosa in het kader van een onderzoek naar de uitgever Verdussen.

Magazijnwerk en revisie

Infarden van kranten In 2010 stak magazijnmedewerker Elke Meister 179 maanden van kranten in zuurvrije mappen: Eerste kwartaal: 45 maanden Tweede kwartaal: 42 maanden Derde kwartaal: 30 maanden Vierde kwartaal: 62 maanden Het gaat om de belangrijkste Belgische kranten (Nederlands- en Franstalig) en het Franse Le Monde, het Britse The Times en het Duitse Frankfurter Allgemeiner Zeitung. Op 31/12/2010 waren alle dagelijkse kranten van dat jaar tot en met november in zuurvrije mappen gestoken.

Infarden van tijdschriften Dezelfde magazijnwerker stak in 2010 77 jaargangen van tijdschriften/bijlagen van kranten, in zuurvrije mappen. Tijdens het eerste kwartaal van 2010 werden 23 jaargangen van lopende tijdschriften/krantenbijlagen in zuurvrije farden gestoken. Van onder meer volgende tijdschriften/krantenbijlagen zijn de jaargangen verwerkt tot en met eind 2009: De Standaard der Letteren, De Vlaamse ondernemingen, Stage en Nucleus. Van andere tijdschriften werden een aantal maanden verwerkt, zodat ook zij 2009 konden afsluiten. Job@ okt-dec 2009 De Lloyd: okt.-dec 2009 Le Lloyd: okt-dec 2009 Metro: okt-dec 2009 Zondag in Antwerpen: juli-dec 2009 De Standaard Magazine: juli-dec 2009 Krant van West-Vlaanderen: okt-dec 2009

35

Milieukrant 560064: jan-maart 2009 Zone 03: juli-dec 2009 In de loop van het tweede kwartaal van 2010 werden 15 jaargangen van tijdschriften/krantenbijlagen volledig in zuurvrije mappen gestoken: de Moanne (2002-2009) , Isel (2007), Raak (2006-2009) en TM (2008-2009). Gedeeltelijk verwerkt werden: Job@:jan-maart 2010 De Lloyd: jan-maart 2010 Le Lloyd: jan-maart 2010 Metro: jan-maart 2010 Krant van West-Vlaanderen: jan-maart 2010 Solidair: jan-juli 2009 Tijdens het derde kwartaal van 2010 werden 17 jaargangen van tijdschriften/krantenbijlagen zuurvrij ingepakt. Volledig afgewerkt werden Accent (1997-2008) We @ Bayer (2005-2009) en Isel magazine (2008). Andere tijdschriften, waarvan het formaat gewijzigd was, werden gestoken in een map met een andere afmeting. Het gaat onder meer over De Streekkrant (jan.2010) en KVS Express (okt.2004juni 2006).moesten worden overgebracht. De jaargangen van sommige tijdschriften werden helemaal bijgewerkt: Job@:april-juni 2010 De Lloyd: april-juni 2010 Le Lloyd: april-juni 2010 Metro: april-juni 2010 Krant van West-Vlaanderen: april-juni 2010 Een extra inspanning werd geleverd tijdens het vierde kwartaal 2010. 21 jaargangen van tijdschriften/krantenbijlagen werden volledig verwerkt. Het gaat om de 9 edities van De nieuwe Antwerpenaar (april 2009-maart 2010), de jaargangen 2008-2009 van L‟oeil, de jaargangen 20062007 van Passionate magazine en de jaargangen 2002-2009 van See more. België. Ook wat de gedeeltelijke verwerking betreft werd uitzonderlijk veel gepresteerd: Job@:juli-sept. 2010 De Lloyd: juli-sept 2010 Le Lloyd: juli-sept. 2010 Metro: juli-sept 2010 Krant van West-Vlaanderen: juli-sept 2010 Zondag in Antwerpen: jan-juni 2010 Vrij Nederland: okt. 2009-augustus 2010 De Groene Amsterdammer: juli 2009-juni 2010 Feeling: juli 2008 –juni 2009 Rifraf: feb. 2006-jan 2008

Infarden van dozen

36

In het eerste kwartaal 2010 verhuisden maar liefst 394 jaargangen van tijdschriften van zuurvrije dozen naar zuurvrije mappen. Enkele uitschieters: 13 jaargangen van Alvermenneke (1997-2009), 12 jaargangen van De Zwalmgalm (1996-2008), 14 jaargangen van Schelde Nieuwsbrief (maart 1997maart 2010). In totaal werden 20 dozen afgesloten. Evenveel dozen werden aangemaakt. Daarnaast werden heel wat gedeeltelijke jaargangen van tijdschriften van een doos in een map gestoken, bijvoorbeeld Elsevier (juli-sept 2009) en Europe (aug.-dec.2009) Het tweede kwartaal van 2010 was nog beter: 662 volledige jaargangen werden van dozen in zuurvrije mappen gestoken.

Dit keer zijn de uitschieters Agora (1997-2010) Akzente (1997-2009), de

Turfsteker (1996-2006), L‟Infini (1997-2008) en Le livre et l‟estampe (1997-2008). Ook nu werden jaargangen van tijdschriften gedeeltelijk verwerkt: Agenda (juli-dec.2009) Dag Allemaal (jan.- maart 2010) en Humo (jan.-maart 2010). In het derde kwartaal 2010 werden 253 jaargangen van tijdschriften werden van een doos in een zuurvrije map gestoken, zoals de jaargangen 1997-2002 van Heemkunde Limburg en de jaargangen 2006-2009 van Orbis Litterarum. 24 tijdschriften werden uit een zuurhoudende map gehaald en in een zuurvrije map gestoken. Het gaat om onder meer Elsevier, Europe, Letter Arts Review en Sport Voetbal Magazine. In totaal verhuisden 121 jaargangen van een zuurhoudende naar een zuurvrije map. Andere tijdschriften zoals Heibel, Lettergreep en Mens en Melodie veranderden van formaat (en bijgevolg dus ook van standplaats). Ook tijdens het vierde kwartaal 2010 werden tijdschriften van dozen in mappen gestoken: 318 jaargangen om precies te zijn. Daaronder 6 jaargangen van het tijdschrift Interbellum (2001-2007), 7 jaargangen van het tijdschrift Heemkring Lebbeke (1997-2003) en 3 jaargangen van The International Journal of Applied Linguistics (2005-2007). Een aantal tijdschriften werd afgesloten, hetzij omdat het ophield te bestaan, hetzij omdat de Erfgoedbibliotheek het abonnement niet hernieuwde. Het gaat om de tijdschriften Bibscoop, Binnenkrant, Bitterlemon, De houten gong, Film review special , Positions, Ultimate DVD en Vaert wel. 42 jaargangen van 9 tijdschriften verhuisden van een zuurhoudende naar een zuurvrije map, waaronder 12 jaargangen van Historia (1997-2008) en even zoveel jaargangen van Ter Palen (1997-2008). 11 tijdschriften - in totaal 65 jaargangen -veranderden van formaat. Hiertoe behoren onder meer Dutch Crossing (2006-2008) en Ex tempore (2002-2006).

Conclusie 2010 was een topjaar voor het duurzaam bewaren van kranten en tijdschriften. Nog nooit werden zovele tijdschriften/krantenbijlagen in zuurvrije mappen gestoken. Dit goede resultaat heeft deels te maken met de inzet van de magazijnmedewerkers, deels met de vlottere levering van zuurvrije mappen: in 2010 besloot de Erfgoedbibliotheek een verbintenis aan te gaan met de gevangenis van Leuven-Centraal. Op die manier werd de soms trage levering van mappen door de Stedelijke Boekbinderij verholpen.

Revisie magazijnen

37

De revisie in de magazijnen gebeurt op basis van formaat. Binnen een bepaald formaat worden de werken numeriek geplaatst. Op die manier wordt plaats bespaard en wordt de beschikbare ruimte zo efficiënt mogelijk gebruikt. Bijkomende voordelen zijn het opsporen van beschadigde werken voor herstelling en het opduiken van zoekgevallen. Naast de gewone magazijnen zijn er ook nog overslagmagazijnen. Hier worden de boeken bewaard die nog niet verwerkt zijn. Door plaatsgebrek in de overslagmagazijnen staan in de gewone magazijnen hier en daar nog onverwerkte collecties opgeslagen. Dozen in 5 formaten In 2010 werden in totaal 842 dozen in zuurvrije exemplaren gestoken. Net als in 2009 werd opnieuw gewerkt met dozen van 5 verschillende formaten: NOMI-BOX KS 17

( A doos )

BINNENMAAT 375 x 255 x 80mm NOMI-BOX KS 17

( B doos )

BINNENMAAT 310mm X 255mm X 80mm . NOMI-BOX KS 17

(C doos )

BINNENMAAT 295mm x 215mm x 80mm NOMI-BOX KS 17

( D doos )

BINNENMAAT 255mm X 200mm X 80mm . NOMI-BOX KS 17

( E doos )

BINNENMAAT 225mm x 175mm x 80mm Elk formaat correspondeert aan een bepaalde schapruimte: de grootste dozen staan op rek A, de kleinste op rek E. Nieuw voor 2010 is dat ook de letter van het schap in de catalogus vermeld wordt. Verwerkte dozen E – 1 / 180 D – 1 / 73 C – 1 / 29 B – 1 / 38 A–1/8 In totaal 328 zuurvrije dozen gevuld. Revisie Sodaliteit In 2010 werden 250 dozen van de zolder van de Sodaliteit (S4) naar C-3 gebracht. De revisie van S0 werd uitgesteld tot 2011. Revisie Compactusmagazijnen In 2010 werden alle dozen naar C3 gebracht. Het gaat om dozen van C-1 en S-4 en de werken die numeriek in het middenmagazijn thuishoren, maar wegens hun dunne omvang in dozen worden bewaard. Voor het middenmagazijn (van nummer 150000 tot 272432 ) werden in totaal 350 dozen gekaft (gemiddeld 20/25 boeken per doos). Opgedeeld per formaat geeft dit de volgende cijfers: E – 170 / 290 = 120 D – 64 / 194 = 130 C – 15 / 60 = 54

38

B – 13 / 53 = 39 A – 6 / 14 = 7 Nog 481 dozen moeten gekaft worden. Als we de resterende magazijnen hierbij optellen geeft dit volgend totaalbeeld van januari tot december 2010 : dozen - 22 / 31 = 9 dozen – 39 / 103 = 64 dozen – 53 / 113 = 60 dozen – 198 / 365 = 167 dozen – 281 / 556 = 274 in totaal 624 dozen (gemiddeld 20 / 25 publicaties). Sinds 2010 bevinden alle dozen in de compactusmagazijnen en van de zolder van de sodaliteit zich op C3. In praktijk betekent dit alle dozen vanaf catalogusnummer 150001. Elke doos heeft een inventarislijstje van de materialen die ze bevat. Dit maakt achteraf het traceren van lacunes eenvoudiger. De plaatskenmerken in de catalogus werden aangepast door Hulya Demirkirian, Olga Adriaensen, Josee De Bruyne en Hilde Laenen. De revisie van het magazijn C-1 was in 2010 nog steeds lopende. Deze revisie liep vertraging op doordat de hoofdverantwoordelijke voor deze taak – Koen Peeters - meer op andere taken werd ingeschakeld.

2.1.2. Bijzonderheden w erking 2010

Herinrichting leeszaal

In het najaar van 2010 werd de balie van de leeszaal opgedeeld in een hoofd- en een zijbalie.

Hoofdbalie Aan de hoofdbalie worden papieren documenten (boeken, tijdschriften, preciosa..) geleverd. Daar liggen ook de meeste formulieren: raadplegen Preciosa, toelating tot fotograferen, IBL-aanvraag... 217 unieke gebruikers hebben in 2010 één of meer keer een aanvraagformulier ingevuld voor het raadplegen van preciosa en/of luxe-exemplaren. Aan de hoofdbalie ligt ook een formulier om beschadigde werken te noteren voor Behoud & Beheer. Het hoofd van de leeszaal plaatst die titels in de catalogus op “onbeschikbaar”. In 2010 werd beslist dat gebruikers die een document willen scannen niet langer een toelatingsformulier moeten invullen. Voor het maken van foto‟s moet nog wel een dagelijkse toelating worden ingevuld. 318 unieke gebruikers hebben in 2010 één of meer keer een aanvraagformulier ingevuld om zelf foto‟s voor studiedoeleinden te kunnen nemen van materiaal uit de collectie – uiteraard zonder flits of statief, zoals het reglement voorschrijft.

39

Brocadeproblemen die de onmiddellijke werking niet belemmeren werden vanaf 2010 niet langer telefonisch gemeld, maar gemaild naar [email protected]. Eind december werd gestart met de vervanging van de PC‟s in de catalogusruimte door Sitekioskpc‟s. Die vervanging werd verder gezet in 2011.

Zijbalie In het najaar van 2010 werd de microfilmleeszaal volledig gemoderniseerd. Deze ruimte werd opgevat als een aparte balie. De inrichting van de zijbalie gebeurde in nauw overleg met Ann Op de Beeck van de dienst productontwikkeling van Stad Antwerpen. In de microfilmleeszaal kwamen vijf toestellen van de firma ACMIS te Schoten, de ScanPro 2000. Het meubilair van de zijbalie werd uitbesteed aan de firma Etoile Mécanique uit Borgerhout. Omwille van de geluidshinder werd de leeszaal van maandag 6 tot en met vrijdag 10 september gesloten. Tussen 13 en 17 september was de leeszaal open, zij het met beperkte faciliteiten (raadpleging microfilms onmogelijk). De gebruikers reageerden positief op de nieuwe microfilmtoestellen: voortaan kunnen zij op alle toestellen kopies afdrukken op A4 of A3-formaat (€ 0,05/pagina) of opslaan op eigen USB-stick (gratis). In 2009 was dit slechts op één toestel mogelijk. In de periode van 21/09/2010 tot 31/12/2010 gebruikten maar liefst 380 bezoekers de nieuwe microfilmtoestellen. Aan de bezoekers werd gevraagd een toestel te reserveren via 03/338.87.33. Het gebruik was beperkt tot max. twee uur, eventueel te verlengen tijdens kalme periodes. Voor de reservaties gold het academisch kwartiertje. Klanten die hun reservatie wensten te annuleren werd verzocht de bibliotheek (telefonisch) te verwittigen. De medewerker aan de zijbalie hield toezicht op de microfilmtoestellen, de boekscanner en de fotokopieerapparaten. Aan de zijbalie worden aangevraagde microfilmen geleverd. Aan dezelfde zijbalie vonden ook alle financiële transacties plaatsen: verkoop van fotokopiekaarten, afrekenen van scans of materialen gedrukt van het internet, het betalen van reproducties. Uiteraard was de medewerker van de zijbalie verantwoordelijk voor het opmaken van de kassa aan het eind van de dienst.

2.2. Publiekswerking en externe communicatie De publiekswerking omvat de organisatie van de publieksactiviteiten binnen de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience. Een constante daarin zijn de negen Nottebohmlezingen die sinds 2002 jaarlijks in de Nottebohmzaal plaatsvinden. Verder vormen de tentoonstellingen een ideale gelegenheid om de aandacht te vestigen op de rijke collectie. Naast de organisatie van eigen tentoonstellingen neemt de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience graag exposities van anderen over die verband houden met de collectie. Daarnaast zijn er een aantal jaarlijks weerkerende evenementen, zoals de deelname aan Gedichtendag of Erfgoeddag. Dergelijke evenementen staan altijd in het teken van een jaarthema. De

40

Erfgoedbibliotheek speelt daar op in met een aanvullend programma en vertrekt daarbij steevast vanuit de eigen collectie, die zo rijk en verscheiden is dat er over eender welk thema wel wat te vinden is. De dienst publiekswerking is verder ook het aanspreekpunt voor rondleidingen en zaalverhuur, voor afspraken rond foto- en filmopnames en beheert, ten slotte, ook het secretariaat van het Dotatiefonds voor boek en letteren, de vriendenvereniging.

Op het vlak van externe communicatie wordt nauw samengewerkt met de consulente communicatie van de overkoepelende dienst Musea en Erfgoed van de stad Antwerpen. Nadia De Vree verzorgt de persrelaties voor alle stedelijke musea en bijgevolg ook voor de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience.

De afdeling publiekswerking en externe communicatie bestaat uit één medewerker (4/5). Voor de vele publieksmomenten worden ook steeds andere medewerkers ingezet. In eerste lijn zijn dit de collega‟s die werken onder het artikel 60-statuut en de huisbewaarder. Voor de inhoudelijke invulling van de verschillende activiteiten wordt een beroep gedaan op de collectievormers en de directeur.

2.2.1. Tentoonstellingen Elsschot in vertaling In de Nottebohmzaal van liep tussen 2 september 2010 en 31 oktober de expo „Elsschot in vertaling‟. De tentoonstelling, een activiteit in het kader van het cultureel stadsfestival De Stad van Elsschot, toonde een selectie uit de honderden vertaalde werken van de schrijver en liet de bezoeker kennismaken met de internationale carrière van Willem Elsschot (1882 – 1960). Het werk van de Antwerpse auteur Willem Elsschot (1882 – 1960) wordt nog steeds veel gelezen, en niet enkel in het Nederlandse taalgebied. Elsschots werk werd al in meer dan twintig talen vertaald: van het Engels tot het Japans, van het Catalaans tot het Servo-Kroatisch. De expo toonde het publiek een selectie van de honderden vertaalde werken van de schrijver. „Elsschot in vertaling‟ was het resultaat van de geduldige zoektocht van biograaf C.J. Aarts. In 2008 verscheen in opdracht van het Willem Elsschot Genootschap de biografie „Al is hun taal mij zo vreemd. Elsschot in vertaling‟ van zijn hand. Daarin geeft hij een overzicht van de tussen 1936 en 2008 zelfstandig verschenen vertalingen. De Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience vulde het overzicht van vertaalde werken aan met haar eigen bibliofiele edities en de commerciële uitgaven, gepubliceerd door Willem Elsschot / Alfons De Ridder als reclamemaker. De tentoonstelling kreeg 2.698 bezoekers over de vloer.

Leeszaalpresentaties

41

In 2010 werden regelmatig werken tentoongesteld in de vitrinekastjes van de leeszaal. Leeszaalmedewerkers Kathleen Van Assche en Christine Mässer zorgden ervoor dat de mini-expo‟s aansloten bij de literaire of maatschappelijke actualiteit. In maart 2010 waren originele kinderboeken te zien in het kader van de Jeugdboekenweek. Een volgende expo in juni stond in het kader van 50 jaar Congolese onafhankelijkheid. Daarop volgde een selectie van anderstalige werken van Elsschot (conform tentoonstelling in Nottebohmzaal) en het jaar werd afgesloten met de tentoonstelling Verbeelding versus Realiteit, een idee van Christine Mässer.

2.2.2. Culturele evenementen Met de jaarlijkse deelname van de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience aan „Gedichtendag‟, „Erfgoeddag‟ en „Museumnacht‟ vormen culturele evenementen een groot aandeel binnen de publiekswerking. De Nottebohmlezingen brachten opnieuw een trouw publiek op de been. Gedichtendag – 28 januari 2010 Dichter en performer Christophe Vekeman nodigde voor deze gelegenheid „senior-dichter‟ en zanger en muzikant Luk De Vos uit. Christophe Vekeman (1972) is behalve romancier, essayist en columnist ook een veelgevraagde gast op allerhande literaire podia, waar hij voornamelijk gedichten brengt. Zijn poëzie is, net als zijn manier van voordragen, volstrekt uniek, klassiek, exuberant, helder en ondoorgrondelijk. Eind 2009 verscheen bij Arbeiderspers Senorita's. Gedichten en andere podiumteksten. Luc De Vos, frontman van Gorki, zingt op vraag van zijn literaire vriend Vekeman enkele akoestische nummers. De deelname was gratis. Er waren 83 bezoekers. Erfgoeddag ‘Fake’ – zondag 25 april 2010 In de Nottebohmzaal: FAK(E)simile?. Al eeuwenlang worden facsimile‟s gemaakt van zeldzame manuscripten en bijzondere drukken. FAK(E)simile? Presenteerde de diverse gebruiken en productietechnieken en confronteerde originele stukken met hun papieren en digitale replica. Is elke kopie fake? Zijn replica‟s waardeloos? Waarom zijn facsimile‟s tot op vandaag gegeerd door een breed publiek? Dat waren slechts enkele vraagstellingen die de expo opriep. In de leeszaal: Het vaderland onderwijzen: zoektocht naar een eigen identiteit. De romantische negentiende eeuw kende een uitgesproken nationalistische geschiedschrijving. Ook het jonge België ging op zoek naar een eigen identiteit. De slag der Guldensporen, Godfried van Bouillon, Koning Leopold II … helden uit de middeleeuwen en de moderne tijd dienden als voorbeeld voor goede Belgische patriotten in belerende school- en geschiedenisboeken. De toegang is tijdens Erfgoeddag gratis. In totaal mocht de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience 580 bezoekers welkom heten.

42

Museumnacht – zaterdag 7 augustus 2010 Tijdens de editie 2010 van Museumnacht zette de Erfgoedbibliotheek „Blaeu‟ in de schijnwerpers. De atlassen die de Amsterdamse firma Blaeu in de zeventiende eeuw uitgaf, zijn nog steeds wereldberoemd. De producten van Willem en Jan Blaeu zijn niet alleen technisch, maar ook esthetisch van een uitzonderlijke kwaliteit. De Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience bezit verschillende atlassen - waaronder een zeldzame Duitse editie - en is de enige bibliotheek in België die het beroemde globepaar van 68 centimeter doormeter bezit. De globes waren bedoeld als studieobject voor zeevaarders en wetenschappers, maar vonden ook hun weg naar chique interieurs en kunstverzamelingen. Redenen genoeg voor een Blaeue nacht! En omdat „de Blaeu‟ de officiële zeevaardersatlas van de Verenigde Oostindische Compagnie was, doken er ook muzikale oude zeevaarders op. Er waren 952 deelnemers. 2.2.3. Communicatie: website Het gebruik van de website (http://www.consciencebibliotheek.be/) werd gemeten met het programma Google Analytics. Op basis van de gegevens voor de periode 01/01/2010 – 31/12/2010 kunnen we volgende zaken afleiden: De website werd maar liefst 29737 keer bezocht. Dit is een constante, aangezien het aantal bezoeken in 2009, 14460 slechts gold voor de periode 01/06/2009-07/01/2010. 57,02% nieuwe gebruikers (16957) bezochten de site. 42,98% of 12780 keerden terug naar de site. De bezoeken duurden wel niet lang. 64,37% bleef niet langer dan 10 seconden op onze site. 34, 94 % van de bezoeken situeerde zich tussen 11 en 1800 seconden. Iets minder dan 1% van de bezoeken overschreed de 1800 sec. Het leeuwenaandeel van de bezoekers kwam uit Vlaanderen (73,64% of 21897 personen. 4.198 bezoekers (14,12%) waren afkomstig vanuit een Engelssprekende regio (GrootBrittannië/USA) 1929 bezoeken (6,49%) gebeurden vanuit Nederland. 525 bezoeken (1,77%) kwamen uit een Franstalige regio, terwijl de Duitstalige regio goed was voor 386 bezoeken (1,30%). 20.551 bezoekers (69,11%) vonden onze website via een zoekmachine (waarvan 20.206 Google gebruikten). Direct verkeer was goed voor 4.781 (16,08%) bezoeken. 4.405 bezoekers (14,81%) werd naar onze site doorverwezen. 956 bezoekers (3,21%) vonden ons via http://anet.ua.ac.be/. Het oude internetadres http://stadsbibliotheek.antwerpen.be/ werd nog steeds vaak gebruikt: 941 bezoekers (3,16%) . De volgende zoektermen werden het vaakst ingetikt bij het gebruik van een zoekmachine: - erfgoedbibliotheek hendrik (14,26 %) - stadsbibliotheek Antwerpen (12,48%) - erfgoedbibliotheek (4,75 %) - erfgoedbibliotheek antwerpen (3,87%)

43

- erfgoedbibliotheek conscience (3,72 %) Uit deze cijfers blijkt dat de naamsverandering die werd doorgevoerd in mei 2008 bij de meeste gebruikers in 2010 was doorgedrongen. Maar onze vroegere naam werd ook nog vaak ingetikt. Ook het begrip “erfgoedbibliotheek” blijkt stilaan ingeburgerd. De populairste onderdelen van de website waren de webpagina‟s „Collectie raadplegen en gebruiken‟ (20.736 weergaves alias 13,55%), „Collectie‟ (20.355 weergaves alias 13,30%) „Bezoeken‟ (12.273 weergaves alias 8,02%), „Openingstijden‟ (8.660 weergaves alias 5,66%), op de voet gevolgd door „Erfgoedbibliotheek Hendrik‟ (8.044 alias 5.26%) Gemiddeld werden 5,15 webpagina‟s per bezoek geraadpleegd. De meeste bezoekers (58,78%) hielden het bij het raadplegen van 2 webpagina‟s.

44

3. Mensen en middelen 3.1. Personeel 3.1.1. Personeelsbezetting in 2010 Totaal aantal personen in 2010 Stafpersoneel

8

Technisch personeel (magazijn, reprografie, …)

12

Administratief personeel (leeszaal en onthaal,

16

catalografie, …) Artikel 60

4

Stagiairs

4

Vrijwilligers

3

3.1.2. Stages De Erfgoedbibliotheek heeft een jarenlange traditie bij het aanbieden van stagemogelijkheden aan studenten. Meestal zijn dit studenten van de bibliotheekscholen van Gent en Antwerpen. De stages kunnen korte kennismakingsstages zijn of langdurige praktijkopdrachten. Bij de start van het nieuwe academiejaar 2007-2008 werd een eerste keer actief gesolliciteerd naar studenten wiens curriculum een langdurig (ca. 200 u.) praktijkproject voorziet. Dit jaar werd heel bewust geopteerd om slechts één opdracht naar voren te schuiven, namelijk het al eerder ingediende project in verband met “Ontsluiten en voorbereiden van de digitalisering van de krantenspecimina in de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience”. De bibliotheek is sinds vorig jaar ook aanwezig in het aanbod van de “Wetenschapswinkel”. Een interuniversitaire databank die onderzoeksvragen bundelt en waar studenten een onderwerp kunnen zoeken voor een scriptie of stage. Tijdens een stage laat de erfgoedbibliotheek de studenten ook uitgebreid kennis maken met de eigen werking. Daarnaast wordt voorzien in de nodige ruimte en benodigdheden om de opdracht uit te voeren. De student wordt gestuurd door een stafmedewerker, maar we verwachten ook een zekere mate van zelfstandigheid bij de uitvoering van de opdracht. Er kwam respons vanuit de bibliotheekopleidingen van Gent en Antwerpen en een vrijwillig aanbod van een student Informatie- en Bibliotheekwetenschap.

Naam stagiaire Klaas Cornillie

School Graduaat Bibliotheekwezen SCVO Pestalozzi (Antwerpen)

Type stage Module E5 (projectwerk)

Periode

Project & begeleider

Van 09 november 2009 tot 10 maart 2010

Mieke Lietaer Onderzoek naar de Scandinavische en Finse letterkunde in EHC.

45

Jan Lampaert

Frederik Verleysen

Tom Valcke

CVO. Vormingsleergang voor Sociaal Pedagogisch Werk. Graduaat Bibliotheekwezen en Documentaire Informatiekunde (Gent) UA, Informatie- en Bibliotheekwetenschap

Module E3 (200 u.)

CVO. Vormingsleergang voor Sociaal Pedagogisch Werk. Graduaat Bibliotheekwezen en Documentaire Informatiekunde (Gent)

Module E2 (80 u.)

Van 2 februari tot 2 april 2010

Mieke Lietaer In kaart brengen van het legaat Jules Baetes en voorbereiden webpagina.

Van 15 juli tot 15 september 2010

Steven Van Impe Opdoen van praktijkervaring bij het catalogiseren en conserveren van oude drukken (boeken gedrukt in Noord-Frankrijk) Mieke Lietaer Catalografie: beschrijven overdrukken en centsprenten en Publieksactiviteiten: onthaal tentoonstelling Elsschot in vertaling

Van 4 oktober tot 30 november 2010

3.1.3. Teambuilding De jaarlijkse teambuildings- en vormingactiviteit die de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience organiseert voor al haar medewerkers vond in 2010 plaats op 18 juni. Het doel is om een maal per jaar samen de voorbije periode te evalueren, vooruit te blikken op de activiteiten en klemtonen in de werking van de komende periode en om elkaar beter te leren kennen. In 2010 organiseerde Epicurus, de personeelsvereniging van de bibliotheek en trekker van dit initiatief, deze dag in „s Hertogenbosch. Het personeelsteam bezocht eerst de historische binnenstad en ten slotte het stadsarchief.

3.2. Financiën Het jaarbudget van de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience wordt goedgekeurd door de vzw Musea en Erfgoed Antwerpen. Deze vzw is door de stad Antwerpen opgericht om de werkingsmiddelen van de verschillende stedelijke musea en erfgoedinstellingen op een soepele en performante wijze te kunnen beheren. Alle betrokken instellingen dienen jaarlijks een begrotingsvoorstel in bij de directeur van Musea en Erfgoed.

Na

overleg

tussen

de

directie

en

de

musea

/

erfgoedinstellingen

wordt

de

gemeenschappelijke begroting voorgelegd aan en goedgekeurd door de vzw. Dankzij de vzwstructuur is het mogelijk om flexibel te werken en om naast de vaste budgetten ook extra middelen toe te kennen aan die projecten die in dat begrotingsjaar prioritair zijn. Het gaat hier veelal om tentoonstellings- en publieksactiviteiten, maar soms ook om inhaaloperaties rond bijvoorbeeld de collectieregistratie van de museale objecten.

46

De eigenlijke boekhouding van de Erfgoedbibliotheek gebeurt dus bij de coördinatie van de vzw Musea en Erfgoed Antwerpen. Een medewerker in de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience fungeert als financiële contactpersoon, die aangeeft welke bestellingen moeten worden geplaatst en toezicht houdt op de levering van bestellingen en de administratieve afhandeling ervan. Onder zijn verantwoordelijkheid vallen alle bestellingen, aankopen uit de kleine kas en alle financiële acties (offertevragen, sommige lastenboeken) in de bibliotheek, zowel aan de uitgaven- als aan de inkomstenzijde. Hij staat ook in voor de rekeningen van de vzw Dotatiefonds voor boek en letteren, factureert de verkoop van reproducties en publicaties binnen de bibliotheek en beheert de stock en het economaat. De controle op en het nazicht van de bestellingen en de facturen ligt bij de directie van de bibliotheek; de eindverantwoordelijkheid bij de directeur van Musea en Erfgoed.

Voor het overgrote deel van de kosten, zoals het personeel, onderhoud van de gebouwen en investeringen, volgt de Erfgoedbibliotheek de reguliere begroting en financiële werking van de stad Antwerpen. In 2010 lieten de besparingen binnen de stad en Musea en Erfgoed zich ook binnen de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience goed voelen: de budgetten werden teruggeschroefd. Het leeuwendeel van haar werkingsbudget besteedde de Erfgoedbibliotheek als steeds aan haar kerntaak: de aankoop van boeken en tijdschriften. Het bedrag hiervoor bedroeg in 2009 ongeveer 248.000 euro. In 2009 was dat nog ongeveer 275.000 euro. De in de voorbije jaren stijgende tendens van de abonnementskosten is enigszins gekenterd door het opschorten van een aantal dure en weinig gebruikte online abonnementen.

De inkomsten van de bibliotheek zijn eerder beperkt en vloeien vooral voort uit de verkoop van kopiekaarten en het aanmaken van reproducties. De inschrijving in de bibliotheek is volledig gratis. Ook publieksinitiatieven als tentoonstellingen zijn meestal gratis of tegen zeer democratische prijzen toegankelijk. De inkomsten van reproducties en de verkoop van publicaties via de boekenwinkel gaan al enkele jaren in dalende lijn. Dat was ook in 2010 niet anders. Voor wat betreft de bookshop is een mogelijke verklaring dat in 2010 geen nieuwe publicaties te koop werden aangeboden, enkel reeds langer bestaande. De daling in de inkomsten uit reproducties wordt zeker mee verklaard door de aanpassing van de tarieven voor kopies en reproducties die in december 2009 werd ingevoerd. Algemeen betekende dit een daling van de tarieven.

47

4. Projecten en samenwerking Naast

de

reguliere

bibliotheekwerking

en

de

publieksactiviteiten

maken

projecten

en

samenwerkingsverbanden een wezenlijk onderdeel uit van de werking van de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience. Het kan daarbij zowel gaan om een interne projectmatige aanpak van deelaspecten van de werking, als om op zich staande projecten. In deze projecten kan de Erfgoedbibliotheek een van de deelnemende partners of een trekker zijn.

Vakbibliotheek Den Bell Wat voorafging

Toen het bedrijf Alcatel in 2002 besliste om te verhuizen, kwam met het Alcatalgebouw op het Zuid een geschikte locatie vrij om er het nieuwe zenuwcentrum voor de centrale backofficediensten van zowel de stedelijke als de OCMW-administratie te huisvesten dat klaar is voor de toekomst: modern, innovatief en duurzaam. De geplande verhuis naar Den Bell van meer dan tweeduizend medewerkers liet tevens toe om het informatiebeheer onder de loep te nemen en bij te sturen. Door meer te digitaliseren wordt niet alleen het papierverbruik gereduceerd, maar wordt informatie ook sneller en gemakkelijker toegankelijk. In dit concept werd in Den Bell eveneens een centrale vakbibliotheek voorzien. Begin april 2009 werd door Bruno Verbergt, bedrijfsdirecteur van Cultuur, Sport en Jeugd, aan EHC gevraagd om de uitbouw van deze nieuwe vakbibliotheek te begeleiden.

Om deze uitdaging te realiseren werd een werkgroep samengesteld, met vertegenwoordigers van de diverse bedrijven, onder leiding van EHC-medewerker Dirk Van Duyse en met ondersteuning van EHC-medewerkster Dorrit Van Camp voor de verslaggeving enerzijds en van de stafdienst van Cultuur, Sport en Jeugd voor praktische ondersteuning anderzijds. De startvergadering vond plaats op 23 april 2009. De problematiek werd vertaald in twee PAF‟s: - PAF 1323 ter voorbereiding van de nieuwe vakbibliotheek - PAF 1324 voor de implementatie van de nieuwe vakbibliotheek door het aangestelde personeel:

Opzet was dat alle kleine en grotere vakbibliotheken van de bedrijven die naar den Bell verhuizen, terecht kwamen in de centrale vakbibliotheek op de vierde verdieping van Den Bell. Enige uitzondering hierop vormt de vakliteratuur die medewerkers dagelijks nodig hebben. Verouderde vakliteratuur wordt overgebracht naar de EHC, als stedelijke bewaarbibliotheek.

De voorbereiding door de werkgroep van het concept voor de nieuwe vakbibliotheek werd tussentijds vertaald naar het managementteam/managementcomité. Het managementbesluit 326 van 6 mei 2009 schetst enerzijds de huidige werking in de diverse stedelijke vakbibliotheken en anderzijds de mogelijkheden van een centrale vakbibliotheek in Den Bell, en somt daarvoor de randvoorwaarden op.

48

Het managementbesluit 607 van 2 september 2009 brengt een tussentijds verslag, en besliste om de personeelsimpact voor de realisatie van de vakbibliotheek te berekenen.

In 2010

Op 20 januari 2010 werd aan het managementteam/managementcomité het concept en de inrichting van de vakbibliotheek voorgesteld, met volgende opsplitsing: -

-

projectmatig: o

rationaliseren tijdschriftabonnementen en overschakelen naar digitale versies;

o

catalogiseren van de overgehevelde collecties;

o

opzetten van een portaalsite;

o

pedagogisch project uitwerken voor het aanmoedigen van het bibliotheekgebruik;

regulier: o

collectiebeheer: aanwinsten en afvoer, excerpten, databanken;

o

onderhoud portaalsite;

o

begeleiding gebruikers;

o

attenderen en aanleveren van informatie.

Een stuurgroep onder leiding van An Renard (EHC) werkte het goedgekeurde concept van de vakbibliotheek concreet uit. De stuurgroep kwam bijeen op 27 januari en op 13 december 2010. In een eerste fase wordt projectmatig ingezet op het centraliseren en toegankelijk maken van de bestaande collecties in brocade, het rationaliseren van de lopende abonnementen op tijdschriften en databanken, de uitbouw van de portaalsite en de promotie van de bibliotheek bij haar gebruikers. Sinds het najaar 2010 zijn in de vakbibliotheek drie medewerkers tewerkgesteld, inbegrepen afdelingschefbibliothecaris Greta De Schepper die de leiding heeft van de vakbibliotheek. Aan de stuurgroep wordt gerapporteerd hoe de uitbouw en de werking van de vakbibliotheek concreet verloopt, en worden de verdere stappen gepland om deze vakbibliotheek op termijn uit te bouwen tot een digitaal kenniscentrum voor alle stedelijke ambtenaren.

49

5. Dotatiefonds voor Boek en Letteren Het Dotatiefonds voor boek en letteren heeft tot doel om vrienden en sponsoren te werven, die zich daadwerkelijk willen inzetten voor het Vlaamse bibliofiele en literaire erfgoed. Met de middelen die het Dotatiefonds verzamelt, worden unica of bijzondere boeken aangekocht voor de Antwerpse erfgoedcollecties of worden bijvoorbeeld restauratiedossiers gesteund. Begunstigde instellingen zijn het Letterenhuis en de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience.

5.1. Activiteit in 2010 Het ledenaantal van de vereniging bedroeg 121 in 2010, verdeeld als volgt

a. aangesloten leden: 119 b. leden door rechstwege: 2 Er werden in totaal 16 individuele giften genoteerd.

Vergaderingen van de Raad van Bestuur op 8 maart, 29 april, 30 september en 7 december 2010. De Algemene Vergadering ging door op 29 april 2010. Tijdens de vergaderingen van de Raad van Bestuur werd gezocht naar manieren om meer leden te werven en werd het sponsorvoorstel van de Erfgoedbibliotheek verder uitgediept. Ook de jaarlijkse ledendag werd voorbereid.

Aankopen: Voor de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience werd er bijgedragen tot de aankoop van een boek met brieven van Erasmus.

Uitgaven: 

Er werd geïnvesteerd in het programma van de ledendag, georganiseerd op 27 november 2010, met voordrachten, muziek en receptie.



Er werd geïnvesteerd in een verzorgd cahier om aan te bieden aan de leden, in dit cahier werden 4 afdrukken uit het gastenboek van mevrouw Otto Menzel opgenomen.

Activiteiten: 

Het Dotatiefonds organiseerde samen met de Middelheim Promotors en de Vrienden van het Conservatorium Antwerpen twee muzikale lezingen in de Nottebohmzaal van de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience. De heer Kamiel Cooremans, Eredirecteur van het Antwerps Conservatorium sprak o

op 11 februari 2010 over Jean-Baptiste Forqueray, Jacques Duphly, Wilhelm Friedemann Bach, Girolamo Frescobaldi en Johann Sebastian Bach. Uitvoering door Korneel Bernolet en Mario Sarrechia (beide klavecimbel).

50

o

op 1 april 2010 over Sjostakovitsj. Uitvoering door het AMOS kwartet (gevormd door Liesbet Jansen en Lotte Remmen (beide viool), Bieke Jacobus ( altviool) en Riet Van den Fonteyne ( cello) en het ALESIA kwartet (gevormd door Tom Johnson en Marie De Bry (viool) Jasmien Van Hauthem: altviool - Sigi Tooten: cello).

Er waren 60 aanwezigen op februari 2010 en 56 aanwezigen op 1 april 2010.

Op zaterdag 27 november 2010 werd de ledenontmoeting georganiseerd door het Dotatiefonds voor boek en letteren. Aan de leden van het Dotatiefonds werd in alle exclusiviteit het gastenboek van Otto Menzel voorgesteld. Gastspreker Fred Brouwers gaf een boeiend exposé over de boeiende muzikale periode waarin het gastenboek werd geschreven. De studenten van het Conservatorium Antwerpen zorgden voor een concert. Aan alle aanwezigen werd een cahier aangeboden met daarin 4 sprekende afdrukken uit het gastenboek.

51

6. Administratie voor het w ettelijk depot van de stad Antwerpen

Het wettelijk depot is een wettelijke verplichting om van elke nieuwe publicatie één of meerdere exemplaren in bewaring te geven bij de Koninklijke Bibliotheek van België (KBR). Het doel ervan is het verzamelen, ontsluiten en bewaren van het uitgegeven erfgoed van dit land voor toekomstige generaties. Aangezien de stad Antwerpen ook uitgever is, moet het stadsbestuur haar publicaties deponeren. De Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience verzorgt de administratieve afhandeling die daarbij komt kijken en neemt tegelijkertijd telkens één exemplaar van elke stadspublicatie op in haar collectie. Dit jaar werden 337 aanvragen voor een wettelijk depotnummer genoteerd. Numeriek betekent dit een minimale stijging met 2 aanvragen ten opzichte van vorig jaar. 17 moesten er uiteindelijk weer worden geschrapt.

52

Bijlagen

53

1. Collectievorming 1.1. 1.1.1.

Aankopen Oude drukken

Zie hoofdwerk jaarverslag.

1.1.2.

Moderne drukken – monografieën – overzicht opvallende aanwinsten

1. Drukwerk in de marge 1.1. Adam de Eerste en/of Octave de Achtste 4 x vier / citaten en creaties van Etienne Van Doorslaer, Mieke Cappaert, Vincent de Roder en Wim Nival. - Adam de Eerste ; Octave de Achtste, 2008. - [Z.p.] : ill. Cat.nr. 734833 (Adam de Eerste en Octave de Achtste) – 350 euro. Verscheen naar aanleiding van het vierde tentoonstellingsjaar in Huize St. Bonaventura te Gent. De vier creaties zijn elk genummerd en gesigneerd. Het boekbindwerk is verzorgd door kunstdrukatelier De Zachte Klaarte. Uitgegeven in een oplage van 36 exemplaren, Arabisch genummerd 1-36, naast zeven op naam gedrukte exemplaren voor de medewerkers, Romeins genummerd I-VII. Elk exemplaar gesigneerd in het colofon. Nr. 6/36. Oscar en de blijde dood / kortverhaal Guy Prieels ; koperetsen van Roger Raveel. - Gent : Octave de Achtste, 2010. - [Z.p.] : ill. Cat.nr. 739458 (Octave de Achtste) – 625 euro. De koperetsen werden gedrukt op de persen van het Kunstatelier De Zachte Klaarte te SintAmandsberg bij Gent. Uitgegeven in een oplage van 48 genummerde exemplaren (1-48), naast 12 geletterde exemplaren (A-L) bestemd voor de medewerkers. Bij elk exemplaar hoort een suite met een ets in zwart/wit en een ets in kleur, door Roger Raveel gesigneerd en genummerd (geletterd). Alle exemplaren werden in het colofon gesigneerd door auteur en kusntenaar, en genummerd (geletterd). Deze bibliofiele uitgave werd voorgesteld in aanwezigheid van de auteur en de kunstenaar op zondagvoormiddag 13 juni 2010 in de foyer van de Vlaamse Opera te Gent, met dichter Roland Jooris als inleider. Nr. 14. 1.2. Alpha Presse Van ver = Von weiten / gedichten Erik Spinoy ; collage Wol Müller. - Sulzbach : Alpha Presse, [2010]. - [Z.p.] : ill. – Cat.nr. 738495 (Alpha Presse) – 280 euro. Losbladige, tweetalige uitgave in houten box. Oplage: 30 exemplaren, genummerd in het colofon. Nr. 6. 1.3. Carbolineum Pers 78 lino‟s / Jimi. - Wildert : De Carbolineum Pers, 1990. - [Z.p.] : ill. Cat.nr. 743280 (Carbolineum Pers) – 150 euro. Dit is het eerste boek van Jimi (Jimi Dams). De 78 lino‟s werden op verzoek van Carbolineum Pers getekend en gesneden, en zijn met de handpers gedrukt. De oplage bedraagt 40 Arabisch genummerde en ingenaaide exemplaren, en 5 Romeins genummerde exemplaren die werden gebonden door handboekbinderij De Pers. Nr. 23.

54

Alles gaat over / Willem Vermandere ; houtgravures Bram Malisse. - Kalmthout : Carbolineum Pers, 2010. - [Z.p.] : ill. Cat.nr. 738384 (Carbolineum Pers) – 250 euro. De oplage bestaat uit 60 exemplaren: 1-45 ingenaaid, en I-XV in perkament en handgekleurd. Gesigneerd door auteur en kunstenaar in het colofon. Met foedraal. Nr. VI. De bibliomaen / Prudens Van Duyse. - Kalmthout : Carbolineum Pers, 2010. - [Z.p.] : ill. Cat.nr. 741893 (Carbolineum Pers) – 15 euro. Dit gedicht verscheen oorspronkelijk in het Gentse tijdschrift De Eendragt van 9 mei 1858 (EHC B 9037), en was gebaseerd op het leven van de in 1857 overleden Gentse bibliofiel François Borluut de Noortdonck. De tekst is door Prudens Van Duyse nooit herdrukt of gebundeld, en ontbreekt ook in de Nagelaten gedichten (1882-1885, EHC 656204) en in de Gedichten (1907, EHC 547001). Deze nieuwe uitgave is met de hand gezet, en met de handpers gedrukt. Oplage: 55 exemplaren. Nr. 39. Conscience bibliofiel / Werner Waterschoot. - Kalmthout : Carbolineum Pers, 2010. - 89 p. : ill. Cat.nr. 743283 (Carbolineum Pers) – 250 euro. Geschreven op verzoek van Carbolineum Pers, het is de vierde titel van Werner Waterschoot bij deze pers. Tot de geraadpleegde collecties behoort deze van de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience. De tekst is met de hand gezet en met de handpers gedrukt. De oplage bestaat uit 65 genummerde en gesigneerde exemplaren, waarvan I tot XV in kalfsperkament gebonden werden, en 1 tot 50 ingenaaid zijn. Nr. XV. Hoe gaat het met de B? Enige mijmeringen omtrent Godfried Bomans / L.H. Wiener. - Kalmthout : Carbolineum Pers, 2010. - 85 p. : ill. Cat.nr. 737479 (Carbolineum Pers) – 150 euro. Op verzoek van Jeroen Aarten zijn deze mijmeringen begin 2010 geschreven en door de Carbolineum Pers gedrukt. De tekst is met de hand gezet en met de handpers gedrukt. De oplage bestaat uit vijftig Arabisch genummerde en ingenaaide exemplaren. Daarnaast zijn er voor de medewerkers tien Romeins genummerd en gebonden exemplaren. In het colofon gesigneerd en gedateerd door L.H. Wiener. Nummer IX. De jaren tellen niet : de briefwisseling tussen Stijn Streuvels en Mia van den Brand / inleiding Mia van den Brand. - Kalmthout : Carbolineum Pers, 2010. - 85 p. : ill. Cat.nr. 735626 (Carbolineum Pers) – 450 euro. In 1952 ontmoet de 82-jarige Stijn Streuvels (1871-1969) de toen 22-jarige Nederlandse actrice Mia van den Brand op het openluchttheater in Heeswijk, waar ze in de jaren vijftig diverse hoofdrollen vertolkte in toneelstukken van Streuvels‟ vriend Antoon Coolen. Het klikt tussen de twee, en er ontstaat een geanimeerde briefwisseling waarin Streuvels openhartig vertelt over zijn leven en het ouder worden. Als blijkt dat ze behalve acteren ook goed kan tekenen, mag ze de derde druk van Streuvels‟ Genoveva van Brabant illustreren (zie EHC C 174773 en 545548), waarbij de vriendschap niet kan verhinderen dat er een pittige discussie ontstaat over het honorarium. De originele brieven van Stijn Streuvels en de kladbrieven van Mia van den Brand zijn eigendom van Streuvelsverzamelaar Bertus van den Belt; de bewaarde originele brieven van Mia van den Brand berusten in het AMVC-Letterenhuis. De briefwisseling bleef tot nu toe onuitgegeven, en verscheen in maart 2010 in een genummerde oplage van 75 exemplaren, waarvan enerzijds 60 gebonden in Japans sierpapier, en anderzijds 15 gebonden in kalfsperkament (I-XV) en met alle initialen en illustraties van Mia van den Brand met de hand gekleurd. Ze schreef er ook een inleiding bij, met haar herinneringen aan Streuvels. Haar tekeningen zijn speciaal voor deze uitgave gemaakt, en zijn eveneens met de handpers gedrukt. De exemplaren van de 26 intekenaren zijn op naam gedrukt. Nr. VI, op naam van de Erfgoedbibliotheek. In het colofon gesigneerd door Mia van den Brand. Met ingekleefde foto‟s. In de Gazet van Antwerpen van 22-23 augustus verscheen – naar aanleiding van het overlijden van Stijn Streuvels op 15 augustus 1969 – een artikel van Boris Rousseeuw over actrice Mia van den Brand, waarin ze voor het eerst vertelt over haar jarenlange vriendschap met de Vlaamse schrijver. 1.4. Druksel (Johan Velter)

55

Les abstractions drolatiques / Johan Velter. - Monomotapa : Sfcdt, 2009. - [Z.p.] : ill. Cat.nr. 739228 (Johan Velter) – 25 euro. In 1565 verscheen bij Richard Breton te Parijs het boek Les songes drolatiques de Pantagruel. Ook al brengen de getekende figuren zijn leefwereld in beeld, toch heeft François Rabelais met deze tekeningen en dit boek weinig te maken. Er is lang gespeculeerd over de betekenis van dit boek, en nu nog zijn niet alle verklaringen even bevredigend. Op de titelpagina liet de uitgever toen drukken: “pour la recreation des bons esprits”. In Les abstractions drolatiques werden de 120 tekeningen uit 1565 “pour les amateurs” naar de 21ste eeuw overgebracht. Het verscheen in een oplage van 126 exemplaren. Gesigneerd en genummerd in het colofon. Nr. 15. Boven water / Miguel Declercq. - Gent : Druksel, 2010. - [Z.p.]. Cat.nr. 743088 (Druksel) – 20 euro. Oplage: 126 gesigneerde exemplaren, waarvan 100 genummerd en 26 geletterd voor de uitgeverij. Nr. 40. Honderd fragmenten van Herakleitos / Paul Claes. - Gent : Druksel, 2009. - [Z.p.]. Cat.nr. 734706 (Druksel) – 20 euro. Keuze en vertaling zijn van Paul Claes, voorafgegaan door een gedicht van hem. De oplage bestaat uit 126 exemplaren: 100 Arabisch genummerd en 26 geletterd van a tot z. Deze laatste waren bestemd voor de vrienden van de uitgeverij. Alle boeken zijn gesigneerd. Nr. 40. De wereld zou meeuw / Elisabeth Tonnard. - Gent : Druksel, 2009. - [Z.p.]. Cat.nr. 734708 (Druksel) – 20 euro. De oplage bestaat uit 126 exemplaren: 100 genummerd en bestemd voor de handel, 26 geletterd en voorbehouden voor de uitgeverij. Alle boeken zijn gesigneerd. Nr. 30. De schande, de eenzaamheid en het schilderij / Bart Baele. - Gent : Druksel, 2010. - [Z.p.] ill. Cat.nr. 734805 (Druksel) – 22 euro. Deze publicatie bevat dagboekfragmenten van Bart Baele uit de periode 2003-2006. De schutblazden werden door de kunstenaar getekend. De oplage van deze gedichtenbundel bedraagt 126 exemplaren: 100 Arabisch genummerd, bestemd voor de handel, en 26 geletterde exemplaren voor de uitgeverij. Alle boeken zijn gesigneerd in het colofon. Nr. 31. Slagboom in bloei / Charlotte Mutsaers. - Gent : Druksel, 2009. - [Z.p.]. Cat.nr. 734709 (Druksel) – 20 euro. De oplage van deze gedichtenbundel bedraagt 126 exemplaren: 100 genummerd en 26 geletterd. Deze laatste waren bestemd voor de vrienden van de uitgeverij. Alle boeken zijn gesigneerd. Nr. 71. Speak! eyes = En zie! / Elisabeth Tonnard. - Gent : Druksel, 2010. - [Z.p.]. Cat.nr. 743088 (Druksel) – 22 euro. Oplage: 126 gesigneerde exemplaren, waarvan 100 genummerde bestemd voor de verkoop en 26 geletterd voor de uitgeverij. Nr. 38. Truths of stone = Waarheden van steen / Jan Lauwereyns ; Michael Palmer ; vertaling Tom Van de Voorde. - Gent : Druksel, 2010. - [Z.p.] Cat.nr. 739229 (Druksel) – 20 euro. Deze uitgave bevat een alternerend gedicht van Jan Lauwereyns en Michael Palmer. De oplage bestaat uit 226 exemplaren: 200 genummerd, en 26 geletterde exemplaren werden voorbehouden voor de uitgeverij. Alle boeken zijn in het colofon genummerd en gesigneerd door de auteurs en de kunstenaar. Nr. 54. Vijf ziekteverhalen / Christophe Van Gerrewey. - Gent : Druksel, 2010. - [Z.p.]. Cat.nr. 739230 (Druksel) – 20 euro.

56

De oplage bestaat uit 126 exemplaren: 100 Arabisch genummerd en bestemd voor de verkoop, 26 geletterd en voorbehouden voor de uitgeverij. Alle boeken zijn in het colofon genummerd en gesigneerd door de auteur. Nr. 41. 1.5. Het Gonst Letters, ga door met vallen : ode aan de typografie (fragment) / Pablo Neruda ; vertaling Cees Nooteboom. - Antwerpen : Het Gonst, 2010. - [Z.p.] Cat.nr. 738263 (Het Gonst) – 25 euro. Ergens tussen 1952 en 1954 schreef Pablo Neruda zijn Odas elementales. De Ode aan de typografie is één van de gedichten uit die cyclus, en werd in een vertaling van Cees Nooteboom in 1989 door de Arbeiderspers als nieuwjaarsuitgave uitgebracht (zie EHC 529680). Een fragment uit het gedicht is gekozen voor deze uitgave. In april van 2010 werd de drukker-uitgever Dick Wessels 65, “een passender tekst voor zijn gepeuter in de marge is daarom nauwelijks denkbaar”. De oplage bedraagt 50 stuks, genummerd van 1-50. Zeven exemplaren zonder tekst, genummerd van I-VIII, zijn als experiment uitgebracht. Vormgeving en druk zijn van de hand van Dick Wessels. Nr. 10. 1.6. Jozef Moetwillig Aardse zekerheden / Simon Vinkenoog : ill. Bert De Keyser. - Gent : Jozef Moetwillig, 2010. - [Z.p.] : ill. Cat.nr. 740868 (Jos Brabants) – 250 euro. Deze bibliofiele uitgave is een hommage aan dichter-performer Simon Vinkenoog en verschijnt bij zijn eerste sterfdag. Het bevat 15 liefdesgedichten van Simon Vinkenoog voor Edith Ringnalda. Ze werden kort na hun kennismaking in 1987 geschreven en raakten ondergesneeuwd bij een uitgeverij zodat ze niet terechtkwamen in Vinkenoog verzameld : gedichten 1948–2008 (EHC 723130). De niet eerder gepubliceerde tekeningen zijn van beeldend kunstenaar en vriend van Simon, Bert De Keyser, beiden op 18 juli geboren. Typo en zeefdruk zijn respectievelijk van Jos Brabants en Patrick Braemscheute. Bij elk boek hoort ook een suite met een door de kunstenaar getekende en genummerde litho, gedrukt door Atelier Rudolf Broulim. Initiatiefnemer en margedrukker Jos Brabants tekende voor het coverontwerp en het totaalconcept. Het foedraal is van zwart hardbord, B.V. Moorman Karton te Weesp, met titel in zwart zeefdruk. Aardse zekerheden is de 25ste editie van de private pers Jozef Moetwillig te Gent. Het werd gepresenteerd op vrijdag 3 september 2010 in galerie Moderne (Amsterdam) en op zaterdag 25 september 2010 in antiquariaat Demian (Antwerpen). Oplage: 81 exemplaren, zijnde I-X en 11-81. Nr. 80. 1.7. De Prentenier De navolging van Christus / Thomas a Kempis ; etsen Ronald Ergo. - Gent : De Prentenier, [2010]. [Z.p.] : ill. + suite. Cat.nr. 737291 (Ergo Pers) – 300 euro. Bibliofiele bloemlezing met vijf etsen van Ronald Ergo. Ontworpen en gedrukt op de handpers door Ronald Ergo, Jonas en Henri Hemelsoet, die etsen en bindwerk verzorgden. De oplage bedraagt 20 exemplaren, in het colofon genummerd en gesigneerd door Ronald Ergo. Bij alle exemplaren hoort een suite met vijf etsen. Nr. 2. 1.8. Walter Siemons Haar haar / Walter Siemons. - Antwerpen : S&S, 2009. - [Z.p.] : ill. Cat.nr. 735015 (Walter Siemons) – 30 euro. Nr. 3/33. 2. Aangekocht op een veiling A Aubagnac avec Seuphor / Michel Seuphor. - [Alès] : Les Bibliophiles Alésiens, 1946. - [Z.p.] : ill. Cat.nr. 736333 (The Romantic Agony) – 861,00 euro. Met acht ingekleefde foto‟s, genomen door Pierre-André Benoit, Francis Bernard, Suzanne en Michel Seuphor. Oplage: 24 exemplaren, elk gesigneerd door Michel Seuphor in het colofon.

57

Aangekocht op de veiling van The Romantic Agony op 12 maart 2010 (lot 477). Laat alle deuren op een kier : verzamelde gedichten / Leonard Nolens. - Amsterdam : Querido, 2004. - 877 p. Cat.nr. 738319 (The Romantic Agony) – 319,80 euro. Deze luxe-editie van de van Leonard Nolens (zie EHC 675652) verscheen in een oplage van 30 exemplaren, genummerd van I tot XXX. In het colofon gesigneerd en gedateerd door de dichter. Met achteraan het gedicht Laatste opdracht, in origineel handschrift door de dichter. Halflederen band, verzorgd door de Witte Adelaar in Wilrijk. Nr. IX. Aangekocht op de veiling van The Romantic Agony van 11&12 juni 2010 (lot 409). Onze essais de voix pour un chant du soir / Michel Seuphor. - La Haye : Galerie Nouvelles Images, 1976. Cat.nr. 738321 (The Romantic Agony) – 1.968 euro. Luxe-uitgave met 11 gravures bij 11 gedichten van Michel Seuphor, elke gravure genummerd en gesigneerd. Oplage 50 exemplaren, genummerd 1-50, en tien exemplaren hors commerce, genummerd I-X. Genummerd en gesigneerd in het colofon. Nr. 18. Aangekocht op de veiling van The Romantic Agony van 11&12 juni 2010 (lot 530). Schepselen : voor Reinhoud / Hugo Claus. - Amstelveen : AMO, 1998. Cat.nr. 742718 (Romantic Agony) – 868 euro. Oplage: 25 exemplaren, genummerd 1-15 en I-X. Eén van de 10 Romeins genummerde exemplaren. Nummers 1-15 zijn gebrocheerd, nummers I-X zijn gebonden door Binderij Phoenix (Middelburg), en nummers I-V zijn op naam gedrukt. Alle exemplaren zijn op de pers genummerd en door de auteur in het colofon gesigneerd. Half zwart lederen band in papieren hoes. Aangekocht op de veiling van The Romantic Agony op 19 november 2010 (lot.nr. 633). Nr. VII. Zie ook: Hugo Claus : voor twaalf lezers en een snurkende recensent (cat.nr. 678742), p. 263, nr. 259. 3. Ander bijzonder drukwerk 3.1. Bert Bevers Caleidoscoop / gedicht Bert Bevers ; linosnede Gerrit Westerveld. - Bergen op Zoom : Kleinood & Grootzeer, 1996. - [Z.p.] : ill. Cat.nr. 736763 (Kleinood & Grootzeer) – 60 euro. Het gedicht is gesigneerd door Bert Bevers, de linosnede genummerd en gesigneerd door Gerrit Westerveld. Nr. 2/30. In de buurt van de wereld / gedichten Bert Bevers. - Bergen op Zoom : Kleinood & Grootzeer, 2002. - 22 p. - ISBN 90-7644-23-3. Cat.nr. 736760 (Kleinood & Grootzeer) – 12 euro. Oplage van 100 genummerde en door de auteur gesigneerde exemplaren. Nr. 87. Uit de herinneringen van een souffleur / gedichten Bert Bevers ; prenten van Gerrit Westerveld. Bergen op Zoom : Kleinood & Grootzeer, 2006. - 14 p. - ISBN 978-90-7644-34-9. Cat.nr. 736762 (Kleinood & Grootzeer) – 18 euro. Bevat 13 inkjetprenten van Gerrit Westerveld. Oplage van 100 genummerde en door de auteur en de graficus gesigneerde exemplaren. Nr. 53. 3.2. De Gebeten Hond Manieren van ordenen : over het verzamelen van boeken en de 'problemen' die ermee gepaard gaan: van feitelijk gebeuren tot conceptueel idee / Jan Van Herreweghe. - Harelbeke : De Gebeten Hond, 2010. - 111 p. Cat.nr. 742308 en 742309 (De Gebeten Hond) – 70 euro. Oplage: 400 exemplaren. De Romeins genummerde exemplaren I tot XXX zijn bestemd voor de auteur en enkele bevriende boekenfanaten. Tegelijkertijd verscheen van Manieren van ordenen een boekobject in houten versie, in een oplage van 30 exemplaren. Op de gesigneerde en genummerde wikkel ervan staat vermeld: “Winnaar houten uil 2010”.

58

Nr. boek: XXVI; nr. boekobject: 6/20 (sic). 3.3. De Paepe Kriki fuzz / Ernest Van Buynder. - Brugge : De Paepe, 2009. - 44 p. : ill. - ISBN 978-90-77064-18-4. Titel varieert: De metamorfosen volgens Kriki = Les métamorphoses selon Kriki. Cat.nr. 736302 (J.P. De Paepe Editions) – 500 euro. Met beschilderd houten sculptuur, dienstig als houder voor het boek. Oplage: 100 exemplaren. Gesigneerd en gedateerd in het colofon. Met foedraal. Nr. 86/100. X rated trash / Liliane Vertessen. - Brugge : J.P. De Paepe Editions, 2009. [Z.p.] : ill. + artefact. ISBN 978-90-77064-17-7 (Contemporary artists ; 18) Cat.nr. 737326 (J.P. De Paepe Editions) – 250 euro. Oplage: 300 exemplaren, waarvan 115 exemplaren de genummerde, bibliofiele editie vormen, zijnde 100 exemplaren voor de uitgever (1-100), 10 voor de kunstenaar (E.A. 1-10) en 5 voor de medewerkers (H.C. 1-5), elk exemplaar genummerd in het colofon. Deze bibliofiele editie bevat naast het basiswerk ook een genummerd en gesigneerd artefact, zijnde een photographic perspex multiple. Het geheel in een foedraal. Nr. 80. 3.4. De Slegte Lichaam / Eva Gerlach. - Antwerpen : Antiquariaat J. de Slegte, 2010. - [Z.p.] : ill. Cat.nr. 737512 (De Slegte) – 95 euro. Deze eerste uitgave is in oktober 2009, in opdracht van Antiquariaat J. de Slegte te Antwerpen, met de hand gezet en met de handpers van De Carbolineum Pers gedrukt. Eva Gerlach maakte zelf de foto‟s bij de tekst. De oplage van deze bibliofiele uitgave bedraagt 35 genummerde en gesigneerde exemplaren. Bevat drie originele, ingekleefde foto‟s. In het colofon door de auteur genummerd en gesigneerd. Nr. 15. Een herwerkte, ongenummerde versie van deze cyclus verscheen onder de titel Stapvoets (EHC 737510) als zevende bundel in de De Slegte-poëziereeks. Beide uitgaven werden samen op 27 februari 2010 te Antwerpen gepresenteerd. 3.5. Demian In de namiddag een standbeeld opwinden… / Remco Campert. - Antwerpen : Demian, 2010. [Z.p.]. - Cat.nr. 737634 (Demian) “In de namiddag een standbeeld opwinden…”, een vroege versie van het gedicht Een standbeeld opwinden van Remco Campert, werd in april 1951 te Amsterdam door de dichter in één exemplaar geschreven, geïllustreerd en van een omslag voorzien. Deze facsimile-uitgave, verzorgd door Jelle Jespers, verscheen in april 2010 ter gelegenheid van de feestelijke opening van de nieuwe boekhandel Demian aan het Hendrik Conscienceplein. Het bevat vier geïllustreerde bladen in een papieren omslag, volgens ontwerp van de dichter. De oplage bestaat uit 350 genummerde exemplaren. Nr. 58. 3.6. Gerard Walschap Denise / Gerard Walschap. - Antwerpen, Van Tilborg & Kenens, 1942. - 341 p. Cat.nr. 741172 (Demian) – 75 euro. Eén van de 45 genummerde, gesigneerde en gedateerde (“20 Oct ‟42”) luxe-exemplaren op naam gedrukt (voor Henri De Kimpe): “Ondanks de papierschaarschte zijn er 45 exemplaren, die niet in den handel worden gebracht, gedrukt op houtvrij vergé”. Met ex-libris van Henri De Kimpe. Nr. 14. Zie catalogus Collectie John Bel van antiquariaat Demian, nr. 412. Gerard Walschap / Gerard Walschap ; samenstelling Carla Walschap. - Antwerpen : Succes, 1983. 44 p. Cat.nr. 734229 – 75 euro.

59

ste

Deze plaquette werd uitgegeven ter ere van de 85 verjaardag van Gerard Walschap. De viering van de auteur ging door op 24 juni 1983 in het Rockoxhuis te Antwerpen. De plaquette werd gerealiseerd op initiatief van Wilfried Patroons, in een oplage van 150 door de auteur gesigneerde exemplaren. Carla Walschap selecteerde de teksten: Op vrijersvoeten in Limburg (voor het eerst gepubliceerd in Roeping, jg. 37, 1962, nr. 10), Sterk zijn en zingend inslapen (voor het eerst gepubliceerd in Dietsche Warande en Belfort, jg. 126, 1981, nr. 1), en Eenzaamheid (voor het eerst gepublceerd in Dietsche Warande en Belfort, jg. 109, 1964, nr. 6). Nr. 11. Zuster Virgilia / Gerard Walschap. - Antwerpen : Vink, 1951. - 308 p. Cat.nr. 741199 (Demian) – 100 euro. Eenzijdig gedrukte pre-editie, in een oplage van 100 genummerde en door de auteur en uitgeefster gesigneerde exemplaren. Op naam gedrukt (voor Miel Pollet). Linnen band. Met opdracht: “Kerstavond, 1961 / Ervan overtuigd, dat U / beiden aan deze hoog- / gestemde en boeiende / roman van authentieke / heiligheid, weinig uur / van innige werkelijkheids- / ervaring zal beleven, / bieden wij U dit onge -/ wone eksemplaar van / harte aan / Annie Jan”. Nr. 94. Zie catalogus Collectie John Bel van antiquariaat Demian, nr. 418. 3.7. Matchboox Alles voor niets / Christophe Vekeman. - Bergschenhoek : MatchBoox, [2010]. - ISBN 978-94-9035610-1. - [Z.p.] : ill. Cat.nr. 743314:[2] (Matchboox) – 4,95 euro. Handgemaakt boek in een lucifersdoosje. Ontwerp van Ward Monné. Ik wou dat ik twee burgers was (dan kon ik samenleven) / Ramsey Nasr. - Bergschenhoek : MatchBoox, [2010]. - ISBN 978-94-90356-28-6. - [Z.p.] : ill. Cat.nr. 743314:[3] (Matchboox) – 4,95 euro. Handgemaakt boek in een lucifersdoosje. Ontwerp van Solko Schalm. Interieur / Joke van Leeuwen. - Bergschenhoek : MatchBoox, [2010]. - ISBN 978-94-90356-35-4. [Z.p.] : ill. Cat.nr. 743314:[4] (Matchboox) – 4,95 euro. Handgemaakt boek in een lucifersdoosje. Ontwerp van Ward Monné. Vragen van liefde / Herman Brusselmans. - Bergschenhoek : MatchBoox, [2010]. - [Z.p.] : ill. Cat.nr. 743314:[1] (Matchboox) – 4,95 euro. Handgemaakt boek in een lucifersdoosje. Ontwerp van Marion Bloem. 3.8. Willem Elsschot Al is hun taal mij zo vreemd : Willem Elsschot in vertaling. Deel 1: Bibliografie van de zelfstandig verschenen vertalingen 1936-2008 / C.J. Aarts ; illustratie Jan Vanriet. - Antwerpen : Willem Elsschot Genootschap , 2008. - 99 p. : ill. - ISBN 978-90-81080-16-3 (WEG cahier ; 6). Cat.nr. 735965:1 (Willem Elsschot Genootschap) – 150 euro. Naast de uitgave in de reeks WEG-cahiers voor de leden van het Willem Elsschot Genootschap en extra uitgave voor de niet-leden verscheen ook een luxe-uitgave in een oplage van twintig exemplaren met typografische aanwijzingen van Jan Vanriet. Met de hand gebonden door Pau Groenendrijk te Amsterdam: vijf exemplaren Romeins genummerd van I tot V bestemd voor de bibliograaf, de redacteuren van de WEG-cahiers en de uitgever, en vijftien exemplaren Arabisch genummerd van 6 tot 20 bestemd voor de verzamelaars. Deze twintig exemplaren, voorzien van leeslint en kapitaal, zijn gebonden in een papieren band. Het papier is imitatie roggeleer. De illustratie tegenover de franse titelpagina is door Jan Vanriet in zwart ontworpen voor het omslag van de reguliere uitgave in de reeks WEG-cahiers; in deze twintig luxeexemplaren is de illustratie opgenomen, gespiegeld en uitgevoerd in zacht oranje. Nr. 9. Dissectiemijmering / Willem de Ridder ; tek. Arjaan van Nimwegen. - Utrecht : [s.n.], 1990. - [Z.p.] : ill. Cat.nr. 741130 (Fokas Holthuis) – 45 euro. De tekst van Dissectiemijmering werd in 1964 in De Nieuwe Taalgids gepresenteerd als een schepping van Willem Elsschot. De vergissing werd spoedig hersteld : het vers werd in december 1932 geschreven door Elsschots zoon Willem (1911-1965), die op dat moment in Gent medicijnen

60

studeerde. Met enkele prozastukken werden zijn Prulgedichten uit mijn studentenjaren gebundeld in Wat kunt ge anders wenschen (1988; EHC 537527). Deze eerste afzonderlijke uitgave van het gedicht werd in maart 1990 gedrukt in een oplage van 46 genummerde exemplaren. Nr. 39. Gedichten / Willem Elsschot ; nawoord Peter de Bruijn. - Antwerpen : In de Vier Winden, [2010]. [Z.p.] : ill. - ISBN 978-90-77837-08-5. Cat.nr. 735967 (Willem Elsschot Genootschap) – 275 euro. Herdruk van de uitgave die in mei 1954 in een oplage van 110 exemplaren verscheen als eerste en enige publicatie van de bibliophielenvereniging In de Vier Winden (zie EHC C 164274). Op initiatief van het Willem Elsschot Genootschap werd Atelier De Ganzeweide te Uithoorn belast met de productie van de heruitgave. Deze editie is een facsimile, waarbij het formaat van de tekst ongewijzigd bleef en de witmarges werden verkleind tot het boekformaat 22,5 x 32 cm. Het gedicht Tegen fouten heb ik verwoed gestreden, dat destijds als losse bijlage was toegevoegd, is nu na de colofon van de oorspronkelijke uitgave opgenomen. Daarnaast werd deze uitgave verrijkt met een nawoord van Peter de Bruijn, senior-onderzoeker van het Huygens Instituut - KNAW, en bezorger van het Volledig werk van Willem Elsschot. De tekst van het nawoord werd gezet door Rob Koch, naar aanwijzingen van Dolf Koch van Koch Vormgeving te Amstelhoek. Het logo van In De Vier Winden uit de editie van 1954 werd door Koch Vormgeving verwerkt in het stempel op het voorplat, op het schutblad en tevens als opsommingsteken in de bronvermelding bij het nawoord. Deze heruitgave verscheen in een oplage van 1.000 exemplaren, waarvan 700 exemplaren bestemd waren voor de leden van het Willem Elsschot Genootschap (zie EHC 734416). Naast de gewone uitgave verscheen eveneens een bibliofiele uitgave in 110 exemplaren, in twee luxe-edities, met de hand gebonden door Pau Groenendijk van Atelier Mooie Boeken te Amsterdam. Beide uitgaven werden ingenaaid met groen garen, bevatten een leeslint en een tooikapitaal van zijde, zij zijn gebonden in een zachtgroene band, bekleed met een imitatie van struisvogelleer, en daarbij passende schutbladen. Twintig exemplaren werden genummerd I tot XX; de initialen werden met de hand gekleurd met gouache. Negentig exemplaren, bestemd voor de handel, werden genummerd 1 tot 90. Daarnaast is een aantal sets katernen ongebonden gebleven ten behoeve van bibliofielen en handboekbinders die naar eigen wens willen binden en laten binden. Genummerd en gesigneerd in het colofon. Nr. 7. 3.9. Wim De Cock Enkele wijsheden uit Der Sachsenspiegel / houtsneden en vertaling Wim De Cock. - Sint-Niklaas : De Cock, 2009. - [Z.p.] : ill. Cat.nr. 741995 (Antiquariaat Secundus) – 45 euro. De Saksische tekstexcerpten werden overgenomen uit Der Sachsenspiegel, heruitgegeven door Clausdieter Schott (Zürich : Manesse Verlag, 1996). Houtsneden met de handpers gedrukt. Oplage: 30 Arabisch genummerde en gesigneerde exemplaren. Nr. 16. Wenken en wijze woorden : “van den vos Reyaerde” / houtsneden Wim De Cock. - Sint-Niklaas : De Cock, 2010. - [Z.p.] : ill. Cat.nr. 741994 (Antiquariaat Secundus) – 30 euro. Bevat tekstfragmenten uit het Comburgse handschrift. Houtsneden met de handpers gedrukt. Oplage: 30 Arabisch genummerde en gesigneerde exemplaren. 3.10. De Zwarte Panter Closing time : Jan Vanriet / Paul Huvenne e.a. - Antwerpen : Ludion, 2010. - 317 p. : ill. + map. ISBN 978-90-5544-960-6. Cat.nr. 737302:1-2 (Vrienden van de Zwarte Panter) – 400 euro. Publicatie naar aanleiding van de gelijknamige tentoonstelling in het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten te Antwerpen, van 24 april t.e.m. 3 oktober 2010. Naast de commerciële uitgave gaven De Vrienden van de Zwarte Panter ook een exclusieve editie uit in een oplage van 25 exemplaren. Deze editie bevat, in een aparte map, zes originele lithografieën uit de serie Gezichtsverlies van Jan Vanriet. Twee ervan werden ingekleurd met aquarel. Elke litho werd door de kunstenaar genummerd, gesigneerd en gedateerd. Vanriet ontwierp tevens het foedraal en de bijhorende map voor de grafiek. Nr. 3. De groet / Jan Vanriet. - Antwerpen : Vrienden van De Zwarte Panter, 2010. - [Z.p.] : ill. - ISBN 97890-803888-8-8. Cat.nr. 739273 (De Zwarte Panter). – 270 euro.

61

Eind 2008 verwierf het Museum Plantin-Moretus De Groet, een reeks van 14 aquarellen en tekeningen van Jan Vanriet. De aanleiding tot deze reeks was het huldebetoon van Remco Campert aan zijn overleden vriend, de schrijver Hugo Claus, op 29 maart 2008 in de Bourla Schouwburg te Antwerpen. Deze serie vormde de kern voor een tentoonstelling in het Museum Plantin-Moretus, van 25 juni tot 19 september 2010, die aangevuld werd met nog ander werk van Vanriet uit de collectie. Het geheel werd uitgebreid met tekeningen die gelinkt zijn aan literatuur, en die werden gemaakt in opdracht van de krant De Morgen. De Vrienden van de Zwarte Panter publiceerden de catalogus waarin de gelijknamige reeks en enkele ongepubliceerde gedichten van Jan Vanriet werden opgenomen (cat.nr. ???). De vormgeving is van Thomas Soete, naar een concept van Jan Vanriet. Het gedicht Abendständchen werd eerder opgenomen in de dichtbundel Stormlicht (EHC 721067). Een aparte editie op 40 exemplaren bevat vier originele lithografieën, elk door de kunstenaar genummerd en gesigneerd. Nr. 11. Verlangzamingen / Michel Buylen, Jacques De Decker en Anna Luyten. - Gent : Snoeck, 2010. - 111 p. : ill. - ISBN 978-90-5349-783-8. Cat.nr. 739275 (De Zwarte Panter). – 700 euro. Verschenen n.a.v. de gelijknamige tentoonstelling in Art Platform te Gent, i.s.m. galerie De Zwarte Panter, van 1 juli t.e.m. 1 augustus 2010. De publicatie bevat een selectie van 60 schilderijen, gemaakt tussen 2004 en 2010. Naast de commerciële uitgave gaven de Vrienden van de Zwarte Panter een luxe editie uit, beperkt op 20 exemplaren, met een originele kleurpotloodtekening van Michel Buylen in een aparte map bijgevoegd. De tekening is gesigneerd en gedateerd door de kunstenaar, die er aan toevoegde “Colorié et reproduit par moi-même”. De map is genummerd, gesigneerd en gedateerd door de kunstenaar. Het geheel in een foedraal. Nr. 9. 3.11. Andere bibliofiele uitgaven Het A B C van het naziregiem / Herman A. Vos. - Leuven ; Brussel : A.N.U.M., 1944. - [Z.p.] : ill. Cat.nr. 739127 (Librairie Frits Knuf) – 800 euro. In 1944 gepubliceerd in het bevrijde België, als een soort satirische bevrijdingsstrip. Dit boekje behandelt karikaturaal in rijmvorm en in alfabetische volgorde namen en begrippen uit de Tweede Wereldoorlog. Het bevat 26 gekleurde tekeningen, telkens met een korte verduidelijking. ArtXtract: generisch product gedistilleerd in eigen labo / Jean Pierre Van Ophem. - Antwerpen : Underground Solutions, 2010. - Losbladig. Cat.nr. 734728 (Van Ophem). – 300 euro. Kartonnen map met enerzijds negen gedichten, en anderzijds 13 tekeningen op handgeschept papier van Kanako Murakami, Kati Heck, Bruno Sluydts, Roger Van Akelijen, Nick Andrews, Fredie de Vierman, Ysbrandt, Ludo Mich, Jele Cuinen, Koen Van den Broeck, Fred Bervoets en JP. Van Ophem. Nr. 1/25. Een brief : een duizend-en-één-dag-verhaal dat later door den dichter van „Het Vaderhuis‟, herwerkt werd tot „Andere Liefde‟, uit de „Beginselen der Chemie‟ / Karel Van de Woestijne. Brussel : Abdij ter Kameren, [s.a.]. - 9 p. Cat.nr. 734196 (Fokas Holthuis) – 250 euro. Dit verhaal werd gedrukt op de persen van de Nationale Hogere School voor Bouw- en Sierkunst. Paul Roelants verzorgde het boek op typografisch gebied,de initialen zijn van de hand van S.H. de Roos. De oplage bedraagt 15 exemplaren. Nr. 15. De Brouwers-feestrede / Theodor Holman. - Antwerpen, Het Kanon, 1983. - 10 p. Cat.nr. 739051 (Antiquariaat Fokas Holthuis) – 250 euro. Deze uitgave bevat de volledige tekst van de ongepubliceerde rede Bierprijs voor Brouwers, die Theodor Holman op 25 november 1982 te Gent uitsprak t.g.v. de toekenning van de Geuzenprijs aan Jeroen Brouwers, evenals het artikel Een eeuwige waarschuwing tegen imperialisme en oorlog / Tucholsky leed aan oprechte haat, zoals dat verscheen in De Opstoot, jg. 1, nr. 8, 2 juni 1982, p. 8-9. Het verscheen als derde nummer van de tweede reeks van Het Kanon. De oplage bedraagt 30 genummerde exemplaren. Nr. 21.

62

Eddy Merckx : 525 victories, key moments / Frederik Backelandt ; m.m.v. Karl Vannieuwkerke. Lichtervelde : Kannibaal, 2010. - [Z.p.] : ill. - Titel varieert: “Merckx : one rider, twelve relics, twenty-five moments, five hundred twenty-five victories”. - ISBN 978-90-813894-2-6. Cat.nr. 740574 (Kannibaal) – 1.015 euro. Luxebox met set van 12 relikwieën vanop de plaatsen waar Eddy Merckx wielergeschiedenis schreef (serie 1: oneven nummers; er bestaan in totaal 24 relikwieën, twee verschillende reeksen van 12) + echtheidscertificaat + genummerd Eddy Merckx-fietsplaatje. Oplage 525 exemplaren. Nr. 105. Flemish apocalypse / Nelly de Hommel e.a. - Barcelona : Moleiro, 2005. - 2 vol. : ill. - ISBN 8496400-03-4. Cat.nr. 736384 – 2.777 euro. Bevat: 1° facsimile van de Apocalipsis Flamenco, dat zich bevindt in de Bibliothèque Nationale de France te Parijs; 2° een aansluitende publicatie met o.a. de middelnederlandse tekst met Engelse vertaling. Oplage: 987 exemplaren, naast 77 Romeins genummerde exemplaren voor de uitgever en de Bibliothèque nationale de France. Met foedraal voor de facsmile. Nr. 79 Een hand vol druppels : vijf variaties op een thema en één annex / gedichten Tony Rombouts ; grafiek Niki Faes. - Antwerpen : Contramine, 2003. - [Z.p.] Cat.nr. 741190 (Demian) – 40 euro. Losbladige kunstmap, met de hand vervaardigd door de kunstenares, met originele grafiek van Niki Faes en gedichten van Tony Rombouts. Oplage vijftig genummerde en door graficus en dichter gesigneerde exemplaren. Het geheel in een plastic map. Met uitnodiging voor de opening van de tentoonstelling en de boekvoorstelling in het Fakkeltheater op zaterdag 30 augustus 2003, met als inleider Bert Popelier. Met twee opdrachten in potlood: “Voor John, / de bibliofiel, / het levend geworden boek,/ deze kleine voorstelling / van het hele heelal/ Van harte! / Tony Rombouts / 30.8.2003” en “Een druppel water die valt / komt uiteindelijk terecht in een plas, / Zo ook ontmoet de geest van mens / een andere mens, in de veelheid / van het gedrukte boek: / onze ontmoeting bij de voorstelling / van deze map, ik als inleider, / jij als boekenliefhebber / De Zwarte Zaal - Fakkeltheater / Bert Popelier”. Zie catalogus Collectie John Bel van antiquariaat Demian, nr. 326. Handboek voor den boekbinder / Laurent Peeters. - Uithoorn : Atelier De Ganzenweide, 2010. - 252 p. : ill. - ISBN 978-90-77837-09-2. Cat.nr. 742327 (De Ganzenweide + Renée De Gent) - (40 + 1.200 euro). Atelier De Ganzenweide, de bedrijvigheid van Rob Koch, is een atelier voor ambachtelijk boekbinden. Tevens is het een uitgeverij van boeken in losse katernen, bedoeld voor handboekbinders die zelf binden en voor boekliefhebbers die willen laten binden naar eigen wens (zie http://web.me.com/ganzenweide/Atelier/Home.html). Zo werden reeds Lijmen (geschreven in 1923) en Het been (als vervolg geschreven in 1938) van Willem Elsschot heruitgegeven in losse katernen, waarna de EHC de opdracht gaf aan handboekbinderij-restauratieatelier J.-J. Camps om dit in te binden (zie cat.nr. 724245, en het jaarverslag 2008). In 2010 werd het initiatief genomen voor een facsimile van de oorspronkelijke uitgave van het Handboek voor den boekbinder van de vermaarde Belgische boekbinder Laurent Peeters (18781955), in 1946 verschenen bij uitgeverij Standaard-Boekhandel te Antwerpen. In het boek beschrijft Peeters uitgebreid allerlei technieken, daarnaast geeft hij een geschiedkundig overzicht van de verschillende stijlen, versieringswijzen en stempelvormen welke door de eeuwen heen in gebruik zijn geweest. Hieraan is aanvullend een biografie van Laurent Peeters – geschreven door Frans Reusens, een kleinzoon van Laurent Peeters – toegevoegd. De oplage bedroeg destijds 1.000 exemplaren. De oplage van deze heruitgave bedraagt 250 exemplaren. De omvang is 272 pagina‟s, 17 katerns van 16 pagina‟s elk. De EHC gaf vervolgens opdracht aan boekbindster Renée De Gent (Deurne) voor het ontwerpen van een moderne boekband rond deze losse katernen van het Handboek voor den boekbinder, het resultaat vertoont volgende kenmerken:

63

-

-

binding: Franse band; materiaal buitenkant platten: groen oasis leder, met inlegwerk van zelfgekeurd samengesteld papier met daarop opleg van stukjes groen oasisleder waarvan de randen grijs beschilderd zijn; verguldwerk op de platten: lijnen en puntjes in zilverkleurige folie; titel en auteur op de rug van het boek in zilverkleurige folie; materiaal binnenkant platten: doorlopend schutblad in grijsbruine kleur; linnen foedraal.

Idiot / Kris Martin ; naar Fjodor M. Dostojevski. - Aspen : Aspen Art Press, 2005. - 1494 p. - ISBN 9780-934324-45-8. Cat.nr. 739093 (Standaard Boekhandel) – 12,71 euro. Kunstenaarsboek, geëxposeerd op de tentoonstelling van deze Belgische kunstenaar (°Kortrijk, 1972) in het Aspen Art Museum (Colorado, USA) van 11 december 2009 tot 24 januari 2010. Het betreft de uitgave van een handgeschreven kopie van De idioot van F. Dostojevski, waarbij de naam van de protagonist Myshkin is vervangen door de naam van de kunstenaar. De laatste weg : Via crucis : een kruisweg in beeld en woord / gedichten gekozen door Piet Thomas ; beeldend werk van Vincent Van Den Meersch. - Hasselt : Cultuurcentrum, 2010. - 74 p. : ill. Cat.nr. 740628 (Cultuurcentrum Hasselt) – 101,49 euro. Gerealiseerd naar aanleiding van de tentoonstelling Liefde voor het boek, een keuze bibliofiele boeken, kunstenaarsboeken en boekobjecten in Vlaanderen vanaf 1900 tot 2010 (zie EHC 740780), in het kader van de zevenjaarlijkse Virga Jessefeesten 2010 te Hasselt. Vormgeving: Ludovic Driesen. Oplage: 50 exemplaren, genummerd 1-50. Nr. 15. Lichtgekooid : bestiarium / Mark Bruynseel, Lieve Devijver, Herman Rohaert en Luc Vandeborght ; illustraties Dirk Boulanger en Fernand Withofs. - [S.l.] : Boulanger, Bruynseel, Devijver, Rohaert en Withofs, 2006. - 47 p. : ill. Cat.nrs. 738095 en 738096 (Luc Vandeborght) – 23 + 77 euro. Gezamenlijke dichtbundel van Mark Bruynseel, Lieve Devijver, Herman Rohaert en Luc Vandeborght. Schilders-grafici Dirk Boulanger en Fernand Withofs maakten de illustraties en, voor de luxe-uitgave, de twee bijhorende etsen. Dirk Boulanger zorgde eveneens voor de vormgeving. De oplage bestaat uit zes luxe-exemplaren (A-F), bestemd voor auteurs en grafici, een luxe-uitgave van 50 exemplaren (I-L), en een gewone editie van 150 exemplaren (1-150). De luxe-editie – opgeborgen in een zwart gevernist houten schrijn ontworpen en met de hand vervaardigd door Dirk Boulanger – bevat twee originele, genummerde en gesigneerde etsen, en is in eveneens in het colofon genummerd en gesigneerd door 1 dichter en 1 schilder-graficus. De dichtbundel werd voorgesteld op 5 februari 2006 in CC De Wildeman te Herent, en op 25 maart 2006 in CC De Borre te Bierbeek. EHC is in het bezit van zowel de gewone editie (nr. 6) als de luxe-editie (nr. XXXXV). Mens-landschap = Landschaft-Mensch / Peter Holvoet Hansen e.a. - Leuven : P, 2010. - ISBN 97890-77757-62-8. Cat.nr. 738970 (LiterGra) – 850 euro. Deze bibliofiele uitgave kwam tot stand in 2008-2009 tijdens een gezamenlijk project met de ateliers Frans Masereel Centrum (Kasterlee) en de werkplaats Schloss Haldenstein (Graubünden, Zwitserland), met de steun van het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, de provincie Antwerpen en vzw LiterGra (voor België). De projectleiding voor Vlaanderen was in handen van Tony Rombouts. Er werden vijf artistieke duo‟s samengesteld: Linda Vinck met Peter Holvoet-Hansen, Enna Salis met Leta Semadeni, Roeland Kotsch met Annemie Sauer, Toni Parpan met Ladina-Lucia Bordoli, en Jan Pieter Cornelis met Piet Brak. Uitgegeven in een oplage van 35 exemplaren, die – naast het bijhorende kunstboek (een uitgave van uitgeverij P) – in vijf bundels de werken bevat van de vijf beeldende kunstenaars, samen met de begeleidende gedichten,. Elk kunstwerk gesigneerd en genummerd. Met foedraal. Nr. 3. Minne mijn / Bert Popelier ; vertaling Freddy de Vree ; lithografie van Roldan. - Brussel, Jan De Maere, 1980. - [Z.p.] : ill. Cat.nr. 734199 (Fokas Holthuis) – 75 euro. Bevat drie vouwbladen + losse ets van Roldan, genummerd “50/8” en gesigneerd. Met een Franse vertaling door Freddy de Vree. Gedrukt in een oplage van 50 Arabisch exemplaren, naast 10 exemplaren genummerd I-X. In het colofon genummerd en gesigneerd door auteur en vertaler. Nr. 8.

64

Omdat we drijven in de tijd = Weil wir uns treiben lassen in der Zeit / Stefan Hertmans ; ill. Kasia Lewandowska. - Ingolstadt : Orange Visuell, 2010. - [Z.p.] : ill. – Cat.nr. 738493 (Alpha Presse) – 320 euro. Losbladige, tweetalige uitgave in houten box. Oplage: 30 exemplaren + 2 e.a., genummerd in het colofon. Nr. 5. Our soldiers / teksten van Willem Persoon e.a. ; prenten van Veerle Rooms e.a. - Berchem : Stap, 2008-2010. - 6 dln. : ill. - Met Nederlands- en Engelstalige teksten. Cat.nr. 724246 (Stap) – 2.000 euro. Dit project werd geïnspireerd door de dramatische rol van de Nieuw-Zeelanders tijdens de Eerste Wereldoorlog in Flanders Fields : van alle landen die bij deze oorlog betrokken waren, betaalde Nieuw Zeeland – in verhouding tot zijn toenmalige bevolking – de zwaarste tol. Veel aandacht gaat daarbij uit naar het eerbetoon voor de gesneuvelden in beide landen. In de Vlaamse Westhoek zijn dit de vele oorlogskerkhoven waar de Nieuw-Zeelanders werden begraven, vaak in anonieme graven of enkel met vermelding op herdenkingsmuren. In Nieuw-Zeeland zijn dat de vele monumenten in alle steden en dorpen, slechts heel weinig overleden soldaten werden immers gerepatrieerd. Bibliofiele linnen box met zes cassetten, met 62 originele genummerde grafische werken + 58 teksten. Oplage: 8 genummerde exemplaren. Nr. 2. Overgangen : gedichten bij figuren uit Ovidius‟ Metamorphosen / red. Huub Beurskens en René Bakker. - [S.l.] : Atalanta Pers, 2004. - 52 p. Cat.nr. 743533 (Antiquariaat Fokas Holthuis) – 41 euro. e Gepubliceerd als 67 boekuitgave ter gelegenheid van het 25-jarig bestaan van Atalanta Pers. Uitgangspunt was het klassieke meesterwerk Metamorphosen, een epos in 15 boeken over het thema gedaanteverwiseling. Op verzoek van Atalanta Pers kozen 31 dichters een figuur uit Metamorfosen, een figuur die de inspiratiebron moest gaan vormen voor een nieuw te schrijven gedicht. Daarbij hadden de dichters volledige vrijheid: de gekozen figuur hoefde niet meer dan een aanleiding voor het gedicht te zijn. Alle gedichten zijn onderaan de pagina voorzien van een gedigitaliseerde signatuur van de dichters. Bevat o.a. werk van Paul Claes, Stefan Hertmans, Cees Nooteboom en Joke van Leeuwen. De bundel is verschenen in een oplage van 225 stuks, genummerd I-XXXV (voor de medewerkers), 1175 (voor de verkoop) en 15 exemplaren HC. Ingenaaid met twee stofomslagen. Nr. 93. Prentenboek zonder prenten / H.C. Andersen ; vertaling Hendrik van Tichelen. - Amsterdam ; Mechelen, De Spieghel : Het Kompas, [1930]. - 87 p. Cat.nr. 739050 (Antiquariaat Fokas Holthuis) – 150 euro. Verguld perkament. Mooi ex libris van H. Boekenoogen op de al even aantrekkelijke art-decoschutbladen. Eén van de 10 Romeins genummerde luxe-exemplaren, gebonden in perkament. Nr. VI. Rat art / Marc De Bel ; componist Brian Clifton. - Gent : Witsand, 2010. - [Z.p.] : ill. - Met 1 CD. - ISBN 978-94-90382-32-2. Cat.nr. 738954 (Uitgeverij Witsand) – 225 euro. Een andere, onbekende kant van jeugdschrijver Marc De Bel: naast het werk aan zijn veelgelezen boeken voor kinderen, werkt hij al jaren in stilte aan kunstwerken die hij vat onder de overkoepelende naam “Rat Art”. Een bezinning op de thema‟s van leven en dood, en een zoektocht naar een antwoord op de vraag wat kunst kan zijn. Naast de commerciële uitgave (EHC 738952) werd eveneens een bibliofiele versie uitgegeven met een gelimiteerde oplage van 200 exemplaren. Deze bevat exclusieve schetsen van de ontstaansgeschiedenis en een genummerd en gesigneerd werk uit de “Rat Art”-collectie, evenals een cd die componist Brian Clifton speciaal componeerde voor dit project. Nr. 74. Restanten : een overzicht en 'history' van het vrouwelijk bloot - of bijna - zoals het onze wereld van vandaag wordt aangeboden / Louis Paul Boon. - Antwerpen : Hijgh & Van Ditmag, 1985. - 16 p. : ill. - (Fenomenale Feminateek, aflevering 9: De afwijkingen) Cat.nr. 742925. (Fokas Holthuis) – 30 euro.

65

Het kolofon vermeldt hierover: “Bij het kuisen van de ex-„Partner‟ kantorburelen trof men een tot nu toe onbekende tekst aan, vermoedelijk van de hand van L.P. Boon. Door een gelukkig toeval wist uitgeverij Hijgh & Van Ditmag de hand op dit gevoelige materiaal te leggen. Na inzage bleken deze geschriften een aflevering van de inmiddels legendarische serie de Fenomenale Feminateek te zijn. En wel nr. 9 met de titel: De Afwijkingen. Het tijdschrift Partner ging in 1970 ter ziele. Mede daarom leek het Hijgh & Van Ditmag een goed idee deze aflevering te presenteren op de 8ste beurs voor kleine uitgevers in Paradiso, 15 december 1985 te Amsterdam.” De seizoenen / Clem Schouwenaars ; nawoord Lionel Deflo. - Sint-Jacobskapelle : Gevallen Engel, 2009. - ISBN 978-90-78322-12-2. Cat. nrs. 736655 + 736660. De Vlaamse schrijver en dichter Clem Schouwenaars (Mortsel, 1932 - Lubbeek, 1993) brak na zijn echtscheiding in 1971, stormachtige liefdesperikelen en een ernstige zelfmoordpoging volledig met zijn verleden. Hij wou zich nog uitsluitend aan de literatuur wijden en ging als een heremiet in Lampernisse wonen. Na één jaar keerde hij naar Antwerpen terug, en in vier weken tijd schreef hij er in een studiootje op de Italiëlei De Seizoenen, over zijn wedervaren in de streek van Lampernisse. Voor deze roman mocht hij in 1973 de Yang-prijs in ontvangst nemen. Hij groeide in de jaren ‟70 en ‟80 uit tot één van de meest gelezen Vlaamse schrijvers. Zijn uitgebreid proza en poëzie getuigen van een sterk humanistische en vrijzinnige overtuiging. Met zijn kenmerkende ironie trok Schouwenaars van leer tegen de verrechtsing, de hypocrisie, het gerechtelijk apparaat en de kerk. De basisversie van de heruitgave van De seizoenen bestaat uit een foedraal met daarin de roman, en een mapje met enerzijds een Schouwenaars wandel- en fietsroute, en anderzijds een dvd met getuigenissen van plaatselijke bewoners over de Lampernisseperiode van Schouwenaars. De luxe editie bevat een genummerd exemplaar van de roman, de inhoud van het mapje van de basisversie, en bovendien enerzijds een gesigneerde linosnede van de bevriende kunstenaar Fernand Vanderplancke en anderzijds de dichtbundel Schaduw der dwaling. Sites / nawoord Henri-Floris Jespers ; lino‟s Luc Boudens. - Schoten : Galerie Djemma, 2004. - [Z.p.] : ill. - Losbladig. Cat.nr. 742665 (B.O.A.) – 212 euro. Bibliofiele uitgave met zes lino‟s van Luc Boudens, verschenen n.a.v. de gelijknamige tentoonstelling in Galerie Djemma. De lino‟s werden door door Christel De Loos met de handpers gedrukt. De oplage bedraagt 26 door de kunstenaar in het colofon gesigneerde exemplaren, gemerkt van A tot Z, naast enkele exemplaren EA niet in de handel. Nr. X. Slecht nieuws voor Doctor Paf de Pierennaaier, pandemonium in de Grauwzone / J.M.H. Berckmans. - Antwerpen : Houtekiet, 1997. - 132 p. - ISBN 90-5240-497-6. Cat.nr. 740241 (Antiquariaat Fokas Holthuis) – 100 euro. Bibliofiele uitgave van het negende boek in het paranoïde universum van Berckmans, met daarnaast een nepboek en eveneens een door kunstenaar en schrijver gesigneerde poster. Oplage: 30 exemplaren waarvan er 26 voor de handel bestemd waren. Het basiswerk is in het kolofon geletterd, is door de auteur gesigneerd op de titelpagina en bevat een gesigneerde ets van Albert Szukalski,. Het heeft een linnen band met messing plaat op voorplat en een leeslint. Het nepboek is in feite een omslag om een vlak piepschuim. De omslagfoto hiervan wordt herhaald op de poster. Sprakeloos / Tom Lanoye. - Amsterdam : Prometheus, 2009. - 359 p. : ill. + losse foto. - ISBN 97890-446-1107-6. Cat.nr. 737507 (De Slegte) – 260 euro. Bibliofiele luxe-editie op 40 exemplaren uitgevoerd door Handboekbinderij De Pers te Antwerpen. Gebonden in aluingelooid, wit geitenleder met witte kantpapieren schutbladen. Gevat in een overslaghoes uitgevoerd in Zaans bord, met de titel in wit ingekleurd diepdruk op de rug, gesloten d.m.v. een wit lint. Elk exemplaar bevat een authentieke foto uit het Lanoye-familiearchief van de ouders van Tom Lanoye op hun trouwdag, op de verso-zijde door de auteur gesigneerd en van een handgeschreven toelichting voorzien. Door de auteur achteraan, op het kantpapieren schutblad, gesigneerd en genummerd. Nr. 17. Taalgebied = Language land / Willem M. Roggeman ; ill. Peter Lazarov. - [S.l.] : Pepelpress, 2009. [Z.p.] : ill. Cat.nr. 734638 (Willem M. Roggeman) – 150 euro.

66

Bibliofiele uitgave waarbij het gedicht Taalgebied van Willem R. Roggeman, werd vertaald in het Engels, Duits, Frans, Italiaans, Spaans, Baskisch, Iers, Ijslands, Bulgaars, Russisch, Kroatisch en Hebreeuws. Nr. 2/20. De tijd van een vreemdeling / Henri-Floris Jespers. - Antwerpen : Contramine, 1976. - [Z.p.]. (Poëziereeks van Contramine ; 15). Cat.nr. 741192 (Demian) – 450 euro. Oplage: 41 exemplaren, bestaande uit: - 3 exemplaren genoemd naar de drie gratiën Aglaja, Euphrosyne en Thalial; de gezellinnen van Venus. Ingebonden iin zwart lederen band en gepresenteerd met een handvervaardigde zilverreliëfvorm van Albert Szukalski. - 12 exemplaren genoemd naar de maanden van de maan, gepresenteerd als bovenstaande. - 26 exemplaren gemerkt van A tot Z, op losse bladen in een kaft van Malmo venetiaans blauw naar een ontwerp van Albert Szukalski. In het colofon omschreven als: “Dit is het exemplaar genoemd Euphrosine”, en gesigneerd door Jespers, Szukalski en Tony Rombouts. Druk, typografie en lay-out werden verzorgd door Tony Rombouts. Bevat eveneens een gedicht in handschrift, en een opdracht van de auteur aan zichzelf: “Memento voor mezelf / “Publier un livre, c‟en parler/ à table devant les domestiques.” / Montherland/ Henri-Floris Jespers / opgedragen, / Henri-Floris Jespers” Met bijkomende opdracht “Dit vergane exemplaar / neemt voortaan zijn / plaats in een / uitzonderlijke collectie. / - John Bel/ toevertrouwd, / Henri-Floris Jespers”. Exemplaar Euphrosyne. Zie catalogus Collectie John Bel van antiquariaat Demian, nr. 233. De tijd van een vreemdeling / Henri-Floris Jespers. - Antwerpen, Contramine, 1976. - [Z.p.] (Poëziereeks van Contramine ; 15). Cat. nr. 741193 (Demian) Oplage: 41 exemplaren, bestaande uit: - 3 exemplaren genoemd naar de drie gratiën Aglaja, Euphrosyne en Thalial; de gezellinnen van Venus. Ingebonden iin zwart lederen band en gepresenteerd met een handvervaardigde zilverreliëfvorm van Albert Szukalski. - 12 exemplaren genoemd naar de maanden van de maan, gepresenteerd als bovenstaande. - 26 exemplaren gemerkt van A tot Z, op losse bladen in een kaft van Malmo venetiaans blauw naar een ontwerp van Albert Szukalski. Druk, typografie en lay-out werden verzorgd door Tony Rombouts. Losbladig in een blauwe kaft. Dit is het exemplaar “buiten reeks, genoemd / Mattheüs, naar één van de vier Evangelisten, voorbehouden / aan Henri-Floris Jespers, de dichter van deze bundel” (handgeschreven). In het colofon gesigneerd door Jespers, Szukalski en Tony Rombouts. Met opdracht: “Voor John Bel, / dit uitzonderlijk / exemplaar / als blijk van een / uitzonderlijke/ vriendschap / v.d.s., / Henri-Floris Jespers”. Zie catalogus Collectie John Bel van antiquariaat Demian, nr. 233. Torenlied : stadsgedicht vertolkt door koren en stemmen, instrumenten en klokken / stadsgedicht Peter Holvoet-Hanssen m.m.v. Noëlla Elpers ; docuphonisch gedicht van Wilfried Bossier i.s.m. David Jongen ; muziek van Tobias en Oscar Spierenburg ; vormgeving Jelle Jespers. Antwerpen : Boekenstad, 2010. - 1 LP + bijlage. Cat.nr. 742864 (Groene Waterman) – 10,23 euro. Vanaf gedichtendag 2010 is Peter Holvoet-Hanssen de Antwerpse stadsdichter. Het torenlied is zijn tweede stadsgedicht en is een hommage aan het Antwerpse erfgoed. Dit gedicht in liedvorm werd gemaakt naar aanleiding van de komst van een nieuwe toren, het Museum aan de Stroom. Op 16 mei 2010, een jaar voor de opening van het MAS, voerden tientallen koren, orkesten en beiaarden tegelijkertijd het lied uit op verschillende plaatsen in Antwerpen en in de districten. Wilfried Bossier maakte er een “docuphonische” weergave – met manifest – van op LP. Nr. 122/200. Uit het heelal van Raveel / Roland Jooris. - Oostende : Galerie Tom Gerits, 2006. - [Z.p.] : ill. Cat.nr. 734226 – 75 euro. Deze plaquette is uitgegeven als aandenken aan de gelijknamige tentoonstelling van tekeningen, schilderijen en grafiekbladen van Roger Raveel, georganiseerd door Galerie Tom Gerits te Oostende van 6 oktober t.e.m. 26 november. Roland Jooris schreef voor de gelegenheid het gedicht Op aarde. Oplage: 300 genummerde exemplaren, waarvan de eerste 100 exemplaren in het colofon gesigneerd werden door Roger Raveel en Roland Jooris. Met ingekleefde prenten. Nr. 79.

67

Verzameld: gedichten / poëzie Beatrijs Van Craenenbroeck ; illustraties Lieve Capiau. - Antwerpen : Droge Voeding, 1995. - [Z.p.] : ill. Cat.nr. 737293 (Beatrijs Van Craenenbroeck) – 50 euro. Losbladige, bibliofiele uitgave op 55 exemplaren (waarvan 6 “e.a.”). Genummerd en door beide auteurs gesigneerd in het colofon. Nr. 33. Wat is erger… / Joost Zwagerman. - S.l. : Koninklijke TNT, 2010. - Postzegel in boekvorm ter ere van e de 75 Boekenweek. Cat.nr. 735842 (Erasmus Boekhandel, Amsterdam) – gift. e De Nederlandse Koninklijke TNT Post greep de 75 Boekenweek aan om een unieke postzegel uit te brengen. Deze Boekenweekpostzegel is tegelijkertijd een boekje van zes pagina‟s, van drie bij vier centimeter, dat losgemaakt en gelezen kan worden. Nooit eerder werd door een postbedrijf een postzegel uitgegeven in de vorm van een boekje. De 75e Boekenweek vond plaats van 10 tot en met 20 maart 2010. De Boekenweek is een jaarlijkse promotiecampagne voor het literaire, Nederlandstalige boek en wordt georganiseerd door de Stichting CPNB (Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek). Onverbrekelijk verbonden aan de Boekenweek is de uitgave van het Boekenweekgeschenk, een literair verhaal dat speciaal voor de Boekenweek is geschreven. Dit jaar schreef Joost Zwagerman het Boekenweekgeschenk Duel (EHC 735713). Zwagerman is ook de auteur van de Boekenweekpostzegel, een kort verhaal van vijfhonderd woorden dat aansluit op Duel maar ook zelfstandig kan worden gelezen. De Boekenweekpostzegel is ontworpen door Nederlands ontwerper Richard Hutten “Op de postzegel is de suggestie van ruimtelijkheid aanwezig”, legt Richard Hutten uit. “Daarop is namelijk een foto afgebeeld van een driedimensionale opstelling, die we in de studio met boeken hebben opgebouwd. Om het jubileum van de Boekenweek te verbeelden hebben we hiervoor Boekenweekgeschenken genomen. Die schoven we in stapeltjes bij elkaar tot stoere letters, die van bovenaf gezien samen het woord Boekenweek vormen. De tekst Nederland hebben we op de vloer geschilderd in een stoer font, dat goed aansluit op het ruimtelijk ontwerp, namelijk de FF Offline.” De frankeerwaarde van de Boekenweekpostzegel is 2,20 euro, bestemd voor poststukken tot 500 gram. De postzegel kende een oplage van 266.000 stuks. Nr. 28. De wolf & zeven geintjes : 1 & 7 erotische gravures / Frank-Ivo Van Damme. - Ekeren : Van Damme, 1988. - [Z.p.] : ill. - Cat.nr. 741196 (Demian) – 50 euro. Map met acht afzonderlijk gesigneerde kopergravures (inclusief de titelpagina), ontworpen en gegraveerd door Frank-Ivo Van Damme. De erotische sprookjestaferelen zijn geïnspireerd op zes sprookjes van Grimm en één sprookje van Andersen. Gedrukt door Lies Mertens in een oplage van vijftig genummerde en gesigneerde exemplaren. Het schrift van de teksten is van de hand van Joke van den Brandt. Het geheel in een PVC-cassette. De kousenband die volgens het colofon het geheel bij elkaar zou houden, mankeert. Nr. 8. Zie catalogus Collectie John Bel van antiquariaat Demian, nr. 144.

1.2.

Schenkingen

Overzicht schenkingen modern drukwerk 1. Particulieren A = andere B = boeken D = dissertatie O = overdruk S = strips T = tijdschriften

68

De Acht vzw (Borgerhout) Lucien Anthierens (Mortsel) Artesis Hogeschool Antwerpen Artesis Hogeschool Antwerpen, campus bibliotheek Mutsaard (Koninklijke Academie voor Schone Kunsten) Kevin Absillis (Antwerpen) Luc Anthierens (Mortsel) Gustaaf Asaert (Antwerpen) Claire Baisier (Antwerpen) Beheersmaatschappij Antwerpen Mobiel Belgisch Historisch Instituut te Rome (Leuven) Jos Biemans (Amsterdam) André Bilsen (Antwerpen) Eric Boving (Mortsel) Leen Brasseur (Borgerhout) Koen Broucke (Boechout) Zsuzsanna Böröcz (Anwerpen) CC Muze (Heusden Zolder) CC Ter Vesten (Beveren) Collection Frits Lugt (Fondation Custodia, Parijs) Cultuurcentrum Ieper Hilde Cuypers (Blaasveld) Dirk Antoon De Haan (Berchem) Roger De Bruycker (Antwerpen) Paul De Jongh (Vosselaar) Timothy De Paepe (Antwerpen) José De Poortere (Deinze) Marcus De Schepper (Hemiksem) Piet De Vos (Marke) Pierre Delsaerdt (Mortsel) Cynthia Deman (Turnhout) Hulya Demirkiran (Antwerpen) Lieven Denewet (Hooglede) Design Platform Limburg (Hasselt) Documentatiecentrum Antwerpse Noorderpolders (Wim D‟hooge, Ekeren) Erasmus Boekhandel (Amsterdam) Ronald Ergo (Gent) Erfgoedcel Brussel Erfgoedcel CO7 (Ieper) Erfgoedcel Kortrijk Erfgoedcel Sint-Truiden Erfgoedcel Waasland Faro (Brussel) Fietsersbond (Antwerpen) Trude Gielen (Hulst) Maria Grauwen (Borgerhout) Wim Haazen (Brasschaat) Lode Hancké (Berchem) Heemkundekring Het Bezemklokje (Turnhout) Heemkundige Kring Jan Vleminck (Wijnegem) Handboekbinderij Camps (Diest) Heemkundige Kring Den Dissel (Sinaai) Heemkundige Kring Erpe-Mere

B B B T

B B T D A B O B A-BB -SB B B B B B B B B B O B B B O B B B B B B A B B B B B B B B T B B-T B B A B T B

Hugo Lambrechts (Schoten) Diederik Lanoye (Leuven) Sus Lens-Maes (Merksem) Lessius Hogeschool (Antwerpen) Litera Este (Borgerhout) Ad Meskens (Mechelen) MIAT (Gent) Norbert Moermans (Antwerpen) Musea Brugge Museum Nicolaas Rockox (Antwerpen) Museum voor Schone Kunsten (Gent) Nederlands Centrum voor Volkscultuur (Utrecht) Jacques I. Offen (Petah-Tikva, Israël) Openbare Bibliotheek HouthalenHelchteren Openbare Bibliotheek Schoten Robert Plompen (Kontich) Jan Possemiers (Hoboken) Goran Proot (Mechelen) Provinciale Bibliotheek Limburg (Hasselt) Provinciebestuur Oost-Vlaanderen Provinciebestuur Vlaams-Brabant Rockoxhuis (Antwerpen) Willem M. Roggeman (GrootBijgaarden) Peter Rogiest (Wondelgem) Ludo Simons (Antwerpen) Simone Smaers (Edegem) Sint-Paulusvrienden (Antwerpen) sp.a (Antwerpen) Godelieve Spiessens (Antwerpen) Tine Spruyt (Antwerpen) Stadscampus Universiteit Antwerpen Stadsarchief Antwerpen Stadsarchief Oudenaarde Stadsarchief Sint-Niklaas Stedelijke Musea (Dendermonde) Marc Stevens (Waasmunster) Stichting Lezen (Antwerpen) Wim Strecker (Antwerpen) Andreas Stynen (Leuven) Ludo Stynen (Schoten) Paul Syniawsky (Deurne) Herwig Todts (Brasschaat) Piet Tommissen (Brussel) Turnimum - Volksmuseum van Deurne Uitgeverij Atlas Uitgeverij Halewijn (Antwerpen) Universiteitsbibliotheek Amsterdam Universiteitsbibliotheek Gent Universiteitsbibliotheek Leuven Frederica Van Dam (Beveren) Dirk Van der Cruysse (Brasschaat) Dirk Van Duyse (Beveren) Roberte Van Haute (Kalmthout) Blanche Van Hoof (Antwerpen) Steven Van Impe (Berchem)

T B B-T B-T B B A A B B B B B B A-T T B-T A B B B B B S B B B S O B B-T B-T B-T B-A B D A–B B D O B B B B–T B B B T T D B

69

Heemkundige Kring Eugeen Goeyvaerts (Lint) Heemkundige Kring Osschaert (Hamme) Hertogelijke Heemkundige Kring Het Land van Beveren (Beveren) Mark Hermans (Antwerpen) Mevrouw Hoekstra (Deurne) Jan Huijbrechts (Meer) Instituut voor Beeldende, Audiovisuele en Mediakunst (Gent) Instituut voor de Gelijkheid van Vrouwen en Mannen (Brussel) Kadoc (Leuven) Werner Karcher (Wilrijk) Karel de Grote-Hogeschool, Campus Noord, lerarenopleiding (Antwerpen) Karel de Grote-Hogeschool, Departement Sociaal Agogisch Werk (Antwerpen) Karel de Grote-Hogeschool, Sint-Lucas (Antwerpen) KASOG (HBO Verpleegkunde, Regina Mundi; Genk) Katholieke Hogeschool (Leuven) Koninklijk Belgisch Filmarchief (Brussel) Koninklijke Bibliotheek Nederland (Den Haag) Koninklijke Heem- en Geschiedkundige Kring “Jan Broeckaert” vzw (Wetteren) Koninklijke Kring Reserveofficieren Antwerpen (Berchem) Koninklijke Vereniging tot Aanmoediging der Schone Kunsten vzw KULeuven, faculteit godsgeleerdheid KULeuven, universiteitsbibliotheek Kunsten en Erfgoed (Brussel)

B B-T B B B B B B B B T B B T A B B A B B

Van Langendonck (Berchem) Bart Van Langenhoven (Lede) Isabelle Van Ongeval (AMVCLetterenhuis) Aad van Maanen (Antwerpen) Herman Van Roey (Antwerpen) Rietje van Vliet (Zoeterwoude, Ndl.) Dirk Van Waelderen (Leuven) Vera Verbist (Merksem) Elke Vergauwen (Beveren) Herwig Verleyen (Brugge) François Vermeulen (Antwerpen) Pieter Jan Verstraete (Kortrijk) Bert Vervaet (Lochristi-Zaffelare) H.D.L. Vervliet (Merksem) Gert Vingeroets (Kapellen) Vlaams Bouwmeester (Brussel) Vlaamse Erfgoedbibliotheek vzw (Antwerpen) Vlaamse Gemeenschapscommissie (Brussel) Vrienden van de Zwarte Panter (Antwerpen) VVF-Brussel Luc Wenes (Edegem) Werkgroep Philip Verheyen (Verrebroek) Willemsen-Piedfort (Berchem) Anne-Marie Watzeels (Antwerpen) Annemie Wuyts (Zwijndrecht) Zeeuwse Bibliotheek (Middelburg, Ndl.)

B T B

B-T B-S B O B-T T D B B-O B D B D T B B–O B B B T A B B B T B B B B-TB

2. Stedelijke diensten Als stedelijke bewaarbibliotheek ontving de EHC pakketten vanwege: - districtshuis Deurne, dienst bevolking en burgerlijke stand; - Antwerpen Toerisme & Congres (Grote Markt 15); en in het kader van de vakbibliotheek van Den Bell vanwege: - algemeen onderwijsbeleid (oorspronkelijk afkomstig van het: Vredescentrum); - financiën; - patrimoniumonderhoud; - stadsontwikkeling, openbaar domein; - stafdienst CS; - vakbibliotheek Den Bell.

Schenkers oude drukken Dotatiefonds voor Boek en Letteren Maria-Elisabeth Belpaire vzw Wim van der Elst Jan van Roey Trude Gielen-Nannes

70

2. Ontsluiting Overzicht catalografische toevoegingen en correcties aan het Anetbestand van januari tot en met december 2010

Parameter Totaal aantal bibliografische records Totaal aantal unieke beschrijvingen Totaal aantal plaatskenmerken Totaal aantal objecten Aantal nieuwe toegevoegde objecten Aantal nieuw toegevoegde authority entries personen Aantal nieuw toegevoegde authority entries instellingen Aantal nieuw toegevoegde authority entries manifestaties Aantal nieuw toegevoegde authority entries uitgevers oude drukken Aantal toevoegingen/wijzigingen taalcode Aantal toevoegingen lidmaatschap Antilope Aantal toevoegingen lidmaatschap Zebra Aantal toevoegingen e-info Aantal toevoegingen/wijzigingen titels Aantal toevoegingen/wijzigingen personele auteur Aantal toevoegingen/wijzigingen corporatieve auteurs Aantal toevoegingen/wijzigingen editievermelding Aantal toevoegingen/wijzigingen impressum Aantal toevoegingen/wijzigingen annotaties Aantal toevoegingen/wijzigingen inhoudsveld Aantal toevoegingen/wijzigingen nummerveld Aantal toevoegingen relaties Aantal toevoegingen/wijzigingen onderwerpsontsluiting Aantal toevoegingen/wijzigingen plaatskenmerken Aantal toevoegingen/wijzigingen objecten Aantal catalografische transacties (=registreren) Totaal overzicht per lidmaatschap (= totaal aantal bibl. records) Overzicht per lidmaatschap antilope (aantal bibl. records) Overzicht per lidmaatschap OD (aantal bibl. records) Overzicht per lidmaatschap Zebra (aantal bibl. records) Overzicht per lidmaatschap Didactiek (aantal bibl. records) Overzicht per lidmaatschap e-info (aantal bibl. records) Overzicht catalogus per drager: url Overzicht catalogus per drager: CD-Rom Overzicht catalogus per drager: CD Overzicht catalogus per drager:DVD-video Overzicht catalogus per drager:DVD-rom Overzicht catalogus per drager:DVD-audio (11 stuks in 2008?) Overzicht catalogus per drager: DVD (geen type bepaald) (58 st in 2007) Overzicht catalogus per drager: Microfilm Overzicht catalogus per drager: paper Overzicht catalogus per drager: perkament Overzicht catalogus per drager: grammofoonplaat Overzicht catalogus per drager: cassette Overzicht catalogus per drager: Video Overzicht catalogus per drager: realia

Anet 2010 2343161 1762192 2987738 2746102

EHC 2010 619537 445029 641258 638178

%

125844

17634

14

5960 1386 216 254 376381 71886 70183 3959 400139 282848 242545 125888 429648 250567 33020 341141 44008 121111 159790 170088 1307931 2343161 294915 24898 1986516 9980 58416 58287 8594 7831 2422 208 28 642 1473 2126122 16 143 591 9419 461

676 279 67 80 12865

11

22079 21112 2021 2571 26243 4604 242 7797 6229 20248 76912 24634 120381 619537 29235 8065 619425 9647 1480 1452 426 250 142 14 2 10 951 618897 3 30 24 48 38

6

71

26 25 21 23

20 31 31 3

7 1 2 6 2 1 2 14 17 48 14 9 26 10 32 31 97 3 2 5 3 6 7 7 2 65 29 19 21 4 1 8

109312

Overzicht catalogus werken zonder UDC (SB)

Overzicht bezit per inst./pk genre

EHC 2010

EHC 2009

Verschil

Superpreciosa: nieuwe catalogusnummers

40

40

=

Superpreciosa: oude catalogusnummers

54

57

+3

3981 12674 1572 1454 254488 341889 2279 1846 780

3985 12329 2012 1527 267362 343856 2320 2136 813 715 3

Preciosa: nieuwe catalogusnummers Preciosa: oude catalogusnummers Luxe: nieuwe catalogusnummers Luxe: oude catalogusnummers Magazijn nieuwe catalogusnummers Magazijn oude catalogusnummers leeszaal nieuwe catalogusnummers leeszaal oude catalogusnummers niet beschikbaar Niet beschikbaar schimmel digitale collectie

3. Behoud en beheer 3.1.

Bindwerk, kaften, mappen en dozen

Zie hoofdwerk jaarverslag

3.2.

Bruiklenen

Voor de volgende tentoonstellingen werden boeken in bruikleen gegeven:

80 jaar Maagdenhuismuseum: Kroniek van een instelling (2 boeken) Deze tentoonstelling liep van 24 juni tot 30 juli 2010 in het Maagdenhuismuseum, Lange Gasthuisstraat 33 te Antwerpen. Uitgeleend werden een editie van Houten Clara van Hendrik Conscience (Antwerpen : Van Dieren, 1850) en Antwerpen 1930: officiëel dagblad-programma van de Wereldtentoonstelling voor Coloniën, Scheepvaart en Vlaamsche Kunst. A Dog of Flanders. Een nooit gezien kijk op Vlaanderen (18 boeken) Deze tentoonstelling liep van 30 april tot 29 augustus 2010 in de Koningin Fabiolazaal, Jezusstraat 28 te Antwerpen. De boeken (romans, vertalingen en een biografie) werden gebruikt om de omvang en de betekenis van het literaire werk van de Britse schrijfster Ouida te illustreren en toe te lichten. In „De Nieuwe Belgische Illustratie‟, jaargang 1884-1885, staat een illustratie van een hondenkar, een van de centrale onderwerpen uit het verhaal „A Dog of Flanders‟. In de jaargang 1885-1886 werd het verhaal „De wees uit de Ardennen‟ opgenomen, de vroegst gekende Nederlandse vertaling van het verhaal „A Dog of Flanders‟. Drakengebroed (2 boeken) Deze tentoonstelling liep van 9 september tot 7 november 2010 in het Kasteel van Gaasbeek. De EHC droeg twee zeventiende-eeuwse werken bij aan de opstelling: Athanasius Kircher, Mundus Subterraneus in 12 libros digestus (Amsterdam, 1678) en John Johnston, Naukeurige

72

+4 -345 +440 +73 +12874 +1967 +41 +290 +33

beschryving van de natuur der vier-voetige dieren, vissen en bloedlooze water-dieren, vogelen, kronkel-dieren, slangen en draken (Amsterdam, 1660). Dicht bij Elsschot (1 boek) Deze tentoonstelling liep van 30 mei tot 31 december 2010 bij onze collega‟s van het AMVC Letterenhuis. Uit onze collectie kwam een aflevering van het tijdschrift dat Alfons De Ridder had opgericht, La Revue Générale Illustrée. Industrie – Commerce – Finance – Art, en dat model stond voor het fictieve 'Algemeen Wereldtijdschrift voor Financiën, Handel, Nijverheid, Kunsten en Wetenschappen' uit Lijmen/Het Been. Merodefeesten (1 boek) Het district Berchem richtte in 2010 opnieuw de vijfjaarlijkse Merodefeesten in. In het RVT Sint-Maria liep van 2 oktober tot 7 november een tentoonstelling over de revolutiedagen van 1830. De EHC leverde de mémoires van generaal Niellon: Histoire des événements militaires et des opérations orangistes de la révolution en Belgique de 1830 à 1833 (Brussel, 1868). Gustave van de Woestyne 1881-1947 (2 boeken) In het Museum voor Schone Kunsten te Gent liep van 26 maart tot 27 juni 2010 een tentoonstelling over Gustave van de Woestyne. Zowel Ons Leven als de kaftillustratie van het tijdschrift De Lelie illustreren Van de Woestynes vroegtijdige interesse voor het boekdesign. Jan I Moretus en de strijd om de Plantijnse drukkerij (2 boeken) Op basis van zijn doctoraal proefschrift, en naar aanleiding van de 400ste verjaardag van het overlijden van Jan I Moretus, organiseerde Dirk Imhof van 16 oktober 2010 tot 16 januari 2011 een tentoonstelling over de schoonzoon en opvolger van Christoffel Plantijn. Twee werken van de EHC, die voor de gelegenheid gerestaureerd werden, vervoegden de tentoonstelling. Jongens en meisjes (16 boeken) “Jongens en Meisjes…bestemming bekend. België, 1830-2000” was de titel van een tentoonstelling van het Brusselse BelVUE-museum uit 2009 die van 3 februari tot 31 mei 2010 te gast was in het Atlasgebouw, Carnotstraat 110 te Antwerpen. Liefde voor het boek (3 boeken) Ludo Raskin toonde van 14 augustus tot 5 september 2010 een staalkaart van bibliofiele uitgave uit de 20ste eeuw in het Cultuurcentrum Hasselt, Kunstlaan 5 te Hasselt. Drie werken van Max Elskamp met houtsneden door Henri Van de Velde vormden de bijdrage van de EHC. Van Ostaijen en De bankroet jazz. Woord, klank, beeld (4 boeken) In het Bruggemuseum (Rolweg 64 te Brugge) liep van 13 september tot 24 december 2010 een tentoonstelling over het filmscenario De bankroet jazz. Dit ontstond tijdens en kort na van Ostaijens verblijf in Berlijn. De tentoonstelling schetste de achtergrond waartegen het scenario tot stand kwam en belichtte een aantal elementen die in het scenario terug te vinden zijn: de politieke en economische situatie in Berlijn, jazz, film, dada. Dit alles met terugkoppeling naar de figuur van van Ostaijen. Aan de hand van Het Sienjaal, Ruimte (met de drie grotesken) en Bezette stad (aangevuld met De feesten van angst en pijn) werd de evolutie in van Ostaijens schrijverschap belicht. Het was in Berlijn dat van Ostaijen zijn eerste grotesken en Bezette stad schreef. Deze laatste bundel toont dat van Ostaijen naar stijl, inhoud en vorm sterk geëvolueerd was in Berlijn, terwijl men hem aan het thuisfront nog bewonderde om Het Sienjaal. Bovendien komen in Bezette stad en in De bankroet jazz het sterkst dadaïstische invloeden voor. In de tentoonstelling ging ook aandacht naar de figuren rond van Ostaijen in Berlijn. Via het portret van van Ostaijen door Arnold Topp in De Trust der Vaderlandsliefde werd de link naar deze kunstenaar gelegd.

73

Wij zijn goed aangekomen! Vakantiekolonies aan de Belgische kust 1887-1980 (1 boek) Van 9 juli tot 5 september liep in het Provinciaal Cultuurcentrum Caermersklooster in de Vrouwenbroedersstraat 6 te Gent een tentoonstelling over vakantiekolonies aan de Belgische kust. Het boek van Achille Van Lede, getiteld Les colonies scolaires : historique et organisation (1902) toont aan hoe men via „wetenschappelijke‟ methodes zoals statistiek de doeltreffendheid van een openluchtkuur trachtte te bewijzen. Voor de volgende tentoonstellingen werden dossiers opgestart, maar ging de bruikleen uiteindelijk niet door: -

175 jaar spoorwegen

-

Gravenportretten

-

Voor Eer & Glorie- Napoleon en de juwelen van het Keizerrijk

-

Masereel in Kasterlee

3.3. 3.3.1.

Reprografie Microfilms

De aantallen hebben enkel betrekking op films die voor de gebruiker in het magazijn beschikbaar zijn. De moederfilms voor de kluis en eventuele duplicaten voor derden worden in deze tabellen niet mee verrekend. Ook films die vanwege productiefouten in de loop van het jaar opnieuw werden gemaakt, zijn niet meegeteld. 1) Totaal aantal nieuwe titels en films gefilmd voor het eigen fonds Bronnen: Excel: Lijst_Cum. overzicht titels op microfilm (volgens nieuw toegekende PK-nummers) \\sfs1\cs\afdelingen\mbe\mbe_tijdelijk\musea\EHC\15_Microfilm_en_digitalisering\Lijsten\Microfilm

Journal de la bourse Philosophica sapientiae et theologicae connexio / Bacon, Rogerus Schakels: socialistisch maandblad voor Noord- en Zuid-Nederland De legerbode Jonge tijd Ons Borgerhout De Westvlaming

TITELS Monografieën Periodieken* - Tijdschriften (TS) - Kranten (K) Totaal

736264

1090 f

8

B 75377

T-k

736297

1090 f

1

B 418

M

736300 736301 736303 736363 741667

1090 f 1090 f 1090 f 1090 f 1090 f

1 1 1 1 2

B 62472 G 121894 B 31109 B 226559 B 160124

T T T T T

Cumulatief eind 2009 370

Aanwinsten 2010 1

Cumulatief eind 2010 371

346 101

5 1

351 102

817

7

824

* Eén catalogusnummer wordt als één titel beschouwd, ook al heeft de desbetreffende publicatie in de loop der jaren meerdere titels gekend.

74

FILMS

Cum. Aanwinsten eind 2009 2010 318 1

Monografieën Periodieken - Afgesloten TS en K volledig gefilmd (1)

Cum. eind 2010 319

7.741*

14

7.755

- afgesloten TS en K nog niet volledig gefilmd (2)

328**

90

418

- lopende TS (= kranten) (3)

5.030

14

5.044

Totaal periodieken Eindtotaal

13.099 13.417

118 119

13.217 13.536

(*) Vorig jaarverslag cum. eind 2009: 7.675; vanwege hertelling nu: 7.675 + 66 = 7.741 (**) Vorig jaarverslag cum. eind 2009: 394; vanwege hertelling nu: 394 – 66 = 328 Opmerking: Het aantal films van monografische werken is kleiner dan het aantal titels van monografische werken op microfilm. Dit komt omdat veelal meerdere titels op één en dezelfde film voorkomen. Het omgekeerde doet zich voor bij de periodieken: titels komen meestal voor op meer dan één film. (1) De 66 films van Le Précurseur uit de eerste periode (1835 – 1868) zijn nu onder de categorie “Afgesloten TS en K volledig gefilmd” gerekend. Reden hiervoor, zie (2). (2) In het jaarverslag 2009 werd Le précurseur nog onder de categorie “Afgesloten TS en K nog niet volledig gefilmd” genoteerd; van deze titel werd ooit wel de eerste periode (1835 - 1868) verfilmd (66 films), bedoeling was dat verfilming van het nog resterende deel (1869 – 1914) eens zou worden voortgezet zogauw we over film- en scanapparatuur beschikten dat dit veel grotere formaat (sinds 1869) aankon. Na onderzoek door David Coppoolse (VEB) van deze titel werd uiteindelijk in 2010 besloten om dit werk, dat veel te veel tijd in beslag zou nemen, voorgoed af te stellen. Wel werd het microverfilmingswerk van Het Volk voortgezet, wat 90 extra films opleverde. In detail: Tot eind 2009 gefilmd van Het Volk: * jan. 1959-juni 1964: 52 films * jan. 1979-dec. 1985: 230 films * jan. 1993- dec. 1996: 46 films

In 2010 aanvullend gefilmd van Het Volk: Verder gefilmd tot dec. 1971: 90 films erbij

Eind 2009 328

Totaal Volk, het

Aanwinsten Eind 2010 90 418

(3) Toegevoegd bij het fonds “lopende TS (=kranten)”: enkel 14 films van De Standaard.

2) Cumulatief aantallen titels en films, uitgesplitst volgens herkomst: intern gemaakt of extern verkregen. 2.1) Aantal films van lopende titels (kranten) op microfilm geteld eind 2010 totaal totaal aanwinsten TOTAAL

intern aangemaakt

extern verkregen

75

Lopende titels 2009 Het Laatste nieuws 990 GVA 1717 De Nieuwe Gazet 561 De Lloyd - Le Lloyd 371 Het Belang van Limburg 140 De Morgen 160 De Tijd 114 Het Nieuwsblad 118 NRC Handelsblad 79 De Standaard 780 TOTAAL:

2010

2010

in 2010

in 2010

0 0

990 1717

0 0

0 0

0

561

0

0

0

371

0

0

0 0 0

140 160 114

0 0 0

0 0 0

0

118

0

0

0

79

0

0

14

795

0

14

14

5.044

0

14

5.030

2.2) Monografieën op microfilm

2009

Intern aangemaakt Extern verkregen Totaal

Aanwinsten in 2010

2010

titels

films

titels

films

titels

films

171

142

1

1

172

143

199 370

176 318

0 1

0 1

199 371

176 319

2.3) Tijdschriften op microfilm

76

2009

Aanwinsten 2010 in 2009 Aantal Aantal Aantal Aantal Aantal Aantal titels Films titels films titels films Intern aangemaakt: Afgesloten tijdschriften, volledig gefilmd Afgesloten tijdschriften, nog niet volledig gefilmd (Het Volk) Lopende tijdschriften (kranten) Subtotaal intern aangemaakt Extern verkregen: Afgesloten tijdschriften, volledig gefilmd Afgesloten tijdschriften, nog niet volledig gefilmd Lopende tijdschriften (kranten) Subtotaal extern verkregen Totaal

401*

2.666*

6

14

407

2.680

1**

328**

0

90

1

418

6

761

0

0

6

761

408

3.755

6

104

414

3.859

35

5.075

0

0

35

5.075

0

0

0

0

0

0

4

4.269

0

14

4

4.283

39

9.344

0

14

39

9.358

447

13.099

6

118

453

13.217

(*) Vorig jaarverslag cum. eind 2009: 400 titels verspreid over 2.600 films; vanwege hertelling titels nu: 400 + 1 = 401 ; vanwege hertelling films nu: 2.600 + 66 : 2.666 (**) Vorig jaarverslag cum. eind 2009: 2 titels verspreid over 394 films; vanwege hertelling titels nu: 1 in plaats van 2 (Le Précurseur wordt niet langer tot deze categorie gerekend) ; vanwege hertelling films nu: 394 – 66 = 328

4. Publiek 4.1.

Leeszaal, onthaal en magazijn

77

Voor bibliotheekgebruikers, raadplegingen en interbibliothecair leenverkeer: zie hoofdwerk

Top tien van de meest aangevraagde bibliotheekmaterialen in 2009:

Titel Gazet van Antwerpen

Aantal aanvragen 805

Het Laatste Nieuws

728

De Standaard De Volksgazet

494 296

Het Nieuwsblad

133

De Nieuwe Gazet De Morgen Het handelsblad van Antwerpen Belgisch Staatsblad Gemeenteblad

113 68 61 54 46

4.2.

Publiekswerking en externe communicatie

Bezoekcijfers Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience 2010:

Hoofdtype activiteit Leeszaal Tentoonstellingen Culturele activiteiten Lezingen Zaalverhuur Rondleidingen Foto- en filmopnamen Vergaderingen (extern) Totaal Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience

Aantal bezoekers 14030 2795 1615 1025 869 1165 107 22 21628

In detail: Leeszaal

14030

Tentoonstellingen Periode Tentoonstelling 2010-03-13 2010-03-18 Jeugdboekenweek 2010-09-02 2010-10-24 Elsschot in vertaling

Culturele activiteiten Datum Activiteit 2010-01-28 Gedichtendag

Locatie Inkom leeszaal Nottebohmzaal

Bezoekersaantal 97 2698 2795

Totaal bezoekersaantal 83

78

2010-04-25 Erfgoeddag 2010-08-07 Museumnacht

Lezingen Datum 2010-01-24 2010-02-17 2010-02-17 2010-02-17 2010-02-21 2010-02-23 2010-02-24 2010-03-21 2010-04-18 2010-04-28 2010-05-16 2010-08-27 2010-09-18 2010-09-19 2010-10-17 2010-10-31 2010-11-03 2010-11-14 2010-11-22 2010-11-24 2010-12-12

Zaalverhuur data 2010-02-09 2010-02-11 2010-02-22 2010-03-19 2010-03-25 2010-04-01 2010-04-28 2010-04-29 2010-05-21 2010-06-11 2010-08-21 2010-08-25 2010-08-29 2010-10-11 2010-11-06 2010-11-11 2010-11-27 2010-12-11

580 952 1615

Activiteit Nottebohmlezing College omgaan met oude drukken (SVI) College omgaan met oude drukken (SVI) College omgaan met oude drukken (SVI) Nottebohmlezing College omgaan met oude drukken Miraeus Nottebohmlezing Nottebohmlezing Miraeus Nottebohmlezing Miraeus Miraeus Nottebohmlezing Nottebohmlezing Elsschotlezing Miraeus Nottebohmlezing Miraeus Miraeus Nottebohmlezing 21 lezingen

groep VVBAD Dotatiefonds voor boek en letteren Vlaams Fonds voor de Letteren Publishers' Tour Stichting Lezen Orde van Advocaten Dotatiefonds voor boek en letteren Vlaamse Erfgoedbibliotheek Dotatiefonds voor boek en letteren Universiteit Antwerpen Vlaamse Erfgoedbibliotheek AMUZ AMUZ AMUZ Markant Stichting Geschiedenis Kinder-en Jeugdliteratuur Litera Este Dotatiefonds voor boek en letteren Litera Este - Billau 18 zaalverhuren

Bezoekersaantal 110 20 20 20 98 10 6 109 83 20 83 12 35 72 76 38 30 60 33 10 80 1025

activiteit Vergadering Concert Vergadering Vergadering Lezing Wieringa Concert Vergadering Vergadering Vergadering Lanceermoment Concertinleiding Concertinleiding Concertinleiding Lezing Chris De Stoop

Aantal 8 50 21 32 35 32 21 20 22 90 92 133 106 42

Studiedag Boekvoorstelling Ledendag Boekvoorstelling

40 39 49 37 869

79

Rondleidingen Rondleidingen door stadsgidsen / bezoek Nottebohmzaal datum groep 2010-03-11 Stadsgids - literaire wandeling 40220 Stadsgids - literaire wandeling 2010-03-13 Stadsgids - literaire wandeling 2010-03-29 Stadsgids - literaire wandeling 2010-03-29 Stadsgids - literaire wandeling 2010-03-29 Stadsgids - literaire wandeling 2010-04-20 Stadsgids - literaire wandeling 2010-05-07 Stadsgids - literaire wandeling 2010-05-16 Stadsgids - literaire wandeling 2010-05-16 Stadsgids - literaire wandeling 2010-05-21 Stadsgids - literaire wandeling 2010-06-05 Stadsgids - literaire wandeling 2010-06-08 Stadsgids - literaire wandeling 2010-06-12 Stadsgids - literaire wandeling 2010-06-22 Stadsgids - literaire wandeling 2010-10-03 Stadsgids - literaire wandeling 15 rondleidingen

aantal 9 21 7 28 7 12 12 9 17 19 7 9 15 7 19 8 206

Rondleidingen Nottebohmzaal - VIZIT datum groep 2010-03-09 VIZIT 2010-05-28 VIZIT 2010-12-04 VIZIT 3 rondleidingen

aantal 17 14 12 43

Depotbezoeken - door personeel EHC datum groep 2010-01-10 Depotbezoek - Plantijnhogeschool (SVI) 2010-02-02 Depotbezoek - Hogeschool Gent bibliotheekmedewerkers 2010-02-26 Depotbezoek - Initiatie BDI (DVD) 2010-03-02 Depotbezoek - student Management Erfgoedbibliotheken (SVI) 2010-03-30 Depotbezoek - Japans bibliothecaris (JPL) 2010-04-25 Depotbezoek - Erfgoeddag achter de schermen (DVD) 2010-04-25 Depotbezoek - Erfgoeddag achter de schermen (MvdH)) 2010-04-25 Depotbezoek - Erfgoeddag achter de schermen (SVI)) 2010-04-25 Depotbezoek - Erfgoeddag achter de schermen (ML) 2010-04-25 Depotbezoek - Erfgoeddag achter de schermen (PR) 2010-04-29 Depotbezoek - Leden Dotatiefonds (SVI) 2010-05-12 Depotbezoek - Technical University Munchen fieldtrip (MvdH) 2010-05-22 Depotbezoek - studenten bibliotheekschool Gent (DVD) 2010-06-01 Depotbezoek - Vlaams Fonds voor de Letteren / Publishers' Tour (SVI) 2010-06-05 Depotbezoek - Radio 2 wedstrijd (SVI) 2010-06-11 Depotbezoek - Tias Nimbus (MvdH) 2010-06-11 Depotbezoek - VEB (MvdH) 2010-06-11 Depotbezoek - VEB (SVI) 2010-08-27 Depotbezoek (SVI) 2010-10-04 Depotbezoek - OB Rotterdam (DVD) 2010-10-14 Depotbezoek - UA studenten Geschiedenis (SVI)

aantal 12 25 23 1 1 20 20 20 20 20 19 25 8 15 11 16 15 20 25 2 45

80

2010-11-23 2010-11-30 2010-12-02 2010-12-23

Depotbezoek - Atheneaum Willebroek (DVD) Depotbezoek - Bezoek studenten boekrestauratie (SVI) Depotbezoek - Bibliotheekschool Gent (SVI) Depotbezoek - Universiteit Amsterdam (DVD) 25 rondleidingen achter de schermen

10 7 5 12 397

Bibliotheekintroductie - door personeel EHC datum groep 2010-01-29 Bibliotheekintroductie - Athenaeum Willebroek (PR) 1 bibliotheekintroductie

aantal 20 20

Educatief project - door personeel EHC datum groep 2010-09-28 Educatief project Elschot (28 groepen) 28 klasgroepen

aantal 499 499

Totaal Filmopnames datum wie Nottebohmzaal - NPS boekenprogramma 2010-01-29 Benali ATV Boekprogramma Under Cover / Joris Van 2010-02-08 Parijs 2010-11-15 ATV / De Nieuwe Antwerpenaar 3 filmopnames

Foto-opnames datum wie 2010-03-23 UA studentenkring geschiedenis 2010-04-06 Stefan Tavernier 2 foto-opnames

Tekensessies datum wie 17/03/2010 Sint-Lucas Antwerpen (tekensessie) 19/03/2010 Sint-Lucas Antwerpen (tekensessie) 19/03/2010 Sint-Lucas Antwerpen (tekensessie) 24/03/2010 Sint-Lucas Antwerpen (tekensessie) 26/03/2010 Sint-Lucas Antwerpen (tekensessie) 26/03/2010 Sint-Lucas Antwerpen (tekensessie) 6 tekensessies

1165

locatie

aantal

Nottebohmzaal

1

Nottebohmzaal Nottebohmzaal

1 1

locatie Nottebohmzaal Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience

aantal 19

locatie Nottebohmzaal Nottebohmzaal Nottebohmzaal Nottebohmzaal Nottebohmzaal Nottebohmzaal

aantal 15 13 12 17 13 14

1

107 Vergadering Startdatum Activiteit Bezoekersaantal - totaal 2010-06-07 Bibliotheekplan 22

81

5. Financiën 5.1.

Uitgaven

COLLECTIEVORMING Monografieën Oude drukken Intekeningen (tijdschriften + vervolgwerken) TOTAAL

ANDERE Vervoersonkosten Microfilmproject Tentoonstellingen evenementen Werkingskosten Behoud & Beheer Dienstreizen meubilair en onderhoud TOTAAL

5.2.

+

2007 143.978,19 24.941,00 75.451,79

2008 139.169,84 34.540,12 110.346,69

2009 137.933,04 24.907,91 113.490,65

2010 127.769,09 18.597,55 102.025,55

244.460,98

284.053,65

276.331,90

248.392,20

2007 3.948,47 9.742,42 94.058,39

2008 976,86 8.643,60 17.938,11

5.913,80 18.705,17 / / 132.368,25

8.048,90 21.757,91 2.011,17 97.703,55

2009

2010

/ 11.754,35 8.819,54

/ 12.251,45 12.869.26

8.621,27 41.924,37 6.213,81 17.029,09 94.362,43

6.353,64 22.981,13 3.437,03 22.693,99 80.585,50

Inkomsten

Aard Leeszaal: - Kopieerkaarten 10 - Kopieerkaarten 100 - prints - Repro - IBL - Kopies en scans via factuur Bookshop Ticketverkoop Impala Verhuur Nottebohmzaal

bedrag 882,00 2865,00 682,46 324,60 43,40 1.034,77 971,10 3.890,00 0 1.066,00

82

20,00 Vervanging verloren lezerskaarten 0,00 Erfgoeddag boekenverkoop (geen)

11.777,23 Totaal 2010 16.295,06 Totaal 2009 20.176,96 Totaal 2008 Totaal 2007

35.101,38

Detail ticketverkoop: Nottebohmlezingen: Tickets volle prijs: Abonnement voorjaar: Abonnement najaar: Gratis toegang: Totaal:

499 maal 5.00 € 00 maal 20.00 € 46 maal 16.00 € 103 maal 00.00 €

Museumnacht: Vol tarief Korting -26 jaar Gratis toegang (-12 jaar) Totaal:

77 maal 6.00 € = 43 maal 1.00 € = 5 maal 0.00 € =

= = = =

2.495,00 € 000,00 € 736,00 € 0,00 € 3.231,00 €

616,00 € 43,00 € 0,00 € 659,00 €

Erfgoeddag: Toegang gratis

Tentoonstellingen: Elschot in vertaling: Gratis: Opstelling gerestaureerde bijbels: Enkel voor de leden van het dotatiefonds

83