Nieuwsbrief jaargang 9 nummer 14 oktober 2007

Nieuwsbrief

jaargang 9 – nummer 14 – oktober 2007

Aquarel van J. Verheul Dzn. (mei 1927): Lakerveld 118 te Lexmond. Opmerkelijk is de afhangende kap (dak) aan de achterzijde en het witgekalkte vlak op de boerderij, dat evenals de zwarte plint is doorgetrokken op de leilinde aan de weg. Ooit zou de boerderij dienst hebben gedaan als raadhuis, trouwzaal en café, zo wil de overlevering.

REDACTIONEEL Het is tweede helft augustus. ’s Avonds is het al weer goed te zien dat de dagen korten. Dat houdt tevens in dat de nachten lengen. Vroeger, in de tijd dat onze verre voorouders leefden, was dat het ritme van werken en rusten. In de winter was er weinig te doen, waren de dagen kort en gebeurde er minder in en om het huis of de boerderij. In de zomer was er veel werk, maar waren er lange dagen, zodat voor het verrichten van al dat werk tijd was. Zo had alles zijn bestemming. Dit is intussen ingehaald door de 24uurs economie. Zowel in de zomer als in de winter is er veel werk te doen op de boerderij. De hedendaagse bedrijfsvoering vergt veel tijd. Vooral vanwege de grote hoeveelheid wetten en regels en de daarmee gepaard gaande formulieren. Daarnaast is er de zorg voor het

onroerend goed. Land en erf, maar ook de boerderij. Vooral als je het moet doen met een oud spul. Op zich een eer als je op een historische boerderij mag boeren. Maar het vergt wel iets van je. Juist daarom is er een organisatie als de Stichting Boerderij & Erf Alblasserwaard-Vijfheerenlanden. Om de boerderijeigenaren en ook de bewoners, die niet zelf eigenaar zijn, te steunen, te adviseren, verder te helpen. Een aantal mensen maakt daar gebruik van en zijn intussen klant geworden van onze stichting. Een groter aantal echter niet. Zouden zij onze stichting niet kennen; niet weten wat wij voor hen kunnen betekenen? Ik trek mij dat persoonlijk aan. Destijds bij de start van Boerderij & Erf ben ik gevraagd het penningmeesterschap op me te nemen. Van zowel de stichting als de vereniging. Thans ben ik het alleen nog maar van de stichting en vervult de heer J. van

Nieuwsbrief BOERDERIJ & ERF - jaargang 9 - nummer 14 - oktober 2007

Vliet uit Groot-Ammers die functie bij de vereniging. Daarnaast ben ik later ook verantwoordelijk gesteld voor de publiciteit binnen onze organisatie. En dat is wat me wat zorgen baart. Veel van het werk dat wij doen gebeurt in feite door de werkgroep advies en voorlichting. Die praat over de ingekomen vragen en geeft aan welke adviezen er gegeven moeten worden. Daar gebeurt heel veel goed werk, maar dat is bijna bij niemand bekend. Het is ook lastig om daarmee de pers in te gaan, want je praat wel over iemand persoonlijke situatie. Dat is privacygevoelig. We zijn op dit moment echter een mogelijk nieuw project aan het voorbereiden. Dat is er helemaal op gericht dat de publiciteit van Boerderij & Erf AV beter in beeld komt. Of dit kan worden gerealiseerd is vooral afhankelijk van de extern te verkrijgen subsidie en sponsoring. Dick de Jong

-1-

konden toen ook niet over de lijm- en kitsoorten beschikken die er tegenwoordig wel zijn. Daarnaast blijft het aanzien van het geheel zo als het oorspronkelijk was, wat ik persoonlijk nog het allerbelangrijkste vind. Met mijn verhaal wil ik beslist niet beweren dat mensen bewust op het verkeerde been worden gezet om maar klakkeloos tot vervangen over te gaan. Maar we moeten af van het modeverschijnsel alles maar meteen te vernieuwen, met in ons achterhoofd de gedachte dat het dan ook mooier en beter is. Helaas is dat maar zelden waar.

AANSCHERVEN “Schilder lust je boter op je koek?” “Graag mevrouw” was het antwoord. “Zou je straks misschien even bij de twee raamkozijnen van de voorgevel willen kijken?” Na de koffie ging de schilder eens poolshoogte nemen en concludeerde: “De onderdorpels zijn slecht en ook de stijlen zien er niet best uit. Ik ben bang dat er nieuwe kozijnen in moeten”. Met een schroevendraaier stak je er zo een gat in en ook de ondereinden van de stijlen waren aangetast. “Kunnen ze dan niet meer gerepareerd worden”, probeerde de vrouw nog. “Dat denk ik niet, dat doen ze tegenwoordig niet meer” sprak de schilder. “Jammer, dat kost weer een hoop geld” was de verzuchting. De timmerman moest er dus aan te pas komen en al snel kwam die tot de conclusie dat er inderdaad echt nieuwe kozijnen gemaakt moesten worden, want er viel niets meer te repareren. En zo gebeurde het! De nieuwe kozijnen blijken er wel wat anders uit te zien dan de oude: Het hout smaller, de schuiframen er uit en de roeden dikker. Ook het bovenen onderraam is nu gescheiden door een dorpel, zodat het bovenraam open gezet kan worden. Beneden kan dan het glas direct in het kozijn. Helaas, beste mensen, zo gaat het maar al te vaak. Met de beste bedoelingen worden veranderingen doorgevoerd waardoor afbreuk wordt gedaan aan het aanzien van een huis of boerderij. Het lijkt wel een trend: Nieuwe kozijnen, gevels stralen en opnieuw voegen en niet te vergeten nieuwe dakpannen. In heel veel gevallen zijn het werkzaamheden die totaal overbodig zijn en die de mensen om de een of andere reden worden aangepraat. Kennelijk is het een soort cultuur geworden. Het kan niet ontkend worden dat een gevel die schoongemaakt wordt er mooier uitziet dan een vervuilde gevel. Helaas wordt het metselwerk daardoor dikwijls zo lek als een mandje en in veel gevallen wordt de oppervlaktestructuur totaal vernield door ondeskundig stralen. Dan de dakpannen. Uiteraard komt het voor dat die poreus worden en water doorlaten, maar zelden geeft dat echte lekkage. Tot slot de kozijnen, waarmee dit verhaal begon. Het is verbazend te zien hoe weinig er tegenwoordig aan kozijnenreparatie wordt gedaan. Blijkbaar heeft de mening post gevat dat een heel kozijn vervangen gemak-

Meine Mollema

kelijker en dus goedkoper is dan er een stuk in zetten. Aanscherven heet dat in het vak. Uit de dagelijkse praktijk weet ik nog dat het ongeveer een halve- tot maximaal een hele dag werken is een kozijn aan te scherven en er eventueel een nieuwe onderdorpel in te maken. Meestal is die rot en zijn daardoor ook de kozijnstijlen aangetast. In mijn tijd, circa 40 jaar geleden, wat dat puur handwerk. Nu, met alle elektrische gereedschappen, moet dat sneller en beter kunnen. Wij

Een goed onderhouden kozijn (afbeelding uit de publicatie ‘Kleur op boerderijen’)

SUBSIDIEMOGELIJKHEDEN ONVOLDOENDE BENUT Elders in deze nieuwsbrief wordt melding gemaakt van enkele subsidiemogelijkheden. Bij Boerderij & Erf A-V is hiermee inmiddels ervaring opgedaan. Daarom een korte toelichting. Allereerst kwam er in 2007 een nieuwe regeling voor onderhoudssubsidie, bestemd voor rijksmonumenten die agrarisch gebruikt worden. De eigenaar kan een aanvraag indienen voor subsidie voor het uitvoeren van regulier onderhoud. Bijna alle vormen van onderhoud vallen hieronder: kozijnen aanscherven, riet opstoppen en schilderwerk, tot vervangen van potdekselwerk en funderingsherstel. De subsidie is 40% van de kosten met een maximum van € 20.000. De aanvraag moet vergezeld gaan van een inspectierapport, een overzicht van de werkzaamheden en een begroting van de kosten. Ook moet in een onderhoudsplan worden aangegeven


hoe het onderhoud wordt aangepakt. Er wordt een flink pak papier vereist, maar dat levert dan uiteindelijk als het goed is de subsidie op. Er zijn enkele kinderziektes aanwijsbaar bij deze regeling. Hierover zal Boerderij & Erf contact opnemen met de Rijksdienst voor Archeologie, Cultuurlandschappen en Monumenten. Vanaf 1 maart 2008 worden weer nieuwe aanvragen in behandeling genomen. Onze ervaring is dat deze regeling nog niet genoeg bekend is en nog onvoldoende wordt benut. Het gevolg van onvoldoende gebruikte subsidieregelingen is, dat het geld door het rijk aan een ander doel wordt toegekend, en dat zou jammer zijn. Een andere regeling is met name geschikt voor eigenaars van gemeentelijke monumenten. Die kunnen een laagrentende lening (tot maximaal € 100.000 tegen 1,5% rente) aanvragen bij het Cultuurfonds voor

-2-

Monumenten. Ook hier wordt gevraagd naar een plan, een vergunning en een begroting. Een dergelijke aanvraag kan op vier momenten per jaar worden ingediend. De regeling is nog betrekkelijk nieuw en onbekend, maar er wordt steeds meer gebruik van gemaakt.

De aanvraagprocedures zijn lastig, zeker voor mensen die daar niet dagelijks mee te maken hebben. Bij elk van deze aanvragen kan Boerderij & Erf assisteren. Hieraan zijn kosten verbonden, gebaseerd op het ingeschatte aantal uren. Gedurende de looptijd van het project ‘Nieuwe

perspectieven’ hoeft de eigenaar maar 50% van deze kosten te betalen. Als u denkt voor een van deze regelingen in aanmerking te komen, neem gerust contact op met Boerderij & Erf. Piet den Hertog

BOUWHISTORISCH AFSTUDEERONDERZOEK Om mijn studie HBO bouwkunde te Utrecht af te ronden was een goede afstudeeropdracht nodig. Deze opdracht vond ik bij Bureau Helsdingen (Vianen) in de vorm van een bouwhistorisch onderzoek naar de boerderij aan de Peursumseweg 97 te Giessenburg (Zie afbeelding 1, een foto van H.M. den Uijl uit 1986). Naast dit onderzoek is er ook een restauratieplan gemaakt (hierin staat op welke manier gebreken aan de boerderij hersteld moeten worden), gevolgd door een plan voor herbestemming van de stal. Om te voorkomen dat dit artikel de hele nieuwsbrief zal vullen, gaat hier alleen dieper ingegaan worden op de geschiedenis van de boerderij. Afbeelding 1: Peursumseweg 97 te Giessenburg (Foto H.M. den Uijl 1986)

De boerderij aan de Peursumseweg 97 te Giessenburg is niet zomaar de eerste beste boerderij. Dit prachtige rijksmonument siert de Alblasserwaard al vier eeuwen lang. Dit mooie bouwwerk is de basis voor een uitdagende, ingewikkelde bouwhistorische puzzel en een mooi afstudeeronderzoek. De ingewikkelde bouwhistorische puzzel komt voort uit een geschiedenis

van verbouwing na verbouwing door de eeuwen heen. Deze geschiedenis begint begin 17de eeuw wanneer de boerderij vermoedelijk gebouwd is. Dit gebeurde op de plek van een middeleeuwse voorganger. De boerderij staat op een woonheuvel, dit is een kunstmatige verhoging tegen het water, vergelijkbaar met de terpen in Friesland.

Afbeelding 3


Gedurende de afgelopen vier eeuwen van haar bestaan heeft de boerderij veel doorgemaakt. De boerderij trotseerde de tand des tijds, 33 overstromingen, de tachtigjarige oorlog en twee wereldoorlogen. Van al deze strijd was (en is?) de strijd tegen het water de belangrijkste en meest bedreigende voor het voortbestaan van de boerderij. Om de voeten droog te houden werd de woonheuvel gedurende de eeuwen keer op keer verhoogd. Nadat de boerderijen versteenden stopte dit proces. Het gevolg was dat er nieuwe oplossingen gezocht werden om huis, haard en vee te beschermen tegen overstromingen. Eind 17de eeuw ging het goed met de economie, wat resulteerde in een grote vraag naar zuivelproducten. Als gevolg hiervan werden vele boerderijen vergroot. Bij deze boerderij resulteerde dit in een verbreding en verhoging van de stal en het achterhuis. Dit gebeurde met behulp van nieuwe grotere gebinten. In het voorhuis werden de oude (kleinere) gebinten behouden en op een verhoogde vloer geplaatst. Dit zorgde ervoor dat de nok van het dak van het voorhuis qua hoogte aansloot op de nok van het achterhuis. Daarnaast zorgde dit er ook voor dat een kleine overstro-

-3-

Afbeelding 2, deel B

ming minder problemen veroorzaakte doordat de verhoogde vloer meer bescherming tegen het water bood. Begin 18de eeuw wordt vervolgens een naastgelegen bijgebouw bij de boerderij getrokken. Dit gebeurde door beide volumes te koppelen onder een grote met riet gedekte kap welke haaks op de bouwmassa geplaatst werd (zie afbeelding 2, deel B). Hierdoor ontstaat de karakteristieke sprong in het dak. De 18de eeuw word gekenmerkt door economische malaise, overstromingen en veepest. Hierdoor werd er weinig verbouwd aan de boerderij. De overstromingen hadden tot gevolg dat er weer nieuwe maatregelen tegen het water genomen werden. Dit gebeurde in de vorm van een stellingzolder (Zie afbeelding 3). Dit is een oud model waterzolder die als een “inbouwpakket” tussen de bestaande

Afbeelding 4

gebinten gemonteerd werd. Via een loopbrug konden de koeien hierop in veiligheid gebracht worden. Halverwege de 19de eeuw breekt er weer een agrarische bloeiperiode aan op economisch gebied. Dit ging bij deze boerderij gepaard met een aanbouw aan de voorzijde van de boerderij (Zie afbeelding 2, deel A). Daarnaast werd de stal aan één zijde een klein stukje verbreed. Hierna volgen nog een aantal kleine verbouwingen. Begin 20ste eeuw is de rechter zijgevel verhoogd en verdween het

wolfseind aan de voorgevel waarna deze vervangen is door een topgevel. De laatste grote veranderingen dateren uit 1994 toen de boerderij voor het laatst grondig verbouwd werd. Dit is vooral intern gebeurd (Afbeelding 4 laat de gebintconstructie van de boerderij zien in de huidige staat). Tot zover dit fragment uit de geschiedenis van één van de parels uit de Alblasserwaard, de boerderij aan de Peursumseweg 97 te Giessenburg. Dirk Blom

MELKPRIJZEN De meeste nog praktiserende boeren zijn melkboeren. Althans zo werden de veehouders die zich op de melkproductie richten vroeger genoemd. Sommigen ventten die melk zelf uit; vandaar dat wat we nu de SRV-man noemen, enkele decennia terug bekend stond onder de naam melkboer. Zo had je ook boeren, die hun groenten aan de man brachten, of hun kaas. De groenteboer en de kaasboer. Afgelopen zomer bleek ineens dat de melkprijs omhoog moest. Een paar jaar lang hebben we alle grootgrutters met elkaar laten vechten om het belang van ons als consument. Een ineens werden we geconfronteerd met diverse noviteiten rondom de melkaanlevering, die naar mijn bescheiden mening alleen maar geld kosten. Het begon met het langer houdbaar maken. Toen kwam de eenvoudig te hanteren schroefdop op het melkpak en vervolgens was er zelfs een melkpak met kijkvenster zodat we konden zien hoeveel melk er nog was. Dat laatste vind ik echt te ver gaan. Het deed me denken aan

een aantal jaren terug. Het was gebruikelijk dat ‘jajum’ in een glazen fles zit. Dan kun je zolang je het niet teveel hebt genuttigd nog inschatten hoeveel borrels er nog uit de fles te schenken zijn. In de begintijd dat kwaliteit het moest gaan opnemen tegen de prijs, waren der drankfabrikanten, die hun luxe versie ‘jajum’ in een bruinstenen kruik gingen leveren. Nadeel daarvan was dat je niet kon zien wat je nog kon uitschenken, wat nog eens werd bemoeilijkt door het gewicht van de kruik. Al snel zorgde fabrikant Bols voor de oplossing: een houten peilstokje. Dat stak je in de fles en kon je zien hoever de stok nat worden was en dus wat er nog te schenken viel. Ik voelde me net een automonteur, die een peilstok in het oliepeil stopte, toen ik met die onzinnige actie bezig was. Ik had nog voldoende olie voor de volgende reis… Het peilstokje heeft me al lang terug een verwarmend moment doen beleven op een koude zondagochtend, toen ik de open haard aan stak. De reden dat de melkprijs van de zomer ineens weer verhoogd kon


worden, was China. Daar nam de welvaart toe en zodoende… Toen ik mij destijds tijdens mijn schoolopleiding eens verdiepte in de economie, bleek al snel dat we hier in het westen (en vooral in Nederland) veel te veel produceerden. Er ontstonden melkplassen en boterbergen en nog veel meer. De overheid bemoeide zich ermee en het probleem was uit de wereld. Waar blijft die overheid nu? Oh ja, Mansholt is er niet meer… Maar niet hij alleen zal de veroorzaker van die overheidsbemoeienis geweest zijn. Laten we ons nu eens niet voor de gek laten houden. Laten we nu eens gewoon accepteren dat de prijs opdrijft als er meer vraag naar een goed is en dat de prijs tegenvalt als het aanbod van dat goed hoger is. Dat heeft toch met economie te maken. Als het veel regent verlangen we naar de zon en als de aarde verschroeit door de vele zonuren, verlangen we naar een frisse bui regen. Dat is toch gewoon het alledaagse leven. En zo hoort dat ook met de prijs van melk te gaan… Dick de Jong

-4-

DE ZORGBOERDERIJ, EEN GAT IN DE MARKT een zorginstelling) betrokken. Maar het is ook mogelijk om een financiële bijdrage te krijgen om zelf zorg in kopen. Dat kan op verschillende manieren, bij een instelling maar ook bij een zorgboerderij. Dit laatste wordt een persoonsgebonden budget (PGB) genoemd. (wie meer wil weten: www.pgb.cvz.nl).

Geiten op de (zorg)boerderij de Mekkerhoeve in Wijngaarden

‘Zorgboerderijen schieten als paddenstoelen uit de grond’, zo vermeldt een landelijk dagblad. Het is één van de vele artikelen die de laatste tijd verschijnen in de media. Daarom verdient het de aandacht van Boerderij & Erf om hiermee ‘de boer op te gaan’. Om na te gaan wat er zoal aan de orde is. Eerst verdiepen we ons wat ‘de zorg’ in dit geval op de boerderij inhoudt. Het merendeel van de zorgboerderijen in Nederland zijn zelfstandige ondernemingen; de ondernemer werkt voor eigen rekening en risico. Behalve een agrarisch product produceren, wil een zorgboer en zijn gezin vaak iets voor mensen betekenen en gaat het in de eerste plaats om motivatie. Voor sommige boeren spelen ook economische motieven en deze zoeken via de zorg naar verbreding van inkomen. Elke zorgboerderij heeft een eigen werkwijze en een eigen doel. Het aanbod kan variëren van zorg tot arbeidsintegratie. Er zijn zorgboerderijen waar - meervoudig - gehandicapten of ouderen komen omdat de sfeer en de omgeving hun goed doen. Op andere bedrijven verrichten cliënten werkzaamheden waarbij geen harde eisen gesteld worden aan het werktempo en de kwaliteit

van het product. Er zijn er ook waarbij de vaardigheden van de cliënten worden getraind, soms als opstap naar reguliere arbeid. Het aanbod verschilt per boerderij. De opzet van de meeste zorgboerderijen is kleinschalig. Rust, regelmaat, ruimte, aandacht en respect zijn de aandachtspunten waarop bij de zorgboer en zijn gezin niet bezuinigd wordt. Een pluspunt wat veel zorgverleners opmerken, is het resultaat dat zichtbaar is, en dat de energie die in de zorgboerderij wordt gestoken dubbel en dwars wordt beloond. In onze regio zijn inmiddels al 26 boerderijen waar landbouw en zorg gecombineerd worden. Waar mensen worden opgevangen die een steuntje in de rug kunnen gebruiken: mensen met een verstandelijke of lichamelijke beperking, personen met een psychische of sociale hulpvraag of (ex)verslaafden, jongeren die hun eigen plekje in de samenleving zoeken, ouderen of beroepsmensen die in hun werk zijn vastgelopen. Iemand die zorg nodig heeft door ziekte, handicap of ouderdom krijgt de zorg die nodig is op grond van de wettelijke regelgeving. Die zorg wordt vaak in natura verstrekt; soms wordt deze ‘afgekocht’. Hierbij wordt een erkende instelling (bijvoorbeeld verpleging of verzorging thuis of in


Wat de praktijk leert, is dat het aanvragen van het PGB goed moet worden aangepakt en daarom met zorg en voldoende kennis moeten worden voorbereid en ingevuld. Het is daarom aan te bevelen dit in samenwerking te doen met mensen die hier dagelijks mee van doen hebben. Een organisatie die inmiddels veel ervaring heeft met zorgboerderijen, het indienen van aanvragen en het beheren van het PGB is de agrarische natuuren landschapsvereniging Den Hâneker (www.denhaneker.nl).

Wat kan de Stichting Boerderij & Erf betekenen bij Zorg op de boerderij. De doelstelling van onze Stichting is het behouden van onze oude historische boerderijen. Zij bepalen vanouds het beeld van de Alblasserwaard en de Vijfheerenlanden. Maar het voortbestaan van een aantal boerderijen wordt bedreigd en in teveel gevallen raken zij hun oorspronkelijke functie kwijt en dreigen zij zelfs helemaal te verdwijnen. Het is daarom de stichting alles aan gelegen om in kontakt te komen met eigenaren van boerderijen die een andere bestemming willen geven aan hun pand. Uit de gesprekken, met enkele zorgorganisaties kwam naar voren dat er behoefte is aan een boerderij om die in te richten voor huisvesting van ouderen of mensen met een beperking. Waarom een nieuw zorgcentrum bouwen als we die ook kunnen verwezenlijken in een boerderij die behouden kan blijven? Door een inpandige verbouwing en met het hierbij betrekken van de de oude stallen en de schuren, die dan een nieuwe functie krijgen. Groot-Ammers, september 2007 J.van Vliet

-5-

RIVAS - ZORG GOED GEREGELD Gesprek met mevrouw Lilian Bouman, regiomanager Alblasserwaard- Noord.

De Rivas Zorggroep levert verzekerden en niet-verzekerden zorg in de regio Alblasserwaard, Vijfheerenlanden, de gemeente Lingewaal en het Land van Heusden en Altena en breidt haar werkgebied inmiddels uit naar aangrenzende regio’s.(zie www.rivas.nl).

Gevelsteen met Lakervelder (herkomst onbekend)

SPONSORING Lange tijd hebben wij als Stichting Boerderij & Erf kunnen ‘leven’ dankzij subsidies en dergelijke. Dat wordt allemaal minder. We zullen in de toekomst steeds meer ‘zelf de broek op moeten houden’. Daarvoor is geld nodig. Momenteel wordt gedacht om te gaan werken met sponsoring. Wij gaan een aantal bedrijven, personen en instellingen benaderen en deze in de gelegenheid stellen om ons een jaarlijks sponsorbedrag te betalen. Doordat we dit zakelijk aanpakken zal een belangrijk deel van deze sponsoring fiscaal aftrekbaar zijn bij de belastingaangifte. Tegenover deze sponsoring staan ook voordelen. Welke moeten we nog precies bedenken, maar te denken valt aan korting bij de dienstverlening door ons op het gebied van advies en voorlichting. Een jaarlijkse uitnodiging voor een bepaald evenement, dat wordt afgesloten met een drankje en een hapje. Met regelmaat op de hoogte worden gesteld van de activiteiten van onze stichting. U wordt van de ontwikkelingen op de hoogte gehouden.

Ruim 5.000 medewerkers en circa 1.000 vrijwilligers maken het mogelijk dat Rivas 24 uur per dag, 7 dagen per week klaar staat voor haar cliënten. Rivas heeft allerlei vormen van zorg en dienstverlening binnen één organisatie. Zo zijn ze gemakkelijk te combineren en op elkaar aan te sluiten. Met als doel: zorg bieden die aansluit bij de vragen, wensen en behoeften van de cliënt of patiënt. Vraaggestuurde zorg, die goed is geregeld. Eén van de doelstellingen van Rivas is dat mensen, als zij zorg, verpleging en verzorging nodig hebben, niet onnodig in een instelling moeten verblijven. Als het enigszins mogelijk is, komt de zorg naar de mensen toe, in plaats van andersom. Daarom ook maken de verzorgings- en verpleeghuizen van Rivas plaats voor zorgcentra en/of woonvoorzieningen die voldoen aan de huidige gestelde eisen, verspreid over de regio. Dit met als uitgangspunt zorg thuis, of zo dicht mogelijk bij de vertrouwde omgeving van de mensen te bieden. Rivas participeert in diverse projecten. Een voorbeeld daarvan zijn diverse kleinschalige woonvoorzieningen voor verpleging met verblijf in de regio, die meestal in samenwerking met gemeenten en woningbouwcorporaties worden gerealiseerd. In de regio zijn ze tevens partij in het Pact van Bleskensgraaf. Als gevolg van vergrijzing, er komen meer ouderen en hun leeftijd wordt hoger, zal de vraag naar zorg toe gaan nemen. Rivas wil daar graag op in blijven spelen. Zo heeft Rivas plannen voor het opzetten van een kleinschalige woonvoorziening in de gemeente Graafstroom waar circa 18-24 personen, zowel zorgbehoeftige ouderen als mensen met een lichamelijke beperking, kunnen wonen met 24-uurs verpleging en verzorging. De voorkeur gaat daarbij uit naar huisvesting in of rond een (voormalig) agrarisch bedrijf. De gemeente Graafstroom en Rivas zijn daarom op zoek naar een geschikte locatie en geven de voorkeur aan een (historische) boerderij die buiten bedrijf is of komt. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met mevrouw Bouman, bereikbaar via de Rivas Zorglijn, telefoonnummer 0900-8440 (lokaal tarief). J. van Vliet

Dick de Jong

Aquarel van Willem Roelofs (1922-1897): Weidelandschap in de omgeving van Meerkerk (circa 1860); in bezit van Teylers Museum Haarlem


-6-

DE PLUIMEN KOMEN ER WEER AAN Trots toont Chris Huissen de pluim, in de vorm van een muurbordje, die de familie aan het Hoogeind 23 in Leerdam vorig jaar ontving. In de categorie ‘gedeeltelijke verandering’ was de jury van Boerderij & Erf enthousiast over de wijze waarop Huissen aan het Hoogeind 23 in Leerdam hun liefelijke 18e eeuwse boerderij heeft aangepast aan de eisen van deze tijd maar het karakter heeft hij ze voortreffelijk weten te behouden. Drie bouwprojecten in de Alblasserwaard-Vijfheerenlanden kregen vorig jaar deze pluim. Met dit initiatief wil de stichting positieve aandacht geven aan geslaagde herof verbouwingen waarbij het streekeigen karakter en de uitstraling behouden zijn gebleven. Het is niet alleen een blijk van waardering richting eigenaren, maar het zijn ook

voorbeelden die navolging verdienen. Het gaat daarbij niet alleen om grote projecten. Ook kleinere verbouwingen en bijgebouwen komen nadrukkelijk

in aanmerking voor de pluim. In de komende weken zullen de pluimen 2007 worden uitgedeeld. Dick de Jong

STICHTING PHILADELPHIA ZORG RONDOM BOERDERIJ EN ERF De Stichting Philadelphia Zorg is een landelijke netwerkorganisatie voor mensen die zorg en/of ondersteuning nodig hebben. Philadelphia wil naast mensen staan op basis van een christelijke levensvisie. De geboden zorg varieert van enkele uren begeleiding per week tot dagelijkse intensieve zorg, van logeeropvang tot dagbesteding en begeleide werkvormen. Het Philadelphia-netwerk bestaat uit meer dan 775 kleinschalige

locaties. Een aantal locaties vormt samen een regio. De locaties in het land zijn onderling verbonden in 23 regio's, die aangestuurd worden door een regiomanager. Bij Philadelphia werken ongeveer 9.300 medewerkers voor ruim 7.700 cliënten in de gehandicaptenzorg en 2.800 cliënten in de thuiszorg. Het uitgangspunt van de Stichting Philadelphia Zorg is dat mensen met een beperking zo gewoon mogelijk kunnen leven. Net als iedereen willen zij hun eigen leven leiden en hun eigen thuis hebben, in de buurt van vrienden en familie. Philadelphia streeft naar een zo normaal mogelijk leven voor mensen met een beperking. Zij en hun familie spelen daarin de hoofdPhiladelphia rol. biedt zorg en ondersteuning, waar dat nodig en wenselijk is: onze zorg past bij hun leven.

behoeften en wensen van onze cliënten staat. Maar ook letterlijk: Regio Waerdenstreek is een van de regio’s binnen Philadelphia met als werkgebied onder andere de Alblasserwaard en de Vijfheerenlanden. In dit gebied heeft Philadelphia in Bleskensgraaf een woonlocatie voor kinderen en volwassenen, in Groot-Ammers een logeerhuis (De Parel) en vanaf 1 juni 2007 is er in samenwerking met Den Hâneker een dagbestedingslocatie in Streekcentrum Liesvelt in Groot-Ammers waar cliënten werkzaam zijn bij tuinwerkzaamheden en in het bezoekerscentrum.

De zorg en ondersteuning van Philadelphia staat 'dichtbij'. Figuurlijk in de zin dat onze ondersteuning dichtbij de

Meer informatie is verkrijgbaar bij Martin Balfoort, projectcoördinator Stichting Philadelphia Zorg Waerdenstreek, telefoon 078-6112003 of www.philadelphia.nl.

De “hulp”boeren Hakan en Huib verzorgen de circa 200 geiten op de (zorg)boerderij De Mekkerhoeve in Wijngaarden. Op de boerderij van familie Den Ouden werken dagelijks 5 à 6 cliënten van Syndion en Philadelphia. Naast de zorg voor geiten behoort de verzorging van ander kleinvee en bewerking van het land tot de taken.


Vanuit de visie is Philadelphia in het gebied volop in ontwikkeling om te kijken welke mogelijkheden er zijn om op de vraag van de cliënten woon- en werkprojecten op te zetten die passen in het eigen netwerk van cliënten uit de Alblasserwaard. Het uitgangspunt is om samen met verschillende partijen, gemeenten, andere zorgorganisaties, Stichting Boerderij & Erf en particulieren deze projecten te organiseren.

J. van Vliet

-7-

DE STEE VAN SAAN VAN PIETERE DE SLACHT In de stee van Saan Bouman was een ruime koele kelder. Het kelderraampje was op het oosten en op de vloer lagen grijs-blauwe plavuizen. De muren en het tongewelf waren helder gewit. Boven het gewelfde plafond lag de opkamer. Alles was er nog gebleven als in de tijd toen de boerderij gebouwd was. Alleen aan de kant tegenover het kelderraam waren stenen pekelbakken gemetseld. Metje, de boerin liet daar in de zomermaanden de door haar gemaakte kazen drijven. In de herfst maakte ze geen kaas meer, maar dan werden de bakken gereed gemaakt voor de slacht. Zo konden de karbonades en het spek er in gezouten worden. Op een dag stond Dirk Baan op de werf. Dirk deed van alles om aan de kost te komen. In november was hij bij menigeen langs de Graaf de huisslachter. Op de verhalen van Dirke kon je niet altijd aan, maar een varken slachten dat verbeterde niemand hem. Het varken werd door de boer en zijn knecht uit het hok naar de ‘slachtplaats’ gedreven. Op het schoongeschrobde straatje tussen de boerderij en het stookhok hielpen de mannen elkaar om het varken te ‘vloeren’ door het de poten bij elkaar te binden. Het beest liet inmiddels luid van zich horen, maar dat was nog niets vergeleken bij het ogenblik dat Dirk het slachtmes door de varkenskeel haalde. Het gekrijs was tot over de wetering te horen. Het drong ook tot Tonia’s door. Zij was in het stookhok om het water in het kookfornuis op temperatuur te houden. De kinderen, die nog niet naar school waren, keken door het raampje van het stookhok hoe Dirk z’n werk deed. Ze griezelden er van, maar wilden het toch zien. Tonia stopte haar vingers in de oren, want ze hield van het beest. Ze had het zo vaak voer gebracht en vond het elke herfst erg als het varken werd geslacht. Toen het laatste geluid van het stervende varken verklonken was kon het werk beginnen. Aai Klomp, de knecht had het bloed dat uit de opengesneden keel stroomde opgevangen in een emmer. Dirk de slachter liet het verder aan de beoordeling van de boerin over of ze er bloedworst van maakte. Het was intussen tijd om naar school te gaan, maar voor ze weggingen vroegen de kinderen nog of Dirk de varkensblaas wilde bewaren. Daar

konden ze een mooie bal van maken. Tonia sleepte inmiddels emmers kokend water aan die Saan over het varken uitgoot. Met een krabbertje begon Dirk daarop de borstelige haren van het varken weg te schrapen. Toen dat gebeurd was kon het eigenlijke slachten beginnen. Met gemak sneed Dirk het beest open deed alles wat gebruikt kon worden in kuipen of schalen die Metje gereed had gezet: De lever, het hart, de nieren en darmen. De laatste moest Tonia schoonmaken om er worstvlees in te stoppen. Ook de kop werd gebruikt. Sommige boerinnen kookten de oren in soep en anderen bakten ze knappend in de koekenpan. Er ging niets van het dier verloren. De grote zijden van het geslachte beest werden tenslotte aan een leer tegen de boerderijmuur opgehangen. Dat was een ogenblik rust voor het grote werk van het verwerken kon beginnen. Het varken moest zo een poos blijven hangen om te besterven. Nu kwam Metje ook kijken. Met zichtbaar genoegen keken de mannen naar het geslachte dier. Dat betekende voor de winter vlees in de kuip. Metje haalde voor de mannen een glaasje brandewijn en dat maakte Dirk z’n mond nog verder open: “Een best varken was het. En wat een vet spek. Hij had gisteren nog een varken geslacht bij Kobus de Gier. Het was de moeite van het slachten niet waard. Nee, dan dit varken: ze konden er mee voor den dag komme…” Metje, die uit het land van de Vijf Heeren kwam, vertelde nog hoe bij haar thuis de buren langs kwamen om te ‘vetprijzen’. Het was, wat dat betrof, hier langs de Graaf maar een lauwe bedoening. De mannen likten hun glaasje leeg en gingen op die laatste opmerking niet in. De andere dag was het een drukte van belang. Behalve Metje en Tonia was Ortje de Kreij gekomen om te helpen. De zijden spek, de karbonades en de hammen werden door de boer naar de kelder gebracht en in de pekelbakken gelegd. Later zou het spek nog gerookt worden in de rookkast boven de schouw. Dan kon het heel de winter bewaard blijven. Sommige boeren hingen het op zolder in een kussensloop, maar op de stee van Saan van Pietere hadden ze een spekkist. Die was, voor het ongedierte, afgesloten met heel fijn gaas.


Aai Klomp stond in een grote pan met balkenbrij te roeren. Dat was zwaar werk, vooral als de brij op het laatst dik werd. Metje had daarvoor eerst bouillon van de varkenskop getrokken en dat aangemaakt met boekweitmeel en rozijnen. Er ging ook rommelkruid door voor de smaak. Vanmiddag konden ze het al warm eten, maar Saan had het liever later. Als het koud en stijf geworden was bakte Metje het in dikke plakken, die at hij dan met suiker bij z’n brood. Tonia sloot inmiddels de door haar schoongemaakte darmen op de worstmolen aan. Het gehakte en gekruide vlees werd door Ortjes gelijkmatig in de darmen verdeeld. Het was een echt vet varken geweest. Dat zagen ze ook wel aan de hoeveelheid reuzel. Metje bakte alvast wat reuzel uit dan konden ze op hun boterham met stroop ook kaantjes doen. Het waren drukke dagen, maar ook erg gezellig. De hele boerderij rook naar gebraden vlees en er viel voor de werkers wel eens een hapje af. Van alle restjes die er nog waren maakte de boerin hoofdkaas. Als dit mengsel gekookt was ging het in schalen die met vet werden overgoten. Het gestolde vet conserveerde dit vleesbeleg en werd later weer als ‘doop’ gebruikt. Metje van Saan Bouman was een beste boerin. Aai Klomp, Tonia en Ortje de Kreij kregen allemaal wat van de slacht mee naar huis. En Tonia moest ook nog wat in een dichtgeknoopte schoteldoek op de pastorie brengen. Dat was zo de gewoonte. Toen hoorden ze nog wat over hun varken. De andere week kwam Knelis Spruitenburg bij Saane langs. Knelis was wethouder en Saan zat ook in de gemeenteraad. Hij had wat te bespreken. Terloops informeerde hij naar de slacht. Het was niet zo’n best varken geweest had hij van Dirk de slachter gehoord… Saan en Metje keken elkaar eens aan. En Saan zei: “Die Dirk is ok van de eerste nie gegaan, ’t is da’k gien betere slachter weet, anders kwam die nie meer op de wurf!” Hans Mouthaan

-8-

NIEUWE PERSPECTIEVEN VOOR BOERDERIJ & LANDSCHAP Onder deze titel is ruim een jaar geleden een samenwerkingsproject gestart waarin zowel Alblasserals de waard-Vijfheerenlanden Zeeuwse regio’s deelnemen. In Zeeland wordt gestimuleerd dat bijgebouwen en kleine erfelementen een opknapbeurt krijgen. Dit project wordt gecoördineerd door de Stichting Landschapsbeheer Zeeland (SLZ). In Alblasserwaard-Vijfheerenlanden wordt vooral gewerkt aan het wegnemen van de papieren hobbels die de eigenaar ondervind bij het restaureren of herbestemmen van de karakteristieke boerderijen. Dan kan het gaan om het assisteren bij het opstellen van een restauratieplan of een subsidieaanvraag. Ook kan het gaan om het begeleiden van een plan voor herbestemming, zoals dubbele bewoning of het vestigen van een kantoor aan huis. Alle plannen die betrekking hebben op het papieren voortraject, en die bijdragen aan het behoud van de traditionele boerderijen, bijgebouwen en erven, komen in principe voor subsidie in aanmerking. Die subsidie bestaat daarin dat de benodigde uren en andere kosten die Boerderij & Erf slechts voor 50% door de eigenaar moeten worden betaald. De andere helft komt uit de subsidiepot. Hieronder enkele voorbeelden van projecten die in het laatste jaar zijn gerealiseerd: • Hei- en Boeicop: herbestemming van boerderij tot educatieve functie en schetsontwerp voor erfinrichting. • Groot-Ammers: cultuurhistorische waardestelling van boerderij waarmee de eigenaar bij de gemeente meer mogelijkheden hoopt te krijgen voor andere bestemming. • Molenaarsgraaf: aanvraag voor circa € 20.000 subsidie voor onderhoud aan het monument, te verdelen over 6 jaar. • Hei- en Boeicop: idem. • Ottoland: in verband met vervangen van een deel van het rieten dak: aanvraag subsidie bij de gemeente en aanvraag laagrentende lening bij het Cultuurfonds voor monumenten. • Goudriaan: idem voor het wegwerken van achterstallig onderhoud. • Goudriaan: Voorbereidingen voor het vestigen van een woning in een zwarte schuur (rijksmonument) • Bleskensgraaf: cultuurhistorische waardestelling van een boerderij voorafgaand aan restauratie (rijksmonument).

Detail van een Zeeuwse schuur

Naast de activiteiten die zowel Landschapsbeheer Zeeland (SLZ) en Boerderij & Erf AlblasserwaardVijfheerenlanden in hun eigen gebied uitvoeren, is er ook een samenwerkingsdeel. Dit houdt in dat door contacten over en weer van elkaars ervaringen wordt geleerd. Zo waren de medewerkers van SLZ dit voorjaar op excursie in de Alblasserwaard. De leden van Boerderij & Erf houden de jaarvergadering op 13 oktober in Zuid-Beveland. Alle leden hebben hiervoor reeds een uitnodiging ontvangen. Eerder dit jaar waren er al samenwerkingsbijeenkomsten. In Zeeland hebben we over en weer uitgewisseld hoe de Zeeuwen ons landschap ervaren en andersom. In april was er een informatieve bijeenkomst waarin


met name wethouders en gemeenteambtenaren over en weer meningen en ervaringen hebben uitgewisseld. Eind november wordt het samenwerkingsdeel officieel afgesloten. De beide regio’s lijken hemelsbreed te verschillen, zowel in landschap als in boerderijtype: daar grote akkerbouwbedrijven verspreid over lege zeekleipolders; en kleinschalige melkveehouderijen op het veen, keurig in linten aaneengeregen in onze streken. De overeenkomst zit echter in de problematiek. In beide regio’s wordt gezocht naar manieren om de traditionele boerderij (met alles wat daarbij hoort) als sfeermaker voor het landschap te behouden. Dan gaat het niet alleen om het hoofdgebouw, maar zeker ook om alles eromheen. Daarin kunnen de beide regio’s veel van elkaar leren. Van de activiteiten wordt verslag gedaan in een digitale nieuwsbrief, die elke twee maanden verschijnt. Twee nummers zijn reeds verschenen, en twee liggen nog in het verschiet. Ieder die interesse heeft kan dit melden op [email protected]. Dan wordt de volgende nieuwsbrief toegezonden. Het project ‘Nieuwe perspectieven voor Boerderij en Landschap’ wordt financieel gesteund door de provincies Zeeland en Zuid-Holland en door Leader+, een Europees fonds voor plattelandsontwikkeling. Piet den Hertog

-9-

HERFSTPEREN

Brederode

STOOFPEREN Stoofpeertjes (vroeger steevast herfstpeertjes genoemd) moeten roodkleurend zijn, anders zijn het geen stoofpeertjes. De rijke kleur die ze pas na lang stoven op het allerlaagste vuur aannemen is meer oudroze dan rood. Vroeger werd er wel cochenille1) of lakmoes aan het stoofvocht toegevoegd voor een mooie rode kleur, maar beide producten zijn allang niet meer verkrijgbaar. Sommige ongedurige thuiskokers doen rode wijn in het stoofvocht, maar die kleurt het peertje slechts aan de buitenkant. Bessensap als stoofvocht is lekker maar haalt ook niet veel uit op korte termijn. Alleen rode voedselkleurstof in poedervorm levert door en door rode peertjes op in betrekkelijk korte tijd. Maar dan zijn die peertjes wel zo ongenadig rood, dat het weer onaangenaam is om ze te aanschouwen. Nee, stoofpeertjes moeten beschaafd van kleur zijn, belegen roze, zo zou je die kleur kunnen omschrijven en daarvoor moet geduld worden betracht.

Stoofperen worden in Nederland nog slechts op bescheiden schaal geteeld. De belangstelling voor stoofperen is sedert 1980 sterk afgenomen en rond 1990 was het areaal stoofperen in Nederland teruggelopen tot slechts 12 procent van het totale areaal peren. Daarbij draait het nog slechts om vier rassen. Om te beginnen de winterrietpeer en de zoete Bredero, beide uitstekende, zeer oude stoofpeerrassen met roodkokende vruchten. Toch worden ze nu niet meer aanbevolen om aan te planten wegens een te geringe commerciële betekenis. Dan is er nog de Saint Rémy, een stoofpeer van redelijk goede kwaliteit, die van begin oktober tot eind maart verkrijgbaar is maar geen roodkokende stoofpeer is. Voor het echte stoofpeertje rest ons nog slechts de Gieser Wildeman, een knusse kleine peer die stamt uit 1850 en vanwege beurtjaren een matig productiviteitsniveau heeft. Maar het zijn goede, iets zoete, zachtvlezige, enigszins korrelige, roodkokende stoofperen. Ze worden gelukkig voor de algemene teelt nog steeds aanbevolen omdat de consument dit stoofpeertje zeer waardeert. Tja, wat zouden de hazenpeper en runderlapjes zijn zonder stoofpeertjes?

1)

Cochenille is gedroogde rode schildluis wat nog steeds wordt gebruikt in de conservenindustrie voor de helderrode aardbeienjam).

Uit: Hutspot met klapstuk (Florine Boucher)


BREDERODE Deze bekende, maar steeds minder voorkomende stoofperensoort staat bekend onder de namen ‘Echte Brederode’, ‘Zure Brederode’ en ‘Dikkop’. De herkomst: is onbekend. Het is waarschijnlijk een vroeg 19e eeuwse peer. De Brederode is een zeer bekende oude stoofpeer. Van dit ras is een mutant gevonden, de Zoete Brederode, ook wel Valse Brederode of Rode Brederode genoemd. Bij het stoven van Zoete Brederode is minder suiker nodig voor een goede smaak. Vreemd genoeg worden beide soorten door de handel even goed betaald. De Brederode is altijd een zeer gewaardeerde stoofpeer geweest vanwege zijn goede houdbaarheid, hoog percentage kwaliteit en goede handelswaarde. De Zure Brederode stond veel in het land van Maas en Waal en in Brabant, maar kwam in Limburg nauwelijks voor. De Zoete Brederode kwam uitsluitend in de Betuwe voor. De groei is matig tot goed. Zoete Brederode groeit iets minder sterk dan zure Brederode. Vormt en grote boom met neerhangende takken met groot blad. Brederode voldoet goed op alle grondsoorten zelfs op natte, zware klei. De boom bloeit vroeg. Zoete Brederodebloeit iets later dan Zure Brederode. Dick de Jong

- 10 -

RECEPT BROEDER Een gerecht van vroeger dat klaargemaakt werd als er weinig tijd was om te koken. Meestal in de oogsttijd, bij de schoonmaak of heel gewoon tijdens de wasdag. De naam van dit gerecht wordt in allerlei streken anders genoemd. Hier spreekt men van broeder; in andere streken wordt de naam poffert, klont, trommelkoek of jan in de zak gebruikt. Het bestaat uit een dik gistbeslag met vulsel van krenten en rozijnen, sukade, appel en (soms) gebakken spekjes. Dit beslag wordt gekookt in een metalen vorm of in een linnen zak. De metalen vorm is een tulbandvorm met een goed sluitend deksel. De zak kan vervangen worden door een theedoek. Bij het gerecht wordt een stroopsaus gegeven. Het is een stevig maal en kost weinig tijd! NODIG: • 250 g bloem of half bloem half boekweitmeel zout • 1 ei • 10 g.gist • 2 dl lauwe melk • 100 tot 150 g rozijnen, krenten, sukade of appel, 50 g rookspek In plaats van bloem en gist kan ook zelfrijzend bakmeel gebruikt worden.

BEREIDING Maak een gistbeslag van bloem, zout, gist, ei en melk. Laat dat ongeveer anderhalf uur rijzen op een warme plaats. (Bij gebruik van zelfrijzend bakmeel is rijzen niet nodig). Wel in die tijd krenten en rozijnen en schil de appel. Wil je rookspek toevoegen bak dan de spekjes uit. Voeg na het rijzen het vulsel toe en vermeng dit met het beslag. Strooi wat bloem in een vochtig gemaakte theedoek en doe het beslag erin. Knoop de theedoek dicht en laat ruimte om te rijzen. Leg onderin een flinke pan met water een omgekeerd bord, daarop de broeder en laat het geheel ongeveer 2 uur zachtjes koken. Haal de broeder uit de pan en knoop de theedoek los. Laat de koek uitdampen, vroeger in de open oven van het fornuis. Nu kan de broeder in punten gesneden worden en geef er stroop of stroopsaus bij. Wil je op een eigentijdse manier broeder maken neem dan een flinke koekenpan en bak de broeder aan een kant gaar in 45 minuten en reken voor de tweede kant ongeveer 15 minuten. STROOPSAUS: 100 g boter 2 dl stroop 1 theelepel azijn Veel plezier bij het maken van dit recept. Werkgroep Boerenerven C. Casteleijn-van Buuren

NASCHRIFT VAN DE REDACTIE Een broeder is een streekgerecht, dat van oorsprong uit Groningen komt. Via West-Friesland (Noord-Holland) is dit gerecht bij ons bekend geworden. De benaming in Groningen is poffert. De rijke boeren in Zuid-Holland hoeden zich niet te bekommeren om het bereiden van het eten. Daar was een vaste meid voor in dienst. Overgeschoten stukken van een broeder worden de volgende dag opgebakken in roomboter. Soms wordt de broeder met een kaneelsaus gegeten. Andere broederrecepten noemen een gelijke hoeveelheid gele en blauwe rozijnen, vaak wordt er ook meer rozijnen, sukade en / of appel en spek genoemd. Dat verschilde per streek en per welvaartsniveau.


- 11 -

HERDRUK BOER EN BOERDERIJ (meest kleuren)illustraties. Het is uitgevoerd in een luxe linnen band met stofomslag. Bij voldoende belangstelling verschijnt het boek in de zomer van 2007. De prijs is € 35,00. Bij voorintekening tot 1 mei 2007 betaalt u slechts € 30,00. Het boek is voorzien van een groot aantal unieke foto’s en tekeningen, die niet alleen Vroeger vond je in elke boerderij een gevulde provisiekelder. zorgen voor een verhelderend beeld, maar Eind 2003 verscheen een uniek boekook het boek maken tot een bijzonder werk over de geschiedenis van de naslagwerk. Het leven en werk van boeren en de boerderij in de de boer en de bewoning van de boerAlblasserwaard en de Vijfheerenderijen heeft het gebied van de landen. Huib de Kok beschrijft op Alblasserwaard en de Vijfheerenboeiende wijze de vele facetten van landen zijn recht van bestaan gegehet boerenleven in de streek. ven. Het waren de boeren die de Momenteel wordt een eenmalige streek hebben ontgonnen en die het herdruk van dit standaardwerk voormogelijk hebben gemaakt dat het in cultuur werd gebracht. Over dat bereid. Als u voor 15 november 2007 proces, dat eeuwen heeft geduurd, intekent op deze herdruk ontvangt u gaat dit boek. Een boek dat thuishet boek na verschijnen met € 5,00 korting en gratis thuisbezorgd. U vult hoort in ieders boekenkast. onderstaande strook in en stuurt die op. U kunt ook reageren per fax of Als het boek verschijnt wordt het bij per e-mail. u bezorgd, voorzien van een factuur. Het verschijnen is afhankelijk van het In het boek wordt de geschiedenis aantal exemplaren dat bij voorintekeverhaald van de boeren die de streek ning wordt verkocht. U ontvangt hebben bevolkt, ontwikkeld en groot altijd bericht. gemaakt. Over de prehistorie, de Middeleeuwen, de ontginning, de Voor eventuele vragen kunt u bellen watervloeden, de situatie in de tachtigmet de uitgever, Stichting Boerderij jarige oorlog, de bouw van de eerste & Erf Alblasserwaard-Vijfheerenlanden, stenen boerderijen, de invloed van de heer ir. J.A. Stam, Molenstraat 159, kerk en geloof, de vernieuwing, 2961 AK Kinderdijk, tel. 078-6912535. gebruiken en rituelen en tenslotte de U kunt ook een e-mail sturen: moderne tijd, met zijn mechanisatie [email protected]. en verzakelijking. Tal van interessante onderwerpen komen in de vijftien VOORINTEKENEN hoofdstukken aan bod. kan op de volgende manieren: Het in groot formaat uitgevoerde boek telt 352 pagina’s en bijna 400

INHOUD 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15.

Vroegste geschiedenis Naar de Middeleeuwen De ontginning De situatie tot 1500 Naar een eigen identiteit Versteende vormen Voorspoed en bezoekingen De eeuw van de ‘verlichting’ Een eeuw van vernieuwing, behalve bij de boer Gebruiken en rituelen Naar de moderne tijd De landbouwhuisdieren Het boerenwerk De boer na de Tweede Wereldoorlog Natuur en landschap

Stichting Boerderij & Erf Alblasserwaard-Vijfheerenlanden Molenstraat 159, 2961 AK Kinderdijk • De strook faxen naar 0184-631755 • Onder opgave van uw naam adres per e-mail reageren.

BESTUUR VERENIGING VRIENDEN VAN BOERDERIJ & ERF A-V:

A. Bassa, (voorzitter), J.A. Stam (secretaris), J. Brandwijk (lid) en J. van Vliet (penningmeester). STICHTING BOERDERIJ & ERF A-V:

C. Bakker (voorzitter), J.A. Stam (secretaris), D.J. de Jong (penningmeester), A. Bassa (lid) en T. Koorevaar (lid). De vergaderingen worden ook bijgewoond door de werkgroepvoorzitters (J. Bakker-van den Heerik en P.T. den Hertog) en de adviseurs (H.A. de Kok en Sj.J. Veerman). Ook de heren Brandwijk en Van Vliet (bestuursleden van de Vereniging) wonen de bestuursvergaderingen bij. COLOFON

ISSN Uitgave

• De hieronder ingevulde strook kunt u per post opsturen naar: Eindredactie Foto’s

naam de heer/mevrouw

…………………………………….......…….............………………........………………..

adres

…………………………………………...........……………………...................................................................…..

postcode

…………………………

plaats

………………………...............……………………………………...........……

tekent hierbij in op …………..….....…… exemplaren van het boek Boer en Boerderij ad € 30,00 per stuk (tot 15.11.2007)


Secretariaat

1568-9190 Boerderij & Erf AlblasserwaardVijfheerenlanden Dick de Jong Dick de Jong, P.T. den Hertog, J. van Vliet en anderen J.A. Stam, Molenstraat 159, 2961 AK Kinderdijk, tel. 078-6912535, e-mail [email protected].

- 12 -

Nieuwsbrief jaargang 9 nummer 14 oktober 2007

Recommend Documents