jaargang 2009 nummer 2

jaargang 2009 nummer 2

ou h r de n O

eaksoftware met ha w t ndi en ge ds -

fea tu re s

rken met dicteers e w oft vol s wa e c c re Su idjes van Go e h g ogl rdi e a A

Verkrijgbare uitgaven begunstigers

begunst. student

normale prijs

CD-Rom Waarheidsvriend

25,—

20,—

40,— *

Idem jaarabonnement

18,50

14,—

32,— *

8,50

8,50

IVP - CD-ROM

115,—

115,—

165,— *

OpenSjamar

Didachè

11,00

119,—

99,—

139,—

OpenSjamar Library

79,—

79,—

79,—

Module 48000 Teksten

24,—

24,—

39,—

Preekregister module

34,—

34,—

39,—

Bibelworks upgrade

120,—*

120,—*

140,—*

Bibleworks versie 8

275,—*

275,—*

325,—*

Spraakherkenning versie 10

130,—*

130,—*

199,—*

Spraakherkenning Upgrade

130,—*

130,—*

149,—*

69,—

69,—

155,—

WordPerfect X4

* inclusief verzendkosten, Alle prijzen in euro’s, prijswijzigingen en drukfouten voorbehouden. Stichting Reformatica is niet verantwoordelijk voor de werking van de software die door anderen geproduceerd wordt.

Bureau Stichting Reformatica, p/a Valleistraat 52, 3901 RT Veenendaal Telefoon 0318-624648 Fax 0318-620769 E-mail [email protected] Banknummer 15.41.09.045 t.n.v. Stichting Reformatica momentopname van onze website

Bezoek onze website www.meetingpoint.org

2

Refomail jaargang 2009 nr. 2

Inhoud

Voorwoord

Ontwikkelingen

BESTUURSZAKEN Bestuursvergadering

4

Bureaubeheerder gezocht

5

U hebt de nieuwste uitgave van ons blad weer in handen. En zoals altijd bent u weer benieuwd wat de inhoud is. Gelet op het doel van de stichting verwacht u uiteraard veel informatie die met kerkelijke zaken te maken heeft. Dan zal de inhoud van dit nummer u kunnen tegenvallen. De meeste artikelen hadden ook in een gewoon computerblad kunnen staan. Besturingssystemen, tekstverwer-

PROGRAMMATUUR

kers, spraakherkenning, het zijn algemene zaken. Toch weten we uit ervaring dat Aardigheidjes

6

Laten we dit afspreken...

7

veel van onze lezers weinig computerbladen lezen. Daarom vinden we het verantwoord dit keer een nummer uit te brengen waarin meer algemene artikelen staan, waarin voor elk wat wils aanwezig is. Niettemin merkt u aan de inhoud van de artikelen wel voortdurend welke doelgroep we op het oog hebben.

Nieuwe ontwikkeling: netbook

9

Alternatief bureauprogramma

10

dere berichten al hebt kunnen vernemen zijn we bezig met een grondige resty-

Handige internettips

12

blad en de website zal dat te merken zijn. De Stichting wil naar buiten toe duide-

Prijzen Windows 7 bekend

13

actie voor nieuwe begunstigers op touw gezet worden. Steeds weer blijkt dat

Gebeurt er dan niets op kerkelijk gebied bij de stichting? O zeker. Zoals u uit eerling. Deze zal met de jaarwisseling zijn beslag krijgen. Aan o.a. layout van ons lijk overkomen waar ze voor staat. Pas als dat gereed is zal een duidelijke werf-

Tipjes

12-13

Even bijpraten...

14

Sneltoetsenlijst

18

mensen die in ons gebied werkzaam zijn het bestaan van de stichting en haar doelstelling niet kennen. Inmiddels is er ook een samenwerkingscontract met de Saambinder getekend, om ook voor hen de jaargangen te digitaliseren. In oktober begint een nieuwe jaargang en daarmee zal dan de voorgaande jaargang digitaal ter beschikking komen en aangeboden worden. De noodzaak van digitalisering van archieven

Glary Utilities PRO

19

Pas op met netwerksites

22

blijkt ook binnen de burelen van de Chr. Geref. Kerk, de Gereformeerde Gemeente en bij de Gereformeerde Bond steeds duidelijker op de agenda te komen.

Tips en trucs bij spraakherkenning 23

Heel duidelijk valt in dit nummer de advertentie op voor de bureaubeheerder. In ons vorige nummer schreven we er al over. Niemand reageerde. U hoeft het niet persoonlijk te doen! Dringend gevraagd eens om u heen te kijken. Een actieve Vutter kan er blij mee zijn. Graag de vraag of u er eens serieus aan wilt denken. M. Aangeenbrug

Stichting Reformatica Stichting Reformatica bevordert kennisuitwisseling in reformatorische kerken, gezinnen en onderwijs, d.m.v. software, communicatiemiddelen, voorlichting, advies en informatie Bijdrage per jaar €38.50 (studenten € 18,50) Bestuur Ds. C. v.d. Worp, Wezep, voorzitter (PKN, herv.) Dhr. P. de Wolf, Rijssen, secretaris (Geref. Gem.) Dhr. G.M.H. v.d. Werfhorst, Barneveld, penningmeester (PKN, herv.) Ds. M. Aangeenbrug, Barneveld (PKN, herv.)

Refomail jaargang 2009 nr. 2

Dhr. A. van Binsbergen, Veenendaal, (PKN, herv.) Ds. A. Sloof, Woudenberg (PKN, herv.) Bureau Dhr. W.M.J. Muije, Veenendaal (Herst. Herv.) Redactie Ds. M. Aangeenbrug, tel. 0342-413471 E-mail: [email protected] Druk: Torendruk, Nijkerk

3

B ESTUU RSZAKEN

Van de bestuurstafel

Bestuursvergadering 26 mei 2009 Door P. de Wolf, secretaris Op de avond van de bestuursvergade-

bestuursvergadering. De agenda van de

bestuur is het goed dat er een nieuw

ring worden we gastvrij ontvangen bij

vergadering wordt na de opening afge-

bestuurslid wordt gezocht dat lid is van

de penningmeester in Barneveld.

werkt.

de Hersteld Hervormde Kerk. Ieder van de bestuursleden krijgt opdracht om uit

De voorzitter, ds. C. van de Worp, opent

De notulen van de vorige vergadering

te kijken naar een geschikte kandidaat.

de vergadering en leest Johannes 16 : 5 –

worden

goedgekeurd.

Bij de ingekomen stukken is een uitge-

redactioneel

15. Dit handelt over de komst van de

Onder dankzegging worden de notulen

breide brief van ds. R. van den Berg ont-

Heilige Geest. We worden door de Heere

ondertekend. Hierna volgt de inhoude-

vangen. De brief is geschreven naar aan-

Jezus voorbereid op Wie er komen gaat

lijke bespreking van de notulen.

leiding van het gereed komen van de

in de plaats van Hem. De Trooster zal

website www.bijbelseplaatsen.nl.

door de Heere Jezus gezonden worden.

Het punt van het aanvragen van de ANBI

Ds. R. van den Berg spreekt bij het tot

We leven als kerk na Pinksteren, na de

voor Stichting Reformatica heeft goede

stand komen en realisatie van de site

uitstorting van de Heilige Geest. De Hei-

voortgang. De benodigde verklaring is

zijn waardering uit over het nieuwe ont-

lige Geest zal in alle waarheid leiden. Hij

ingezonden naar de Belastingdienst.

werp, de St. Reformatica en zijn mede-

wijst af van zichzelf en heen naar Chris-

werkers. Hij dankt daarin alle medewerDe kopij van het nieuwe nummer van de

kers. Verder geeft hij aan dat er nog een

de verheerlijking van Christus. God gaat

Refomail is bij elkaar verzameld en

aantal wensen zijn. Op de website zelf

daarmee nog steeds door.

gereed gemaakt voor de drukker. Het is

moeten hier en daar nog wat aanpassin-

de bedoeling dat het nieuwe nummer in

gen worden gedaan.

juni zal verschijnen.

Binnenkort wordt met een journalist

tus. Het verkondigen van het Woord is

Mensen worden er op uitgestuurd om anderen in alle waarheid te leiden. De

van het Nederlands Dagblad nog een

verkondiging wordt uit Christus geno-

Tevens wordt bij het punt van de Refo-

interview gehouden.

men en aan ieder gepredikt dat zij nog

mail nagedacht over de invulling van elk

Het totaal aantal begunstigers blijft

bekeerd kunnen worden. In de wereld

nummer, maar ook over het aantal uit-

redelijk stabiel. Toch blijft het bestuur

wordt het overtuigen van zonde en

gaven per jaar. De publiciteitscommissie

alert op de ontwikkelingen. Een reden

gerechtigheid in zijn diepte, breedte en

houdt zich voornamelijk bezig met het

voor opzegging is veelal dat door het

hoogte gepredikt. En deze verkondiging

vullen van artikelen voor de Refomail.

maken van keuzes van het beschikbare

zal doorgaan tot de laatste dag. Door

De vraag wordt dan gesteld of in overleg

geld om goede doelen te kunnen onder-

Hem en ook in Hem, Jezus Christus, is er

met de publiciteitscommissie er meer-

steunen, gebruikt wordt voor het onder-

eeuwig leven.

dere artikelen kunnen worden aangele-

steunen van weer andere goede doelen

verd. Of moeten er een aantal vaste

dan Stichting Reformatica. We blijven

rubrieken in de Refomail komen? Enkele

zoeken naar nieuwe mogelijkheden.

Middels het werk van Reformatica mag deze boodschap tot mensen worden

onderwerpen die in de Refomail structu-

Van de penningmeester krijgen we een

gebracht. We mogen dienstbaar zijn aan

reel of als thema aan de orde zouden

overzicht van de journaalposten en de

de verkondiging van het Evangelie.

kunnen komen zijn bijvoorbeeld: veilig-

kolommenbalans van 2009. Tot deze ver-

Mogen we zo onze gaven ten dienste

heid op internet, kerkdiensten, preken

gadering krijgen we een positief saldo te

stellen tot het verbreiden van Zijn

van gemeentelijke websites. Hoe kun-

zien.

Woord, tot eer van Zijn naam en tot

nen we meer artikelen of schrijvers vin-

Het bestuur gaat ermee akkoord dat het

zaligheid van velen!

den voor de Refomail? De publiciteits-

pakket om te kunnen internetbanieren

commissie

wordt aangevraagd bij de Rabobank.

zal

hier

verder

over

Hierna gaat de voorzitter in gebed en

nadenken. Er is nog steeds een vacature

Momenteel wordt er gewerkt met het

heet allen hartelijk welkom op de

in het bestuur. Voor het evenwicht in het

administratiepakket van Snelstart. Er is

4

Refomail jaargang 2009 nr. 2

B ESTUU RSZAKEN door de penningmeester onderzoek gedaan naar een nieuw pakket, Minipak. De penningmeester zal van beide pakketten de voor- en nadelen op een rijtje zetten en voor de vergadering

Stichting Reformatica heeft met ingang van 1 januari 2010 een vacature voor

van september met een voorstel komen. Daarna zal er een beslissing worden genomen met welk pakket we verder zullen gaan.

Bureaubeheerder

Om meer inkomsten te genereren zouden we bijvoorbeeld in de Waarheidsvriend

een

artikel

Na ruim 8 jaar het bureau van Stichting Reformatica te hebben beheerd legt de huidige bureaubeheerder zijn werkzaamheden neer.

kunnen laten plaatsen over de Waarheidsvriend cd-rom en over het dealerschap van het pakket Bibleworks.

De werkzaamheden bestaan o.a. uit:

De bureaubeheerder, de heer Muije, heeft te kennen gegeven om per januari 2010 te stoppen. Er zal een nieuwe bureaubeheerder worden gezocht. aanstaande

-

Begunstigers administratie Boekhouding E-mail en telefoon afhandeling Financiële rapportage aan het bestuur

- Waarheidsvriend inbranden en op CD versturen - Refomail versturen - Bestuursvergaderingen bijwonen

Voor de

vacature

van

bureaubeheerder zijn het aantal taken omschreven. Per week

De werkzaamheden nemen ongeveer 1 tot 1 ½ dag per week in beslag en hiervoor ontvangt de bureaubeheerder de maximale vrijwilligersvergoeding.

wordt er gemiddeld 1,5 dag werk aan Reformatica besteed. Daarboven zijn pieken bij het verzen-

Stichting Reformatica zoekt een kandidaat die meelevend lid is van één van de reformatorische kerken.

den van de Refomail en het inbranden en verzenden van de

Uw motivatiebrief kunt u versturen naar: Stichting Reformatica T.a.v. de voorzitter Ds. C van de Worp p/a Valleistraat 52 3901 RT Veenendaal Of per -mail: [email protected] / [email protected]

Waarheidsvriend cd-rom. Er zal voor de vacature van bureaubeheerder een advertentie worden opgesteld. Deze advertentie zal worden geplaatst op de website en in Refomail.

Om een indruk te krijgen van Stichting Reformatica is een bezoekje aan http://www.reformatica.nl zeker de moeite waard.

Het visiedocument van de stichting wordt hierna kort besproken. Opmerkingen over de verdere inzichten

ontwikkelingen zijn

welkom.

en

De advertentie is ook te bekijken op de website. Mocht u een geschikte kandidaat in uw familie- of kennissenkring weten stuur de vacature dan gerust door!

Het

visiedocument moet steeds de Nog een onderdeel van het visiedocu-

wezigen op de vergadering maakt hier-

voor ogen te houden.

ment is het opzetten of ondersteunen

van gebruik. De secretaris eindigt de ver-

Een uitgewerkt onderdeel van het

van de bouw van gemeentelijke websites.

gadering met gebed.

vereiste aandacht krijgen om zo doel

We mogen terugzien op een goede ver-

visiedocument is een ledenwerfactie. Voordat de actie gehouden kan worden

Nadat de punten van de agenda zijn

gadering waarin de onderlinge verbon-

moet eerst de lay-out van de Refomail en

behandeld en de acties vastgelegd zijn,

denheid en de doelstelling elkaars uit-

eigen website gereed zijn.

volgt de rondvraag. Niemand van de aan-

gangspunten waren.

Refomail jaargang 2009 nr. 2

5

PROGRAMMATUUR

Alles over Google

plaats staan Groot-Brittannië en Zwit-

Aardigheidjes

aard weer begrijpelijk.

serland naast elkaar. Dat laatste is uiter-

Nederland We kunnen uiteraard ook “Calvijn” inty-

door ds. M. Aangeenbrug

pen en zien dan alleen de Nederlandse zoektochten. Hier blijkt juist de belang-

De zoekmachine google hoef ik u niet voor te stellen. Wie gebruikt hem niet? Naast het gebruikelijke zoeken zijn er echter steeds meer mogelijkheden met deze zoekmachine. Zo heeft Google een allergeinigst 'tooltje'

stelling aan het begin van 2009 verdrievoudigd te zijn, terwijl de belangstelling in juli nauwelijks aanwezig was en daarna alleen nog maar daalt. Zie figuur 2.

Figuur 2

waarmee je kunt zien wie waar uit welk land waar op zoekt. We surfen naar google en zetten in de adresbalk achter de schuine streep het woord trends: www.google.nl/trends. Daar kunnen we ons zoekwoord (of meer dan een) invullen. Neem de volgende link maar eens over om alle mogelijkheden te overzien: http://www.google.com/trends?q=calvin&ctab=2&geo=all&date=all In het jaar van Calvijn zoeken we nu hoe er wereldwijd op de naam Calvin

was over de vijfhonderdste geboortedag

We zoeken op “kerk”. Een opvallend

gezocht werd. Er verschijnt nu een gra-

van Calvijn gaat. In bovenstaande link

plaatje. Enerzijds zie je tussen begin

fiek over de laatste zes jaar. Aangezien

staat

voor

2004 en nu een langzaam dalende lijn,

Calvin niet alleen staat voor Calvijn

wereldwijd zoeken. Nl is uiteraard

de

uitdrukking

geo=all

maar elke keer is er aan het einde van

maar ook voor Calvin and Hobbes, kun-

alleen Nederland. Je kunt de zoektocht

het jaar een opvallende piek. De zoek-

nen deze zoek resultaten geen uitsluitsel

zelfs nog per provincie uitsplitsen, maar

tocht even verfijnen (je kunt hem zelfs

geven over de belangstelling voor Cal-

de vraag is hoe betrouwbaar dat is. Ik

een maand laten aangeven) geeft inder-

vijn. Hoewel, wanneer we de grafiek

woon in Gelderland, maar wanneer ik

daad aan dat de piek telkens op 24

alleen voor 2009 laten tekenen zien we

ergens inlog wordt daar geregistreerd

december valt. Mensen willen dan blijk-

begin juli een duidelijke piek. Wie was

dat ik een bezoeker uit Zwijndrecht ben.

baar toch een kerk bezoeken.

er toen ook al weer geboren? En uit de

Google verdeelt de resultaten ook over

gegevens blijkt ook dat de website die

de landen. Uiteraard staan de VS hierin

We weten allemaal nog hoe in het begin

voor die toestroom verantwoordelijk

bovenaan, maar op de tweede en derde

van dit jaar hevige discussies plaatsvonden over schepping en evolutie. We vul-

Figuur 1

len het woord schepping in en ziedaar met een geweldige piek laat de grafiek zien hoeveel er gezocht werd. Uiteraard is dit allemaal niet zo veelzeggend, het zijn meer aardigheden om te zien. Maar kan ook duidelijk maken dat bepaalde trends aanwezig zijn. Zoekend op mijn eigen naam kreeg ik als antwoord dat er niet genoeg volume was om een grafiek van te maken. Kennelijk nog geen hype.

6

Refomail jaargang 2009 nr. 2

PROGRAMMATUUR

Succesvol werken met dicteersoftware

Laten we dit afspreken... door ds G. van Wijk, Dordrecht

In de afgelopen jaren zijn veel factoren om een zo goed mogelijk resultaat te behalen met behulp van dicteersoftware aan de orde geweest. Niet een ieder heeft dit thema op de voet gevolgd of is wellicht onlangs “ingestapt”. Het kan handig zijn voor nieuwkomers om de belangrijkste factoren voor de meest nauwkeurige transcriptie de revue te laten passeren. De factoren zijn gerangschikt van meest belangrijk naar minder belangrijk.

den uitgesproken. Zet daarbij de schuifbalk op de grootst mogelijke nauwkeurigheid - tenzij de reactiesnelheid teveel achterblijft. En zet de schuifbalk die betrekking heeft op de pauze die nodig

Afstemmen

stijl te ontwikkelen. Spreek niet hape-

is om een commando te herkennen niet

Zodra kleine klankverschillen

rend, maar vloeiend, en toch ook weer

al te scherp. De reactiesnelheid mag dan

niet goed meer worden opge-

niet al te vloeiend zodat de woorden

- bij de plaatsing op links - misschien

merkt, moet de microfoon op-

teveel in elkaar overlopen. Zorg dat elk

gunstig zijn, de keerzijde is dat bij de

nieuw worden afgestemd. Het

woord afzonderlijk duidelijk hoorbaar is.

minste aarzeling uw uiting niet als com-

probleem doet zich voor wan-

Dat wil zeggen dat u de woorden meer

mando wordt herkend maar als tekst.

neer uw stem wat karakter be-

in schrijfvorm moet uitspreken dan in

Bovendien zal een verplaatsen van de

treft veranderd is. Als u op de

spreekvorm. Dat is enigs-

schuifbalk naar rechts - het is dan nood-

zondag gepreekt hebt, zult u mer-

zins onnatuurlijk. Bijvoor-

zakelijk iets langer te pauzeren alvorens

ken dat op de maandag uw stem

beeld

“ze

u een commando kunt geven - meer rust

minder kracht heeft. U krijgt

raakte bijna buiten kennis”

in uw spreken brengen omdat zelfs bij

fouten te zien waaruit blijkt dat

of de zinsnede “ze raakten bijna buiten

een lichte aarzeling uw zinsuiting niet

het programma de woorden als

kennis”, wordt veelal op dezelfde wijze

meteen in het document wordt neerge-

“wij” en “bij” of “meer” en “neer”, niet

uitgesproken. Wij vergeten de “n”. Beter

zet, maar nog even wordt “vastgehou-

goed meer onderscheiden kan. Omdat

is het - hoewel Dragon NaturallySpe-

den”, zodat het in ogenschouw nemen

Dragon NaturallySpeaking niet alleen luis-

aking meestal met de juiste beslissing

van de context voor Dragon mogelijk

de

zinsnede:

tert maar ook de context in ogenschouw

komt op grond van de context - om de

blijft. Dat laatste is gunstig voor een

neemt, zal het probleem zich niet

woorden helemaal uit te spreken. Dus

hoge

herkenningsgraad.

Worden

meteen zo duidelijk aandienen, maar

niet zeggen bijvoorbeeld “ik heb met

genoemde schuifbalken te veel naar

zodra u woorden in geïsoleerde vorm

hem gesproke(n)”. Maar daadwerkelijk

links geplaatst, dan zal de zinsuiting te

gaat uitspreken, valt het op. Stem dan de

het woord met alle letters goed en dui-

snel worden neergezet, hetgeen ten kos-

microfoon opnieuw af. Met Dragon

delijk uitspreken. Het kan wat onna-

ten gaat van het in ogenschouw nemen

NaturallySpeaking versie 10 is het veel-

tuurlijk lijken maar de dicteersoftware

van de context.

vuldig afstemmen van de microfoon

wordt daardoor trefzekerder. Datzelfde

niet langer meer noodzakelijk, in tegen-

geldt ook voor de “r-klank” die wij in

Correctie

stelling tot voorgaande versies. Zodra

sommige gevallen geneigd zijn in te slik-

Sluit nooit uw document in ongecorri-

echter uw stem wat klankkleur en ge-

ken. Kortom: zorg dat alle letters in het

geerde vorm af. Voordat u uw dicteerses-

luidssterkte betreft veranderd is, doet u

woord tot klinken worden gebracht. De

sie beëindigt, moet u de ingegeven tekst

sleutel tot succes is dus een goede articu-

langslopen en corrigeren. Denk niet: dat

latie, een constant spreekvolume en een

corrigeren doe ik over een aantal dagen

Dicteerstijl

constant spreektempo. Alle zinnen moe-

wel. Dragon heeft dan inmiddels al “dra-

Van groot belang is een goede dicteer-

ten in een adem, zonder haperen wor-

bestanden” aangemaakt die als basis

er goed aan de microfoon af te stemmen.

Refomail jaargang 2009 nr. 2

7

PROGRAMMATUUR zullen dienen voor de eerstvolgende

reading” is een must. Wat de fouten in

willen bepalen welke van de woorden u

akoestische optimalisatie en de taalmo-

uw document betreft: “zero tollerance”.

definitief aan het lexicon toegevoegd

deloptimalisatie. Dus: het is prima om

Daarnaast doet u er goed aan om tekst-

zou willen zien, kunt u gebruikmaken

eerst naar hartenlust te dicteren en dan

blokken en documenten die voor 100%

van het zeer doeltreffende hulpprogramma DNS Comfort.

pas te corrigeren, als dat laatste dan ook

correct zijn, in een apart verzameldocu-

maar daadwerkelijk plaatsvindt voordat

ment te bewaren voor later gebruik ten

u uw document of het dicteerpro-

behoeve van de taalmodeloptimalisatie.

gramma afsluit. Met andere woorden:

Deze verzameldocumenten van uw pre-

ruwe tekst nooit afsluiten, altijd eerst

ken, kerkbodestukjes etc., zullen in de

corrigeren! Nu is de feature van de taal-

toekomst van onschatbare waarde blij-

modeloptimalisatie wel zo sterk dat als

ken te zijn bij het opbouwen van een

later toch nog een fout wordt ontdekt in

nieuw sprekersprofiel, mocht dat nodig

uw document, deze bij de eerstvolgende

zijn. Zorg ervoor dat deze tekstdocumen-

taalmodeloptimalisatie wordt geneutra-

ten niet groter worden dan 500 KB. Hebt

liseerd, indien u achteraf in dat be-

u deze omvang bereikt, dan begint u aan een nieuw tekstdocument om uw per-

Dit – weliswaar prijzige – programma

fecte passages te verzamelen. Zorg dat

heeft daadwerkelijk een toegevoegde

het “platte tekst” is, dus zonder opmaak

waarde. Meer informatie vindt u op

en illustraties. Gebruikers van de profes-

http://www.sonic-

sionele editie kunnen meteen al van

labs.net/en/index.html.

deze

door

het aan te bevelen elk nieuw gevonden

gebruik te maken van Voctool. Daarmee

woord consequent toe te voegen aan het

documenten

profiteren

Daarnaast

is

kunnen zij het huidige sprekersprofiel

lexicon. Ook die woorden waarvan u

optimaliseren.

denkt, deze nooit meer te zullen gebruiken. Wat betreft de beschikbare ruimte

Lexicon

in het lexicon hoeft u in ieder geval geen

treffende document de fout alsnog hebt

Werk voortdurend aan het consequent

enghartig beleid te voeren. Dragon

verbeterd. Het loont dus altijd om uw

opbouwen van het eigen lexicon. Dit

NaturallySpeaking heeft 155.000 woor-

documenten zo perfect mogelijk weg te

lexicon moet zuiver gehouden worden,

den aan boord in het standaardlexicon

schrijven. Waarom is bovenstaande van

door de optie “automatisch woorden

en kan in totaal 290.000 woorden bevat-

belang? De reden is dat het dicteerpro-

toevoegen aan het lexicon” af te vinken

ten. In de tien jaar dat ik werkzaam ben

gramma moeite heeft de kleine korte

en daarentegen de optie “woorden toe-

met dicteersoftware is bijna elk nieuw

woordjes van elkaar te onderscheiden.

voegen” te gebruiken ten einde toch op

gevonden woord consequent aan het

Dat betreft bijvoorbeeld woordjes als

een gecontroleerde wijze, woorden uit

lexicon toegevoegd. Tot op heden heb ik

“in”, “en”, “een”. Dragon NaturallySpe-

uw vakjargon aan het lexicon toe te voe-

12.000 woorden toegevoegd. Er is dus

aking moet het in die gevallen vooral

gen.

nog ruimte voor 123.000 woorden. Denk

van de context hebben.

eraan: woorden die niet in het lexicon staan, zullen ook niet worden herkend.

In het begin, als gegevens voor het in

Maak daarom werk van het vastleggen

ogenschouw nemen van de context nog

van uw woordenschat.

niet voldoende zijn verzameld, is Dragon

Computer

NaturallySpeaking nog enigszins onzeker. Het kan dus gemakkelijk tot een ver-

Bij de aanschaf van een nieuwe compu-

keerde beslissing komen. Als u de fou-

ter zullen de volgende factoren de meest

tieve interpretatie in dat geval echter

positieve bijdrage leveren aan het uit-

niet corrigeert, gaat Dragon er vervol-

eindelijke resultaat: zorg voor zoveel

gens vanuit dat de uiting goed is. Daar-

Wilt u toch automatisch woorden toege-

mogelijk ram geheugen, 4 GB is geen

mee wordt dus het piketpaaltje dieper in

voegd zien aan het sprekersprofiel - de

uitzondering meer. Zorg eveneens voor

de grond geslagen en het vooroordeel

eerlijkheid gebiedt mij te zeggen dat het

een zo groot mogelijke L2-cache, de zoge-

dat

probleem van de zogenaamde “onzin-

naamde second level data cache. Proces-

bevestigd.

woorden” binnen versie 10 tot kleinere

soren met 4 MB aan boord behoren tot

De moraal van dit verhaal is dus: “proof-

proporties is teruggebracht - en achteraf

de top, al zijn er die over nog meer de

8

Dragon

NaturallySpeaking

had,

Refomail jaargang 2009 nr. 2

PROGRAMMATUUR foons die binnen de spraakherkenningswereld gangbaar zijn. Helaas spreken wij dan meteen over honderden euro’s. Maar wie serieus met spraakherkenning aan de gang wil, kan zich geen enkele bezuiniging veroorloven.

Versie Maak gebruik van de nieuwste versie, op dit moment is dat versie 10.1. De laatste versie overtuigt meer dan zijn voorgangers. Daarnaast is Dragon NaturallySpeaking uitgerust met een aantal nieuwe features. Met de nieuwste software van Dragon NaturallySpeaking hebben twee hulpprogramma’s, te weten de akoestische optimalisatie en de taalmodeloptimalisatie, een gunstige invloed op het uiteindelijke resultaat. Deze twee operaties moeten wekelijks worden uitgevoerd. beschikking hebben. Ook is de kloksnel-

canceling

eigenschappen

bezitten.

heid van belang. Hoe meer gigahertz des

Werkt u uitsluitend in een geluidsdichte

Conclusie

te beter. Stel zelf uw ideale computer

kamer, dan is noise-canceling minder

U ziet: de meest belangrijkste factor

voor dicteersoftware samen. Om kort te

relevant. Alleen de topmerken komen in

bent u zelf. Uiteraard zijn de laatste fac-

gaan: u moet niet bezuinigen op de

aanmerking: GN Netcom, Plantronics,

toren ook belangrijk, met name waar er

rekenkracht en het geheugen van de

Revolabs, Samson, Shure, Sennheiser,

geen winst meer valt te behalen uit uw

machine. Zaken als welk type grafische

Sony Ericsson, Parrott. Met name de

dicteerstijl bijvoorbeeld. Werken met de

kaart en grootte van de harde schijf zijn

draadloze Revolabs Solo en de Revolabs

beste hardware en de laatste versie

van ondergeschikt belang. Wacht nog

xTag en de draadloze Samson Airline 77

loont, maar is verantwoordelijk voor

even met de aanschaf: 64-bit staat op

zijn de echte “top off the line” micro-

slechts de laatste 20% van het succes.

het punt gangbaar te worden, en levert betere prestaties en heeft meer mogelijkheden. Zorg voor een 64-bit besturingssysteem. aking

Dragon

preferred

en

NaturallySpestandaard

is

inmiddels al voor 64-bit machines beschikbaar.

Ga

naar:http://www.

nuance.com/vista/naturallyspeaking/ Dragon10.1/Dragon10.1_NL/form.asp?L

Nieuwe ontwikkelingen: de netbook

=Dutch Gebruikers van de professionele editie

Op de vergadering van onze algemene

pc of laptop staan. Sindsdien hebben

zullen vanwege de grootte van de down-

kerkenraad was ik enige tijd geleden de

meerderen het aangedurfd ook de lap-

load alleen over de 64 bit-versie kunnen

eerste die een laptop mee nam in plaats

top mee te nemen.

beschikken door middel van een fysieke

van de gebruikelijke stapel papier. Op

Een nadeel is echter de grootte van deze

DVD, aan te vragen bij het verkoopteam

dat moment was het zinvol omdat er

laptop. Een groot scherm voor je neus

van Nuance. Deze versie draait overi-

anders meer dan 60 pagina’s uitgeprint

schept eerder afstand naar degenen die

gens ook op 32-bit machines.

moesten worden. Papier en inkt die

aan de overkant zit dan nabijheid. En dat

alleen nodig waren om de vergadering

is in een vergadering toch wel van

te kunnen zien waarover je het hebt, ter-

wezenlijk belang. Sinds enige tijd is er

Maak gebruik van de beste microfoon.

wijl veel van dat papier daarna niet

een mini-laptop op de markt, een net-

Deze microfoon moet de beste noise-

direct nodig was. Je hebt alles toch op de

book genaamd. De kleinste versie is

Microfoon

Refomail jaargang 2009 nr. 2

9

PROGRAMMATUUR ruim 20 cm breed, het opent geklapte

ruimte is in gaan nemen is men in staat

ROM speler van de moedercomputer, de

scherm steekt maar 17 cm boven de tafel

om in dit kleine doosje een volwaardige

verbinding is dan wel een stuk trager,

uit. Doordat geheugen steeds minder

computer aan te brengen, met een pro-

maar het werkt.

cessor van om en nabij 2 Ghz en een

Ook voor het gebruik van presentaties

harde schijf van minstens 10 GB. En wat

(samen met een beamer) is deze inzet-

vooral opvalt is de accu. Notabene vol-

baar. Met name fabrikant Asus heeft

doende voor vijf uur werkzaamheden.

zich op deze markt gestort met de Eee-

Lang genoeg voor de vergadering :=).

netbooks.

Het enige wat ontbreekt is een CD ROM-

Acer, Dell en

speler. Je kunt dus niet zomaar een pro-

anderen volgen. De letters Eee staan

gramma vanaf een CD ROM installeren.

voor “Easy to learn, easys to work, easy

Daar zijn echter andere mogelijkheden

to play”. En de prijs? Natuurlijk zijn er

voor. De inhoud van een CD ROM kan op

weer vele variaties (en kleuren en groot-

een USB-stick gekopieerd worden en zo

tes), maar met een bedrag van maxi-

alsnog op de netbook geïnstalleerd wor-

maal € 300 slaagt u heel zeker.

den. In een thuis netwerk kan er ook verbinding gemaakt worden met de CD

M. Aangeenbrug

Alternatief bureauprogramma door ds. A.J. van den Herik

Alternatieven

beschermde formaat van Word (doc of

Dat er naast Microsoft Office diverse

docx) en Excel (xls of xlsx). Vanwege het

goede alternatieven zijn om teksten te

verlangen om eigen baas te zijn en niet

schrijven, spreadsheets te fabriceren en

persé gebonden te zijn aan een bepaalde

presentaties te maken, is algemeen

en auteursrechtelijk beschermde stan-

bekend. We kennen al sinds jaren Word-

daard, kiezen veel overheden tegen-

perfect. Daarnaast is OpenOffice alge-

woordig voor het OpenDocument For-

meen bekend op deze markt. Dit gratis

maat. Zo kunnen overheden er altijd

programma is een zeer goede vervan-

zeker van zijn, dat ze hun bestanden

ging van het prijzige vlaggenschip van

kunnen blijven lezen en bewerken via

Microsoft: MS Office (ongeveer € 400

de computer, zelfs al zouden ze afstap-

voor de professionele editie).

pen van Microsoft. Dit verlangen van o.a. de overheid heeft

Open standaarden

tot gevolg dat de markt voor Openstan-

Kenmerkend voor Openoffice is, dat het

daarden en OpenOffice groeit. Het is nu

met

OpenDocument-standaarden

zelfs zo dat Microsoft Word de mogelijk-

werkt. Dit betekent dat het formaat

heden om bestanden in OpenDocu-

waarin

bestanden

mentformaat op te slaan en in te lezen

opslaat (odf,ods,odb, etc) in principe

ondersteunt (vanaf MS Word 2007 met

voor iedereen toegankelijk is; er berus-

Service Pack 2!).

OpenOffice

zijn

ten geen auteursrechten op dit formaat. Iedereen kan in dit formaat publiceren

IBM

en kan software maken die dit formaat

Dat iedereen zijn graantje mee wil pik-

ondersteunt.

programma’s

ken van deze ontwikkeling, is te begrij-

werken daarentegen met het eigen,

pen. Dat hebben ze ook bij IBM gedacht.

10

Ms-office

Refomail jaargang 2009 nr. 2

PROGRAMMATUUR Lotus Symphony kunnen gemakkelijk overschakelen

op

Lotus

Notes

en

andersom; ontwikkelingen in de commerciële versie komen ten goede aan de niet-commerciële versie. Voor wie het niet weet: Lotus Notes is een e-mail en kalender-programma dat op MS Outlook lijkt en dezelfde functionaliteit bezit. Het is vooral bedoeld om in een serveromgeving te werken.

Mooie lay-out De lay-out van Lotus Symphony is bescheiden, mooi en opgeruimd. Het programma bestaat uit een soort schil (shell) waaronder alle programma’s werken. Alle openstaande applicaties (tekstverwerking, spreadsheet en presentaties) worden als tabblad weergegeven. Daarnaast is er de mogelijkheid om in Daarom is IBM een softwarepakket gaan

geeft aan het programma ook iets

één of meerdere tabbladen een website

ontwikkelen dat de open standaarden

kwetsbaars. Hoe kun je vrijwilligers in

open te hebben. Dit geeft aan het pro-

helemaal ondersteunt. Eigenlijk is het

een bepaalde richting sturen? Dit is bij-

gramma een opgeruimd voorkomen.

een softwarepakket dat gebaseerd is op

voorbeeld te zien aan de trage ontwikke-

De balk met pictogrammen is ook

OpenOffice 1.4 (een opwaardering naar

ling van sommige facetten van OpenOf-

bescheiden en verandert naar de appli-

de broncode van OpenOffice 3.1 staat

fice. Al jarenlang is er sprake van, dat er

catie die je hebt openstaan of naar de

gepland voor januari 2010).

een e-mail programma toegevoegd zal

taak waarmee je op dat moment bezig

Het softwarepakket heet Lotus Sym-

worden, maar nog is het er niet. Ook de

bent. Helaas is de taakbalk nog niet aan

phony en is sinds 2 jaar op de markt.

grammaticacontrole heeft heel lang op

te passen, maar dat komt in volgende

Eerst in de beta-fase, maar nu officieel

zich laten wachten. Daarbij komt dat er

versies.

als versie 1.1, 1.2 en inmiddels 1.3.

heel weinig zorg is besteed aan de lay-

Een bijzonderheid van Lotus Symphony

Kort gezegd is Lotus Symphony het pro-

out van het programma, terwijl deze lay-

is het zijvenster. In een zijbalk worden

gramma OpenOffice in een eigen IBM-

out (of User Interface) tegenwoordig

bepaalde contextgevoelige dingen weer-

jasje. Daarbij moeten we tegelijk besef-

toch steeds belangrijker is geworden.

gegeven, zodat je snel bepaalde aanpass-

fen dat Lotus Symphony (nog?) niet alle

ingen kunt doen (het zijvenster kan ook

onderdelen van OpenOffice bezit. Zo

Deze problemen kent Lotus Symphony

worden geslo-

vinden we in Symphony geen tekenpro-

niet, althans niet in die mate. Omdat dit

ten).

gramma en geen database, wat we wel

programma ontwikkeld wordt door het

De

program-

gerenommeerde bedrijf IBM – een

ma’s werken

gigant in de Software-industrie – ligt de

erg

Kleiner broertje van Lotus Notes

ontwikkeling in één hand en wordt deze

Je bent er zo

Waarom is Lotus Symphony dan toch

strak geleid en geprogrammeerd. Tevens

aan gewend.

vinden in OpenOffice.

intuïtief.

interessant? OpenOffice is een pro-

is het gratis programma Lotus Symp-

gramma waaraan wereldwijd veel vrij-

hony gebaseerd op de commerciële

Er

willigers werken. Dit is iets moois, maar

variant Lotus Notes. Gebruikers van

Nederlandse

is

een

Interface een landse

en

NederSpel-

lingscontrole. De grammaticacontrole komt nog. Je Refomail jaargang 2009 nr. 2

11

PROGRAMMATUUR Tip

Tipjes

* Zuinig afdrukken (1)

kunt allerlei bestanden inladen, onder

het werken kan gebruiken (of ingeklapt

andere het nieuwe Word 2007 formaat.

kunt laten).

Interessant zijn ook de sidebar–plug ins.

Als het goed is, komt er begin 2010 een

Kleine programmaatjes zoals een reken-

heel nieuwe versie van het programma,

machine en een kladblok die je onder

die nog veel meer functionaliteiten

De simpelste manier om op inktkos-

bevat. Persoonlijk denk ik – en meerde-

ten te besparen, is een afdruk te kie-

ren met mij – dat dit programma wel

zen waarbij de tekstkleur grijs is in

eens een geduchte concurrent van MS

plaats van zwart. In Word (2007) is

Office worden kan.

dat snel gebeurd: druk op Ctrl +A en

Informatie:

kies bij lettertype bijvoorbeeld wit, achtergrond 1, donkerder 50%. Na het afdrukken kunt u de tekstkleur dan eventueel weer herstellen via ALT+ backspace.

* Zuinig afdrukken (2) Een andere mogelijkheid is het importeren van een speciaal lettertype. Dit is een zog. ecofont, dat 30%

Handige internettips

aan inkt bespaart. Een letter bestaat letter die puntjes weg te laten

Internet Explorer opent nieuwe pagina’s in hetzelfde venster

Het aantal werkbalkknoppen vergroten of verkleinen

bespaar je inkt. Vergroot zie je gaatjes

In Internet Explorer is een menu optie

Het aantal werkbalkknoppen kunt u

in de letter zitten, maar op normale

tools / extra met daaronder “Internet

vergroten of verkleinen door te klikken

wijze uitgeprint zie je het nauwelijks.

option / opties. In het tabblad advanced

op beeld—werkbalken—aanpassen. U

uit vele puntjes. Door midden in de

Kijk maar op de website www. ecof-

/ geavanceerd staat een optie onder het

ziet 2 vensters namelijk beschikbare

ont.nl. Het is er gratis te downloaden.

kopje browsing, “reuse windows for

werkbalkknoppen

launching shortcuts.” Die moet UITGE-

werkbalkknoppen. U kunt met de pijl-

* Bladwijzers

VINKT worden

tjes tussen beide vensters knoppen toe-

Werkt u geregeld met lange teksten,

Het venster van Internet Explorer in een volledig scherm

voegen of verwijderen. Venster sluiten

bij het schrijven va een boek bijvoor-

en

geselecteerde

met de knop afsluiten.

beeld, creëer dan bladwijzers om

Ga naar een webpagina en druk op de

sneller door zo’n document te kunnen

F11 toets. Het venster vergroot zich tot

bladeren. Ik neem Word2007 als voor-

bijna het complete beeldscherm. Wan-

Een webadres in tikken zonder eerst Internet Explorer te hoeven openen?

beeld. Klik op invoegen en kies blad-

neer u wéér op F11 drukt neemt het ven-

Klik met de rechtermuis knop op een lege

wijzer. Tik een geschikte naam in

ster zijn normale afmeting weer aan.

plek in de taakbalk van windows, selec-

(zonder

teer werkbalken en vervolgens adres. U

met toevoegen. Snel naar zo’n marke-

Heeft u genoeg van de ‘koppelingen’-werkbalk? Schakel hem uit!

de taakbalk, dubbelklik daar op en u

spaties,

koppeltekens

of

andere speciale tekens) en bevestig

ziet nu een extra vermelding “adres” in

ring navigeren, doet u door opnieuw

Klik met de rechter muisknop op een

kunt het webadres intikken. De taakbalk

het bladwijzer venster te openen en

lege plek in de werkbalk ( ergens ter

mag niet vergrendeld zijn. De taakbalk

op het gewenste item te dubbelklik-

hoogte van het help-menu) en verwijder

ontgrendelt u door met rechts op de

ken. Bladwijzers sorteren kan door

het vinkje bij “koppelingen”.

taakbalk te klikken en het vinkje te ver-

naam of locatie aan te stippen, en een

Meer beeldruimte

wijderen bij taakbalk vergrendelen.

bladwijzer weghalen gebeurt via de

In het venster van IE krijgt u ook meer

knop verwijderen.

ruimte door de pictogrammen te verkleinen. Klik op beeld—werkbalken—aanpassen. Selecteer bij tekstopties “precieze tekst aan de rechterkant”. Selecteer bij pictogramopties “kleine pictogrammen”. Sluit het venster.

12

Refomail jaargang 2009 nr. 2

PROGRAMMATUUR Voorkom het rondzwerven van de werkbalken in Internet Explorer

proxyverbinding. Sluit de vensters met

Door met rechts op een lege plek te klikken (naast de helpknop) en te selecteren

Instellingen zijn veranderd door een of ander programma?

* Propvol

“werkbalk vergrendelen”.

U kunt uw standaard start - en zoekpagi-

U kunt zowel uiterlijk als grootte van

Bevindt u zich achter een proxy server?

na’s herstellen met één muisklik. Klik op

de prullenbak in Vista aanpassen. Klik

extra—internetopties—tabblad

pro-

met de rechter muisknop op een lege

Tipjes

Tip

de knop toepassen en OK. Het surfen zou nu sneller moeten gaan.

Klik op extra—internetopties—tabblad

gramma’s. Klik op de knop “webinstel-

plaats op uw bureaublad en kies ‘aan

geavanceerd. Plaats een vinkje bij HTTP

lingen herstellen”. Script debugging uit-

persoonlijke

1.1 gebruiken met behulp van een

zetten.

Klik vervolgens op ‘bureaublad picto-

voorkeur

aanpassen’.

grammen wijzigen’. Zet een vinkje voor prullenbak, selecteer vervolgens

Opvolger van Vista

prullenbak (vol) en kies een ander

Prijs Windows 7 bekend

pictogram. Herhaal dit voor prullenbak (leeg). Bevestig met OK. Klik nu het prullenbak-icoon op het bureaublad met de rechtermuisknop aan en kies eigenschappen. Vul de gewenste

Door D.E. van Schoonhoven

Windows 7 is op 22 oktober voor €119,99 als upgrade-versie te koop. In Europa krijgt u echter de volledige E-versie voor dezelfde prijs. Deze Home premium-versie kan gekocht worden als u nu ook Windows XP of Vista op de pc heeft.

waarde in bij maximale grootte (MB) en bevestig ook hier weer met OK.

* Netwerk en accu De wifi-verbinding valt na een tijdje weg wanneer uw laptop op accu werkt? Dat lost u als volgt op: open

Europeanen krijgen zoals gezegd te

het windows configuratiescherm (in

maken met de speciale E-editie van Win-

klassieke weergave) en selecteer ener-

dows 7. In deze versie ontbreekt de

giebeheer. Klik op de schema-instel-

volgens

lingen wijzigen bij het standaard

Microsoft om geen risico’s met EU-wet-

schema. Daarna klikt u op geavan-

geving te lopen. Van de E-versie is echter

ceerde energie-instellingen wijzigen.

geen upgradeversie en dus krijgen Euro-

Klik achtereenvolgens op het plusje

browser

Internet

Explorer,

naast instellingen voor de adapter

peanen voor het lagere tarief een volle-

voor draadloos netwerk en modus

dige retailversie. Microsoft stelt dat het

voor energiebesparing.

te weinig tijd had om de volledige upgrade-functionaliteit in de IE-loze

€ 319,-). Wie vanaf vrijdag 26 juni 2009

Windows te verwerken. Het betekent

een nieuwe computer koopt met Vista

wel dat computergebruikers hun pc

zal van de pc-leverancier de mogelijk-

onder handen moeten gaan nemen,

heid krijgen om over te stappen naar

want de Windows 7-installatie wordt

Microsoft Windows 7 zodra dat lever-

een ‘schone installatie’. U moet dus eerst

baar is.

uw bestanden apart bewaren. Doet u dat

Microsoft start dit zogeheten Upgrade

niet, dan wist Microsoft alles op de

Option programma op vrijdag 26 juni en

harde schijf voor Window 7 er op komt

het loopt tot 31 januari 2010. De koper

en bent u alles kwijt.

krijgt bij de pc een vou-

Windows 7 komt nog

cher die hen recht geeft

in twee andere uitvoe-

op Windows 7. Win-

ringen, Professional en

dows 7 verschijnt 22

Ultimate. Die kosten

oktober in 14 talen.

net

hun

Alle overige talen zou-

Vista-broertjes (respec-

den voor 31 oktober

tievelijk € 309,- en

beschikbaar zijn.

zoveel

als

Refomail jaargang 2009 nr. 2

Stel accu (en op netstroom) in op maximale prestaties en bevestig met ok.

* Turbomuizen Als u verschillende vensters geopend hebt, dient u een bepaald venster aan te klikken om het actief te maken of naar voren te halen. Dat kan ook zonder muisklik: ga naar windows configuratiescherm en klik op toegangkelijkheid. Vervolgens selecteert u de optie “wijzigen hoe de muis werkt” (onder Vista: de muis eenvoudiger in het gebruik maken) en plaatst u een vinkje bij “een venster activeren door er met de muis overheen te zweven”. Bevestig met opslaan. Met dank aan Eric Warnies

13

PROGRAMMATUUR

Evaluatie nieuwste dicteersoftware

Even bijpraten... door ds. G. van Wijk

profiel. Daarmee was u dan ook meteen van die hardnekkige fouten verlost.

Het omzetten van spraak naar tekst is een ingewikkelde materie. Dicteersoftware moet uiterst slim in elkaar steken. De stem van een mens is namelijk niet een vaststaand gegeven. Er zijn zoveel variaties in klank, zelfs al spreken wij over slechts één individu.

Maar... ook de schat aan informatie die inmiddels was opgebouwd, was daarmee verdwenen. De noodzaak om af en toe toch een nieuw sprekersprofiel aan te maken, behoort met de komst van versie 10 nu definitief tot het verleden. Sterker nog: het loont om zo lang mogelijk uw sprekersprofiel op te bouwen en

De ene keer spreekt de persoon hard dan

poging mijn aanbevelingen op te volgen,

te verfijnen. Met name de twee opera-

weer zacht, vervolgens snel en weer

is tijdwinst voorhanden voor iedereen.

ties, de akoestische optimalisatie en de

langzaam. Dan weer duidelijk en gecon-

Wat let u ook te beginnen?

taalmodeloptimalisatie, hebben binnen

centreerd en een andere keer zonder

versie 10 een gunstige invloed. Het

concentratie en zonder teveel articula-

Nooit meer nieuw...

devies is om zo intensief mogelijk met

tie. En dat niet alleen. Zelfs al zou een

Bij oudere versies van Dragon Natural-

spraakherkenning uw werk te blijven

mens in staat zijn voor een specifiek

lySpeaking kon het wel eens gunstig

doen en regelmatig een back-up te

woord telkens opnieuw exact dezelfde

zijn, een nieuw en fris sprekersprofiel

maken, mocht door wat voor oorzaak

klank voort te brengen, dan nog kunnen

aan te maken. Na verloop van tijd kon-

dan ook het sprekersprofiel corrupt

aan een en dezelfde klank, verschillende

den de prestaties van Dragon Natural-

raken. Inmiddels ben ik meer dan een

spellingsvarianten gekoppeld worden.

lySpeaking achterblijven door allerlei

half jaar werkzaam met hetzelfde spre-

In al deze situaties moet de dicteersoft-

onzuiverheden in het sprekersprofiel die

kersprofiel en de dicteersoftware, presteert beter dan ooit.

ware, het voortgebrachte geluid kunnen

in de loop der tijd waren ingeslopen. In

vertalen... Dat het überhaupt mogelijk is,

dat geval begon het programma steeds

iets zinnigs op het scherm te lezen, mag

dezelfde soort fouten te maken. Wat u

Trainen loont

ons wel verbazen, dat het vandaag de

dan moest doen, was het exporteren van

Meer dan in de vorige ver-

dag gepaard gaat met de grootst moge-

de woorden die als basis konden dienen

sies, loont het om woor-

lijke nauwkeurigheid is een regelrechte

voor een nieuw op te bouwen sprekers-

den - het liefst woord-

sensatie. Op het moment dat deze aflevering van

Spraakherkenning is niet meer weg te denken uit het dagelijks leven. Bellen met

Refomail verschijnt, is het precies een

een computer die verstaat wat je zegt. Het navigatiesysteem in de auto dat vertelt

jaar geleden dat de dicteersoftware Dra-

hoe je moet rijden. En natuurlijk de dicteersoftware waarmee je tekst inspreekt

gon NaturallySpeaking versie 10 werd

en uitschrijft (of was het uitspreekt en inschrijft?).

gelanceerd. Bij mijn bespreking van deze

Door het debacle met het programma VoiceExpress van het Belgische Lernout en

versie, een jaar geleden, maakte ik de

Hauspie rond het jaar 2002 heeft spraakherkenning een negatief imago. De aan-

opmerking: “de werkelijke waarde van

delenkoersen van dit bloeiende bedrijf schoten omhoog. Elke Belg investeerde in

versie 10 is pas duidelijk over ongeveer

dit bedrijf zoals menige Nederlander (b)aandelen kocht en werd diep teleurge-

een half jaar. Zolang is nodig om de algo-

steld na de vrije val. Maar spraakherkenning is inmiddels een volkomen volwas-

ritmen te verfijnen”. Daarom is het tijd

sen techniek geworden. Aan de Radboud universiteit is sinds enige tijd een hoog-

voor een evaluatie. En laat ik maar

leraar spraaktechnologie verbonden. Rechtbanken gebruiken het systeem door

meteen met mijn hoofdconclusie begin-

alle verklaringen op te nemen en uit te laten schrijven via deze techniek. Voor

nen: met versie 10 is er geen enkele

medici zijn er speciale toepassingen en woordenboeken. Naast het gewone dicte-

reden meer dicteersoftware links te

ren van tekst gaat deze techniek steeds meer vaardigheden opleveren. De kerk

laten liggen. Mits gebruikmakend van

hoeft daarbij niet afzijdig te blijven.

de beste hardware en een serieuze 14

Refomail jaargang 2009 nr. 2

PROGRAMMATUUR groepen - te trainen. Indien u de foutieve

geopende microfoon te dicteren. Ook

interpretatie in het correctievenster niet

hiervan geldt: kies dat wat voor u het

alleen wijzigt, maar tegelijkertijd ook

makkelijkst en het meest praktisch is.

traint, vergroot u de nauwkeurigheid

Met name is deze optie handig indien u

aanzienlijk. Dragon let dan extra op de

een extern dicteerapparaat koppelt aan

verschillen in uitspraak. Bij de eerstvol-

de computer. Bij het uitschrijven van het

gende akoestische optimalisatie worden

dictaat zal de microfoon worden dicht-

de akoestische gegevens verwerkt. Er

gezet indien het geruime tijd geen

zijn echter woorden die moeilijk te trai-

geluid meer waarneemt.

nen zijn. Bijvoorbeeld buitenlandse woorden of namen, die bovendien door

Patch

u ook nog eens netjes met een perfecte

Meteen bij het verschijnen van versie 10, werden een aantal onvolkomenhe-

buitenlandse tongval worden uitgesproken. Dat geeft - u raadt het al - proble-

microfoon open. Tijdens de lange stilte

den geconstateerd. Gelukkig is een aan-

men, het is immers een Nederlands pak-

was u vergeten de microfoon in de

tal maanden later een patch vrijgegeven

ket. Dat betekent dat Dragon is geneigd

slaapstand te zetten... Binnen Dragon

waarbij onvolkomenheden weggewerkt

een Nederlandse fonetiek te koppelen

NaturallySpeaking is het nu mogelijk

zijn. De patch is op te halen vanaf het

aan de nieuw toegevoegde woorden. De

een regel toe te voegen zodat de micro-

volgende adres: http://knowledgebase.

fonetiek van het woord “game” wijkt

foon automatisch in slaapstand gaat

nuance.com/view.asp?60VQ=KFML

behoorlijk af van wat Dragon verwacht

zodra het een aantal minuten - de tijds-

Het bleek namelijk dat in sommige

op grond van de letters. Nu is het pro-

panne is te definieren - geen geluid

gevallen de interpuncties problemen

gramma inmiddels al zo slim, dat het in

heeft waargenomen. Dat kan soms han-

opleverden. Als de interpunctie niet in

dit specifieke geval de juiste fonetiek

dig zijn. U gaat als volgt te werk:

een adem met de zinsuiting werd gedic-

hanteert. Dat geldt trouwens ook voor

- Ga naar het document “C:\Documents

teerd, leverde dat een hinderlijke extra

andere veelal Engels klinkende namen

and Settings\All Users\Application Data

spatie op. Dat is nu opgelost. Ook is de

en uitdrukkingen. Wilt u echter nieuwe

\Nuance\NaturallySpeaking10\nssys-

producent van Dragon NaturallySpe-

buitenlands klinkende woorden toevoe-

tem.ini” als u werkzaam bent met Win-

aking, Nuance, er achter gekomen dat er

gen, voegt dan voor de zekerheid uw

dowsXP of naar het document “C:\Pro

een groot nadeel kleefde aan de op zich-

eigen fonetiek toe door in de lexiconbe-

gramData\Nuance\NaturallySpeaking

zelf genomen handige sneldictaten voor

werker de gesproken vorm te fonetise-

10\nssystem.ini” indien u werkzaam

de opmaak. Met behulp van de sneldicta-

bent met Windows Vista.

ten voor de opmaak is het mogelijk om in

ren in het rechter venster met als aanduiding “gesproken vorm”. Zo kunt u om

- Zodra dit document geopend is, voert u

de nauwkeurigheid te vergroten voor

onder de aanduiding [Settings] de vol-

op te maken. Bijvoorbeeld “knip [woord

het woord “tanken” niet alleen dit

gende regel in:

of woordgroep] tot en met [woord of

een commando een gedeelte van de tekst

woord trainen, maar tegelijkertijd ook

Time Before Mic Sleep With No Sound=5.

woordgroep]”. Op dezelfde wijze werken

de “gesproken vorm” toevoegen: tenken

Dit laatste getal staat voor het aantal

opdrachten als “wis”, “kopieer”, et cetera.

of tengken. Datzelfde geldt bijvoorbeeld

minuten dat Dragon wacht alvorens de

Het probleem met deze sneldictaten voor

het woord “image”: immitsch. Een ander

microfoon in de slaapstand te zetten. De

de opmaak was dat misinterpretatie op

voorbeeld is de aanduiding die gebruikt

minimale waarde is 1. Het voordeel van

de loer lag. De woorden “knip” en “wis”

wordt voor terreinwagens: SUV. Zodra u

de laatstgenoemde waarde is dat u nooit

zijn gewoon Nederlandse

dit woord aan het lexicon hebt toege-

meer hoeft te zeggen “ga slapen”. Het

woorden die in lopende

voegd, zet u in het venster voor de

nadeel is dat u soms dicteert in de veron-

zinnen gebruikt kunnen

“gesproken vorm” de fonetiek van dat

derstelling dat de microfoon openstaat.

worden. Zonder dat u het

woord: “esjoevie”. Voor de zekerheid

Dat laatste is te ondervangen door er

merkte, kon Dragon soms

kunt u deze uiting ook nog trainen.

een andere gewoonte op na te houden.

denken dat het om een

Als u uw dicteersessie na verloop van

commando ging en onbe-

In slaap gevallen

tijd hervat, begint u standaard met het

doeld stukken tekst uit uw document

Dragon kan niet alleen luisteren naar

commando “word wakker”. Stond de

verwijderen. Na het installeren van de

het commando “ga slapen”, maar kan

microfoon nog open - omdat de minuut

patch is deze set commando’s uit te

ook zelf spontaan in slaap vallen. Dat is

nog niet verstreken was - dan wordt dit

schakelen op het tabblad “opdrachten”

weer iets nieuws. Het overkomt ons alle-

commando genegeerd. Op deze wijze

in het dialoogvenster “opties”. U hebt

maal wel eens. Per ongeluk stond de

bent u er altijd van verzekerd tegen een

dus voortaan zelf de keuze.

Refomail jaargang 2009 nr. 2

15

PROGRAMMATUUR Toch heb ik voor u een andere oplossing.

volledige download waarbij Dragon

tekst. Deze is voor een groot deel te auto-

Want het is natuurlijk mooi deze moge-

NaturallySpeaking

wordt

matiseren. In de vorige versies werd

lijkheid uit het pakket te slopen, maar

naar 64 bit. Kiest u voor 64 bit, dan is de

tekst al automatisch opgemaakt bij bij-

dit was nu juist een van die handige

patch niet nodig!

voorbeeld de tijdsaanduiding, maar nu

geupgrade

nieuwe tools die het opmaken van de

hebt u meer mogelijkheden. Als wij uit-

Nederlands probleem

spreken “Psalm drie vers drie”, zouden

komen dat onbedoeld zomaar tekst uit

Hinderlijk is het als u bijvoorbeeld uit-

wij graag afgedrukt willen zien “Psalm

ons document verdwijnt, gaan wij de

spreekt “hebt u een brief ontvangen” het

3:3”. Daartoe gaat u als volgt te werk: - Geef de opdracht “open lexiconbewer-

tekst vergemakkelijkte. Om nu te voor-

commando’s “knip”, “wis” et cetera

resultaat is: “hebt u1 brief ontvangen”.

modificeren. Wij willen voortaan niet

Dit kan gebeuren wanneer op het tab-

het woord “knip” en “wis” als com-

blad “opmaak” de optie “rangtelwoor-

- Ga naar het woord “vers”.

mando gebruiken maar het trefzekerder

den en decimale en negatieve getallen”

- Klik op “eigenschappen”.

ker”.

“knipopdracht” en “wisopdracht”.

aangevinkt staat. Het aanvinken van

- Ga naar de afdeling “alternatieve vorm 1”.

Trefzekerder, omdat deze woorden niet

deze optie zorgt ervoor dat u cijfers en

- In het venster “alternatieve geschreven

in lopende tekst voorkomen, zelfs niet

letters kunt dicteren en dat deze auto-

eens in het lexicon staan, en omdat deze

matisch als een code wordt geïnterpre-

woorden vanwege hun lengte eerder

teerd. Handig is dat bijvoorbeeld bij het

worden herkend dan het korte “wis” en

ingeven van een bankrekeningnummer

vorm 1 gebruiken” invullen “:”. - Bij “opmaken” moet gewijzigd worden nul spaties voor en na. - Bij “voorafgaande” en “volgende” moeten “cijfers” worden geselecteerd.

“knip”. Om deze modificatie voor elkaar

of een telefoonnummer. De uiting komt

te krijgen, voegt u de onderste twee

er dan te staan zonder interpunctie en in

regels

document

numerieke vorm. Echter in het Neder-

Bovenstaande instellingen zijn handig

“options.ini”, binnen uw sprekersprofiel:

landse taalveld is er een nadeel. Wij ken-

voor een snel opstellen van het briefje

nld Cut XYZ Command=knipopdracht

nen namelijk het woord “u”. Dat wordt

voor de

nld Delete XYZ Command=wisopdracht

dus geïnterpreteerd als een

toe

aan

het

Bovendien kunt u met deze set comman-

losse letter. In de boven-

do’s op een buitengewoon snelle wijze

staande zin ziet Dragon dus

een geleding aanbrengen in uw lopende

staan “u een” en interpre-

tekst. Dat kan door middel van een

teert dat dus meteen als los-

onderstreping, cursivering of vetschrift.

staande letters en getallen.

Slechts het noemen van de soort bewer-

Dat wordt meteen automa-

king en het woord of woordgroep is vol-

tisch

doende.

resultaat is: “u1”. Dat was

“Onderstreep

[woord]”

of

opgemaakt

en

organist of de koster. Met

het

“onderstreep [woord] tot en met [woord

niet de bedoeling. Het bete-

]”. Dat gaat echt pijlsnel. Op dezelfde

kent daarom dat u deze optie

wijze werken de commando’s “cursief-

zult moeten uitschakelen,

schrift...”, en “vetschrift...”.

hoe handig deze optie ook was. Om toch van het voor-

Dat is de wijze waarop God Zijn

deel

gebruik

te

kunnen

evangelie in de wereld wil verkondi-

maken van de mogelijkheid

gen. Als Petrus zijn mond opendoet

een code te dicteren moet u

is het eerste wat hij doet de profeet

dit alles vooraf laten gaan

Joël citeren om te laten horen dat

door het woord “spel”. Op

God al door de profeet gezegd had

die wijze kunt u toch zon-

dat Hij van Zijn Geest op alle vlees

der opmaak een bankreke-

zou uitstorten.

ningnummer of telefoonnummer dicteren.

Met deze patch zijn meerdere zaken opgelost. Bijvoorbeeld het feit dat een

Liturgie

zinsnede in het lexicon niet langer meer

Een van de grote voorde-

met allemaal hoofdletter geschreven

len van versie 10 is een

wordt.

verbeterde

Let op: deze patch is niet hetzelfde als de

van de opmaak van de

16

afhandeling

Refomail jaargang 2009 nr. 2

PROGRAMMATUUR betrekking tot de opmaak binnen versie

Duidelijk is dat de kosten uitgaan voor

10 zijn de dingen behoorlijk gewijzigd.

de baat, maar een investering loont.

Sommige zijn echt een verbetering, in

Daarnaast leeft de misvatting en de

andere gevallen doet Dragon NaturallyS-

irreële verwachting dat alleen dan suc-

peaking dingen die wij niet willen.

cesvol met dicteersoftware gewerkt kan

Ik noem een voorbeeld. Als wij bijvoor-

worden, wanneer een herkenningsscore

beeld willen spreken over het catechisa-

van 100% wordt behaald. Hoewel per-

tieseizoen 2009-2010 was het eerder zo

centages boven de 98% vandaag de dag

dat wij uitspraken “catechisatieseizoen

heel reëel zijn, is een foutloze transcrip-

2009 koppelteken 2010”. Dat geeft ech-

tie - zeker als het gaat om een dictaat

ter nu in versie 10 niet het juiste resul-

waarbij wij tegelijkertijd de tekst “uit-

taat. Voor het juiste resultaat moet je

denken”, de zogenaamde “free form dic-

afwisseling brengt in de werkzaamhe-

ditmaal uitspreken “catechisatieseizoen

tation” - een utopie.

den. Werken met dicteersoftware is een

2009 tot 2010”. Binnen versie 10 hebt u

Maar, is die voorwaarde wel eerlijk? Ook

manier om tekst in te geven en kan

zelfs de mogelijkheid om twee alterna-

het werk dat u typend verricht is niet

soms een welkome afwisseling zijn na

tieve vormen te definieren. De keerzijde

meteen 100%. Daar komt bij, dat het cor-

een langere tijd typend het werk te heb-

van al deze mogelijkheden is, dat het

rigeren van getypte tekst tijdrovender is

ben gedaan. Daarnaast voegt het al dic-

ingewikkelder geworden is en u er zich

dan het corrigeren van gesproken tekst!

terend verwerken van de stof soms een

goed in zult moeten verdiepen.

Immers, handmatig moet u een ver-

dimensie toe aan het werk dat wij al

keerde spelling rechtzetten, terwijl het

typend hebben gedaan. Geen van beide

Evaluatie

corrigeren van gedicteerde tekst een

methoden om tekst in te voeren is tot de

Opnieuw overtuigt het softwarehuis

keuzemenu laat zien waarbij u meestal

meest ideale te verklaren, maar het is de

Nuance met haar jongste “release”.

de juiste variant getoond wordt. Wat telt

afwisseling, soms gewoon ook de vol-

Features die de herkenningsgraad moe-

is de tijdwinst. Ook na het corrigeren

doening en het plezier bij het zien van

ten verbeteren doen overduidelijk dat-

van het dictaat bent u tot driemaal snel-

een uiterst nauwkeurige transcriptie

gene waarvoor ze destijds zijn ontwor-

ler dan wanneer u typend uw werk had

van het dictaat, dat het werk met een

pen. Daarnaast laat Nuance een grote

verricht. Daarnaast is het navigeren

zekere ontspanning is te doen. En zag u

creativiteit zien in het bedenken van

door de computer eenvoudiger en snel-

het in de kop van dit artikel? Richt

handige nieuwe snufjes. Met slechts één

ler. Het meest overtuigende argument

Spraakherkenning Iets uit, oftewel RSI...

commando start Dragon een zoekopera-

om de overstap te maken is dat het

Aanbevolen dus.

tie met de genoemde zoekterm. Binnen dat ene commando kunt u zelfs aangeven of de zoekopdracht op het Internet moet plaatsvinden of op de computer. Datzelfde is ook mogelijk bij het opmaken van de tekst. Slechts één commando is voldoende om de tekst die u in gedachten hebt van een opmaak te voorzien. Een andere kwestie is: waarom zou ik gebruik maken van dicteersoftware? Zie het kader bij het begin van dit artikel. Er kunnen tal van blokkaden zijn, die u weerhouden de overstap te maken. Voor de één is de financiële uitgave een bezwaar, terwijl een ander terugschrikt voor de tijdsinvestering in het begin. Een derde is bang zich tijdens het dicteren niet goed te kunnen concentreren terwijl een vierde meent over te weinig technische vaardigheden te beschikken om goed met het programma om te kun-

Voor advies, bestelling en vragen, help ik u graag verder. Lezers van Refomail kunnen rekenen op een grote korting op de gangbare prijs. DNS 10 professional: DNS 10 preferred: (meest besteld) DNS 10 preferred met draadloze headset: DNS 10 preferred met recorder: DNS 10 Upgrade professional: DNS 10 Upgrade preferred: Alles incl. BTW en verzending.

€ 599 € 130 € 259 € 259 € 230 € 130

Ds G. van Wijk Vlijweg 4 3312 AS Dordrecht Telefoon: 078 - 613 75 73 e-mail: [email protected]

nen gaan. Refomail jaargang 2009 nr. 2

17

PROGRAMMATUUR

Sneltoetsenlijst Algemene Sneltoetsen Volledig scherm modus aan of uit

Tabblad Sneltoetsen F11

Open link in een nieuw achtergrond tab

Beweeg door de Adresbalk, Ververs knop, Zoeken, andere onderdelen op een web pagina

knop of middelste TAB

Vind een woord of een deel van een zin op een web pagina

CTRL+linker muismuisknop

Open link in een nieuw voorgrond tab

CTRL+SHIFT+lin-

CTRL+F

ker muisknop of

Open een nieuw venster van IE

CTRL+N

CTRL+SHIFT+mid-

Print de pagina

CTRL+P

delste muis knop

Selecteer alles

CTRL+A

Sluit tab (sluit scherm wanneer slechts

CTRL+W of

Inzoomen

CTRL+PLUS

één tabblad open is)

CTRL+F4

Uitzoomen

CTRL+-

Open snelle tabbladenweergave

CTRL+Q

Zoom naar 100%

CTRL+0

Open een nieuw tab

CTRL+T

Navigatie Sneltoetsen Ga naar de startpagina

ALT+HOME

Ga een pagina terug

ALT+LEFT

Bekijk een lijst van open tabbladen

CTRL+SHIFT+Q

Ga naar het volgende tab

CTRL+TAB

Ga naar het vorige tab

CTRL+SHIFT +TAB

Ga een pagina verder

ALT+RIGHT

Adresbalk Sneltoetsen

Ververs de pagina

F5

Selecteer de adresbalk

Ververs de pagina en de Cache

CTRL+F5

Vul "http://www." aan het begin in en ".com"

Stop het laden van de pagina

ESC

aan het eind van de tekst in de adresbalk

ALT+D CTRL+ENTER

Vul “http://www.” aan het begin in en de

Favorieten Centrum Sneltoetsen Open Favorieten

CTRL+I

Open Favorieten in pinned modus

website adres suffix die je hebt gespecificeerd

CTRL+SHIFT+

aan het eind van de tekst in de adresbalk

ENTER

Open de website adres dat is getypt in de

(Favorietencentrum* vastgezet)

CTRL+SHIFT+I

adresbalk in een nieuw tab

Organiseeer Favorieten

CTRL+B

Bekijk een lijst van de vorige ingetikte adressen F4

Voeg de huidige Pagina toe aan je Favorieten

CTRL+D

Open Feeds

CTRL+J

ALT+ENTER

Zoekvak Sneltoetsen Selecteer het zoekvak

CTRL+E

(Feedscentrum* vastgezet)

CTRL+SHIFT+J

Bekijk een lijst van zoekmachines

CTRL+DOWN

Open Historie

CTRL+H

Open de zoekresultaten in een nieuw tab

Open Feeds in pinned mode

ALT+ENTER

Open Historie in pinned mode (Historiecentrum* vastgezet)

CTRL+SHIFT+H

Algemene Taken: om dit te doen... Alle add-ons uitschakelen AutoComplete aanzetten zo dat een website adres automatisch wordt aangevuld terwijl je typt Verander hoe tabs werken in de Internet Explorer Selecteer de menubalk (aan de bovenkant van het scherm) Verwijder cookies, wachtwoorden, formulier data, historie, en tijdelijke Internet bestanden Vind en installeer invoegtoepassingen (Addons) Print een deel van een web pagina Verander de website adres suffix (bijvoorbeeld, als je "net" als de website suffix kiest en je drukt op CTRL+SHIFT+ENTER zal "http:// www." aan het begin en ".net" aan het eind van het adres verschijnen.

18

...doe je dit Windows logo + R > iexplore.exe –extoff Extra> Internet Opties> Geavanceerd> Inline Automatisch aanvullen gebruiken Extra> Internet Opties> Op het tabblad Algemeen, onder Tabbladen, klik op Instellingen Druk op de Alt knop Extra> Browser geschiedenis verwijderen... Extra> Invoegtoepassingen beheren> Meer invoeg toepassingen zoeken Selecteer het deel van de pagina die je wilt printen en druk op CTRL+P, klik Selectie, en klik dan op printen Extra> Internet Opties > Klik op de knop talen onderin het venster

Refomail jaargang 2009 nr. 2

PROGRAMMATUUR

Onderhouds- en tweaksoftware met handige features

Glary Utilities PRO Door ds. G. van Wijk, Dordrecht

Er zijn tal van tools in omloop die de werking van de PC optimaliseren. Bekend is dat een nieuwe installatie van het besturingssysteem niet meteen de meest snelle versie van uw computer oplevert.

overzichtelijke interface deze Windows mogelijkheden aansturen. Voor deze bewerkingen hebt u Glary Utilities PRO dus niet per se nodig. De ervaren gebruiker weet zelf wel de weg te vinden naar deze opties binnen Windows. Toch heeft Glary Utilities PRO een toegevoegde

Het loont om de computer te “tweaken”,

gen, die op hun beurt weer onderver-

waarde omdat het ook eigen handige

zodat de beschikbare rekenkracht ten

deeld zijn in vier of drie subcategorieën.

features aan boord heeft. Bijvoorbeeld:

goede komt aan de processen die er voor

De afdelingen zijn: opschonen en her-

opschonen van het register, opschonen

u werkelijk toe doen. Sommige proces-

stel, “optimaliseren”, “privacy en beveili-

van niet langer gebruikte snelkoppelin-

sen worden automatisch geladen, doch

ging”, “bestanden en mappen”, “system

gen of het herstel daarvan. Met name als

nimmer gebruikt. Daarnaast gaat reken-

tools”. Ik zal de mogelijkheden stap voor

u nooit eerder het register hebt opge-

kracht verloren om bijvoorbeeld Win-

stap met u doornemen.

schoond, zal deze operatie merkbaar

dows een gelikte interface te geven. Als

resultaat hebben. Bovenstaande vindt u

u liever de voorkeur geeft aan reken-

Opschonen en herstel

allemaal in de afdeling “opschonen en

kracht en reactiesnelheid zult u dat - al

Glary Utilities PRO is een programma

herstel”.

dan niet met behulp van deze tools - zelf

dat niet alleen eigen mogelijkheden aan

moeten “fine-tunen”. Maar er zijn niet

boord heeft, maar ook de mogelijkheden

Optimaliseren

alleen talloze tools om te “tweaken”, er

van Windows zelf benut en samen-

In de afdeling “optimaliseren” vinden

zijn er ook die de defragmentatie van de

brengt in een overzichtelijke interface.

wij de volgende mogelijkheden: “op-

harde schijf voor hun rekening nemen,

Dat betreft bijvoorbeeld: het terugzetten

startmanager”, “geheugenoptimalisering”,

of die de computer opschonen en in

van een herstelpunt, het opschonen van

“contextmenumanager”, en “registry-

schone conditie houden. Veel van deze

de harde schijven, het verwijderen van

defrag”. Met name de eerste twee moge-

tools zijn gratis te downloaden. Een van

niet langer gebruikte software. Dat zijn

lijkheden zijn interessant. De “opstart-

de tools die niet gratis is, maar die daar-

mogelijkheden die het besturingspro-

manager”

entegen wel veel interessante mogelijk-

gramma zelf aan boord heeft. Het enige

processen automatisch met Windows

heden biedt, is afkomstig van het Ameri-

dat Glary Utilities PRO doet, is binnen de

worden opgestart. Een aantal van deze

maakt

inzichtelijk

welke

kaanse softwarebedrijf Glarysoft. In dit

processen zijn niet strikt noodzakelijk,

artikel bespreek ik de werking van

vertragen de computer, en kunnen der-

“Glary Utilities Pro”. Met name de moge-

halve worden uitgeschakeld. Dat betreft

lijkheid om een programma met een

bijvoorbeeld processen die automatisch

vooraf in te stellen vertraging automa-

kijken of er updates beschikbaar zijn, of

tisch met de computerstart op te starten,

een module zodat een of ander pro-

biedt voordelen.

gramma sneller zal worden opgestart. Zeker als dat een programma betreft dat

Vijf afdelingen

sporadisch wordt gebruikt, is het aan te

De interface van Glary Utilities PRO is

bevelen een dergelijk item uit te schake-

overzichtelijk ingedeeld in vijf afdelin-

len. Na het uitschakelen van een aantal van deze items, zult u meteen bemerken dat de computer vlotter opstart. Mocht u zich later bedenken, dan is het aanvinken van het desbetreffende item volSysteemherstel onder Vista

Refomail jaargang 2009 nr. 2

doende om terug te keren naar de uit19

PROGRAMMATUUR gangssituatie. Het grote voordeel is dat

teersoftware is hier gevoelig voor. Zoals

als het desbetreffende bestand door

alles centraal geregeld wordt.

bekend staat of valt de werking van dic-

nieuwe bestanden wordt overschreven.

Binnen Windows zijn er verschillende

teersoftware met de werking van het

Door gebruik te maken van de optie “file

plaatsen in het register die zouden moe-

geheugen. Al jaren heb ik de gewoonte

undelete” kunt u bestanden die per

ten worden getweakt als u handmatig

bij het opstarten van de computer, Win-

ongeluk zijn weggegooid en die ook niet

processen

uitschakelen.

dows ruimschoots in de gelegenheid te

langer meer in de prullenbak aanwezig

zou

willen

Eigenlijk is dat met de hand te ingewik-

stellen alle services te laden en proces-

zijn, meestal toch nog terughalen. Wordt

keld en te tijdrovend. Met Glary Utilities

sen af te werken. Ook doet in mijn geval

de PC of laptop ook door anderen

PRO hebt u een tool in handen die deze

de automatische defragmentatie in de

gebruikt, kunnen de andere drie opties

registerplaatsen weet te vinden en dat

eerste minuten zijn werk. Pas daarna -

handig zijn met name daar waar het ver-

in een keer overzichtelijk regelt. Maar

na een minuut of tien - wordt als eerste

trouwelijke informatie betreft. Natuur-

dat is niet het enige. Waar ik erg van

de dicteersoftware gestart. Met de hulp

lijk is het mogelijk om handmatig de

gecharmeerd ben, is dat de “opstartma-

van de opstart manager van Glary Utili-

lijst met laatst geopende documenten,

nager” ook de mogelijkheid biedt een

ties PRO is deze opstartvertraging van

het klembord, vensters met zoekop-

bepaald proces niet meteen met Win-

tien minuten te definieren. ‘s Morgens

drachten op de computer leeg te maken,

dows mee te starten maar dat een ver-

vroeg wordt de PC automatisch opge-

maar dat is tijdrovend. De “sporenwis-

traging in het opstarten van dat proces

start met na tien minuten Dragon Natu-

ser” maakt in een handomdraai alle

kan worden gedefinieerd.

rallySpeaking, zodat de PC meteen start-

zoekvensters schoon zodat een volgende

Uiteraard is het mogelijk om in de Win-

klaar

dows map “opstarten” een aantal items

werkzaamheden

is

bij

de

aanvang

van

de

gebruiker niet op informatie kan stuiten

dag.

De

die vertrouwelijk zou kunnen zijn. Dat-

te plaatsen die automatisch opgestart

“geheugenoptimalisering” is een ander

zelfde geldt voor de mogelijkheid om

moeten worden met Windows. Als u

verhaal. Normaal gesproken moet bij

bepaalde bestanden te versleutelen en

echter een aantal programma’s automa-

het afsluiten van een programma het

tisch wil laten meestarten met Windows

geheugen

van

worden

die

vrijgegeven.

Dat

gebeurt niet altijd. Na verloop van tijd loopt het parate geheugen “vol”. Het parate geheugen - het zogenaamde ramgeheugen - is met deze tool weer op te schonen. Ook dit proces is te automatiseren. Zodra het vrij geheugen beneden een bepaalde waarde komt - door uzelf in te stellen - begint Glary Utilities PRO zelf met een schoonmaakoperatie en maakt het een bepaalde hoeveelheid ook door uzelf in te stellen - vrij. Zo behoort het opnieuw opstarten om de zal de start van deze programma’s niet

toenemende traagheid van uw machine

met een wachtwoord te beveiligen.

op te heffen, tot het verleden.

Zeker als de PC of laptop door meerderen

na elkaar gebeuren maar tegelijkertijd.

wordt gebruikt, kunnen er situaties zijn

En dat terwijl Windows nog niet eens

Privacy en beveiliging

dat bepaalde informatie voor anderen

goed en wel opgestart is, een aantal ser-

Ook de afdeling “privacy en beveiliging”

moet worden afgeschermd. In dat geval

vices nog geladen moet worden, auto-

biedt een aantal interessante opties.

is deze tool een handig hulpmiddel.

matisch de virusscanner zijn werk ver-

Onder “privacy en beveiliging” vindt u

richt en – indien u een automatisch

achtereenvolgens “sporenwisser”, “be-

Bestanden en mappen

defragmenteerprogramma hebt draaien –

standenuitwisser”, “file undelete”, en

“Bestanden en mappen” is de vierde

ook de defragmentatie wordt uitge-

“bestandenbeveiligen”. Bent u de enige

afdeling. Hieronder vinden wij “schijf-

voerd. Met name bij het automatisch

die van de PC gebruikmaakt, dan zal

analyse”, “dubbele bestanden zoeker”,

opstarten van de grotere programma’s

alleen de optie “file undelete” voor u

“lege mappen zoeker”, “bestandensplit-

gaat dat ten kosten van de werking.

interessant zijn. Zodra een bestand via

ter en -samenvoeger”. Met name de laat-

Deze programma’s worden – bij een

de prullenbak is weggegooid, is het niet

ste optie kan interessant zijn bij het vei-

gelijktijdige start – verbrokkeld in het

geheel van de harde schijf verdwenen.

ligstellen van een groot bestand op

parate geheugen gezet. Met name dic-

Dat zal pas in de loop der tijd gebeuren

diverse

20

kleine

media.

De

andere

Refomail jaargang 2009 nr. 2

PROGRAMMATUUR genoemde opties, zijn wat mij betreft

gramma dat voor u belangrijk is. Dat kan

Samenvattend

minder interessant, in sommige geval-

bijvoorbeeld dicteersoftware zijn. De pri-

Glary Utilities PRO is niet strikt noodza-

len zelfs niet zonder risico. Denkt u niet

oriteit kent in totaal vijf levels waarbij

kelijk voor het in vorm houden van uw

dat u iedere lege map straffeloos kunt

“normaal” het middelste level is. Wilt u

PC. Veel features zijn gewoon binnen

weggooien. Het verwijderen van een

bijvoorbeeld dicteersoftware duidelijk

Windows aanwezig. Sterke kanten van

lege map kan de werking van een pro-

voorrang verlenen, dan geeft u dat pro-

dit programma zijn de mogelijkheid

gramma toch schaden. Datzelfde betreft

ces de waarde “boven normaal”. Wilt u

applicaties vertraagd met Windows op

het vinden van dubbele bestanden. De

bepaalde processen toch automatisch in

te starten. Ook de “file undelete” kan in

winst van het weggooien van een van

een

noodsituaties uitkomst bieden.

beide bestanden is marginaal en het

maak dan gebruik van de freeware tool

De “sporenwisser” en de mogelijkheid

gevaar dat een van de componenten niet

“Bill2’s Process Manager”. Te downloa-

om bestanden te versleutelen zijn han-

langer meer naar behoren functioneert,

den

verhoogde

vanaf:

prioriteit

opstarten,

http://www.fred-magie.

com/bill2/BPM-Setup.exe

dig, maar Glary Utilities PRO is niet het enige programma dat dergelijke foefjes aan boord heeft. Op het Internet zijn gra-

Het “1-klikonderhoud”

tis equivalenten. Voor de wekelijkse “op-

Tot slot wijs ik nog op het zogenaamde

schoonoperatie” is het “1-klikonder-

“1-klikonderhoud”. Deze ene klik is zelfs

houd” handig. Wilt u het een en ander

nog te plannen zodat deze op gezette tij-

zelf uittesten, ga dan naar: http://www.

den automatisch wordt uitgevoerd. U

glarysoft.com

behoudt dus automatisch een schone PC. Denk er wel aan dat ook de Internet

Er is een freeware versie die veel van

geschiedenis gewist wordt indien uw

bovengenoemde

mogelijkheden

aan

Glarysoft zijn gang laat gaan. In dat

boord heeft. De professionele editie kost

geval zullen de Internetpagina’s niet

€30 en heeft bovendien mogelijkheden

langer offline beschikbaar zijn. Dat is

als het vinden en repareren van gebro-

niet altijd een voordeel. Als u een laptop

ken

System tools

meeneemt dan hebt u offline toch de

beheer van programma’s die al dan

De laatste drie mogelijkheden vinden

meest recente pagina’s nog op de harde

niet met Windows mee gestart moe-

wij onder “system tools”. Daarover ben

schijf staan. U kunt overigens het “1-

ten worden, het sleutelen van bestan-

ik wat minder positief. In deze afdeling

klikonderhoud” zelf configureren en uw

den en het optimaliseren of leegmaken

krijgt u toegang tot de zogenaamde

eigen pakket van operaties samenstel-

van

“procesmanager”,

Explorer

len die automatisch moeten worden uit-

handig, maar toch betrekkelijk prijzig

assistent” en “Windows standaardtools”.

gevoerd. U kunt dus zelf bepalen of auto-

voor de paar extra’s bovenop de free-

Daarvan zou eerstgenoemde het meest

matisch de Internet-geschiedenis al dan

ware versie.

is niet denkbeeldig. Afblijven dus.

“Internet

interessant kunnen zijn. Maar helaas, de

niet gewist moet worden. In dat opzicht

“procesmanager”, blijkt gewoon een ver-

vergemakkelijkt Glary Utilities PRO het

vanging te zijn van het bekende “taak-

onderhoud van uw PC.

snelkoppelingen,

het

geheugen.

het

handige

Samenvattend:

beheer”, dat onder Windows opgeroepen kan worden door de toetsencombinatie {ctrl+alt+del}. Door middel van de “procesmanager”, bent u in staat de prioriteit van een bepaald proces of programma vast te leggen, maar het zou mooi geweest zijn als Glary Utilities PRO in staat geweest zou zijn deze prioriteit - in tegenstelling tot het taakbeheer - te onthouden. Wat mij betreft een gemiste kans. De meeste processen staan op “normaal”. U kunt er echter voor kiezen bepaalde processen voorrang te verlenen zodat de meeste rekenkracht wordt aangewend voor het proces of het proRefomail jaargang 2009 nr. 2

21

PROGRAMMATUUR

Gevoelige informatie op straat

Pas op met netwerksites

Daarnaast kunnen zij per ongeluk bedrijfsvertrouwelijke gegevens delen met (on)bekenden. Ook familieleden en vrienden kunnen deze vergissingen maken. Dit betekent dat u het bestaan

door dhr. Van Schoonhoven

van sociale sites niet maar zo kunt negeren. U kunt uw personeel verbieden om

Sociale netwerksites als Twitter, Hyves, MySpace, Facebook, LinkedIn en YouTube zijn ongekend populair. Zij hebben echter niet alleen voordelen voor ondernemers, maar ook risico’s. Dhr. Van Schoonhoven zocht wat rond op het net naar bruikbare artikelen en gaf onderstaand verhaal over de gevaren van Twitter door. Wat hierin voor bedrijven geldt, geldt evenzeer in de kerk. Lezenswaardig!

de sites te bezoeken op het werk, maar dat lost niet het hele probleem op: u kunt ze namelijk niet verbieden die sites privé te gebruiken. Beter is het personeel goed te instrueren over wat zij wel en niet op de sociale sites schrijven. Dat betekent terughoudendheid, en geen informatie die uw bedrijf eventueel zou kunnen schaden.

3. Informatiemisbruik Het belangrijkste gevaar is dat er gevoe-

site stelt de beginvraag ‘What are you

Op Infoworld (website voor ICT-manage-

lige informatie over u en uw zaak op

doing?’ aan zijn gebruikers. Geef de hele

ment) verscheen een griezelig en zeer

straat komt te liggen. Daar kunnen cri-

dag eerlijke antwoorden op die vraag, en

eigentijds verhaal van een hack op een

minelen misbruik van maken. Het

u kunt in al uw gangen worden gevolgd.

niet bij naam genoemde winkelketen.

gevaar schuilt niet zozeer in de techniek,

Maar u kunt niet weten of de veelal ano-

Via gegevens op Facebook en Twitter

nieme volgers van uw pagina wel alle-

slaagde een hacker er in een volledig

maal goede bedoelingen hebben.

overzicht te maken van de personeelsle-

maar in de ‘menselijke aspecten’.

1. U publiceert gevoelige informatie U denkt: wat leuk, ik maak een profiel

2. Anderen publiceren gevoelige gegevens over u

aan op Hyves. Al snel zult u echter in de

Helaas bent u niet de enige die loslippig

verleiding komen om informatie te

kan zijn op het net. Ook uw personeel is

delen die u op een andere plek nooit

een risicofactor. Sommige mensen zet-

wereldkundig zou hebben gemaakt. Het

ten de meest intieme informatie op hun

is dus belangrijk alleen informatie te

pagina bij Hyves of Myspace. Wat zij

publiceren waarvan u werkelijk wilt dat

over zichzelf en het werk publiceren,

de hele wereld het kan lezen. Dit geldt

kan onbedoeld schade toebrengen aan

evenzeer voor Twitter. Deze populaire

de reputatie van uw bedrijf. den op het hoofdkantoor van een winkelketen. Tevens kon hij nauwkeurig bijhouden wie er aan- en afwezig waren. Hij praatte zich het hoofdkantoor binnen met behulp van een verzonnen afspraak met een afwezig personeelslid, waarover hij veel informatie had. Op de toiletten en bij de koffiemachine liet hij USB-sticks achter met etiketten als ‘loonadministratie’. De sticks bevatten rootkits die automatisch wachtwoorden doorsturen per e-mail. Ook installeerde de hacker een rogue wifi access point (bedoeld om het draadloze netwerk ver-

22

Refomail jaargang 2009 nr. 2

PROGRAMMATUUR keer op te vangen). Hij wist toegang te

dekte dat veel gebruikers van netwerksi-

werksites hebben ook weer een ander

krijgen tot de database op de server van

tes zoveel persoonlijke informatie op de

soort gebruik(ers). Via één netwerksite

het bedrijf, en downloadde alle account-

sites zetten, dat criminelen kunnen

bereikt u mogelijk maar een deel van uw

gegevens.

overgaan tot de diefstal van hun identi-

doelgroep, waardoor het wenselijk kan

teit.

zijn op meerdere sites een pagina te heb-

4. Identiteitsdiefstal

ben. Dit kan lucratief zijn, maar het kan

Sommige gebruikers van sociale net-

5. Tijdsbeslag

ook een aardige klus worden om al die

werksites vertellen honderduit over

Heeft u met uw zaak een leuke pagina

pagina’s regelmatig bij te werken, vooral

zichzelf. Van velen zijn geboortedatum,

op Hyves? Prima, maar er moeten wel

als er voor u weinig business zit in de

nationaliteit, adres, favoriete boeken en

regelmatig nieuwe berichten op worden

gebruikers van de site. Zorg er dus voor

en

gezet om uw connecties warm te hou-

dat u actief bent op een sociale netwerk-

andere gegevens te vinden. Gunter

den. Daar komt bij dat het persoonlijke

site die goed past bij u en uw bedrijf.

Ollman, directeur Veiligheidsstrategie

Hyves iets heel anders is dan het zake-

van IBM Internet Security Systems, ont-

lijke LinkedIn. Weer andere sociale net-

muziek,

vakantiebestemmingen

Overgenomen van BusinessCompleet.nl

Steun voor de ‘dictator’

Tips en trucs bij spraakherkenning (IX) door ds. G. van Wijk

Ditmaal aflevering 9. Niet exclusief toegesneden op versie 10.1, maar ook voor eerdere versies.

gekozen voor de rechtermuisknop in combinatie met een muisbeweging van boven naar beneden, om daarmee het uitklapmenu te simuleren. Ook is op

Tip 1: Stop de persen

Tip 2: Dit muisje krijgt nog een...

dezelfde wijze een handmatige versie

Het kan een enkele keer gebeuren: tij-

Ja inderdaad, met de muis is meer te

te maken van het commando “onge-

dens uw zinsuiting, is er ineens teveel

doen dan slechts te navigeren. Met de

daan maken”. De sneltoets die daaraan

achtergrondgeluid. Met name als het ach-

onderstaande tip krijgt dit muisje een

ten grondslag ligt is {ctrl+z}. Deze snel-

tergrondgeluid bestaat uit stemmen van

extra staartje. Eerder heb ik gewezen op

toets is te koppelen aan de combinatie

anderen uit de omgeving, kan Dragon

de mogelijkheden van het hulppro-

rechter muisknop met een beweging

NaturallySpeaking ineens grote moeite

gramma StrokeIt. Zie daarvoor mijn

van rechts naar links om daarmee te

ondervinden bij de transcriptie. U merkt

artikel in Refomail jaargang 2008 num-

simuleren dat de uiting weer wordt

meteen dat de zinsuiting niet wordt neer-

mer 1, pagina 11-12. Met behulp van dit

“opgegeten”. Zulke commando’s wer-

gezet maar in plaats daarvan zet het dic-

hulpprogramma is het mogelijk de

ken

teerprogramma een grote berekening op

microfoon open en dicht te zetten door

opdracht. Met name de “ongedaan

touw om de knoop te ontwarren. In een

gebruik te maken van de muis in plaats

maken” beweging is ideaal bij het com-

sneller

dan

de

mondelinge

enkel geval komt Dragon daar zelfs niet

van het toetsenbord. Dat is handig

poneren van uw tekst. Als u zich

meer uit. Het gevolg zou kunnen zijn dat

omdat de muis altijd onder handbereik

bedenkt en een betere variant van uw

het programma vastloopt. Zodra de reac-

is vanwege het navigeren in tegenstel-

zin in gedachten krijgt, is een simpele

tie te lang op zich laat wachten of indien

ling tot het toetsenbord. Maar met Stro-

muisbeweging van rechts naar links -

u merkt dat Dragon achtergrondgeluid

keIt is meer te doen. Een snelle correctie

terwijl u de rechtermuisknop ingedrukt

probeert te transcriberen, drukt u op de

is met het hulpprogramma StrokeIt te

houdt - voldoende om plaats te maken

rode “stopknop” in het herkenningsven-

doen op de volgende manier. Zorg dat

voor uw nieuwe zinsuiting. Met name

ster. Meteen wordt de berekening stopge-

de F1 toets is geconfigureerd ten

bij het componeren van de tekst is het

zet en de microfoon dichtgedaan. Hier-

behoeve van de correctie. In combinatie

veelvuldig gebruikmaken van het com-

door voorkomt u dat het programma

van één van beide muisknoppen en een

mando “ongedaan maken” aan te beve-

vastloopt en handmatig moet worden

van te voren gedefiniëerde beweging

len. Dat zal ik een volgende keer duide-

afgesloten in het venster “taakbeheer”.

wordt meteen de F1 getriggerd. Ik heb

lijk maken.

Refomail jaargang 2009 nr. 2

23

Bureau Stichting Reformatica Valleistraat 52 3901 RT Veenendaal