jaargang 4
nummer 8
(On)Veiligheid
inhoud •
oktober 2007
Voorwoord Jaap Hatenboer
•
Dokter overzee
•
Rampbestrijdingsplan veer-
•
Clustertraining
•
Scholingsactiviteiten
•
Voortgang project NGM
•
Uit de pers
diensten Waddenzee
najaar 2007
Soms laten onderwerpen je niet los. In mijn geval betrof dat de (on)veiligheid van het werken op de ambulance. Het voorwoord “Drie akelige feiten” in de nieuwsbrief van mei 2007 ging ook al deels over de onveiligheid van ambulancewerk. Destijds heb ik snel uitgerekend dat werken op de ambulance net zo (on)veilig is als werken op een olieraffinaderij van Shell. Aangezien het onderwerp mij niet losliet ben ik bij het Googelen op internet op zoek gegaan naar studies over de gevaren van ambulancewerk.
De meest uitgebreide literatuurstudie vond ik uiteindelijk bij een onderdeel van de Amerikaanse overheid. Het U.S. Department of • Uitsmijter Health and Human Services heeft een afdeling die zich bezighoudt • Colofon met de plattelandsgebieden. Zij hebben dit jaar een rapport uitgegeven met de naam “Rural Ambulance Crash: Literature Review”. Het betreft een literatuuronderzoek naar alle rapporten die van 1996 tot en met 2007 zijn uitgekomen over ongevallen met ambulances. In het voorwoord wordt direct aangegeven waarom zij zich juist hebben geconcentreerd op verkeersongevallen met ambulances. De andere risico’s van ambulancepersoneel (infectie, geweld, gevaarlijke reddingen e.d.) vallen namelijk in het niet ten op zichte van het gevaar van verkeersongevallen. In het rapport wordt de dagelijkse Amerikaanse realiteit scherp neergezet. Volgens het rapport zijn er in Amerika minstens 6500 ambulanceongevallen per jaar. Uit één van de studies blijkt dat het overlijdensrisico van ambulancepersoneel in Amerika vier keer hoger ligt dan bij andere Amerikaanse weggebruikers! Opvallend is dat het overlijdensrisico van ambulancepersoneel ook hoger ligt dan het overlijdensrisico van Amerikaanse brandweermensen en politie-agenten. Uit de studies blijkt dat vooral de verpleegkundige en de patiënt veelal het slachtoffer zijn van verkeersongevallen. Daarnaast gebeuren veruit de meeste gevallen tijdens het gebruik van “optische- en geluidssignalen”. Meerdere studies geven aan dat de gewonnen tijd door “optische- en geluidssignalen” te gebruiken zo beperkt is dat de toepassing zo veel mogelijk voorkomen moet worden. Nu is er altijd veel af te dingen op de lessen die wij kunnen leren vanuit de ervaringen in andere landen. In het rapport worden echter drie duidelijke adviezen gegeven waarvan wij er in Nederland al twee toepassen. Het eerste advies betreft het geven van gedegen rijopleidingen en het onderhouden van rijvaardigheid. Het tweede advies gaat over het opstellen van duidelijk richtlijnen voor het gebruik van “optische- en geluidssignalen” waarbij het verkeersrisico (voor ambulancebemanning en andere weggebruikers) en het risico voor de patiënt (voor diens gezondheid) in evenwicht moeten zijn. Het derde advies passen wij nog niet zo uitgebreid toe. Meerdere studies wijzen op de verkeersveiligheid die ontstaat bij het gebruiken van een black box en het filmen van het rijgedrag. In de plattelandsgebieden wordt ook nog geadviseerd om detectiesystemen voor dieren te installeren. Samengevat gaat het dus om goede rijopleidingen in combinatie met beperking van risico’s en het toepassen van moderne techniek. Met vriendelijke groet, Jaap Hatenboer, Hoofd Stafbureau
Nieuwsbrief RAV Fryslân
oktober 2007
pagina 1 van 5
Dokter overzee In augustus jl. verscheen er een artikel in Medisch Contact over Peter Hardus, een van oorsprong Nederlandse oogarts, nu sinds twee jaar huisarts op Sanday, een van de Orkneys, een eilandengroep ten noorden van Schotland (http://www.sandayorkney.co.uk/).
Omdat er ten noorden van Fryslân ook vier prachtige eilanden liggen, was Jaap Hatenboer naar aanleiding van dit artikel benieuwd naar de visie van Peter Hardus op de (toekomstbestendige) gezondheidszorg op een eiland. Er volgde een briefwisseling per email hetgeen ook nog resulteerde in een bijdrage van dokter Peter Hardus voor de nieuwsbrief:
Beste eilander, Groet uit Sanday, een van de Orkney eilanden ten Noorden van Schotland waar ik als huisarts werk: 5000 hectare. Qua maat tussen Vlieland (4000 hectare) en Ameland (6000 hectare). Het inwoneraantal is 500 met in het topseizoen maximaal 100 mensen van buiten af. Dat is wat anders als de 1100 mensen op Vlieland en de 3500 op Ameland en het grote aantal toeristen. Het buureiland North Ronaldsay heeft 60 mensen en in het topseizoen een 60 toeristen erbij: er is wel een huisarts, die zelfs een waarnemer heeft als hij weg is. De vraag is of de fulltime huisarts daar blijft. U hoeft niet bang te zijn uw huisarts kwijt te raken, maar de vraag hoe de zorg zo efficiënt mogelijk te organiseren speelt bij u en bij ons. Wanneer een nieuwe inwoner op ons eiland komt, maken we even kennis: altijd vermeld ik dat je beter naast een universitair ziekenhuis kunt wonen als er werkelijk wat aan de hand is (hoewel, met de huidige files). Maar zeg ik: daar staat tegenover dat de gemiddelde eilander een paar jaar ouder wordt dan de gemiddelde Schot (die staat overigens niet hoog op de ranglijst in Europa oa door de whiskey). Het is niet gehaast en veilig: huis niet op slot, sleutel in de auto. Er is al maanden geen (parttiNieuwsbrief RAV Fryslân
me) politie agent en dat maakt geen verschil. Verder heb je helder zeewater en een gezonde lucht. De gewone zorg loopt goed hoewel men voor verder onderzoek of bv fysiotherapie naar het hoofdeiland moet: anderhalf uur met de veerboot of 20 minuten met het vliegtuig. Dat valt niet te ondervangen omdat aanschaf van apparatuur voor elk eiland te duur is, know how ontbreekt en er gewoon te weinig patienten zijn. Het onderzoek vindt plaats in het lokale ziekenhuis op het hoofdeiland met een zestigtal bedden. Een CT is daar bijvoorbeeld niet mogelijk: dan moet men naar Aberdeen 400 km verderop op het vaste land van Schotland. Met ICT valt een en ander te ondervangen bv consultatie via foto’s voor huidziekten (teledermatologie: de huidspecialist geeft advies naar aanleiding van het verhaal en de foto). Men kan zich voorstellen dat sommige consulten met de eigen dokter samen met de specialist gebeuren via videoconferentie: spaart patient tijd en moeite en de eigen dokter kan er ook nog wat van leren. Misschien vallen zo ook nog punten voor zijn/haar bijscholing te verdienen. Groter probleem voor u en ons is als er echt wat aan de knikker is: bijvoorbeeld een hartinfarct: hoe lossen we dat op. Het grote probleem is dat je gezien het geringe aantal mensen daar niet zo vaak mee te maken krijgt. In Nederland wordt daarvoor de ambulance steeds meer ingeschakeld. Over een tijdje weet de gemiddelde huisarts niet meer zoveel van echte spoed. Verder moet ie al zo veel bijhouden dat dat erbij haast een onmogelijkheid is.
De ambulance in het gezondheidsteam van het eiland op het gebied van de spoedhulp lijkt de aangewezen weg. Probleem hierbij is natuurlijk de verschillende insteek van de verschillende beroepsbeoefenaars en het geld wat hier een rol bij speelt. Ook het feit dat er in principe allerlei verzekeraars bij betrokken zijn maakt het niet makkelijker. Maar als iedereen het doel voor ogen
oktober 2007
pagina 2 van 5
houdt: een zo goed mogelijke service voor een goede prijs, dan moet het lukken. Wij hebben hier het ‘voordeel’ dat de verschillende mensen allemaal door de zelfde organisatie worden betaald: de National Health Service. Ons eiland is te klein voor professioneel ambulancepersoneel. Toen ik 2 jaar geleden kwam, was een 15-jarige rode Bedford bestelbus de ambulance en tevens begrafenisauto. Recent kregen we een even oude ambulance, die elders was afgedankt. De ambulancechauffeur is ook begrafenisondernemer. Zijn hoofdbestaan is echter groenteman. Hij heeft geen eerste-hulp diploma en het is niet fair hem na 10 jaar trouwe dienst te verplichten het diploma als nog te halen. In noodgevallen hebben we nu geregeld dat mensen van de lokale brandweer komen om te helpen, die een goede eerste-hulp training hebben gehad. Samen met de 2 verpleegkundigen op het eiland (samen hebben ze één baan) en de brandweer hebben we af en toe een oefening. Dan bent u heel wat beter af met gediplomeerd personeel en een echte ambulance. Maar realiseer u dat je in spoedgevallen maar beperkt wat kunt doen. Het is dus belangrijk dat er snel verder transport is naar een goed ziekenhuis: ook daar mag u niet klagen met Leeuwarden, Dokkum en Groningen vlakbij. Hier moet vaak een 400 km vlucht gemaakt worden om Aberdeen te bereiken want niet alles kan in het ziekenhuis op het hoofdeiland worden afgehandeld. Dit ziekenhuisje heeft wel 2 chirurgen en 2 anaesthesisten maar wordt verder door de huisartsen gerund. Heb ik nu in die 2 jaar tijd het gevoel dat er mensen gesneuveld zijn door deze omstandigheden: het antwoord is nee. Hier en bij u zal gekeken moeten worden naar kosten en baten: zo kan het zijn dat bepaalde zorg verleend zal gaan worden door beroepsbeoefenaars in de gezondheidszorg, die dat eerst niet deden. Daar zullen we misschien even aan moeten wennen. Hopelijk kunnen we bij dit alles het eigen belang naar de achtergrond schuiven om te proberen het mooie eiland leven zo goed mogelijk in stand te houden.
Nieuwsbrief RAV Fryslân
Naast het artikel in Medisch Contact verscheen er begin dit jaar ook nog een artikel in het tijdschrift Noorderland. Beide artikelen en andere relevante links zijn terug te vinden op de website van de RAV Fryslân (besloten gedeelte -> nieuwsbrief).
Rampbestrijdingsplan veerdiensten Waddenzee In de vorige nieuwsbrief verscheen reeds een artikel waarin de aanleiding voor een rampbestrijdingsplan nader werd belicht. Ook werd er uitleg over dit plan gegeven.
In september is er in het kader van het project een drietal workshops georganiseerd. De gekozen locaties bevonden zich nabij de veertrajecten die op de workshop centraal stonden. In Lauwersoog was Defensie gastheer op de Willem Lodewijk van Nassaukazerne. In Franeker was de brandweerkazerne de gekozen locatie en het KNRM station van Eemshaven was de thuisbasis voor de derde workshop. In totaal zijn er meer dan honderd personen van zeer verschillende komaf aanwezig geweest. Er waren helikoptervliegers vanuit de Marine en de Luchtmacht, ambtenaren, schippers van de KNRM schepen en Burgemeesters. De deelnemers kregen een gevarieerd programma voorgeschoteld. Na een inleiding met uitleg over het rampbestrijdingsplan, werd ingegaan op het scenario. Bij het bespreken van het scenario kwam voor de lunch de melding, alarmering en coördinatie aan bod. Na de lunch stonden onder andere opvang, verzorging en voorlichting op het programma. Het scenario leverde levendige discussies op over hoe de kapitein van een veerboot incidenten meldt, of het mogelijk is om gewonde opvarenden op een eiland af te zetten en hoe de coördinator op het water con-
oktober 2007
pagina 3 van 5
tact heeft met het coördinatieteam op het land. De workshops hebben heel veel belanghebbenden betrokken bij het tot stand komen van het rampbestrijdingsplan. Het plan is daardoor onder een breed publiek gaan leven en door de afstemming die heeft plaatsgevonden zijn de beschreven stappen op papier, in de praktijk goed uitvoerbaar.
den er in november ook nog profchecks afgenomen. Tot slot, voor de liefhebber is er op 27 november en 18 december nog de kans om een facultatieve trainingsdag te volgen. Voor meer informatie kun je terecht bij je loc-er of Bureau Opleidingen.
(bron: Leesbrief 2, september 2007)
Voortgang project NGM
Clustertraining Afgelopen weken zijn voor het eerst clustertrainingen binnen Fryslân gehouden. Een groot deel van de ambulancemedewerkers in Fryslân heeft inmiddels kennis gemaakt met deze nieuwe vorm van training. Op locatie (C1000, Kruisdobbe Leeuwarden, wie weet het niet te vinden?) kreeg het ambulanceteam te maken met een trauma- of een cardiologische casus. Het realiteitsgehalte werd nog verder verhoogd door de medewerking van de meldkamer die de alarmering, de melding, de sitrap en de vooraankondiging afhandelde.
De Friese burgemeesters zijn onlangs unaniem en zonder discussie akkoord gegaan met de vorming van één gemeenschappelijke meldkamer voor de politie, de brandweer, de ambulancezorg en de GHOR in Noord-Nederland. Het besluit werd genomen in een gecombineerde vergadering van het Regionaal College Fryslân en het bestuur van de Hulpverleningsdienst Fryslân. Het Friese “ja” betekent dat in de drie regio’s Fryslân, Groningen en Drenthe nu alle bestuurlijke neuzen in dezelfde richting staan waar het gaat om de realisatie van de nieuwe meldkamer.
Uit de pers
Gezien de, meest positieve, reacties zal deze trainingsvorm zeker een vervolg krijgen.
Scholingsactiviteiten najaar 2007 In de maanden november en december vinden nog volop opleidingsactiviteiten plaats. Tot en met half december wordt de veiligheidsdag georganiseerd. Als het goed is sta je al ingepland voor deze dag en heb je van je loc-er inmiddels gehoord wat er aan voorbereiding gevraagd wordt. Voor de nieuwe collega’s is er op 7 november een trainingsdag deelvaardigheden, op 21 november een trainingsdag cardiologie, op 5 december is het thema traumatologie en op 19 december wordt het opleidingsjaar afgesloten met de dag kinderresuscitatie. Daarnaast wor-
Nieuwsbrief RAV Fryslân
Noorden krijgt ambulances voor dikke mensen In het noorden rijden vanaf februari 2008 speciale ambulances voor zwaarlijvige mensen. Ze zullen worden ingezet in en rond Assen, Emmen en Leeuwarden. Dat zei een woordvoerder van UMCG Ambulancezorg maandag. De nieuwe ambulances moeten ervoor zorgen dat het ambulancepersoneel niet te zwaar hoeft te tillen. De dienst is naar eigen zeggen de eerste in Nederland die de wagens gaat inzetten.
,,De brancards kunnen met een drukknop in hoogte worden versteld en via een platform in de ambulance worden gereden'', legt directeur Tjerk Hiddes uit. ,,Momenteel worden mensen
oktober 2007
pagina 4 van 5
met ernstig overgewicht met verhuiswagens of wagens van de brandweer vervoerd.'' De nieuwe wagens zijn vooral bedoeld voor mensen van boven de 100 kilo maar zullen algemeen worden ingezet. ,,Wel zal de centrale in het vervolg ook naar het gewicht vragen'', vertelt Hiddes. Met een gewicht van 5000 kilo in plaats van de gangbare 3500 zijn de ambulances zelf overigens ook 'zwaarlijvig'. Naast het beschermen van het personeel moeten de nieuwe ambulances ook meer comfort bieden aan de patiënten. Begin 2008 zullen de ambulances beschikbaar zijn en zal het personeel een speciale training krijgen. Wegens het gewicht en de grootte van de ambulance is een rijbewijs C vereist. Het gaat om een proef van twee jaar met drie ambulances.
Het RIVM onderzoekt op verzoek van de minister of de bestaande capaciteit en de regionale spreiding van de ambulances toereikend is. Medio 2008 verwacht hij hier de uitkomst van. Voor die tijd wil de Klink geen beslissing nemen over aanpassing van het budget voor deze sector.
(bron: www.zorgkrant.nl, 4 oktober 2007)
Uitsmijter Inmiddels heeft vast iedereen al de nieuwe reclame van Centraal Beheer gezien waarin naast de humor plaats is voor een serieuze boodschap. Voor degenen die de reclame nog niet gezien hebben (of gewoon nog eens willen zien): www.centraalbeheer.nl Overigens is de reclame ook via tal van andere sites te bewonderen…
(bron: www.planet.nl, 24 september 2007)
SAR regel1 regel2 regel3 regel4 regel5 regel6 regel7 regel8 Klink: meer ambulances binnen streeftijd Ambulances moeten in spoedgevallen vaker binnen de norm van 15 minuten aanwezig zijn, vindt minister Klink. De minister streeft ernaar - overigens net als de ambulancezorg zelf - dat 95 procent van de ambulances binnen de normtijd ter plekke is bij noodgevallen, zei hij vanmiddag in de Tweede Kamer. Vorige week bleek uit een onderzoek van de ambulancezorg zelf dat in 2006 9 procent van de ambulances te laat arriveerde (35.000 ritten). Volgens Klink is de verbetering onder andere te bereiken door de werkwijze beter te organiseren. Hij noemt de vorming van regionale ambulancevoorzieningen (RAV), waarbij meldkamers en vervoerders in één hand komen, die nog niet overal tot stand is gekomen. Daarnaast kunnen meldkamers sneller reageren op een melding en kan de triage beter (de afweging of het om een spoedgeval gaat). Op dit moment blijken er op dit vlak grote verschillen tussen regio’s te bestaan. Tenslotte benadrukt de minister de noodzaak van een eenduidige definitie van de normtijd van 15 minuten. Nu zitten daar soms nog verschillen in. De Wet op de Ambulancezorg, die nu bij de Eerste Kamer ligt, moet een aantal organisatorische knelpunten oplossen.
Nieuwsbrief RAV Fryslân
colofon Nieuwsbrief RAV Fryslân, 4e jaargang, nummer 8 30 oktober 2007 Stafbureau RAV Fryslân Wiardaplantage 3 8939 AA Leeuwarden telefoon 058 28 00 264 www.rav-fryslan.nl De nieuwsbrief van de RAV Fryslân is een uitgave van de afdeling Communicatie van het Stafbureau van de RAV Fryslân en verschijnt tien keer per jaar. Het juni/julien het augustus/september-nummer zijn dubbelnummers. samenstelling en vormgeving: Peter de Ruiter, afdeling Communicatie Stafbureau eindverantwoording: Jaap Hatenboer, hoofd Stafbureau reacties en bijdragen uitsluitend via email:
[email protected] verantwoording foto’s:
oktober 2007
pagina 5 van 5
