JAARBOEK 2011 MUSEUM DR8888

JAARBOEK 2011 MUSEUM DR8888

Algemene gegevens Per 1 januari 2011 heet Museum Smallingerland officieel Museum Drachten of ook wel Museum Dr8888. De laatste schrijfwijze refereert naar een gedicht van de bekende DaDa kunstenaar Kurt Schwitters die hij in 1923 in Drachten publiceerde in de Drachtser Courant:

In het jaarverslag 2010 voerden we voor het eerst deze nieuwe naam door. De kerntaak van het museum is het vergroten van kennis van de Noord- Nederlandse beeldende kunst en geschiedenis van Smallingerland bij een breed publiek. In uitvoerende zin is de kerntaak het verzamelen van beeldende kunst rond de kerncollectie, verwerven van kennis en het stimuleren van onderzoek, zorgvuldig beheren, presenteren van de collecties en het tonen van de meest recente ontwikkelingen in de beeldende kunst. Adresgegevens:

Museum Drachten Museumplein 2 9203 DD Drachten E [email protected] W www.museumdrachten.nl Openingstijden museum: T 0512 515647 di t/m zo van 11 – 17 uur Bankrelatie: Rabobank Drachten, nr. 1330.78.507 Bestuur : Van de heer C.Ch. Smit, penningmeester, liep dit jaar de statutaire bestuursperiode af. Hij heeft zich niet herkiesbaar gesteld. De heer Smit is vervangen door mevrouw M. Terpstra. Verder waren geen wijzigingen in de samenstelling van het bestuur in 2011. Bestuursleden van de Stichting Museum

Drachten: Dhr. W. IJzerman, voorzitter Mw. M. Terpstra, penningmeester Mw. J.H.M. Coops, secretaris Dhr. J.J. Hallers, lid Mw. L. Jonkers, lid

Missie Museum Dr8888 is een podium voor Noord-Nederlandse beeldende kunst en historische geschiedenis van Smallingerland. Zij beheert en toont het cultureel erfgoed en de collectie beeldende kunst van Smallingerland en omgeving. De algemene maatschappelijke doelen zijn het bevorderen van cultuurparticipatie en een duidelijke rol spelen in de beleving van Drachten als culturele hoofdstad van Friesland.

Subsidiënten en begunstigers Museum Dr8888 in 2011 Subsidiënten Gemeente Smallingerland

Begunstigers Ten behoeve van de collectie Gemeente Smallingerland (restauratie collectie Rinsema) Provincie Fryslân ( digitalisering/ontsluiting collectie) Dhr. Thijs Rinsema en Conny Weide

Familie Brandsma Mw. Kalsbeek Machiel Braaksma

Stichting Pier Feddema Krin Rinsema Stichting Vrienden van het Museum Dr8888 Enkele anonieme schenkers Ten behoeve van tentoonstellingen, publicaties en educatieve projecten Gemeente Smallingerland Provincie Fryslân Philips Drachten (hoofdsponsor) Rabobank Drachten Ottema Kingma Stichting Prins Bernard Cultuurfonds PW Janssen’s Friesche Stichting Gifted Art Singelland Schokker Producties

Inhoudsopgave

Voorwoord 2011 is door de gemeente Smallingerland en Museum Dr8888 uitgeroepen tot het Rinsemajaar. In dat kader werden diverse tentoonstellingen, educatieve projecten en activiteiten georganiseerd in Drachten. Deze activiteiten vormden de opmaat tot de grote overzichtstentoonstelling van Thijs en Evert Rinsema, die vanaf 29 oktober 2011 te zien was. De twee schoenmakers uit Drachten die niet alleen zorgden dat internationale avant-gardebewegingen neerstreken in deze provincieplaats, maar daar zelf ook deel van gingen uitmaken. Mede door het Rinsemajaar is 2011 in tegenstelling tot 2010 een topjaar geworden voor Museum Dr8888. Het is voor het eerst in de geschiedenis van het museum dat we een echte zogenaamde ‘blockbuster’ hebben gerealiseerd. Dankzij de medewerking van zowel de Gemeente Smallingerland als de Provincie Fryslân, maar ook door de inhoudelijke bijdrage van Thijs Rinsema jr. en de vele bruikleengevers, is het ons gelukt om het museum nationaal op de kaart te zetten. Thijs/Evert Rinsema, Avant-garde in Drachten was een ongeëvenaard succes . Ook de sponsoren en fondsen zijn we dankbaar. Met elkaar hebben we voor elkaar gekregen dat eindelijk, na de eerste golf midden jaren zeventig en de tweede midden jaren tachtig, Thijs Rinsema nu een plek heeft gekregen in de geschiedenis van de moderne kunst. We kunnen nu met recht zeggen dat we hét museum van Thijs en Evert Rinsema zijn. De gereconstrueerde schoenenzaak en Stijlkamer van Thijs Rinsema die we hebben gerealiseerd zijn vanaf 2011 permanent te bezichtigen in het museum. Daarnaast zal ook de zogenaamde Rinsemavleugel het grootste deel van het jaar zichtbaar zijn. Naast dit enorme succes hebben we ook een flinke vrijwilligersuitbreiding gezien, van een kleine dertig naar ruim zestig, meer dan een verdubbeling. Daarnaast hebben we het hele museum aangepakt. De toiletten zijn vernieuwd en verlevendigd met tegeltableaus geïnspireerd op de Grote Pastorale van Theo van Doesburg. We hebben een auditorium gerealiseerd waar ruim 65 mensen kunnen plaatsnemen. En we hebben een professioneel Museum Café opgezet. De museumshop is uitgebreid met veel meer artikelen die een verband hebben met de collectie. Opvallend is dat we niet alleen een toename van het aantal bezoekers hebben gezien, maar dat de bezoekers gemiddeld drie keer zo lang in het museum verblijven. Natuurlijk hebben deze enorme veranderingen de druk op het personeel verhoogd. Maar die druk werd ruimschoots gecompenseerd door de enthousiaste reacties van de bezoekers en vrijwilligers. Iedereen is trots op het museum en draagt die trots ook uit. 2011 is ook het jaar waarin een start is gemaakt met een haalbaarheidsonderzoek naar een museumwoning in Drachten. De Torenstraat nr. 3 is een van de woningen die Theo Van Doesburg samen met gemeentearchitect Cees Rienks de Boer in de jaren twintig van de twintigste eeuw heeft vormgegeven. De woning is in het bezit van de Gemeente. De toekomstige museumwoning heeft de naam Van Doesburg-Rinsemahuis. De woning zal helemaal terug worden gebracht naar het oorspronkelijke gedachtegoed van Theo Van Doesburg. In de woning zal het Rinsema archief worden ondergebracht en zullen ook de meubels van Thijs Rinsema een plek krijgen. In 2012 zal een begin worden gemaakt met de restauratie van de woning.

1. Tentoonstellingen Dit jaar zijn er minder tentoonstellingen gebracht dan in voorgaande jaren, maar de tentoonstellingen die we hebben georganiseerd waren dan ook groter van opzet in vergelijking met het verleden.

Roelof Lammers (1853-1910) fotograaf van Friesland 27 november 2010 t/m 11 februari 2011 In het vorig jaarverslag is al uitgebreid op deze en de volgende tentoonstelling ingegaan, vandaar een beknopte beschrijving. De tentoonstelling over Roelof Lammers liet aan de hand van deze voor Zuidoost Friesland belangrijke fotograaf de ontwikkeling van de fotografie in het algemeen zien. Veel foto’s van Oud Drachten zijn van zijn hand, maar ook van dorpen in de omgeving zoals Beetsterzwaag, Ureterp, Oranjewoud en Oentsjerk. Naast veel portretten, landschappen en stadsgezichten van Roelof Lammers waren er op de tentoonstelling ook toverlantaarnvoorstellingen te zien die de hij samen met zijn broer indertijd gaf. De tentoonstelling werd mede mogelijk gemaakt door de bijzondere inzet van Hans Roelofs en Thom Vellinga.

Friesland fotografie nu 27 november 2010 t/m 11 februari 2011 De tentoonstelling Frieslands fotografie nu liet een keuze zien van een aantal toonaangevende fotografen in Friesland. Het gaf een inzicht in onderwerpskeuze, techniek en engagement van de huidige generatie noordelijke kunstenaars. De kunstenaars die waren uitgenodigd zijn: Dolph Kessler Dolph Kessler fotografeerde galeriehouders en bezoekers in de stands op de grote kunstbeurzen in Londen, Keulen, Amsterdam, Bazel, Parijs en Miami Beach. De foto’s zijn fascinerende tableux vivants. De deelnemers gaan in het tableau een relatie met elkaar aan die vaak niet duidelijk is, maar de kijker kan zich niet bedwingen en maakt zijn verhaal. Een extra rol wordt gespeeld door de kunstwerken, die aan het tafereel een extra dimensie toevoegen Marije Kuiper In haar laatste jaar van de academie besloot Marije Kuiper om met een fotoserie van de inwoners van haar geboortedorp Vinkega af te studeren. Op 11 juni 2010 exposeerde ze met haar fotoserie in het kerkje te Vinkega en op 9 september 2010 werd haar boek ‘Vinkega’ met daarin 128 portretten in een oplage van 300 exemplaren uitgegeven door de Stellingwarver Schrievesronte. Marijke van Ruiten Kenmerkend voor het werk van Marijke van Ruiten is de intimiteit die de fotografische beelden uitstralen. Hoewel de gekozen thematiek een sterk documentair karakter heeft zoekt zij binnen dit

kader naar de randen van deze definitie. Marijke voelt zich een verhalenverteller en gebruikt de door haar gemaakte foto’s om de door haar gekozen verhalen te vertellen. Zij onderkent het belang van de toeschouwer niet, integendeel, juist de interpretatie van de foto’s door de kijker zijn voor Van Ruiten van groot belang Tryntsje Nauta Tryntsje Nauta is een jonge fotografe die zich in de loop der jaren, tijdens haar studie Beeldende Kunst aan de Academie Minerva in Groningen en de Master Fotografie aan de Sint Joost in Breda, heeft ontwikkeld tot een sociaal bewogen portretfotograaf. Nauta maakt intieme portretseries van onder andere mensen wiens sociale identiteit aan verandering onderhevig is door opgroeien en ouder worden in de hedendaagse maatschappij.

Samen met de tentoonstelling over Roelof Lammers vormde deze tentoonstelling een mooi tweeluik over fotografie in Friesland in de 19e, 20e en 21e eeuw.

(In de Pers: hier pdfs etc van stukken uit de pers.) RE ARRANGED MACHIEL BRAAKSMA 19 februari t/m 22 mei 2011 Dit was de eerste tentoonstelling in 2011 van de reeks van succesvolle tentoonstellingen die zouden gaan volgen. Machiel Braaksma is inmiddels een kunstenaar die we intensief volgen. De tentoonstelling was aantrekkelijk voor alle leeftijden, dat is een van de redenen voor het succes. Het werk van Machiel Braaksma (1959 Bartlehiem) uit Marrum, heeft een licht dadaïstische inslag. Hij plukt objecten uit het dagelijks leven, monteert ze opnieuw en schept zo met het nieuwe beeld dat ontstaat situaties die hilarisch, ontroerend, verwarrend, relativerend of becommentariërend zijn. D.m.v. associëren legt hij allerlei verbanden tussen zaken die normaal gesproken weinig met elkaar te maken hebben. Dat vertaalt zich o.a. in teksten, collages en beelden van allerlei pluimage. Braaksma demonstreert bijvoorbeeld hoe een paar sokken een overtuigende mol kunnen zijn en tegelijkertijd hardnekkig een paar sokken kunnen blijven. Voorwerpen krijgen een andere identiteit en raken bezield. Een locomotief, samengesteld uit o.a. metalen koffiebekers, ademt de geest van een onverzadigbare, kilometers verslindende machine waar al decennia lang op gerekend kan worden. Kunsthistoricus en publicist Huub Mous zegt over het ‘Braaksma effect’: Hij moet een wonderlijke manier van kijken hebben. Alles wat je ziet kan ook iets anders zijn. Zoals woorden dubbele betekenissen kunnen hebben – in homoniemen en homofonen – zo kunnen ook vormen een dubbele bodem hebben, als het gaat om de herkenning. Op deze wijze kunnen we die visuele impressies op verschillende wijze mentaal organiseren. Eigenlijk ligt deze ontdekking aan de basis van de moderne kunst. Duchamp zette en pispot op zijn

kant en het was opeen geen pispot meer, maar een kant en klare sculptuur, een ready made zoals hij dat noemde. Picasso vervaardigde een stierenkop door het stuur van een fiets boven op een zadel te monteren. De gestalte van de stierenkop diende zich aan in de fusie van zadel en stuur. Zoals wij de werkelijkheid construeren in de waarneming, zo begon de moderne kunst de werkelijkheid zelf te construeren uit vormelementen die losgeweekt werden van hun vertrouwde rasters van betekenissen. Het is alsof de locomotieven, die hij letterlijk in elkaar heeft gefabriekt, altijd al hebben bestaan, terwijl – als je goed kijkt – tot de conclusie moet komen dat er nooit zo’n locomotief op aarde heeft rondgereden. Het lijken archetypen van nog nooit gerealiseerde locomotieven, die in hun universele gedaante kennelijk een bestaansrecht hebben, maar door een wonderlijk toeval nog niet tot domein van de werkelijkheid zijn toegetreden In de tentoonstelling waren werken uit verschillende series van Braaksma te zien. Onder andere werken uit de serie Oeral binne bisten! en Weest bevlogen!, maar ook recenter werk uit de serie stations en locomotieven die zullen verschijnen in een nieuw friestalig boek van Braaksma met de werktitel 'Spoar 87’. Sinds de tentoonstelling van Machiel beschouwen we hem als de huiskunstenaar van het Museum Dr8888. Niet alleen heeft hij workshops gegeven, maar was ook aanwezig als spreker bij een bijeenkomst van onze sponsor Philips. De opening werd verricht door Huub Mous kunsthistoricus en publicist. Zie link: http://www.youtube.com/watch?v=Ym9xG1HSNFI

(In de Pers) THIJS/EVERT RINSEMA TIJDGENOTEN & DADA 26 maart 2011 t/m 17 juli 2011 Museum Drachten organiseerde in het kader van het Thijs/Evert Rinsemajaar 2011 een tentoonstelling over de kring rondom de gebroeders Rinsema, maar ook over tijdgenoten waar ze meer of minder contact mee hadden. En natuurlijk de kunstenaars uit Drachten die verbonden waren met deze twee vertegenwoordigers van de internationale avantgarde. Met werken van onder andere Paul Citroen, Charley Toorop, Bart van der Leck, Theo van Doesburg, Kurt Schwitters, Vilmosz Huszar, Peter Alma, Gerrit van ’t Net, Otto van Rees en Jan Sluyters. Maar ook van plaatsgenoten als Ids Wiersma, S.H. de Roos en Jan Planting. Tevens werd het boek van Drs Remco Heite gepresenteerd tijdens de opening. Het boek werd in ontvangst genomen door de gedeputeerde Cultuur van de provincie Jannewietske de Vries en cultuurwethouder Smallingerland Nieske Ketelaar. Drs. Remco Heite wijdde als redacteur van het tijdschrift ‘Trotwaer’ in november 1971 een dubbelnummer aan ‘Dada in Drachten’. De contacten van de gebroerders Thijs en Evert Rinsema uit Drachten met kunstenaars als Kurt Schwitters en Theo van Doesburg leidden tot de laatste Dada-avond in Nederland. Remco Heite schetst de achtergronden en verhaalt van deze bijzondere gebeurtenis.Veertig

jaar later verschijnt de publicatie opnieuw, maar nu volledig in kleur en met nieuw beeldmateriaal.

Tijdgenoten Het was de dichter Charles Baudelaire, die midden negentiende eeuw het belang benadrukte dat schilders van hun tijd moesten zijn: Être de son temps. Sindsdien is de moderne schilder verplicht de kenmerken van de eigen tijd te kennen en te bepalen. Kunstenaars als avant garde, de voorhoede die de weg vrijmaakt voor de anderen. Door in de tentoonstelling ook werk van tijdgenoten te tonen, ontstond een beeld van Thijs Rinsema als kenner van zijn tijd maar ook van een avantgardist. Hij was niet zoals collega Theo van Doesburg geneigd kunststromingen uit het verleden te veroordelen indien het afweek van de nieuw ingeslagen weg. Maar zijn werk doet bepaald niet onder voor dat van veel groten die nu wereldwijde faam genieten.

Rinsema’s en Dada Rond 1920 vinden de nieuwe internationale kunststromingen De Stijl en Dada hun weg naar Drachten, door een bijzondere vriendschap tussen architect en schilder Theo van Doesburg en de broers Thijs en Evert Rinsema. Theo van Doesburg is een van de oprichters van De Stijl, een belangrijke avant-gardebeweging in Europa. De Stijl omvat een groep kunstenaars die nieuwe eisen stelt aan alle vormen van kunst, met de nadruk op architectuur. Uitgangspunt is dat vorm en materiaal worden teruggebracht, tot de meest elementaire constructie. Kleur wordt gebruikt om de lijnen van de architectuur te doorbreken en om evenwicht te brengen tussen horizontaal en verticaal. Onder het pseudoniem I.K. Bonset werkte Van Doesburg als Dada-kunstenaar. Het dadaïsme kenmerkt zich door een gemeenschappelijk streven naar vrijheid en speelsheid binnen de kunsten. Het absurde, het gebruik van toeval, maar ook de grenzen oprekken van het domein van de kunsten zien we bij veel dadaïsten terug. Van Doesburg’s dada-werken zijn vooral literair, maar ook als Stijlkunstenaar publiceert hij literaire werken. Thijs Rinsema is schilder. Hij schildert het liefst eenvoudige alledaagse voorwerpen, die hij modelleert naar de principes van het kubisme en de Stijl. Evert Rinsema is dichter. In 1920 verschijnen zijn aforismen ‘Verzamelde volzinnen’ als uitgave van De Stijl. Thijs en Evert Rinsema leren via Van Doesburg de Duitse dadaïst Kurt Schwitters kennen. In het voorjaar van 1923 staat er een kleine advertentie in de Drachtster Courant met de tekst: “Een Dada avond, door K. Schwitters, vrijdag 13 april, 8 uur ’s avonds, entree f 1,-. De Phoenix in Drachten.” Het is een kleine maar opvallende advertentie die, net als het dada-affiche van Van Doesburg, is gedrukt in een mengeling van hoofdletters en kleine letters. Die avond klinkt ook de Ur-sonate van Kurt Schwitters. Het zou de laatste Dada-avond worden in Nederland. Recensie uit de Drachtster Courant 17 april 1923: “Het dadaïsme is geboren uit verzet tegen alles wat de menschheid sinds eeuwen als levensbelang en levenswaarde ontwikkeld heeft. Sprakeloos en zonder systematisch gevormde overtuiging drukte zich dit verzet in een of andere zinlooze handeling uit”

Zoo wordt het dadaïsme verklaard door Theo van Doesburg, hier welbekend door z’n ontwerp van de beschildering onzer middenstandswoningen. Heeft deze beschildering soms ook een zinlooze handeling moeten beduiden? Zinloos in woord en klank en handeling was zeker, wat Kurt Schwitters, de jonge Duitsche dadaïst, die hier een paar dagen bij een geestverwant logeerde ( en zelf z’n koffers in een kruiwagen van ’t station haalde) Vrijdagavond in “de Phoenix” gaf. Ziehier een gedicht: Und als sie in die Tüte sah Da waren rote Kirschen drin Da machte sie die Tüte zu Da war die Tüte zu. Voor wie geen Duitsch verstaan, vertalen weh et in ’t Friesch, dan blijft het rhytme beter bewaard: En as hja yn de poede seach, Dan wieren d’r reade kjessen yn, Dan makke hja de poede ticht, Dan wier de poede ticht. Slechts een enkele maal was hij ernstig; namelijk toen hij uit het boekje ”Gedachten van Evert Rinsema” eenige van de mooiste gedachten voorlas.”

Geometrie en abstractie Het valt voor kunsthistorici niet mee, om het werk van Thijs Rinsema onder te brengen bij een van de vele geometrisch abstracte kunststromingen die elkaar aan het begin van de twintigste eeuw snel opvolgden, maar ook lange tijd naast elkaar bestonden. Misschien is het beter om de werken van Rinsema in een context te plaatsen en vervolgens de toeschouwer zelf de verbindingen te laten ontdekken. Dat is dan ook de opzet van de tentoonstelling. Een selectie van kunstenaars die in dezelfde beeldtaal werkten als Thijs komen hier aan bod. Zo zijn er onder meer werken te zien van Bart van der Leck (De Stijl), Otto van Rees (kubisme), maar ook van Albert Fiks (kubisme en abstractie). Soms gaat het om volledig abstracte, constructivistische werken. Maar ook kunstenaars die de werkelijkheid maar enigszins in contouren vatten, passeren de revue.

Drachten De echtgenote van Jan Planting, schilder in Drachten, herinnerde zich: “In 1947, niet lang voor de dood van Thijs, bracht hij op een bakfiets een heleboel schilderijen bij ons. Ik denk dat het er wel ongeveer 400 waren. Er was van alles bij; vooral doeken waarvan hij vond dat ze niet goed genoeg waren. Thijs zei erbij: ‘Jan, ik heb er toch niets meer aan en bij mij staan ze maar in de weg. Ik denk dat jij er nog wel wat aan hebt. Je kan er toch altijd iets van jezelf op schilderen.’ ” Dit citaat toont

aan dat Thijs Rinsema niet alleen deel uitmaakte van de internationale avant garde, maar ook kennis had van en vriendschappen onderhield met zijn collega's in Drachten. Naast voornoemde kunstenaar waren dat bijvoorbeeld ook Ids Wiersma, Jan Frearks van der Bij en Gerard Padieske.

(In de Pers) ZEG HET MET BLOEMEN 14/5/2011 t/m 5 /6/2011 In het voorjaar was er een wandvullende tentoonstelling te zien in het museum met allemaal stillevens van Thijs Rinsema. De tentoonstelling had geen speciale opening, maar viel wel samen met een bloemenmarkt in Drachten.

Geeft uw bloemen als u bloemen hebt geleidelijk en langzaam water. Maathouden. Doe het alsof gij `t niet doet, daarbij neuriënd. Evert Rinsema

Wat zeggen bloemen eigenlijk? Bloemen zeggen veel, ze zeggen iets over vergankelijkheid, maar ook over troost, liefde, herinnering. Boven staat een gedicht, een zogenaamd Aforisme van Evert Rinsema. Het is zijn meest bekende en een die als je het eenmaal hebt gelezen of gehoord niet meer vergeet. Ook zijn broer Thijs Rinsema had iets met bloemen. Hij schilderde bloemen die hij in het veld had geplukt of uit het kleine bloembed in de tuin van zijn vriend Cramer von Baumgarten. Deze bloemen vormden het decor voor vele van zijn stillevens. Honderden heeft hij er gemaakt. Velen werden weggegeven of geruild en soms verkocht. Je ziet aan zijn stillevens dat Thijs Rinsema van bloemen hield. Hij laat elk onderdeel van de bloem stralen door ze in contouren te vatten waardoor de kleuren los komen van de omgeving en ze als kleine edelstenen van het doek doen spatten. Op andere schilderijen laat hij door een nerveuze penseelstreek de bloemen, de vazen en alle andere weergegeven objecten zinderen, vibreren, een dynamische dans uitvoeren. Bij weer een andere geeft hij het vaasje alleen als contour aan, of schildert juist alleen de hele vorm in monochroom. Had hij geen zin meer om het schilderij af te maken? Of vond hij het juist zo af en was het spel tussen voorstelling en abstractie zijn doel? Of was hij van plan er nog aan te werken? Voor alle drie is wat te zeggen, maar weten zullen we het

nooit. Het is als met de zogenaamde slavenbeelden van Michelangelo waarvan we ook nooit meer zullen weten of hij de beelden zo af vond of niet. Het is niet meer belangrijk omdat ook van het onaffe genoten kan worden. De kunstenaar laat meer aan de verbeelding over, aan onze eigen invulling. Precies wat een boeket bloemen ook kan zijn, de verbeelding van de liefde, het leven, het onzegbare.

KRIN RINSEMA 11/6/11 t/m 11/09 11 In het kader van het Rinsemajaar werd ook een tentoonstelling gewijd aan het werk van de kleindochter van Thijs Rinsema, Krin Rinsema. Beeldend kunstenaar uit Zutphen. Uit Krin Rinsema (Museum Belvédère, 2007) door Rudy Hodel, conservator Fries Museum: Het even aangrijpende als kernachtige werk van Krin Rinsema gaat niet alleen over haar zelf, haar herinneringen als kind, haar leven als alleenstaande moeder, maar ook over het menselijke tekort en het algemene van de menselijke conditie. Haar werk is een zelfportret in de derde persoon. Bovenstaand citaat van Rudy Hodel vat het werk van beeldend kunstenaar Krin Rinsema ( Meppel 1947) mooi samen. Want hoewel Krin ons een persoonlijk verhaal vertelt, is het tegelijkertijd het verhaal van ons allemaal. De een ziet zijn eigen dochter aan het strand, in zichzelf gekeerd in haar eigen wereldje. De ander ziet een vage herinnering uit een fotoalbum uit de jaren 50. Doordat Krin vaak de achtergronden letterlijk bewerkt door er delen van te schuren, schrapen er zelfs overheen loopt, ontstaat een expressief geheel dat een landschap is, zonder horizon. Een vacuüm dat slechts gedeeltelijk refereert naar water, strand, zee en zware luchten, maar ook symbool staat voor stemming. Probeert het kind ons iets te zeggen? Soms wijst ze ergens naar, als in een ‘Sacra Conversazione’, waarin we als toeschouwer op het belangrijkste onderwerp van het schilderij worden gewezen. Maar in tegenstelling tot de retoriek van de Renaissance waarin duidelijk is dat het om bijvoorbeeld madonna met kind gaat, wijst het meisje naar iets dat we niet kunnen zien. En dat is misschien maar beter ook. Krin studeerde aan de Hoge School voor de Kunsten (Arnhem) en kreeg al snel veel waardering voor haar grafische oeuvre. Ze werd in 1992 genomineerd voor de JAVAANSE JONGENS Grafiekprijs en ontving de (RVH)² Grafiekprijs in 1994, de KWAK & VAN DAALEN & RONDAY Grafiekprijs 1999 en de BAS Grafiekprijs 2005. Haar werk is opgenomen in vele museale- en particuliere collecties en zij exposeerde op talloze plaatsen in binnen- en buitenland. Krin Rinsema woont en werkt in Zutphen Tijdens de tentoonstelling was zowel recent werk als bekend werk van Krin Rinsema te zien. Bruiklenen van onder andere de kunstenaar zelf, maar ook tweewerken uit de collectie van Museum Belvédère.

(In de Pers)

BELAAGDE LANDSCHAPPEN Jan de Vries 11/06/2011 t/m 07/08/2011 In het kader van jaarlijkse tentoonstellingen van een kunstenaar uit de regio organiseerde Museum Dr8888 een tentoonstelling van de kunstenaar Jan J. de Vries uit Drachten. Jan de Vries (Alkmaar 1951) woont en werkt sinds 1991 in Drachten en voelt zich een echte Fries. Het landschap van de provincie vormt dan ook voor hem de belangrijkste inspiratiebron. In zijn werken staan de elementen lucht , water en aarde centraal. De natuur van het eiland Terschelling is herkenbaar in veel van zijn werken. Met name het strand, de zee en de met onweer gevulde lucht zien we veel terug. Het zal niet verbazen Jan de Vries een groot bewonderaar is van de bekendste Friese landschapsschilder Gerrit Benner. Maar waar Benner het landschap in grote verfstreken neerzet, is De Vries meer een bewerker van het doek. Hij belaagt de drager met krassen, vegen en haalt soms ook weer elementen weg. Zo ontstaan gelaagde landschappen, lyrisch maar ook doorwrocht. Kleur op kleur, soms transparant aangebracht, soms gedeeltelijk weggepoetst zodat de onderlagen altijd een rol blijven spelen in het totaalbeeld. De kunstenaar plaatst zich daarmee in de traditie van het neo-expressionisme, de ‘schildersbeesten’ die het doek opvatten als een arena waar op gevochten moet worden. Kunstenaars als Jackson Pollock en Willem de Kooning hoorden bij die generatie. Ook Nederland had zijn schilderbeest in de persoon van Karel Appel. Toch werkten deze kunstenaars voornamelijk met traditionele materialen, terwijl Jan de Vries het aandurft om bijvoorbeeld viltstift toe te voegen aan een in olieverf opgezet doek. De esthetiek kan dan worden belaagd door een lineaire wolk die de stemming van het werk totaal doet omslaan. Gevoelens van onmacht, pijn en agressie voeren dan de boventoon. De landschappen van Jan de Vries zijn niet gemaakt om te behagen. Ze doen vaak pijn, het is dezelfde pijn die de onweerstaanbare aantrekkingskracht vormt van het werk. Exemplarisch voor De Vries is de volgende anekdote: Ik bracht een atelierbezoek aan hem om de werken voor deze tentoonstelling te selecteren. Natuurlijk in de veronderstelling dat ik na een paar weken dezelfde werken in het museum kon ophangen. Voor enkele werken gold dat ook. Maar ik werd ook geconfronteerd met heel andere, voor mij nieuwe werken. Na goed kijken kon ik in de onderlagen het oorspronkelijk geselecteerde schilderij herkennen. De kunstenaar had er in tijd tussen atelierbezoek en het ophalen een aantal schilderijen van nieuwe lagen voorzien. Gelukkig bleek de ingreep in nagenoeg de meeste gevallen een verbetering. Eerlijk gezegd had ik nog nooit zoiets eerder meegemaakt. Alle werken van Jan de Vries in deze tentoonstelling hadden dezelfde titel: Fryslân 2011. Dat betekent dat alle werken of in dit jaar zijn vervaardigd, of in dit jaar zijn bewerkt. De meeste werken zijn olieverfschilderijen die bewerkt zijn met andere materialen. Er was ook wat grafiek tentoongesteld in de kleine zaal.

(In de Pers)

Simmer in the City Zomertentoonstelling in Museum Dr8888

23/07/11 t/m 18 /09/11 In de zomer liet het museum Dr8888 landschappen uit de vaste collectie zien. Het accent lag op zomerse panorama’s met af en toe een uitstapje naar een herfstlandschap. In sommige werken wordt de grens van het genre opgezocht, want is het schilderijtje van Ids Wiersma nu een portret van zijn zoon, of is het een landschap waarin zijn zoon als een soort repoussoir figureert? En kunnen we nog van een landschap spreken als alleen de titel nog naar het genre refereert, zoals in het werk van Jan Loman. Van realistisch tot geometrisch abstract en van impressionistisch tot neo-expressionistisch, de bezoeker kreeg een goede indruk hoe kunstenaars vanaf begin 20e eeuw tot nu het landschap interpreteren. We lieten topstukken zien van onder andere Ids Wiersma, Egnatius Ydema, Gerrit Benner, Klaas Koopmans, Jan Frearks van der Bij, Pier Feddema, Siert Geertsma en Jan Loman. Daarnaast zijn vanaf 8 augustus ook de nieuwe aanwinsten te bewonderen en hadden we een klein Stijlkabinet ingericht met werken van Theo van Doesburg en Thijs Rinsema. Nieuwe aanwinsten 2011 In de eerste helft van 2011 heeft het museum diverse nieuwe aanwinsten gekregen. Daarnaast zijn via de Vrienden van het museum werken aangekocht. We zijn zeer verheugd met de vele bruiklenen van de Stichting Pier Feddema. In de tentoonstelling waren onder andere werken te zien van Machiel Braaksma, Pier Feddema, Harry van Kruiningen (pseudoniem van Henry Adelbert Janssen), Marije Kuiper en Thijs Rinsema.

Thijs/Evert Rinsema Avant garde in Drachten 29/10/11 t/m 18 /03/12 ( verlengd t/m 22 april 2012) Tentoonstelling en boeken De grote overzichtstentoonstelling Thijs/Evert Rinsema Avantgarde in Drachten was vanaf 29 oktober 2011 t/m 18 maart 2012 in het museum te zien. Wegens het overweldigend succes is de tentoonstelling in 2012 nog met een maand verlengd. Meer dan 12.000 mensen hebben de tentoonstelling bezocht. Daarnaast werd het omvangrijke boek gepresenteerd geschreven door Thijs Rinsema jr. over zijn grootvader Thijs en oom Evert. Ook dat was een doorslaand succes. Eeen tweede druk is in 2012 verschenen. Bovendien werd een selectie gemaakt van de aforismen ( Denkbeelden) van Evert Rinsema die apart werden uitgegeven. Ook werd onderzoek gedaan naar de realisatie van een Museumwoning in Drachten, Het Van Doesburg-Rinsemahuis in de Torenstraat, met meubels en werken van Thijs Rinsema en ontwerpen van Theo van Doesburg. Dat haalbaarheidsonderzoek werd tijden de opening van de tentoonstelling aangeboden aan Wies van Moorsel (erven Theo Van Doesburg) en Nieske Ketelaar (wethouder cultuur Smallingerland).

Thijs en Evert Rinsema waren begin 20ste eeuw werkzaam als schoenmaker in Drachten. Daarnaast waren zij actief als resp. schilder en schrijver. Onder invloed van Theo van Doesburg, de oprichter van de kunststroming De Stijl en deelnemer aan het Dadaïsme, hebben ze zich dusdanig ontwikkeld dat zij kunnen worden gerekend tot de internationale avant-garde. Maar in die jaren werd dat niet erkend en leverde hun werken ook niet veel op. De broers hadden geen geld om naar Parijs te reizen en zich te mengen onder de beroemde kunstenaars zoals Theo van Doesburg dat deed. Bovendien vonden zij, als nuchtere Friezen, dat ook niet zo belangrijk. Hun schilderijen en gedichten werden regelmatig weggegeven of gebruikt als ruilmiddel. Pas eind jaren zeventig kregen de beide boers meer aandacht. Er kwam een tentoonstelling en dankzij onder andere schrijver K. Schippers en galeriehouder Thom Mercuur werden ze bekender onder een groter publiek.

Samenwerking Museum Belvédère De meeste activiteiten vonden n in Drachten plaats, meestal in het museum, maar ook in andere culturele instellingen in Drachten. Daarnaast werd ook door Museum Belvedère in Heerenveen aandacht aan Thijs Rinsema besteed, met name aan zijn meubels die hij begin jaren twintig heeft ontworpen.

Eindelijk erkenning Aan Thijs en Evert Rinsema was nog nooit eerder een echt grote tentoonstelling gewijd. Ook zijn er geen omvangrijke publicaties over hen verschenen. Het werd hoog tijd dat de broers de aandacht kregen die ze verdienen. Onlangs maakt een stoel ontworpen door Thijs Rinsema deel uit van een grote tentoonstelling Mondrian/De Stijl in het Museum Centre Pompidou in Parijs. Daarvoor was zijn werk vertegenwoordigd in de tentoonstelling Theo van Doesburg And the International Avantgarde in de Tate Modern. Maar altijd in relatie tot bijvoorbeeld De Stijl of het Dadaïsme, nooit staat hun werk zelf in het middelpunt. Daar kwam nu dus verandering in. In de tentoonstelling werd ingegaan op hun contacten en invloeden met collega kunstenaars als Kurt Schwitters, Bart van der Leck, Archipenko Charley Toorop en anderen. Daarnaast is er een reconstructie gemaakt van de Stijlkamer van Thijs Rinsema die hij rondom een werk dat hij had gekregen van Theo van Doesburg heeft gebouwd in zijn woning. Deze zogenaamde Stijlkamer, samen met de reconstructie van de schoenenwinkel van beide broers, vormen sindsdien een vaste opstelling in het museum. Ook werd voor het eerst aan zijn werken die hij na zijn avantgardistische periode heeft gemaakt ruim aandacht besteed. Deze voornamelijk stillevens getuigen van een zeer originele stijl en grote eigenzinnigheid van Thijs Rinsema. Met zowel de tentoonstelling als het boek is er meer aandacht en erkenning gekomen voor de Rinsema’s. Ondersteuning De tentoonstelling, het Rinsemajaar en het boek van Thijs Rinsema worden onder andere ondersteund door de Gemeente Smallingerland en de provincie Fryslân. Hoofdsponsor was Philips.

Daarnaast werd de tentoonstelling ondersteund door onder andere het Prins Bernard Cultuurfonds en de Ottema Kingma Stichting en de Rabobank Drachten.

(In de Pers)

2. Projecten, manifestaties en andere activiteiten Voor het Rinsemajaar werd een kerngroep opgericht waar verschillende culturele partners, stichtingen en andere betrokkenen deel van uitmaakten: Ynskje Hoekstra (Afdeling cultuur Gemeente Smallingerland), Petra Brouwer (afdeling communicatie Gem. Smallingerland), Peter Westerhof ( namens Stichting Theo van Doesburg), Thijs Rinsema (medecurator tentoonstellingen en auteur boek Rinsema’s), Hans van der Veen en Roelof Hazelhoff (namens historische vereniging Smelne’s Erfskip), Pieter Jonker (namens Stichting Nobilis), Jacob van der Weij (Bibliotheek), Paulo Martina en Yvonne Kerremans ( Museum Dr8888). De kerngroep kwamen regelmatig bij elkaar om het programma door te spreken en de verschillende onderdelen uit te werken. Museum Dr8888 was coördinator van de kerngroep. Daarnaast was er ook nog een werkgroep bestaande uit Thijs Rinsema, Paulo Martina, Yvonne Kerremans en Annemieke Keizer. De werkgroep zorgde dat alle activiteiten in het museum op elkaar werden afgestemd, organiseerde de grote tentoonstellingen en het boek, en werkte ook als leverancier van ideeën voor de kerngroep. Ook deed Museum Dr8888 voor het eerst mee als producent van een Culturele Zondag in Drachten. Daarnaast trad het museum ook nog buiten de muren door een tentoonstelling te organiseren in het gebouw van Omrop Fryslân.

Heeft u ook een Rinsema? 23/01/2011 Persbericht met titel: Oproep: Heeft u ook een Rinsema? Zo werden potentiële bezitters van een echte Rinsema opgeroepen om op zondag 23 januari tussen 11.00 - 15.00 uur naar Museum Drachten te komen. En ze kwamen! Meer dan honderd bezoekers met meer dan 60 werken waarvan er maar één geen Rinsema was. De dag vormde tegelijkertijd de aftrap van het Rinsemajaar. Wethouder Nieske Ketelaar opende het feestelijke jaar met de overhandiging van een werk van Thijs Rinsema dat nog in het Gemeentehuis was gevonden. Hier volgt een kort verslag van de oproep en het persbericht: “Om het boek en de tentoonstelling te kunnen realiseren doen de organisatoren een beroep op de bevolking van het noorden en vooral op de inwoners van Drachten en omgeving: 'toon uw Rinsema'. Omdat veel werk is weggeven betekent het dat er in en om Drachten vermoedelijk nog veel onbekend werk van m.n. Thijs Rinsema aanwezig is. Zijn kleinzoon, Thijs Rinsema jr., tevens auteur van het boek, is uiteraard erg benieuwd naar deze onbekende werken en zou daarom graag in contact komen met de eigenaren. De werken kunnen dan in het boek en/of in de tentoonstelling worden opgenomen, zodat er een zo compleet mogelijk overzicht ontstaat van het werk van zijn grootvader. Museum Drachten nodigt iedereen uit die een werk van de Rinsema’s in bezit heeft, hiermee op zondag 23 januari tussen 11.00 – 15.00 uur naar het museum te komen. Het werk kan dan worden geregistreerd en gefotografeerd voor het boek en de tentoonstelling. Mocht u in het bezit zijn van een werk dat al bekend is bij de organisatoren dan bent u, met werk, ook van harte welkom. Voor zover er nog geen beschrijving of foto is, kan dit dan alsnog worden geregeld. Om 11.30 uur is de officiële start van het Rinsemajaar door wethouder Nieske Ketelaar. Om 12.00 uur, 13.00 uur en 14.00 uur verzorgen Thijs Rinsema jr. en Paulo Martina, directeur van Museum

Drachten voor iedereen die zich met een Rinsema bij het museum heeft gemeld een korte lezing en rondleiding. Ook is er koffie met iets lekkers en een leuke attentie als dank voor de moeite.”

Aanbieding boek ‘Dada in Drachten’ van Remco Heite 26/3/2011 Aanbieding boek ‘Dada in Drachten’ op 26 maart bij opening tentoonstelling Thijs/Evert Rinsma tijdgenoten en Dada .Sprekers: Remco Heite, Pieter Jonker, Thijs Rinsema, Paulo Martina. Ontvangst v.a. 15.00 uur, opening 15.30 uur door Nieske Ketelaar ( wethouder cultuur) en Jannewietske de Vries ( gedeputeerde Cultuur provincie Fryslân)

Demonstratie bloemschikken door Groei en bloei 14/5/2011 In het kader van de mini-tentoonstelling Zeg het met bloemen werd er op het museumplein een demonstratie bloemschikken gegeven door Stichting Groei en bloei. De bloemstukken werden na afloop geëxposeerd in het Museum. V.a 15 mei Bloemstillevens van Thijs Rinsema en anderen in voorzaal begane grond en activiteiten er om heen i.v.m. Moederdag, voorjaarsmarkt etc. Workshop i.s.m. Meldij Tentoonstelling georganiseerd door Museum Drachten

Culturele Zondag Neo-Dada in Dr8888 3/7/2011 Locaties: Torenstraat, diverse locaties in centrum Drachten, het Museumplein (podium) Deze Culturele Zondag stond in het teken van de terugkeer van Dada in Drachten. Was het aan het begin van de 20e eeuw de Duitse kunstenaar Kurt Schwitters en De Stijl/Dada kunstenaar Theo van Doesburg die de Dada koorts naar Drachten haalden, nu is het de beurt aan hedendaagse kunstenaars die een link hebben naar deze historische avantgarde beweging. Discipline overstijgende opvoeringen,tijdelijke kunstprojecten in de openbare ruimte, huiskamerconcerten en kinderactiviteiten staan deze zondag op het programma. Producent van deze zondag was Museum Dr8888 in samenwerking met onder andere de bewoners van de Papegaaienbuurt, Theater De Lawei en Kunstencentrum De Meldij. De route liep van de Torenstraat naar het museumplein via het winkelcentrum van Drachten. Onderweg was ook van alles te zien en te beleven. Zo waren er verschillende ‘herinrichtingen’ te zien van de openbare ruimte, met name op de plekken waar je het niet verwacht. Kunstenaars als Helmut Smits, Leonard van Munster en performer Egmont Swaan ( Professor Russolo) maakten de poëzie die verborgen ligt in de zogenaamde non plekken, waar er in Drachten veel van zijn, zichtbaar. Maar ook studenten van de Academie voor Popcultuur in Leeuwarden gingen met het thema aan de slag. In de Torenstraat waren huiskamerconcerten en op het museumplein optredens van Jaap Blonk en Professor Russolo.

PROGRAMMA: 1.

Activiteiten op en rond de Torenstraat:

Peter Westerhof e.a.

a.

Huiskamerconcerten Papegaaienbuurt

Bewoners en fam

b.

Lezingen en concerten Rijks Landbouw Winterschool

Anneke Volbeda

c.

Kinderactiviteit in tuin Museum

Museum Dr8888

2.

Kunst in de openbare ruimte op de route

a.

Kunstenaar Helmut Smits

Museum Dr8888

b.

Kunstenaar Leonard van Munster

Museum Dr8888

c.

Studenten Academie voor Popcultuur

Docent Jan Pier Brands

d.

Performances Prof Russolo

Egmont Swaan e.a.

g.

Café marktzicht

Ronald van der Molen

3.

Op Museumplein podium met: (in overleg met Lawei)

a.

Optreden Jaap Blonk

Peter Westerhof

b.

Professor Russolo

Museum Dr8888

c.

Invulling door Meldij

kunstencentrum Meldij

d.

Gezamenlijke eindact

Museum Dr8888

e.

Hele dag workshop St. Aerosol Drachten

Douwe Beimin /Michel de Haan

f.

Dada dansen voor kinderen

Museum Dr8888

Horeca op Museumplein

Lawei

Activiteit wijk Drachtstervaart 3/9/2011 Activiteit georganiseerd door Smelne’s Erfskip, Peter Westerhof en Museum Drachten, billboards in Theo van Doesburgstraat Drachten ivm buurtfeest, uitgevoerd door Stichting Aerosol. Jaarlijkse buurtfeest werd opgeluisterd met een kinderactiviteit en Billboards voorstellende:

   

Thijs Rinsema (Thijs Rinsemastraat) Kurt Schwitters ( Kurt Schwittersstraat) Theo Van Doesburg ( Theo van Doesburggstraat) CR de Boer (CR de Boerstraat)

DaDaïsme tegendraadse kunst 10/11/2011 Educatieproject voor Voortgezet Onderwijs met gedichten n.a.v. uitgave boekje van Evert Rinsema ‘Denkbeelden’. Activiteit georganiseerd door de Bibliotheek, SLAS en Museum Dr888, activiteit in bibliotheek, daarna verschillende rondleidingen in Museum Dr8888.

Interview K. Schippers 22/11/2011 K. Schippers is geïnterviewd door dichter/journalist Erik Lindner over de gebroeders Rinsema, met name Evert Rinsema en DaDa. Georganiseerd door de Bibliotheek en Museum Drachten. Om 19.30 uur in de bibliotheek.

3. Beheer en behoud In 2011 zijn er meer 56 kunstwerken van Thijs Rinsema gerestaureerd door restauratie atelier Marten Bos. Het grootste gedeelte werd schoongemaakt en voorzien van een nieuwe lijst. Een ander groot deel moest opnieuw ingeraamd worden omdat het in het verleden slecht was gedaan. Dankzij deze investering konden de werken van Rinsema weer in volle glorie op de tentoonstelling hangen. Het grootste deel van de restauratie werd betaald door de Gemeente Smallingerland.

4. Personeel

5. Vrijwilligers

6. Gebouw

7. Publicaties en onderzoek

8. Website

9. Marketing en PR

10.

Lezingen, arrangementen

11.

Educatie

12.

Bezoekers

13.

Museumwinkel en Café

14. Collectiemobiliteit, bruiklenen en informatieverstrekking

15.

Bibliotheek en fotocollectie

16.

Vrienden van Museum Dr8888

17.

Aanwinsten

18.

Financiën

19.

Tot Besluit

COLOFON