Pesten op het werk en de invloed van Sociale Steun op Gezondheid en Verzuim. Bullying at work and the impact of Social Support on Health and Absenteeism.
Rieneke Dingemans
April 2008 Scriptiebegeleider: e
2 begeleider:
Dr. Francine Dehue Dr. Catherine Bolman
Psychologie, Afstudeerrichting Gezondheidspsychologie. Open Universiteit Nederland.
Inhoudsopgave.
Opbouw van de scriptie
3
Samenvatting
4
Summary
5
1. Inleiding
6
Met literatuurverkenning, het onderzoeksmodel, het theoretische kader en de centrale vraagstelling en de hypothesen van het onderzoek. 2. Methode
6 11
2.1. Onderzoeksdesign, onderzoekspopulatie en steekproef
11
2.2. Meetinstrumenten
11
2.3. Procedure
12
2.4. Analyse plan
13
3. Resultaten
14
3.1. De steekproef
14
3.2. Omvang van pesten op het werk
14
3.3. Schaalkenmerken
15
3.4. Regressie-analyse
15
4. Discussie
19
Literatuurlijst
25
Bijlagen
30
Bijlage 1. Vragenlijst gevolgen van ongewenste omgangsvormen op gezondheid.
30
Bijlage 2. Brief over onderzoek ongewenste omgangsvormen.
35
Bijlage 3. Herinneringsbrief over onderzoek ongewenste omgangsvormen.
36
2
Opbouw van de scriptie. Deze scriptie is als volgt opgebouwd. In hoofdstuk 1 wordt de inleiding, de literatuurverkenning, het onderzoeksmodel en het theoretische kader en de centrale vraagstelling en de hypothesen van het onderzoek gepresenteerd. In hoofdstuk 2 wordt vervolgens de methode van het onderzoek behandeld, waarin de onderzoeksgroep, de meetinstrumenten, de procedure en de statistische methoden aan bod komen. Op basis van de resultaten die in hoofdstuk 3 zijn terug te vinden, worden in hoofdstuk 4 tot slot de conclusies gegeven, afgesloten met de discussie en enkele aanbevelingen.
3
Pesten op het werk en de invloed van sociale steun op de gezondheid en verzuim. Rieneke Dingemans. Samenvatting. Ruim één op de tien Nederlandse werknemers heeft te maken met ongewenste omgangsvormen op het werk en deze omgangsvormen kunnen zeer nadelige gevolgen hebben voor slachtoffers, omstanders en organisaties. Sociale steun kan een buffer vormen waardoor lichamelijke gezondheidsklacht verminderd kunnen worden. Het doel van dit onderzoek is duidelijk krijgen of sociale steun van collega’s en leidinggevenden het effect van gepest worden op de gezondheid en op verzuim modereert? De vraag is: Wat is de omvang van pesten op het werk, wat zijn de gevolgen daarvan voor de gezondheid en het verzuim en in hoeverre modereert de sociale steun van collega’s en leidinggevenden het effect van gepest worden op de ervaren gezondheid en op verzuim? Onder 1000 mensen is een vragenlijst verspreid die door 358 mensen (35.8%) ingevuld geretourneerd is. Daarin worden de variabelen pesten op het werk, sociale steun, gezondheid en verzuim gemeten met de Negative Acts Questionnaire (NAQ, Einarsen & Raknes, 1997), twee schalen die relatie met en de sociale ondersteuning van de collega’s en de leiding meten uit de Vragenlijst Beleving en Beoordeling van Arbeid (VBBA, Veldhoven & Meijman,1994) en de Vragenlijst Onderzoek Ervaren Gezondheid (VOEG 21, Joosten & Drop, 1987). Verzuim werd gemeten in aantal dagen ziekteverzuim van de afgelopen 6 maanden De resultaten laten zien dat hoe meer men gepest is des te ongezonder men is. Sociale steun modereert niet het effect van gepest worden op de ervaren gezondheid. Bij minder sociale steun nemen de gezondheidsklachten wel toe. Ook blijkt hoe meer men gepest wordt, hoe meer dagen men verzuimt. Sociale steun modereert wel tussen pesten en verzuim. Uit aanvullende regressieanalyses blijkt dat bij medewerkers met weinig sociale steun er geen relatie is tussen pesten en verzuim terwijl voor de medewerkers met veel sociale steun het aantal verzuimdagen toenemen naarmate ze meer gepest worden.
Keywords: pesten op het werk; sociale steun; gezondheid; verzuim.
4
Bullying at work and the impact of social support on health and absenteeism. Rieneke Dingemans Summary 10 percent of the Dutch employees are experiencing unwanted association on the workplace. This can lead to great disadvantages for victims, bystanders and organizations. Social support can be a buffer, which helps to decrease physical complaints. The purpose of this research is to find out if social support of colleagues and executives help to moderate the effect of bullying on health and absenteeism. The main question is: What is the extent of bullying at work, what are the consequences for health and absenteeism and does social support of colleagues and executives moderate the effect of experienced health and absenteeism. A questionnaire was send to 1000 people, 358 people (35.8%) have completed and returned the questionnaire. This questionnaire was used to measure variables as bullying at work, social support, health and absenteeism with the Negative acts of Questionnaire (NAQ, Einarsen & Raknes, 1997), two scales who measure the relation between social support of colleagues and executives out of Vragenlijst Beleving en Beoordeling van Arbeid (VBBA, Veldhoven & Meijman,1994) and Vragenlijst Onderzoek Ervaren Gezondheid (VOEG 21, Joosten & Drop, 1987). Absenteeism was measured in days of illness of the past six months. Results show that the more that employees have been bullied the less healthy they are. Social support does not moderate the effect on experienced health, but with less social support the health issues are increasing. Social support does moderate between bullying and absenteeism. Additional regression analyzes show that there is no relation between bullying and absenteeism for employees who get little social support. Employees who do get social support show more absenteeism when they get bullied more.
Keywords: bullying at work; social support; health; absenteeism.
5
