Jaargang D-Bulletin. Nederlandse Vereniging voor Stereofotografie

203 Jaargang 2015

3D-Bulletin Nederlandse Vereniging voor Stereofotograf ie

3

INHOUDSOPGAVE 14 Driedimensionaal

04 3D-Bulletin 203 Dennis Boersma

14 The making of… 3D time-lapse reeksen Gert-Jan Wolkers

06 Verenigingsnieuws

23 Medische 3D visualisatie Dr. Anton Koning

06 Verslag van de 181e verenigingsdag 30 mei 2015 Roland de Raeve 08 Competitieregels NVvS Het projectieteam 10 Mededelingen Bibliotheek N.V.v.S. Sophieke Nijhuis-Bouma 11 Mentor - Leerling oproep

12 Verenigingsdagen 12 Routebeschrijving ‘t Visnet Ledenmutaties / N.V.v.S. e-groep Jan Broeders 13 Programma verenigingsdag 181 en 182 Verenigingsdata 2015 John Klooster

Foto voorpagina: “Muqarnas in Alhambra” Erik van der Groep

24 It was forty years ago today… Harry zur Kleinsmiede 28 Muqarnas Job van de Groep 36 Passieve 3D met Polarisators Matthieu van der Sluis 42 De wereld van Mesdag in stereofotografie Panorama Mesdag 44 ‘Minute Of Fame’-competitie 2015 Dennis Boersma 54 Brewster magazine brengt oudere 3D-foto’s dichterbij Jan Broeders, Dennis Boersma

58

Content / Wegwijzer

59

Vraag & Aanbod

Foto achterzijde: “Yorkshire 1975” Harry zur Kleinsmiede

3D-Bulletin nummer 203 - jaargang 2015

04 Redactioneel

4

Redactioneel


3D-Bulletin 203 De zomer is al bijna weer voorbij en dus staan we aan het begin van een nieuw projectieseizoen. Zoals de laatste jaren gebruikelijk starten we met de Open Dag. Dit jaar verwachten we demonstraties met Virtual Reality (VR) brillen, het maken van macro-opnamen, en software voor fotobewerking en inramen van stereofoto’s. Verder natuurlijk een selectie uit de beste stereoshows van de afgelopen verenigingsdagen. Daarnaast hoop ik dat de leden hun enthousiasme voor de stereofotografie overdragen op de bezoekers die op de Open Dag afkomen, en op die manier voor ledenaanwas zorgen. Job van de Groep had op de verenigingsdag in mei jl. een interessante show met mooie beelden over muqarnas, een abstracte ornamentiek in de islamitische architectuur. Op mijn verzoek heeft hij deze show omgezet in een artikel voor dit 3D-Bulletin. Op dezelfde verenigingsdag vertoonde GertJan Wolkers een aantal time-lapse shows. Hij geeft tekst en uitleg hoe hij deze shows maakt en waar op te letten als je dat zelf ook wilt gaan doen. Harry zur Kleinsmiede was getroffen door de foto’s van Koo Ferwerda in het vorige 3D-Bulletin, met name de foto van de haven van Staithes. Hij was aanwezig bij de opname van deze foto en heeft zelf op ongeveer dezelfde plaats en tijd ook een opname gemaakt. Het is interessant te zien hoe verschil in compositie en brandpuntsafstand van de camera doorwerken in de sfeer van de foto. Verder geeft Harry een terugblik op deze reis in tekst en stereobeelden. Wie zelf stereoprojectie wil verzorgen met beamers had tot voor kort de keuze uit een opstelling met twee beamers, polarisatiefilters en passieve gepolariseerde brillen of een enkele beamer met actieve shutterbrillen. Voordeel van de passieve brillen is dat ze goedkoop zijn. Maar met

twee beamers heb je meer mee te slepen, op te stellen en uit te lijnen. De enkelvoudige beamer met de actieve brillen is wat dat betreft handzamer. Daarentegen zijn de actieve brillen relatief duur (en de batterij moet vol zijn bij de start van de projectie). Matthieu van der Sluis legt uit hoe je met een polariserend voorzetstuk een enkelvoudige actieve beamer geschikt maakt voor het kijken met passieve gepolariseerde brillen. Tevens geeft hij aan wat de voor- en nadelen van deze oplossing zijn en wat, gegeven de projectieomstandigheden, de beste keuze is. Tot slot blikken we terug op de ‘Minute of Fame’-competitie. Het aantal inzendingen was voldoende om het eerste projectieblok van de verenigingsdag in mei jl. te vullen. Er was een grote variatie aan invulling van de beschikbare minuut. Ondanks de ‘anonieme’ projectie was bij een aantal inzendingen de maker te herkennen aan zijn eigen stijl. Ik hoop dat deze shows inspiratie geven om ook voor de competitie in mei volgend jaar weer nieuwe shows in te sturen. Maar eerst de fotocompetitie in november. Ook daarvoor zijn inzendingen nog steeds welkom. Zo, nu ga ik mijn koffer pakken voor het bezoek aan het ISU-congres in Busan, Zuid-Korea. We zijn daar met een Nederlandse delegatie van een man of tien. Daarover meer in het volgende 3D-Bulletin. Voor nu weer veel lees- en kijkplezier. Dennis Boersma

“De Verboden Stad, Peking” door Dennis Boersma 5


6

Verenigingsnieuws Verslag van de 181e verenigingsdag 30 mei 2015


De hele ochtend werd ingenomen door de MOF-Competitie, waarvoor ik verwijs naar het stukje van de voorzitter. Het middagprogramma begon dan met de uitslag en prijsuitreiking. Wat mij betreft: ik vond, afgezien van een paar technische miskleunen, het gemiddeld peil behoorlijk hoog. Jaap van Loon en Ineke Deckers zetten blijkbaar hun museumbezoeken in Nederland voort. We zagen van hen “Carthago”, een tentoonstelling in het Museum van Oudheden te Leiden. Jaap vertoonde ook mooie opnamen van de “Botanische tuin Utrecht”. Gert-Jan Wolkers liet in een korte tijd zowat alles zien wat er in het “Nationaal Militair Museum” te Soesterberg stond opgesteld. In hetzelfde adembenemende tempo zagen we van hem versnelde video’s opgenomen in Bretagne “Het wassende water” en in Venetië “Forza Venezia” (zie ook het artikel en de foto’s van Gert-Jan op pagina 14 en verder - red.).

luidop de naam van wat op het alfabetisch leesplankje staat, telkens geïllustreerd door opnamen van Job. Heel creatief! Job vertoonde ook “Muqarnas”. Dit blijken decoraties in steen te zijn die toegepast werden in de Moorse architectuur, onder andere in het Alhambra van Granada (zie het artikel van Job op pagina 28 - red.). Deze instructieve serie was voorzien van gesproken commentaar. In “Dia’s en Video’s van Leden” hadden we ook al van Job zijn “Onmogelijke kubus in 3D” gezien. In dat verband verwijs ik ook naar zijn artikel in het vorige 3D-Bulletin. Ook “Ferwerda’s 3D World” van Ronald Schalekamp en Jaap van Loon was al behandeld in het vorige 3D-Bulletin. Nu zagen we de prachtige foto’s op groot scherm. Ronald vertoonde ook “Harpa”, een modern concertgebouw in Reykjavik, IJsland. Goede fotografie! John Klooster liet mooie beelden zien van het romantische “Lago Maggiore”.

Veel natuur in Slochteren, onder andere paddenstoelen, was te bewonderen in de serie “Baggerputten” van Jan Menzinga. Jan liet me weten dat er vroeger turf werd gewonnen, de turfjes werden dan baggerturfjes genoemd omdat ze nogal modderig waren. Ook ambacht kwam aan bod in “Mosterdmakerij”, blijkbaar van een zekere Abraham.

Jos Post vertoonde twee series over dorpen in de provincie Groningen: “Bourtange”, een vestingdorp met pittoreske molens en oude huizen, en “Zoutkamp”, bekend bij watersporttoeristen.

Job van de Groep was uiteraard weer uitgebreid van de partij, nu met “Van Muur tot Kip”, een voortzetting van wat we in zijn MOFje zagen. Schoolkinderen zeggen

Zoals altijd was het weer een heerlijke verenigingsdag. Roland de Raeve

De actuele “Mei 45... 70 jaar geleden” en “Stilleven” waren van ondergetekende (zie pagina’s 7 en 9 - red.).

“Mei 45... 70 jaar geleden” door Roland de Raeve 7


8


‘Minute Of Fame’-competitie

Een korte serie wordt op de verenigingsdag in mei door een publieksjury beoordeeld op verschillende facetten zoals compositie, techniek, inhoud, enz. • Korte serie van ongeveer 1 minuut (met een bepaalde lijn erin), al of niet met video, audio of commentaar. • Anoniem, uit de serie mag niet blijken wie de maker is (bv. aftiteling of commentaarstem moeten aangepast zijn). • Projectieformaat 3840x1080 • Inleveren voor 1 mei.

‘Stereofoto’-competitie

Een deskundige jury oordeelt op de verenigingsdag in november over individuele stereofoto’s onderverdeeld in een aantal categorieën. • Inleveren voor 1 november of eerder, de stereofoto’s worden dan de eerstvolgende verenigingsdag vertoond. • Aantal: maximaal 10, maar minder heeft de voorkeur. • Categorieën: Landschappen, Macro, Mensen, Architectuur, Bewerkte plaatjes en de Vrije categorie. Afhankelijk van het aantal inzendingen kunnen de categorieën bijgesteld worden zodat er in iedere categorie voldoende foto’s zijn voor een serieuze competitie. • De jury bestaat uit een aantal nader te benoemen deskundigen die op verschillende facetten zullen gaan beoordelen. Bijvoorbeeld compositie, techniek, enz. De jury zal bij de einduitslag niet alle stereofoto’s laten zien, afhankelijk van de hoeveelheid inzendingen. • Juryleden mogen niet hun eigen stereofoto’s beoordelen. • Projectieformaat 3840x1080. Opmerking bij projectieformaat 3840x1080: Linker- en rechterbeeld in full-HD formaat van 1920x1080 pixels. Bij afwijkend formaat van de opname het beeld aanvullen met zwarte balken (het linkeren rechterbeeld wel gecentreerd houden in het midden van het linkeren rechterdeelvlak van 1920x1080). Inzendingen kunnen het hele jaar door aan het projectieteam worden gestuurd (neem voor details contact op met John Klooster, [email protected], zie pagina 2). De uitslag van de ‘Minute Of Fame’-competitie 2015 was op de vereningsdag in mei. Zie het verslag op pagina 44 in dit 3D-Bulletin. Nieuwe ‘Minute Of Fame’-shows zijn welkom voor de competitie 2016. De uitslag van de Stereofoto-competitie 2015 is op de vereningsdag in november. Foto’s voor de Stereofoto-competitie 2015 kunnen nog worden ingestuurd.

Op 28 november is de uitslag van de Stereofoto-competitie 2015. Insturen van foto’s is nog mogelijk tot 1 november!!!

“Stilleven” door Roland de Raeve

9


10

Mededelingen Bibliotheek N.V.v.S.


View Master - The Bibliography of William B. Gruber De titel van dit Engelstalige boek doet vermoeden dat het gaat over alles wat met View-Master te maken heeft. Dat is maar ten dele waar, want het gaat vooral over het leven van William B. Gruber (1903-1965). Hij werd geboren in Duitsland, heette daar Wilhelm en ging in de eerste helft van de jaren ’20 van de vorige eeuw naar Amerika. Aan de hand van zijn dagboeken en brieven heeft zijn dochter Gretchen Jane Gruber in 35 hoofdstukken het soms roerige leven van haar vader beschreven. De bibliografie geeft ook een mooi inkijkje in de politieke toestand in Duitsland en Amerika en de verhoudingen tussen die landen. Gruber was aanvankelijk pianobouwer en -stemmer en begeleidde zo de beroemde Duitse pianist Walter Gieseking op diens tournees. Dat werk zag hij zich echter niet z’n hele leven doen en daarom wierp hij zich op de productie van en handel in champignons. De portretfotograaf Rudolf Rebel was een goede vriend van William en hierdoor kwam hij meer en meer in de ban van de fotografie. William is 35 jaar als hij met Norma Lenz trouwt. Tot die tijd was hij vrijgezel, want naar zijn idee waren de meeste Amerikaanse vrouwen geen partij voor hem . Hij was namelijk een slimme vent die z’n verstand goed gebruikte en vol ideeën zat. Bij het schoonmaken van zijn revolver, wordt William in 1938 gegrepen door het mechaniek waarmee de cilinder van de revolver geladen wordt met een kogel vanuit de voorraadkamer. Het principe van de roterende View-Masterschijfjes is zo ontstaan. Voor de opnamen koppelde hij twee compacte Kodak Bantam Special 35-mm camera’s. Samen met Harold J. Graves en

Fred Mayer van Sawyer’s Incompany wordt in Amerika begin jaren ’40 van de vorige eeuw het View-Masterconcept verder ontwikkeld, terwijl in Europa de Tweede Wereldoorlog escaleert. Vanaf 1947 is View-Master verzekerd van succes en kan het maken van series voor de schijfjes echt gaan beginnen. Een van Grubers grootste projecten daarbij was een vierdelig boekwerk over Chinese kunstvoorwerpen met per deel 44 schijfjes. Ook maakte hij een stereoscopische atlas van het menselijk lichaam. De boeken over de Chinese kunst maken overigens deel uit van de bibliotheekcollectie van de N.V.v.S. Bij de suggesties voor meer informatie over View-Master worden o.a. de drie boeken van Harry zur Kleinsmiede met een overzicht van alle View-Masterschijfjes en het boek 3D Past en Present van Wim van Keulen genoemd. Twee van de boeken van Harry en dat van Wim staan eveneens in N.V.v.S.-bibliotheekkast. In haar dankwoord richt Gretchen zich o.a. tot Harry zur Kleinsmiede en Ronald Schalekamp voor hun commentaar op het manuscript. ISBN 978-1-63413-009-7 View Master – The Bibliography of William B. Gruber, Mill City Press, 2014, 340 p. Het boek is vanaf heden te leen uit de bibliotheek of te koop bij Ronald Schalekamp via de webshop www.fotografie-in-3d.nl

Stereoscopy Onder de naam Stereoscopy verschijnt vier keer per jaar het bulletin van de International Stereoscopic Union (ISU). Hiervan is in 3D Bulletin 202 al melding gemaakt.

In Stereoscopy nr. 102 (2e kwartaal 2015) staan – voor zover nog actueel – de volgende artikelen: • Een vergelijking van vijftien viewers voor het 3D Realist-formaat, geschreven door David Starkman, Culver City, CA, USA; • Ervaringen van Stephen O’Neil (Ottenbach, Zwitserland) met m.objects, een programma enigszins vergelijkbaar met Wings en MAGIX; • Ervaringen van Jim Staub met ontwerpen en tekeningen in 3D op de computer.

Mentor-Leerling oproep

11

Al met al nodigt Stereoscopy zeker uit tot lezen en kijken en de nummers van Stereoscopy zijn te leen bij de NVvS-bibliotheek.

Sophieke Nijhuis-Bouma Bibliothecaris

Een van de doelstellingen van de vereniging is het uitwisselen van kennis en ervaring tussen de leden. Dit kan tijdens de pauzes op de verenigingsdagen in Huizen of op de bijeenkomsten van de Regio’s. Maar zit je met een acute vraag over bv. het gebruik van een computerprogramma zoals SPM, COSIMA, WINGS, PtE, ..., dan zou je graag direct contact willen hebben met iemand met kennis op dat gebied. Zoekt u hulp op specifieke gebieden, bv. het inramen van stereoparen met StereoPhoto Maker, het verbeteren van foto’s in Photoshop of het maken van een show of wilt u uw kennis en ervaring met medeleden delen, neem dan contact met mij op. Dan zal ik zo goed mogelijk proberen u met elkaar in contact te brengen. Voor zowel mentor als leerling geldt: het is uw hobby dus het moet voor beiden leuk blijven. Mocht het dus niet ‘klikken’ tussen mentor en leerling dan moet dat zonder problemen aangegeven en geaccepteerd kunnen worden. Dennis Boersma / [email protected]


En in Stereoscopy nr. 103 (3e kwartaal 2015): • Uitleg en tips voor het maken van een reeks opnamen voor een goede lenticulaire afbeelding, geschreven door Chris Dean (Ferndale, MI, USA); • Een in memoriam Karl-Heinz Hatlé, oud-voorzitter van de DGS en de ISU, door Winfried Patzer (Bergisch Gladbach, Duitsland); • Simon Bell (Oakville, Ontario, Canada) vertelt hoe hij als vrijwilliger op scholen een introductiecursus stereofotografie geeft aan kinderen; • Ted Grudowski (Seattle, WA, USA) is een kunstenaar die door het combineren van meerdere stereofoto’s surrealistische werken maakt in de anagliefentechniek; • De stad Valparaíso (Chili) is gebouwd tegen een helling en heeft meerdere kabeltreintjes (ascensores) voor het vervoer.

Christian A. Zschammer (Potsdam, Duitsland) geeft een historische achtergrond en legt uit hoe hij de bijgeplaatste stereofoto’s heeft gemaakt.; • Ron Kriesel (Gladstone, OR, USA) en Rich Dubnow (Beavercreek, OR, USA) geven een kort verslag van de onthulling van de herdenkingsplaat ter gelegenheid van het ontstaan 75 jaar geleden van de View-Master.

12

Hoe komt u in ‘t Visnet te Huizen?

Met de auto vanuit Amsterdam of Amersfoort over de A1. Afslag Huizen nemen. Na het passeren van de gemeentegrens bij het tweede stoplicht naar rechts. Na 100 meter links afslaan. Alvorens de De Ruyterstraat in te gaan, kunt u uw auto al parkeren. Openbaar vervoer: Neem vanaf station Naarden-Bussum de regioliner bus 100 richting Blaricum (vertrekt op het hele en halve uur, reistijd 12 minuten). Uitstappen halte Prins Bernhardplein te Huizen. Loop richting de ING Bank (50 m links), alwaar u rechtsaf de De Ruyterstraat inloopt. ‘t Visnet bevindt zich na ongeveer 80 m aan de linkerzijde.


Het adres van Zalencentrum ‘t Visnet: De Ruyterstraat 7, 1271 SR Huizen. Telefoon: 035-5253777

Ledenmutaties Nieuwe leden: Eric Leeuwenberg, Rotterdam Mikel Adriaansen, Breda

Verhuisd:

Ereleden: Henk Reijnders Hugo de Wijs Klaas Zuidersma Jaap van Loon Johan Steketee Gert-Jan Wolkers

Alexander Scheffer, Leidschendam Huub den Hollander, Rijsbergen

Word lid van de N.V.v.S. e-groep ! Sedert juni 2009 bestaat de “nvvs e-groep”. De e-groep heeft als doel informatie sneller naar de leden te krijgen en ook de onderlinge communicatie tussen de leden te bevorderen. Zo wordt het mogelijk om tussen het verschijnen van de 3D-Bulletins door zaken als interessante 3D activiteiten bekend te stellen. Word dus snel lid! Hoe is dat mogelijk? 1. Ga naar www.yahoogroups.com. 2. In de zoekbox “nvvs” intypen. 3. Klik op het blauwe veld aan de rechterzijde waarop staat “Join this Group!”. 4. Volg de verdere aanwijzingen. Jan M. Broeders

Ledenadministrateur N.V.v.S.

Voor de duidelijkheid: Alleen N.V.v.S. LEDEN kunnen lid worden van de e-groep.

Verenigingsdagen

13

Programma verenigingsdag 182 en 183 Zaterdag 26 september 2015 -

OPEN DAG!!!

10.30 uur: Opening door de voorzitter.

DIGITAAL BLOK 1.

11.45 uur:

DIGITAAL BLOK 2.

13.15 uur:

DIGITAAL BLOK 3.

14.15 uur:

DIGITAAL BLOK 4.

15.15 uur:

DIGITAAL BLOK 5.

Bijdragen voor de verenigingsdagen dienen tijdig te worden ingeleverd bij John Klooster. Neem voor de wijze van versturen van grote bestanden contact op met John (zie pagina 2 voor contactgegevens).

15.45 uur: Sluiting door de voorzitter. De projectieblokken duren 30 minuten. Tussen de projectieblokken is het buffet open.

Zaterdag 28 november 2015 11.00 uur: Opening door de voorzitter. 11.15 uur:

Medische 3D visualisatie

(zie pag. 23).

12.00 uur: Lunchpauze. 13.30 uur:

DIGITAAL BLOK 1.

14.15 uur: Theepauze. 14.45 uur:

DIGITAAL BLOK 2.

John Klooster

15.30 uur: Sluiting door de voorzitter.

N.V.v.S. - verenigingsdata 2016 Zaterdag 23 januari 2016 (ALV), Zaterdag 2 april 2016, Zaterdag 28 mei 2016, Zaterdag 24 september 2016 ( OPEN DAG!) en Zaterdag 26 november 2016.


10.45 uur:

De invulling van de projectieblokken wordt een aantal dagen van tevoren gepubliceerd op de website van de NVvS: http://www.stereofotografie.nl

Driedimensionaal Geachte lezer, Dank voor uw interesse in dit 3D-Bulletin. Het 3D-Bulletin is het blad van, voor en door de leden van de Nederlandse Vereniging voor Stereofotografie.

3D-Bulletin

In de secties Verenigingsnieuws en Verenigingsdagen worden de leden op de hoogte gehouden van nieuws en activiteiten van de vereniging. Hieronder vallen onder andere verslagen van de Algemene Ledenvergadering en de landelijke verenigingsdagen, aanwinsten van de bibliotheek en de data van de landelijke verenigingsdagen. In de sectie Driedimensionaal staan artikelen met betrekking tot stereofotografie in zeer brede zin. Dit zijn educatieve artikelen over stereofotografie en waarneming van diepte, met theoretische achtergronden en praktische toepassingen. Maar ook de ervaringen van de leden met het uitoefenen van hun hobby. Verder bevat deze sectie beoordelingen van de nieuwste apparatuur en software voor het maken en weergeven van stereofoto’s en -video’s. De inhoudsopgave op pagina 3 zal u een indruk geven van de variëteit. Daarnaast bevat het blad in alle secties natuurlijk ook vele door de leden gemaakte stereofoto’s. Een significant deel van de contributie van de leden gaat naar het maken van dit 3D-Bulletin dat in kwalitatief hoogwaardige papieren vorm onder de leden verspreid wordt. Daarom kunnen we dit 3D-Bulletin niet zomaar gratis in digitale vorm ter beschikking stellen. Wij hopen op uw begrip hiervoor. Volledige versies van het bulletin zullen met een jaar vertraging op de website van de vereniging geplaatst worden. Van recente nummers van het 3D-Bulletin wordt een versie geplaatst waarin de sectie Driedimensionaal vervangen is door de tekst die u nu leest. Vindt u het jammer dat u de sectie Driedimensionaal van deze uitgave van het 3D-Bulletin niet kan lezen? Overweeg dan lid te worden van onze vereniging (zie onze website voor details). U krijgt het 3D-Bulletin dan driemaal per jaar thuisbezorgd. Verder geeft het lidmaatschap toegang tot onze verenigingsdagen waar de leden onderling hun ervaringen uitwisselen en genieten van hoogwaardige 3D-projectie van stereo-opnames van de leden. Wilt u eerst eens vrijblijvend kennismaken, bezoek dan onze Open Dag in september of meldt u aan bij de voorzitter of de penningmeester met het verzoek om een reguliere verenigingsdag als introducé bij te mogen wonen. Heeft u interesse in de stereofotografie (het zelf maken van stereofoto’s en/of genieten van het kijken naar stereofoto’s) dan hopen wij u als lid van onze vereniging te mogen verwelkomen. Namens de Nederlandse Vereniging voor Stereofotografie, Dennis Boersma Voorzitter ps.: Bent u reeds lid van de vereniging en wenst u het 3D-Bulletin in digitale vorm te ontvangen om het op uw pc of tablet te lezen stuur dan een verzoek hiertoe per e-mail aan: [email protected]

Copyright © Nederlandse Vereniging voor Stereofotografie, R eg.nr. V 40407102 K.v.K. te ’s-Gravenhage, ISSN 1382-0974

Jaargang D-Bulletin. Nederlandse Vereniging voor Stereofotografie

Recommend Documents