1915 - 2015 100 jaar geleden werd Albert Barentsen geboren als zoon van een Zeeuwse migrant en een Waalse migrantendochter. Tekst bij de genealogische wandeling op het Kiel
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Florentine woont in fortje 6 en Leunis werkt bij Minerva de dagelijkse wandeling over het Wilrijkse Plein Kruishofstraat 160 : het geboortehuis expo 1930 Abdijstraat 232 : de eerste woonst Beerschotstraat 18 : hoe het begon de “blekke school” De Bosschaertstraat 104 : het epicentrum van het Kiel de Pierenbergstraat Wittestraat 106 : tussen plein en huwelijk
De hoofdrolspelers :
1
fortje 6 en Minerva
Albert Alexandre, vader van Florentine, is geboren en opgegroeid in de Aisnevallei (boven Bomal). Hij vervult zijn legerdienst in Luik, waar hij een administratieve taak krijgt toegewezen. Op zoek naar werk belandt hij daarna in Vieuxville, waar hij Mélanie Paulis van het “huis Pondant” (het “grootmoeders huis”) leert kennen en huwt. In hun huisje in de Truchette te Vieuxville wordt in 1890 dochtertje Florentine Alexandre geboren. Albert Alexandre zoekt nog steeds werk, een administratieve job, bureauwerk, maar in de streek rond Vieuxville is alleen werk als knecht op een hoeve te vinden. Ten einde raad schrijft hij naar de commandant van zijn legerdienst met de vraag of die kan hem kan helpen aan een baan in het leger. De commandant herinnert zich Albert als een zeer nauwgezette en bekwame kracht en wil hem onmiddellijk in dienst nemen als zijn persoonlijke secretaris. Maar hij is ondertussen Kolonel-Commandant van het 5° regiment Artillerie geworden, dat gelegerd is in de vestingen rond Antwerpen… En zo verhuizen Albert Alexandre en Mélanie Paulis met dochtertje Florentine (1 jaar oud) in 1891 naar Antwerpen. Albert wordt er “Wachtmeester-Secretaris van het 5° regiment Artillerie” dat gekazerneerd is in het “fortje 6”. Rond 1850 barst Antwerpen uit zijn voegen. Die voegen zijn de omwallingen uit 1550, de zogenaamde “Spaanse vesten”, die lagen waar nu de leien lopen. In de periode 1850-1870 wordt daarom een nieuwe omwalling gebouwd op grotere afstand van het centrum. Op de plaats waar nu de ring loopt, worden vesten uitgegraven en met die grond een brede en hoge aarden wal gebouwd, voorzien van een hele reeks monumentale poorten. Binnen en buiten de vestingen worden ook allerlei militaire gebouwen en kazernes opgenomen. Eén daarvan is het zogenaamde “fortje 6” waar Albert Alexandre met vrouw en dochter Florentine gaat wonen. 3 km buiten deze “Brialmont-omwalling” worden verder nog 8 forten gebouwd (Hoboken, Wilrijk, Mortsel, … , de forten langs de “krijgsbaan”) en rond 1900 wordt op een afstand van 15 km voor de vestingen nog eens een hele gordel van tientallen forten gebouwd (bv. Lier, Kessel, …). Na 1918 verdwijnt de Brialmont-omwalling heel geleidelijk om vanaf 1965 plaats te maken voor de Ring. Melanie Paulis, moeder van Florentine, sterft een jaar na aankomst in Antwerpen. Florentine zal daarom van haar 2de tot 6de levensjaar terug in Vieuxville bij haar grootmoeder wonen. Van haar 6 jaar gaat ze in Antwerpen naar school en zal tot haar 16 jaar in de kille, donkere kazerne “fortje 6” opgroeien…
Fortje 6 bevond zich juist op de plaats van de ring, iets links van de brug van de Gerard Le Grellelaan :
Op 16-jarige leeftijd gaat Florentine voor 5 jaar op Internaat om het diploma van onderwijzeres en regentes te halen. In 1913 woont ze terug bij haar vader in fortje 6. Eind september 1913 kan ze aan de slag als onderwijzeres in de stedelijke meisjesschool aan de De Bosschaertstraat op het Kiel. Ze is dan 23 jaar.
Aan de stadszijde van de Brialmont-omwalling, aan de Karel Oomsstraat, ligt de Minervafabriek. Daar worden sinds 1904 luxueuze, goed afgewerkte, op maat gemaakte Minervaauto's gebouwd. Het begoede deel van de wereldbevolking kent “Minerva”. Leden van koningshuizen, mensen van adel, opkomende filmsterren en grote bedrijfsleiders uit alle continenten rijden rond in een Minerva uit Antwerpen. De enige concurrent van formaat in de wereld is Rolls-Royce…
Leunis Barentsen uit Middelburg heeft een opleiding boekhouden gevolgd maar vindt geen werk. Net hetzelfde probleem als in Vieuxville: in het agrarische Zeeland kan je als knecht op een hoeve aan de slag maar er zijn veel te weinig kantoorbanen. Uiteindelijk zal Leunis als 25-jarige in augustus 1909 naar Antwerpen werk komen zoeken en kan hij aan de slag in de Minerva-fabriek. Eerst als klerk in het magazijn, daarna als boekhouder. Hij gaat op het Kiel, op een kamer in de Abdijstraat wonen. Waarom op het Kiel? Daar vertellen we verder meer over…
2
de dagelijkse wandeling over het Wilrijkse Plein
Oktober-november 1913 : Florentine heeft een job in de stedelijke meisjesschool op het Kiel en wandelt vanaf eind september elke morgen van haar woonst in fortje 6 over het Wilrijkse Plein naar haar school aan de De Bosschaertstraat op het Kiel. Dat is een kleine 2 km. Ze vertrekt om 8u en komt 20 minuten later op school toe. Leunis schrijft in zijn familiekronieken :
Leunis loopt al 4 jaar lang dagelijks elke morgen de weg van zijn woning in de Abdijstraat op het Kiel over het Wilrijkse Plein, langs fortje 6 en door de Wilrijkse poort naar de Minervafabriek. Een goede 2 km. Hij vertrekt nest als Florentine rond 8u.
We laten Leunis zelf aan het woord in zijn familiekroniek :
Wat was er gebeurd? Waarom bleef ze weg? Vader Albert Alexandre is ziek en gaat op vervroegd pensioen uit het leger. Begin december 1913 verlaat hij daarom fortje 6 en keert terug naar Wallonië. Zijn dochter Florentine kan dus ook niet langer in fortje 6 blijven wonen en zoekt en vindt een “kamer met kost en inwoon” in de Wittestraat op het Kiel, dicht bij haar school. Voor Florentine zijn er dus na 2 maanden plots geen morgenwandelingen meer over het Wilrijkse Plein… We laten Leunis weer aan het woord :
Florentine heeft het diploma regentes Frans en Engels en volgt nog verdere avondlessen Engelse letterkunde, Leunis heeft in Middelburg Engelse les gevolgd in het eventuele vooruitzicht van in Engeland werk te zoeken en vervolmaakt zich ook in de Engelse taal en letterkunde. Er is dus voldoende gespreksstof…
De ontmoeting in de Brederodestraat heeft begin 1914 plaats. Een half jaar later, op 4 augustus zullen de Waalse immigrantendochter en de Zeeuwse immigrant in Antwerpen trouwen. Florentine is dan 3 maand zwanger. Ze gaan wonen in de Kruishofstraat 160, ongeveer halverwege de school op het Kiel en de Minerva-fabriek.
3
Kruishofstraat 160 : het geboortehuis
Rond 1910 worden er aan de Kruishofstraat, tegenover het Wilrijkse Plein, midden in een uitgestrekt agrarisch landschap, 6 stedelijke rijhuizen gebouwd. Merkwaardig… Een visionair idee van iemand die de stad snel tot daar zag uitbreiden? De 6 huizen met de even nummers 160 tot 170:
In het meest rechtse huis (nr 160) zullen Leunis en Florentine 3 jaar wonen (1914-1917). Ze wonen er op de eerste of tweede verdieping.
De alleenstaande bewoner van het gelijkvloers is afwezig in die periode en het gezin met een zoon op de andere verdieping is gevlucht naar Engeland zodat Leunis en Florentine blijkbaar alleen in het huis wonen.
Florentine en Leunis zijn getrouwd op 4 augustus 1914, de dag dat het Duitse leger België binnenviel. 2 maand later, nu ze 1 maand in hun nieuwe woonst wonen, staat het Duitse leger voor Antwerpen. Op 6 oktober 1914 vlucht een groot deel van de Antwerpse bevolking en het leger naar Nederland of naar het Westen over de pontonbrug. In de nacht van 6 op 7 oktober voeren de Duitsers beschietingen uit om de stad tot overgave te dwingen. Op 7 oktober vlucht de rest van de bewoners en de militairen en wordt de lege stad ingenomen. Leunis schrijft over 6 en 7 oktober :
Florentine is dan 5 maand zwanger.
2 weken later roept de Antwerpse burgemeester (Frans Van Cauwelaert) alle vluchtelingen op om naar het rustige en geregelde Antwerpen terug te keren zodat het normale leven kan hernemen. Florentine en Leunis keren per trein terug naar hun ongeschonden woonst.
Florentine is sinds de terugkeer van de vlucht, terug aan de slag in haar school maar Leunis is werkloos, de Minerva-fabriek is een Duitse munitiefabriek met Duits personeel geworden.
3,5 maand later, op 26 januari 1915 wordt daar in de Kruishofstraat 160 Albert geboren, precies 100 jaar geleden.
Een jaar later (1916) komt er een zusje voor Albert bij, Suzanna, dat echter 1 jaar oud (in 1917) zal sterven.
Aan de overzijde van de straat ligt de uitgestrekte vlakte die o.a. als militair oefenplein dienst doet. Vanaf 1907 wordt dit “Wilrijkse Plein” ook als “vliegplein” gebruikt waar Jan Olieslagers en collega’s regelmatig vliegdemonstraties geven. Er worden een paar kleine loodsen voor vliegtuigjes en een grote hangar voor een Zeppelin gebouwd. We herkennen op een luchtfoto van ca. 1910 ook het oude Kruishof en de Kruishofstraat:
De uitgestrekte vlakte van wat ooit behoorde tot het gebied “Bernescot” → Beerschot : een schot (omheinde plaats) waar beren (varkens) gehouden werden.
In 1917, Albert is dan 3 jaar, verhuist de familie Barentsen naar de De Bosschaertstraat. Daar huren ze een 4-tal jaar op 2 plaatsen een huis en kopen dan in 1921 het huis nr 104. De huizen 160-170 in de Kruishofstraat worden na de tweede wereldoorlog afgebroken. De appartementsgebouwen dateren uit de 60-er jaren. De straat wordt ook meermaals hernummerd. Het oude nummer 160 situeert zich ergens rond het huidige nummer 50.
4
expo 1930
Op de kale vlakte hier, tussen de huidige Jan Van Rijswijcklaan en de Boomse Steenweg, wordt in 1930 een grote wereldtentoonstelling gehouden (de derde in Antwerpen na 1885 en 1894 die plaatsvonden op het Zuid).
Na afbraak, wordt de grote as van die WT de Jan De Voslei hier. Het hele gebied wordt verkaveld en vormt nu de “tentoonstellings”wijk. De Paleizen van de “Vlaamsche Kunst” blijven bestaan als de huidige de Christus Koningkerk en de school van de Pestalozzistraat. Leunis, Florentine en kinderen nemen een toegangs-abonnement en komen de WT regelmatig bezoeken. In een tijd zonder tv, internet en andere media, moet die WT een fantastische belevenis zijn en een wonderlijke kijk op de wereld, zeker voor de toen 15-jarige Albert !
5
Abdijstraat 232 : de eerste woonst
Als Leunis in 1909 bij Minerva als magazijn-klerk begint te werken, zoekt hij een woonst en vindt die hier als “kamer” bij een koppel waarvan de man machinist is op de stoomlocomotieven van de internationale treinen. Een goede woning-keuze blijkbaar want hier raakt de kersverse migrant snel “ingeburgerd”. Hij schrijft:
Waarom Leunis hier woont en niet ergens binnen de omwalling, dichter bij de fabriek, zal duidelijk worden hier net om de hoek in de Beerschotstraat. Leunis woont hier 5 jaar van september 1909 tot zijn huwelijk begin augustus 1914 en ook nog de eerste huwelijksmaand (augustus 1914) samen met Florentine. De eerste 2 jaar bij de familie van Jan Hermans, de laatste 3 jaar (volgens het bevolkingsregister) meestal als enige huurder in het huis.
6
Beerschotstraat 18 : hoe het begon
We zijn augustus 1909, Leunis is 25 jaar. Hij heeft een opleiding boekhouden in Middelburg gevolgd. Hij gaat na zijn legerdienst wel aan de slag als inspecteur bij een verzekeringsmaatschappij maar dat ligt hem niet. Hij zoekt een kantoorbaan, liefst als boekhouder. In Middelburg en omgeving zijn er weinig kantoren en veel kandidaten. Een grote stad moet betere kansen bieden. Een aantal ooms en tantes van Leunis zijn hem daarin voorgegaan naar Den Haag en Rotterdam, een vriend woont en werkt in Londen, een andere in België, in Lier ... Ook Leunis gaat zijn geluk beproeven. Eerste poging: Antwerpen. Hij schrijft naar de vriend uit zijn legertijd, Piet van den Elsacker, die in Lier woont en vraagt hem om raad. Piet nodigt Leunis uit om een week bij hem te komen logeren om vanuit Lier de Antwerpse kranten met werkaanbiedingen te volgen en snel te kunnen reageren en gaan solliciteren. In augustus 1909 komt Leunis voor een week naar Lier en volgt de Antwerpse arbeidsmarkt. Leunis schrijft op aanbiedingen en gaat persoonlijk solliciteren. Maar zonder succes. En bovendien… “Het feit kersversch Hollander te zijn, was al voldoende om terug te schrikken.”, schrijft Leunis, “Zo stond het er dus wel slecht voor. Beter gezegd: verdere pogingen waren nutteloos“. Leunis zal de volgende maandag onverrichterzake naar Middelburg moeten terugkeren. Maar eerst gaat hij op zondag nog een bezoek brengen aan “oom Koo” (Jacobus) en “tante Cor” (Cornelia) die anderhalf jaar geleden (1908) met hun 5 kinderen van Vlissingen naar Antwerpen vertrokken zijn. Leunis heeft hun adres: Beerschotstraat 18. Eerst even uitleggen wie oom Jacobus en tante Cornelia precies zijn: Leunis is genoemd naar zijn grootvader Leunis Barentsen. Uit 2 huwelijken heeft deze grootvader 21 kinderen, waarvan er 4 bij de geboorte sterven, zodat Leunis 16 ooms en tantes Barentsen heeft. De moeder van Leunis (Suzanna) is een dochter uit het eerste huwelijk, oom Jacobus een zoon uit het tweede huwelijk. Jacobus is in Vlissingen gehuwd met Cornelia de Koning. Bij Jacobus en Cornelia worden er (tussen 1894 en 1907) in Vlissingen vijf kinderen geboren: Albert, Leunis, Hendrik, Maarten en Lena. In 1908 verhuist dit gezin dus naar Antwerpen.
Cornelia heeft een zus die al rond 1890 op het Kiel in de De Bosschaertstraat is komen wonen, vandaar de keuze voor Antwerpen en het Kiel. In 1908 komen de familie Barentsen De Koning met hun 5 kinderen vanuit Vlissingen en de familie Van Zanten – De Koning (de zus) met hun 7 kinderen vanuit de De Bosschaertstraat gelijktijdig in het nieuwe huis in de Beerschotstraat 18 wonen. Geen klein huis maar toch: 4 volwassenen en 12 kinderen… Jacobus Barentsen heeft eerst een tijdje als visverkoper gewerkt en staat in 1909 in het bevolkingsregister ingeschreven als dokwerker.
Maar nu terug naar het verhaal van Leunis: Leunis gaat voor zijn terugkeer naar Middelburg dus op bezoek bij oom Koo en tante Cor. Op zondag na de middag zullen ze wel thuis zijn. Zijn vriend Piet van den Elsacker heeft hem uitgelegd hoe hij met tram 4 naar de Antwerpse wijk Kiel buiten de vestingen kan geraken. Op een zondag in augustus 1909 stapt Leunis van de tram op de Sint Bernardse Steenweg in een voor hem onbekende wereld en staat voor het eerst op het Kiel … Hij vraagt de weg en langs de Abdijstraat draait hij de Beerschotstraat in naar nummer 18. De gevel van het huis nr.18 is in 100 jaar weinig veranderd. Leunis omschrijft het als “een mooi huis dat er binnen ook zeer burgerlijk uitziet”. Hier staat 100 jaar geleden Leunis dus voor de deur en belt aan… Een fantasietje: Leunis belt aan. Het 10-jarige zoontje van Koo en Cor komt de deur opendoen. Leunis zegt: “Ik ben Leunis Barentsen”. De knaap antwoordt: “Ik ook!”… Zo zou het kunnen gegaan zijn. Als Leunis de eerste keer op het Kiel komt, woont er al een jaar een andere Leunis Barentsen! 15 jaar jonger dan onze Leunis… En er woont ook al een Albert Barentsen op het Kiel!
In rood de respectievelijke leeftijden wanneer Leunis (25 jaar) hen in augustus 1909 bezoekt.
Leunis wordt bijzonder hartelijk door zijn oom en tante ontvangen. Ze praten over van alles en ook over het doel van het verblijf van Leunis in Lier. Nu blijkt oom Koo bevriend te zijn met een Hollandse familie “Kijzer” in de buurt. Mijnheer Kijzer is hoofdmagazijnier op de automobielfabriek Minerva. Oom Koo gaat regelmatig met die vriend op café om te biljarten, Hollanders onder elkaar. Ook net vandaag. Of Leunis mee wil gaan? Misschien heeft die vriend wel een job in het magazijn voor Leunis? Het gesprek met mijnheer Kijzer verloopt heel gemoedelijk. “Gelukkig speelde ik niet slecht”, schrijft Leunis achteraf. En als Leunis het ogenblik gekomen acht, spreekt hij de man aan over het doel van zijn verblijf in Antwerpen. En het onverwachte gebeurt: in het magazijn bij Minerva werken 8 bedienden. Binnenkort zal er één vertrekken. Mijnheer Kijzer heeft dan een nieuwe bediende nodig. En als Hollanders onder elkaar wil hij Leunis aannemen! “Je bent nummer 1 en ik zal je aanbevelen aan de chef die trouwens ook een Hollander is. Het zal dan aan jou zijn om je best te doen voor een plaats in de boekhouding.” Leunis keert de dag daarop dolblij en hoopvol terug naar Middelburg en wacht af. Na twee weken komt er een kaartje van mijnheer Kijzer: “Kom vlug naar hier”. Grote opwinding in huize Barentsen aan de Oude Vlissingsche Weg in Middelburg. Moeder Suzanna Barentsen is bezorgd. “Nog gauw dit, vergeet dat niet, je gaat de wijde wereld in. Hoe zal het gaan?”… Ze heeft tranen in de ogen. Voor vader Joost Barentsen, die in zijn jonge jaren zelf 17 jaar in Oost-Indië verbleef, is Antwerpen nu niet zo ver maar toch is ook hij aangedaan…
Begin september 1909 komt Leunis dus terug naar het Kiel. Tante Cor zal voor zijn eten en de was zorgen. Logeren kan Leunis er niet, het huis is overvol. Hij verblijft even op kamer bij mijnheer Kijzer, zijn chef, en huurt dan voor 5 jaar de kamer Abdijstraat 232, net om de hoek. Elke middag en avond gaat hij langs bij tante Cor om mee te eten. Hij wordt bij Minerva aan de collega’s voorgesteld en begint zijn werk in de grote fabriek, in het bureel van het magazijn. “Het werk was niet lastig al vergde het aandacht” De weg naar de fabriek loopt langs de Kruisstraat en dwars over het Wilrijkse Plein, langs fortje 6 en door de Wilrijkse poort naar de Minervafabriek aan de Karel Oomsstraat. Maar dat weten we al… In zijn vrije tijd volgt Leunis opnieuw Engelse les: “Ik nam les in de Engelse taal en na een jaar studie was ik zaterdags meestal aan de dokken om de taal praktisch toe te passen.” Hij gaat ook graag naar de stad. Zondagmorgen loopt hij al eens rond in de Bazar, de Vaxelaire of de Tiets. Zondagavond gaat hij soms naar de opera. Zondagnamiddag gaat hij regelmatig naar voetbal kijken. De dag van Holland-België op Beerschot is voor hem een feestdag! De kinderen Barentsen – de Koning zullen in 1919, na de oorlog, terugkeren naar Vlissingen, Oom Koo en tante Cor verhuizen naar Terneuzen. Langs die kant is de naam Barentsen dus niet op het Kiel gebleven.
7
de “blekke” school
Net als vandaag, maakte de snelle bevolkingstoename op het Kiel eind 19de en begin 20ste eeuw, de bouw van nieuwe basisscholen noodzakelijk. Aan de Pierenbergstraat werd een stedelijke jongensschool gebouwd, aan de Speerstraat zou de stedelijke meisjesschool volgen. Als tijdelijk onderkomen voor deze school werd door de Londense firma Humphreys op korte tijd een demonteerbare school opgetrokken (nu zouden dat “containerklassen” zijn). Omdat deze lokalen uit aluminium en plaatstaal werden gebouwd, kreeg de school de naam “Blekke School”.
De blekke school situeert zich tussen de Schijfwerperstraat en de Speerstraat met hoofdingang in de De Bosschaertstraat tegenover het nummer 245. Je kunt best op deze plek aan het grote hek gaan staan om een beeld te krijgen van de verdwenen school. Waar nu de nieuwe appartementswoningen staan, links en rechts, bevonden zich (met de rug naar de Schijfwerperstraat en Speerstraat) lange, lage paviljoenen met klaslokalen. Deze klassen gaven rechtsreeks uit op de centrale speelplaats waarvan het middendeel bestond uit zand met enkele kleine bomen aan de zijkanten. Aan de kant De Bosschaertstraat bevond zich een gebouwtje met een toegangspoort en aan weerszijden een lokaal, waarschijnlijk het bureau van de directrice en een wachtkamer. Aan de andere zijde, aan de Stadionstraat, staat een groter gebouw met waarschijnlijk turnzaal / refter.
In 1907 is Florentine (17 jaar) naar de staatsnormaalschool in Brugge gegaan, waar ze 3 jaar later het diploma van onderwijzeres haalt.
In 1910 gaat Florentine (20 jaar oud) daarom naar Luik, naar de Ecole Normale de l’Etat, en haalt er tegen de zomer van 1912 het diploma van regentes. Dan keert ze terug naar Antwerpen waar ze terug bij vader in fortje 6 gaat wonen en een baan tracht te vinden in het stedelijk onderwijs. En ze heeft geluk ! Dankzij de leerplicht-verlenging van 12 tot 14 jaar, wordt er vanaf 1913 in alle lagere scholen een 7de en 8ste leerjaar opgericht. Daardoor zijn er meteen meer onderwijzers nodig. Florentine wordt zo vanaf september 1913 als onderwijzeres in de Blekke School geplaatst. Vanaf dan gaat ze elke morgen om 8 u op weg van Fortje 6 naar de school in de De Bosschaertstraat, dwars over het Wilrijkse Plein. Dat verhaal kennen we al!
Als begin december haar vader, Albert Alexandre, om gezondheidsredenen op pensioen gesteld wordt en terug naar Wallonië verhuist, zoekt Florentine een kamer met pension in de buurt van haar school en vindt die in de Wittestraat 106. Na 2 maanden is dit dus het einde van haar dagelijkse wandeling over het Wilrijkse Plein. Maar we weten al dat het goed afloopt!
In september 1921 gaat zoon Albert (6 jaar) naar het eerste leerjaar van de lagere school. Het eerste leerjaar wordt gemeenschappelijk voor jongens en meisjes in de meisjesschool gegeven. Vanaf het tweede leerjaar gaan de jongens dan naar de jongensschool. Albert gaat dus 1 jaar naar de “stedelijke lagere meisjesschool 22”, bij iedereen gekend als de “blekke school”. Zijn moeder Florentine krijgt dat schooljaar het eerste leerjaar toegewezen, zodat ze haar eigen zoon in de klas heeft. Vanaf het 2de leerjaar loopt Albert school in de stedelijke jongensschool van de Pierenbergstraat. Leunis vindt het wel heel opmerkelijk dat op de rapporten van Albert tijdens het eerste leerjaar, Florentine onder “de onderwijzeres” tekent en hij daar net naast, onder “de ouders”, zijn handtekening plaatst.
Vanaf 1925 wordt de nieuwbouw aan de Speerstraat in gebruik genomen. Een ontwerp van stads-bouwmeester Alexis Van Mechelen, die in zijn jongere jaren ook de stadsfeestzaal aan de Meir en de Opera tekende. Een bureel van de directrice, een ontvangstkamer, een conciërgewoning en 16 klaslokalen. De achterzijde aan de Atletenstraat omvat een openbaar badhuis met daarboven een turnzaal en aan weerzijden 4 tekenklassen.
Florentine blijft tot 1933 in deze stedelijke lagere meisjesschool lesgeven. 20 jaar lang dus. Daarna staat ze als regentes Frans - Engels voor de klas bij 16 tot 18 jarige meisjes, eerst 5 jaar in de handels- en nijverheidsschool “den Tir” aan de Sint Bernardse Steenweg en daarna 5 jaar in de nieuwe school aan de Van Peenestraat.
Terloops: Achter de zijstraten van de De Bosschaertstraat zien we het Beerschotstadion, gebouwd in 1920 voor de Olympische spelen die toen in Antwerpen werden georganiseerd.
8
De Bosschaertstraat 104
In 1921 kopen Florentine & Leunis het huis De Bosschaertstraat 104. Koopsom + kosten in 1921 = 25.800 frs = 645 euro. Lening afbetaald in 20 jaar. Onmiddellijk opmerken dat de huidige gevel uit 1947 dateert en we niet weten hoe de gevel er in de Barentsens-tijd heeft uitgezien. Nummer 104 wordt vanaf 1921 voor 25 jaar het “epicentrum” van het leven van de familie Barentsen op het Kiel. Hier lopen dagelijks de ouders met hun 4 kinderen de voordeur binnen en buiten … De eerste 12 jaar woont hier ook Omoe, de moeder van Leunis, en enkele jaren ook Suze, zijn 10 jaar jongere zus, bij in.
Beneden is er een klein salon (3,5m x 3,2m) en daarachter de keuken (3,5m x 3,1m – later iets vergroot) met bijkeuken. Een smalle trap leidt naar 2 slaapkamers op de 1ste verdiepingen ook onder het dak zijn er nog 2 kleine slaapkamers.
Dankzij de Omoe als oppas bij de kinderen, kunnen Florentine en Leunis in 1924 een fietstocht door de geboortestreek van Florentine maken. Leunis wordt ook op slag verliefd op de Ourthestreek en Vieuxville. Ze kijken uit naar een huisje dat te koop komt en een jaar later, in 1925, kopen ze het huis nummer 40 in Logne, het “huisje van Logne”. Vanaf nu zijn er 2 “epicentra” waar het leven van de familie Barentsen zich afspeelt: De Bosschaertstraat = school, werken, … ~ Logne = vakantie, buiten, vrij, … Tijdens de vakantieperiodes zijn er vanaf nu wel steeds een aantal familieleden in Logne en een paar op het Kiel. Uiteraard ook weer dankzij de Omoe die altijd de “ouderloze” kinderen opvangt. In beide richtingen worden veel brieven geschreven die voor een groot deel bewaard zijn gebleven en die heel wat informatie geven over het leven aan weerszijden.
Na enige jaren vertrekt tante Suze van het Kiel naar Nederland en wordt gouvernante bij een joodse familie in Rotterdam. Later wordt ze gezelschapsdame bij een oudere vrouw in Bussum. In 1933 vertrekt Omoe, de moeder van Leunis, naar haar dochter Francine in Vlissingen en zal er overlijden. In de zomer van 1942 wordt bij Leunis de longziekte TBC vastgesteld. Na een aantal perioden van ziekteverlof gaat Leunis op 1 januari 1944 (op 59 jaar) op pensioen. Het was de droom van Leunis en Florentine om na hun pensioen, hun oude dag in Logne te gaan doorbrengen. Omdat Leunis betere lucht dan de slechte stadslucht nodig heeft, besluiten ze dit plan vervroegd uit te voeren. Florentine gaat ook op pensioen (ze is dan 53 jaar) en in mei 1944 vertrekken ze voor onbepaalde tijd naar Logne. Onderweg slaat het noodlot toe: Florentine heeft een hersenbloeding en sterft een week later in een kliniek in Luik. Na de begrafenis in Vieuxville, keert Leunis naar de De Bosschaertstraat terug. Maar als een paar maand jaar later, in december 1944, het huis zwaar beschadigd wordt door de inslag van een V-bom in de Pierenbergstraat, lijkt het beter dat hij toch het tijdelijk herstelde huis verlaat en naar Logne vertrekt. Zijn zus Suze is bereid om uit Nederland terug te keren en met haar broer Leunis in Logne te gaan wonen. 10 jaar lang wonen broer en zus in Logne. In die periode schrijft Leunis zijn boeken met de familiekronieken, doet opzoekwerk in de gemeentearchieven en stelt stambomen op. Dank zij dat werk, kunnen wij ons nu een beeld vormen van het leven van de familie Barentsen hier op het Kiel. De kinderen (22 tot 30 jaar oud) blijven aanvankelijk in de De Bosschaertstraat wonen. Mela huwt in 1945 Filip Tas, in 1947 trouwt Suze met Bruno Pauwels en Albert met Els Janssen. Leo huwt Jet Vergauwen en zal op de bovenverdieping van het huis nog een aantal jaren blijven wonen. Albert tekent in 1947 de plannen voor een grondig herstel na de oorlogsschade en van toen (1948) dateert ook de nieuwe gevel die we nu nog zien.
9
de Pierenbergstraat
Op de hoek van de Abdijstraat met de Pierenbergstraat, stond de stedelijke lagere jongensschool die iedereen kende als “de Pierenbergstraat”. Hier ging Albert naar school van het 2de tot het 8ste leerjaar. Het huidige gebouw dateert van na WO2. Hier, ter hoogte van nr 33, viel op 20 december 1944 de V-bom die het oude schoolgebouw vernielde en veel schade veroorzaakte aan het huis in de De Bosschaertstraat 104.
In 1929 gaat de 14-jarige Albert naar de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten in Antwerpen om er “bouwkunde” te studeren. Na het 3de tot 6de jaar academie en een aanvullend 7de jaar haalt Albert het diploma van Architect. Zijn eerste werk als gediplomeerd bouwmeester is de verbouwing in 1934/35 van het huis in Logne. Van 1935 tot 1938 (20-23 jaar oud) gaat Albert aan het werk bij de bekende Poolse architect Kaplansky in Antwerpen.
De periode is onderbroken in 1937/38 voor zijn legerdienst. Hij verblijft dan in de Schoolcompagnie in de St Joriskazerne in Antwerpen, is elke avond vrij en kan zo reeds cursussen aan het “Hoger Instituut voor Kunstgeschiedenis en Oudheidkunde” gaan volgen. In februari 1939 vertrekt Kaplansky naar Israel en treedt Albert (24 jaar oud) in dienst als tekenaar bij de dienst der militaire gebouwen in Brussel. In mei 1940, bij de inval van de Duitsers, verblijft hij gedwongen een aantal maanden in Zuid-Frankrijk, waar hij een dagboek schrijft en een heel schetsboek tekent. Daarna wordt hij voor 2,5 jaar tewerkgesteld bij de dienst “Bruggen en Wegen” van het Ministerie van Openbare Werken in Brugge. Vanaf 1943, bij zijn terugkeer naar Antwerpen, gaat hij verder cursussen volgen aan het Hoger Instituut, waar ondertussen ook een zekere Els Janssen uit de Langstraat in Borgerhout student is…
10
Wittestraat 106 : tussen plein en huwelijk
Toen Albert Alexandre begin december 1913 fortje 6 verliet en terug naar Wallonië vertrok, bleef Florentine alleen in Antwerpen achter. In de kazerne kon dat uiteraard niet meer en dus zocht ze, zoals we reeds vertelden, een onderkomen in de buurt van haar school op het Kiel. Ze vond een kamer in de Wittestraat 106 bij een ouder koppel. Hier heeft ze 9 maand gewoond tot aan haar huwelijk met Leunis.
Frank Barentsen - 26 januari 2015
