Jaargang 8 Nummer oktober 2010

Jaargang 8 Nummer 21 14 oktober 2010 Inhoud nieuwsbrief De Brief nummer 21:












Antonie Kamerling In Memoriam Antonie Kamerling Reacties van leden op het overlijden van Antonie Kamerling Tekenaar Douwe Dabbert overleden De ontdekking van Egypte, De expeditie van Napoleon BMIB, een column Recordbedrag voor atlas van Joan Blaeu Fossiel reusachtige prehistorische pinguïn ontdekt Kunstexpositie Ginkgo Biloba in Leidse Hortus

Met dank voor het aanleveren van tekst, illustraties, foto’s en/of onderwerpen, aan deze nieuwsbrief aan: Alex van Egmond, André Koolen, Simone van Olst, Ko Smink en Threo de Waal. Heeft u nieuws voor de nieuwsbrief, mail dan naar: [email protected]

Bijdragen bij voorkeur aanleveren in Word en in platte tekst. Illustraties als jpg of opgenomen in een Word-bestand. Géén één pdf pdf. Inscannen kan, maar sla het document dan op als jpg. Bij voorbaat dank, uw redacteuren Robert-Jan Trügg en Karin Piters.

-1-

Bezoek de website van Büchmania voor het laatste nieuws De nieuwsbrief van Büchmania verschijnt frequent, doch niet volgens een vaste regelmaat. Daardoor kan het zijn dat nieuws niet direct via een nieuwsbrief wordt verspreid. De website van Büchmania echter is meer up to date en veel nieuws verschijnt eerder op onze website dan in deze nieuwsbrief. Bezoek regelmatig onze website en blijf op de hoogte van het laatste nieuws: www.buchmania.nl.

Antonie Kamerling Antonie Kamerling is te ruste gedragen en daarmee is aan zijn laatste wens uitvoer gegeven. Een mooi en bijzonder mens is niet meer, althans niet meer in dit aardse leven. Kamerling heeft zijn doodsstatus gemeen met Boudewijn Büch zoals er meer parallellen zijn te trekken tussen beide mannen. Op veel Büchianen heeft Kamerling een onuitwisbare indruk gemaakt door zijn vertolking van Valentijn Boeke in De Kleine Blonde dood, zo getuige de verschillende mailberichten die ons de afgelopen weken bereikten. Wat zette Kamerling die rol mooi neer. Dat hij daarmee net naast het Goude Kalf greep, doet daaraan niets af. Kamerling bleek al langer depressief en net als Büch met de dood te koketteren. Beiden zeiden in menig interview of lezing niet gelukkig te zijn. Büch heeft aan zijn doodswens nooit uitvoer gegeven, misschien wel omdat hij uit het leven nog te veel moois haalde. Uit zijn boeken, uit zijn wekelijkse praatje bij Barend en Van Dorp en uit zijn reizen als antwoord op zijn honger aan kennis en het uitdragen van vele weetfeitjes. Kamerling had het te zwaar om nog langer de mooie dingen des levens te zien of in ieder geval daarvan te kunnen genieten. Depressies overheersten zijn zo talentvolle leven. Daarmee verliest Nederland wederom een uniek mens, Karin Piters

-2-

In Memoriam Antonie Kamerling Toen ik hoorde van de dood van Antonie Kamerling, moest ik direct aan Boudewijn denken. Niet aan GTST waarvan de meeste Antonie kennen. Nee, Boudewijn en De kleine blonde dood was mijn eerste associatie. Een prachtige film uit 1993 naar het gelijknamige boek. Antonie speelde de hoofdrol, was dus eigenlijk Boudewijn. Boudewijn is ook op de set geweest en heeft gesproken met Antonie. Misschien ook wel tips gegeven. Later zei Boudewijn dat de film toch niet helemaal naar zijn zin was. Ach het zij zo. De distributeur heeft inmiddels met spoed tienduizend (!) extra dvd’s laten maken omdat de vraag naar de film enorm is. Antonie staat op nummer 1 in de hitlijst met zijn nummer Toen ik je zag. En toen begon ik te denken aan de overeenkomsten tussen Antonie en Boudewijn. Allebei stonden ze graag in de belangstelling. Althans zo leek het. Ze waren allebei enthousiast en vol levenslust. Althans zo leek het. In werkelijkheid waren ze volgens mij heel eenzaam. Boudewijn kon daar nog mee omgaan. Hij trok zich terug in zijn bibliotheek. Antonie kon er blijkbaar moeilijker mee omgaan. Hij leed aan depressies. Volgens artsen een verraderlijke ziekte. De dood is dan soms de enige uitweg. Hoe hard dat ook is voor de omgeving. Op verzoek van de familie was de begrafenis van Antonie niet openbaar. Toch zal het niet lang duren voordat bekend is waar Antonie begraven ligt. Dan zal net als bij Boudewijn het graf worden bezocht door de fans. Moge hij rusten in vrede, maar niet vergeten worden. André Koolen

Reacties van leden op het overlijden van Antonie Antonie Kamerling Met schrik en tranen zijn we betreurd over het overlijden van Antonie Kamerling. Naar hem is onze mooie zoon Valentijn vernoemd. Zijn personage Valentijn Boecke uit 1993 bij de boekverfilming van De kleine blonde dood is ons altijd dierbaar geweest. Nu is die mooie kleine blonde in naam van Antonie er zelf niet meer. Er is een mooi en bijzonder mens overleden. In gedachten zijn wij bij Isa en hun kinderen. Met tranen overladen, Simone

-3-

Met het overlijden van Antonie Kamerling krijgt De kleine blonde dood van ons aller BB er weer een nieuwe dimensie erbij. Ongelofelijk en pas 44. Theo de Waal

Tekenaar Douwe Dabbert overleden Voor velen is de fascinatie voor de dodo begonnen met het lezen van Douwe Dabbert, de goedaardige dwerg met zijn magische knapzak. In de albums De schacht naar Noord en De weg naar West liet tekenaar Piet Wijn een dappere dodo opdraven, die Douwe Dabbert bij stond. Op de laatste bladzijde in De weg naar West kreeg de dodo zelfs nog een paar kuikens om op te voeden. Op 7 oktober 2010 overleed in Leidschendam striptekenaar Piet Wijn. Piet Wijn begint eind jaren vijftig in de studio's van Marten Toonder. Hij maakt daar reclamefilms. Later zou Wijn zeggen dat hij daar zijn liefde voor tekenfilms heeft ontwikkeld. Vooral Sneeuwwitje vond hij prachtig. Als het slecht gaat met de filmafdeling van Marten Toonder gaat Wijn strips maken. Volgens bibliograaf Olivier Sterk heeft Piet Wijn zo'n 50.000 tekeningen gemaakt en zat hij een groot deel van zijn leven tien uur per dag achter zijn tekentafel. Helemaal uitleven kan hij zich in de satirische dagstrip Koning Hollewijn waarin onder meer de politiek op de hak wordt genomen. De bekendste strip van Wijn is echter Douwe Dabbert. De dwerg wordt in de jaren zeventig bedacht voor de Donald Duck.

-4-

De makers kwamen al snel op de naam Douwe en in de traditie van de Donald Duck moest de naam allitereren. Via de tabberd van Sinterklaas wordt de achternaam uiteindelijk Dabbert. Tijdens het tekenen van het 23ste album van Douwe Dabbert krijgt Wijn een beroerte. De rechterkant van zijn lichaam raakt verlamd, maar dat weerhoudt hem er niet van door te werken. Hij leert zichzelf met links tekenen. De laatste jaren tekende hij nog nauwelijks. Piet Wijn is 81 jaar geworden.

De ontdekking van Egypte. De expeditie van Napoleon 22 januari t/m 8 mei 2011 2011 Ingezonden door Ko Smink Volgend jaar is het precies tweehonderd jaar geleden dat Napoleon Bonaparte Teylers Museum bezocht. Om het jubileum van dit bijzondere bezoek niet onopgemerkt voorbij te laten gaan, organiseert het museum van 22 januari t/m 8 mei 2011 een tentoonstelling naar aanleiding van één van de hoogtepunten uit de Bibliotheekverzameling die direct met Napoleon te maken heeft; de Description de l'Egypte. In de drieëntwintig delen van dit boek worden de ‘antiquités', ‘histoire naturelle' en ‘état moderne' van het land letterlijk en figuurlijk in beeld gebracht. Het is het resultaat van het onderzoek dat werd uitgevoerd door de ruim honderdzestig kunstenaars en wetenschappers die meereisden in het gevolg van de generaal tijdens zijn Egyptische campagne van 179899. Aan de hand van kunst, vormgeving, boeken en natuurhistorische objecten uit de verzameling van Teylers Museum en uit andere collecties, zal de tentoonstelling tonen welke wereld openging voor de geleerden die meereisden met Napoleon. Daarnaast zal zichtbaar zijn welke ideeën voorafgaand aan de expeditie bestonden in Europa over Egypte en hoe het land tot dan toe werd verbeeld. Vanaf de klassieke oudheid gold Egypte als een land van mystieke wijsheid, met bovendien een sterke Bijbelse connotatie. Iets wat tot in de 18de eeuw doorklonk in reisverslagen, zichtbaar was in kunst en vormgeving en zich uitte in een grote fascinatie voor de schaarse overblijfselen van deze oude cultuur die tot Napoleons expeditie in Europa te zien waren

-5-

BMIB, BMIB, een column 30 september 2010 - Beijing, China Door Alex van Egmond

Afgelopen week was de voorzitter van het Boudewijn Büch gezelschap Büchmania te gast in de les. De voorzitter, Karin Piters, ken ik via via door mijn eigen interesse in Boudewijn Büch. Ze is enige weken op vakantie in China en waarom zou je het nuttige niet met het aangename verenigen? Speciaal voor de studenten hield zij daarom een inleidende lezing over het leven en werk van de enthousiastste schrijver/dichter/documentairemaker van Nederland. Als eerste werd een levensschets gegeven. Van de geboorte in Den Haag ging het naar de jeugd in Wassenaar, waar de kleine Büch veel te lijden had onder het slechte huwelijk van zijn ouders. Vervolgens ging Karin door met de vormingsjaren in Leiden, waar de dichter Büch zich manifesteerde en een begin werd gemaakt met de boekenverzameling. Ten slotte eindigde de inleidende biografie in Amsterdam met de dood van Büch in 2002. Na deze inleiding las Karin een fragment uit De kleine blonde dood voor. De roman waarmee Büch zijn grootste roem als schrijver behaalde. Maar zij stond ook stil bij de vele passies die Büch tijdens zijn leven ontwikkelde. Natuurlijk kwam Goethe ter sprake. Een naam die de meeste Chinese studenten ook bekend in de oren klonk. Maar ook de Rolling Stones en Mick Jagger werden besproken. Een passie die Büch in zijn tv-programma’s uitdroeg en waar hij zelfs een roman over schreef. Toch zei deze popgroep de studenten niet veel, wat waarschijnlijk te maken had met het leeftijdsverschil, maar misschien wel meer met het muziekaanbod in de winkels hier. Ik heb nog nooit een cd of dvd van de Stones in de muziekwinkel zien liggen. Wel veel van Maria Carey en Nsync. Een zeer Amerikaans aanbod dus, waar ik nog eens een vernietigende column over moet schrijven. Maar waar het bij de lezing over Büch voornamelijk om ging, was zijn tomeloze enthousiasme en ik denk dat Karin dat heel goed heeft kunnen overbrengen. -6-

Aan het einde van het college vertoonde zij nog wat fragmenten uit het tot nog toe nooit geëvenaarde reisprogramma De wereld van Boudewijn Büch. Een beeld zegt meer dan duizend woorden en in het geval van Büch op Rarotonga (West-Samoa) is dat helemaal waar. In het fragment beklimt Büch een flinke berg op het eiland om het graf van de grote schrijver Robert Louis Stevenson te bezoeken. De tocht ernaartoe duurt eindeloos lang en het einde van het liedje is dat Büch puffend en steunend boven komt in een bezweet shirt, nauwelijks de adem heeft om zijn praatje over Stevenson te beginnen en daarom maar neerzakt naast de zerk. Uit welke andere cultuur dan de Nederlandse je ook komt, iedereen begrijpt dat dat kleine presentatortje er een van formaat was.

Recordbedrag voor atlas van Joan Blaeu Ingezonden door Robert jan Trügg en André Koolen Een zeldzame, driedelige atlas van de beroemde kaartenmaker en drukker Joan Blaeu (1596-1673) is geveild voor een bedrag van in totaal 330.000 euro. Dat heeft het veilinghuis Adams Amsterdam Auctions bekendgemaakt. ''Het is een wereldrecord'', aldus Piet van Winden van het veilinghuis. De Toonneel der steden van de Vereenighde Nederlanden met hare beschrijvingen bevat 350 kaarten en stadsgezichten van Nederlandse en Belgische steden. De atlas bestaat uit drie banden, hetgeen volgens Van Winden heel bijzonder is. De atlas was getaxeerd op 90.000 tot 120.000 euro. Op dezelfde veiling bleef het manuscript van Ik Jan Cremer onverkocht. Het had tussen de 200.000 en 250.000 euro moeten opbrengen. De hoop was dat het Letterkundig Museum tot aankoop zou overgaan, maar ''We leven blijkbaar in een land met krenterige mensen die erfgoed niet op waarde weten te schatten'', aldus Van Winden.

-7-

Fossiel reusachtige prehistorische pinguïn ontdekt Amerikaanse wetenschappers hebben een fossiel ontdekt van een reusachtige pinguïn die ongeveer 36 miljoen jaar geleden in het huidige Peru leefde. Een eerste analyse van het opgegraven pinguïnfossiel wijst uit dat het dier geen zwart met witte veren had, maar een roodachtige vacht. De zeevogel had een lengte van ongeveer anderhalve meter. Daarmee was de 'oerpinguïn' een stuk langer dan zijn grootste nog levende soortgenoot, de keizerspinguïn. Uit het onderzoek op het fossiel blijkt ook dat de vorm van de zwemvliezen van pinguïns en de vorm van hun veren al vroeg in de evolutie ontstonden. De resten van de prehistorische zeevogel zijn opgegraven in het natuurreservaat Reserva Nacional de Paracas in Peru. Onderzoekers van de Universiteit van Texas en de Universiteit van Yale beschrijven de vondst uitgebreid in het oktobernummer van het wetenschappelijk tijdschrift Science. "Voorafgaand aan de vondst van dit fossiel hadden we geen bewijs voor de vorm van de veren en de zwemvliezen van prehistorische pinguïns", verklaart hoofdonderzoeker Julia Clarke op BBC News. De vondst biedt aanknopingspunten over hoe de pinguïn evolueerde naar een zwemmende vogel. Tijdens hun onderzoek analyseerden de wetenschappers elk detail van het pinguïnfossiel. Om sporen van de vachtkleur van de prehistorische vogel te vinden, onderzochten ze bijvoorbeeld zogenaamde melanosomen in de versteende resten. Dat zijn microscopische structuren die informatie bevatten over het pigment van veren. "Inzichten in de kleuren van uitgestorven organismen kunnen aanwijzingen opleveren over hun gedrag", aldus onderzoeker Jakob Vinther van de Universiteit van Yale. "Maar bovenal is het gewoon cool dat we nu een idee hebben van de vachtkleur van een reusachtige prehistorische pinguïn", aldus Vinther. De nieuw ontdekte pinguïnsoort is Inkayacu paracasensis gedoopt, wat waterkoning betekent. De vogel was waarschijnlijk niet in staat om onder water te "vliegen", zoals de moderne pinguïn dat kan, maar zwom aan de oppervlakte en dook net als een fuut naar voedsel. Bron: www.sciencemag.org en www.n.nl

-8-

Kunstexpositie Ginkgo Biloba Biloba in Leidse Hortus Van 1 oktober tot 24 december is in Grand Café Clusius van de Hortus Botanicus Leiden een expositie te zien van Doortje de Haan en Eina Ahluwalia. Inspiratiebron voor hun kunstwerken is de eeuwenoude Ginkgo biloba. Kunstenaressen Doortje de Haan en Eina Ahluwalia hebben zich laten inspireren door de eeuwenoude boom Ginkgo biloba. Schilderwerk, zeefdrukkunst, Japanse papieren vouwkunst en sieraden maken deel uit van de presentatie. De Ginkgo biloba is al eeuwenlang een inspiratie voor kunstenaars. In de Jugendstilperiode (18801914) zag je het Ginkgoblad terug op sieraden, broches, kettingen en ringen, maar ook in de architectuur (bijvoorbeeld huizen in Praag). Het wordt ook veel gebruikt in Japanse kunstvoorwerpen, zoals op porselein, zwaarden, spiegels, prenten, kimono's, lakwerk en sieraden. Op zondag 24 oktober geeft oud Hortulana Carla Teune een lezing over de Ginkgo biloba. Aanvang lezing 14.00 uur in de Tuinkamer op de 1e etage. Na afloop laat zij u in de Hortus de Ginkgobomen zien. In de Leidse Hortus staat een Ginkgo uit 1785. Deze bomen komen al zo'n 220 miljoen jaar op aarde voor en worden dan ook beschouwd als levende fossielen. Als je het blad goed bekijkt zie je de overgang van een naaldboom met rechte naaldjes in het blad dat loofboomachtig is met bladgroen. Boudewijn Büch schreef passioneel over de Ginkgo Biloba in Een heel huis vol: 'Ik heb tientallen blaadjes van de boom uit alle mogelijke windstreken meegenomen, maar toch kan ik het niet nalaten nóg meer blaadjes naar huis te slepen. Weimarse blaadjes zijn favoriet, maar ook bekers waarop ginkgoblaadjes staan, speldjes, schoteltjes, tja, wat niet? Nu zijn Goethe en de botanie in het bijzonder en de natuurwetenschappen in het algemeen weliswaar een heel boeiend onderwerp, maar zonder dat zou ik ook wel ginkgo-blaadjes zijn gaan verzamelen. En laten we niet vergeten dat Goethe ook helemaal verzot was op de boom: onder het nethandschrift van Ginkgo Biloba, gedateerd 15 september 1815, plakte hij eigenhandig twee blaadjes (...) Goethe und kein Ende, heeft iemand al eens gezegd'.

Boudewijn Büch Gezelschap Büchmania

-9-