ISO 9001, om u te dienen!

D R I E M A A N D E L I J K S

I N F O R M AT I E B L A D

V O O R

W E L Z I J N

E N

M I L I E U

I N

D E

B O U W S E C T O R

Numéro Erkenningnummer: d’agréation: PP404005 404006--Bureau Afgiftekantoor: de dépôt:Namen Namur- -Waarde: Valeur: € 2,80 2,50

eer Motivtudenten s uw joobm veilig ! s ken te webr.be>Nieuw av www.n

Nr 47 - 2e trimester 2008

ISO 9001, om u te dienen! We zijn fier u het ISO 9001-certificaat voor te stellen dat het NAVB zopas behaalde. ISO is een internationaal aanvaard systeem om de werking en de kwaliteit van een organisatie vast te leggen en voortdurend te verbeteren. Op die manier willen wij u een nog betere dienstverlening aanbieden.

© NAVB-CNAC 2008. Overneming met bronvermelding toegestaan.

Ons ISO-certificaat garandeert u onder meer dat het advies dat u van ons krijgt en de opleiding die u volgt, op een gestructureerde manier worden gegeven. Ook het kennisbeheer op het NAVB, onze preventiecampagnes en de werking van onze interne diensten gebeuren volgens kwaliteitsprocedures, die van nabij worden opgevolgd. Het certificaat zegt waar we voor staan: • Het verlenen van advies over het welzijn van de werknemers op de bouwplaats en in de bouwonderneming • Onderzoek om kennis over welzijn op te bouwen en vast te leggen in een kennisdatabank • De verspreiding van die kennis door de ontwikkeling van publicaties en opleidingen • Bewustmaking door middel van preventiecampagnes

Hoe werkt ISO? Er bestaan verschillende ISO-normen. Het NAVB werkt volgens de norm NBN-ENISO 9001: 2000. ISO is gebaseerd op een

Op 17 juni vond de officiële uitreiking van het ISO 9001certificaat plaats.

“kwaliteitsmanagementsysteem” (KMS), een methode waarmee een organisatie de kwaliteit van zijn producten en diensten kan opvolgen en verbeteren. Het kwaliteitsmanagementsysteem van het NAVB is van toepassing op al onze activiteiten. Het KMS borgt onze activiteiten of ‘processen’. We hebben drie hoofdprocessen: • adviesverlening aan werkgevers en werknemers in de bouwondernemingen • onderzoek en ontwikkeling van nieuwe producten inzake welzijn in de bouw • ontwikkeling en/of organisatie van bestaande en nieuwe welzijnsopleidingen

Deze drie hoofdprocessen volgen zoveel mogelijk het principe van Deming: Plan ‡ Do ‡ Check ‡ Act: plannen, uitvoeren, evalueren en bijsturen, steeds opnieuw. Zo kunnen we systematisch en voortdurend de kwaliteit van onze activiteiten verbeteren en nog beter tegemoetkomen aan de verwachtingen van de bouwsector.

Het gebruik van gevaarlijke stoffen en preparaten bij schilderwerken Een schilder voert regelmatig spuitwerken uit in slecht verluchte ruimten, vaak zonder ramen of deuren die open kunnen. De problemen die met deze werksituatie gepaard kunnen gaan, zijn de gezondheidsrisico’s en het ontploffingsgevaar die worden veroorzaakt door de verf- en solventnevels. Met welke beschermingsmiddelen kan je de gezondheidsrisico’s het hoofd te bieden? En welke maatregelen moet je treffen om het ontploffingsgevaar uit te sluiten? Een algemeen antwoord bieden op de gevaren die gepaard gaan met het gebruik van gevaarlijke stoffen bij het schilderen, is allesbehalve evident: er bestaan duizenden verven, vernissen en lakken en de

invloed ervan op het menselijk organisme is meestal niet met zekerheid gekend. Bovendien staat de tijd niet stil: er worden voortdurend nieuwe technieken en producten ontwikkeld, die nieuwe en soms onbekende gevaren meebrengen.

Gevaarlijke stoffen en preparaten Gevaarlijke stoffen en preparaten kunnen de gezondheid min of meer ernstige schade toebrengen, afhankelijk van hun eigenschappen, de manier waarop ze het lichaam binnendringen, de opgenomen hoeveelheden en bepaalde persoonlijke levensomstandigheden van het slachtoffer.

vervolg pagina 2

Het woord van de voorzitter U leest op dit ogenblik het woord van een fiere voorzitter: na anderhalf jaar voorbereidend werk behaalde het NAVB op 23 mei het ISO 9001-certificaat. Deze organisatie heeft een lange weg afgelegd: toen ik tien jaar geleden een eerste mandaat opnam als bestuurder, had het NAVB nog de reputatie van een controlerende en soms zelfs repressieve organisatie. Er is lang en veel gewerkt aan een betere implementatie van onze basisopdracht: het welzijn van de werknemers in de bouw bevorderen door de arbeiders en de aannemers te helpen, te adviseren en te motiveren. Dat deze nieuwe benadering vruchten heeft afgeworpen, blijkt uit de scherpe daling van de ongevallencijfers die we sindsdien hebben mogen vaststellen. Die daling is overigens uiteraard - niet alleen het werk van het NAVB, maar van vele actoren in de bouw. Die vernieuwde aanpak en dynamiek resulteert nu in een ISO-certificaat dat aangeeft dat het NAVB geëvolueerd is naar een gestroomlijnde organisatie, die weet waar ze naartoe wil en die ook weet hoe ze door eendrachtig samen te werken haar doel kan bereiken. Op dit scharniermoment past het om alle medewerkers van het NAVB te feliciteren en een woord van dank uit te spreken. Jullie bewijzen dat ook paritaire organisaties gedreven en doelgericht kunnen werken en samenwerken. Dit certificaat houdt echter ook een opdracht in: het komt eropaan onze kennis en onze gedrevenheid om de veiligheid op de werven te bevorderen, verder over te brengen op alle arbeiders, bedienden en werkgevers in de bouw. Veiligheid is immers een neverending story. Laten we ten slotte nooit vergeten dat de arbeiders bijna steeds de enige slachtoffers zijn van een ongeval, maar bijna nooit de enige oorzaak.

Joos LOUAGE Voorzitter

Opleidingsagenda pagina 4

3 4

Groene stroom voor 600.000 personen Veiliger wapeningsnetten hijsen

Internationaal Symposium ISSA-C Vergrijzing en globalisering Brussel, 23-25 nov. 2009

www.navb.be > symposium

navbinfo vervolg van pagina 1 lijk effect hebben. De schema’s hieronder geven een beeld van de soorten stoffen waarmee schilders in contact kunnen komen.

Stoffen die werkzaam zijn op het hele lichaam Soort stof Gevolg

Chronisch giftig (na herhaaldelijke blootstelling) Duizeligheid, (Vaak blijvende) hoofdpijn, aandoeningen van bewusteloosheid, longen, hersenen en dood zenuwstelsel Onmiddellijk giftig

Voorbeeld Isocyanaat

Bepaalde solventen in verven of vernissen

Schadelijk

Kankerverwekkend

Zelfde gevolgen als bij Gevaar voor giftige stoffen, maar ze ontwikkeling van treden pas op bij hogere kanker dosissen Bepaalde solventen in verven of vernissen

Benzeen, tolueen

Stoffen die enkel plaatselijk effect hebben Soort stof Gevolg

Corrosief (bijtend) Chemische verbrandingen en ernstige infecties van levend weefsel, vooral van huid en slijmvliezen

Voorbeeld Bijtende soda

Verplichtingen van de fabrikant Productvereisten Het koninklijk besluit van 7 oktober 2005 inzake de reductie van het gehalte aan vluchtige organische stoffen in bepaalde verven en vernissen en in producten voor het overspuiten van voertuigen legt een beperking op van emissies van vluchtige organische stoffen (VOS), omdat deze stoffen de verzuring van de neerslag en de aantasting van de ozonlaag in de hand werken. VOS zijn terug te vinden zijn in bepaalde verven en vernissen en in producten voor het overspuiten van voertuigen. De hoeveelheid vluchtige organische stoffen wordt uitgedrukt in gram per liter (g/l) bij de bereiding van het preparaat in gebruiksklare vorm. Een oplosmiddel is een VOS die alleen of in combinatie met andere agentia wordt gebruikt om grondstoffen, producten of afvalmaterialen op te lossen of te verdunnen, of als schoonmaakmiddel om verontreinigingen op te lossen. Sinds 1 januari 2007 moeten de maximale VOS-concentraties in verven en vernissen worden beperkt, zowel in watergedragen verven (die verdund worden door aan het preparaat water toe te voegen) als in solventgedragen verven (die verdund worden door aan het preparaat een oplosmiddel toe te voegen). Vanaf 1 januari 2010 moet het VOS-gehalte nog verder worden afgebouwd. Een aantal preparaten (o.a. diverse houten metaalverven, primers etc.) dienen de volgende vermeldingen op het etiket te dragen: • de subcategorie van het preparaat en de overeenstemmende VOS-grenswaarden in g/l • het maximale VOS-gehalte in g/l van het preparaat in gebruiksklare vorm Deze voorschriften, die vooral milieudoelstellingen beogen, zijn op de eerste plaats bedoeld voor fabrikanten en leveranciers van verven. Op het etiket moet ook de maximale hoeveelheid solvent staan die aan een bepaald preparaat mag worden toegevoegd, zowel door de professionele als door de particuliere (!) gebruiker. Informatie bij de levering De leverancier moet aan de werkgever de informatie bezorgen die hij nodig heeft voor het uitvoeren van de risico-evaluatie, het vaststellen van de preventiemaatre-

2

Irriterend

Sensibiliserend

Jeuk, roodheid, ontsteking van de luchtwegen

Astma-aanvallen en allergieën

Terpentijn, ammoniak

Producten in harsen en in sommige verven

gelen en het veilig gebruik van de stof of het preparaat, zelfs als de werkgever niet expliciet om die informatie vraagt. Het veiligheidsinformatieblad (MSDS) is een verplicht onderdeel van deze informatie. Etiket Wanneer een fabrikant een gevaarlijk product op de markt brengt, moet hij de nodige informatie verstrekken aan de gebruiker, o.a. via het etiket. Daarop staan de naam van de gevaarlijke stof of het preparaat, de verschillende gevaren en de bijbehorende symbolen (max. 2), de R-zinnen (over de risico's bij het gebruik van het product), de S-zinnen (met de veiligheidsaanbevelingen) en de naam van de fabrikant of van eender wie de stof ter beschikking stelt van de werknemers. Sinds 1 januari 2007 moet op een aantal preparaten ook VOS-info staan (zie “Productvereisten” hierboven).

risico's blijven bestaan, moet de werkgever geschikte persoonlijke beschermingsmiddelen ter beschikking stellen. Gezondheidstoezicht Iedere werkgever moet samenwerken met een preventieadviseur-arbeidsgeneesheer, zelfs al stelt hij slechts één werknemer tewerk. In de praktijk sluiten de bouwondernemingen zich aan bij een Externe Dienst voor Preventie en Bescherming op het Werk (EDPB).

Veiligheidsmaatregelen Opmerking: We gaan hier niet in op de problematiek van werken in een besloten ruimte. In dat geval moeten namelijk nog een aantal bijkomende veiligheidsmaatregelen worden genomen (i.v.m. werkvergunningen, metingen, verluchting, veiligheidswacht…). De twee gevaren waarmee we te maken hebben, zijn gezondheidsrisico’s en ontploffingsgevaar. Opteer bij voorkeur voor een degelijk afzuigsysteem en een goede luchttoevoer. Op die manier worden schadelijke gassen of dampen afgevoerd en wordt er voldoende verse lucht binnengelaten.

Afvalbox voor schadelijke producten

Als voldoende luchtverversing onmogelijk blijkt, moet er gewerkt worden met een volgelaatsmasker met luchttoevoer van buitenaf of met zeer goede filters, op voorwaarde dat er voldoende zuurstof aanwezig is. Om het ontploffingsgevaar te beperken moet je er in elk geval voor zorgen dat de concentratie onder de 10% van de onderste ontploffingsgrens blijft. Dat hangt af van het product dat je gebruikt. Het valt sterk aan te raden om vóór de werkzaamheden steeds contact op te nemen met een Externe Dienst voor Preventie en Bescherming op het Werk!

Rechtzetting In het artikel “Het visitekaartje van de adviseurs van het NAVB” op pagina 2 van het vorige nummer van NAVB info (nr. 46) zijn twee drukfouten geslopen. Het gaat om de gsm-nummers van twee adviseurs. Dit zijn hun juiste nummers:

• Stephan De Maeyer (sector: BrusselHoofdstad en noordelijke en oostelijke omgeving): 0476/60.40.06 • Guy Laidoum (sector: regio Charleroi, Beaumont, Chimay): 0479/98.52.74

Voorbeeld van een gevaarsymbool “C - Corrosief”

Verplichtingen van de werkgever Risicoanalyse en risico-evaluatie De risicoanalyse en de risico-evaluatie moeten deel uitmaken van een geïntegreerd preventiebeleid op alle beleidsniveaus van de onderneming. Om de risico's te kunnen beheersen, moeten de volgende vier stappen gebeuren, in deze volgorde: een risicoanalyse maken, een risico-evaluatie maken, een aantal preventiemaatregelen formuleren en toepassen en ten slotte het effect van de preventiemaatregelen evalueren.


Die stoffen zijn evenwel niet op dezelfde manier gevaarlijk. Om te beginnen zijn er stoffen die het lichaam in zijn geheel bedreigen en andere, die slechts plaatse-

Instructiefiche De werkgever is verplicht voor de arbeiders een instructiefiche op te stellen over alle producten en preparaten die in het bedrijf worden gebruikt. Beschermingsmiddelen Om de werknemers te beschermen tegen gevaren die verbonden zijn aan het werken met gevaarlijke producten, moeten er eerst organisatorische maatregelen getroffen worden en collectieve beschermingsmiddelen gebruikt worden. Als er dan nog

2e trimester 2008 - Nr 47

navbinfo

Groene stroom voor 600.000 personen

Buitengewone werken

De bouw van het windmolenpark op de Thorntonbank Op zondag 27 april organiseerde de Confederatie Bouw zijn Open Wervendag. Dé publiekstrekker daarbij was het transport van de eerste van zestig windmolenfunderingen naar de Thorntonbank, een kleine 30 kilometer buiten onze kust. Daar komt een windmolenpark dat voldoende energie zal produceren om 600.000 personen van elektriciteit te voorzien. Een bijzonder project voor België, waarover ook op het vlak van bouwtechniek en veiligheid heel wat te vertellen valt. De eerste 6 windmolens moeten operationeel zijn tegen oktober 2008. Tijdens een tweede en een derde fase volgen nog eens 18 en 36 windmolens. Elke windmolen of windturbine kan een maximaal vermogen van 5 megawatt (MW) ontwikkelen, wat concessiehouder C-Power vanaf 2011 een jaarproductie zou moeten opleveren van ongeveer 1000 gigawattuur (GWh). Dat komt overeen met een besparing van 450.000 ton CO2: zoveel CO2 zou er immers vrijkomen als dezelfde hoeveelheid energie geproduceerd zou worden in een gascentrale. Totaalkost van het project: ongeveer 850 miljoen euro.

wordt hij volgegoten met zand, dat dienstdoet als ballast. Op de sokkel wordt dan de mast gemonteerd en daarbovenop komt een gondel met een rotor.

De drijvende krachten

De 60 windturbines zijn samen goed voor een maximaal vermogen van 300 MW. De geproduceerde energie wordt op een transformatieplatform, dat zich op de Thorntonbank bevindt, getransformeerd naar een spanning van 150.000 volt (150 kV).


Achter een reuzenproject als dat van CPower zit meer dan één onderneming. De tijdelijke handelsvennootschap Seawind, met daarin de Belgische bedrijven Dredging International en Fabricom GTI, zorgt voor het ontwerp, de bouw en de plaatsing van de sokkels (de funderingen waarop de masten van de windturbines moeten komen). Seawind legt ook de kabels op zee (offshore) en aan land (onshore). Het ontwerp, de levering, de installatie en het beheer en onderhoud van de eigenlijke windturbines gebeurt door het Duitse REpower. De onshore transformator ten slotte en de kabelverbindingen die de energie naar het vasteland moeten brengen, werden ontworpen en geleverd door ABB.

De drie wieken van de rotor zijn elk meer dan 60 meter lang. De totale hoogte van de windmolen, van op de zeebodem tot aan de hoogste wiektop, is 184 meter. Ter vergelijking: het atomium meet ‘slechts’ 102 meter. De molens zullen meer dan 150 meter boven de zeespiegel uitsteken, maar door de grote afstand van de kustlijn (bijna 30km) zou het zicht op zee amper verstoord worden.

Productie en transport van energie

Van daar wordt de energie via onderzeese hoogspanningskabels met een diameter van 22 cm verbonden met het aanlandingspunt op het land. Om dat punt te bereiken, is een gestuurde boring nodig van 800 meter, onder de duinengordel door.

funderingen gebouwd worden, heeft een fulltime job aan het maken van stukken op maat om openingen tussen de werkvloer en de betonnen structuur dicht te maken. Om eventuele vallende voorwerpen op te vangen, werden aan de werkvloeren rond de funderingen bakken voorzien. Ook het maken van de wapeningen in een conische vorm is een apart werkje, waarvoor bekwame mensen nodig zijn.

Preventie De veiligheidscoördinator tracht steeds 3 à 5 maand vooruit te kijken, om op tijd te kunnen bepalen welke preventiemaatregelen nodig zijn. Het veiligheids- en gezondheidsplan (VGP) werd zo volledig mogelijk uitgewerkt, zodat er onderweg niet te veel wijzigingen moesten gebeuren. Alle contractanten werden verplicht om te werken volgens de structuur die in het VGP staat. Er is beslist om de regelgeving in verband met de tijdelijke of mobiele bouwplaatsen toe te passen op het volledige project, hoewel ze strikt genomen niet verplicht is voor de montagewerkzaamheden. Er werden ook gedetailleerde risicoanalyses uitgewerkt voor de verschillende taken op de bouwplaats. Daarnaast worden er heel wat opleidingen gegeven, onder meer een introductietraining en informatie over de noodprocedures voor alle werknemers en verschillende types opleidingen voor wie op zee moet werken. Op de werf waar de sokkels gebouwd worden, werden bevoegde personen aangesteld voor de montage van werkconsoles, naar analogie met de “bevoegde personen montage” bij steigers.

Volgens de preventieadviseur van een van de betrokken ondernemingen is er een mentaliteitswijziging nodig in de bouwsector, en dat hoeft niet bij een mooie droom te blijven. Bij de steigerbouwers zie je dat ze vandaag steeds vaker een harnas dragen, wat 20 jaar geleden niet het geval was. Bij veel bouwvakkers moet die bewustwording, de overtuiging dat veiligheid op de eerste plaats komt, zich nog verder doorzetten.

De kleuren van de wind Een algemeen probleem, volgens een van arbeiders, is dat het toegemeten tijdsbestek te krap is, zoals wel vaker het geval is in de bouw. Bovendien zorgt de felle wind aan zee er soms voor dat bepaalde werkzaamheden niet kunnen plaatsvinden, bijvoorbeeld het hijsen van bekistingspanelen. Om aan te geven welke werkzaamheden nog verricht mogen worden bij welke windkracht, wordt er met een kleurcode gewerkt (groen-wit-rood).

SHOC Om de werknemers meer te betrekken bij het veiligheidsbeleid, werd het SHOC-systeem ingesteld op de werf. SHOC staat voor “Safety Hazard Observation Card” en is een variant van de welbekende ideeënbus. Werknemers kunnen onveilige situaties melden of verbeteringen voorstellen. Op basis daarvan werd bijvoorbeeld de wapeningsmethode aangepast. Goede ideeën worden beloond met een cadeaucheque. Meer info over het Thornton-project vindt u op de uitstekend gedocumenteerde website www.c-power.be Achtergrondfoto: REpower Systems AG, foto caméléon

De sokkels De betonnen funderingen van de windmolens zijn 44 meter hoog en wegen 2800 ton per stuk. Ze worden op het land in beton gegoten. Omdat ze grotendeels kegelvormig

De betonnen funderingen of sokkels worden gegoten op de site van de Halve Maan in Oostende

De plaatsing van de windmolens Eerst wordt de zeebodem vlakgemaakt en gestabiliseerd op de plaats waar de windmolen moet komen. Daarna wordt de betonnen sokkel met een hijsponton naar de juiste plaats op zee gebracht en neergelaten op de zeebodem. Vervolgens


zijn, wordt er gewerkt met conische klimbekistingen, een niet-alledaagse techniek. Door de conische vorm van de sokkels is het moeilijk om de werkconsoles te doen aansluiten op het reeds gebetonneerde deel van de sokkel. Een timmerman op de site van de Halve Maan in Oostende, waar de

Betonnering van de schacht van de sokkel met klimbekistingen

3

navbinfo

Veiliger wapeningsnetten hijsen Niet-herbruikbare lengen ter voorkoming van ongevallen Het gebruik van aangepast aanslagmaterieel op bouwplaatsen om wapeningsnetten te hijsen is dikwijls een heikel punt. Zowel het gebruik van het juiste materieel als de manier van aanslaan zorgen vaak voor moeilijkheden. Sinds een tijdje zijn er lengen op de markt die bij de levering al aan de wapeningsnetten bevestigd zijn en die niet hergebruikt kunnen worden. Het idee om te werken met aanslagmaterieel voor eenmalig gebruik, onder meer om wapeningsnetten te hijsen, is zeker niet nieuw. In het verleden werden hiervoor diverse varianten uitgetest. Het belangrijkste nadeel van dit type aanslagmaterieel bleek te zijn dat de lengen meerdere keren gebruikt werden, in plaats van een enkele keer, zoals de fabrikant het had bedoeld. Dat zorgt uiteraard voor bijzonder gevaar-

lijke toestanden wanneer er wapeningsnetten worden gehesen. Bovendien is het aanslagmaterieel voor eenmalig gebruik niet onderworpen aan een keuring door een Externe Dienst voor Technische Controles. De nieuwe lengen voor eenmalig gebruik kunnen enkel van de last worden losgemaakt door ze stuk te scheuren. Daardoor kunnen ze onmogelijk opnieuw worden gebruikt.

Aangezien het gaat om aanslagmaterieel, spreekt het voor zich dat ook deze lengen

Opleidingsagenda VCA Open opleidingssessies VCA (Basisveiligheid en Operationeel Leidinggevenden): VCA Basisveiligheid Nederlandstalige sessie: 21-22 augustus 2008 Franstalige sessie: 19-20 augustus 2008 VCA Operationeel Leidinggevenden Nederlandstalige sessie: 18-27 augustus & 3 september 2008 - examen 3 september 2008 om 15u Franstalige sessie: 21-28 augustus & 4 september 2008 - examen 4 september 2008 om 15u Maandelijkse examensessies voor VCA Basisveiligheid en VCA Operationeel leidinggevenden: 25/08/2008 om 10.00 u 29/09/2008 om 10.00 u 20/10/2008 om 10.00 u 24/11/2008 om 10.00 u 15/12/2008 om 10.00 u Al deze VCA-sessies (opleidingen en examens) vinden plaats in Brussel, op het NAVB Aanvullende vorming voor preventieadviseurs – Niveau II De sessies van niveau II gaan slechts door indien er voldoende deelnemers zijn

NIET HERGEBRUIKEN

voor eenmalig gebruik voorzien moeten zijn van een CE-merkteken.

Er is een sessie voor Nederlandstaligen en een voor Franstaligen gepland in oktober 2009 Coördinator - Niveau B Nederlandstalige sessie: van 8 september tot 25 november 2008 Deze sessie vindt plaats in Brussel, op het NAVB Franstalige sessies: van 12 november 2008 tot 4 februari 2009 van 18 februari 2009 tot 13 mei 2009 Deze sessies vinden plaats in het Centre Créalys in Gembloux (les Isnes) Module Planning Coördinatie Nederlandstalige sessie: 3 november 2008 Deze sessie vindt plaats in Brussel, op het NAVB Franstalige sessies: 14 januari 2009, 22 april 2009 Deze sessies vinden plaats in het Centre Créalys in Gembloux (les Isnes)

Coördinator - Niveau D Franstalige sessie: van 7 november tot 28 november 2008

Niveau III De volgende Nederlandstalige en Franstalige sessie van niveau III zullen plaatsvinden in oktober-november 2008. De juiste data worden meegedeeld op onze website www.navb.be, in de rubriek “Opleidingen”

Publicaties NAVB – Verdelingsmodaliteiten De verdelingsmodaliteiten en de volledige lijst met onze publicaties staan op www.navb.be

Publicaties

Gratis in pdf op www.navb.be

Prijs op papier Andere persoBouw of onder(PC 124) nen nemingen

NAVB dossiers

✓

€ 5*

€ 7,50*

NAVB info (per nummer)

✓

€ 2,80*

€ 3,50*

€ 15

€ 20

Abonnement op NAVB info 2008

Nu gratis op onze website: het nieuwe NAVB dossier

NAVB experts (Beroepsmonografieën)

€ 7,50*

€ 11,20*

NAVB vademecums

€ 30*

€ 40*

Welzijn van oudere werknemers

De signalisatie van de bouwplaatsen

€ 10*

€ 12,50*

Dvd’s en cd-roms

€ 100*

€ 130*

* Administratiekosten niet inbegrepen

Gebruik deze bestelbon of bezoek onze website: www.navb.be Facturering: Bouw (PC 124)/Andere sectoren (*)

Naam:..................................................................................................................................................................................

Naam onderneming: ...........................................................................................................................................

Adres: ........................................................................................................................................ Nr:................................

✂

Postnummer: ................................ Gemeente: ..............................................................................................

Tel.: ................................................................................ Handtekening: ...............................................................

RSZ-nr: ....................................................................................... BTW-nr: ................................................................ Tel.: ...................................................................................... Fax:

.................................................................................

(*) Schrappen wat niet past

Aantal Gewenste publicatie(s) :

................................................................................................................................................................................................................................................................................................

(tegen betaling)

................................................................................................................................................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................................................................................................................................................

4

Enkele voorbeelden: • De schilder • De dakdekker • De polyvalente bouwvakker

NAVB vademecums

• Gids voor de preventieadviseur van een KMO in de bouwsector • De veiligheids- en gezondheidscoördinatie van tijdelijke of mobiele bouwplaatsen – Toelichting bij de regelgeving

Colofon NAVB info is een driemaandelijks informatieblad van het Nationaal Actiecomité voor Veiligheid en hygiëne in het Bouwbedrijf (ook beschikbaar in het Frans onder de titel “CNAC info”).

Redactie: Adres: ........................................................................................................................................ Nr:................................

Postnummer: ................................. Gemeente: ................................................................................................

Beroepsmonografieën

NAVB

In te vullen en terug te zenden naar het NAVB - Sint-Jansstraat 4 - 1000 BRUSSEL - Fax 02/552.05.05 Leveringsadres:

Laatste nummers: • dl. 114: Wegenwerken - Psychosociale arbeidsbelasting en gezondheidsklachten • dl. 115: Isolatiewerken aan industriële installaties • dl. 116: De kleedkamers, refters, wasplaatsen, toiletten… op de bouwplaatsen • dl. 117: Reiniging en onderhoud van werkkledij. Checklisten

Raymond Brems, Rudy De Buyser, Christian Depue, Carl Heyrman, Véronique le Paige, Arlette Moonens, Christelle Schmitz, Emmy Streuve, Isabelle Urbain, Nicolaas Van Leeuwen

Verantwoordelijke uitgever: Carl Heyrman - Sint-Jansstraat 4 – 1000 Brussel De uitgever is niet verantwoordelijk voor de inhoud van advertenties. Het redactiecomité van NAVB info streeft steeds naar betrouwbaarheid van de gepubliceerde informatie. Zij kan er echter niet aansprakelijk voor worden gesteld. De reproductie van teksten en illustraties is toegestaan mits de uitdrukkelijke toestemming van de uitgever en duidelijke bronvermelding.

Informatie en abonnement: NAVB – Sint-Jansstraat 4 – 1000 Brussel Tel.: 02/552.05.00 – fax: 02/552.05.05 E-mail : [email protected] Website: www.navb.be

Opmaak en drukwerk:



www.navb.be

NAVB dossiers

De bouw,

ons werk, ons leven

bij Bijlage info NAVB 47 nr.

DRIEMAANDELIJKS INFORMATIEBLAD OVER VEILIGHEID, GEZONDHEID, WELZIJN EN MILIEU VOOR WERKGEVERS EN WERKNEMERS UIT DE BOUWSECTOR • Nr23

De campagne Wegenwerken: een stand van zaken In april 2007 werd het startschot gegeven voor de tweede doelgroepgerichte campagne van het NAVB voor bedrijven uit de wegenbouw met NACE-code 45231 en bedrijven die aanverwante werkzaamheden uitvoeren (o.a. riolerings- en kabelwerken). Tijdens de eerste, preventieve campagnefase werden zoveel mogelijk bouwplaatsen bezocht om zo een duidelijk beeld te krijgen van de veiligheidsproblematiek bij de wegenbouwondernemingen. Na ieder bouwplaatsbezoek wordt het verslag, met daarin de vaststellingen en adviezen, overgemaakt aan de onderneming en worden de vaststellingen verwerkt in de Preventieatlas. Van april 2007 tot 17 maart 2008 hebben de adviseurs 2 589 wegenwerken bezocht en werden 3 160 bezoekverslagen opgesteld met 26 440 vaststellingen met tekortkomingen betreffende welzijn. 2 976 vaststellingen werden onmiddellijk opgelost of waren opgelost bij een herhaald bezoek, 2 736 vaststellingen waren niet meer van toepassing tijdens het herhaald bezoek.

De vaststellingen worden als volgt verdeeld over de 4 MUOP-parameters: mens (10%), uitrusting (68%), omgeving (19,3%) en producten (2,7%).

Mens

niet nagekomen (affichering van de werkmelding, lijst met noodnummers op de werf) of er is geen algemeen preventiebeleid binnen de onderneming. De belangrijkste vaststellingen met betrekking tot dit laatste punt zijn het ontbreken van een risico-inventarisatie en –evaluatie, het onvoldoende informeren van het personeel en het ontbreken van een ongevallenprocedure.

In de vierde categorie, bouwtoebehoren (goed voor 30,2% van de vaststellingen bij uitrusting) heeft 13,9% van de vaststellingen betrekking op de werfsignalisatie. Aangezien degelijke en aangepaste signalisatie van levensbelang is voor de veiligheid van de wegenwerkers, gaan we daar dieper op in. Figuur 3. Als er een probleem is op het vlak van werfsignalisatie, gaat het in 32,8% van de

Fig. 3: Verhouding van de vaststellingen m.b.t. werfsignalisatie 9,1%

Niet-conform wetgeving - algemeen

32,8%

Signalisatie uitgevoerd volgens goedgekeurd signalisatieplan

1,2%

Figuur 1. In deze rubriek hebben de meeste vaststellingen (91,6%) betrekking op bouwbetrokkenen tijdens de uitvoeringsfase: de coördinator-verwezenlijking heeft geen veiligheids- en gezondheidsplan opgesteld, een aantal administratieve verplichtingen werden

6,2%

Aangepaste signalisatieverlichting Afsluiting werf Geen signalisatie aanwezig

0,4%

Plaatsing veilig Verantwoordelijke signalisatie gekend/ aanduiding?

Fig. 1: Verhouding van de vaststellingen voor de factor 'Mens' 6,8%

5,8%

91,6%

1,6%

28,1%

3,2%

13,1%

Onderhoud van de signalisatie Aanstelling

Ontwerpfase Uitvoeringsfase Menselijke factoren


Fig. 2: Verhouding van de vaststellingen voor de factor 'Uitrusting' 17,6%

32,3%

Huisvesting Bouwtoebehoren Arbeidsmiddelen Individuele uitrusting

19,9%

www.navbcnac.be

30,2%

Bij de menselijke factoren (6,8% van de vaststellingen in de rubriek mens) zijn de meest in het oog springende probleempunten dat de gezondheidsbeoordeling voor het uitvoeren van een veiligheidsfunctie ontbreekt, dat de bestuurders niet beschikken over een rijgeschiktheidsattest en dat de werknemers geen instructies m.b.t. preventie en bescherming ontvingen.

Uitrusting Figuur 2. In de rubriek 'Uitrusting' worden de vaststellingen ingedeeld in vier categorieën. In verband met huisvesting en huisvestingsmateriaal (32,3% van de vaststellingen m.b.t. uitrusting) zijn de meest voorkomende problemen het ontbreken van een werfkeet en van sanitaire installaties op de werf en een onvolledige EHBO-uitrusting. Wanneer het over individuele uitrusting gaat (17,6%) is het dragen van signalisatiekledij het voornaamste probleempunt. Bij de arbeidsmiddelen (19,9%) heeft meer dan driekwart van de vaststellingen betrekking op machines met specifieke ARAB-keuring. Machines zonder specifieke ARAB-keuring nemen iets minder dan een vijfde van de vaststellingen voor hun rekening.

gevallen om signalisatie die niet conform de wetgeving is. Het gaat dan voornamelijk over verkeersborden die niet voldoen aan de wettelijke bepalingen (bv. borden zonder omgeplooide randen), signalisatie die niet aangepast is aan de grootte van de werf en geleidingsborden die verkeerd geplaatst worden. Een tweede belangrijke problematiek i.v.m. werfsignalisatie is het niet of onvoldoende afsluiten van de werf om derden en/of onbevoegden van de werf te weren (28,1%). 13,1% van de vaststellingen i.v.m. werfsignalisatie gaan over signalisatie die niet werd uitgevoerd volgens een goedgekeurd signalisatieplan, 9,1% gaat over het onderhoud van de signalisatie (slecht onderhouden signalisatieborden, niet afgedekte borden…) en 6,2% heeft betrekking op de signalisatieverantwoordelijken.

1

Sinds 1 januari 2008 is een nieuwe NACE-classificatie van kracht, maar om een vergelijking mogelijk te maken, baseren we ons voor de campagne op de oude classificatie.

Vervolg pagina 2

1

Wegenwerkers zijn dankbaar! van wegenwerkers in de straten, werden er afficheborden opgesteld langs verschillende wegen…

Ondanks de aangebrachte signalisatie rijden sommige weggebruikers aan een veel te hoge snelheid langs wegenwerken. Gelukkig zijn er ook weggebruikers die wel rekening houden met de wegenwerkers en hun rijgedrag tijdig aanpassen aan de situatie. Om hen te bedanken voor hun begrip, hebben de werknemers van wegenbouwer VBG een ‘dankjewelbord’ ontworpen. Elke dag zijn honderden wegenwerkers in weer en wind aan het werk om ons wegennet uit te breiden, te verbeteren en te onderhouden. Zij worden daarbij niet enkel blootgesteld aan de risico’s eigen aan hun specifieke activiteiten zoals werken met en in de onmiddellijke omgeving van zware machines, rioolbuizen plaatsen

Hoewel wegen worden aangelegd en onderhouden ten behoeve van de weggebruikers, worden de wegenwerkers door hen soms in het verdomhoekje geduwd en ten onrechte verantwoordelijk gesteld voor ongevallen en aanrijdingen in files. Wekelijks zijn er aanrijdingen met botsabsorbeerders die langs de openbare wegen staan om de weggebruikers er attent op te maken dat er enkele kilometers verderop wegenwerken aan de gang zijn. Ondanks de aangebrachte signalisatie blijven sommige weggebruikers aan een veel te hoge snelheid langs de werken rijden. Gelukkig zijn er ook weggebruikers die wel rekening houden met de wegenwerkers en hun rijgedrag tijdig aanpassen aan de situatie.

in diepe sleuven, werken met verschillende producten, zware lasten hanteren en behandelen (o.a. bij het plaatsen van boordstenen), maar ook met de risico’s die worden veroorzaakt door de nabijheid van het verkeer. Om ongevallen te vermijden is een goede werkvoorbereiding zeer belangrijk. Het plaatsen van de nodige, duidelijke werfsignalisatie volgens een op voorhand goedgekeurd signalisatieplan is primordiaal. In het kader van de welzijnscampagne “Wegenwerken” vraagt het NAVB ook aan de weggebruikers om rekening te houden met de wegenwerkers die zij op hun weg tegenkomen. Zo werden bij het begin van de cam-

pagne tijdens de ochtendspits radiospotjes uitgezonden, werden er stickers verdeeld die te zien zijn op heel wat autobusjes en wagens

De werknemers van wegenbouwer VBG uit Heusden-Zolder hebben tijdens de lopende veiligheidscampagne van het NAVB nog geen dodelijke ongevallen gehad. Om de weggebruikers te bedanken voor hun begrip en om verantwoord rijgedrag te blijven stimuleren, plaatsen ze langs hun werven een ‘dankjewelbord’.

Rechtzetting In het artikel “Kwartsstof, een gekend maar onderschat risico” dat verscheen in de vorige campagnekrant (nr. 22) zijn twee fouten geslopen: • Kolom 1, onderaan: In de Belgische wetgeving is de grenswaarde voor de blootstelling aan kwarts vastgelegd op 100 µg/m³ (100 microgram per kubieke meter) en niet op 1000 µg/m³. • Kolom 3: De grenswaarde voor het geheel van andere inadembare deeltjes die voorkomen in gemengd stof bedraagt 3000 µg/m³ en geen 4000 µg/m³.

Vervolg van pagina 1

De campagne Wegenwerken: een stand van zaken Figuur 4. Bij de derde MUOP-factor, 'Omgeving', heeft de helft van de vaststellingen betrekking op de nabijheid van verkeer: er ontbreken preventiemaatregelen om derden en onbevoegden van de bouwplaats te weren, de wetgeving betreffende de verkeerssignalisatie en –geleiding wordt niet gerespecteerd of er worden verkeersborden gebruikt die niet voldoen aan de wettelijke voorschriften. 28,6% van de vaststellingen i.v.m. de factor omgeving vallen onder de geografische

bodemgesteldheid. Voornaamste probleem hier is dat de veiligheidsvoorschriften bij uitgravingen niet nageleefd worden: foute taludhelling, geen beschoeiingen, te grote belasting aan de rand van de uitgraving, onvoldoende toegangsladders, onvoldoende afgeschermde putten en uitgravingen of geen grondonderzoek voor aanvang van de werken. Orde en netheid op de werf is verantwoordelijk voor 12,5% van de opmerkingen i.v.m. omgeving: wachtijzers zijn niet afgedekt, toegangen en doorgangen zijn belemmerd door obstakels,

Fig. 4: Verhouding van de vaststellingen voor de factor 'Omgeving'

1,5%

0,8% 4,1%

Geografische bodemgesteldheid

28,6%

Nabijheid van verkeer

12,5%

Werfligging Bodemverontreiniging Orde en netheid Nabijheid van water

0,8%

Modder

50,2% Stof Nabijheid van leidingen

2

Problemen i.v.m. de nabijheid van leidingen (4,1% van de vaststellingen bij de factor omgeving) gaan onder meer over de veilige werkafstand tussen de arbeidsmiddelen en de leidingen onder spanning en over ontbrekende gegevens m.b.t. de juiste ligging van kabels en leidingen.

Product In de rubriek 'Product' zijn dit de belangrijkste vaststellingen: op de aanwezige producten ontbreekt een correct etiket, er wordt geen reglementaire producthouder gebruikt of de M.S.D.S.-fiche is niet beschikbaar op de werf.

Het actieplan

0,8%

0,8%

gevaarlijke openingen zijn onvoldoende afgeschermd, materiaal en materieel zijn niet ordelijk en stabiel gestapeld…

Van alle wegenbouwondernemingen waarvoor van april 2007 tot april 2008 minstens 5 bezoekverslagen met vaststellingen werden opgesteld, wordt een individuele analyse opgemaakt en plannen de adviseurs van het NAVB een kantoorbezoek. Momenteel hebben al 192 ondernemingen het vereiste aantal bouwplaatsbezoeken. De adviseurs maken een afspraak met de werkgever of met de preventieadviseur voor een bezoek aan de onderneming. Tijdens dat contact overlopen ze de probleempunten, reiken ze oplossingen aan en stellen ze voor om een actieplan op te stellen of aan te vullen met een aantal engagementen. De ondernemingen ontvangen steeds een bevestiging van het

bezoek en een overzicht van de actiepunten die werden opgenomen in het actieplan. Sinds januari 2008 hebben al 60 ondernemingen een actieplan opgemaakt of aangevuld in samenspraak met een adviseur van het NAVB. Daarnaast hebben de adviseurs al 557 kantoorbezoeken afgelegd bij wegenbouwondernemingen om de campagne toe te lichten en de leemten in hun preventiebeleid te bespreken aan de hand van de individuele analyse. In sommige gevallen werd het actieplan zelfs toegelicht tijdens de vergadering van het Comité voor Preventie en Bescherming op het Werk. In een volgende fase worden, naast werfbezoeken, nieuwe kantoorbezoeken gepland bij de wegenbouwers die een actieplan hebben opgesteld. Het is de bedoeling om tijdens deze contacten de uitvoering van de actiepunten te bespreken, te evalueren en indien nodig bij te sturen in overleg met de werkgever of de preventieadviseur. De adviseurs van het NAVB besteden 35% van hun arbeidstijd aan de doelgroep van de campagne, de wegenbouwers. In de meeste gevallen is de melding van de werken aan het NAVB de aanleiding voor een bezoek. Wegenbouwers kunnen echter ook zelf het NAVB contacteren om te worden bijgestaan bij het verder uitbouwen van hun veiligheidsbeleid of om een oplossing te vinden voor een probleem op hun werf. Aarzel dus niet om contact op te nemen met een adviseur om een afspraak te beleggen voor een gezamenlijk werfbezoek of een kantoorbezoek. Op www.navb.be > Advies > Adviseurs vindt u welke adviseur actief is in uw regio.

www.navbcnac.be


Omgeving

Balans van de veiligheidscampagne Dakwerken preventiediensten en verenigingen van In de bouwsector is vallen de belangrijkste oorzaak van ernstige externe veiligheidscoördinatoren en van preventieadongevallen. Een van de beroepsgroepen die het meest wordt viseurs vertegenwoordigd waren. Tijdens de blootgesteld aan het valgevaar, is die van de dakwerkers. Daarom vergaderingen van dit overlegplatform werden de acties van de verschillende partners zo goed heeft het NAVB, het preventie-instituut van de bouw, samen met mogelijk op elkaar afgestemd. de Algemene Directie Toezicht op het Welzijn op het Werk (AD TWW) van de FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg De tweede campagnegolf: (FOD WASO), werkgevers- en werknemersorganisaties en tal van handhaving andere partners intens campagne gevoerd om de veiligheid en de De AD TWW nam de handhavingsgolf voor haar rekening, van begin april tot eind decemgezondheid bij dakwerkers op een hoger peil te brengen. ber 2007. Tijdens deze inspectiefase werd

De eerste campagnegolf: preventie Van april 2006 tot eind maart 2007 hebben de adviseurs van het NAVB tijdens de preventieve fase intensief aandacht besteed aan dakwerken. Dat heeft er onder meer toe geleid dat

quasi 30% van de 2 479 bedrijven met werknemers in de sector een actieplan opstelden om hun preventiebeleid te verbeteren. Het NAVB heeft echter niet als enige preventieve acties gevoerd. Er werd een overlegplatform opgericht waarin werkgevers- en werknemersorganisaties, maar ook verzekeringsmaatschappijen,

nagegaan of de betreffende reglementering werd nageleefd, met speciale aandacht voor vijf ernstige inbreuken die bepaald werden in overleg met het NAVB. Repressieve maatregelen werden hierbij niet geschuwd. Tijdens de 1 551 uitgevoerde inspectiebezoeken op bouwplaatsen met dakwerken werden 129 pv’s opgesteld en werden 138 werkzaamheden stilgelegd tot regularisatie. Alle vaststellingen waarbij repressieve acties werden ondernomen, hadden betrekking op gebrekkige preventie op het vlak van vallen van hoogte.

Resultaten De primaire doelstelling van de campagne Dakwerken bestond erin de frequentie- en de ernstgraad van de arbeidsongevallen in deze sector te doen dalen met 15%. Deze doelstelling kunnen we vandaag nog niet evalueren, aangezien we pas in 2009 over de gegevens van 2007 zullen beschikken. Secundaire doelstellingen kunnen we nu reeds evalueren. Het beoogde doel was een positieve evolutie van zes indicatoren met 15%. Aan de hand van ons meetinstrument, de Preventieatlas, hebben we twee momentopnames gemaakt van het aantal vaststellingen op bouwplaatsen met dakwerken, namelijk bij het begin van de preventieve campagnegolf (april 2006) en bij het einde (maart 2007). Uit de vergelijking blijkt dat er na een jaar campagne voeren 22,9% minder vaststellingen waren m.b.t. machines met ARAB-keuring (o.a.

de conformiteit van hijstoestellen en goederenliften), 41,4% minder vaststellingen m.b.t. het gebruik van PBM en 5,3% minder vaststellingen m.b.t. het gebruik van collectieve valbeveiligingsmiddelen. Enkel voor deze laatste doelstelling werd de daling met 15% dus niet verwezenlijkt. De ingrepen van de AD TWW op bouwplaatsen waar de preventie op het vlak van vallen van hoogte gebrekkig was, bevestigen dat collectieve valbeveiliging een pijnpunt blijft. Verder hebben dakwerkers in de periode van de preventieve campagnegolf 58% meer uren opleiding over welzijn gevolgd dan een jaar eerder. Vooral de opleiding “Werken op hoogte” nam een hoge vlucht. Deze doelstelling werd dus ruimschoots bereikt. Over de evolutie van het aantal werkmeldingen door dakwerkbedrijven en het aantal aansluitingen van dakwerkbedrijven bij een Externe Dienst voor Preventie en Bescherming (EDPB) zijn nog geen gegevens beschikbaar. We kunnen concluderen dat 3 van de 4 meetbare secundaire doelstellingen werden bereikt. Daarnaast stellen we tevreden vast dat de dakwerkers ook vandaag nog een beroep blijven doen op het NAVB om hun veiligheidsbeleid te verbeteren. De campagne Dakwerken heeft vruchten afgeworpen, maar blijvende inspanningen zijn absoluut nodig, vooral op het vlak van collectieve valbeveiliging. Op die manier proberen we mee de Europese doelstelling te verwezenlijken om tegen 2012 het totaal aantal ernstige arbeidsongevallen met 25% te verminderen. We vragen aan alle actoren om de aandacht voor de veiligheid bij dakwerken zeker niet te laten verslappen.

Meer details over de preventieve acties en over de campagneresultaten vindt u in de persmededeling op onze website www.navb.be, in de rubriek “Pers”.


Botsabsorbeerders zijn van levensbelang Wegenwerken worden steeds complexer, de verkeersdrukte stijgt en het rijgedrag van sommige weggebruikers wordt steeds agressiever. De arbeiders die onze wegen aanleggen en onderhouden, moeten absoluut beschermd worden. Botsabsorbeerders vormen een essentieel onderdeel van die bescherming.

voertuigen uitgerust moeten zijn met een botsabsorbeerder: een voorsignalisatievoertuig en daarachter een tweede voertuig als buffer. Bij beide voertuigen moet de botsabsorbeerder, overeenkomstig de richtlijnen van de fabrikant, bevestigd worden op een voertuig of een aanhangwagen met de volgende kenmerken:

Het gebruik van botsabsorbeerders is o.a. verplicht op alle Belgische autosnelwegen. Een botsabsorbeerder is een soort botskussen dat op de achterzijde van een stilstaande vrachtwagen of aanhangwagen gemonteerd is. Net als de zogenoemde kreukelzones in het koetswerk van een auto helpt een absorbeerder om een wagen ‘veilig’ tot stilstand te brengen en de schade voor de weggebruikers en de wegenwerkers te beperken. Het spreekt echter voor zich dat ook de kenmerken van het voertuig of de aanhangwagen waarop de absorbeerder gemonteerd is, mee de doeltreffendheid van het beschermingsmiddel bepalen.

• een massa in beladen toestand van 9 ton (inclusief botsabsorbeerder); eventuele ballast dient stevig te worden vastgezet

Het voertuig of de aanhangwagen Het gebruik van botsabsorbeerders in Vlaanderen wordt beschreven in het Standaardbestek 250, versie 2.1. Daarin staat dat bij werken op autosnelwegen en op wegen waar de toegelaten snelheid meer dan 90 km/u bedraagt, twee

www.navbcnac.be

• een lengte van minstens 6 meter • minstens 2 assen De afstand tussen het tweede voertuig en de plaats waar gewerkt wordt, moet ten minste 30 meter bedragen.

De botsabsorbeerder De botsabsorbeerder zelf moet ook aan een aantal voorschriften voldoen. Bij gebrek aan een Europese normering met betrekking tot botsabsorbeerders worden Amerikaanse normen gehanteerd. In het Waals Gewest en in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest gebruikt men norm NCHRP 350, testlevel 2, die stelt dat de absorbeerder bestand moet zijn tegen de impact van een aanrijdend voertuig met een massa van 2 ton en een snelheid van 70 km/u. De sterke stijging van het aantal monovolumeen terreinwagens, zowel op de Europese als op de Amerikaanse wegen, vroeg evenwel om strengere normen. In versie 2.1 van het Standaardbestek 250 van het Vlaams Gewest hanteert men daarom norm NCHRP 350, testlevel 3, hetgeen inhoudt dat de botsabsorbeerder bestand moet zijn tegen de impact van een aanrijdend voertuig met een massa van 2 ton en een snelheid van 100 km/u. Bij de klassieke testen (3-50 en 3-51) gaat men ervan uit dat de aanrijding frontaal en in het midden van de botsabsorbeerder gebeurt. Zowel in de Verenigde Staten als in Europa werd echter vastgesteld dat de meeste aanrijdingen niet in het midden gebeuren, en meestal onder een bepaalde hoek (door een laattijdig uitwijkmanoeuvre van de chauffeur). Daarom werden in norm NCHRP 350, level 3, twee optionele

testen toegevoegd, die opgelegd worden in versie 2.1 van het Standaardbestek 250. Bij test 3-52 rijdt het voertuig in op 2/3 van de breedte van de botsabsorbeerder en bij test 3-53 gebeurt de impact onder een hoek van 10°. Botsabsorbeerders in Vlaanderen moeten de wegenwerkers dus voldoende bescherming bieden in geval van een aanrijding in deze omstandigheden. Het ligt in de lijn van de verwachtingen dat Wallonië (bestek RW99) en Brussel (Typebestek 2000) in de nabije toekomst zullen volgen.

Besluit Door het feit dat de wagens op onze wegen steeds zwaarder worden, dient ook de opvangcapaciteit van de botsabsorbeerder te worden verhoogd. Het is echter minstens even belangrijk om de absorbeerder correct aan te brengen op een voldoende zware vrachtwagen of aanhangwagen.

3

PréVoir: preventie bij wegenwerken in de praktijk! Goede praktijken gratis downloadbaar op onze website Op 19 oktober 2007 werd in Namen de werkgroep PréVoir voorgesteld. In het kader van de campagne Wegenwerken van het NAVB heeft deze groep van preventieadviseurs uit Waalse wegenbouwondernemingen een aantal producten ontwikkeld om de preventie bij de uitvoering van wegenwerken vooruit te helpen. Al deze hulpmiddelen kunnen gratis gedownload worden op de website van het NAVB. Momenteel zijn ze echter enkel beschikbaar in het Frans. Ondertussen vonden ook al drie studiedagen plaats die werden georganiseerd door PréVoir. PréVoir (de afkorting van Prévention Travaux de Voirie, preventie bij wegenwerken) is een gezamenlijke actie van het NAVB en de FWEV, de Waalse wegenbouwersfederatie, die samen met een vijftiental preventieadviseurs van Franstalige wegenbouwbedrijven een werkgroep hebben gevormd.

De website en het forum De leden van de werkgroep hebben goede praktijken verzameld die toegepast worden in hun ondernemingen. Om andere bedrijven de mogelijkheid te geven er ook hun voordeel mee te doen, werden deze documenten gepubliceerd op onze website www.navb.be > Campagne > PréVoir > Goede praktijken. Net als andere preventiedocumenten die het NAVB gratis ter beschikking stelt op zijn website (o.a. de NAVB dossiers), kunnen de goede praktijken van PréVoir gratis gedownload worden. Momenteel zijn ze echter enkel beschikbaar in het Frans.

• Arbeidsmiddelen • Preventiemiddelen en algemeen Bij elk van de vijf categorieën worden concrete onderwerpen behandeld, zoals opsporing van ondergrondse netwerken, werfafbakening of het gebruik van elektrisch en pneumatisch gereedschap. Daarvoor worden dan een aantal hulpmiddelen aangeboden die gedownload kunnen worden: preventiefiches, toolboxen, procedures, een veiligheids- en gezondheidsplan… Behalve goede praktijken staat er op de website ook een Franstalig discussieforum over preventie bij wegenwerken. Het forum telt acht discussiethema’s, zoals signalisatie, het wegdek, werken van korte duur…

De goede praktijken werden ingedeeld in vijf thematische categorieën: • Signalisatie • Slopen van wegen en afvalbehandeling • Grondwerken, riolering, kabels en leidingen

De studiedagen PréVoir heeft nog meer te bieden: er worden ook studiedagen georganiseerd waarop de ontwikkelde hulpmiddelen worden voorgesteld. Deze actieve en interactieve dagen worden aangekondigd in de agenda op de website en zijn gericht op de werkgevers, de preventieadviseurs en de werknemers van wegenbouwondernemingen. Er vonden al drie studiedagen plaats.

Studiedag “Kabels en leidingen” op 27 februari en 13 maart in Grâce-Hollogne Op deze studiedagen, die de Waalse wegenbouwersfederatie FWEV en het NAVB samen georganiseerd hebben in het kader van de werkgroep PréVoir, waren heel wat ondernemingen aanwezig.

ners uit de sector en niet in het minst aan de medewerking van CONSTRUFORM, die ons verwelkomd heeft in zijn centra in Grâce-Hollogne en Châtelineau.

Studiedag “PréVoir” voor werknemers op 7 maart in Châtelineau Samen met de organisaties die de werknemers uit de bouwsector vertegenwoordigen heeft de werkgroep PréVoir een opleidingsdag georganiseerd over het voorkomen van risico’s voor werknemers uit wegenbouwondernemingen.

De verschillende sprekers vestigden de aandacht van de ondernemingen op de specifieke risico’s die eigen zijn aan wegenwerken in de buurt van kabels en leidingen. Het ongeval in Ghislenghien zal helaas voor altijd bij iedereen in het geheugen gegrift blijven.

In de voormiddag vestigden verschillende sprekers de aandacht van de werknemersvertegenwoordigers op de risico’s die eigen zijn aan deze doelgroep. ‘s Namiddags gaf de firma C.Scope praktische demonstraties over de opsporing van ondergrondse kabels met radiodetectieapparatuur en was er een geleid bezoek door een lesgever van FOREM (de Waalse tegenhanger van de VDAB).

Deze studiedagen danken hun succes aan de samenwerking tussen de verschillende part-

Op www.navb.be > Campagne > PréVoir vindt u alles wat de werkgroep u te bieden heeft!

Bij de aanleg en het onderhoud van wegen is de laatste fase meestal het aanbrengen van de wegmarkeringen. Gewoonlijk dient dat te gebeuren onder zware tijdsdruk, waardoor er soms onvoldoende aandacht wordt geschonken aan de noodzakelijke preventiemaatregelen. Meestal wil de wegbeheerder immers op de eerste plaats de hinder voor de weggebruiker beperken en de verkeersoverlast voorkomen die omleidingen met zich meebrengen. Een en ander betekent dat wegmarkeerders dikwijls moeten werken met behulp van een minimale signalisatie. Uit een Nederlandse studie blijkt overigens dat 25% van de wegmarkeerders zijn werk als onveilig beschouwt door de nabijheid van het verkeer. Naast het gevaar voor een aanrijding zijn er echter nog enkele risico’s die vaak worden onderschat.

Producten met gevaarlijke eigenschappen Wegmarkeringen worden aangebracht met thermoplast of met wegenverf. Omwille van de

duurzaamheid wordt het gebruik van thermoplasten aanbevolen. In dat geval moet vooral de blootstelling aan thermoplastdampen worden beperkt. Dat kan door de ketel goed af te sluiten en afzuiging te voorzien. Bij het gebruik van wegenverf zijn het vooral de solventen die letterlijk een sluipend gif vormen. Hoewel de concentratie aan organische solventen sinds 1 januari 2007 beperkt moet worden, wordt er in wegenverf nog volop gebruik gemaakt van solventen omwille van de noodzakelijke snelle droogtijd. Organische oplosmiddelen kunnen het organisch psychosyndroom (OPS) veroorzaken. Dat is een hersenaandoening die veroorzaakt wordt door het langdurig inademen van solventdampen. OPS is een aandoening waarbij vooral het kortetermijngeheugen wordt aangetast. Verontrustend is dat de schade die OPS veroorzaakt, pas vastgesteld kan worden wanneer het al te laat is. De aandoening is ook onomkeerbaar: als je kortetermijngeheugen aangetast is, blijft dat zo voor de rest van je

leven. Bijgevolg is preventie het enige redmiddel. Een hardnekkig misverstand onder wegmarkeerders is dat de concentratie aan solventdampen voldoende gereduceerd wordt omdat er in open lucht wordt gewerkt. Hierbij vergeet men echter dat wegmarkeerders zich vaak op zeer korte afstand boven de vloeistof bevinden. Vooral het reinigen van het reservoir met de wegenverf is zeer schadelijk, omdat men op dat ogenblik blootgesteld wordt aan hoge concentraties van organische oplosmiddelen. Daarom moet zeker bij de reiniging van het reservoir een filtermasker worden gedragen dat geschikt is voor organische dampen (een filterpatroon met een bruine codekleur).

Lawaai Lawaaidoofheid is momenteel één van de belangrijkste beroepsziekten in België.

Metingen hebben uitgewezen dat het geluid voortgebracht door het verkeer op drukke wegen gemiddeld 85 dB(A) bedraagt. Reken daar nog eens het geluid bij van de compressor nodig voor het spuitpistool en je komt tot de conclusie dat een wegmarkeerder aan een geluidsdrukniveau van 88 à 90 dB(A) wordt blootgesteld. De huidige Belgische wetgeving stelt dat geen enkele arbeider aan meer dan 87 dB(A) mag worden blootgesteld. Het dragen van een afdoende gehoorbescherming is dan ook een noodzaak voor wegmarkeerders.

De Campagnekrant is een initiatief van het NAVB, in samenwerking met ACV Bouw en Industrie, de Algemene Centrale ABVV, de Confederatie Bouw , Bouwunie, ACLVB en FeMa Een initiatief van:

In samenwerking met:

Nationaal Actiecomité voor Veiligheid en hygiëne in het Bouwbedrijf Sint-Jansstraat 4 1000 Brussel

4

Tel.: 02 552 05 00 Fax: 02 552 05 05

E-mail: [email protected] Website: www.navb.be www.navbcnac.be


De onderschatte risico’s bij het aanbrengen van wegmarkeringen

ISO 9001, om u te dienen!

Recommend Documents