INVLOED VAN CHRONISCHE PIJN OP ERVAREN SOCIALE STEUN
De Invloed van Chronische Pijn en de Modererende Invloed van Geslacht op de Ervaren Sociale Steun The Effect of Chronic Pain and the Moderating Effect of Gender on Perceived Social Support Esther Bernadette Dijk
Studentnummer:
850634459
Begeleider:
dr. V. Thewissen prof. dr. J. van Lankveld
Ingediend:
19 - 08 - 2011
In opdracht van:
Open Universiteit Nederland
Afstudeerrichting:
Klinische Psychologie
INVLOED VAN CHRONISCHE PIJN OP ERVAREN SOCIALE STEUN
Inhoudsopgave
Samenvatting……………………………………………………………………….
1
Summary……………………………………………………………………………
2
Introductie……………….…………………………………………………………
3
Cijfers in Europa……………………………………………………………
3
Gevolgen van pijn…………………………………………………………..
4
Veranderingen in de hersenen………………………………………………
5
Behandeling van pijn………………………………………………………..
6
Biopsychosociaal model…………………………………………………….
8
Sociale steun………………………………………………………………...
11
Waarneming…………………………………………………………………
12
Genderverschillen……………………………………………………………
13
Modererende factoren van chronische pijn: persoonlijkheid, leeftijd en ziekteduur……………………………………………………………………
14
Relevantie van het onderzoek………………………………………………..
16
Doelstelling van het onderzoek………………………………………………
16
Methode……………………………………………………………………………...
17
Onderzoeksgroep…………………………………………………………….
17
Procedure…………………………………………………………………….
17
Onderzoeksinstrument……………………………………………………….
18
Analyse……………………………………………………………………….
21
Resultaten…………………………………………………………………………….
22
Onderzoeksgroep……………………………………………………………..
22
INVLOED VAN CHRONISCHE PIJN OP ERVAREN SOCIALE STEUN
Schaalanalyse…………………………………………………………………
23
Assumpties voor regressieanalyse……………………………………………
24
Hoofdeffect van de intensiteit van chronische pijn…………………………..
25
Hoofd- en interactie-effect van geslacht…………………………………….
25
Invloed van de modererende variabelen: persoonlijkheid, leeftijd en ziekteduur.. 26 Discussie…………………………………………………………………………….
26
Intensiteit van chronische pijn……………………………………………….
27
Geslacht……………………………………………………………………...
28
Tekortkomingen in het onderzoek……………………………………………
29
Implicaties voor volgend onderzoek………………………………………….
30
Referenties……………………………………………………………………………
33
BIJLAGE A: Vragenlijst……………………………………………………………..
38
BIJLAGE B: Aanschrijfmail………………………………………………………….
41
BIJLAGE C: Tabellen SPSS………………………………………………………….
42
INVLOED VAN CHRONISCHE PIJN OP ERVAREN SOCIALE STEUN
De Invloed van Chronische Pijn en de Modererende Invloed van Geslacht op de Ervaren Sociale Steun Esther Bernadette Dijk Samenvatting Achtergrond. Bij de behandeling van chronische pijn lijkt 60 tot 70% van de behandelingen niet aan te slaan. Uit de literatuur blijkt dat de waarneming bij chronische pijn achteruit gaat. In dit onderzoek wordt onderzocht of dit ook geldt voor de waarneming van sociale steun; een factor waarvan eerder aangetoond is dat deze belangrijk is bij de effectiviteit van verschillende behandelingen. Doel. Het doel van dit onderzoek is om te onderzoeken of er een relatie bestaat tussen de intensiteit van pijn en de ervaren sociale steun. Ook wordt gekeken of er een effect is van geslacht op de ervaren sociale steun. Er wordt onderzocht of er een interactie-effect van geslacht bestaat op de relatie tussen de intensiteit van pijn en de ervaren sociale steun. Tenslotte zal gecontroleerd worden voor de modererende invloed van extraversie, neuroticisme, ziekteduur en leeftijd. Deelnemers en procedure. Dit onderzoek bevat gegevens van 74 vrouwen en 55 mannen in de leeftijdsgroep van 18 tot 84 jaar. Alle deelnemers hebben allen op het moment van invullen last van chronische pijn. Een digitale vragenlijst is afgenomen, eind juni/begin juli 2011. Meetinstrumenten. In dit onderzoek is gebruik gemaakt van de numerieke pijnschaal, de Sociale Steun Lijst en de verkorte versie van de Eysenck Personality Questionnaire. Resultaten. In dit onderzoek is gevonden dat er een negatieve lineaire relatie bestaat tussen de intensiteit van pijn en de ervaren sociale steun, zelfs nadat voor leeftijd, ziekteduur, extraversie en neuroticisme statistisch gecontroleerd werd (β= -.22, p < .05). Er is na statistische controle op leeftijd, ziekteduur, extraversie en neuroticisme een significant effect gevonden van geslacht op de ervaren sociale steun (β= -.21, p < .05). Er is na statistische controle op leeftijd, ziekteduur, extraversie en neuroticisme geen interactie-effect gevonden van geslacht op de ervaren sociale steun (β= .10, p = .64). Conclusie. Mensen met een hogere intensiteit van chronische pijn ervaren minder sociale steun. Vrouwen lijken significant meer sociale steun te ervaren dan mannen. In de behandeling van chronische pijn kan hiermee rekening gehouden worden door sociale steun een belangrijker component te maken tijdens de behandeling, door deze concreter aan te bieden vanuit de directe omgeving aan mensen met een hogere intensiteit van chronische pijn. Sleutelwoorden: chronische pijn, sociale steun, geslacht, angstvermijding, HPA-as, biopsychosociaal model, symptom perception model, competition of cues hypothese.
1
INVLOED VAN CHRONISCHE PIJN OP ERVAREN SOCIALE STEUN
The Effect of Chronic Pain and the Moderating Effect of Gender on Perceived Social Support Esther Bernadette Dijk Summary Context. The treatment of chronic pain appears not to be effective in 60 to 70% of the cases. In literature evidence is found that, if patients are in chronic pain, their perception decreases. In this study is examined if this is also true for the perception of social support; a factor already proven to be important for several treatments to be effective. Purpose. To identify the association between the intensity of chronic pain on perceived social support. The effect of gender on perceived social support will be examined as well the moderating effect of gender on the relation between the intensity of chronic pain on perceived social support. Also the moderating effect of extraversion, neuroticism, duration of illness and age will be examined. Participants and method. There were 74 women and 55 men between 18 and 84 years old participating in this study. All participants had chronic pain at the moment of the study. The study was carried out in June and July 2011. Participants were asked to fill in a digital questionnaire. Instruments. In this study the Numeric Painscale, the Social Support List and the short version of the Eysenck Personality Questionnaire have been used. Results. There is a negative lineair relation between the intensity of chronic pain and perceived social support, even after controlling for age, duration of illness, extraversion and neuroticism (β= -.22, p < .05). There is also a significant effect of gender on perceived social support, even after controlling for age, duration of illness, extraversion and neuroticism (β= -.21, p < .05). However, there is no moderating effect of gender on the relation between the intensity of chronic pain and perceived social support after controlling for age, duration of illness, extraversion and neuroticism (β= .10, p = .64). Conclusion. Individuals with higher intensity of chronic pain perceive less social support. Women perceive significantly more social support than men. These results suggest that it might be helpful to make social support an important issue in treatment, and to offer social support more explicitly to individuals with higher intensity of chronic pain. Keywords: chronic pain, social support, gender, fear avoidance, HPA-axis, biopsychosocial model, symptom perception model, competition of cues hypothesis.
2
