is de sleutel tot groei
5
Inleiding
7
Het project Taal is de sleutel tot groei, Brede School Steenwijk-West
11
De opbrengsten van het project in de periode van 2008 t/m heden
14
Kansen voor verbreding en verdieping van het project
Voorwoord Het project: Taal is de sleutel tot groei groei, draagt bij aan het vergroten van de kansen tot participatie en re-integratie van ouders. Ouders hebben een stap gemaakt op de participatieladder en/ of zijn taal- en leesvaardiger geworden waardoor ze hun kinderen beter kunnen stimuleren en begeleiden. Het is belangrijk dat ouders de Nederlandse taal goed kunnen spreken en schrijven. Immers als ze de Nederlandse taal goed beheersen, kunnen ze zich ook beter redden in de maatschappij: in de winkel, bij de dokter, op de school van hun kind, in de buurt, bij het volgen van een opleiding, bij het vinden van een baan. Kortom om beter te integreren in de Nederlandse samenleving. Daarnaast is het ook heel belangrijk dat ze hun kind kunnen begeleiden en ondersteunen in hun schoolloopbaan ontwikkeling. Verschillende cursisten hebben interesse voor vrijwilligerswerk op school (de derde trede op de participatieladder) of zullen naar verwachting dit in de nabije toekomst gaan doen. De volgende stap maken - betaald werk met ondersteuning - de vierde trede op de participatieladder is een uitdaging.
2
3
Het project Taal is de sleutel tot groei, Brede School Steenwijk-West is een succesformule. Ouders worden taal- en leesvaardiger gemaakt middels het begeleiden en ondersteunen van hun kinderen. Ouders die niet voldoende taalvaardig zijn worden toegeleid naar cursussen en begeleid en ondersteund tijdens de cursus doordat de taalcoördinator de verbindende schakel is en blijft. Het project blijkt in een behoefte te voorzien, want in Steenwijk-West woont 30,5% van de totale bijstand in de gemeente Steenwijkerland. Voor met name de deelnemers aan de cursus die geen werk en/of een uitkering hebben draagt het project bij aan het vergroten van kansen tot participatie en re-integratie. Steenwijk-West als mini maatschappij is een zeer goede oefenplaats. Afstemming en uitwisseling is en blijft aanwezig door de verbindende schakel van taalcoördinator.
Inleiding Het project Taal is de sleutel tot groei, Brede School Steenwijk-West is gestart in het schooljaar 2008–2009. Het doel van dit project is om de taalvaardigheid van ouders te versterken door hen onder andere deel te laten nemen aan een taalcursus NT2 (Nederlands als tweede taal). De spin in het web is de taalcoördinator. De taalcoördinator is een leerkracht van de basisschool en kent alle ouders. Ouders kennen en een relatie opbouwen is van essentieel belang. De activiteiten die de taalcoördinator organiseert, zijn allemaal gericht op het betrekken en enthousiasmeren van ouder en kind. Door deze activiteiten worden ouders taal- en leesvaardiger. Ze zijn enthousiast om een cursus NT2 te volgen. Ouders kunnen zo beter functioneren als burger in de maatschappij. Ze kunnen deelnemen aan het vrijwilligers- en arbeidsproces en zij kunnen hun eigen kinderen beter stimuleren en begeleiden bij het opvoedings- en onderwijsproces.
4
5
Het project is gestart in 2008 op Kindcentrum Willem Alexander en is uitgebreid in 2009 t/m juli 2011 naar Openbare basisschool de Kleine Kamp. In het schooljaar 2011–2012 is het project alleen voortgezet op Kindcentrum Willem Alexander, omdat door een wetswijziging de financiering niet meer gerealiseerd kon worden. In het schooljaar 2012–2013 is het project opnieuw op de kaart gezet door de partners Brede School Steenwijk-West in samenwerking met de gemeente. Doordat de opbrengsten van het project zeer positief zijn is tot op heden financiering gevonden om het project voort te zetten. Wat het project Taal is de sleutel tot groei inhoudt wordt uitgelegd in deze publicatie. De opbrengsten van de periode 2008 t/m medio 2012 worden benoemd, maar ook de kansen en mogelijkheden van verbreding en verdieping van het project.
Het project Taal is de sleutel tot groei, Brede School Steenwijk-West Situatie Steenwijk-West Als sinds 1998 wordt er in SteenwijkWest samengewerkt binnen de Brede School Steenwijk-West. Deze samenwerking biedt extra kansen voor de wijk. Er is een zeer uitgebreid en compleet netwerk ontstaan, waarbinnen vele verbindingen plaatsvinden.
optimaal ontwikkelen in zijn leefwereld thuis, maar ook in zijn leefwereld op peuterspeelzaal, kinderopvang en school. Bij een optimale ontwikkeling zijn alle ontwikkelingsgebieden (sociaal, emotioneel, lichamelijk, cognitief en creatief) betrokken. Voor een nadere uiteenzetting wordt verwezen naar het beleidsplan Brede School Steenwijk-West 2010–2014.
Samenwerking en afstemming zijn sleutelwoorden als het gaat om kansen te bieden aan alle kinderen. In het beleidsplan 2010 is de missie en visie voor de planperiode van 2010–2014 beschreven op basis van historie, toekomstvisie en een uitgebreide wijkanalyse. De visie is Van kanjerschool naar kanjerwijk. kanjerwijk Steenwijk-West gaat Op naar een kanjerwijk,, een leef- en leerplaats voor goed jerwijk burgerschap. (It takes a village to raise a child)! De Brede School Steenwijk-West wil daarmee een bijdrage leveren aan het prettig en veilig opgroeien van kinderen in de buurt. De Brede School Steenwijk-West wil een Kanjerschool in een Kanjerwijk zijn. Binnen de Kanjerschool Steenwijk-West heeft elk kind recht op een optimale ontwikkeling. In goede samenwerking tussen alle partijen kan een kind zich
6
Uit het monitorverslag voor- en vroegschoolse educatie van 1 oktober 2011 kan worden geconcludeerd dat er in totaal 130 kinderen op de basisscholen in de wijk zitten, waarvan 53 gewichtenleerlingen (41%). In totaal nemen 19 peuters in de leeftijd van 2 en 3 jaar deel aan de peuterspeelzaal de Bezige Bijtjes, waarvan 9 kinderen voorschoolse educatie volgen. Voor een nadere uiteenzetting wordt verwezen naar het monitorverslag van 1 oktober 2011. Uit cijfers blijkt dat 30,5% van het totale bijstand bestand in Steenwijkerland in Steenwijk-West woont. De problematiek in de wijk is groot aangezien 69% van het bijstandsbestand binnen de wijk West op de eerste drie treden van de
7
Participatieladder geregistreerd staan. Van deze gehele groep behoort 29% tot de leeftijdgroep van 27–40 jaar. De verdeling van het totale bijstandsbestand in West is: • tot 23 jaar 10 bewoners • 23-27 jaar 20 bewoners • 27 jaar en ouder 187 bewoners De algehele conclusie is dat SteenwijkWest nog steeds, ondanks de vele activiteiten in West, een zwakke wijk is waar meer dan de helft van het bestand bijzondere aandacht nodig heeft en wellicht ook blijft houden. De IGSD is aangewezen en gedeeltelijk afhankelijk van andere organisaties om de situatie te kunnen keren of stabiliseren. Samenwerking en communicatie met deze organisaties is van essentieel belang om het Welzijnsniveau in de wijk op peil te krijgen en te behouden.
Uitgangspunten project 1 Ouderbetrokkenheid en deskundigheid van ouders zijn succesfactoren voor de schoolloopbaan van kinderen. 2 Deskundig zijn op het gebied van de taal- en leesvaardigheid zodanig dat ouders hun kinderen kunnen begeleiden en stimuleren. 3 Kinderen zijn een motiverend middel om ouders te bereiken. 4 Aan de slag gaan met ouders van Kindcentrum Willem Alexander en de Kleine Kampschool d.m.v. activiteiten die terugkomen in het onderwijs aan hun kinderen. Doelen project 1 Ouders taal- en leesvaardiger maken (NT2, Nederlands als tweede taal) middels het begeleiden en stimuleren van hun eigen kinderen. 2 Ouders toeleiden naar cursussen als zij nog niet voldoende taalvaardig zijn. 3 Het vergroten van de kansen tot participatie en re-integratie van ouders. Activiteiten van de taalcoördinator 1 Bibliotheekbezoek 1x in de zes weken gaan twee kinderen uit elke combinatie groep naar de bibliotheek om boeken uit te zoeken voor hun groep. Ook hun ouders gaan mee. 2 Leestas Uitleen van boeken aan groep 4 en 5. De uitleen wordt verzorgd door ouders. 3 Eigenwijsprijs groep 5 en 6 Een landelijk kinderboekenprijs voor en door kinderen. De kinderen lezen de boeken thuis. De school verzorgt de uitleen.
8
4 Overstap voor groep 3 Een programma voor ouders en kinderen van groep 3 dat aansluitend op het leren lezen op school, aandacht schenkt aan het leren lezen thuis. 5 (Interactief) Voorlezen aan kinderen van groep 1 en 2 en aan hun ouders 6 Voorlichting, kennisoverdracht aan ouders met betrekking tot het interactief voorlezen aan kinderen. - Voorleesbijeenkomsten - Demonstreren interactief voorlezen - Annie M.G. Schmidt-week 7 Werving, toeleiding en begeleiding van ouders die deelnemen aan een taalcursus. - Oudergesprekken - Praktische zaken regelen, begeleiden. - Afstemming docent en ouders tijdens cursus. - Knelpunten adequaat en snel oplossen. Activiteit Taalcursus (NT2-Nederlands als tweede taal) Praktisch 1 De cursus wordt verzorgd in het lokaal van Kindcentrum Willem Alexander. 2 Voor klanten met kinderen is officiële kinderopvang geregeld binnen hetzelfde gebouw. 3 De cursus gaat zo wie zo door omdat er meer dan 10 toeleidingen zijn. 4 Over de dagdelen waarop de cursus plaatsvindt is overleg geweest.
in de week aanwezig zijn. Knelpunten kunnen meteen worden opgelost. 3 De klanten, de ouders van de Brede School Steenwijk-West, blijven betrokken bij de scholen omdat ze in de wijk naar de cursus gaan. Deze klanten, de ouders, blijven naast de cursus ook deelnemen aan de andere activiteiten van de taalcoördinator. De taalcoördinator is hierin duidelijk de verbindende schakel en goed op de hoogte van beide inhouden, als ook de ontwikkeling van de ouders. 4 De uitwisseling en afstemming is breed aanwezig tussen cursusleider en taalcoördinator. Dit ligt op het gebied van praktische zaken, maar ook met betrekking tot inhoudelijke afstemming. Zo zullen er onderwerpen aangedragen worden via OpStap, het basisonderwijs en activiteiten van de taalcoördinator. 5 De deelnemers bouwen onderling, mede door de cursusleider en de taalcoördinator, aan hun eigen netwerk en sociale steun. Financiering project 1 Investeringen door basisonderwijs; ruimte, inbedding in het onderwijsprogramma (taken van leerkrachten), afstemming. 2 Inzet taalcoördinator, de leerkracht van school die alle ouders kent. 3 Taalcursus, volwasseneducatie. 4 Kinderopvang.
Relatie 1 De aanmeldingen en toeleidingen van de klanten wordt mede verzorgd door de taalcoördinator. 2 De afstemming en uitwisseling tussen taalcoördinator en cursusleiders is wekelijks omdat beide op dezelfde dagen
9 9
De opbrengsten van het project in de periode van 2008 t/m heden 1 De activiteiten dragen bij aan het taalen leesvaardiger maken van ouders middels het begeleiden en stimuleren van hun eigen kinderen. 2 De activiteiten zijn laagdrempelig en sluiten zeer nauw aan bij het totale onderwijsprogramma van de basisscholen. 3 De taalcoördinator is de spin in het web, de verbindende schakel tussen ouders, activiteiten, cursus en school. De taalcoördinator heeft een relatie met de ouders van school omdat zij de kinderen kent. Er is een band met de basisschool. 4 Aan de activiteiten wordt door alle kinderen en hun ouders deelgenomen. 5 Ouders worden door de activiteitenbetrokken bij de ontwikkeling van hun kinderen en zijn zich ervan bewust dat een goede taalvaardigheid erg belangrijk is. 6 De ouders zijn er van doordrongen dat het beheersen van de Nederlandse taal essentieel is voor het stimuleren en begeleiden van hun eigen kinderen en voor hun eigen deelname aan de maatschappij. 7 Ouders raken betrokken bij het stimuleren en begeleiden van hun
10
11
eigen kinderen door deelname aan de activiteiten. Deze vorm van kennisoverdracht en scholing vergroot het zelfvertrouwen van de ouders, waardoor de kansen tot participatie en re-integratie van ouders aanzienlijk toeneemt. 8 De activiteiten zijn afgestemd met de voorschoolse voorzieningen van kinderopvang, peuterspeelzaal en buitenschoolse opvang. Daarnaast is er afstemming met projecten zoals dreumesgroep, Op Stap en de uitvoeringsgroep wijkgericht werken van de Brede School Steenwijk-West. Alle activiteiten en voorzieningen samen bieden in Steenwijk-West voor ouders een goede oefenplaats. Steenwijk-West is een mini-maatschappij. Opbrengsten Taalcursus (NT2 – Nederlands als tweede taal) Praktisch 1 Het wordt als erg prettig ervaren dat er kinderopvang mogelijk is op de locatie waar de cursus gegeven wordt. 2 Onderwerpen die aan de orde zijn geweest: a (actuele) teksten lezen en luisteren
b spreekoefeningen onder andere mening geven, raad vragen, toestemming vragen e.d. c woordenschat uitbreiden d woordvolgorde oefenen met schrijven en spreken e staatsexamens oefenen f alfabetisering g spreekwoorden en gezegdes h grammatica- en spellingsoefeningen i leren huiswerk te maken j leren het werk op orde te hebben 3 Onderwerpen die erg aanspreken zijn: oefenen in spreken, de grammatica, het schrijven en veel nieuwe woorden leren met name door het lezen. Relatie 1 De relatie tussen taalcoördinator en de cursusleider is zeer positief. De inhoud, aan- en afwezigheid van cursisten, faciliteiten worden uitgewisseld en bij knelpunten wordt adequaat en snel oplossingen gevonden. 2 Er zijn vele oudergesprekken door de taalcoördinator tijdens de verschillende activiteiten, maar ook op andere momenten omdat de taalcoördinator de leerkracht van de school is en de ouders kent. 3 Onderwerpen worden aangedragen door de taalcoördinator en daadwerkelijk meegenomen in de cursus door de cursusleider. Onderwerpen komen voort uit schoolse zaken, Op Stap, uitvoeringsgroep wijkgericht werken van de Brede School. 4 Er wordt duidelijk geïnvesteerd in de relatie van deelnemers onderling door zowel de taalcoördinator als de cursusleider. De groep leert elkaar goed kennen. Zo gaan ze bijvoorbeeld samen wandelen en komen dus vaker het huis uit.
12
13
Deelnemers (cursus deelname van een half jaar) 1 Van de 10 aanmeldingen zijn er 9 die daadwerkelijk hebben deelgenomen. Oorzaak afmelding: Ouder werkt op de dag van de cursus. 2 De leeftijd van de deelnemers is tussen de 26 en 44 jaar. In totaal is zijn er 9 in de leeftijdcategorie van 27 jaar en ouder en is er 1 jonger dan 27 jaar. 3 Alle deelnemers hebben kinderen in de leeftijd tussen 0 t/m 13 jaar. 4 In totaal hebben 5 deelnemers geen werk, 2 deelnemers een uitkering en 3 (parttime)werk. Het is op dit moment niet duidelijk of alle 5 deelnemers die geen werk hebben ook een uitkering hebben. 5 Wanneer de presentie laag is, blijkt de oorzaak hiervan te liggen in lichamelijke klachten van de deelnemer zelf en/of van kind en familie. 6 Het beginniveau en eindniveau van de deelnemers is bij 8 gelijk gebleven en bij 1 deelnemer 1 niveau gestegen. 7 Van de 9 deelnemers krijgen 7 het advies van de cursusleider om door te gaan. Deze 7 deelnemers geven zelf ook aan door te willen gaan. 8 Het is niet duidelijk op welke trede van de participatieladder de deelnemers zich bevinden en of ze in het verleden tot de groep van voortijdig schoolverlaters behoorden. 9 Alle kinderen van de deelnemers zijn VVE-doelgroepkinderen. Binnen de groep van deelnemers zijn er in totaal 6 ouders van kinderen met een leerlinggewicht en 4 kinderen op basis van een Jeugdgezondheidszorg indicatie (geen beheersing Nederlandse taal, taalarmoede in het gezin).
Kansen voor verbreding en verdieping van het project Het project Taal is de sleutel tot groei, Brede School Steenwijk-West voortzetten en zorgen voor structurele financiering van de verbindende schakel in de persoon van taalcoördinator voor de scholen (De Kleine Kamp en Kindcentrum Willem Alexander) in wijk West. Hiervoor is structurele financiering nodig van 8 uur in de week. Activiteiten van en door de taalcoördinator in afstemming met scholen De Kleine Kamp en Kindcentrum Willem Alexander realiseren, zodat borging van deze activiteiten daar waar mogelijk binnen het onderwijsprogramma plaats kan vinden. De school moet de activiteiten van het project blijven ondersteunen en daar waar nodig en kan, zorg dragen voor afstemming, inzet en uitvoering. Jaarlijks een taalcursus realiseren in wijk West volgens de succesvolle werkwijze en opzet van Taal is de sleutel tot groei. De cursus moet verzorgd worden door een erkend onderwijsinstituut, die de relatie en inzet van de cursusleider en taalcoördinator als voorwaarde van het welslagen van de cursus ziet.
14
Kinderopvang realiseren voor de deelnemers van de taalcursus binnen dezelfde locatie van de cursus. De kansen tot participatie en re-integratie door het project ‘Taal is de sleutel tot groei’ worden vergroot door deelname aan de cursus NT2 en door deelname aan georganiseerde activiteiten door de taalcoördinator. Toch kan dit onderdeel nog een verdiepingsslag maken. a De activiteiten van de taalcoördinator moeten uitgebreid worden naar de voorscholen in de wijk: peuterspeelzaal Bezige Bijtjes en kinderopvang Kindcentrum Willem Alexander. Dezelfde benadering en dezelfde activiteiten kunnen gemakkelijk worden uitgebreid naar de ouders van beide voorschoolse voorzieningen. Daarvoor is voor de taalcoördinator een uitbreiding van 4 uur in de week nodig. b Er moet meer afstemming zijn tussen taalcoördinator en Sociale Dienst in het kader van toeleiding en ondersteuning. Dit met name voor de doelgroep van Voortijdig schoolverlaters die kinderen hebben en bijstandsouders. c Verder zal gezocht moeten worden naar aansluiting en mogelijkheden met betrekking tot re-integratie. Een doorgaande lijn (waarin afstemming en samenwerking centraal staat) voor ouders van kinderen in de leeftijd van 0 tot en met 13 jaar die niet voldoende taalvaardig zijn met als doel op de hoogste trede van de participatieladder uit te komen. d Afstemming en aansluiting met betrekking tot andere projecten en organisaties in Steenwijk-West die hetzelfde doel dienen moet worden
15
gerealiseerd. Hierbij valt te denken aan: MIM, Boekenpret, Dreumesgroep, ZONL jeugdgezondheidszorg 0-4 jaar en GGD jeugdgezondheidszorg 4-12 jaar, taalcoach, VVE, Op Stap, Project West van de Sociale Dienst, laaggeletterdheid. e Afstemming en samenwerking met CJG en Woonconcept versterken. f Het doel van de taalcursus moet vooraf bekend zijn omdat dit de inhoud van de cursus bepaalt. Het doel kan zijn: • Toeleiding tot de arbeidsmarkt • Burgerschap • Opvoeding en ondersteuning taal van eigen kind/onderwijs • Scholing eigen taal tot het behalen van een startkwalificatie. g De taalcoördinator als spin in het web voor de verbindende schakel tussen cursusleider, Sociale Dienst, arbeidsbemiddelaar, CJG, Onderwijs en Woonconcept. rk ld we Betaa 6 e d re T et werk m Betaaldrsteuning onde Trede 5
Onbetaald werk Trede 4
Deelname georganiseerde activiteiten Trede 3 Sociale buitencontacten de deu r Trede 2
Geïs
olee
Tred e
rd
1
Colofon Dit is een gezamenlijke uitgave van Brede School Steenwijk-West en de gemeente Steenwijkerland.
Ontwerp | Teresa Jonkman (BNO)
www.steenwijkerland.nl www.cjgsteenwijkerland.nl
Steenwijkerland
