Issue Barometer 2011-2 Project 21.9016 december 2011
Een initiatief van De Issuemakers en Trendbox Trendbox B.V. Ruurd Hielkema
Inhoud
Conclusies Resultaten in detail Over het onderzoek
2
Conclusies
3
Conclusies (1): De crisis beangstigt, verzuurt en verlamt ons
De crisis dan wel de dreiging daarvan drijft op dit moment de samenleving. Niet de leugen maar de angst regeert, angst vooral dat er ook persoonlijke consequenties zullen volgen. Als die er al niet zijn. Hier hangt heel mijn toekomst en die van mijn gezin van af zet als citaat de toon, een toon die behalve angstig ook zurig en wrokkig is. We hadden nooit dit en nooit dat. We hadden nooit aan de euro moeten beginnen. Met de kennis van nu..
De word cloud op de volgende pagina illustreert welke issues ons op dit moment bezig houden. Alles wat op crisis eindigt gooit hoge ogen. Zo ook de zaken die mogelijk of wel zeker de gevolgen daarvan ondervinden, zoals de werkgelegenheid, de gezondheidszorg, de kosten van de zorgverzekering, de kosten van het levensonderhoud en de huizenmarkt.
En dan is er als tweede hoofdthema ook nog de verloedering van de maatschappij, die eerder gevoed dan tegengegaan wordt door de crisis en de mogelijke gevolgen daarvan. Lang niet iedereen legt het verband, maar het is er natuurlijk wel.
De economische thema’s stonden in de vorige peiling nog enigszins in de schaduw van gebeurtenissen op het wereldtoneel, de tsunami in Japan en de burgeroorlog in Libië. Nu zijn ze in belang de verloedering van de maatschappij zelfs ontstegen. ‘Er hangen donkere wolken boven ons land’ kopte het SCP in november. Maar daar maar gerust ‘gitzwarte’ van. De hoop dat de financiële problemen binnen afzienbare tijd voorbij zouden zijn, blijkt drijfzand te zijn geweest. De economische groei stagneert. De bezuinigingen van het zittende kabinet raken vrijwel iedereen. De koopkracht van de burgers gaat dalen. De crisis duurt voorlopig voort. En dat heeft gevolgen voor de kwaliteit van leven van veel Nederlandse burgers. Velen weten alleen nog niet hoeveel ze moeten inleveren, en dat verlamt vooral. 4
Conclusies (2): Wat beweegt ons – de spontane vraag
5
Conclusies (3) – Overzicht van de top 10 van belangrijkste issues op dit moment, geholpen; tussen haakjes hun positie in de voorgaande Issue Barometer (april 2011). 1. Economische recessie en de gevolgen daarvan (6) 2. Vertrouwen in de euro/houdbaarheid Eurozone (-) 3. Asociaal gedrag en afnemende tolerantie (1) 4. Kwaliteit in de zorg (2) 5. Kwaliteit van het onderwijs (3) 6. Het afbrokkelen van de sociale zekerheid (9) 7. Onzekerheid over de pensioenen (-) 8. Het behoud van de balans tussen werk en privé (9) 9. Rust en vrede bij mij thuis en in de directe woon- en leefomgeving (-) 10. Prijs van levensmiddelen/prijzen in de supermarkt (-)
6
Conclusies (4) – Economische recessie en de gevolgen
De economische recessie staat onbedreigd op 1 in de lijst van belangrijkste issues die spelen. Wie anders had verwacht mag als ziende blind en/of horende doof worden bestempeld.
31% van de bevolking (april 2011: 12%) zet dit onderwerp in zijn persoonlijke top drie van
belangrijkste issues die momenteel spelen. 49% (april: 29%) houdt zich er de laatste tijd méér mee bezig dan voorheen het geval was. 55% (april: 36%) is momenteel geregeld met dit onderwerp bezig. Naarmate de leeftijd oploopt, nemen ook de zorgen over dit issue toe; jongeren tot 25 jaar zijn nog relatief onbezorgd. Daarnaast zijn mannen en de hogere inkomens meer dan gemiddeld met het onderwerp bezig. De verklaring is simpel: dit raakt alles & iedereen, ook mij en zelfs het nageslacht:
‘Het is aan de orde van de dag. Het een na het andere Europese land komt in moeilijkheden, zelfs Duitsland, dus het duurt niet lang voordat ons kleine landje de gevolgen van de crisis zwaar gaat voelen. Dat houdt mij bezig omdat ik een gezin heb, een hypotheek, enzovoort’. ‘De recessie maakt de toekomst nog onzekerder dan ze nu al is. Zekerheden lijken steeds meer weg te vallen’. ‘Ik heb geen tuintje waar ik zelf groente (dus eten) kan verbouwen’. ‘Het raakt alle hoeken, standen van de samenleving’. ‘Salaris blijft gelijk, ALLE kosten stijgen. Waar betaal je dat van???’ ‘Het is door de recessie bijna niet meer mogelijk om rond te komen. Het gaat erg slecht op het moment en wordt bij velen steeds slechter’. ‘Omdat dat het vertrouwen van de maatschappij aantast en dus de hele keten van de het economisch proces’.
7
Conclusies (5) – Vertrouwen in de euro/houdbaarheid Eurozone
Op enige afstand van de economische crisis staat een daaraan gelieerd issue, het vertrouwen in de euro en de Eurozone op de tweede plaats in de lijst van issues die Nederlanders op dit moment het meest bezig houden. In april was dit onderwerp nog niet in de lijst opgenomen.
22% van de bevolking zet dit onderwerp in zijn persoonlijke top drie van belangrijkste
issues die momenteel spelen. 47% houdt zich er de laatste tijd méér mee bezig dan voorheen het geval was. 43% is momenteel geregeld met dit onderwerp bezig. Uit de meeste motivaties blijkt dat de burger een direct verband legt tussen een eventuele val van de euro en grote economische chaos in Nederland. Het ‘met de kennis van nu’ gehalte is daarbij hoog, de toon is vaak zuur, bozig en wrokkig.
‘Als de euro valt hebben we allemaal een groot probleem. We hebben het nooit gewild. Het is ons door de politiek opgedrongen en we moeten als Nederland weer eens het liefste jongetje in de klas zijn. Zuur om armoede te zien toenemen evenals de sociale zekerheid. Nederland verliest zijn soevereiniteit, dat vind ik echt erg. Kloof tussen het volk en de politiek is gigantisch’. ‘De euro is ons door de strot gepropt terwijl we een van de sterkste valuta hadden die wereldwijd vertrouwen genoot’. ‘Als de euro wordt opgegeven, heeft dit onvoorspelbare en onvoorstelbare gevolgen voor de wereld waarin wij leven. Spannend, interessant maar ook beangstigend’. ‘Omdat ze de euro nooit hadden in moeten voeren. Gewoon elk land zijn eigen problemen oplossen. Als ik een rekening niet meer kan betalen (doordat alles duurder wordt) krijg ik ook geen kwijtschelding, net als Griekenland. En wie mag het weer ophoesten?? Juist’. ‘Als het daar fout gaat heeft dat enorme gevolgen voor alle sectoren in Nederland en is de daaruit voorkomende recessie catastrofaal’.
8
Conclusies (6) – Asociaal gedrag en gebrek aan tolerantie
Niet weg te branden van de 1e plaats, zo leek het - maar onder druk van de crisis verhuist de verloedering & verhuftering van de maatschappij nu toch naar plek drie in de ranglijst.
20% van de bevolking (april 2011: 18%) zet dit onderwerp in zijn persoonlijke top drie
van belangrijkste issues die momenteel spelen. 40% (april: 41%) houdt zich er de laatste tijd méér mee bezig dan voorheen het geval was. 48% (april: 49%) is momenteel geregeld met dit onderwerp bezig. Getuige deze percentages heeft het onderwerp dus zeker niet aan belang ingeboet; de crisis en de euro-onzekerheid zijn echter nog belangrijker issues geworden, die de verloedering bovendien eerder versterken dan tegengaan. Zij die dit issue hoog op de kalender plaatsen ergeren zich doorgaans wild aan bepaalde vormen van asociaal gedrag, niet zelden in de directe eigen omgeving.
‘Je voelt je niet meer echt veilig op straat maar ook op de werkvloer’. ‘Omdat ik het persoonlijk veel meemaak. Ik bedoel dus in het verkeer en in het gewoon dagelijks leven. De mensen respecteren elkaar niet meer zoals vroeger’. ‘Uitschelden, beroven, niet opstaan voor ouderen in het openbaar vervoer, voordringen in de winkel, prullen en blikjes op de grond gooien, vuilniszak dagen voor je deur laten staan, je niet aan de verkeersregels houden, drankgebruik in het verkeer’. ‘Kijk op tv, krant, radio en je ziet niet anders. mensen/ouderen die worden verkracht, overvallen, in hun veilige omgeving onrecht wordt aangedaan. Door allochtone jongeren (van nog geen 20 jaar). Opvoeding is ver te zoeken. wie heeft hen dit geleerd! of JUIST NIET geleerd! geen respect meer! Allemaal EGOISME. Blijf met je poten van anderen en andermans spullen af! Kijk naar opsporing verzocht, 95% allochtoon! niet normaal meer! en dan mag je niet discrimineren! Iedereen denkt het! maar ho maar als je er wat van zegt is het mis, en heb je zelf een mes tussen je ribben van zo'n gastje!’
9
Resultaten in detail
10
Welke maatschappelijke onderwerpen houden u op dit moment met name bezig? - Spontaan in % basis: allen (n=501)
De economische recessie/crisis en de gevolgen
40
Euro, w aardevermindering/koers euro
23
Kw aliteit/bezuinigingen in de (gezondheids)zorg
12
Werkgelegenheid/w erkloosheid in NL
11
Onzekerheid over de pensioenen
9
Asociaal gedrag/verloedering van de maatschappij
9 8
Politiek klimaat in NL Onrust in Libye/NoordAfrika/Midden Oosten
7 6
Milieuproblematiek/duurzaamheid
0
25
50
11
In hoeverre houden de volgende maatschappelijke onderwerpen u op dit moment bezig? Geholpen in % (1) basis: allen (n=501)
55
De economische recessie en de gevolgen daarvan
48
Asociaal gedrag en gebrek aan tolerantie
Het afbrokkelen van de sociale zekerheid / de positie van kw etsbare groepen
35
Kw aliteit van het onderw ijs
35
Onveiligheid en gew eld op straat Onzekerheid over de pensioenen
28
0% houdt me geregeld bezig houdt me nauwelijks/niet bezig
19
39
26
44
24
50
31
Topsalarissen en bonussen in het bedrijfsleven
16
46
27
28
15
43
33
De prijs van levensmiddelen / de prijzen in de supermarkt
10
42
41
Kw aliteit in de zorg
11
42
43
Vertrouw en in de Euro / de houdbaarheid van de Eurozone
De politieke situatie in Den Haag
34
23
40
29
44
27
44 20%
40%
29 60%
80%
100%
houdt me af en toe bezig
NB.: Issues zijn gerangschikt op basis van de gemiddelde scores.
12
In hoeverre houden de volgende maatschappelijke onderwerpen u op dit moment bezig? Geholpen in % (2) basis: allen (n=501)
Geweld tegen hulpverleners
23
53
24
Rust en vrede bij mij thuis en in de directe wo o nen leefo mgeving
29
42
30
De hebzucht in de co nsumptiemaatschappij
29
41
30
25
Discriminatie van bepaalde bevo lkingsgro epen
47
24
De klo o f tussen arm en rijk
28
47
29
Vertro uwen van Nederlanders in de o verheid
20
48
31
Het belang van een duurzame samenleving
20
49
31
21
46
20
49
Het niveau van de werklo o sheid in Nederland
Kindermishandeling en ander huiselijk geweld
De situatie van o uderen in Nederland Het asielbeleid / de o mgang met asielzo ekers in Nederland
0%
23
33 31
42
19
35
48 20%
houdt me geregeld bezig houdt me nauwelijks/niet bezig
40%
33 60%
80%
100%
houdt me af en toe bezig
NB.: Issues zijn gerangschikt op basis van de gemiddelde scores
13
In hoeverre houden de volgende maatschappelijke onderwerpen u op dit moment bezig? Geholpen in % (3) basis: allen (n=501)
Natuurrampen ov er de hele wereld
14 23
De populariteit v an Wilders en de PVV
Voedselv erspilling/het weggooien v an v oedsel in de rijke landen
De v erhoging v an de pensioengerechtigde leef tijd
Druk op de v rijheid v an meningsuiting
58 40
20
37
45
18
34
47
21
35
41
23
Het behoud v an de balans tussen werk en priv é
27
38
36
41
Gewapende conf licten en oorlogen tussen landen en stammen wereldwijd
18
46
37
Voedingsgedrag/lev ensstijl v an kinderen en jongeren en de risico?s op langere termijn
18
45
38
Het niv eau v an de huizenprijzen
20
39
41
De inv loed v an de islam in Nederland
20
38
42
Internationale energiecrisis/tekort aan grondstof f en
15
0% houdt me geregeld bezig houdt me nauwelijks/niet bezig
47 20%
40%
38 60%
80%
100%
houdt me af en toe bezig
NB.: Issues zijn gerangschikt op basis van de gemiddelde scores.
14
In hoeverre houden de volgende maatschappelijke onderwerpen u op dit moment bezig? Geholpen in % (4) basis: allen (n=501)
18
Aanpassen/afschaffen van de hypotheekrente
37
44
Alcohol- en drugsgebruik onder jongeren
14
45
42
Integratie van nieuw e bevolkingsgroepen
13
45
42
Internationale milieuproblematiek
13
44
43
17
Betutteling van de burger
35
48
Opw arming van de aarde/CO2 uitstoot
12
45
Veiligheid in het openbaar vervoer
12
43
45
De privacy in Nederland
13
42
46
De overbevolking
12
29
7
De veiligheid van kerncentrales
0%
44
60
36 20%
houdt me geregeld bezig houdt me nauwelijks/niet bezig
57 40%
60%
80%
100%
houdt me af en toe bezig
NB.: Issues zijn gerangschikt op basis van de gemiddelde scores.
15
Zijn er maatschappelijke onderwerpen die u de laatste tijd meer zijn gaan bezig houden dan voorheen? - Geholpen in % basis: allen (n=501)
49
De eco no mische recessie en de gevo lgen daarvan
47
Vertro uwen in de euro /de ho udbaarheid van de Euro zo ne
40
A so ciaal gedrag en gebrek aan to lerantie
36
Kwaliteit in de zo rg
33
Onzekerheid o ver de pensio enen
28
A fbro kkelen van de so ciale zekerheid/po sitie van kwetsbare gro epen
26
Kwaliteit van het o nderwijs
25
To psalarissen en bo nussen in het bedrijfsleven
24
Geweld tegen hulpverleners Geweld o p straat
23
De po litieke situatie in Den Haag
23
De prijzen van levensmiddelen/prijzen in de supermarkt
23 22
Niveau van de huizenprijzen De po pulariteit van Wildesr en de P VV
21
De verho ging van de pensio engerechtigde leeftijd
21
0
10
20
30
NB.: alleen antwoorden met een score van meer
dan 20% zijn in deze grafiek opgenomen.
40
50
60
16
Volgorde van belangrijkheid – 1e, 2e en 3e keuze in % (geholpen) basis: allen (n=501)
16
De economische recessie en de gevolgen daarvan
9
10
Vertrouw en in de Euro/ houdbaarheid van de Eurozone
7
8
Asociaal gedrag en gebrek aan tolerantie
7
3
Kw aliteit in de zorg
6
4
Kw aliteit van het onderw ijs
3
Onzekerheid over de pensioenen
2
4
3
Rust en vrede bij mij thuis en in de directe w oon- en leefomgeving
4
3
2
De populariteit van Wilders en de PVV
3
De invloed van de islam in Nederland
3
4
3
3 2
6
4
3
Het behoud van de balans tussen w erk en prive
Prijs van levensmiddelen/prijzen in de supermarkt
6
6
4
5
Het afbrokkelen van de sociale zekerheid
7
2 1 2
4 2 1
0
10 1e keuze
20 2e keuze
30
40
3e keuze
17
Over het onderzoek
18
Doelstelling en vragenlijst
Doelstelling: vaststellen wat er in de Nederlandse maatschappij speelt.
in welke mate. bij wie. hoe ontwikkelt zich dit door de tijd heen.
Vragenlijst:
Welke maatschappelijke issues houden de Nederlander op dit moment met name bezig (open vraag). De mate waarin men zich momenteel met ruim 40 issues bezighoudt (geholpen en random). Zijn er issues die de laatste tijd belangrijker zijn geworden dan voorheen het geval was (geholpen en random). Rangordening van de drie op dit moment meest belangrijke issues. Motivatie voor de keuze van het belangrijkste issue (open vraag).
19
Doelgroep en steekproef
De doelgroep van dit onderzoek wordt gevormd door de Nederlandse populatie van 16 jaar en ouder. Conform de opzet zijn voor dit onderzoek netto n=509 personen uit de doelgroep ondervraagd. Het nomogram op www.trendbox.nl (Kwaliteit) geeft aan welke afwijkingsmarges gegeven deze steekproef (of subgroepen daarbinnen) van toepassing zijn.
De steekproef voor dit onderzoek is ontleend aan Het Nationale Panel™. Dit is het access panel van Trendbox waarin een landelijk gespreide steekproef van circa 13.000 personen is verzameld die van tijd en tot tijd en tegen een geringe vergoeding (‘panelpunten’) aan onderzoek van Trendbox willen meewerken. Het Nationale Panel™ wordt gebruikt en onderhouden volgens de regels ISO 26362. Meer informatie hierover is terug te vinden op www.trendbox.nl (Kwaliteit) .
De trekking van de bruto steekproef geschiedde aan de hand van de Gouden Standaard, de branchebreed gehanteerde norm voor de samenstelling en weging van steekproeven voor markt- en opinieonderzoek. De Gouden Standaard is derhalve ook gebruikt voor herweging van de netto bereikte steekproef naar de verhoudingen binnen de onderzochte populatie. De gewogen en ongewogen n-getallen zijn opgenomen in de bij dit onderzoek behorende tabellenset.
20
Veldwerk en participatie Het veldwerk voor deze achtste Issue Barometer werd online uitgevoerd in de periode van 22 november tot en met 1 december 2011. De gemiddelde invulduur bedroeg naar schatting 10 minuten. De participatie aan het onderzoek is als volgt:
n=
in %
Bruto uitgestuurd
1500
Netto aangekomen/ontvangen
1463
100
-
-
Volledig ingevuld
501
34
Te laat/gereageerd na afsluiting veldwerkperiode
17
1
Niet gereageerd/niet ingevuld
927
63
Afgekeurd
18
1
Valt buiten de selectie/buiten quotagroep(en)
21
Rapportage
De resultaten en conclusies van het onderzoek worden gerapporteerd in PowerPoint. Deze rapportage wordt aangevuld met een korte onderzoeksverantwoording.
De antwoorden op de eerste open vraag in dit onderzoek, betreffende de issues die momenteel met name leven bij de consument, zijn voorafgaand aan de verwerking ervan gecodeerd. Van de antwoorden op de overige open vragen zijn de letterlijke protocollen beschikbaar.
Trendbox is lid van de MOA, de Nederlandse branchevereniging van marktonderzoekers. Als zodanig houdt Trendbox zich aan de algemene leveringsvoorwaarden van de branchevereniging.
Als lid van ESOMAR, de internationale vereniging van marktonderzoekers, onderschrijft Trendbox de ICC/ESOMAR gedragscode ten aanzien van de uitvoer van veldwerk voor steekproefonderzoek, garandeert ze de vertrouwelijkheid van door haar uitgevoerd onderzoek en de volstrekte anonimiteit van respondenten.
22
[email protected] Arena Boulevard 83-95 1101 DM Amsterdam ZO www.trendbox.nl +31 (0) 20 6694414
