Jaaroverzicht 2009 Algemeen Heemkundekring ‘Onsenoort’ is de voortzetting van de op 20 juni 1943 opgerichte vereniging en hernieuwd opgerichte op 23 september 1947. Onze notariële akte dateert van 30 september 1975. Doel: - het bevorderen in brede kring van de belangstelling en waardering voor en de kennis van eigen streek en volk met betrekking tot het verleden, het heden en de toekomst. - het bevorderen van het behoud van heemkundig waardevolle overblijfselen uit vroeger tijden en van voor de toekomst belangrijke zaken uit het heden, alles in de ruimste zin van het woord In de statuten, vastgelegd per notariële akte van 13 april 1995, staat aangegeven hoe dit doel bereikt zou kunnen worden. De statuten zullen gewijzigd worden, conform het besluit op de ledenvergadering van 10 februari 2009. De vereniging heeft als werkgebied het dekenaat Heusden, hetgeen overeenkomt met de huidige Gemeente Heusden én de kernen Engelen en Bokhoven. Adresgegevens Heemkundekring Onsenoort Abdijlaan 6, 5253VP Nieuwkuijk Postbus 1, 5253ZG Nieuwkuijk Telefoon: 0416-320995 Website: www.hkkonsenoort.nl E-mail:
[email protected] De heemkamer is op de 2e verdieping van de toren van Abdij Mariënkroon te Nieuwkuijk. De werkgroep ‘Archeologie en Grachtvondsten’ had een gedeelte van de abdijkelder in gebruik voor opslag en werkruimte en eind december is dat verplaatst naar de abdijgarage. Bestuur en Organisatie Bestuur De bestuurssamenstelling was gedurende het verslagjaar als volgt: Voorzitter: Adrie de Bonth Vicevoorzitter: Kees van den Oord Secr./Penningm.: Bart Beaard Leden: Bernadette van Gorp, Peter de Jongh, Anton van Spijk, Thijs Stevens, Henk de Wit en Bert van Opzeeland. Beschermheer: Abt Gerardus Hopstaken Erevoorzitter: Anton van der Lee Rooster van aftreden/bestuurswijziging Tijdens de Algemene Ledenvergadering van 10 februari 2009 waren Peter de Jongh, Bert van Opzeeland en Henk de Wit aftredend en herkiesbaar. Allen zijn herkozen, er waren geen andere kandidaten. Verdeling van bestuurstaken Externe contacten: Redactie Met Gansen Trou: Redactie Plekbord: Secretariaat: Financiële Administratie:
Adrie de Bonth en Kees van den Oord Peter de Jongh, Kees van den Oord en Thijs Stevens Kees van den Oord Bart Beaard Bart Beaard
Ledenadministratie: Bart Beaard Activiteiten: Peter de Jongh, Henk de Wit, Thijs Stevens Archief: Bernadette van Gorp, Peter de Jongh Foto en Film: Bernadette van Gorp Monumenten: Anton van Spijk Archeologie: Henk de Wit Landschap & Natuur: Bert van Opzeeland In 2009 is het bestuur 10 maal voor een bestuursvergadering bijeen geweest. De vergaderingen waren op de 1e woensdagmiddag van de maand in de heemkamer. Op 16 februari en 6 april hebben enkele bestuursleden een gesprek met de werkgroep Engelen gehad. In de bestuursvergaderingen van 2 september en 4 november zijn enkele leden van deze werkgroep aanwezig geweest. Uiteindelijk heeft deze werkgroep besloten zelfstandig verder te gaan als heemkundewerkgroep Angrisa. Financiën Bij Rabobank en ING-Bank is Cees van Oijen gemachtigd. Cees verzorgde ook het uitvoerende werk voor de financiële- en ledenadministratie. Door de Belastingdienst is onze vereniging aangemerkt als ANBI. Contributie De contributie bedroeg in 2009 €20 voor ‘incassoleden’ en €22 voor ‘acceptgiroleden’. In de ledenvergadering van 10 februari 2009 is besloten de contributie per 1 januari 2010 te verhogen naar resp. €21 en €23. Stichting Brabants Heem Onze vereniging is lid van de overkoepelende Stichting Brabants Heem. Meer informatie: www.brabantsheem.nl. Bij deze Stichting had Bert van Opzeeland een plaats in de ‘Kascommissie’ en Bart Beaard in de ‘Commissie Onderscheidingen’. Tijdens de vrijwilligersmiddag op 31 januari is door Harrie Boot, secretaris van de Stichting Brabants Heem, aan Gerard Pelders de onderscheiding ‘Zilveren Draagspeld Brabants Heem’ uitgereikt voor zijn verdiensten voor de archeologische werkgroep. Koninklijke Onderscheidingen Op 28 april ontving ons lid Cees van der Meijden een Koninklijke Onderscheiding. Onze vereniging heeft meegeholpen aan de onderbouwing van de aanvrage. Ledenbestand Het ledenbestand per 1.1.2010 is 657 (per 1.1.2009 was dit 629) Hiervan: Incassoleden: Acceptgiroleden: Gratis abonnementen: Adverteerders: Ruilabonnementen:
430 200 6 7 14
Nieuwe leden:
57
Opzeggingen totaal: - opzeggingen: - geroyeerd: - overleden: - ruilabonnementen: - verhuizing:
29 20 0 8 1 0
Herkomst naar woonplaats (betalend + niet-betalend): Drunen: 189 (166) Elshout: 47 (43) Haarsteeg: 46 (47) ’s Hertogenbosch: 32 (32) Heusden/Oudheusden/Doeveren/Heesbeen: 55 (54) Nieuwkuijk: 47 (44) Vlijmen: 125 (129) Overige: 116 (114) Niet-cursief: MGT-bezorging door vrijwilligers Cursief: MGT-bezorging per post Met Gansen Trou, Plekbord en Promotie Met Gansen Trou In het afgelopen verenigingsjaar (59e Jaargang) verscheen het maandblad 11 maal en 20 auteurs werkten er aan mee. Het blad had 10 maal 16 pagina’s in zwart/wit. Het dubbelnummer juli/augustus had het thema ‘Heusden op de kaart’ en is geschreven door Kees van den Oord. Het boekje had 32 pagina’s, in kleur, in een oplage voor eigen leden en extra nummers voor Gemeente Heusden en het Heusdens Buro voor Toerisme t.b.v. de landelijke Open Monumentendag op 12 september. Het eerste exemplaar werd op 3 september overhandigd aan wethouder Will Dijkstra. De bezorging van MGT werd in de Gemeente Heusden (excl. buitengebieden en polders) door een groep van 15 vrijwilliger(ster)s gedaan. Het resterende werd per TNT-Post verstuurd. Hoewel de redactie steeds over voldoende kopij beschikte, werd nog steeds naar schrijver(ster)s gezocht. Van de, in 2007 uitgegeven DVD ‘Met Gansen Trou’, zijn er nu ca. 400 verkocht. Door het bestuur is besloten in 2012 een ‘DVD 1951-2011’ uit te brengen. Plekbord Het mededelingenblad Plekbord verscheen 11 maal met totaal 66 pagina’s. Het uitvoerende werk is gedaan door Toon Groot. Drukkerij Ons tijdschrift ‘Met Gansen Trou’ en mededelingenblad ‘Plekbord’ werden gedrukt bij Sikkers Drukkerij in Drunen. Website De website van onze vereniging www.hkkonsenoort.nl wordt beheerd door Huub van Helvoort. Aan de site is een webwinkel toegevoegd en op het hoofdscherm verschijnen nu de activiteiten als ‘lopende tekst’. Promotiefilm Door Pieter van Eggelen en Theo de Munnik werden regelmatig opnamen gemaakt van de verenigingsactiviteiten voor het maken van een promotiefilm. De korte promotiefilm is gepresenteerd tijdens de ledenvergadering op 10 februari. Deze film kan ook worden gedownload op de internetsite. Er is gewerkt aan een film van ca. 15 minuten. Theaterfestival Boulevard Er werd meegewerkt aan de voorbereidingen voor het toneelstuk ‘WaterZiend, dat zich
afspeelde in de omgeving van het Engelermeer. Kleurrijk Heusden Op 11, 18 en 25 oktober deden we mee met deze activiteit in resp. De Korf te Vlijmen, De Stulp in Drunen en De Schakel in Oud-Heusden. Seniorendag Op 14 oktober deden we mee met de ‘Dag van de ouderen’ in De Voorste Venne te Drunen. Ontmoetingsdag Rijk Heusden Op 5 november deden we mee aan deze dag in De Poort van Heusden. Natuur in de stad We deden mee aan de TV-serie van de NCRV ‘Natuur in de Stad’ in en om ’sHertogenbosch, waarvan de uitzending op 17 december was. Contacten Stichting Mariapoli Mariënkroon Deze stichting is de eigenaresse van de Abdij Mariënkroon. Jaarlijks zijn er 2 bijeenkomsten met vertegenwoordigingen van Abdij Mariënkroon, Stichting Mariapoli Mariënkroon, Stichting Honsoirde en Heemkundekring Onsenoort. Gezamenlijk werd een AED-defibrillator aangeschaft. Gemeente Heusden Ook dit jaar is er regelmatig overleg geweest met verscheidene ambtenaren en gemeentelijke commissies over diverse onderwerpen. - Cultuurnota en -educatie - Platform Recreatie & Toerisme - Waterplan - Stimuleringskader groen en blauwe diensten - Corridorstudie A59 - Straatnamen (Liliane Brekelmans en Cees van Delft) - Begraafplaats ‘Buytenhove’ Heusden - Monumenten en Erfgoedinspectie - Bouwvergunning Hongerenburgweg 13 te Haarsteeg Van Gemeente Heusden ontvingen wij de jaarlijkse vaste subsidie (€1023,-). Wanneer de nieuwe Cultuurnota wordt goedgekeurd zal dit bedrag verhoogd worden naar €2000. Door Gemeente Heusden is de collectie ‘Vlijmense vrouwenmutsen’ aan onze vereniging uitgeleend. Overleg is er over het uitlenen van de ‘mandenmakercollectie’. Op 22 april werd meegedaan aan de gemeentelijke cultuureducatiemarkt in de Poort van Heusden. Hieruit is een contact ontstaan met de basisschool ’t Kompas te Nieuwkuijk over hun project “’t Heem”. Voor 120 leerlingen uit de groepen 6,7 en 8 hebben wij een lezing gehouden over de geschiedenis van Abdij Mariënkroon. Later hebben de klassen een rondleiding gehad op de abdij en bezochten zij de expositie ‘Grachtvondsten’. Per leerling was hiervoor een subsidiebedrag beschikbaar. Heemtuin ‘De Meulenwerf’ te Heusden Namens onze vereniging had Bert van Opzeeland zitting in het bestuur. Media Met de plaatselijke en regionale kranten (Brabants Dagblad, De Maasroute, De Heusdense Courant, De Scherper en Houdoe) zijn er goede contacten. Regelmatig werd over onze verenigingsactiviteiten gepubliceerd en onze persberichten werden goed
opgenomen. Jaarlijkse activiteiten Vrijwilligersmiddag Op 31.1 was de vrijwilligersmiddag. Een gezellig samenzijn, waarin de voorzitter alle ca. 50 aanwezige vrijwilligers(sters) bedankte voor hun inzet voor onze vereniging. Gerard Pelders ontving de onderscheiding ‘Zilveren Draagspeld Brabants Heem’. Algemene Ledenvergadering In dit verenigingsjaar is de Algemene Ledenvergadering met 64 aanwezigen gehouden op 10 februari 2009 in de Conferentiezaal van Stichting Mariapoli Mariënkroon. De notulen van deze vergadering zijn elders in dit boekje afgedrukt. Lezingen Na de ledenvergadering op 10 februari hield Han Verschure uit Waspik een leuke en interessante lezing over “De Langstraat in de Franse Tijd”. Op 19 maart een lezing van Fons Mandigers en Arnoud Pelders over de “Imkerij in de Langstraat”, op 18 mei een lezing door TNO-medewerkers over het paleoecologisch onderzoek in de Haarsteegse Wiel en op 26 november een lezing van Hans van der Eeden over Lodewijk Napoleon. De lezingen werden gehouden is de Conferentiezaal of in de De La Court – zaal van Abdij Mariënkroon. De belangstelling voor alle lezingen was zeer goed. Kastelendag Op 2e Pinksterdag is de Kastelendag gehouden. Wij hadden een mooie expositie ‘Grachtvondsten”. Van de Nederlandse Kastelenstichting kregen we het optreden van de middeleeuwse groep ’Widoeghe’ aangeboden. Excursies Op zaterdag 13 juni heeft een groep in 2 bussen, met prachtig weer, een excursie naar het Belgische Luik gemaakt. De excursie op 5 september naar het museum “De Koperen Knop” in HardinxveldGiessendam is afgezegd, vanwege te geringe belangstelling. Kerstkaartententoonstelling In de periode 19.12.2009 t/m 3.1.2010 is door onze vereniging in de La Courtzaal wederom een tentoonstelling van zelfgemaakte kerstkaarten gehouden. Tonnie Smits kalligrafeerde haar kaarten, zuster Mariet van Thiel schilderde en verkocht kerst- en wenskaarten en leden van de kantklosvereniging uit Haaren maakten en exposeerden hun kantkloswerkjes. In onze heemkamer liep de expositie ‘Grachtvondsten’ en gaf de werkgroep uitleg over het restaureren van de vondsten. Deze tentoonstelling organiseren we jaarlijks met de Stichting Honsoirde, die dan hun kerststallententoonstelling hebben. Werkgroepen en Projecten Herinrichting heemkamer Door een werkgroep wordt een plan uitgewerkt voor de herinrichting van onze heemkamer. De herinrichting zal de aankoop van nieuw meubilair en een schilderbeurt omvatten. Van het Rabobank Stimuleringsfonds is hiervoor een subsidie ontvangen. Archief Heemkamer Wij kwamen in het bezit van: - De Vlijmscherper/De Scherper, Jaargangen 1976 t/m 1998 en hun fotoarchief - Dossier Neochroom/Gerjo te Vlijmen
Bernadette van Gorp zal hiervan een inventarisatie maken. Monumenten De opzet is om begin 2010 een werkgroep Monumenten op te starten onder voorzitterschap van Anton van Spijk. - Met Comité Vesting Heusden is er enkele malen overleg geweest. - De vergaderingen van de gemeentelijke monumentencommissie worden bijgewoond - Door de wethouderswisseling en de ziekte van de ambtenaar ‘Monumenten & Archeologie’ is er geen vooruitgang gerealiseerd met de ‘Nota Gemeentelijk Monumentenbeleid’. - Door Anton van Spijk en Bernadette van Gorp werd deelgenomen aan de cursus ‘Monumenten en gemeentebeleid’, georganiseerd door de Stichting Brabants Heem. Archeologie De werkgroep Archeologie was betrokken bij: - Opgravingen in de gracht bij de toren van Abdij Mariënkroon - Archeologische vooronderzoeken van - Kasteel Hongerenburcht te Haarsteeg/Vlijmen - De Hooge Bank te Nieuwkuijk - Gebied Vijfhoevenlaan en centrum Vlijmen Eind 2008 is met een graafmachine ca. 500 m modder uit de abdijgracht gegraven en begin 2009 is deze modder gezeefd. Aan dit project waren grote kosten verbonden en deze werden gedragen door: BAM – Bataafse Aannemings Maatschappij te Bunnik, Aannemingsbedrijf De Wit te Drunen, Alcoa Foundation te Drunen, Transportbedrijf Mandenmakers te Drunen, Stichting Abdij Mariënkroon te Nieuwkuijk en Gemeente Heusden. In een gedeelte van de kelderruimte van de abdij had de werkgroep een opslag van de grachtvondsten en was er ook een restauratieruimte, waar zij tijdens ‘schervenavonden’ de grachtvondsten schoonmaakten, sorteerden en restaureerden. In verband met bouwactiviteiten van de Stichting Mariapoli moest eind 2009 naar een vervangende ruimte gezocht worden. Deze werd gevonden in een gedeelte van de abdijgarage, waarna de verbouwing en de verhuizing in de laatste weken van het jaar plaatsvonden. Sinds eind 2008 is er in onze heemkamer een expositie ‘Grachtvondsten’. De expositie wordt regelmatig door groepen bezocht, meestal gecombineerd met een uitleg over de activiteiten van de Stichting Mariapoli Mariënkroon en een fotopresentatie van de activiteiten. In het najaar is een cursus ‘Archeologie’ georganiseerd met 6 lesavonden. De docent was Anton van der Lee; er waren 40 cursisten, waarvan de helft eigen leden en de andere helft deelnemers elders uit Noord-Brabant. Natuur & Landschap Bestuurslid Bert van Opzeeland is betrokken bij een aantal werkgroepen over de volgende onderwerp: - TNO-onderzoek Haarsteegse Wiel - Provincie: Corridorstudie Baardwijkse Overlaat/A59 - Provincie: Natura 2000 - Waterschap Aa en Maas: Sompen en Zooislagen, Hedikhuizense Maas, Haarsteegse Wiel - Gemeente Heusden:Geerpark - Gemeente Heusden: Groene en blauwe diensten - Dassenwerkgroep Brabant: Dassen in de Loonse en Drunense Duinen - Heusdens Buro voor Toerisme: Poort van Heusden, fietstochten, toeristische gids
- Brabants Heem en Brabantse Milieu Federatie: cultuurhistorie en landschap Bert heeft ook een concept gemaakt voor een boek met als werktitel ‘Heusden – 1000 jaar strijd tegen de Maas’. De opzet is om dit boek in 2010 uit te geven. Voor de uitgave is inmiddels een subsidie toegezegd door het Prins Bernhard Cultuurfonds. Oud-Indiëgangers De werkgroep, bestaande uit de bestuursleden Henk de Wit Peter de Jongh en Thijs Stevens, hebben op 2 en 3 mei in de aula van het d’Oultremontcollege in Drunen een tentoonstelling over dit project gerealiseerd. De Waalwijker Jan Leijtens had een grote bijdrage in de samenstelling van de tentoonstelling, die door ca. 1000 belangstellenden bezocht werd. Jammer dat er vanuit het College Gemeente Heusden geen belangstelling was voor het geven van een subsidie en/of een medewerking bij de opening. De opzet van het project is een complete inventarisatie te maken van de militairen uit Gemeente Heusden die destijds naar Nederlands-Indië geweest zijn, waarna een boekwerkje hierover zal worden uitgegeven. Foto en Film Deze werkgroep is onlangs gestart en gaat ons foto- en filmarchief digitaliseren. Er zal gebruik gemaakt worden van de mogelijkheden van de Film- en Fotobank van de Universiteit van Tilburg. Van Mol-Pauwels Door Bart Beaard wordt gewerkt aan een boek over het vroegere Nieuwkuijkse bedrijf Van Mol-Pauwels. De opzet is om eind 2010 dit boek uit te geven. Voor de uitgave van het boek is inmiddels een subsidie toegezegd door het Prins Bernhard Cultuurfonds en door de Stichting Brabants Heem.
Januari 2010 Bart Beaard secretaris
