Jaarconcert vrijdag 15 mei 2009 om 20.00 uur
REQUIEM Jehan Alain Gregoriaans
Litanies uit de Missa pro defunctis Subvenite Offertorium: Domine Jesu Christe
Maurice Duruflé
Motetten Ubi caritas Notre Père
Gabriel Fauré
Cantique de Jean Racine op.11
Maurice Duruflé
Choral varié sur le Veni Creator
Gregoriaans
uit de Missa pro defunctis Introïtus: Requiem æternam
Maurice Duruflé
Requiem op. 9 voor koor, orgel, bariton, mezzo-sopraan en orkest Introït – Kyrie – Domine Jesu Christe – Sanctus – Pie Jesu – Agnus Dei – Lux æterna – Libera me – In Paradisum
Koren
Schola Cantorum van de Sint-Baafskathedraal en Canta Ludens, Drongen
Soli
Inez Carsauw mezzosopraan Bruno De Jonghe bas-bariton
Orgel Orkest
Edward De Geest Nuova Sinfonia Gandavense voorbereid door Vania Batchvarova
Algemene leiding
Filip Martens
Componisten en uitgevoerde werken Gabriel Fauré Cantique de Jean Racine
Duruflé werkte aan een suite van orgelwerken die gebaseerd was op de gregoriaanse gezangen uit de requiemmis, toen hij de opdracht voor het Requiem van zijn uitgever Durand
Gabriel Fauré schreef zijn Cantique de Jean Racine als
kreeg. De schetsen die al op zijn werktafel lagen, bleken het
eindexamenwerkstuk in 1864. Hij was 20 en met deze
ideale uitgangspunt voor het Requiem te zijn. De grego-
Cantique sloot hij in 1865 zijn studie aan de École Nieder-
riaanse gezangen werden de basis van het volledige werk;
meyer af. De tekst van de Cantique stamt uit het gebeden-
dit verleende het Requiem tijdloosheid en meditatieve
boek van de katholieke kerk. Fauré gebruikte een vertaling
spiritualiteit.
die de grote Franse toneelschrijver Jean Racine in 1655 maakte.
Duruflés voorbeeld was het Requiem van Fauré. Toch is hier geen sprake van een loutere imitatie, maar van een op
2
Veertig jaar lang bleef de componist zijn jeugdwerk trouw.
bewondering en respect gebaseerde nieuwe bewerking.
Oorspronkelijk geschreven voor vierstemmig gemengd koor
Duruflé bewerkte de structuur en de sfeer die door de
en orgel (of piano), maakte hij later diverse bewerkingen.
oudere componist gecreëerd werden. Fauré besliste zich af
Er is een versie voor koor, harmonium en strijkkwintet en een
te keren van de door Berlioz en Verdi beïnvloede requiems
versie voor gemengd koor en orkest uit 1905.
met hun tragische, opvlammende beelden van hellevuur en van hemeltergende droefheid. Hij liet de teksten over de dag des oordeels wegvallen en concentreerde zich in plaats
Maurice Duruflé Requiem op. 9
daarvan op de motieven rust en vrede, waarbij hij zelfs zo ver ging, dat hij het In Paradisum uit de rouwplechtigheid overnam.
Voor Maurice Duruflé was componeren altijd een langzaam en moeilijk proces, gekenmerkt door een voortdurend
Duruflé heeft dezelfde teksten als Fauré gebruikt, hoewel de
bewerken en herschrijven, maar ook getuigend van eminent
indeling in bewegingen een beetje anders is en ook het
vakmanschap. Gedurende een periode van zestig jaar
Benedictus behouden is. Hij bedient zich van een gelijk-
werden slechts tien van zijn werken gepubliceerd – net één
aardige benadering en aanpak: een baritonsolo in het
minder dan van zijn leermeester Paul Dukas, een even veel-
Domine Jesu Christe en het Libera me en een mezzo-
eisend perfectionist.
sopraansolo in het Pie Jesu. Duruflé begint zijn werk in dezelfde toonsoort als Fauré, het offertorium heeft dezelfde
In tegenstelling tot zijn vriend en medestudent Olivier
stemmen gekregen en de stijl van het Pie Jesu is identiek.
Messiaen vermeed Duruflé het avant-gardistisch experimen-
De structuur van het Sanctus, het Libera me en het In
teren. In plaats daarvan verkoos hij een retrospectieve hou-
Paradisum is eveneens heel wat verschuldigd aan het voor-
ding, zocht hij inspiratie in gregoriaanse gezangen en nam
beeld van Fauré. Toch overstijgt de globale uitwerking en het
de grote Franse componisten Debussy, Ravel, Fauré en
eindresultaat de mogelijke beperkingen van een dergelijk
Dukas als voorbeeld.
voortreffelijk voorbeeld en bezorgt het de luisteraar iets van onmetelijke originaliteit.
Het is bekend dat hij het gevoel had dat hij niets belangrijks aan het pianorepertoire kon toevoegen, dat hij met onrust
De sterkte van Duruflés compositie ligt in zijn buitengewone
tegen het strijkkwartet aankeek en dat hij door angst over-
verbinding van totaal verschillende elementen: gregoriaanse
mand werd bij de gedachte een lied te componeren naar de
zang, liturgische modaliteit, subtiel contrapunt, alsook de
volmaakte voorbeelden van Schubert, Fauré en Debussy.
gevoelige harmonieën en de vernuftig bedachte instrumen-
In plaats daarvan componeerde Duruflé voor zijn geliefkoos-
tatie van Debussy, Ravel en Dukas. Het veelvuldige gebruik
de instrumenten, i.e. het orkest en het orgel (hij stond
van de zuivere gregoriaanse melodieën verleent het werk
immers bekend als orgelvirtuoos). Orkest en orgel werden in
een schitterende expressieve en ritmische vrijheid en resul-
zijn grootste en belangrijkste werk verenigd: het Requiem uit
teert in een natuurlijke stroom van zowel tekst als muziek.
1947.
De levendige toonaarden versterken – ondersteund door
modale harmonieën – de emotionele werking en toch blijven
En pratique, il est rarement possible de réunir un orchestre
de rust en het spirituele optimisme zeer duidelijk bewaard.
au complet, avec chœurs et orgue dans une église. L’alternative, une réduction pour orgue solo (et chœur), peut être
Het introïtus stroomt rustig voorbij, de gregoriaanse zang is
insuffisante dans certaines parties du Requiem où le timbre
noot voor noot weergegeven en die leidt naar de imiterende
expressif des cordes est essentiel. Cette version intermédiaire
beginnoten van het Kyrie en zijn innige bede om genade.
permet à la partie d’orgue de s’incorporer au tissu musical
In het Domine Jesu Christe wordt de tekst op dramatische
ou se juxtaposer aux autres instruments.
wijze door het koor verkondigd, tot de H. Michaël hen naar het hemelse licht leidt en hen van de vredesbelofte verzekert.
In vele opzichten is dit een ideale versie van het Requiem,
Het Sanctus neemt de vorm van een instrumentaal moto
omdat het de intimiteit van de orgelpartij bewaart en
perpetuo aan, waartegen de stemmen in het Hosanna in
tegelijkertijd de expressieve en dramatische mogelijkheden
excelsis zich behendig tot een hoogtepunt samenpakken en
van de complete orkestpartituur toestaat. Voor de realisatie
aansluitend als een boog gaan liggen in een vreedzaam
van zijn dynamische stijl had Duruflé tweeëntwintig strijkers
slot. Het Pie Jesu is het concrete en emotionele centrum van
in gedachten, omdat hij van mening was dat dit aantal het
de compositie, het is een aangrijpende en nagenoeg pijnlijk
optimale evenwicht van de krachten garandeerde.
mooie zetting van de gregoriaanse zang voor mezzosopraan en cello, die ondersteund wordt door harmonieën met vele dissonanten. Het Agnus Dei leidt ons zacht verder zonder van de sfeer af te wijken die de vorige beweging achter-
Een woordje uitleg over de orgelwerken
gelaten heeft. Duruflé weeft een uitdrukkingsvolle contramelodie rond de gregoriaanse zang, waardoor hij elke vorm van expressieve dorheid vermijdt zonder dat de fijne of broze
Jehan Alain Litanies
instrumentatie beïnvloed wordt. Iets fantasierijkere accenten zijn te horen in het Lux æterna: het vocaliseren van de lagere
Jehan Alain stamde uit een muzikale familie: vader Albert
stemmen onder de sopranen en het eenstemmige gezang
was organist en zus Marie-Claire is nog steeds een befaam-
van Requiem æternam boven wisselende akkoorden.
de organiste. Hij studeerde orgel aan het Parijse conserva-
Het Libera me brengt een langere ontwikkeling tot aan het
torium in de klas van Marcel Dupré maar sneuvelde echter,
dramatische hoogtepunt van het gehele werk: het ‘Dies illa’.
op 29-jarige leeftijd, bij het begin van Wereldoorlog II.
De laatste ‘Libera me’ wordt, zoals bij Fauré, tot op het einde eenstemmig gezongen. De laatste beweging, het In
De drang om te componeren was hem als het ware aan-
Paradisum, is een voortreffelijke creatie: de openingsakkoor-
geboren; zijn eerste muzikale schetsen dateren van bij het
den vormen een hemelse sluier waaruit de sopraanstemmen
begin van zijn muziekstudies. Alain was echter té zeer zichzelf
te voorschijn komen, die eindelijk de vrede gevonden
om stil te blijven bij geijkte vormen: hij schept nieuwe of
hebben. De zinnenstrelende akkoorden van het hele koor
herkneedt de oude. Zijn werk heeft al de kenmerken van de
dragen bij tot spirituele rust en het laatste akkoord,
levendige, vaak onstuimige volksaard van de Fransen.
een niet opgelost dominantnone akkoord, sterft weg in alle eeuwigheid.
Zijn wereldberoemde Litanies is een compositie vol aangrijpende smart. Steeds weer wordt dezelfde angstige kreet
Duruflé heeft zijn Requiem twee keer herschreven en het is
herhaald, als een ware obsessie. Een anekdotische bijzon-
de in 1961 gepubliceerde zogenaamde ‘middenversie’ die
derheid: Alain schreef dit werk in nauwelijks anderhalf uur.
we vanavond horen. Duruflé behield orgel en koor maar reduceerde het orkest tot een strijkorkest met optionele partijen voor harp, twee of drie trompetten en pauken. In het voorwoord van deze partituur reikte Duruflé de volgende redenen voor zijn bewerking aan:
3
Maurice Duruflé Choral varié sur le Veni Creator
Volgende keer mee op het podium staan?
Maurice Duruflé componeerde niet bijster veel voor orgel,
Hou je van zingen, van een aangename sfeer, van
maar datgene wat hij voor dat instrument schiep, is van
samen muziek maken? Zin om lid te worden van ons
uitzonderlijk gehalte.
koor? We zijn op zoek naar jonge gemotiveerde zangers, zowel vrouwen- als mannenstemmen.
Het Choral varié – sluitstuk uit de triptiek Prélude, Adagio et
Koorervaring of kennis van notenleer strekt tot
Choral varié sur le ‘Veni Creator’ – bestaat uit enkele
aanbeveling, maar is niet absoluut noodzakelijk.
harmonisch rijk ontwikkelde variaties. Indien je dat wenst, mag je geheel vrijblijvend een
4
Eerst horen we de Pinksterhymne in een rustig gespeeld
repetitie bijwonen. Het koor repeteert wekelijks op
tempo, op grondspelen en mixturen. In de eerste variatie
woensdagavond van 19.30 uur tot 21.45 uur in de
wordt de koraalmelodie voorgedragen door een soloregister
muziekstudio van het Sint-Lievenscollege.
in het pedaal; de begeleidende partij is gebouwd op fragmenten van de hoofdmelodie. De tweede variatie heeft een
Ben je geïnteresseerd om een repetitie bij te wonen of
levendiger capriccio-karakter: de rechterhand slingert
om lid te worden van de Schola Cantorum, of wil je
beweeglijke triolen door een regelmatig voortschrijdende
liever eerst wat meer informatie, stuur dan een mailtje
melodie in de linkerhand. De derde variatie is een soort
naar:
[email protected]
cantilène en laat de canon in de kwart horen tussen het fluiten het voix célèsteregister.
We hopen je snel te mogen verwelkomen!
Als vierde variatie volgt een briljante finale. Ze wordt ingezet met enkele maten figuratie, ontleend aan het thema. Tussen de bovenstem en het pedaal ontwikkelt zich een canon die uitmondt in een feestelijke slottoccata waarin steeds fragmenten van de hoofdmelodie opduiken.
Volgend jaarconcert? vrijdag 7 mei 2010 20.00 uur Sint-Baafskathedraal Gent
organist Edward De Geest (cv: zie blz. 10)
We hopen je opnieuw te mogen verwelkomen!
Originele teksten en vertalingen Subvenite Subvenite Sancti Dei, occurrite Angeli Domini:
Kom te hulp, heiligen van God. Engelen van God, snel toe.
suscipientes animam ejus:
Neem zijn ziel op
offerentes eam in conspectu Altissimi.
en geleid haar voor het aanschijn van de Allerhoogste.
Suscipiat te Christus, qui vocavit te:
Moge Christus, die u geroepen heeft, u ontvangen
et in sinum Abrahæ Angeli deducant te.
en mogen de engelen u dragen in de schoot van Abraham.
Suscipientes animam ejus:
Neem zijn ziel op
offerentes eam in conspectu Altissimi.
en geleid haar voor het aanschijn van de Allerhoogste.
Requiem æternam dona ei Domine:
Geef hem eeuwige rust Heer:
et lux perpetua luceat ei.
en moge uw licht op hem schijnen.
Domine Jesu Christe
5
Zie integrale tekst Requiem
Ubi caritas Ubi caritas et amor, Deus ibi est.
Waar liefde is, daar is God.
Congregavit nos in unum Christi amor.
De liefde van Christus heeft ons verenigd.
Exsultemus et in ipso jucundemur.
Laat ons juichen en blij zijn in Hem.
Timeamus et amemus Deum vivum.
Laat ons de levende God vrezen
Et ex corde diligamus nos sincero. Amen.
en met een oprecht hart liefhebben. Amen.
Notre Père
Onze Vader
Notre Père qui es aux cieux, que Ton nom soit sanctifié,
Onze Vader die in de hemel zijt, geheiligd zij Uw naam,
que Ton règne vienne,
Uw rijk kome,
que Ta volonté soit faite sur la terre comme au ciel.
Uw wil geschiede op aarde als in de hemel.
Donne-nous aujourd’hui notre pain de ce jour,
Geef ons heden ons dagelijks brood,
pardonne-nous nos offenses, comme nous pardonnons
en vergeef ons onze schulden, gelijk ook wij vergeven
aussi à ceux qui nous ont offensés.
aan onze schuldenaren.
Et ne nous soumets pas à la tentation,
En leid ons niet in bekoring,
mais délivre nous du mal.
maar verlos ons van het kwade.
Cantique de Jean Racine
Lofzang van Jean Racine
Verbe égal au Très-Haut!
Woord dat gelijk is aan de Allerhoogste!
Notre unique espérance,
Onze enige hoop,
Jour éternel de la terre et des cieux,
Eeuwig daglicht van aarde en hemelen,
De la paisible nuit nous rompons le silence,
Vanuit de vredige nacht verbreken we de stilte,
Divin Sauveur, jette sur nous les yeux.
Goddelijke Verlosser, richt Uw blik op ons.
Répands sur nous le feu de Ta grâce puissante,
Verspreid onder ons het vuur van Uw machtige genade,
Que tout l'enfer fuie au son de Ta voix,
Opdat de hel vluchte bij het horen van Uw stem,
Dissipe le sommeil d'une âme languissante
Verjaag de slaap van een kwijnende ziel,
Qui la conduit à l'oubli de Tes lois.
Die haar Uw wetten doet vergeten.
O Christ, sois favorable à ce peuple fidèle
O Christus, wees het trouwe volk welgezind
Pour Te bénir maintenant rassemblé.
Dat nu bijeen is om U te loven.
Reçois les chants qu'il offre,
Ontvang de liederen die het aanbiedt,
À Ta gloire immortelle,
Ter ere van Uw onsterfelijke glorie en Uw gaven,
Et de Tes dons qu'il retourne comblé.
Opdat het weer gelukkig wordt.
Requiem
6
I – Introït
I – Intrede
Requiem æternam dona eis Domine,
Geef hen eeuwige rust Heer,
et lux perpetua luceat eis.
en moge Uw Licht op hen schijnen.
Te decet hymnus Deus in Sion,
Aan U behoort het dit lied op te dragen, God in Sion,
et tibi reddetur votum in Jerusalem.
lof en eer brengen wij U in Jeruzalem.
Exaudi orationem meam,
Aanhoor mijn gebed dat ik U zing,
ad te omnis caro veniet.
tot U keert alle leven weer.
Requiem æternam dona eis Domine,
Geef hen eeuwige rust Heer,
et lux perpetua luceat eis.
en moge Uw Licht op hen schijnen.
II – Kyrie
II – Heer ontferm U over ons
Kyrie eleison.
Heer ontferm U over ons.
Christe eleison.
Christus ontferm U over ons.
Kyrie eleison.
Heer ontferm U over ons.
III – Domine Jesu Christe
III – Heer Jezus Christus
Domine Jesu Christe, Rex gloriæ,
Heer Jezus Christus, Koning vol heerlijkheid,
libera animas omnium fidelium defunctorum
bevrijd de zielen van alle overleden getrouwen
de poenis inferni, et de profundo lacu.
van de verterende straf en de bodemloze put.
Libera eas de ore leonis,
Red hen van de muil van de leeuw,
ne absorbeat eas tartarus,
dat het kwade hen niet zou verteren
ne cadant in obscurum.
en zij niet in de duisternis zouden vallen.
Sed signifer sanctus Michael repræsentat eas
Laat de heilige tekendrager Michael hen verwelkomen
in lucem sanctam,
in het eeuwige licht,
quam olim Abrahæ promisisti et semini eius.
zoals U eens beloofde aan Abraham en zijn nageslacht.
Hostias et preces tibi Domine laudis offerimus,
Heer, te Uwer ere bieden wij onze inzet en gebeden aan,
tu suscipe pro animabus illis,
neem deze aan voor het zieleheil van hen
quarum hodie memoriam facimus;
die wij op deze dag gedenken;
fac eas, Domine, de morte transire ad vitam.
Heer, maak dat ze de weg van dood naar leven gaan.
IV – Sanctus
IV – Heilig
Sanctus, sanctus, sanctus Dominus Deus Sabaoth.
Heilig, heilig, heilig de Heer, de God der hemelse machten.
Pleni sunt coeli et terra gloria tua.
Vol zijn hemel en aarde van uw heerlijkheid.
Hosanna in excelsis.
Hosanna in de hoge.
Benedictus qui venit in nomine Domini.
Gezegend Hij die komt in de naam van de Heer.
Hosanna in excelsis.
Hosanna in de hoge.
V – Pie Jesu
V – Barmhartige Jezus
Pie Jesu, Domine, dona eis requiem.
Barmhartige Jezus, Heer, geef hen rust.
Pie Jesu, Domine, dona eis requiem sempiternam.
Barmhartige Jezus, Heer, geef hen eeuwige rust.
VI – Agnus Dei
VI – Lam Gods
Agnus Dei, qui tollis peccata mundi,
Lam Gods, dat wegneemt het kwaad van deze wereld,
dona eis requiem.
geef hen rust.
Agnus Dei, qui tollis peccata mundi,
Lam Gods, dat wegneemt het kwaad van deze wereld,
dona eis requiem.
geef hen rust.
Agnus Dei, qui tollis peccata mundi,
Lam Gods, dat wegneemt het kwaad van deze wereld,
dona eis requiem sempiternam.
geef hen eeuwigdurende rust.
VII – Lux æterna
VII – Het eeuwige licht
Lux æternam luceat eis, Domine,
Het eeuwig licht moge op hen schijnen, Heer,
cum sanctis tuis in æternum,
mogen zij thuis zijn bij de gelukzaligen,
quia pius es.
Gij die onze eerbied waard zijt.
Requiem æternam dona eis Domine,
Geef hen eeuwige rust Heer,
et lux perpetua luceat eis.
en moge het eeuwig licht hen verlichten.
VIII – Libera me
VIII – Behoed mij
Libera me, Domine, de morte æterna,
Behoed mij, Heer, voor de eeuwige dood,
in die illa tremenda,
op deze schokkende dag,
quando coeli movendi sunt et terra,
wanneer hemel en aarde worden bewogen
dum veneris judicare sæculum per ignem.
wanneer U komt om de wereld in vuur te beoordelen.
Tremens factus sum ego, et timeo,
De angst grijpt mij om de hals en ik beef,
dum discussio venerit, atque ventura ira.
als een moment van Uw woede zou komen.
Dies illa, dies iræ, calamitatis et miseriæ,
De dag zal komen, die dag van weeklacht en verdriet,
dies magna et amara valde
die grote dag vol bitterheid.
Requiem æternam dona eis Domine,
Geef hen eeuwige rust Heer
et lux perpetua luceat eis.
en moge het eeuwig licht hen verlichten.
Libera me, Domine, de morte æterna,
Behoed mij, Heer, voor de eeuwige dood
in die illa tremenda,
op deze schokkende dag,
quando coeli movendi sunt et terra,
wanneer hemel en aarde worden bewogen
dum veneris judicare sæculum per ignem.
wanneer U komt om de wereld in vuur te beoordelen.
IX – In paradisum
IX – Ten Paradijze
In Paradisum deducant te Angeli,
Mogen de Engelen u het Paradijs binnenleiden,
in tuo adventu suscipiant te martyres,
de martelaren u bij uw komst ontvangen
et perducant te in civitatem sanctam Jerusalem.
en u naar de heilige stad Jeruzalem brengen.
Chorus Angelorum te suscipiat,
Moge het Engelenkoor u ontvangen
et cum Lazaro quondam paupere
en moge u evenals de ooit zo arme Lazarus,
æternam habeas requiem.
eeuwige rust hebben.
7
Koren en solisten De Schola Cantorum van de Gentse Sint-Baafskathedraal
Het gemengd koor Canta Ludens uit Drongen groeide
werd in 1928 opgericht in de traditie van de kathedraal-
onder de deskundige leiding van Filip Martens uit tot een
schola uit de vijftiende en de zestiende eeuw. Sindsdien heeft
veelzijdig koor met een uitgebreid repertoire. Canta Ludens
de Schola Cantorum vele jonge mensen in een aangename
is steeds weer op zoek om waardevolle vertolkingen te bren-
en vriendschappelijke sfeer in contact gebracht met oude en
gen van zowel religieuze als profane vocale muziek binnen
hedendaagse koormuziek. Beroemde muzikanten zoals René
zeer uiteenlopende genres en met diverse bezettingen.
Jacobs, Norbert Detaeye en Zeger Vander Steene deden hun eerste koorervaring op in de Schola. Vandaag wordt de
Het koor is regelmatig te beluisteren op één van haar eigen
Schola gevormd door een vijftigtal gemotiveerde zangers
muziekprojecten. Zo doet Canta Ludens met Muziek Ludiek
van 18 tot pakweg 50 jaar, onder leiding van pianist-dirigent
haar speelse naam eer aan met licht verteerbare, heden-
Filip Martens.
daagse muziek, met instrumentale begeleiding door professionele musici. Andere themaconcerten waarmee het koor
8
Het repertoire van de Schola omvat verscheidene periodes
op de planken stond zijn ondermeer Zigeunerleben en Dit is
en genres van de westerse koormuziek. Bovenaan het pro-
Belgisch, een ode aan hedendaagse muziek van eigen
gramma staat de opluistering van vieringen in de kathedraal
bodem. Met Until we meet again bracht Canta Ludens in
op hoogdagen en enkele zondagen doorheen het jaar.
2008 een muzikale mijmering over afscheid.
Hiertoe werd het koor destijds opgericht en tot op vandaag blijft de Schola Cantorum trouw aan deze opdracht. Voor de
Canta Ludens wordt ook vaak gevraagd mee te werken aan
vieringen in de Sint-Baafskathedraal wordt geput uit een
gevarieerde totaalprogramma’s met piano- of orkestbegelei-
grote waaier gregoriaanse gezangen en meerstemmige
ding, alleen of samen met andere koren en dirigenten.
sacrale werken. Zo bracht het koor de laatste jaren in de
De uitvoering van het Weihnachts-Oratorium van J.S. Bach
kathedraal onder andere missen van Rosseau, Haydn, Ives,
is hiervan een mooi voorbeeld alsook de zeer geslaagde uit-
Bikkembergs, Palestrina, Schubert en Mozart.
voeringen van de Carmina Burana van C. Orff in de versie met twee piano's en slagwerk en in de versie met symfonisch
Daarnaast concerteert het koor regelmatig in binnen- en
orkest.
buitenland. Op deze concerten werden reeds verscheidene grote werken zoals de Coronation Anthems van Händel, de
Voor Filmfestival Gent 2005 werkte Canta Ludens samen
Funeral Sentences van Purcell, het Weihnachtsoratorium van
met het Nationaal Orkest van België o.l.v. Dirk Brossé aan
Bach, het Requiem van Fauré, het Magnificat van Rutter, het
Polish composers in concert. Het koor trad op met befaamde
Te Deum van Charpentier en vele andere uitgevoerd. Hier-
solisten in het kader van de Lyrica-concerten met o.a.
voor werkte het koor de laatste jaren niet alleen samen met
concertante uitvoeringen van de opera’s Cavalleria
Edward De Geest, de organist van de kathedraal, maar ook
Rusticana en Pinotta van Mascagni. Van deze laatste werd
met Nuova Sinfonia Gandavense en met enkele bevriende
een cd-opname gemaakt door een Italiaans platenlabel.
koren. Hoogtepunten van de laatste jaren waren ondermeer het In oktober 2006 ondernam de Schola een concertreis naar
Gloria van Vivaldi, cantates van Bach, Buxtehude en
Zwitserland. In oktober 2008 ging het koor opnieuw op con-
Telemann, de Krönungsmesse van Mozart, een passieconcert
certreis naar de streek rond Tours (Frankrijk). Het bracht er
met werk van Mendelssohn en het Requiem van Fauré.
twee concerten met uitsluitend werken van Belgische compo-
Memorabel is verder ook de medewerking aan een
nisten onder de titel Chants Sacrés de Compositeurs Belges.
spetterende uitvoering van het Gloria van Rutter en recent
Op zaterdag 11 oktober 2008 stelde de Schola haar
nog Dido & Aeneas van H. Purcell.
dirigent, pianist Filip Martens, in de kijker met een pianorecital met werk van onder meer Chopin en Brahms in de
De zanggroep maakt regelmatig concertreizen naar
Lakenhalle te Gent.
Duitsland, Luxemburg, Frankrijk, Tsjechië, Spanje en Italië.
www.scholacantorum.be
www.cantaludens.be
Inez Carsauw, mezzosopraan, behaal-
zong ze met het Arpæ-ensemble voor het Flanders House te
de het aggregaat muziekpedagogie aan
Londen. Dit alles resulteerde in boeiende interpretaties van
het Lemmensinstituut te Leuven en de di-
o.m. De Negende Symfonie van Beethoven, Il Tramonto van
ploma’s Meester in de muziek, optie zang
Respighi, El Amor Brujo en Psyche van De Falla, Kurt Weill-
(Lucienne Van Deyck) en zangpedagogie
liederen, liedcycli van Lucien Goethals, creatie van werk van
aan het Koninklijk Vlaams Conserva-
Rafaël D’Haene, … In haar nog jonge carrière maakte ze
torium te Antwerpen. Ze specialiseerde er zich in opera bij
concertreizen naar o.a. Brazilië, Engeland, Frankrijk,
Koen Kessels en Guy Joosten. Meestercursussen zang volgde
Hongarije, Luxemburg, Nederland, Oostenrijk, Roemenië en
ze bij o.a. Vera Rosza, Sarah Walker, Adelisa Tabiadon,
Spanje.
Gidon Saks en recent David Jones. Ze werd finaliste in de Mary Garden International Competition. In 2001 nam ze
Inez Carsauw maakt deel uit van het vocaal kwartet
deel aan de Belcanto Summer School Holland. Sinds enkele
Vocamabile (www.vocamabile.be) en is als stempedagoge
jaren integreert ze ook boventoonzang in haar vocale ont-
verbonden aan Koor&Stem.
wikkeling. Inez Carsauw is een veelzijdige zangeres. Als jonge soliste
Bruno De Jonghe, bas-bariton, studeer-
zong ze muziektheaterprodukties bij de Vlaamse Opera,
de aan het Koninklijk Conservatorium te
Muziektheater Transparant, Taschenoper Wien, KNS, NTG,
Brussel en het Lemmensinstituut te Leuven
Het Paleis en De Spiegel. Ze trad op tijdens festivals in bin-
waar hij de Hogere Diploma’s voor Zang,
nen- en buitenland, o.a. het Covent Garden Festival, het
Kamermuziek, Lyrische kunst en het
Belcanto Festival Dordrecht en het Festival van Vlaanderen.
Meesterdiploma optie Zang alsmede de
In 1997 zong ze in Wenen de wereldpremière van de opera
pedagogische diploma’s behaalde. Hij vervolmaakte zich
Resurrection van Sir Peter Maxwell Davies. Bij de Vlaamse
o.a. bij Chris Van Woerkom, Roland Bufkens, Ronny
Opera maakte zij haar solodebuut in Jenufa (Janacek).
Lauwers, Helene Luyten, Vivianne Spanoghe, Noelle Barker,
Verder zong ze o.a. Dido in Dido and Aeneas (Purcell),
Loh Sieuw-Tuan, Ralf Döring, Dina Grossberger en Sandy
Arianna in Lamento d’Arianna (Monteverdi), highlights uit
Stone. Als solist trad hij op in binnen- en buitenland met be-
Carmen (Bizet), Frau von Luber in Der Silbersee, Jessie in
faamde ensembles en orkesten, in grote passies, oratoria en
Mahagonny Songspiel, Jane in Happy End (Weill) en rollen
opera, o.a. met het Festival van Vlaanderen.
in opera’s van Haydn en Piccini. Ze is tevens zeer actief in het sacrale concertgebeuren. Zowat alle grote oratoria, van
TV-opnamen waren er met o.a. Paulus van F. Mendelssohn te
Händel’s Messiah, Bach’s Passies en Weihnachtsoratorium
Antwerpen o.l.v. Frank Shipway en in het programma
tot Mozarts/Duruflé’s/Verdi’s Requiem behoren tot haar
Vuurvogel Richard goes Classic met het BRTN-filharmonisch
repertoire, waarmee ze veel bijval oogst in binnen- en bui-
orkest o.l.v. Ronald Corp. Tot zijn discografie behoren de
tenland. In het najaar van 2007 was ze als soliste bij de
Musical Extasy van Alexander Raghbari en Psalm 138 van
Vlaamse Opera te beluisteren in de Petite Messe Solennelle
Eduardo Enrique Gajardo.
van Rossini en recent zong ze het Requiem van Verdi in de Madeleinekerk te Parijs en het Koninklijk Circus te Brussel.
Bruno De Jonghe vertolkte rollen in The Rape of Lucretia van
Als liedzangeres toonde Inez Carsauw reeds haar grote
Benjamin Britten, Songfest van L. Bernstein, Trouble in Tahiti
affiniteit met 20e-eeuwse muziek.
van L. Bernstein, Figaro in Le Nozze di Figaro van W. A. Mozart, … Hij was zangleraar in verschillende muziekacade-
Ze concerteerde met o.a. het Vlaams Radio Orkest, het
mies en ook gastdocent in het Koninklijk Conservatorium
Prometheus-ensemble, het Spectra-ensemble, Ars Longa,
van Brussel. Hij maakt deel uit van het vocaal kwartet
Obbrusselmusica en Kontrabone. Ze was gastsoliste op de
Vocamabile (www.vocamabile.be) en is thans directeur van
3e Nacht van de Romantiek van het Koninklijk Filharmonisch
de Hoofdstedelijke Muziekacademie voor Muziek, Woord en
Orkest van Vlaanderen en was meermaals te horen in de
Dans.
lunchconcertenreeks van de Vlaamse Opera. Eind 2008
9
Organist, orkest, concertmeester & dirigenten Edward De Geest, organist
tiende tot de twintigste eeuw, gespeeld op de Gentse orgels: Sint-Baafs, Sint-Jacobs, Sint-Anna en het orgel in Watervliet.
Geboren te Lochristi in 1950, voltooide Edward De Geest de oude humaniora (Grieks-Latijn) en volgde daarna een
Hij is lid van de Diocesane Commissie voor het Kunst-
uitgebreide muzikale opleiding voor algemene muzikale
patrimonium van het Bisdom Gent en geeft geregeld advies
vorming, geschreven en praktische harmonie, muzikale
voor het herstel, de ombouw of nieuwbouw van kerkorgels.
analyse en vormleer, muziekgeschiedenis, gregoriaans, contrapunt, fuga, orgel en improvisatie aan de Muziek-
Op 4 mei 2003 werd Edward De Geest te Parijs onderschei-
conservatoria te Antwerpen en te Gent. Zijn studies werden
den met het ‘Diplôme de Médaille de Vermeil de la Société
er bekroond met een eerste prijs voor fuga en het hoger
Académique Française Arts-Sciences-Lettres’ voor zijn inzet
diploma voor orgel met grote onderscheiding en aanteke-
voor de verspreiding van het Franse orgelrepertoire.
ning voor orgelimprovisatie. Hij was leerling in de orgelklas 10
van professor Stanislas Deriemaeker, ere-organist van de
www.edwarddegeest.be
Antwerpse kathedraal, en kreeg nadien privé-onderricht van professor Gabriël Verschraegen, toenmalig organist van de Gentse kathedraal. Nadien onderscheidde hij zich tijdens
Nuova Sinfonia Gandavense
diverse orgelwedstrijden en wordt hij sedertdien geregeld uitgenodigd om te concerteren in binnen- en buitenland;
Dit jonge orkest van topmusici werd opgericht door dirigent
hij trad op in vele belangrijke muziekcentra in zestien
Filip Martens en concertmeester Vania Batchvarova. Deze
Europese landen, de USA en in de voormalige USSR en gaf
violiste brengt ervaren musici telkens weer samen om op
daarbij tot op heden meer dan 525 concerten en recitals.
dynamische wijze hoogtepunten uit het orkestrepertoire te vertolken. De muzikanten spelen – ook als solist – in de
Van 1974 tot 1990 was hij als leraar harmonieleer en orgel
meest befaamde orkesten van ons land. Filip Martens volgde
verbonden aan meerdere academies en als lesgever orgel
de opleiding orkestdirectie bij Edmond Saveniers in het
aan het Gentse conservatorium. In 1990 volgde zijn aanstel-
Lemmensinstituut te Leuven en leidt sedert jaren op dynami-
ling tot directeur van de Academie voor Muziek en Woord
sche wijze dit ensemble.
van Eeklo, waar hij in 2003 de cultuurprijs ontving voor zijn promotie van de orgelkunst, en dit zowel nationaal als
Befaamde solisten en koren doen herhaaldelijk een beroep
internationaal.
op de medewerking van het orkest. Zo begeleiden de orkestleden op schitterende wijze Kerst- en Passieconcerten.
Op 1 oktober 1994 werd hij benoemd tot organist-titularis
Zij verzorgden reeds bijzondere optredens in de Bijloke-
van de Sint-Baafskathedraal te Gent. Vanuit deze schitteren-
concerthal in Gent, in de Sint-Gilliskerk in Brugge, in de kerk
de kathedraal met haar monumentaal Klaisorgel in de
van het Klein Begijnhof te Gent en andere.
bovenkerk en het fraaie Collonorgel in de crypte, werkt hij actief mee aan de bloei van de Vlaamse orgelkunst,
In de Sint-Baafskathedraal van Gent ondersteunde het orkest
enerzijds als liturgisch organist tijdens diverse vieringen en
eveneens de succesvolle uitvoeringen van o.a. het Requiem
pontificale diensten, anderzijds als concert-organist en
van Fauré, de Krönungsmesse van Mozart en het Weih-
stuwende kracht voor de talrijke orgelrecitals van het Gents
nachts-Oratorium van Bach.
Orgelcentrum waarbij ook binnen- en buitenlandse gastorganisten optreden. Hij is tevens artistiek leider van de historische orgelconcerten te Watervliet.
Vania Batchvarova, concertmeester
Edward De Geest realiseerde nationale en internationale
Vania Batchvarova werd geboren in Bulgarije en studeer-
radio- en TV-opnames (Klara, RTBF, Radio Rias Berlin,
de er tot 1988 viool in Varna. In 1986 en 1988 won ze de
Televizione Catalonia Espagnole) en zijn discografie vermeldt
eerste prijs in de Nationale Muziekwedstrijden van Bulgarije.
cd’s met werk van Bach en orgelcomposities uit de zeven-
Van 1988 tot 1993 studeerde ze aan het Tchaïkowsky-
Conservatorium te Moskou bij Irina Medvedeva (laureate
Orkest, het Euregio-orkest, ‘Chapelle de Lorraine’,
van de Koningin Elisabethwedstrijd) en bij Grigory Feigin.
de Vlaamse Academie en het Symfonisch Orkest van het
In 1994 volgde ze aan het Lemmensinstituut te Leuven de
Lemmensinstituut in concerti van Bach, Mozart, Beethoven,
opleiding ‘specialisatie kamermuziek’ bij Roel Dieltiens en
Brahms, Tchaïkowsky, Prokofief en Rachmaninov. Bij het
‘viool’ bij Nico Baltussen en studeerde in 1997 af met grote
label Phædra realiseerde hij samen met altist Diederik Suys
onderscheiding. Vania Batchvarova volgde verscheidene
een cd met Vlaamse twintigste-eeuwse kamermuziek,
masterclasses in Duitsland, Denemarken en België bij onder
een project dat door Sabam bekroond werd met de
andere O. Krysa, V. Paraschkevov, Cho-Liang Lin, M.
Pelemansprijs. Hun recente nieuwe cd bevat sonates van
Lubotsky, Y. Neaman en Y. Menuhin.
Shostakovitsch, Berinski (creatie) en Khachaturian.
Verder trad ze op als soliste in kamermuziekverband in
Ook als creërend musicus is Filip actief. Het woord neemt
Rusland, Hongarije, Tsjechië, Duitsland, Ierland, Frankrijk en
een belangrijke positie in in zijn composities. Zo heeft Filip
Bulgarije. Zij speelt geregeld in verschillende symfonie-
gedichten van o.a. Isabelle Vloeberghs, Ina Stabergh en
orkesten in België en in het buitenland en is concertmeester
Guido Gezelle getoonzet voor koor of solostem. Zelfs in zijn
van het ensemble Nuova Sinfonia Gandavense.
instrumentaal werk krijgt het woord een plaats. De spreekstem komt er op gelijke voet naast het instrumentarium aan bod. Een mooi voorbeeld hiervan is Antarctica.
Filip Martens, dirigent In januari 2009 werd Filip Martens gehuldigd als cultureel Deze muzikale duizendpoot volgde aanvankelijk de kunst-
verdienstelijk Drongenaar voor zijn artistiek werk binnen en
humaniora aan het Lemmensinstituut te Leuven. Later werd
buiten de dorpsgrenzen.
hij er Laureaat Piano met grote onderscheiding en behaalde tevens de eerste prijzen harmonie en kamermuziek. Hierna
www.filipmartens.be
studeerde hij aan het beroemde Tchaïkowsky-conservatorium te Moskou. In mei 1988 was hij solist op het festival van Turijn. Hij concerteerde in Nederland, Duitsland, Frankrijk,
Luc Van Meerssche, assistent-dirigent
Spanje en de toenmalige USSR. In 1990 werd hij laureaat van de Tenuto-wedstrijd en won in 1992 de wedstrijd voor
Luc Van Meerssche werd geboren
uitvoerende musici De Link in Nederland.
te Sint-Niklaas op 28 februari 1953. Hij volgde de humaniorastudies in
Filip gradueerde aan de Muziekkapel Koningin Elisabeth bij
het Sint-Jozef-Klein-Seminarie van
Levente Kende in 1992. Inmiddels behaalde hij ook de
zijn thuisstad. Nadien vatte hij zijn
Hogere Diploma’s voor piano en voor kamermuziek en de
priesterstudies aan in Gent en werd
eerste prijzen contrapunt en
priester gewijd op 1 juli 1978.
fuga. In 1994 behaalde hij de
Hij studeerde aan het Lemmens-
titel Lemmens-Tinel met de
instituut te Leuven en werd er Laureaat Muziekpedagogie in
grootste onderscheiding en feli-
1980 en Laureaat Koorleiding in 1983.
citaties van de jury. Hij volgde vervolmakingscursussen bij
Hij werd leraar godsdienst, muzikale opvoeding en esthetica
R. Kehrer en bij M. Perahia. Hij
aan het Sint-Lievenscollege te Gent (1980-1993) en leidde
maakte opnames voor radio en
de Schola Cantorum van 1982 tot 1993. Sinds 1988 is hij
televisie (o.a. met hedendaagse
docent ‘gregoriaans’ en ‘koorleiding’ aan het Lemmens-
Belgische werken van P. Swerts,
instituut te Leuven.
K. Dejonghe en P. Swinnen) en soleerde met het BRT- en het
Luc was eveneens pastoor te Sombeke-Waasmunster (1995-
RTBF-orkest, het Nationaal
2000) en pastoor te Ekkergem-Gent (2000-2006).
11
Internationaal orgelfestival 2009 Sedert 1951 wordt elk jaar opnieuw tijdens de zomerperiode het Internationaal Orgelfestival in de Sint-Baafskathedraal van Gent georganiseerd door de vzw Gents Orgelcentrum. Ook dit jaar zullen de luisteraars onder de gewelven van de prachtige kathedraal kunnen genieten van de klankenrijkdom van het monumentale kathedraalorgel. Gastorganisten uit binnen- en buitenland staan, samen met de organisttitularis van de kathedraal, borg voor hoogstaande orgelconcerten. Thema van het festival 2009 is Gregoriaans: ook vandaag. 12
Aan de ingang van de kathedraal wordt de toehoorder een gecommentarieerd programma aangeboden.
Overzicht van de concerten Donderdag 2 juli om 20.00 uur
Donderdag 6 augustus om 20.00 uur
Irena Chribkova (Praag, Tsjechië)
George Chittenden (Aberdeen, Schotland)
Werk van Bach, Vierne, Buck e.a.
Werk van Messiaen, Mealor, Raymund en Langlais
Donderdag 9 juli om 20.00 uur
Donderdag 13 augustus om 20.00 uur
Serge Schoonbroodt (Luik)
Paul De Maeyer (Oostakker)
Werk van Titelouze, Frescobaldi, Bach e.a.
Improvisaties
Donderdag 16 juli om 20.00 uur
Donderdag 20 augustus om 20.00 uur
Marieke Stoel (Den Haag, Nederland)
Maurice Clerc (Dijon, Frankrijk)
Werk van de Klerk, Barras, Demessieux, Langlais e.a.
Werk van Gervaise, Bach, Langlais e.a.
Donderdag 23 juli om 12.45 uur
Donderdag 27 augustus om 20.00 uur
Arno Hartmann (Bochum, Duitsland)
Edward De Geest (Gent)
(Middagconcert tijdens de Gentse Feesten)
Werk van Reger, Verschraegen, Peeters, Franck e.a.
Werk van Guilmant, Bonnet, Hakim e.a. Donderdag 30 juli om 20.00 uur
Alle informatie
Philip Crozier (Montreal, Canada) Werk van de Grigny, Eben, Alain e.a.
tel. +32 (0)9 377 32 59 e-mail:
[email protected] www.edwarddegeest.be www.gentsorgelcentrum.be
Mandel Car staat reeds jarenlang synoniem voor het organiseren van autocaruitstappen in gans Europa. U kan bij ons terecht voor de reis van A tot Z. Dit betekent dat wij in overleg met onze gidsen het programma volledig uitwerken. De reisweg, de bezoeken, restaurants, hotels en alle mogelijke reservaties worden door ons vastgelegd. Uiteraard wordt er hierbij rekening gehouden met de interesses van de reizigers. Ons eigen programma dat u op onze website vindt, kan u via telefoon, internet of in ons bureel reserveren.
ONTWERP,
Prins Albertlaan 78 8870 Izegem Tel +32 (0) 51 31 75 74 Fax + 32 (0) 51 30 91 11
[email protected] www.mandelcar.be
AANLEG EN ONDERHOUD VAN GROENE RUIMTEN
Tuin- en landschapsarchitectuur
Piens Groenvoorzieningen bvba Zonnebloemstraat 88, 9000 Gent [T+F] 09 324 80 10
[M] 0477 97 42 50
[email protected]
www.olivierpiens.be
humaniora handelsafdeling internaat externaat
De Schola Cantorum dankt de kerkfabriek van de Sint-Baafskathedraal voor de ondersteuning van dit concert.
De Schola Cantorum dankt Koor & Stem Oost-Vlaanderen voor de ondersteuning van dit concert.
n e u ke r m a n s beheer syndicus van appartementsgebouwen
Maurice Dupuislaan 23 • B-9000 Gent tel. 09 220 51 50 • fax 09 242 01 67
Magelaan ontwerpt communicatiemiddelen van klein tot groot: van een visitekaartje tot een encyclopedische website. Vier woorden kenmerken de werking van Magelaan: schoonheid, kwaliteit, overleg en duurzaamheid.
tel. fax e-mail website
Blekersdijk 14, 9000 Gent 09 224 40 65 09 224 19 18
[email protected] www.magelaan.be
