Page 1
September 7, 2007
Is Marokko islamitisch genoeg?
SAMENVATTING: Grote kans dat de islamitische PJD vandaag de Marokkaanse verkiezingen wint. De partij wil een herwaardering van de islamitische waarden, maar wordt juist daarom ook gevreesd. VOLLEDIGE TEKST: 'Dit is geen leven hier!", roept Mohammed Lpaiti. Twintig verweerde mannengezichten kijken hem aan. In het gehucht op het Marokkaanse platteland is geen water, geen elektriciteit, geen weg, slechts steen. "We zullen alles doen om de armoede te bestrijden. Wij zijn er om jullie te helpen maar we kunnen jullie niks beloven", vervolgt Lpaiti. Hij voert al de hele week campagne voor de Parti de la Justice et du Développement (PJD). Vandaag kiezen de Marokkanen een nieuw parlement en naar verwachting zal de islamitische PJD de grootste partij worden. Sommige mannen halen hun stemkaart te voorschijn. Voor het eerst sinds de onafhankelijkheid van Marokko in 1956 komt er iemand langs om te vragen hoe het met hen gaat. De dorpsgenoten hebben via de televisie - elk lemen huis heeft zonnepanelen - van de PJD gehoord. Een paar kopietjes met vragen die de PJD namens de regio in het parlement heeft gesteld worden uitgedeeld. Slechts één man kijkt geïnteresseerd. De rest kan niet lezen. "Je ziet het, wij geven geen geld aan mensen om op ons te stemmen", vertelt Lpaiti in de auto terug naar de bewoonde wereld. Marokkaanse politici kopen doorgaans vooral op het platteland stemmen op door de mensen zo'n tien euro - het loon voor twee dagen werk - te geven. Lpaiti had graag een kleinigheidje gegeven aan een dove man, wiens broer blind is, zegt hij. "Maar dat is tegen de regels. Toch weet ik zeker dat al deze mensen op ons gaan stemmen." De PJD wil bekend staan als de partij die strijdt tegen corruptie en opkomt voor de hulpbehoevenden. Hun religieuze achtergrond is daar aan ondergeschikt. "Wij hebben een globale visie voor Marokko, economisch, sociaal en moreel", zegt Slimane el-Omrani, PJDparlementslid sinds 2002. "Ons programma komt op voor de traditionele Marokkaanse waarden en normen. De islam is daar een onderdeel van." Op zijn kantoor in de provinciestad Khouribga schalt de Palestijnse zangeres Miss Chalach uit de luidsprekers. Tientallen vrijwilligers zijn bezig met het kopiëren van cd's met verschillende interviews met El-Omrani, zodat de mensen kunnen horen in plaats van lezen wat de PJD de afgelopen vijf jaar voor hen in de oppositie heeft gedaan.
Page 2
El-Omrani is trots: namens zijn regio heeft hij vele vragen gesteld aan verschillende ministers, en soms met succes. Zoals die keer dat hij vroeg waar het geld was gebleven voor de pensioenen van oud-ambtenaren van Khouribga. Uiteindelijk kwam het geld boven water en ontvangen deze ambtenaren nu hun pensioen. El-Omrani ziet nog veel meer mogelijkheden om corruptie te bestrijden: maak justitie onafhankelijker door rechters en procureurs-generaal een beter salaris te geven, herschrijf schoolboeken en onderwijs mensen via de Koran wat goed en fout is. Belangeloos luisteren naar de mensen en hun dagelijkse problemen, daar is de partij in de afgelopen vijf jaar groot mee geworden. De oude oppositiepartijen, zoals de socialistische USFP, die nu de regering vormen, hebben veel Marokkanen teleurgesteld. Net als hun voorgangers in de jaren tachtig en negentig hebben ministers en parlementariërs gebruik gemaakt van hun positie en zichzelf verrijkt. Maar de achtergrond van de PJD boezemt Marokkanen ook angst in. De partij is voortgekomen uit de Mouvement Unification et Réforme (MUR), een beweging die de politieke islam propageert en wil terugkeren naar de kern van de islam. In de krant Attajdid, die nauwe banden onderhoudt met de MUR, wordt regelmatig gefulmineerd tegen de slechte invloed van het Westen, de muziekfestivals die jongeren aanzetten tot drugs en alcohol of het Europees sekstoerisme waardoor Marokko een tweede Thailand dreigt te worden. PJD-partijleider Saâdeddine el-Othmani kent de vrees van een deel van de Marokkaanse elite maar al te goed. Op campagne in een volkswijk van Casablanca praat hij met de kruidenierswinkelier en de mintverkoper en vraagt of ze gaan stemmen. "Wij zijn geen religieuze partij", zegt hij. De MUR en de krant Attajdid hebben banden met de partij maar zijn niet hetzelfde, benadrukt hij nogmaals. "In onze statuten staat dat we een confessionele partij zijn, net als de christelijke partijen in Europa. Wij baseren ons programma op islamitische waarden, zoals eerlijkheid, transparantie en rechtvaardigheid." El-Othmani is psychiater van beroep en doet in geen enkel opzicht aan een leider van Hamas of Hezbollah denken. Zijn baard is keurig getrimd, hij draagt een klein brilletje en verschijnt altijd in pak. "President Bush begint zijn campagnes ook altijd met een gebed", zegt hij. "De islam maakt onderdeel uit van onze cultuur. Marokkanen hebben het recht zich terug te vinden in hun eigen cultuur. Als een vrouw een hoofddoek wil dragen, is dat haar religieuze vrijheid, en daarin moet zij niet belemmerd worden, zoals in Turkije of Frankrijk." El-Othmani komt op voor die islamitische waarden die volgens hem te veel in de verdrukking komen. "Dat is het begin van een eerlijkere verdeling tussen arm en rijk, meer banen en een gezondere samenleving." De toespraken van de PJD maken Asmae Bennali (35) woedend. "Alsof zij het alleenrecht hebben over wat goed en fout is. Iedereen is tegen corruptie en voor eerlijkheid en rechtvaardigheid", zegt ze. Bennali werkt als producent bij een filmmaatschappij en heeft soms felle discussies met haar aangetrouwde oom, één van de leiders van de PJD. Alle Marokkanen worden als moslim geboren, dus zij ziet het probleem niet. "De een is meer praktiserend dan de ander, daar zit het verschil. Maar als ik de PJD moet geloven heeft mijn vader, een gerespecteerd moslimgeleerde bij wie mensen op bezoek kwamen voor raad, in zijn opvoeding op alle linies gefaald: ik drink, rook en draag geen hoofddoek", vertelt ze. Bennali is bang dat wanneer de PJD ministersposten krijgt, de partij op alle manieren zal proberen de samenleving te beïnvloeden. "Meisjes op school zullen bijvoorbeeld te horen krijgen dat het beter is een hoofddoek te dragen", zegt ze. De religieuze opvoeding is aan de ouders, vindt ze. "En Marokko is al een islamitisch land met een koning als aanvoerder van alle gelovigen en een ministerie van religieuze zaken dat bepaalt hoe imams worden opgeleid of wat er op school onderwezen wordt tijdens de godsdienstles.
Page 3
Waarom een maatschappij willen islamiseren die het al is? Wij respecteren mensen die bidden en zij moeten mij respecteren in mijn individuele keuzes. Zo hebben we in Marokko altijd gefunctioneerd en dat gaat prima." Of de PJD zal gaan regeren is nog de vraag. Als zij de grootste partij worden, moet El-Othmani premier worden, zegt hij zelf. Maar dan moeten de andere partijen een coalitie met hem willen vormen en daar ziet het niet naar uit. "Uiteindelijk beslist de koning wie premier wordt", zegt El-Othmani. Vijf jaar terug benoemde koning Mohammed VI een technocraat als premier, Driss Jettou. Of het dit keer weer een technocraat of toch El-Othmani wordt, weet alleen de koning.
Page 4
Page 5
