2012
Jaarbericht Jaar van de communicatie: ‘loop eens mee…’
2012: ‘in teken van voorbereiding op verandering’ Cervix-team: vast aanspreekpunt
Mammo XL: snelle en eenvoudige uitwisseling van beelden
In dit jaarbericht vindt u een overzicht van de belangrijkste activiteiten en cijfers over 2012. Een volledig overzicht vindt u in ons jaarverslag op www.bevolkingsonderzoeknoord.nl, op de pagina regio-informatie/jaarverslag. Hierin zijn ook de resultaten per gemeente opgenomen.
Jan Henk Sangers, directeur van Bevolkingsonderzoek Noord, kijkt terug - en vooruit ‘Maar achter de schermen was het allesbehalve rustig. 2012 stond in het teken van voorbereiding op verandering: de uitvoeringstoets voor de herinrichting van het bevolkingsonderzoek baarmoeder halskanker kreeg vorm en de voorbereidingen voor de invoering van het bevolkingsonderzoek darmkanker gingen in volle vaart door. En als laatste heeft de minister van VWS de Gezondheidsraad gevraagd om het bevolkingsonderzoek borstkanker kritisch tegen het licht te houden en te kijken naar mogelijkheden om de screening verder te verbeteren.’
2
Zo op het oog was 2012 een rustig jaar. Net als anders werden er in de drie Noorde lijke provincies bijna een kwart miljoen vrouwen uitgenodigd om mee te doen aan de bevol kingsonderzoeken borstkanker en baarmoederhalskanker.
In 2011 bracht de Gezondheidsraad een advies uit over een nieuwe opzet van het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker. Belangrijkste onderdelen van dit advies waren de primaire screening op hrHPV (hoog risico Humaan Papillomavirus) en het verlagen van de drempel voor deelname door bijvoorbeeld de inzet van een zelfafnameset. ‘De minister van VWS heeft het RIVM gevraagd in een uitvoerings toets de kosten en effectiviteit van de verschillende voorstellen te onderzoeken. De screenings organisaties waren als uitvoerende organisatie hier nauw bij betrokken. De resultaten van de uitvoeringstoets worden binnenkort aan de minister aangeboden. We verwachten in de loop van dit jaar besluitvorming hierover.’
Nadat de minister van VWS in mei 2011 besloot tot de invoering van het bevolkingsonderzoek darmkanker zijn de voorbereidingen hiervoor meteen van start gegaan. ‘Zowel in de landelijke commissie invoering bevolkingsonderzoek darmkanker als de hieronder actieve commissies voor verschillende aandachtgebieden zijn we als screeningsorganisaties vertegenwoordigd. Met het RIVM en met vertegenwoordigers van betrokken partijen, zoals medische professionals en patiëntenorganisaties, werken we er hard aan om de invoering van het nieuwe bevolkingsonderzoek te laten slagen. De in 2012 aangestelde projectleider bereidt onze organisatie voor op de invoering van het onderzoek en is samen met de (eveneens in 2012 aangestelde) Regionaal Coördinerend MDL-arts en de Regionaal Coördine rend Patholoog bezig met de toetsing en toelating van coloscopiecentra en pathologielaboratoria.’ Eind 2012 heeft de minister van VWS de Gezondheidsraad opdracht gegeven het bevolkingsonderzoek borstkanker kritisch tegen het licht te houden en te kijken naar mogelijkheden om de screening verder te verbeteren. De resultaten hiervan laten nog even op zich wachten. Ondertussen wordt steeds gewerkt aan het optimaliseren van de screening. ‘In 2012 hebben we het met de invoering van MammoXL mogelijk gemaakt om snel en een voudig onze beelden uit te wisselen met de ziekenhuizen in onze regio. Hiermee verloopt het traject voor een doorverwezen cliënt nog efficiënter.’ ■
2012: jaar van de communicatie In 2012 besteedde Bevolkingsonderzoek Noord intern extra aandacht aan communicatie door het jaar uit te roepen tot ‘jaar van de communicatie’. Communicatieadviseurs Angelieke Burgers en Gea Geers organiseerden een aantal activiteiten, met als doel de onderlinge communicatie en betrokkenheid te verbeteren. ‘We hebben in 2012 het ‘omdenken’ geïntroduceerd in de organisatie. Basisgedachte hierbij is dat je niet denkt in beperkingen, maar in mogelijkheden. In de ‘Omdenk-show’ die tijdens een personeelsbijeenkomst werd opgevoerd, werden de uitgangspunten van het omdenken op een speelse wijze toegelicht’, vertelt Angelieke. Gea vult aan: ‘Om de medewerkers meer bij elkaars werk te betrekken, hebben we de actie ‘Loop eens mee…’ georganiseerd. Medewerkers konden ‘buurten’ bij collega’s en kregen zo meer inzicht in wat zij doen. De animo om hieraan mee te doen was groot, en het was ook mooi om te zien hoe
Angelieke Burgers (links) en Gea Geers.
enthousiast medewerkers over hun werk vertellen. We hebben ‘meelopers’ gevraagd om verslag te doen van hun bezoek aan een collega, en deze verslagen worden gebundeld. Dat geeft een mooi totaalbeeld van de organisatie.’
In het jaar van de communicatie werd ook volop extern gecommuniceerd. Zo presenteerde Bevolkingsonderzoek Noord zich tijdens de Open Dag van de Zorg in Groningen en in Emmen en tijdens scholingsbijeenkomsten voor praktijkassistenten.
De leden van het managementteam schoven in het verslagjaar aan bij het werkoverleg van afdelingen en teams. ‘Dat beviel van beide kanten zo goed, dat is besloten om dit te blijven doen.’ Het jaar van de communicatie werd afgesloten met een eindejaarsbijeenkomst bij RTV Drenthe in Assen.
Het informatiemagazine Screen verscheen vier keer in 2012 en werd verspreid onder de ketenpartners. Aan het eind van 2012 verscheen de Cervix-special van Screen, die met de infokaart over het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker naar alle huisartsen werd gezonden. ■
3
Mammo XL:
mammografieën bevolkingsonderzoek online beschikbaar
4
Bor stk
Met Mammo XL kunnen ziekenhuizen snel en eenvoudig
Jaarlijks nodigt Bevolkings
de beschikking krijgen over de beelden van het
onderzoek Noord rond de
bevolkingsonderzoek borstkanker. In het voorjaar van 2012
145.000 vrouwen in de leeftijd
startte een pilot in het Antonius Ziekenhuis in Sneek. Nadat
van 50 tot 75 jaar uit om mee
deze pilot succesvol was afgerond, werden in de loop van
te doen aan de tweejaarlijkse
het jaar ook andere ziekenhuizen in het werkgebied van
screening op borstkanker.
Bevolkingsonderzoek Noord op het systeem aangesloten.
Het onderzoek vindt plaats
Projectleider Loes Dunning vertelt.
in een van de acht mobiele onderzoekscentra.
‘De foto’s van alle cliënten die van ons de uitslag krijgen dat er een afwijking is geconstateerd, komen direct in Mammo XL. Ziekenhuizen kunnen kiezen om via een XDS-verbinding of via een webportaal in te loggen op het systeem. Daar kunnen ze de foto’s opvragen van cliënten die voor vervolgonderzoek een afspraak hebben gemaakt bij de radioloog of de mammapoli.’ Een belangrijk voordeel dat Mammo XL biedt, is tijdwinst. Het traject voor een verwezen cliënt verloopt met Mammo XL nog efficiënter. Loes Dunning: ‘Niet alleen de foto’s van doorverwezen cliënten zijn beschikbaar. Ook als het gaat om een patiënt die niet naar aanleiding van het bevolkingsonderzoek in het ziekenhuis komt, maar die wel eerder bij de screening is geweest, kunnen die foto’s op verzoek van het ziekenhuis online gezet worden. En als er echt haast bij is, kan dat dezelfde dag nog.’■
De gemaakte mammografieën worden beoordeeld door steeds twee radiologen (onafhankelijk van elkaar), waarna de cliënt de uitslag van het onderzoek thuis ontvangt. Bij verdenking van borstkanker wordt de huisarts van de cliënt van te voren geïnformeerd.
Opkomst
In 2012 werden 144.928 vrouwen uitgenodigd om deel te nemen aan het bevolkingsonderzoek borstkanker. Van deze vrouwen hebben 119.377 gehoor gegeven aan de uitnodiging en zijn onderzocht. Het opkomstpercentage komt hiermee op 82,4 %. Loes Dunning
Non-participatie en non-respons
In 2012 meldden 12.097 cliënten (8,3 %) zich af voor het onderzoek (passieve participatie). Het aantal cliënten dat niet gereageerd heeft op de eerste uit nodiging en herinneringsuitnodiging (non-respons) bedroeg 13.454 (9,3 %).
anker screening Doorverwijzingen
In het verslagjaar zijn 1.852 cliënten* doorverwezen voor nader onderzoek. Het verwijscijfer bedroeg 1,55% (ter vergelijking: 1,49% in 2011). Ook werden in 2012 zes vrouwen doorverwezen
die in 2011 een uitnodiging kregen. Bij 763 (41%) van de in totaal 1.858 met een suspect screeningsmammogram doorverwezen vrouwen werd een mammacarcinoom gediagnosticeerd. Bij 1.091 vrouwen werd geen maligniteit
gevonden. Van alle gevonden maligniteiten komt tumorstadium T1c het meeste voor (39%). Dit zijn tumoren met een grootte tussen de 1 en 2 cm; 28% van de tumoren is kleiner dan 1 cm.
*cijfer gebaseerd op uitnodigingsjaar 2012
Kerngegevens 2008-2012 2012
2011
2010
2009
2008
Aantal uitnodigingen
144.928
144.691
154.784
158.929
152.986
Aantal onderzoeken
119.377
121.830
128.402
135.205
129.567
Gemiddelde opkomst
82,4%
84,2%
83,0%
85,1%
84,7%
Non-participanten
12.097
11.598
12.215
11.736
10.640
% non-participatie
8,3%
8,0%
7,9%
7,4%
7%
13.454
11.263
14.167
11.988
12.548
% non-respons
9,3%
7,8%
9,2%
7,5%
8,2%
Aantal verwijzingen
1.852
1.812
1.627
1.760
1.698
15,5
14,9
12,7
13
13,1
Non-responders
Gemiddeld verwijscijfer (per 1000 cliënten)
Nieuw onderzoeks centrum
In 2012 is het besluit genomen om een nieuw onderzoekscentrum in te richten. Dit wordt gevestigd in het kantoorpand in de stad Groningen. De locatie is goed toegankelijk voor rolstoelcliënten en zal regelmatig tijdens avonduren en in het weekend geopend zijn. Ook zal de nieuwe locatie worden gebruikt als opleidingslocatie voor screeninglaboranten.
Het nieuwe onderzoekscentrum wordt met ingang van augustus 2013 in gebruik genomen.
Vijf-minuten-planning
In 2012 werd een pilot gedaan met een vijf-minuten-planning: in plaats van per kwartier een aantal cliënten op hetzelfde tijdstip uit te nodigen werden cliënten vijf minuten na elkaar uitgenodigd. Gebleken is dat deze wijze van uitnodigen leidt tot lagere wachttijden en een
betere doorstroming in de wachtkamer. Begin 2013 is dan ook besloten voortaan volgens de vijf-minuten-planning uit te nodigen. ■
5
Baarmoederhals Vrouwen in de leeftijd van 30 tot 60 jaar
Opkomst
kunnen een uitstrijkje laten maken bij de huisarts,
In 2012 werden 75.227 vrouwen uitgenodigd deel te nemen aan het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker. 48.296 vrouwen (64,2%) gaven gehoor aan deze oproep (peildatum 19 maart 2013) en lieten een uitstrijkje
waarna een van de laboratoria in Noord-Nederland
Participatie en non-respons
ontvangen om de vijf jaar een uitnodiging voor het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker. Zij
Geboorte jaar
Uitgenodigd
Actieve participatie
%
1952
10.156
5.999
59,1%
Bevolkingsonderzoek Noord. Bij een afwijkende uitslag
1957
11.250
8.118
72,2%
1962
12.123
8.713
71,9%
neemt de huisarts contact op met de cliënt. Jaarlijks
1967
12.214
8.622
70,6%
1972
11.558
7.001
60,6%
1977
9.022
5.163
57,2%
1982
8.904
4.680
52,6%
Totaal
75.227
48.296
64,2%
het uitgestreken materiaal beoordeelt. De cliënten ontvangen de uitslag van het onderzoek via
nodigt Bevolkingsonderzoek Noord rond de 80.000 vrouwen uit voor dit bevolkingsonderzoek.
6
Peildatum: 19 maart 2013
Cervix-team: vast aanspreekpunt baarmoederhalskanker Een vast aanspreekpunt voor huisartsen, huisartsassistenten en laboratoria voor vragen over het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker: dat is het Cervix-team dat in 2012 werd gevormd. Janny Khoenkhoen, Louise Tjoelker en Margarita Zijlstra hebben zich binnen hun werkzaamheden op de administratie van Bevolkingsonderzoek Noord gespecialiseerd in de cervixscreening. Zij vertellen over hun werk.
Janny: ‘De werkzaamheden rond het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker werden versnipperd over de organisatie uitgevoerd, en zijn met de vorming van het Cervix-team meer bijeengebracht. Daarmee is de binnen de organisatie aanwezige kennis en informatie over het bevolkingsonderzoek gebundeld en kunnen we sneller antwoord geven op vragen. Vragen vanuit de organisatie, maar ook vragen van huisartsen, assistenten en laboratoria.’ Margarita vult aan: ‘Onze dagelijkse werkzaamheden bestaan uit het verwerken van de uitslagen en het aanmaken van de uitslagbrieven. Bij een ernstig afwijkende uitslag (PAP 3B en hoger) bellen we de huisarts, zodat deze de
kanker screening maken in de huisartspraktijk. 7.105 cliënten (9,4%) gaven aan (op dit moment) geen gebruik te willen maken van de uitnodiging. De resterende 19.826 cliënten (26,4%) hadden op de peildatum (19 maart 2013) nog niet gereageerd op de uitnodiging (non-respons).
Passieve participatie
%
Non-respons
%
889
8,8%
3.268
32,2%
982
8,7%
2.150
19,1%
1.077
8,9%
2.333
19,2%
797
6,5%
2.795
22,9%
743
6,4%
3.814
33,0%
1.050
11,6%
2.809
31,1%
1.567
17,6%
2.657
29,8%
7.105
9,4%
19.826
26,4%
In deze opkomstcijfers is geen rekening gehouden met het zogenaamde na-ijleffect. Cliënten maken zelf een afspraak voor het bevolkingsonderzoek. Hieraan is geen termijn gebonden. Het kan dus zijn dat cliënten een jaar (of nog langer) na de uitnodigingsdatum alsnog een afspraak maken voor het onderzoek. Ervaring leert dat de uiteindelijke opkomst bijna vijf procent hoger is dan uit de opkomstcijfers van het oproepjaar blijkt.
Basis Scholingsmodule Cervixscreening
Verwijzingen
Visitatie laboratoria
Bij 3% van de cliënten werd geadviseerd het uitstrijkje na een periode van zes maanden te herhalen. 1,6% van de cliënten werd gevraagd na zes weken de uitstrijk te herhalen (in verband met onbeoordeelbaarheid van de uitstrijk). 0,7% van de onderzochte cliënten werd doorverwezen naar de gynaecoloog. 65,4% van deze groep cliënten bevindt zich in de leeftijdsgroep van 30 tot 40 jaar.
Voor huisartsassistenten die uitstrijkjes (gaan) maken in het kader van het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker is landelijk een scholingsmodule ontwikkeld. Deze bestaat uit een e-learning module en twee praktijkavonden. In 2012 zijn de voorbereidingen voor invoering van deze scholingsmodule getroffen. De eerste scholing vindt plaats in het voorjaar van 2013.
Iedere drie jaar visiteert de regionaal coördinerend patholoog (RCP) samen met de manager cervixscreening van Bevolkingsonderzoek Noord de vijf pathologielaboratoria die de uitstrijkjes van het bevolkingsonderzoek beoordelen. In 2012 kregen de vijf laboratoria allen opnieuw een certificaat. ■
voor bevolkingsonderzoek cliënt kan informeren voordat zij de uitslagbrief krijgt.’ Een van de dingen die het Cervix-team heeft opgepakt is de controle van de praktijkgegevens van alle huisartsen in het werkgebied van Bevolkingsonderzoek Noord. ‘Door het bestand te controleren en actualiseren kunnen we er voor zorgen dat de informatievoorziening naar de huisartsen snel en correct kan verlopen’, licht Louise toe. ‘Ook hebben we alle praktijken gevraagd of ze als vangnetarts geregistreerd willen staan. Als een cliënt het uitstrijkje liever bij een andere of vrouwelijke huisarts wil laten doen, kunnen wij haar verwijzen naar een vangnetarts.’ ■
Het Cervix-team met van links naar rechts: Margarita Zijlstra, Louise Tjoelker en Janny Khoenkhoen.
7
Raad van Bestuur per 31 december 2012: Drs. J.H. Sangers MBA Raad van Toezicht per 31 december 2012: Mevrouw A.A. Berendsen MBA (vice-voorzitter, lid remuneratiecommissie) Mevrouw Dr. P.P.C.W. Huijbregts (lid, lid auditcommissie) Drs. J. Krul (lid, lid auditcommissie) Drs. K. Schuurman (voorzitter, lid remuneratiecommissie) Dr. J.W.D. de Waard (lid)
8
Organisatie
Financiën
Op 31 december 2012 had Bevolkingsonderzoek Noord 118 medewerkers in dienst (112 in 2011). Het totaal aantal fte is gestegen van 65,98 in 2011 naar 69,22 per ultimo 2012.
Het jaar 2012 werd afgesloten met een positief exploitatieresultaat van ruim 0,5 miljoen. Het resultaat wordt toegevoegd aan het eigen vermogen.
Bijna alle medewerkers hebben een parttime dienstverband, variërend van 22% tot 89%. Drie medewerkers werken fulltime.
Meer informatie over het financieel resultaat is te vinden in de Jaar rekening 2012, die is geplaatst op www.bevolkingsonderzoeknoord.nl.
Het gemiddeld verzuimpercentage bedroeg in 2012 5,6%. Ten opzichte van 2011 is dit een forse daling van 2,0% (2011: 7,6%). De gemiddelde meldingsfrequentie lag met 1,05 hoger dan in 2011 (0,96). Medewerkers meldden zich gemiddeld vaker ziek en de verzuimduur was langer. Het verzuimpercentage lag in 2012 iets hoger dan het landelijk gemiddelde in de zorgsector (5,4%).
Reacties cliënten Bevolkingsonderzoek Noord nodigt cliënten nadrukkelijk uit te reageren. Dit kan bijvoorbeeld via de reactieformulieren die worden aangeboden in de mobiele onderzoekscentra en via de website. Ook op andere manieren (persoonlijk, telefonisch) kunnen reacties worden doorgegeven aan alle medewerkers van Bevolkingsonderzoek Noord. In 2012 kwamen in totaal 524 reacties binnen. Net als in voorgaande jaren zet de trend van een stijgend aantal reacties zich voort: in 2011 en 2010 werden respectievelijk 444 en 338 reacties ontvangen. Het overgrote deel van de reacties had betrekking op het bevolkings onderzoek borstkanker. Het aantal complimenten en het aantal klachten was met 226 en 225 nagenoeg gelijk. De overige reacties waren vragen en suggesties.
Colofon Juni 2013 Uitgave: Bevolkingsonderzoek Noord Redactie: Angelieke Burgers en Gea Geers Ontwerp: Gerrit de Jong – www.studiograps.nl Druk:
Grafische Industrie de Marne
Bevolkingsonderzoek Noord Queridolaan 5, Groningen Postbus 425, 9700 AK Groningen 050 520 88 88
[email protected] www.bevolkingsonderzoeknoord.nl
