Jaargang 8 Nummer 11 24 juni 2010 Inhoud nieuwsbrief De Brief, nr. : 11
Büchmaniamiddag in Museum Boerhaave Verslag Arnoud van der Vorst Foto-impressie Vijfhonderd pinguïns geveld door ijzige kou Manuscript Mark Twain brengt bijna 2 ton op Manuscripta dit jaar drie dagen Summerschool 'In de ban van het boek Let op de collectiepresentatie: Moderne Literaire collectie met Boudewijn Büch.
Met dank voor het aanleveren van tekst, illustraties, foto’s en/of onderwerpen, aan: Léon van den Dobbelsteen, André Koolen, Harry Leechburch, bibliothecaris Museum Boerhaave en Arnoud van der Vorst voor het snelle verslag van ons bezoek aan Museum Boerhaave.
Heeft u nieuws voor de nieuwsbrief, mail dan naar:
[email protected] Bijdragen bij voorkeur aanleveren in Word en in platte tekst. Illustraties als jpg of opgenomen in een Word-bestand. Bij voorkeur géén pdf. Probeer ingescande bestanden en/of foto’s klein te houden. Bij voorbaat dank, uw redacteur Karin.
Büchmaniamiddag in Museum Boerhaave Arnoud van der Vorst Afgelopen zondag 20 juni maakten zo'n 25 Büchmanianen hun opwachting in het Leidse museum aan het Vrouwenkerkplein om groepsgewijs onder leiding van twee rondleiders geïnformeerd te worden over de geschiedenis van de wetenschap van de zeventiende en achttiende eeuw. Ook aan de bibliotheek waar dertigduizend boeken een naslagplaats vinden, werd een bezoek gebracht. Na de rondleidingen kregen we een goede lezing voorgeschoteld over de arts en onderzoeker Herman Boerhaave (1668-1738). Duidelijk werd aan de hand van veel voorbeelden in het museum dat wetenschapsbeoefening ook in vroeger eeuwen een spannende zaak was en dat sommige verworvenheden het wereldbeeld op z'n kop hebben gezet. Klakkeloos de klassieken navolgen zoals de Middeleeuwers gewend waren, was een achterhaalde zaak, men wilde zelf ondervinden en wetenschapsbeoefening een nieuw elan geven. Veelzeggend waren in dit verband de microscopische onderzoekingen van Anthonie van Leeuwenhoek, de uitvindingen van Huygens, de inzichten en het instrumentarium van de vooruitstrevende chirurg Van Solingen, de systematiek van Linaeus, de theorieën van Newton, het anatomisch onderzoek etc. De aanloop naar de verlichting was er een van Sturm und Drang. De vaste publiektrekkers in het museum zijn naast de voorwerpen ook tentoongestelde boeken waaronder een eerste druk van Origin of Species van Darwin, plantenboeken, de fraaie anatomische atlas van Albinus en Wandelaar met de beroemde neushoorn Clara op de achtergrond, de eerste druk van Linnaeus' boek van de plantensystematiek en enkele zeer mooie hemelatlassen. De leden konden zich aan al dit moois, wat Boudewijn Büch al ettelijke malen had gedaan, vergapen. Het bezoek aan de bibliotheek was ook de moeite waard, naast het brievenboek van Van Leeuwenhoek, enkele mooie sterrenatlassen, een wiegedruk, boeken over de anatomie met beweegbare afbeeldingen, een zeer oud handboek voor vroedvrouwen met perkamenten omslag, een zeldzame
eerste druk van Darwins Origin of Species uit 1859 was nog veel ander fraais te zien. Ondanks de zeldzaamheid van de boeken droeg de bibliothecaris geen witte handschoenen, Boudewijn was hierin een lichtend voorbeeld. Ten slotte was er de lezing van Boerhaaveexpert Rina kroeff die met PowerPoint-beelden licht liet schijnen op de beroemde arts en leermeester uit Leiden. Zij begon enkele mythes uit de weg te ruimen die over de domineeszoon uit Voorhout, Boerhaave, de ronde deden. Zijn op Calvinistische grondslag gefundeerde ideeën hebben de loop der wetenschap nauwelijks beïnvloed. Zijn alchemistische aanpak om net behulp van experimenten, sommige strekten zich uit over een tiental jaren, Gods schepping te doorgronden, leidde niet tot het gewenste resultaat. Daarbij vonden de theorieën van Newton geen weerklank bij de Leidenaar. Ook het praktisch onderzoek aan het bed van patiënten was aan hem niet besteed en de protothermometer om koorts te traceren heeft hij nooit als zodanog gebruikt. De grote verdienste van Boerhaave, zo verklaarde mevrouw Kroeff, was zijn leermeesterschap, zijn gave om andere te motiveren en aan te zetten tot eigen waarneming en onderzoek. Zijn colleges waren tot ver buiten Leiden beroemd. Een gezellig borreluurtje sloot de geslaagde middag af. Arnoud van der Vorst
Origin of Species van Darwin
Model van papiermaché
Beweegbare delen
Regina legt vast
Bibliothecaris Leechburch
Clara
Tijd voor koffie/thee
Rina Kroeff over Boerhaave
Borreluurtje
Voor meer foto’s en impressies gaat u naar onze website en het fotoboek Museum Boerhaave: www.buchmania.nl Ter aanvulling Bibliotecaris Bibliotecaris Harry Leecuburch mailde daags na ons bezoek bijgaande mail ter aanvulling/correctie: “Terugkijkend op een, zeker wat mij betreft, succesvol bezoek een correctie, c.q. aanvulling. In het boek van Snellius dat behoorde tot de collectie van Christiaan Huygens komt zijn handtekening niet voor, dit in tegenstelling tot de indruk die misschien is ontstaan. Er staan aantekeningen van Christiaan Huygens in! Er staat slechts “Ex auctione Chr. Hugenii” (’Uit de veling van Christiaan Huygens’). Groet, Harry Leechburch Bibliothecaris We bedanken via deze weg nogmaals museum Boerhaave en al haar medewerkers die ons bezoek tot een uiterst plezierige ontdekkingstocht hebben gemaakt.
Vijfhonderd pinguïns geveld door ijzige kou Ingezonden door: André Koolen Bron: De Telegraaf, 15 juni 2010 JOHANNESBURG (ANP/AFP) - Koud winterweer in het gebied ten oosten van Kaapstad heeft het afgelopen etmaal aan zeker vijfhonderd pinguïns het leven gekost. Dat heeft het Zuid-Afrikaanse agentschap van nationale parken gemeld.
De slachtoffers waren zeer jonge pinguïns van enkele weken tot enkele maanden oud. Die worden slechts door hun donsveren tegen de kou beschermd.
Manuscript Mark Twain brengt bijna 2 ton op Ingezonden door: André Koolen NEW YORK (ANP) - Een tot dusver onbekend manuscript van de Amerikaanse schrijver Mark Twain heeft op een veiling in New York 242.500 dollar (ruim 196.000 euro) opgebracht. Dat meldde de BBC vrijdag. Het werk met de titel A Family Sketch telt 64 pagina's en is opgedragen aan zijn favoriete dochter Olivia 'Suzy' Clemens die op 24-jarige leeftijd overleed aan hersenvliesontsteking. De ,,zeer intieme'' tekst gaat over Twains jeugd en zijn familie. Mark Twain werd in 1835 geboren als Samuel Langhorne Clemens en is een van Amerika's meest geliefde schrijvers. Zijn Adventures of Huckleberry Finn en Adventures of Tom Sawyer behoren tot de belangrijkste werken van de Amerikaanse literatuur. Hij stierf in 1910.
18 June 2010 Mark Twain handwritten tribute sells for $242,500
Twain said his daughter's intensity was like "a consuming fire" A 64-page tribute handwritten by Mark Twain to his daughter after she died aged 24 has sold at Sotheby's in New York for $242,500 (£164,000). Author Twain - real name Samuel L Clemens - wrote A Family Sketch shortly after the 1896 death of Olive, who contracted spinal meningitis. "She was a magazine of feelings" of "all shades of force", he wrote. It forms part of a collection of Twain manuscripts expected to sell for up to $1.2m (£810,000). Further Twain lots were due to be auctioned later on Friday. Twain wrote of his daughter, who was the inspiration for his stories Joan of Arc and A Horse's Tale: "In all things she was intense: in her this characteristic was not a mere glow, dispensing warmth, but a consuming fire."
Ahead of the sale of A Family Sketch, University of California Twain expert Robert Hirst said any collector of the writer's works would be "willing to go hungry for two or three years just in order to be able to buy it". Later this year, the university is to publish Twain's uncensored autobiography in full for the first time. The first of three volumes will be published in November to celebrate the 175th anniversary of his birth. Twain, who died in 1910, wrote classic novels The Adventures of Tom Sawyer and The Adventures of Huckleberry Finn.
Manuscripta dit jaar drie dagen Manuscripta vindt dit jaar plaats op zaterdag 4, zondag 5 en maandag 6 september. Na drie voorgaande edities met een steeds grotere programmering start dit jaar de feestelijke opening van het boekenseizoen op de zaterdagavond.. Naast vele Nederlandse auteurs komen bekroonde buitenlandse auteurs als Meir Shalev (onder anderen Een duif en een jongen) en Bernhard Schlink (De voorlezer, verfilmd als The Reader) speciaal voor het openingsprogramma van deze vierde editie naar de Westergasfabriek. Op de drie dagen van Manuscripta vindt u weer veel auteurs die dit najaar met nieuw werk komen. Enkele bevestigde namen zijn: Arthur Japin, Adriaan van Dis, Karin Slaughter, Hans Dorrestijn, Gerbrand Bakker, Ronald Giphart, Carry Slee, Kabouter Wesley, Douwe Draaisma en Daan Heerma van Voss. Manuscripta is de zaterdagavond en zondag open voor publiek. U kunt vanaf nu kaarten kopen via www.manuscripta.nl. De maandag is exclusief voor professionals uit het boekenvak.
VPRO gaat live op Manuscripta De VPRO heeft vandaag aangekondigd het tv-programma Boeken (met Wim Brands) en het radioprogramma De Avonden zondag 5 september live vanaf Manuscripta uit te zenden. De VPRO Gids komt daarnaast in augustus met een bijlage in het teken van Manuscripta.
Summerschool 'In de ban van het boek' Zondag 22 augustus t/m vrijdag 3 september Léon van den Dobbelsteen & Karin Piters
De Leerstoelgroep Boekwetenschap en Handschriftenkunde en de Bijzondere Collecties van de Universiteit van Amsterdam organiseren deze zomer, in samenwerking met het Congresbureau van de UvA, voor de eerste keer een summerschool over de geschiedenis van het boek. Het aanbod van cursussen, workshops, colleges en masterclasses is interessant voor iedereen die in de ban is van het boek: onderzoekers, studenten, bibliotheek en museummedewerkers en alle andere liefhebbers van boeken en manuscripten, bibliotheken en antiquariaten, druktechnieken en typografie, papier, perkament en inkt. À la carte Deelnemers aan de summerschool kunnen een keuze maken uit een 'à la carte'-programma. Naast diepgravende cursussen en masterclasses zijn er toegankelijke lezingen en excursies waarbij topstukken uit de collecties worden getoond en de deuren opengaan bij de Bijzondere Collecties en de prachtige Artis Bibliotheek. Iedere dag weer kunnen deelnemers kiezen uit een breed aanbod van activiteiten. Het programma wordt aangevuld met een talkshow, een Boekensalon over Boudewijn Büch, rondleidingen, boekpresentaties en informele bijeenkomsten. Prijzen en kortingen Prijzen staan per onderdeel vermeld in het programma inschrijfformulier. Sommige onderdelen zijn gratis toegankelijk.
en
op
het
Voor medewerkers van de UvA en voor studenten van de UvA en van andere onderwijsinstellingen geldt een korting van 50% op de prijs van cursussen, workshops en masterclasses. Vrienden van de Bibliotheek van de Universiteit van Amsterdam krijgen op cursussen, workshops en masterclasses een korting van € 25.
Inschrijven en aanmelden Voorcursussen, colleges, workshops en masterclasses kunt u zich online inschrijven via de onderstaande link. Eventuele kortingen worden verwerkt in de factuur die u te zijner tijd wordt toegezonden. http://www.eventureonline.com/eventure/welcome.do?type=participant&congress=30_ASS&page=index
Verwijzingen Inschrijfformulier Voor rondleidingen en collectiepresentaties kunt u zich per e-mail opgeven via
[email protected]. Vermeld in de mail uw naam en adresgegevens, voor welke programmaonderdelen u zich opgeeft en met hoeveel personen u komt. Contactgegevens Bijzondere Collecties van de Universiteit van Amsterdam Oude Turfmarkt 129 (Rokin) 1012 GC Amsterdam 020–5257300
[email protected]
Cursussen De cursussen die zijn te volgen, zijn: Archeologie van het handschrift Het boek als ding: zetten en drukken in de handpersperiode The Book in Western Europe Materie van het boek De praktijk van het boek
Vijf intensieve cursussen voor professsionals en liefhebbers: studenten, onderzoekers, bibliotheek- of museummedewerkers en andere belangstellenden die in hun studie, onderzoek of werk met het boek in aanraking komen en zich daar verder in willen verdiepen. Elke cursus vindt plaats op vijf achtereenvolgende ochtenden (één cursus op vijf achtereenvolgende middagen) en duurt drie uur per dag.
Colleges De college’s die worden gegeven, zijn: Het Caesar-handschrift Het Machzor uit Esslingen De Hypnerotomachia Poliphili Andreas Vesalius, De humani corporis fabrica Roland Lassus, Magnus opus musicum P.C. Hooft, Nederlandsche Historien De Atlas der Neederlanden Charles Darwin, On the Origin of Species Multatuli, Max Havelaar Anne Frank, Het Achterhuis
In de middaguren worden tien colleges gegeven over tien opmerkelijke stukken uit de Bijzondere Collecties. De colleges worden dagelijks gehouden en duren 1,5 uur. Tijdens de colleges worden boeken en handschriften getoond en besproken die om wat voor reden dan ook uniek of belangrijk, maar in elk geval bijzonder zijn. Deze colleges zijn geschikt voor alle boekenliefhebbers en vergen geen vooropleiding of voorbereiding. locatie
Nina van Leerzaal, Oude Turfmarkt 129
deelnemers max. 60 per college
toegang
€ 10 per college of € 45 voor de eerste week (23 t/m 27 augustus) of € 75 voor de hele reeks
Tevens zijn er tijdens de Summerscool: workshops, masterclasses, rondleidingen, en collectiepresentaties. Voor alle informatie, kijk op: http://www.bijzonderecollecties.uva.nl/bc_actueel/summerschool.cfm
We lichten er één collectiepresentatie nader uit, want, jawel, hier aandacht voor Boudewijn Büch. Moderne literaire collecties Conservator Klaas van der Hoek toont handschriften en brieven van Potgieter, Multatuli, Frederik van Eeden, Albert Verwey, Menno ter Braak, Carry van Bruggen, Jean-Paul Franssens, Arie Visser, Boudewijn Büch en andere schrijvers. datum
donderdag 26 augustus
tijd
20.00–21.00 uur (Nederlands) 9.00–10.00 p.m. (English)
locatie
Kaartenzaal Bijzondere Collecties, Oude Turfmarkt 129
deelnemers max. 20 toegang
€5
Namens Büchmania, Karin Piters
