Inventarisatie en evaluatie van containermanagement systemen

Inventarisatie en evaluatie van containermanagement systemen

NVRD, Vereniging voor afval- en reinigingsmanagement Auteur : G. Couzijn Datum : 26-01-06 Kenmerk : R/06/0011/GC

Inventarisatie en evaluatie containermanagementsystemen

R/06/0011/GC

- blz. 2 -


Samenvatting De NVRD heeft naar aanleiding van signalen uit haar ledenbestand een zekere noodzaak onderkend om een onderzoek naar containermanagementsystemen uit te voeren. Een zekere noodzaak in de zin dat er door de NVRD vastgesteld is, dat er omtrent containermanagementsystemen onduidelijkheid bestaat op welke wijze ze bijdragen aan de optimalisatie van het beheer van inzamelmiddelen, en daaruit voortvloeiend, een verdere verbetering van het afvalbeheer mogelijk maken. Deze onduidelijkheid is onder andere ontstaan door de heersende gedachte dat de invoering van een containermanagementsystemen de eerste stap is in het invoeren van gedifferentieerde tarieven (‘vervuiler betaalt’) in gemeenten. Dit politiek gevoelige onderwerp is één van de redenen dat de toegevoegde waarde/noodzaak van een containermanagementsysteem (vanwege deze heersende gedachte) vaak vooringenomen beoordeeld wordt. Met betrekking tot het onderzoek is in dit rapport een inventarisatie van leveranciers van containermanagementsystemen opgenomen. Een inventarisatie van gebruikerservaringen van containermanagementsystemen (die deze hebben ingevoerd ter optimalisatie van de bedrijfsvoering) heeft gediend om het potentieel en de organisatorische aspecten van containermanagementsystemen uiteen te zetten en te onderbouwen. Het rapport is in samenwerking met een werkgroep bestaande uit een aantal gebruikers en leveranciers tot stand gekomen (voor de samenstelling zie bijlage 7). De inventarisatie van leveranciers heeft er toe geleid dat deze leveranciers onder te verdelen zijn in vier groepen: - leveranciers die zich m.b.t. containermanagement richten op één inzamelmiddel (minicontainers/ bovengrondse, ondergrondse inzamelcontainers); - leveranciers die sec een ‘integraal’ containermanagement aanbieden; - leveranciers die de implementatie van containermanagementsystemen kunnen verzorgen cq. dienstverlening op dit gebied aanbieden; - softwareleveranciers die beheerssoftware ontwikkeld hebben voor containermanagement. Deze indeling moet bijdragen aan een verdere verduidelijking van de activiteiten en mogelijkheden die leveranciers kennen. Een nadere toelichting op de individuele leveranciers is opgenomen in de bijlage. Met betrekking tot het potentieel van containermanagementsystemen kan vastgesteld worden dat deze ten eerste een hulpmiddel zijn om tot een verbetering van de dekking van de afvalstoffenheffing te komen. Dit doordat de meerkosten die optreden bij het inzamelen en verwerken van illegaal aangeboden afval sterk tot compleet gereduceerd kunnen worden. Het illegaal aanbieden van afval is niet meer mogelijk door de structurele identificatie en registratie van inzamelmiddel en adres. Middels de geautomatiseerde gegevensverwerking kan door de registratie en identificatie van afvalstromen informatie ontsloten worden die naast het filteren van illegaal aangeboden afval als bron voor een verdere optimalisatie van de afvalinzameling kan dienen. Hoe dit gerealiseerd kan worden, wordt beschreven in de inventarisatie van containermanagementsystemen. Er is wel een onderscheid te maken in containermanagement per type inzamelmiddel. Ondergrondse verzamelcontainers herbergen bijvoorbeeld een ander optimalisatiepotentieel dan de minicontainers. In dit onderzoek is tevens naar voren gekomen dat de kosten die verbonden zijn aan de invoering van een containermanagementsystemen moeilijk te specificeren zijn. Enkel afgaan op de kosten verbonden aan de aanschaf van de componenten is niet afdoende omdat hier mee niet alle kosten worden afgedekt. Uit navraag bij gemeenten die containermanagement als zelfstandige waarde hebben ingevoerd is gebleken dat zij dit budgettair neutraal hebben gedaan. Een kosten- en batenanalyse is gemaakt om deze constatering te onderbouwen.

R/06/0011/GC

- blz. 3 -


R/06/0011/GC

- blz. 4 -


1.

Inleiding rapport containermanagementsystemen ...............................7 1.1. 1.2. 1.3. 1.4.

2.

Achtergrond............................................................................................11 2.1. 2.2. 2.3. 2.4.

3.

Afvalstoffen, kosten en hoeveelheden .............................................................................11 Samenhang containermanagement en diftar ....................................................................11 Wat is containermanagement...........................................................................................12 Keuze voor containermanagement...................................................................................13

Marktbeeld..............................................................................................15 3.1. 3.2. 3.3. 3.4. 3.5.

4.

Aanleiding..........................................................................................................................7 Begripsbepaling en afbakening..........................................................................................7 Probleem- en doelstelling ..................................................................................................9 Onderzoeksmethodiek .......................................................................................................9

Marktomvang containermanagementsystemen................................................................15 Leveranciers.....................................................................................................................16 Containermanagement ondersteunende softwarepakketten .............................................18 Leveranciers hardware .....................................................................................................19 Aansluiting op gebruikerswensen ....................................................................................19

Inventarisatie en evaluatie containermanagementsystemen .............21 4.1. 4.2. 4.3. 4.4. 4.5. 4.6.

Technische aspecten ........................................................................................................21 Gegevens relevant voor containermanagement ...............................................................25 Software...........................................................................................................................27 Organisatorische aspecten................................................................................................27 Logistiek potentieel containermanagement .....................................................................28 Kosten versus financiële baten containermanagement ....................................................30

5.

Stappenplan invoering containermanagement ...................................35

6.

Zelf doen of uitbesteden.........................................................................41

7.

Conclusie en aanbevelingen...................................................................43 7.1. Conclusies........................................................................................................................43 7.2. Aanbevelingen .................................................................................................................44

R/06/0011/GC

- blz. 5 -


R/06/0011/GC

- blz. 6 -


1.

Inleiding rapport containermanagementsystemen 1.1.

Aanleiding

Containermanagementsystemen worden vaak ingevoerd als basis voor invoering van diftar (in de meeste verschijningsvormen) in een gemeente. De NVRD is van mening dat containermanagementsystemen een op zichzelf staand hulpmiddel zijn die, buiten de invoering als basis van diftar, informatie opleveren die voeren tot een efficiëntere bedrijfsvoering en beter inzicht in de milieuprestaties. In dit rapport wordt deze stelling uiteengezet door bestaande containermanagementsystemen en gebruikerservaringen te beschrijven. 1.2.

Begripsbepaling en afbakening

Containermanagementsysteem De juiste implementatie van een containermanagementsysteem (later afgekort als CMS) voert tot nieuwe informatievoorziening. Bij de juiste interpretatie van deze gegevens kan deze informatie inzicht bieden in de volgende onderdelen van gemeentelijk afvalbeheer: • Operationele logistiek • Controle op de afvalstromen • Kosten van afvalbeheer • Inzicht in de afvalproductie Er bestaat variatie in de informatie- en aansturingmogelijkheden afhankelijk van de verschillende inzamelmiddelen (containers). Een onderscheid kan gemaakt worden tussen: • Minicontainers; • Verzamelcontainers (ondergrondse, bovengronds); • Containers op milieustraten. In dit rapport wordt onder CMS alle systemen verstaan die zich richten op het registreren en identificeren (beheer) van containers en hun gebruikers en daarbij behorende afvalproductie. Bij containers op milieustraten is er de beperking dat containers niet aan individuele gebruikers zijn te koppelen. Desondanks is de milieustraat onderdeel van de inzamelstructuur en een reden voor de gemeente om in het managementsysteem ook de milieustraat op te nemen. Afbakening Uit een onderzoek naar de verschillende diftar systemen1, gedaan in opdracht van de NVRD, is gebleken dat een goed containermanagement essentieel is voor een succesvolle invoering van diftar (in de meeste verschijningsvormen). Inzake CMS is op dit moment bij de meeste afvalinzamelaars niet zoveel bekend. Dit rapport heeft dan ook als doel om informatie te verstrekken over de volgende aspecten van containermanagement: operationeel, technisch, administratief en organisatorisch. Het gaat dus om de effecten van containermanagement op de bedrijfsvoering. Hardware en software zijn enigszins van ondergeschikt belang, omdat daarover in eerder vermeld rapport al is geschreven. Het informeren over deze zaken valt niet binnen de doelstellingen van dit rapport. In de volgende afbeelding wordt middels een tekening weergegeven in hoeverre een CMS eenduidigheid verstrekt inzake de inzamelmiddelen in een inzamelgebied of gemeente. 1

ing. J.P.W. Bens, Inventarisatie & Evaluatie Diftarsystemen, Arnhem, NVRD, maart 2004

R/06/0011/GC

- blz. 7 -


In de eerste tekening is met een ronde cirkel het inzamelgebied afgebakend. Binnen dit inzamelgebied worden er inzamelmiddelen geledigd. In deze situatie is het aantal minicontainers, het aantal keren dat deze aangeboden worden en de herkomst van mincontainers niet of beperkt bekend. Voor verzamelcontainers geldt dat de storter en daardoor herkomst van het afval onbekend zijn.

Figuur 1 Visualisering potentieel containermanagementsysteem

-

-

Geen containermanagement Beperkt bekend welk inzamelmiddel, bij wie en waar? Dit leidt tot: - Onrechtmatig aanbieden minicontainer - Meeliftend bedrijfsafval - Excessief aanbod hha Geen inzicht in aanbiedgedrag burger/bedrijf Toewijzen afvalstroom/-kosten enkel tot inzamelgebied Inzamellogistiek vormt sluitpost

In de tweede afbeelding is de situatie geschetst waarin middels een CMS structurele registratie en identificatie van inzamelmiddel en bij behorende aansluiting plaats vindt. Hierbij ontstaan de volgende baten.

-

-

Containermanagement Bekend welk inzamelmiddel, bij wie, waar en wanneer het aangeboden/er gestort wordt Dit leidt tot: - Inzameling afval gedekt door de afvalstoffenheffing Groter draagvlak inzamel/verwerkingskosten door: - Noodzakelijke opschoning GBA/inzamelmiddelen - Genereren inkomsten voorheen niet geregistreerde minicontainers Inzicht in aanbiedgedrag burger/bedrijf Toedeling afvalstroom/-kosten mogelijk Optimalisatie logistiek mogelijk

R/06/0011/GC

- blz. 8 -


1.3.

Probleem- en doelstelling

Het doel van dit rapport is: -

Het bekend maken van het potentieel van containermanagementsystemen bij afvalinzamelaars en gemeenten.

door een antwoord te vinden op volgende vragen: -

-

Waarom een containermanagementsysteem (heb ik het nodig); Wat levert het op? (kosten / opbrengsten); o Wanneer loont een containermanagementsysteem zich; o Invloeden op de logistiek; o Invloeden op de bedrijfsvoering; o Gevolgen voor de administratie Welke vormen van containermanagement zijn er; Wat zijn de gebruikerservaringen van de gebruikers; o Redenen van invoering bij de gemeenten; o Worden de doelstellingen ook behaald; Wat zijn belangrijke aspecten van implementatie.

Het onderzoek zal zich dus richten op de verschillende, reeds bestaande containermanagementsystemen. In dit rapport wordt een inventarisatie en evaluatie gemaakt van deze systemen en hun gebruikers om gemeenten en afvalinzamelaars inzicht te verschaffen in deze systemen. Het kan als leidraad dienen voor de invoering van een juist containermanagementsysteem. 1.4.

Onderzoeksmethodiek

Dit rapport is tot stand gekomen met informatie afkomstig van leveranciers van containermanagementsystemen of leveranciers van componenten van containermanagementsystemen. Gebruikerservaringen zijn gepeild bij gemeenten en afvalinzamelaars die in bijna alle gevallen specifiek containermanagement hebben ingevoerd. Zowel bij leveranciers als bij gebruikers heeft een vragenlijst2 als leidraad gediend. De nadruk bij de leveranciersgesprekken lag vooral op de werking van het geleverde systeem en de rol van de leveranciers tijdens het implementatietraject en bij uitbestedingstrajecten. Bij gebruikers ging het met name om redenen voor de invoering, in hoeverre de gestelde doelstellingen behaald werden en invloeden op de bedrijfsvoering. Bij de keuze voor een referentie is in eerste instantie getracht om bij elke leverancier een gebruiker te vinden. Naar gelang het onderzoek vorderde bleek vaak dat bij één referentie meerdere leveranciers betrokken waren. Dit doordat containermanagementsystemen bestaan uit meerdere componenten die niet altijd door één en dezelfde leverancier geleverd worden. Ook het feit dat veel gemeenten containermanagement als basis van diftar hebben ingevoerd waarbij een andere motivering geldt, heeft ertoe geleid dat we referenties zijn nagegaan die containermanagement als zelfstandige waarde hebben ingevoerd vanwege optimalisering van de bedrijfsvoering zonder hier een leverancier aan te koppelen.

2

Zie bijlage 2, bijlage 5

R/06/0011/GC

- blz. 9 -


R/06/0011/GC

- blz. 10 -


2. Achtergrond In de eerste paragraaf van dit hoofdstuk wordt aan de hand van een globale kostenberekening de optredende meerkosten uiteengezet die jaarlijks optreden wanneer er bij een gemeente of inzamelaar een gebrekkig inzamelmiddelenbeheer op na gehouden wordt. In de tweede paragraaf wordt verklaard waarom containermanagement sterk met diftar wordt geassocieerd. In de laatste twee paragrafen volgt een uiteenzetting van het begrip containermanagement en de baten die het een gemeente of inzamelaar oplevert wanneer zij een containermanagementsysteem zou invoeren. 2.1.

Afvalstoffen, kosten en hoeveelheden

Uit vraag naar ervaringen bij gemeenten blijkt dat voor een deel van het aangeboden afval geen afvalstoffenheffing wordt betaald. Bijvoorbeeld doordat burgers meer containers aanbieden dan geregistreerd en door bedrijven die hun afvalaanbod reduceren doordat ze een deel particulier aanbieden. De hoeveelheden variëren van 5% tot 15% van de totale afvalproductie. De verwerkingskosten van 1 ton afval zijn ongeveer € 100 en de inzamelkosten bij gemeente bedragen gemiddeld € 80 per ton. Het gemiddelde aantal kilo’s huishoudelijk restafval per inwoner is 243 kilo3. Er vanuit gaande dat er voor 10% van dit afval geen afvalstoffenheffing wordt betaald, dan gaat het hier om € 4,37 per inwoner (24,3 kg x € 0,18) Voor een middelgrote gemeente betekent dit al snel een aanzienlijke kostenpost die men heeft aan de inzameling en verwerking van illegaal aangeboden afval. Deze kosten zijn deels ontstaan doordat er bij de inzameling van afval geen controle is op de herkomst van afval en op het gebruikte inzamelmiddel. Met name midden- en kleinbedrijven maken gebruik van de mogelijkheid om via de huishoudelijke afvalinzameling een deel van hun bedrijfsafval aan te bieden. 2.2.

Samenhang containermanagement en diftar

Door de opkomst van het principe ‘de vervuiler betaalt’ is er op het gebied van afvalbeheersing veel veranderd. In aansluiting op de vorige paragraaf kunnen we concluderen dat een rechtmatige en nauwkeurige facturatie aan de burger een zeer strikte controle op de inzameling vereist. Afval en inzamelmiddel moeten in één lijn staan met de gebruiker/adres. Om het aangeboden afval van de gebruiker en de daarbij behorende kosten correct door te berekenen moet men een aantal aspecten van de afvalinzameling, die voorheen enigszins onderbelicht werden, zichtbaar maken. In de afgelopen jaren is daar een aantal (diftar-)systemen voor ontwikkeld. Wanneer we de dure afvalzak en de flippo4 buiten beschouwing laten, zien we dat deze systemen met elkaar gemeen hebben dat ze een inzamelmiddel aan een gebruiker koppelen. Vervolgens wordt, afhankelijk van de basis voor facturatie (volume/frequentie/gewicht/combinatie), door deze systemen de afvalproductie per gebruiker gemeten. Deze systemen bestaan globaal genomen uit drie onderdelen. Het registreren en beheren van inzamelmiddelen en het koppelen aan de juiste gebruikers is de primaire taak, het adressen bestand is immers heel het jaar door aan mutaties onderhevig. Vervolgens wordt, afhankelijk van het type

3

Bron: CBS, 2004 Flippo: De flippo is een kartonnen schijfje dat in een houdertje aan de container bevestigd moet worden. Bij het ledigen van de container verdwijnt het schijfje in het inzamelvoertuig. Als de container weinig aan de weg wordt gezet, hoeft men minder flippo’s te kopen. 4

R/06/0011/GC

- blz. 11 -


systeem/inzamelmiddel, de afvalproductie van de gebruiker gemeten. Ten slotte zijn voorgaande stappen en de daarbij ontsloten gegevens de basis voor een eventuele facturatie. Als zo’n systeem uiteengezet wordt kan de conclusie getrokken worden dat het registreren en beheren van het inzamelmiddel en het meten van de afvalproductie per gebruiker met het CMS bewerkstelligd wordt. De facturatie ligt in het verlengde hiervan en is daardoor tevens de reden dat containermanagement en diftar zo sterk met elkaar geassocieerd worden. Het zijn echter beide hulpmiddelen die zich richten op afvalbeheer. Neemt niet weg dat diftar in de meeste verschijningsvormen niet mogelijk is zonder containermanagement en containermanagement had waarschijnlijk niet zo’n ontwikkeling gekend zonder diftar. 2.3.

Wat is containermanagement

Containermanagement kan als begrip ruim genomen worden. Het is daarom noodzakelijk om het begrip verder uiteen te zetten om consistentie en duidelijkheid in dit rapport te verschaffen. Containermanagement is: het beheer van het container-/ inzamelmiddelenbestand. Onder beheer wordt dan vervolgens verstaan: - Registratie van uitstaande inzamelmiddelen - De koppeling van inzamelmiddelen aan een adres - Vervangen, repareren en uitzetten (beheren) containers/inzamelmiddelen. Dit zijn de basishandelingen die ontstaan of nodig zijn voor het juist voeren van een containermanagement of misschien beter uitgedrukt een container-/inzamelmiddelenbestand. Het is namelijk niet meer dan het koppelen van een administratieve handeling aan een eventuele operationele handeling, die overigens zonder tussenkomst van ingewikkelde software, chips of pasjes gerealiseerd kan worden. Een voorbeeld van een basaal systeem is de identificatie van minicontainers aan de hand van adresstickers, waarbij mutaties geregistreerd worden in Excel. De toepasbaarheid van zo’n systeem is sterk afhankelijk van de randvoorwaarden in een gemeente of inzamelgebied. Denk hierbij aan: - Aantal aansluitingen - Soort inzamelmiddel - De verwerkbaarheid van het aantal mutaties in een gemeente of inzamelgebied (vanwege de administratieve capaciteit), - Capaciteit van de buitendienst - Taakstellingen van afvalscheiding. Naast deze randvoorwaarden moet de gemeente of afvalinzamelaar zich afvragen op welk niveau ze hun inzameling willen organiseren. Een basaal systeem heeft als hoofdfunctie het (eenmalig) registreren van uitstaande inzamelmiddelen, er vindt vervolgens enkel visuele identificatie van het inzamelmiddel plaats (tijdens inzameling). Containermanagement is echter meer dan alleen het registreren en beheren van uitstaande inzamelmiddelen. Het is een middel waarmee de burger of bedrijf gecontroleerd kan worden of op correcte wijze invulling gegeven wordt aan het gemeentelijke afvalbeleid. De registratie van inzamelmiddel en het adres is daarin een eerste stap. Het monitoren van het afvalaanbiedgedrag van het adres is dan een tweede stap. Wanneer dit een groot aantal aansluitingen betreft is het moeilijk realiseerbaar deze informatie handmatig te verwerken en zal er dus overwogen moeten worden hardware- en softwaresystemen in te zetten, waardoor (vanwege geautomatiseerde gegevensverwerking) tevens een grote verscheidenheid aan informatie ontsloten kan worden, die als bron dienen voor de aansturing van de interne bedrijfsvoering en de externe partijen.

R/06/0011/GC

- blz. 12 -


2.4.

Keuze voor containermanagement

Containermanagement is een managementtool die de volgende zaken mogelijk maakt: -

Het illegaal aangeboden afval en de daarbij behorende kosten filteren. In veel gemeenten is het op peil houden van het containerbestand vaak niet één van de hoogste prioriteiten geweest. Aansluitingen krijgen na diefstal van een container een nieuwe, burgers moeten hun afval nu eenmaal kwijt. Daadwerkelijke controle op wat er met verdwenen containers gebeurt vindt niet plaats. Het uitsluiten van ‘dubieuze’ containers tijdens de inzameling op basis van visuele herkenning door de chauffeur-/belader zou het inzamelproces vertragen, daargelaten of het verstandig is deze verantwoordelijkheid bij deze medewerker neer te leggen. Uit informatie verkregen van gemeenten blijkt dat de vervuiling van het minicontainerbestand gemiddeld rond de 7 % procent zit, met signalen dat in sommige gemeenten dit kan uitschieten naar de 10%. De inzamelen verwerkingskosten die aan deze ‘illegale’ containers dragen bij aan een verminderde dekking door de afvalstoffenheffing

-

Optimaal voorraadbeheer Aansluitend op het vorige argument wordt er inzicht verkregen in het aantal uitstaande inzamelmiddelen. Verdwijningen van containers worden, zoals voorheen waarschijnlijk ook gebeurde, geregistreerd. Alleen kan er nu gecontroleerd worden of deze containers niet elders ingezet worden (registratie door boordcomputer). Hierop kunnen dan passende maatregelen genomen worden (het niet ledigen of het innemen bijvoorbeeld). Een optimaal voorraadbeheer voorkomt tevens dat onnodige investeringen in containers gedaan worden. Deze investeringen en bijbehorende afschrijvingen worden door een containermanagementsysteem tenietgedaan.

-

Optimalisering van de inzamellogistiek Doordat deze systemen over langere periode alle ledigingen registreren, kunnen aan de hand van deze gegevens bijvoorbeeld de gemiddelde productie en het aanbiedpercentage op wijkniveau berekend worden. Om dezelfde reden is een striktere naleving van de p90 norm mogelijk. Wijken kunnen aan de hand van een striktere naleving op p90 norm opnieuw ingedeeld worden. Deze gegevens vormen een nieuwe bron voor de optimalisering van inzamelroutes. Ondergrondse inzamelcontainers kunnen worden uitgerust met datacommunicatie waardoor het mogelijk is vullinggraden en storingen op afstand te monitoren en hiermee de logistiek aan te sturen. Hierbij moet de kanttekening gemaakt moet worden dat de toegevoegde waarde hiervan afhankelijk is van een aantal randvoorwaarden, denk hierbij aan het inzamelgebied (stedelijkheidsklasse), personele bezetting, vulcapaciteit van inzamelwagens en afstanden tot overslagstations. Deze randvoorwaarden moeten een verdere optimalisatie, met als basis de ontsloten informatie uit het CMS, wel mogelijk maken.

-

Burgers en bedrijven controleren en aansturen in de juiste naleving van het gemeentelijke afvalbeheer Het aanbiedgedrag van burgers en bedrijven wordt zichtbaar. Het is vervolgens mogelijk om excessen te isoleren en hierop passende maatregelen te treffen. Door aanbiedgedrag te monitoren ontstaat er een grondslag voor een gemeente/inzamelaar om burgers op hun gedrag aan te spreken of de mogelijkheid tot het formuleren van gerichte acties. Denk hierbij aan het vergelijken van het gemiddelde aanbiedgedrag van een adres met het gemiddelde van de straat of de wijk. Het bewust maken van het hebben van een bovengemiddeld aanbiedgedrag door een adres heeft vaak een positieve werking. Deze actieve monitoring kan ertoe leiden dat in een gemeente het afvalaanbod daalt.

R/06/0011/GC

- blz. 13 -


-

Een controlemiddel voor zowel de uitvoerende als uitbestedende partij om te kijken of de overeen gekomen contracten nageleefd worden. Bij uitbesteding van de afvalinzameling kunnen contracten worden afgesloten aan de hand van geregistreerde aansluitingen c.q. betalende aansluitingen. Als er vervolgens geen up-to-date inzamelbestand bij de gemeente aanwezig is kan het zijn dat de inzamelaar containers ledigt waarvoor ze niet betaald krijgen.

-

Hulpmiddel om afweging tot optimaliseren afvalscheiding objectief te maken Een containermanagement is een meetinstrument. Waar voor heen waarschijnlijk enkel de totaalproductie van een fractie bekend was, is het nu mogelijk deze productie terug te leiden naar bijvoorbeeld het aantal containers per wijk of straat. Het CMS maakt zichtbaar hoeveel adressen hebben bijgedragen aan deze productie. Vervolgens is het CMS een hulpmiddel om te meten in hoeverre de flankerende maatregelen effectief zijn (bijvoorbeeld het stimuleren van verbeterde papierscheiding), dit gekoppeld aan een sorteeranalyse geeft duidelijkheid in hoeverre het afvalbeleid in de gemeente effectief is. Met de kanttekening dat er een nulmeting plaats gevonden heeft om tot een vergelijk te komen.

-

Administratief scheiden van particulier en bedrijfsafval Inzamelaars hebben de mogelijkheid om in één inzamelronde zowel particulier als bedrijfsafval in te zamelen, bijvoorbeeld in een woonwijk. Door de toepassing van chips of een dotcodesticker worden de mogelijkheden voor het administratief gescheiden verwerken vereenvoudigd.

-

Opschonen gemeentelijke basisadministratie Door de invoering van een adres gebonden informatiesysteem, ontstaat er het positieve bijeffect dat tijdens de invoering van een dergelijk systeem er adressen boven water komen die voorheen niet bekend waren. Adressen die geen container of pasjes toegewezen krijgen zullen zelf aan de bel gaan trekken. Deze adressen produceren immers afval waar ze vanaf willen. Door het ontstaan van een ‘nieuw’ adres genereert een gemeente belastinginkomsten die voorheen misgelopen werden. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de afvalstoffenheffing, rioolheffing en de onroerende zaakbelasting (OZB). Een inzamelaar gaf aan dat dit bij de invoering 800 tot 900 adressen had opgeleverd op 60.000 aansluitingen. Dit levert op jaarbasis toch aanzienlijke belastinginkomsten op.

R/06/0011/GC

- blz. 14 -


3. Marktbeeld De grootte van de markt zegt iets over in hoeverre het belang van containermanagementsystemen bij Nederlandse gemeenten en afvalinzamelaars zijn doorgedrongen, dit geldt tevens voor het aantal leveranciers dat zich met de ontwikkeling en levering van deze systemen bezig houdt. Voor gemeenten en afvalinzamelaars is vaak onduidelijk welke leveranciers wat kunnen aanbieden. Daarom is in de eerste paragraaf de marktomvang weergeven van containermanagementsystemen die als zelfstandige waarde zijn ingevoerd ten opzichte van een diftar implementatie en het aantal gemeenten zonder CMS. In de tweede paragraaf is een overzicht gemaakt van de activiteiten van de leveranciers en het type inzamelmiddel waar ze zich op richten. In de derde paragraaf wordt ingegaan op in hoeverre ontwikkelingen, met name aan de leverancierskant, afzet vinden bij gebruikers. 3.1.

Marktomvang containermanagementsystemen

Containermanagementsystemen worden op het moment nog bijna altijd ingevoerd in samenhang met diftar. Er is een aantal gemeenten dat de zelfstandige waarde van containermanagement onderkend heeft en met deze motivatie CMS ook geïmplementeerd hebben. Er zijn tevens gemeenten die op diftar voorbereid willen zijn. Diftar is politiek gezien een gevoelig onderwerp, wat de besluitvorming omtrent deze kwestie niet altijd even eenvoudig maakt. Desondanks zijn er (een beperkt aantal) gemeenten die ter voorbereiding op het eventuele besluit containermanagement invoeren. In de volgende tabel is de penetratie van containermanagementsystemen in Nederland in procenten weergegeven. Er is aangenomen dat diftar-gemeenten die werken met een volume/frequentie systeem of op basis van gewicht, deze benodigde gegevens ontsluiten middels een CMS. De gemeenten die diftar toepassen op basis van volume van de container kunnen dit bewerkstelligen zonder geautomatiseerde gegevensverwerking en zijn daarom niet opgenomen in deze groep gemeenten. Met betrekking tot de gemeenten die CMS als zelfstandige waarde hebben ingevoerd, betreft dit enkel de gemeenten die aan structurele identificatie en registratie van inzamelmiddel en bijbehorend adres doen. Het betreft tevens een aantal gemeenten die de invoering nog niet geheel hebben afgerond. Tevens is in het midden gelaten of deze het CMS in eigen beheer uitvoeren of uitbesteed hebben aan een externe partij. Figuur 2 Penetratie CMS in Nederland

Penetratie containermanagementsystemen in Nederland

Gemeenten met een CMS zelfstandige waarde

79%

4%

R/06/0011/GC

Gemeenten met een CMS ten behoeve van diftar

17%

Gemeenten zonder een CMS

- blz. 15 -


3.2.

Leveranciers

De markt voor containermanagementsystemen is onder te verdelen in leveranciers die zich specifiek richten op een inzamelmiddel (tabel 1), containerleveranciers die naast de implementatie en bijbehorende ondersteuning vaak ook ondersteunende dienstverlening aanbieden (tabel 2) en de leveranciers die sec een integraal containermanagementsysteem (tabel 3) aanbieden. Onder dienstverlening wordt dan vervolgens verstaan: het beheer en onderhoud van de inzamelmiddelen, het ontsluiten van lediginggegevens (diftar)/managementinformatie tot zelfs het overnemen van het containerbestand. Al gelang naar de wens van de (uitbestedende) gemeente. Deze indeling is weergegeven in de volgende tabel. Hierbij moet de kanttekening geplaatst worden dat de milieustraat bij de meeste leveranciers optioneel is en dat in de meeste gevallen een koppeling naar de milieustraat gerealiseerd moet worden (maatwerk).

Tabel 1 Overzicht leveranciers containermanagementsystemen specifiek inzamelmiddel

Inzamelmiddelen leverancier

Bwaste

Mic-O-Data

VConsyst

Orlaco Vision

WCS/PM

R/06/0011/GC

activiteiten BWaste is leverancier van ondergrondse afvalcontainers met een eigen ontwikkeling op het gebied van Identificatie-, Registratie- en Datacommunicatiesystemen (IRDC systeem) voor containers inclusief software en hardware. Mic-O-Data ontwikkelt en produceert dataregistratie- en toegangscontrolesystemen voor bovengrondse en ondergrondse inzamelmiddelen Voor de reinigingsmarkt levert Vconsyst afvalinzamelsystemen voor (ondergrondse)inzamelcontainers en milieustraten. Daarnaast ontwikkelt en levert Vconsyst ondergrondse, bovengrondse inzamelcontainers en inwerpzuilen. Orlaco Vision richt zich op containerregistratie en identificatie (containermanagement) bijhorende software en weegsystemen. WCS levert inzamelcontainers van diverse leveranciers. Doordat ze voor 75% eigendom zijn van het Engelse PMonboard leveren en ontwikkelen ze de complete hardware en software voor identificatie, registratie en weging van (mini)containers.

Samenwerking gerealiseerd met (greep uit)

minicontainers

o.a. Bammens, HLC, Otto, Plastic Omium, Vconsyst

a.o. Kliko, Plastic Omnium, Schäfer

inzamelcon t ainers (ondergronds, bovengronds)

milieustraat

√

√

√

√

√

√

Econnect

√

√

- blz. 16 -


Tabel 2 Overzicht leveranciers implementatie en ondersteuning containermanagementsystemen Inzamelmiddelen leverancier

HLC Milieuservice

Kliko/WTS

Otto

Plastic Omnium

SSI Schäfer

activiteiten HLC milieuservice heeft zich de afgelopen jaren gespecialiseerd in implementatie en invoeringstrajecten specifiek gericht op het opleveren van containerbestanden voorzien van chips in opdrachten van leveranciers. Ze hebben hun activiteiten uitgebreid naar diverse dienstverleningen met betrekking tot containermanagementsystemen. Waaronder de complete implementatie en onderhoud van containermanagementsystemen. Kliko is van oorsprong een producent van inzamelcontainers. De divisie Waste Technology Service richt zich op ondergrondse containers, al dan niet met registratie en identificatie. Voor de invoering van een diftarsysteem/containermanagementsysteem bij een gemeente of afvalinzamelaar levert en implementeert Kliko/WTS registratie-en identificatiesystemen. OTTO is van oorsprong een producent van containers. Heeft zich toegelegd op de dienstverlening op het gebied van o.a. containermanagement. Kan naast de implementatie van containermanagementsystemen, het complete beheer van het systeem plus bijbehorend inzamelmiddelen overnemen. Plastic Omnium is van oorsprong onder andere een containerleverancier. Ze richten zich sinds 10 jaar op de ondersteuning van containermanagementsystemen en bijbehorende dienstverlening en hebben inmiddels vele referenties. Dit kan variëren van het beheren en onderhouden van het containerpark tot het complete datamanagement. Hun complete dienstverlening is ISO 9001 gecertificeerd SSI Schäfer biedt naast afvalinzamelsystemen ook totaalsystemen aan voor containermanagement tot en met Diftarimplementaties. Afhankelijk van de gebruikerseisen en -wensen zoekt SSI Schäfer geschikte partners om invulling te geven aan het totale containermanagement zoals het bij de gebruiker gewenst is, waarna SSI Schäfer zorg draagt voor de implementatie van het systeem.


minicontainers

inzamelcontainers (ondergronds, bovengronds)

Milieustraat

o.a. WSS, Otto, OIS

√

√

√

o.a. WSS, OIS

√

√

√

o.a. HLC,

√

√

√

o.a. Mic-O-Data, ICS, Vconsyst

√

√

√

o.a. WSS, OIS, HLC

√

√

√

Tevens is het bij SSI-Schäfer mogelijk om m.b.t. het beheer en onderhoud van het containermanagement servicecontracten af te sluiten .

R/06/0011/GC

- blz. 17 -


Tabel 3 Overzicht leveranciers sec integraal containermanagement

Inzamelmiddelen leverancier

activiteiten

Diftar BV levert sinds 1997 systemen voor toegangsverschaffing en (online) datacommunicatie op ondergrondse en bovengrondse inzamelsystemen. Diftar BV o.a. Schäfer ontwikkelt software en toegangssystemen voor inzamelcontainers, minicontainers en milieustraten. Sulo is van oorsprong een containerleverancier heeft zich de laatste jaren meer toegelegd op dienstverlening op het gebied van containermanagement/diftartrajecten. Alle facetten van een containermanagement worden als dienstverlening aangeboden.

Diftar BV

Sulo

3.3.


minicontainers

inzamelcontainers

Milieustraat

(ondergronds, bovengronds)

√

√

√

√

√

√

Containermanagement ondersteunende softwarepakketten

Deze pakketten zijn ontwikkeld voor een bedrijfsbrede afhandeling van de operationele handelingen, bestaande uit fysieke en administratieve processen die optreden bij afvalbeheer binnen een gemeente, gemeentelijke reinigingsdienst, commerciële inzamelaar of verwerker. Doordat meerdere processen in hetzelfde programma beheerst worden ontstaat één interface waarin geautoriseerde gebruikers de afzonderlijke deelprocessen kunnen aansturen. Vaak worden ‘intakes’ op adressen (een mogelijkheid) gedaan. Dus per adres kunnen alle mutaties, klachten, uitstaande inzamelmiddelen en andere specifieke handelingen worden bijgehouden. Deze pakketten zijn modulair opgebouwd; ze kunnen met de inzet van modules die zicht richten op de inzamelmiddelen ingezet worden voor containermanagement. Hierbij moet de kanttekening gemaakt worden dat enkele pakketten specifiek zijn ontwikkeld voor containermanagement, waarna deze zijn uitgebreid met modules die zich richten op andere facetten van de afvalbeheersing. Een gemeente of inzamelaar heeft vanwege de modulaire opbouw de keuze in hoeverre ze de verschillende bedrijfsprocessen in één systeem willen integreren. Aan deze pakketten zijn investeringskosten verbonden die afhankelijk van de leverancier zeer uiteenlopen.

Tabel 4 Leveranciers containermanagement ondersteunende software leverancier

Pakket

Geometra

Prevent

GMT Europe

CLEAR

IVU Benelux

Combitour

Meurs Software

Aval-RIS

OIS International

IDSC

Qurius

Navision, QWMR

R/06/0011/GC

Gerealiseerde koppelingen o.a. Mic-O-Data, GMT, Diftar BV, Vconsyst, Sulo, Orlaco, ICS, Mic-O-Data, Vconsyst, Orlaco Vision, KlikoWTS, ICS Mic-O-Data, Vconst, BWaste, WSS, JAMA, ICS, Orlaco Vision HLC Milieuservice, WSS, Mic-O-Data, Diftar BV, VConsyst Mic-O-Data, NMPO

minicontainers

inzamelcontainers

milieustraat

√

√

√

√

√

√

√

√

√

√

√

√

√

√

√

√

√

√

- blz. 18 -


3.4.

Leveranciers hardware

Naast bovenstaande groepen zijn er nog leveranciers die zich specifiek richten op de hardware (chips, antennes, boordcomputers, uitleesapparatuur e.d.) benodigd voor containermanagementsystemen. Daar deze bedrijven als core-business de hardware hebben wordt verwezen naar eerder vermeld rapport5. Globaal kan gesteld worden dat ICS, JAMA BV Jadap/Matronics en WSS infocard systems BV zich richten op de identificatie middels chips en leveren bijbehorende hardware en software (voor het uitlezen van boordcomputer). WSS richt zich daarnaast ook op IRDC systemen voor verzamelcontainers. 3.5.

Aansluiting op gebruikerswensen

Als CMS is ingevoerd vanwege de zelfstandige waarde, is met name het zuiveren van het containerbestand een veel gehoorde motivatie. De optredende meerkosten van meeliftende bedrijven en meerdere niet geregistreerde containers bij adressen worden hiermee vermeden. Voor de ondergrondse inzamelcontainers is er alleen al vanwege de capaciteit en de inzamellogistiek vaak sprake van een zekere noodzaak om identificatie, al dan niet met registratie, toe te passen. Deze twee argumenten die aangewend worden voor de invoering van een CMS kunnen met de mogelijkheden van de ontwikkelde systemen ruimschoots gerealiseerd worden. Een aantal leveranciers is inmiddels verder gegaan in hun productontwikkeling. Dit kan zijn door ontwikkelingen en activiteiten van het bedrijf in andere landen, specifieke klantvragen en natuurlijk eigen onderkenning. Eén van deze nieuwe ontwikkelingen is bijvoorbeeld dat leveranciers het complete containermanagement, inclusief onderhoud en beheer (en in het geval van diftar tevens de facturatie) uit handen van de gemeente kunnen nemen. Een aantal gemeenten maakt momenteel van deze dienstenverlening van leveranciers gebruik (naast de gemeenten die deze verantwoordelijkheid bij de inzamelaar gelegd hebben). Uit signalen van de leveranciers kan echter opgemaakt worden dat deze nieuwe ontwikkelingen gedaan door de leveranciers aan de gebruikerskant enige gewenning vereisen. Een inzamelaar die deze dienstverlening aanbiedt ligt eerder in de lijn der verwachtingen dan de leverancier van het product.

5

ing. J.P.W. Bens, Inventarisatie & Evaluatie Diftarsystemen, Arnhem, NVRD, maart 2004

R/06/0011/GC

- blz. 19 -


R/06/0011/GC

- blz. 20 -


4. Inventarisatie en evaluatie containermanagementsystemen Containermanagementsystemen worden opgebouwd uit een koppeling van componenten. Deze componenten kunnen bestaan uit inzamelmiddelen, hardware, datacommunicatie en software. Waar deze zaken en hun functie in de meeste gevallen voor de hand liggen, is enige toelichting op de componenten in sommige gevallen noodzakelijk omdat hierin meerdere keuzes mogelijk zijn. In de eerste paragraaf worden, om de werking van de systemen te verduidelijken, de technische aspecten van containermanagement uiteengezet. In de tweede paragraaf worden de gegevens beschreven die verwerkt moeten worden en vrijkomen bij het voeren van een containermanagement. De software komt in paragraaf drie aanbod. De organisatorische aspecten van containermanagement worden beschreven in paragraaf vier. Gevolgd door de logistieke elementen in paragraaf vijf. In paragraaf zes worden de kosten uiteengezet en de baten die hier tegenover staan. 4.1.

Technische aspecten

Minicontainers Er zijn ten eerste vijf mogelijkheden om minicontainers te registreren. Dit kan met behulp van dekselnummers, een adressticker, barcodesticker, dotcodesticker en met behulp van een chip. -

Dekselnummer Inzamelmiddelen zijn vaak voorzien van een (deksel)nummer. Dit nummer is dan ook een voor de hand liggend registratiemiddel. In een aantal gemeenten worden op deze wijze de inzamelmiddelen geregistreerd. Een voordeel van deze registratiemethode is dat het niet nodig is zelf een nummer te creëren of sticker toe te passen. De kosten die hier aan verbonden zijn worden hiermee vermeden. Een nadeel is echter dat registratie met behulp van dekselnummers nogal gevoelig is voor vervuiling, onder andere door beperkte visuele herkenbaarheid, zowel bij de inzamelaar als bij het adres. Registratie aan de hand van dekselnummers leent zich dan ook niet voor structurele identificatie; deze is niet mogelijk aangezien deze handmatig verricht zou moeten worden.

-

Adressticker Een adressticker is een visueel hulpmiddel waarmee containers gekoppeld worden aan een adres. Er vindt eenmalige registratie van container(s) plaats, waarna de container(s) met een sticker worden geïdentificeerd. Met als direct gevolg dat een gemeente geen containers laat ledigen die niet geïdentificeerd kunnen worden door het ontbreken van een sticker. Het bijhouden van mutaties vindt bijvoorbeeld plaats in Excel of een andere Officetoepassing. Voordelen zijn de lage kosten van de stickers (+/- € 0.50 per sticker) en investeringen in software zijn niet nodig. Een groot nadeel is dat deze stickers in vergelijking met andere identificatiemethoden erg kwetsbaar zijn door de invloeden van het weer en gebruikers. Daarbij is een sticker fraudegevoelig, vervalsing ligt in het verschiet, waardoor alsnog vervuiling van het containerbestand optreedt.

-

Barcodesticker De barcodesticker kent met betrekking tot containermanagement twee toepassingen. De eerste toepassing is het gebruik van barcodes tijdens het initialiseren van de chips. De tweede toepassing is dat de barcode tevens functioneert als identificatiemiddel, waarbij de inzamelaar middels de barcode (het uitlezen van een barcode kent ook enige vorm van automatisering) de gebruiker kan achterhalen. De eerste toepassing is geen lange-termijn identificatiemiddel, nadat de initialisatie voltooid is wordt de chip immers voor de structurele identificatie gebruikt. Bij de tweede toepassing gelden dezelfde voor- als nadelen genoemd bij de

R/06/0011/GC

- blz. 21 -


adressticker. Hierbij moet de kanttekening gemaakt worden dat vervalsing minder snel in het verschiet ligt, omdat er achter de barcodesticker een (eenmalige) geautomatiseerde registratie zit. Vervalsing is mogelijk deze is echter alleen optisch. -

Dotcodesticker De dotcode (puntjescode) is een variant op de streepjescode (barcode) Een dotcode is een sticker die informatie bevat over postcode, huisnummer, afvalsoort en containertype. De dotcode is officieel door AIM erkend. AIM is de organisatie van leveranciers van automatische identificatiesystemen. De gegevens van de container worden uitgelezen door de dotcodelezer, geregistreerd door de boordcomputer en overgeschreven naar een ramkaart. Een voordeel ten aanzien van chips is dat er lagere investeringskosten (€ 1 tot €1,50 per sticker afhankelijk van afname aantallen) aan verbonden zijn. Tevens is, door de grootte van de dotcodesticker, visueel makkelijk herkenbaar of een container geregistreerd is. Een eventueel nadeel ten opzichte van chips is dat wanneer er een container vervangen moet worden, er tevens nieuwe stickers moeten komen. Dit kan nadelig uitpakken als binnen nu en 10 jaar het containerbestand moet worden vervangen.

-

Chip Chips zijn er in een aantal soorten die onderverdeeld kunnen worden in de Read/Only, One Time Programmable en Read/Write chip6. Afhankelijk van de eisen van de gebruiker kan voor een bepaald type chip worden gekozen. De read/write chip heeft ten opzichte van de overige twee het voordeel dat er naar teruggeschreven kan worden. Het voordeel is dat het aantal ledigingen ook naar de chip terug geschreven kan worden. Direct voordeel hiervan is dat wanneer een container op één dag voor de tweede keer wordt aangeboden het mogelijk is deze te weigeren. Het terugschrijven kost echter wel meer tijd. Een algemeen voordeel is dat in het geval van vervanging van de container chips kunnen worden uitgenomen en weer in een nieuwe container bevestigd worden. Een nadeel is dat chips een hogere investeringsprijs kennen ten opzichte van de dotcode en adressticker. Ook de prijzen in chips verschillen per soort.

Adres- en barcodestickers ondersteunen de visuele herkenning van de container, zowel aan de kant van de gebruiker als van de inzamelaar. Deze methode leent zich voor de (eenmalige) registratie van inzamelmiddelen en het visueel identificeren van een geregistreerd inzamelmiddel tijdens de inzameling. Een nadeel is echter dat deze systemen zich beperkt lenen voor de structurele verwerking van ledigingsgegevens en inzamelgegevens tot managementinformatie. Ledigingen worden namelijk niet geregistreerd. Met een adressticker- of barcodestickersysteem wordt bekend wie welk(e) inzamelmiddel(en) aanbiedt, het wanneer en waar blijft onbekend. En juist deze informatie kan waardevol zijn. Barcode- en adresstickers zijn onderdelen van een basale vorm van containermanagement. Neemt niet weg dat deze identificatiemethoden (visuele herkenning) de doelstelling van een gemeente met betrekking tot identificatie en registratie, zij het beperkt, kunnen waarmaken. Bij het invoeren van containermanagement in een brede zin, met doelstellingen die verder gaan dan alleen registreren, zijn de chip en dotcodesticker voor de registratie en identificatie van minicontainers meer voor de hand liggende vormen. Identificatie en registratie op een minicontainer vereisen: 6

Prijzen van chips variëren van +/- € 2 (RO) tot +/- € 4,5 (R/W). Voor verdere toelichting

toepassingsmogelijkheden onderlinge chips zie bijlage 5

R/06/0011/GC

- blz. 22 -


-

-

-

-

Identificatie minicontainer door: o Dotcodesticker o Chip Read/Write, Read only, One Time Programmable Registratie inzamelvoertuig o Uitleesantenne/dotcodelezer o Reader o Weeginstallatie (optioneel) o Boordcomputer Communicatie boordcomputer server/software/basis o Memocard/cassette o GPRS7/SMS Registratie door verwerking data boordcomputer o Software leverancier o Web applicatie leverancier (optioneel) o Koppeling integraal pakket/belastingpakket In de boordcomputer worden lediginggegevens en de black-/ whitelisten opgeslagen.

Ondergrondse- en bovengrondse inzamelmiddelen Bij ondergrondse containers is de vorm van automatisering afhankelijk van de doelstellingen die met betrekking tot het inzamelmiddel gesteld worden. Als het gaat over het managen van een inwerpzuil/ondergrondse containers dan is toegangverschaffing (middels sleutel, elektronische slot) alleen niet afdoende. Wanneer er bij ondergrondse containers gegevens ontsloten worden voor de aansturing van burger en bedrijfsprocessen is een aantal zaken vereist: 1. Container 1.2. Identificatie Registratie en Data Communicatiesysteem (IRDC) o Hard-/ software bij de container 3. Datacommunicatie container naar server/software o Handheld o GPRS, email/GSM SMS/ vaste telefoonlijn, fax 4. Verwerkingsdata o Software o Web applicatie o Koppeling integraal pakket Werking IRDC op ondergrondse-, bovengrondse inzamelmiddelen Bij identificatie registratie en datacommunicatie voor ondergrondse inzamelmiddelen is bij een aantal componenten enige toelichting gewenst. Ten eerste communiceert de container in deze situatie met een server. Er is een aantal mogelijkheden waarop de container kan communiceren: - Handheld - Telefoonlijn - Fax - GSM/SMS - GPRS/email 7

GPRS is een techniek die een uitbreiding vormt op het bestaande gsm-netwerk. Met deze technologie kan op een efficiëntere, snellere en goedkopere manier mobiele data verzonden en ontvangen worden. Bij gprs zijn de gebruikers altijd online. Dit betekent dat ze een constante verbinding met de hardware op de container hebben en dus maar één keer in hoeven te bellen om de hele dag online te zijn. Ze betalen daarbij niet voor de tijd dat ze ingelogd zijn, maar worden afgerekend op de hoeveelheid data die ze downloaden of versturen.

R/06/0011/GC

- blz. 23 -


Deze communicatie is noodzakelijk om de lediginggegevens te communiceren naar de server en om de status van het systeem vrij te geven. Afhankelijk van de stroomvoorziening (batterijpack of aansluiting op het stroomnet), kunnen dit de volgende statusberichten zijn: - Voedingsspanning - Storingen/ Storing verholpen - Paslezer defect (mogelijkheid) - Slotspoel beschadigd (mogelijkheid) - Vullinggraad middels teller/sensor (vaak 2 waarden) - Valdetectiesensor (optioneel) - Sensor op slotpen (optioneel) Daarnaast kan een container zo ingesteld worden dat deze op bepaalde tijdstippen inbelt om lediginggegevens, vullinggraden en statussen te communiceren. Leveranciers bieden systemen aan waarbij het mogelijk is dat het systeem meerdere malen per dag communiceert. De meerwaarde hiervan hangt van de eisen van gebruiker en situatie af. Gebruik van passen Een chipkaart is een objectgebonden registratiemiddel dat bestaat uit een kaartnummer en een in de pas geprogrammeerde chipcode. De chipcode in een chipkaart moet uniek zijn, zodat men zich kan identificeren bij een ondergrondse container of bij het aanbieden van grofvuil bij een milieustraat. De leveranciers van identificatie registratie en datacommunicatiesystemen (IRDC) maken meestal gebruik van een read/write pas (RFID). Voordelen ten opzichte van een read/only pas waarvan alleen een nummer wordt uitgelezen zijn: - Vastleggen meerdere locaties bij aanmaak (maximaal 10) - Aantal stortingen kan op de pas worden vastgelegd - Saldo (diftar, recreatietoepassingen) Bij het toewijzen van een nieuwe locatie bij een read/write pas moet de pas wel teruggenomen worden om de handeling te verrichten. Het aanmaken van passen kan door de leverancier gedaan worden of door de gebruiker zelf. Indien dat laatste het geval is, heeft men ook een chipkaartlezer, -schrijver nodig. Zowel bij R/W als bij R/O is het mogelijk om passen te blokkeren. Een container krijgt gecommuniceerd welke gebruikers (passen) toegang hebben om op de container te storten. Als er wordt gewerkt met blacklisten (in het geval van datacommunicatie) kan deze lijst ongeveer 500 nummers lang zijn. Indien gebruik gemaakt wordt van de read/only passen is er sprake van een whitelist met dezelfde capaciteit waarin pasnummers opgenomen zijn die toegang hebben tot de container.

R/06/0011/GC

- blz. 24 -


Server Gegevens van de containers worden middels datacommunicatie gecommuniceerd naar een server. Over het algemeen zijn er globaal twee mogelijkheden, de server staat bij de leverancier van het IRDC systeem of de server staat bij de klant. Irdc op container

Irdc op container Leverancier x

Leverancier x

Communicatie (draadloos, telefoonlijn)

Server Leverancier x

Communicatie (draadloos, telefoonlijn)

Server Software Klant

Internetverbinding (optioneel VPN,Huurlijn)

Klant Webbased

De keuze voor één van deze opties is afhankelijk van de randvoorwaarden waarmee de gebruiker te maken heeft. Een gebruiker moet nagaan welke investeringen afwegen tegen beoogde gebruikersdoelstellingen. Bij investeringen moet gedacht worden aan: - Software (server) - Licenties, updates - Training gebruikers Wanneer men deze interne investeringen niet wil maken, omdat deze niet in verhouding staan met het beoogde profijt (bijvoorbeeld vanwege een beperkt aantal containers), kan men kiezen om in te loggen op de server van de leverancier middels een web based applicatie. Het directe voordeel hiervan is dat de gebruiker geen investeringen in software en trainingen hoeft te doen (een internet aansluiting voldoet). De verantwoording voor de correcte werking van het systeem ligt volledig bij de leverancier. Daar staat tegenover dat er een maandelijks bedrag per container aan de leverancier betaald (abonnement) wordt. Daarbij is een gebruiker voor langere tijd verbonden aan een leverancier wat zowel positief als negatief geïnterpreteerd kan worden. 4.2.

Gegevens relevant voor containermanagement

Containermanagement begint bij de koppeling van een adres aan een inzamelmiddel. Je wilt weten bij welk adres welk inzamelmiddel gebruikt wordt. Registratie van gebruiker (adres), stad, welke container(s) er staat(n), met welk volume en de fractie vindt plaats. Bij ondergrondse verzamelcontainers worden de adressen vastgelegd die toegang hebben tot de verzamelcontainer en wordt het aantal ledigingen, gedaan door de gebruiker c.q. het adres, geregistreerd.

R/06/0011/GC

- blz. 25 -


De nauwkeurige registratie van deze stam (of basis)gegevens en het beheer ervan is voor het CMS essentieel. Naast de stamgegevens zijn er gegevens die ingedeeld kunnen worden in gegevens noodzakelijk voor het behouden van een zuiver containerbestand (verwerking mutaties m.b.t. stamgegevens) en de lediginggegevens. Deze zijn weergegeven in de volgende tabellen.

Tabel 5 Mutaties containermanagementsysteem

Mutaties voor minicontainers kunnen zijn -

Wisselen van container - (ander volume, verkeerde fractie) Vervangen defecte container/chip Reparatie container Uitzetten nieuwe container Inname container Opnieuw bechippen container Nieuw adres Vermissing, diefstal container Verhuizing Container in wagen gevallen Wisselronde (vaak gratis ten tijde implementatie)

Voor ondergrondse-, bovengrondse inzamelmiddelen: - Verlies van pas -

Uitgifte nieuwe pas Uitgifte pas nieuwe gebruiker Inname pas gebruiker Verhuizing

Tabel 6 Lediginggegevens containermanagementsystemen

Lediginggegevens minicontainer -

-

-

Container (de chipgegevens of dotcode resulteren in een adres) - Adres - Fractie Lediging succesvol Lediging niet succesvol - Verkeerde citycode - Verkeerde fractie - Container op blacklist/niet op whitelist Lediging overruled Datum/tijd transactie Aantal ledigingen per tijdseenheid/wagen

Lediginggegevens ondergrondse-, bovengrondse inzamelcontainer - Kaartnummer (pasgegevens resulteren in adres) -

Locatie Containernummer

-

Stadsnummer Lediging succesvol Lediging niet succesvol - Reden (storing, etc) Datum/tijd van de transactie

-

R/06/0011/GC

- blz. 26 -


De nauwkeurigheid van de verwerking van mutaties en het up-to-date zijn van de stamgegevens bepalen in hoeverre de informatie (overzichten/rapportages) ontsloten uit het CMS representatief oftewel nauwkeurig is. De lediginggegevens en mutaties dienen als bron voor diverse overzichten en rapportages die een rol kunnen spelen in de aansturing en/of optimalisatie van de bedrijfsprocessen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan: - Aanbiedpercentages over periode x - Aanbiedpercentages per fractie - Succesvolle ledigingen per inzamelronde - Ledigingen per inzamelroute - Gemiddeld aantal ledigingen per inzamelcontainer - Klachten over periode x gespecificeerd naar locatie - Aantal mutaties m.b.t. diefstal, vermissing minicontainers Overall kan gesteld worden dat de interpretatie van vrijkomende gegevens per organisatie kan verschillen. Ze kunnen dienen als controle op de efficiency van de inzameling en in hoeverre de registratie van de inzamelmiddelen correct is toegepast. Als instrument om een verdere toedeling van de inzamelkosten naar wijk of inzamellocatie te maken. Of een nauwkeurigere registratie van de huishoudelijke afvalstromen restafval en gft per adres ten aanzien van de overige afvalstromen. 4.3.

Software

De gebruiker van een containermanagementsysteem zal dagelijks werken met het softwareprogramma dat het systeem begeleidt. Inzake deze software valt enig onderscheid te maken tussen de software ontwikkeld voor de IRDC systemen bij ondergrondse inzamelcontainers en de software die het beheer van de minicontainers ondersteunt. De eerste is specifiek ontwikkeld voor de ondersteuning van het eigen systeem aangevuld met ontwikkelingen die zich in de loop der jaren hebben voorgedaan (denk aan het uitlezen van vullinggraden). Voor de software van minicontainers hebben enkele leveranciers een eigen softwarepakket ontwikkeld. Daarnaast zijn er pakketten ontwikkeld door softwareleveranciers die zich richten op integrale automatiseringsoplossingen voor de afvalbranche8. 4.4.

Organisatorische aspecten

In vergelijking met de situatie voorafgaand aan de invoering van een containermanagement zijn er enige organisatorische verschillen. Ten eerste zal het aantal administratieve handelingen stijgen. Door het up-to-date houden van het containerbestand wordt het noodzakelijk om elke mutatie tijdig en correct te verwerken. Om bedrijfsafval en illegale containers tijdens de inzameling te weren, wordt er gewerkt met black-, whitelisten. Dit zal tevens leiden tot een verhoging van de communicatie van en naar de burger. Het aantal adressen dat wil weten waarom hun container niet is geledigd zal met name in de beginfase leiden tot een hogere belasting van de administratie. Naast het beheer van het gebruikersbestand is er het ‘veldwerk’; het verwerken cq. afhandelen van mutaties in het veld. Deze handelingen had een gemeente/afvalinzamelaar reeds, er treedt nu een verbreding van het takenpakket op. Vooral in de beginfase zullen op grotere schaal containers ingenomen worden, het opnieuw bechippen en initialiseren of voorzien van dotcodestickers vormen nieuwe handelingen.

8

Verdere toelichting van deze pakketten vindt men bijlage 1, voor een schematische weergave van de integratie met een containermanagement ondersteunend pakket zie bijlage 6

R/06/0011/GC

- blz. 27 -


Bij de invoering van een containermanagement ontstaan de volgende handelingen: - Er zal een (reeds) bestaand telefoonnummer (servicenummer, ‘groene lijn’) geopend moeten worden om meldingen van containerwisselingen, kapotte chip, defecte (storing aan) ondergrondse containers, klachten e.d. te registreren - Plaatsen van nieuwe containers met chips of dotcodesticker - Vervangen van chips - Uitgeven nieuwe passen - Actueel houden van container- en chipbestand - Uitlezen en controle op ledigingsgegevens Als we specifiek naar het beheer en onderhoud van componenten aanwezig in een containermanagementsysteem kijken, dan heeft dit betrekking op het inzamelmiddelenbestand (minicontainers, ondergrondse containers) en hardware (tevens op de inzamelvoertuigen) en software. Bij hardware wordt dat onderhoud in de meeste gevallen door de leverancier gedaan vanwege de benodigde specifieke productkennis. Ook het mechanische onderhoud op de ondergrondse container zal in de regel gedaan worden door de leverancier. Op het gebied van software bieden alle leveranciers ondersteuning middels helpdesk en in sommige gevallen ook trainingen. Noodzakelijkheid hiervan is afhankelijk van de omvang en soort pakket, dit varieert van leverancier tot leverancier. 4.5.

Logistiek potentieel containermanagement

Minicontainers Zoals al eerder vermeld kunnen lediginggegevens zo geïnterpreteerd worden dat deze van een meerwaarde voor de gemeente/afvalinzamelaar zijn. Dus naast het hebben van een zuiver container- en adressenbestand ontstaat er, wanneer specifiek gesproken wordt over minicontainers, nu de mogelijkheid om het operationele deel van de inzameling van de minicontainers bloot te leggen. Lediginggegevens, boordcomputergegevens gekoppeld aan inzamelroutes en wagens, bieden een nieuwe invalshoek. Inzamelaars hebben een aantal methoden om de productiviteit en effectiviteit van de inzameling in kaart te brengen en te beoordelen. Elke inzamelaar heeft te maken met specifieke randvoorwaarden, die het wel of niet toelaten om in te spelen op vrijkomende gegevens. Denk hierbij aan personeelsbezetting (p90), wagenpark of voertuigenuitrusting. Met behulp van lediginggegevens kan het aanbiedpercentage per wijk of inzamelroute bepaald worden. Dit is alleen representatief wanneer deze over meerdere periodes gemonitord worden en in aanmerking genomen dat de aanbiedpercentages onderhevig zijn aan seizoensfluctuaties. De aanbiedpercentages dienen vervolgens als onderbouwing, of bevestiging van wat waarschijnlijk al bekend was (echter niet kwantitatief), om inzamelroutes op efficiency te beoordelen en hierop in te spelen. Bedrijfsafval In winkelcentra van grote steden wordt de inzameling van afval bemoeilijkt door beperkte toegankelijkheid. In sommige gevallen is het noodzakelijk om afval van bedrijven, gezien de hoeveelheden, elke dag in te zamelen. Het bechippen van containers en het overstappen op ondergrondse inzamelmiddelen bieden een hulpmiddel om deze logistieke vraagstukken te vereenvoudigen. Bedrijven bieden hun afval op contract basis aan. De inzameling hiervan is vaak gescheiden van het huishoudelijke afval. Dit leidt tot een grotere belasting van de centra die vaak al moeilijker toegankelijk zijn vanwege bijvoorbeeld de infrastructuur. Door over te stappen op ondergrondse inzameling en bedrijven tevens gebruik te laten maken van deze faciliteiten, is het nog steeds mogelijk om de inzameling op contractbasis plaats te laten vinden zonder

R/06/0011/GC

- blz. 28 -


dat er meerdere inzamelroutes (door verschillende inzamelaars) gereden moeten worden. Controle op de naleving van het contract is mogelijk middels de registratie. Het bechippen van de bedrijfscontainers maakt het mogelijk deze tijdens de huishoudelijke inzameling te ledigen. De lediginggegevens vereenvoudigen het administratief scheiden van het huishoudelijke afval en het bedrijfsafval. Ondergrondse inzamelcontainers Bij ondergrondse containers zijn met name de vullinggraden een voor de hand liggend hulpmiddel om de inzameling hierop aan te sturen. Wanneer er gewerkt wordt met IRDC systemen op ondergrondse inzamelmiddelen wordt er, afhankelijk van de instellingen, een x aantal keren gecommuniceerd met de server. Wanneer er gewerkt wordt met vullinggraden (sensor/teller) wordt er bij het bereiken van ingestelde limieten een bericht gestuurd naar de gebruiker. De planner kan nu vervolgens routes bepalen waarin alleen bijna volle of volle containers geledigd worden. Ook preventief ledigen op basis van de vullinggraden behoort tot de mogelijkheden, bijvoorbeeld containers waarop basis van de vullinggraad geconcludeerd kan worden dat ze tijdens het weekend hun limieten bereiken. In vergelijking met een situatie voor de invoering van een IRDC systeem zal het aantal inzamelritten vanwege de ad-hoc planning misschien toenemen omdat enkel volle containers worden ingezameld, maar er wordt in de inzamelroutes aanzienlijk meer afval ingezameld. Zoals al eerder vermeld kan ook hierbij de kanttekening geplaatst worden dat de inzameling met organisatorische randvoorwaarden te maken heeft. Eén van de randvoorwaarden die het vermelden waard is dat aansturing middels vullinggraden alleen zinvol is wanneer er binnen een gemeente of inzamelgebied grotere aantallen ondergrondse containers staan. Wanneer er slechts 20 containers uitstaan en er één ledigingvoertuig voorhanden is, speelt de vraag in hoeverre het zinvol is om op vullinggraden te rijden. Zowel personeel als voertuig moeten aan de gang gehouden worden, zeker bij gemeentelijke diensten die niet de flexibiliteit kennen die een commerciële inzamelaar, die meerdere inzamelgebieden of gemeenten bedient, wel heeft. Een andere beperking kan zijn dat de route naar een volle verzamelcontainer langs andere verzamelcontainers voert, waarbij het efficiënter is deze meteen te ledigen. Verhogen van aantal aansluitingen per ondergrondse container Door online bewaking van de container is het mogelijk een veel groter aantal aansluitingen op een container te laten storten. De vullinggraden dienen als grondslag voor het overgaan tot lediging. Als er met vaste inzamelroutes wordt gereden dan is er een beperking in het aantal aansluitingen per ondergrondse verzamelcontainer, doordat de container niet zijn limiet mag bereiken voor de vastgelegde lediging. Bij een inzicht in de vullinggraden wordt er dynamisch (en efficiënter m.b.t. ingezameld gewicht) ingezameld, waarmee een hoger aantal aansluitingen per verzamelcontainer gerealiseerd kan worden. Hiermee ontstaat de mogelijkheid een besparing te realiseren doordat er minder ondergrondse verzamelcontainers geplaatst kunnen worden. Daar staat wel tegenover dat de logistieke kosten door dynamische planning zullen stijgen. De randvoorwaarden zoals eerder vermeld dienen wederom in acht genomen te worden.

R/06/0011/GC

- blz. 29 -


4.6.

Kosten versus financiële baten containermanagement

De kosten van een invoering van een CMS, zijn opgebouwd uit de initiële kosten (investeringskosten) en de structurele kosten verbonden aan het beheer en onderhoud van het CMS. Inzake de initiële en structurele kosten kan er onderscheid gemaakt worden tussen de kosten voor het CMS op minicontainers en het CMS op ondergrondse verzamelcontainers. Globaal moeten er voor CMS op minicontainers de volgende investeringen/kosten gemaakt worden: Tabel 7 Investeringen/ kosten CMS minicontainers

Investeringen (eenmalig) • Minicontainers o Barcodesticker9 o Chip of dotcodesticker o Monteren/registreren chip of dotcode Bechippen/beplakken Initialiseren chips • Voertuigeninstallatie o Uitleesapparatuur o Boordcomputer o Weegcel (optioneel) o GPRS communicatie (optioneel) • Kosten montage/aanpassingen aan inzamelvoertuig • Kantoorapparatuur o Chipreader (handheld) Opladers o Memocardreader o Software Boordcomputer Beheerssoftware o Stickerprinter dotcode10 Barcode o Training/instructie • Communicatietraject/invoering o Mailings Enveloppen Adresstickers o Servicelijn o Wisselrondes (m.b.t. volume/extra container)

9

Structureel (jaarlijks) • Mutaties veld o Repareren, vervangen, uitzetten, innemen minicontainers met chip of dotcode • •

Jaarlasten initiële kosten Onderhoud voertuiginstallatie

•

Jaarlasten initiële kosten

•

Containermanagement o Beheer o Mutaties o Servicelijn o Rapportages Software o Licenties, updates

• •


Voor de initialisatie van chips is de barcodesticker een component. Wanneer de gemeente kiest voor onderhoud en productie van dotcodestickers in eigen beheer

10

R/06/0011/GC

- blz. 30 -


Voor ondergrondse of bovengrondse inzamelmiddelen voorzien van een IRDC systeem moeten volgende investeringen gedaan worden. Tabel 8 Investeringen/kosten CMS verzamelcontainers

Investeringen (eenmalig) • Verzamelcontainer o Zuil o Hardware o Software • Kantoorapparatuur o Beheerssoftware Leveranciers CMS ondersteunend pakket o Training/instructie

Structureel (jaarlijks) • Onderhoud aan container •


•

Containermanagement o Beheer o Mutaties o Servicelijn o Rapportages Software o Licenties, updates

• •

•


Communicatietraject/invoering o Mailings Enveloppen Adresstickers o Servicelijn

Initiële kosten Met betrekking tot de initiële kosten moet vastgesteld worden dat deze moeilijk te standaardiseren zijn. Bovenstaande investeringen zijn minimaal noodzakelijk, wanneer CMS met geautomatiseerde gegevensverwerking wordt ingevoerd. In deze overzichten zijn echter niet opgenomen de kosten die bijvoorbeeld gemaakt worden voor externe begeleiding (inschakelen adviesbureau/leverancier), de interne voorbereiding/afweging tot CMS, het innemen en (deels) vervangen van het huidige minicontainerbestand, het bechippen in het veld of in fabriek en er wordt aangenomen dat er reeds in ondergrondse verzamelcontainers is geïnvesteerd. Wanneer deze kosten worden meegenomen, is verdere specificatie van deze posten en randvoorwaarden vereist. Daarnaast wordt de hoogte van de initiële kosten mede bepaald door de schaalgrootte. Dit bepaalt het aantal inzamelvoertuigen, minicontainers, verzamelcontainers dat moet worden voorzien van identificatie en registratie. De schaalgrootte heeft tevens invloed op het aantal uren en structurele kosten die nodig zijn voor het beheer en onderhoud van het CMS. Dit in beschouwing nemend maakt het lastig om een indicatie te geven van de initiële kosten die gemaakt worden voor de invoering van een CMS. Structurele kosten De structurele kosten gemaakt voor het operationeel houden van het CMS, komen voor een groot deel voor rekening van het aantal uren dat benodigd is. De benodigde uren hebben betrekking op de administratieve handelingen en het veldwerk.

R/06/0011/GC

- blz. 31 -


Uit navraag bij gemeenten die een CMS als zelfstandige waarde hebben ingevoerd kan de volgende tabel opgemaakt worden. Het benodigde aantal fte is weergegeven in verhouding tot het aantal aansluitingen. Er is een ondergrens en een bovengrens opgenomen. Er wordt op gewezen dat dit indicatieve cijfers zijn en dat het met name lastig vast te stellen is in welke mate het aantal fte toeneemt in geval het aantal aansluitingen zich boven de 40.000 bevindt. Tabel 9 Fte CMS

Aantal aansluitingen tot 15.000 15.000 tot 40.000 40.000 of meer

Fte 0.2 tot 0.5 0.5 tot 2 2 tot 4

Ondanks dat de initiële kosten moeilijk indicatief weer te geven zijn, kan uit navraag bij gemeenten wel vastgesteld worden dat de structurele kosten van het operationeel zijn van het CMS variëren van € 3,50 tot € 5,50 per aansluiting. Er wordt hier gesproken over een integraal containermanagement. Dit betreft tevens de kosten voor de aansluitingen op ondergrondse verzamelcontainers, er vanuit gaande dat het aantal hoogbouw aansluitingen waar een CMS ingevoerd is relatief laag is (stedelijkheidsklasse 2,3)11. Deze kosten per aansluiting zijn deels opgebouwd uit de jaarlijkse lasten van de investeringen (zoals in de tabellen weergegeven) en de benodigde formatieplaatsen. Financiële baten Met betrekking tot de kosten van een CMS blijkt dat de gemeenten die deze als zelfstandige waarde hebben ingevoerd dit merendeels budgettair neutraal gedaan hebben. Dit middels de directe financiële baten/besparingen die bereikt kunnen worden met de invoering van een CMS, zoals: - Het opschonen van het gemeentelijke basisadministratie (gba) of de belastingadministratie. Door de registratie van uitstaande inzamelmiddelen en de koppeling aan adressen komen aansluitingen boven water die voorheen niet bekend waren. Dit betekent dat naast de afvalstoffenheffing tevens andere gemeentelijke heffingen zoals rioolrecht en OZB geïnd kunnen worden. - Uit ervaring bij gemeenten die een CMS hebben ingevoerd blijkt dat de vervuiling van het minicontainerbestand gemiddeld 7% van het totale bestand is, met een uitschieters tot zelfs 10%. Als er aangenomen wordt dat er in gemeente X een minder strikte controle op uitstaande inzamelmiddelen is nagehouden wat geresulteerd heeft in een vervuiling van 7% betekent dit dat in voorbeeld gemeente X met 60.000 containers 4.200 illegale containers aanwezig zijn. De inzamelen verwerkingskosten m.b.t. deze containers worden niet door de afvalstoffenheffing gedekt. Deze containers zijn illegaal in de zin dat voor deze containers geen afvalstoffenheffing wordt betaald. Dit kunnen bijvoorbeeld containers zijn die opgegeven zijn als gestolen of vermist of mee verhuisd zijn uit andere gemeenten. Naast de kosten verbonden aan de verwerking en inzameling van deze containers loopt de gemeente tevens de verschuldigde afvalstoffenheffing per container mis. Ten tijde van invoering van een CMS kiest ongeveer 1/3 van de aansluitingen met een illegale container (lees: niet geregistreerde container) deze te behouden. De gemeente int over deze extra containers afvalstoffenheffing. - De optredende meerkosten van het aanbieden van containers in meerdere inzamelroutes. Wanneer minicontainers geregistreerd en geïdentificeerd worden tijdens de inzameling, is het mogelijk 11

Met betrekking tot de kosten per aansluiting voor ondergrondse verzamelcontainers moet de kanttekening gemaakt worden dat naast de investering in een IRDC systeem er tevens een investering in een verzamelcontainer gedaan moet worden. De kosten die deze investering met zich brengt resulteren in aanzienlijke hogere kosten per aansluiting. In de meeste gevallen worden deze echter uitgespreid over alle aansluitingen.

R/06/0011/GC

- blz. 32 -


-

containers uit andere inzamelroutes te weren of de betrokken adressen (na controle lediginggegevens) hierop aan te spreken. Hiermee worden de inzamelen verwerkingskosten bespaard die optreden bij het onrechtmatig aanbieden van containers in andere inzamelroutes. Er zal een reductie van het bedrijfsafval plaatsvinden doordat bedrijven niet of nauwelijks hun afval via de huishoudelijke afvalinzameling aan kunnen bieden. Ledigingen en stortingen worden immers geregistreerd, excessieve hoeveelheden worden gefilterd en een extra restafvalcontainer zal meegenomen worden in de afvalstoffenheffing.

R/06/0011/GC

- blz. 33 -


R/06/0011/GC

- blz. 34 -


5. Stappenplan invoering containermanagement De invoering van een containermanagementsysteem brengt een aantal activiteiten met zich mee die naast zorgvuldige afweging tevens adequate planning en uitvoering vereisen, zodat na de implementatie het systeem (met de juiste doelstellingen) succesvol in gebruik genomen kan worden. Dit hoofdstuk beschrijft aan de hand van stappen het implementatietraject en geeft aan waar bijzonder op gelet dient te worden, zowel voor, tijdens als na de implementatie van een CMS. Figuur 3 Stappenplan voor invoering containermanagement

ssen Aanpa id bele

s rentie Refe aan nag

nt ot g t me g in ag e e n Af w rm a ne tai n co

eting Nul m

1.

In v

en t ar 2. i sit sa tie ua t ie e ige n

mel Inza en el midd o Pers

neel

el Inzam en ig voer tu er ing matis Auto

7. Evaluatie

3. Communicatie naar burger te -da -to n Up ou de tie a h istr reg

orta Rapp

6. Beheersfase

ge

Doelstelingen CMS

Onderhoud

Handelingen burger

4. Operationele handelingen

ingen Tr ain

t ie ica nt if ers Ide nta in co

tie fica se n ti nd l Ide r gro idde de lm on ame n inz

R/06/0011/GC

har d llatie Insta ftware en so

Op sta rtf a se

5. Handhaving

- blz. 35 -


1. Afweging tot containermanagement Wanneer een gemeente/afvalinzamelaar besluit tot de invoering van een containermanagementsysteem is het belangrijk om vast te leggen wat men nu eigenlijk met de invoering van een dergelijk systeem wil bereiken. Dit zowel voor de korte als lange termijn waarbij de beoogde doelstellingen geconcretiseerd dienen te worden. - Nulmeting Breng in kaart hoe goed of slecht er gepresteerd wordt qua inzamelmiddelenbeheer/inzameling. Dit concretiseert ten eerste de noodzaak/behoefte aan een containermanagementsysteem. Ten tweede is zonder nulmeting moeilijk vast te stellen wat nu precies het behaalde resultaat is nadat het containermanagementsysteem in werking is getreden. Er kan bijvoorbeeld nagegaan worden hoe groot de vervuiling in het inzamelbestand is, wat het aantal bedrijven dat onrechtmatig afval via de huishoudelijke afvalinzameling aanbiedt is, hoe groot de efficiency van inzameling van ondergrondse inzamelmiddelen is, wat het aantal opnieuw uitgezette containers naar aanleiding van diefstal of vermissing etc. is. - Referenties nagaan In aansluiting op het vorige is het bijzonder zinvol om te gaan kijken in gemeenten die te maken hebben met dezelfde randvoorwaarden (bijv. stedelijkheidsklasse, grootte buitengebied, inzamelmiddelen, doelstellingen (diftar) ). Komen de daar behaalde resultaten overeen met de eigen doelstellingen? - Politieke gevoeligheid Is de gemeente vervolgens bereid om ook met het containermanagement te werken? De gemeente moet wel de stap willen nemen om te gaan werken met ‘black- en whitelisten’, illegale containers van straat te halen en in te spelen op de informatie die ontsloten wordt uit het CMS. Als bij aanvang van invoering hierin geen eenduidige standpunten zijn genomen, dan bestaat de kans dat de gemaakte investering vervolgens beperkt terugverdiend wordt. 2. Inventarisatie eigen situatie Een inventarisatie van de eigen situatie en doelstellingen is vooral belangrijk om inzicht te verkrijgen in het aantal investeringen dat gedaan moet worden. Deze inventarisatie heeft betrekking op: - Uitstaande inzamelmiddelen De invoering van containermanagement op minicontainers vindt vaak gelijktijdig plaats met de vervanging of invoering van nieuwe minicontainers; wanneer dit niet het geval is dient na te worden gegaan hoe lang de huidige inzamelmiddelen (minicontainers) nog mee kunnen. Er dient gekeken te worden in hoeverre deze de komende jaren nog voldoen aan de eisen gesteld door bijvoorbeeld de inzamelaar (overstappen op zijbelading, ander opnamesysteem). Bij de invoering van een CMS gebaseerd op een IRDC systeem, moet de huidige situatie met betrekking tot de ondergrondse verzamelcontainers geëvalueerd worden; vervuiling per locatie, probleemlocaties, in hoeverre is de verzamelcontainer voorbereid op een IRDC systeem etc. - Beschikbaar personeel Personeel moet beschikbaar zijn tijdens twee fases, indien er overgegaan wordt op de invoering van een CMS;. dit zijn de implementatiefase en de beheersfase. Ten tijde van de implementatiefase is personeel nodig dat bewoners te woord staat met informatie, vragen, mededelingen, klachten etc. die betrekking hebben op de invoering van het containermanagement. Tijdens het implementatietraject zal de communicatie immers met en naar burgers sterk verhoogd worden. Vooral het feit dat het aanbrengen van een chip of dotcodesticker bij de meeste burgers geassocieerd wordt met diftar brengt alleen al veel telefoontjes met zich mee. In samenspraak met de leveranciers of inzamelaar wordt er vaak overeengekomen om in de beginfase dit ‘servicenummer (gedeeltelijk) bij de leverancier te leggen.

R/06/0011/GC

- blz. 36 -


-

-

Tevens moet er een inventarisatie gemaakt worden van beschikbaar personeel dat zich na de implementatie bezighoudt met het fysiek en administratief afhandelen van mutaties en het beheer van het systeem. Inzamelvoertuigen De hardware benodigd voor het uitlezen van chips en dotcodestickers moet installeerbaar zijn op de huidige inzamelvoertuigen. Daarbij moet ook de economische levensduur van de inzamelvoertuigen in acht genomen worden. Met betrekking tot de levensduur van de inzamelvoertuigen is het verstandig na te gaan in hoeverre de voertuiginstallatie over te bouwen is op nieuwe voertuigen. Mate van automatisering Automatisering gaat een rol spelen wanneer gekozen wordt de software, noodzakelijk voor het containermanagement, in eigen omgeving te installeren. Er zullen koppelingen gerealiseerd moeten worden met de containermanagementsoftware en de onderliggende softwarepakketten (bijvoorbeeld voor het uitlezen van de memocard/boordcomputer). Ook de integratie in een netwerk behoort tot de mogelijkheden.

3. Communicatie naar de burgers/voorlichting De communicatie naar de burger betreft twee fases en de mate van communicatie naar de burger in deze fases is doorslaggevend voor een succesvolle implementatie van een containermanagementsysteem. In de eerste fase is het vooral van belang om de medewerking van de burger te verwerven. Het is vooral belangrijk de noodzaak van invoering en de beoogde doelstellingen te communiceren, alleen al om de associatie met diftar te vermijden. Eventueel een tijdelijk opgestelde ‘afvalkrant’, een website of een plaatselijk sufferdje dragen hier aan bij en maken tevens de noodzakelijke handelingen bekend die de burger vervolgens moet nemen om de implementatie te vergemakkelijken. De tweede fase (het communiceren van noodzakelijke handelingen) gebeurt tevens door middel van mailings. Dit zijn brieven die opgesteld zijn door de gemeente, al dan niet in samenwerking met leverancier of commerciële inzamelaar, waarin de noodzaak en handelingen uiteengezet worden. Het in paragraaf 2 vermelde servicenummer is van belang om alle onduidelijkheden en vragen bij burgers weg te nemen die na deze twee fases nog aanwezig zijn. 4. Operationele handelingen gemeente De gemeente of inzamelaar moet, wanneer ze een containermanagementsysteem invoert een aantal handelingen uitvoeren. Deze hebben betrekking op: 1. Inzamelmiddelen voorzien van identificatie Containers moeten voorzien worden van stickers met postcode/huisnummer, chips of dotcodestickers. Dit kan het huidige containerbestand zijn of (deels) nieuw aangeschafte containers. Dit heeft invloed op de implementatie van chips en dotcodestickers. Bij een reeds bestaand en uitgezet containerbestand moet namelijk ten eerste een inventarisatie gemaakt worden van de uitstaande inzamelmiddelen per aansluiting. Afhankelijk van het gemeentebeleid, kunnen dit een gft-container en/of meerdere restafvalcontainers zijn. Deze informatie, die meestal wel enigszins bij een gemeente of inzamelaar aanwezig is, moet geverifieerd worden bij de aansluitingen cq. burgers. Dus de mate waarin het inzamelmiddelenbestand (containers per aansluiting) up-to-date is speelt een rol van betekenis. Immers hoe nauwkeuriger des te minder handelingen noodzakelijk zijn om dit bestand als nog op orde te krijgen. Aangezien een belangrijke reden voor invoering van een cms de zekerheid is dat voor elke container afvalstoffenheffing betaald moet worden, moeten dezelfde burgers een keuze maken (wanneer ze in de huidige situatie bijvoorbeeld meerdere containers hebben) over hoeveel containers of volume ze willen aanhouden. Een aansluiting krijgt normaal gesproken twee containers aangeboden, maar wanneer er twee restafvalcontainers aanwezig zijn, moet er

R/06/0011/GC

- blz. 37 -


(afhankelijk van het beleid, i.v.m. gezinsgrootte of medische indicatie e.d.) voor de tweede restafvalcontainer nu betaald worden. Wanneer bekend is op welk adres wat blijft staan of komt te staan (nieuwe containers) kan het bechippen of beplakken (dotcodestickers) plaatsvinden. Normaal gesproken wordt bij het bechippen voor iedere minicontainer een sticker geprint die bij de plaatsing van de chip op de bak wordt geplakt. Op de sticker staat het adres en huisnummer. Deze sticker bevindt zich in een plastic zakje samen met de chip. In het zakje zit een sticker met een barcodelabel. De barcode wordt gebruikt voor de initialisatie en de gegevens van de barcode staan in de chip. De koppelingsgegevens zijn reeds op kantoor in een bestand opgeslagen. Dit voorkomt verwarring in het veld. De handheld (terminal) leest de gegevens met adres en type container en koppelt deze aan de chipcode. Deze lijsten worden in een bestand opgeslagen en kunnen in een bovenliggend programma worden gekoppeld aan adres en woonplaats. Het initialiseren van de chips kan in het veld gebeuren voorafgaand aan het uitzetten. De eerste methode is veel flexibeler dan van methode twee. Bij methode twee is namelijk een zeer nauwkeurige registratie van de inzamelmiddelen vereist. ‘Fouten’ in de registratie kunnen daarentegen in het veld makkelijker opgevangen worden. 2. Ondergrondse inzamelmiddelen voorzien van identificatie Ondergrondse containers kunnen bij aanschaf of in een later stadium voorzien worden van een IRDC systeem. Bij ondergrondse containers is het vooral van belang om de (nieuwe) werking van het systeem naar de gebruiker te communiceren. Bij het in gebruik nemen van een IRDC systeem op ondergrondse inzamelcontainers is de rol van de gebruikers minder van belang dan bij de minicontainers. Het distribueren van passen en het communiceren van de werking is qua logistiek een eenvoudiger traject dan het bechippen of beplakken van (reeds uitgezette) containers. Het is daarentegen in sommige gevallen wel aan te raden om toekomstige gebruikers te betrekken bij het locatiekeuzeplan van de ondergrondse inzamelcontainers wanneer deze nog niet gesitueerd zijn. Het betrekken van bewoners bij de locatieskeuzes zal zich vertalen in kwalitatief goede locaties. Ze hebben immers een goede kijk op de potentiële locaties en bijbehorende risico’s. 3. Installatie hardware/software Gelijktijdig met bovenstaande handelingen, zullen bij de gemeente of inzamelaar tevens de interne aanpassingen doorgevoerd moeten worden. Denk hierbij aan implementatie van software, de eventuele integratie in een netwerk of andere programma’s en koppelingen die gerealiseerd moeten worden met onderliggende en bovenliggende softwareprogramma’s. Daarnaast moeten diverse aanpassingen gedaan worden aan de inzamelvoertuigen, denk hierbij aan het installeren van antennes, uitleesapparatuur, boordcomputers, weegcellen e.d. 4. Trainingen Zoals al eerder vermeld, worden bij de softwarepakketten die het containermanagement bewerkstelligen meestal trainingen gegeven om de toekomstige gebruiker(s) wegwijs te maken in het programma en in de vaak omvangrijke mogelijkheden. De noodzaak van de training hangt sterk van het pakket af en hoe breed dit in de organisatie geïmplementeerd wordt. 5. Opstartfase De implementatie van een containermanagementsysteem zal op den duur worden afgerond. Er zal vervolgens een opstart of proefperiode plaats vinden waarin de werking van het systeem getest dient te worden. Alle componenten in het systeem dienen correct te functioneren. Alleen dan kan bewerkstelligd worden dat de ontsloten informatie betrouwbaar en representatief is. 5. Handhaving

R/06/0011/GC

- blz. 38 -


Burgers hebben na deze implementatiefase allen één of meerdere containers met een sticker/chip of dotcodesticker. Dit zijn tevens de containers waar afvalstoffenheffing voor betaald wordt en die dus ook geledigd worden. Wanneer er in de situatie voorafgaand meerdere containers bij één aansluiting stonden of er is volume verminderd vanwege de meerkosten, dan zal er in de opstartfase een striktere handhaving op na gehouden moeten worden. Burgers produceren in het begin dezelfde hoeveelheid afval en hebben nu minder volume waarin ze het kwijt kunnen. Burgers zullen desondanks proberen de gelijke hoeveelheid afval aan de straat te zetten. Bij ondergrondse containers bestaat de mogelijkheid dat er in de opstartfase bijgeplaatst wordt door burgers die niet goed op de hoogte zijn van de werking van het systeem, of door burgers die voorheen afval aanboden maar daartoe eigenlijk niet gerechtigd waren. Strikte handhaving om daarmee het rechtmatig gebruik van de container of ondergrondse inzamelcontainer te bewerkstelligen is noodzakelijk. Denk hierbij aan het niet ledigen van overvolle minicontainers en het achterhalen van de identiteit van de bijplaatser. 6. Beheersfase De implementatie is voltooid en de aandacht wordt gefocust op het zorg dragen van een correcte werking van het systeem. Doordat gemaakte investeringen dienen te worden omgezet in resultaten zal met name in de beginfase het systeem optimaal bijgehouden worden. Er dient informatie ontsloten te worden waaruit blijkt dat besparingen zijn gerealiseerd of informatie die tot besparingen kunnen leiden. Het gevaar dreigt dat nadat deze korte termijn doelen zijn gerealiseerd er teruggevallen wordt op oude werkprocessen, waardoor de invoering van een dergelijk systeem en bijbehorende investeringen alsnog teniet worden gedaan. Denk hierbij bijvoorbeeld aan het niet controleren van ledigingen bij ondergrondse containers (filteren excessen) of verwaarlozen/niet up to date houden van blacklisten (en het toepassen van deze blacklisten!). De beheersfase omvat de volgende zaken: -

Up-to-date houden registratie Nu de invoering van het containermanagementsysteem is voltooid, zal zowel het inzamelmiddelenbestand als het adressenbestand een grote zuiverheid vertonen (lees: nauwkeurige koppeling inzamelmiddel aan adres(sen)). Wanneer deze zuiverheid verwaarloosd wordt, zal men op de lange termijn terug gaan naar de situatie voorafgaand aan de invoering. Mutaties moeten dus blijvend tijdig en correct verwerkt worden (bijhouden blacklisten).

-

Rapportage Naast de verbetering van de dekking van de afvalstoffenheffing ontsluit het containermanagement informatie (die voorheen kwalitatief of kwantitatief minder nauwkeurig aanwezig was) die ondersteuning biedt bij een verbetering van de effectiviteit van de inzameling of het beleid dat gehanteerd wordt in een gemeente. Deze informatie dient omgezet te worden in managementinformatie. Er zijn daarvoor een aantal standaard rapportages/overzichten, denk hierbij aan bijvoorbeeld aantal ledigingen (op wijkniveau, route, wagen etc.), aanbiedpercentages (over periode x), klachten, mutaties, storingen etc.

-

Onderhoud Een ander aspect in de beheerfase is het onderhoud. Dit betreft de containers, hardware op de inzamelwagens en ondergrondse inzamelmiddelen en de software. Het onderhoud van de inzamelmiddelen, met name minicontainers, kan een taakstelling van de gemeente of inzamelaar zijn. Het onderhoud en tevens beheer van ondergrondse inzamelmiddelen kan bij de leverancier gelegd worden. Onderhoud op ondergrondse inzamelmiddelen en bijbehorende hardware vergt vaak een specifieke productkennis waarbij de afweging gemaakt moet worden wanneer het zich loont deze productkennis (indien mogelijk) in eigen huis te halen.

R/06/0011/GC

- blz. 39 -


7. Evaluatie Na de invoering van het CMS, waarbij bovenstaande fases succesvol zijn afgerond of zijn opgenomen in de bedrijfsprocessen, is er een grondslag gelegd voor de evaluatie van de resultaten die voortvloeien uit de invoering van het systeem. Er vanuit gaande dat er een integraal CMS op na gehouden wordt, is er inzicht ontstaan in het aanbiedgedrag van de adressen in een gemeente of inzamelgebied. Deze gegevens gekoppeld aan sorteeranalyses, productie milieustraat en overige huishoudelijke afvalstromen creëren de mogelijkheid om acties te formuleren om bijvoorbeeld de burgers attent te maken op hun afvalaanbiedgedrag, of een verbetering in de realisatie van de LAP doelstellingen. Dezelfde gegevens dienen ter analyse van de inzameling (in eigen beheer of uitbesteed), en geven aan in hoeverre de uitstaande inzamelmiddelen hun rol hebben in een efficiënte inzameling.

R/06/0011/GC

- blz. 40 -


6. Zelf doen of uitbesteden Wanneer een gemeente over wil gaan op de invoering van een containermanagementsysteem, dan is er de optie dit uit te besteden aan een externe partij. In dit hoofdstuk worden de externe partijen weergegeven en worden de activiteiten die overgenomen door de externe, beschreven. Gemeenten kunnen er voor kiezen om de afvalinzameling bij een externe partij te leggen. Hoewel dit zich dan meestal beperkt tot de fysieke inzameling, hebben deze externe partijen tevens de mogelijkheid om buiten de inzameling ook het beheer en onderhoud (zoals eerder omschreven) van het inzamelmiddelenbestand over te nemen. De keuze om op tot uitbesteding over te gaan kan voortvloeien uit het gehanteerde beleid. Een aantal gemeenten onderkent tevens dat met name de schaalvoordelen en kennis aanwezig bij leveranciers en commerciële inzamelaars, redenen vormen om ook het beheer en het onderhoud voor een groot deel (zo niet compleet) bij een externe partij te leggen. Deze ontwikkeling vindt met name plaats bij kleinere gemeenten, gemeenten waar de personele capaciteit ontbreekt om het beheer en onderhoud in eigen regie efficiënt uit te voeren. Partijen die deze dienstverleningen aanbieden kunnen verdeeld worden in twee groepen: - De afvalinzamelaars/verwerkers (Van Gansewinkel, Sita, Essent, van Kaathoven, Omrin etc.) - Leveranciers van inzamelmiddelen, die naast het aanbieden van containermanagementsystemen hun activiteiten uitbreiden naar in het verlengde van CMS liggende dienstverleningen. Deze partijen kunnen afhankelijk van de wens van de uitbesteder het complete traject omtrent containermanagement (al dan niet in samenhang met Diftar) overnemen. Dit houdt in: - Het implementeren van een containermanagement - Het beheer en onderhoud van het inzamelmiddelenbestand - Het administratief en fysiek verwerken van mutaties - Onderhoud op zowel ondergrondse- en bovengrondse inzamelmiddelen - De inzameling (inzamelaars/verwerkers) - Het ontsluiten van lediginggegevens (communiceren naar belastingafdeling bij diftar) en terugkoppelen middels rapportages - Het monitoren van het complete traject Deze handelingen vinden plaats op contractbasis en volledig in het beheer van de contractpartij. Software, helpdesk en personeel benodigd voor de instandhouding en correcte werking van het systeem bevinden zich onder het dak van de contractpartij. De mutaties en handelingen verricht door de externe partij worden (afhankelijk van de overeenkomst, verbondenheid) wekelijks gecommuniceerd, rapportages inzake verrichtingen, productie, mutaties, klachten worden over overeengekomen periodes opgemaakt. Zoals al eerder vermeld is een nieuwe ontwikkeling dat leveranciers het inzamelbestand ‘overnemen’ wat betekent dat ze zelf eigenaar van de inzamelmiddelen worden en dat ze deze op contractbasis ter beschikking stellen aan de gemeente. Bijvoorbeeld het leasen van ondergrondse containers met bijbehorend containermanagement. De investeringen en het beheer worden bij de leverancier gelegd. Het voordeel voor een gemeente is hiervan dat er beheersbare kosten voor de inzameling ontstaan. Met name het kostenaspect en de afbakening van kernactiviteiten bij een gemeente is een belangrijke reden om op uitbesteding over te gaan. Dit en het eventueel aangaan van het traject met meerdere

R/06/0011/GC

- blz. 41 -


gemeenten waardoor schaalvoordelen ontstaan. Met name de kleinere gemeenten zullen de benodigde investeringen niet alleen willen/kunnen dragen. Gemeenten zijn vaak wel enigszins huiverig om zowel de inzamelactiviteiten als de beheersmatige activiteiten bij één en dezelfde externe partij te leggen. Het gevaar bestaat dan dat ze te afhankelijk worden van één partij. Een tegenargument zou kunnen zijn dat de afvalinzamelaar tevens aansturingsinformatie voor de eigen organisatie ontsluit waardoor een optimalisatie van de logistiek mogelijk is, waar de uitbestedende gemeente ook baat bij heeft.

R/06/0011/GC

- blz. 42 -


7. Conclusie en aanbevelingen 7.1. -

-

-

-

-

Conclusies

Containermanagementsystemen zijn ten eerste een hulpmiddel waarmee bewerkstelligd kan worden dat voor elke geledigde container of elke gestorte zak afvalstoffenheffing is betaald. Jaarlijks zijn gemeenten aanzienlijke kosten kwijt voor het verwerken van afval dat illegaal meelift in de huishoudelijke afvalinzameling. Dit doordat structurele controle op inzamelmiddel(en) per adres niet plaatsvindt. Dat dit leidt tot een verminderde dekking door de afvalstoffenheffing, wordt door veel gemeenten onderschat of ze zijn er niet van op de hoogte. Redenen die leiden tot het niet overgaan op de invoering van een containermanagement, zijn zeer vaak de sterke associatie met diftar (die containermanagement bij voorbaat al in een kwaad daglicht stellen) en onduidelijkheid of de bijbehorende investering in verhouding staat met de baten/mogelijke besparingen. De leveranciersmarkt bestaat uit leveranciers die qua containermanagement zich specifiek richten op één type inzamelmiddel (ondergronds/minicontainer), leveranciers die sec een integraal containermanagement aanbieden en de leveranciers die naast de implementatie en bijbehorende ondersteuning vaak ook ondersteunende dienstverlening aanbieden. Tevens zijn er containermanagement ondersteunende beheersprogramma’s, die meerdere administratieve en logistieke facetten binnen de organisatie afdekken. Deze zijn aanwezig bij de vaak wat grotere inzamelaars/inzameldiensten. Uit het marktbeeld kan geconcludeerd worden dat containermanagementsystemen over het algemeen ingevoerd worden vanwege diftar. Het aandeel van gemeenten dat containermanagement als zelfstandige waarde heeft ingevoerd is betrekkelijk laag. Uit de inventarisatie en evaluatie komt naar voren, dat wanneer minicontainers structureel geïdentificeerd en ook geregistreerd moeten worden alleen de chip en dotcode zich hiervoor lenen. Stickers kunnen de doelstellingen met betrekking tot identificatie waarmaken, geautomatiseerde gegevensbeheer is echter beperkt mogelijk. Bij de ondergrondse verzamelcontainers bestaat er onderscheid in de mogelijkheden waarop een IRDC systeem wordt ingericht. Dit m.b.t. de wijze waarop gecommuniceerd wordt, de frequentie van communicatie, stroomvoorziening, webapplicatie ja of nee, etc. Logistieke optimalisatie is mogelijk. Een CMS is een meetinstrument, waarmee nauwkeurig inzicht verkregen wordt in het operationele deel van de inzameling. Lediginggegevens en bijvoorbeeld aanbiedpercentages zijn een belangrijke invalshoek om te beoordelen in hoeverre de huidige inzameling efficiënt is en te kijken of verdere optimalisatie mogelijk is. Ondergrondse verzamelcontainers kunnen uitgerust worden met een vullinggraadsysteem, waarmee het mogelijk is alleen de (bijna) volle containers te ledigen. Voor beide conclusies geldt wel dat de randvoorwaarden waar een inzamelaar of gemeente mee te maken heeft een verdere optimalisatie mogelijk moeten maken (personeel, flexibiliteit inzameling, stedelijkheidsklasse, etc). Bij de invoering van een containermanagement moet een zevental stappen ondernomen worden. Deze invoering begint bij de afweging, waarin de behoefte of noodzaak geconcretiseerd moet worden en eindigt bij de beheersfase en evaluatie waar de nadruk ligt op de instandhouding van een up-to-date inzamelbestand (inzamelmiddel gekoppeld aan adres) en het bewerkstelligen van de beoogde doelstellingen die ten grondslag lagen aan de invoering van het containermanagementsysteem. Voor een gemeente liggen er mogelijkheden om de activiteiten omtrent containermanagement bij een externe partij te leggen. Dit kan een leverancier zijn of een inzamelaar. De afweging tot uitbesteden zal gemaakt moeten worden naar aanleiding van bijvoorbeeld de beleidsvoering van de gemeente, de personele capaciteit of de financiële draagkracht. Voordelen van het extern

R/06/0011/GC

- blz. 43 -


neerleggen van deze activiteiten zijn het niet hoeven dragen van grote investeringen, schaalvoordelen en ervaring bij de externe partij. Overall kan geconcludeerd worden dat containermanagementsystemen zich richten op de optimalisering van afvalbeheer en dat alleen al met het filteren van illegale meelifters er op de korte en lange termijn aanzienlijke kosten bespaard kunnen worden. Daarnaast ontsluit een CMS kwantitatief en kwalitatief nauwkeurige informatie die een gemeente of inzamelaar ondersteuning biedt voor de optimalisering van de afvalinzameling of geformuleerde milieubeleid. 7.2.

Aanbevelingen

De volgende aanbevelingen kunnen gemaakt worden: - Bij de implementatie van containermanagement kan het zeer zinvol zijn één partij verantwoordelijk te maken voor de invoering. Doordat containermanagementsystemen uit meerdere componenten bestaan kan het zijn dat deze niet altijd door één en dezelfde leverancier geleverd worden. Eenduidigheid omtrent de taken en verantwoordelijkheden van de partijen dient vooraf aan de invoering bereikt te worden. - Voor de burger is het belangrijk dat er één aanspreekpunt is waar de burger terecht kan voor vragen, aanmerkingen, klachten e.d. De medewerking van de burger is belangrijk voor een geslaagde implementatie van containermanagement (en dan voornamelijk bij een reeds uitgezet minicontainerbestand). De burger moet voldoende mogelijkheden krijgen om te communiceren naar de gemeente, zodat alle onduidelijkheden en ruis weggenomen kunnen worden. - Containermanagement (ondersteunende) software ontsluit vaak een grote stroom informatie. Informatie waarvan het management vaak niet weet dat deze aanwezig is. Er dient nagegaan te worden welke mogelijkheden het programma heeft qua rapportages en gegevensoverzichten, waarbij deze niet beperkt moeten worden tot enkel de instandhouding van het systeem. - Aan de invoering van een containermanagementsysteem zijn consequenties verbonden. Optimaliseren van het inzamelmiddelenbestand is één, het optimaal houden is een tweede. Het heeft geen zin een geautomatiseerd registratiesysteem in te voeren, wanneer niet overgegaan kan worden tot het verwijderen van illegale containers of het formuleren van acties tegen adressen die excessieve hoeveelheden afval aanbieden. - Logistieke optimalisatie kan met een containermanagementsysteem bewerkstelligd worden, mits de randvoorwaarden (bijv. schaalgrootte of flexibiliteit in routes/wijken) van de gemeente of inzamelaar dit toestaan. Dit heeft met name betrekking op de ondergrondse verzamelcontainers; het bijhouden van vullinggraden lijkt een voor de hand liggend meetinstrument. Wanneer dit de motivatie is, dient nagegaan te worden in hoeverre de logistiek daadwerkelijk geoptimaliseerd kan worden. - Leveranciers en inzamelaars kunnen vaak schaalvoordelen realiseren, doordat ze voor meerdere gemeenten het containermanagement reeds gerealiseerd hebben. Een afweging tussen het uitbesteden en aanbesteden van het containermanagement kan tot nieuwe inzichten leiden.

R/06/0011/GC

- blz. 44 -


Bijlage 1. Toelichting leveranciers containermanagement Specifiek ondergronds Naam Leverancier van

BWaste -

Ondergrondse inzamelcontainers - Subway® Containermanagement op ondergrondse inzamelcontainers - Bdata® software - Smartbox® hardware - Web based containermanagement Toegangscontrole en registratie op milieustraten Implementatie

Partners/samenwerkings-verbanden Activiteiten BWaste is leverancier van ondergrondse afvalcontainers met een eigen ontwikkeling op het gebied van Identificatie-, Registratieen Datacommunicatiesystemen (IRDC systeem) voor containers inclusief software en hardware. Het concept van Bwaste onderscheidt zich van andere IRDC aanbieders doordat de eerste-lijns service door de afnemer zelf gedaan kan worden, er is geen interactie met de leverancier nodig om deze systemen te kunnen servicen. Referenties o.a. Afvalcombinatie Ede, gemeente Deventer, gemeente Breda, gemeente Dordrecht Aanvullende informatie www.bwaste.nl [email protected]

R/06/0011/GC

- blz. 45 -


Naam Leverancier van

Gerealiseerde samenwerkingen Activiteiten Tardif afvalmanagementsoftware

Referenties Aanvullende informatie

Mic-O-Data B.V. -

Containermanagement op inzamelcontainers Toegangsverschaffing en datacommunicatie op ondergrondse afvalcontainers - Tardif afvalmanagement software - Niveau meldsystemen - Web based containermanagement - Service en onderhoud - Projectmanagement - Implementatie - Toegangscontrole en registratie op milieustraten Bammens, HLC, Otto, Plastic Omnium, Vconsyst, Geometra, Meurs, GMT, OIS, Qurius Mic-O-Data ontwikkelt en produceert in eigen beheer dataregistratie- en toegangscontrolesystemen voor nagenoeg alle type containers. Voor het beheer van containers en in omloop zijnde chipkaarten heeft Mic-O-Data een software pakket ontwikkeld. In dit pakket zit o.a.: - Locatie- en containerbeheer - Chipkaartbeheer - Containerconfiguratie - Communicatiebeheer - Stortingsbeheer - Web based containermanagement (optioneel) o.a. Cure, Venlo, Milieudienst Groningen www.mic-o-data.nl

[email protected]

R/06/0011/GC

- blz. 46 -



Vconsyst

Ondergrondse inzamelcontainers - Metro® - Europe-Line® - Containermanagement op inzamelcontainers - Toegangsverschaffing en datacommunicatie op ondergrondse en bovengrondse inzamelmiddelen - WinConsyst® WMS software - Chiplock® hardware - Web based containermanagement - Projectmanagement - Implementatie - Helpdesk - Service en onderhoud - Toegangscontrole en registratie op milieustraten Partners/samenwerkings-verbanden Kliko, Plastic Omnium, SSI Schäfer, Meurs, Econnect (GMT, ICS, Pfister, PPC card systems) Activiteiten Voor de reinigingsmarkt levert Vconsyst IRDC systemen voor (ondergrondse)inzamelcontainers. Daarnaast ontwikkelt en levert Vconsyst ondergrondse, bovengrondse inzamelcontainers en inwerpzuilen. WinConsyst® WinConsyst® WMS is een modulair opgebouwde softwareapplicatie. Ze regelt het centrale beheer van de elektronisch gestuurde toegangscontrole (Chiplock®) op de containers, de chipkaarten en het gebruik van verzamelcontainers en afvalbrengstations. Winconsyst® WMS zorgt voor de uitwisseling van configuratieautorisatie- en geregistreerde transactiegegevens. Referenties o.a. Gemeente Haarlem, ROVA, gemeente Groningen Aanvullende informatie www.vconsyst.com

R/06/0011/GC

-

- blz. 47 -


Specifiek minicontainer Naam Leverancier van

Koppelingen gerealiseerd met Activiteiten


R/06/0011/GC

Orlaco Vision BV - Containermanagement Implementatie - Identificatie/registratie met dotcodesticker - Containermanagementsysteem (OVIS) - Service en onderhoud - Alles m.b.t. identificatie aanwezig op voertuig - Onderhoud en productie van stickers in eigen beheer mogelijk - Servicedesk (tijdens implementatie) GMT Clear, Meurs Afval-RIS Orlaco is actief op het gebied van software (registratie met behulp van een boordcomputer), weegsystemen en containeridentificatie. De naam van het containeridentificatiesysteem is Locos (Logistiek Container Systeem) en is ontwikkeld voor containermanagement. Het pakket kan volume, locatie, gewicht en meerdere containers per aansluiting registreren. o.a. Gewest Midden-Limburg, gemeente Born, gemeente Sittard/Geleen, gemeente Barneveld, Omrin, regio Smallingerland, Vlieland www.orlaco.nl [email protected]

- blz. 48 -



WCS/PMonboard

Partners/samenwerkingsverbanden Activiteiten

WCS levert inzamelcontainers van diverse leveranciers. Doordat ze voor 75% eigendom zijn van het Engelse PMonboard leveren en ontwikkelen ze de complete hardware en software voor identificatie, registratie en weging van (mini)containers. Binweigh™ is een softwareprogramma ontwikkeld door PMonboard. Met het programma kan de volgende informatie ontsloten worden: - Volume (aanhand containergrootte) - Volume/frequentie - Gewicht - Gewicht/frequentie - Frequentie - Voertuig van lediging - Inzamellocatie - Aanbied- en acceptatie eisen (black list/ white list) - Registratie van hoeveelheden afval

PMBinweigh™

-

Containers Containermanagement (Diftar) op minicontainers - Implementatie - Chips - Boordcomputer - Weeginstallatie - Beladingssystemen - Software PMBinweigh™

Binweigh™ kan verscheidene overzichten weegegeven, denk hierbij aan: - Participatierapporten - Aantal aangeboden containers voor lediging - Aantal succesvolle ledigingen - Het cumulatieve gewicht van het verzamelde afval - Het gemiddelde gewicht per inzameling - Acceptatie rapporten Referenties

De 1e Nederlandse versies zijn in gebruik bij: Sita Veendam t.b.v. Stadskanaal, Sita Roosendaal t.b.v. Steenbergen, Van Gansewinkel Tilburg t.b.v. Hilvarenbeek, Gemeente Steenbergen

In Belgie is zowel een NL als Engelse versie in omloop bij: gemeente Stabroek, gemeente Buggenhout, gemeente Wommelgem, Intercommunale IVVO Aanvullende informatie www.wcsbenelux.nl Zowel ondergrondse en bovengrondse verzamelcontainers en minicontainers

R/06/0011/GC

- blz. 49 -



Diftar BV -

Containermanagement - Toegangsverschaffing en datacommunicatie op ondergrondse afvalcontainers - Niveau meldsystemen - Identificatie van minicontainers - Registratie op milieustraten - Webbased containermanagement - Beheer en onderhoud - Ondergrondse containers - Bovengronds containers - Inzamelvoertuigen voorzien van containermanagementsysteem en of weegapparatuur Partners/samenwerkings-verbanden SSI Schäfer, Envipro BV Activiteiten Diftar BV levert sinds 1997 systemen voor toegangsverschaffing en (online) datacommunicatie op ondergrondse en bovengrondse inzamelsystemen. Diftar BV ontwikkelt software en toegangssystemen voor inzamelcontainers, mincontainers en milieustraten. Diftar WebWaste® Webwaste® is een webbased software die het mogelijk maakt dat ledigingsgegevens op internet geplaatst en verwerkt worden. WebWaste® verwerkt de data en presenteert deze in diverse rapporten die verder zelf verwerkt of aangepast kunnen worden. WebWaste® is modulair opgebouwd en kent volgende modules: - Gemeente module (Containermanagementsysteem) - Inzamelaar module (voertuigbeheer) + koppeling naar routeplanning - Milieustraat (grof vuil) en KCA module - Management module (rapportage afvalstromen) - Storing- en onderhoudmodule


R/06/0011/GC

Wasteware® is het softwarepakket t.b.v. stortingsregistratie en pasbeheer o.a. Gemeente Meppel, Circulus Apeldoorn, gemeente Maarsen, Essent Milieu B.V. www.diftar.nl [email protected]

- blz. 50 -





R/06/0011/GC

Sulo BV - Containers - Containermanagement/diftarsystemen Implementatie - Uitzetten containers/distribueren passen - Communicatie naar burger - Identificatie (chips, toegangscontrole) - Containermanagementsysteem - Enviclassic (minicontainers) - Zuilmanager (inzamelcontainers) - Beheer en onderhoud Uitzetten, repareren, wisselen containers Pasbeheer Servicedesk - Datamanagement - Monitoren inzamelgegevens - Ontsluiten ledigingsinformatie - Integratie met milieustraat (maatwerk) Envicomp is het zusterbedrijf van Sulo en levert, ontwikkelt en produceert hard- en software voor containermanagementsystemen. Sulo van oorsprong een containerleverancier heeft zich de laatste jaren meer toegelegd op dienstverlening op het gebied van containermanagementtrajecten/diftartrajecten. Alle facetten van een containermanagement (diftar) worden als dienstverlening aangeboden. o.a. Gemeente Nijkerk, Gemeente Hilvarenbeek (beide hebben het containermanagement (diftar) uitbesteed aan Sulo) www.sulo.com [email protected]

- blz. 51 -





R/06/0011/GC

HLC milieuservice - Implementatie Containermanagement/diftartrajecten - Uitzetten containers/distribueren passen - Communicatie naar burger - Identificatie (barcode, chips, toegangscontrole) - Containermanagementsoftware (o.a. eigen programma) - Beheer en onderhoud Ondergrondse containers Pasbeheer Servicedesk - Datamanagement - Monitoren inzamelgegevens - Ontsluiten ledigingsinformatie - Terugkoppelen middels rapportages Otto, IDSC, WSS Voor implementatie trajecten heeft HLC met een groot aantal containerleveranciers samengewerkt. HLC milieuservice heeft zich de afgelopen jaren gespecialiseerd in implementatie en invoeringstrajecten specifiek gericht op het opleveren van containerbestanden voorzien van chips in opdrachten van leveranciers. Ze hebben hun activiteiten uitgebreid naar diverse dienstverleningen met betrekking tot containermanagementsystemen. Waaronder de complete implementatie en onderhoud van containermanagementsystemen. o.a. Gemeente Venray, gemeente Drimmelen HLC milieu service Tel: 0478550377

- blz. 52 -





R/06/0011/GC

Kliko/WTS-Europe -

Inzamelmiddelen - Minicontainers - Inzamelcontainers - Ondergrondse containers - Containermanagementsystemen/diftartrajecten - Implementatie - Registratie op milieustraten WSS Kliko is van oorsprong een producent van inzamelcontainers. De divisie Waste Technology Service richt zich op ondergrondse containers, al dan niet met registratie en identificatie. Voor de invoering van een diftarsysteem/containermanagementsysteem bij een gemeente of afvalinzamelaar levert en implementeert Kliko/WTS registratie-en identificatiesystemen. o.a. Afvalcombinatie Ede, Circulus Apeldoorn, gemeente Woudenberg, gemeente Kampen, Essent Milieu, Zaandstad, Gemeente Rhenen, Almere, Eindhoven, RAD/Hoekse Waard. KlikoEurobins B.V.-WASTE TECHNOLOGY SERVICE B.V. Kruisboog 35 3905 TE VEENENDAAL T 0318-55 93 93 www.kliko.nl www.wts.nl

- blz. 53 -





R/06/0011/GC

Gebroeders OTTO ESE -

Containers Containermanagement Implementatie - Uitzetten containers/distribueren passen - Communicatie naar burger - Identificatie (barcode, chips, toegangscontrole) - Containermanagementsystemen - Beheer en onderhoud Uitzetten, repareren, wisselen containers Pasbeheer Servicedesk - Datamanagement - Monitoren inzamelgegevens - Ontsluiten managementinformatie - Terugkoppelen middels rapportage - Financing - Full-serviceovereenkomsten HLC milieuservice OTTO is van oorsprong een producent van containers. Heeft zich toegelegd op de dienstverlening op het gebied van o.a. containermanagement. Kan naast de implementatie van containermanagementsystemen, het complete beheer van het systeem plus bijbehorend inzamelmiddelen overnemen. o.a. Gemeente Drimmelen, Venray www.otto-environment.com [email protected]

- blz. 54 -




Referenties

Aanvullende informatie

R/06/0011/GC

Plastic Omnium - Containers - Containermanagement Implementatie (Front End) - Uitzetten containers/distribueren passen - Communicatie naar burger - Identificatie (barcode, chips, toegangscontrole) - Containermanagementsysteem - Beheer en onderhoud Uitzetten, repareren, wisselen containers Pasbeheer Servicedesk - Datamanagement - Monitoren inzamelgegevens - Ontsluiten managementinformatie - Terugkoppelen middels rapportages Meurs, ICS, Mic-O-Data, Vconsyst Plastic Omnium is van oorsprong onder andere een containerleverancier. Ze richten zich sinds 10 jaar op de ondersteuning van containermanagementsystemen en bijbehorende dienstverlening en hebben inmiddels vele referenties. Dit kan variëren van het beheren en onderhouden van het containerpark tot het complete datamanagement. Hun complete dienstverlening is ISO 9001 gecertificeerd o.a. Gemeenten Ermelo en Lingewaard, (diftar-full service) gemeenten Eindhoven, Venlo, ’s-Hertogenbosch (grootschalige implementatie ID systeem) gemeenten Bloemendaal en Noordenveld (stickersysteem), www.plasticomnium.com 0800 5425055

- blz. 55 -


Naam Producent van Leverancier van



R/06/0011/GC

SSI Schäfer BV Afvalinzamelsystemen - Ondergrondse inzamelsystemen - Bovengrondse inzamelsystemen - Containermanagement (en Diftar) Implementatie - Uitzetten containers/distribueren passen - Communicatie naar burger - Identificatie (chips, IRDC-systemen) - Containermanagementsoftware - Volstandsmeetsystemen Beheer en onderhoud - Uitzetten, repareren, wisselen containers - Beheer van passen, chips, etc. - Servicedesk, Helpdesk. - Opleiding en instructie van eindgebruikers. - Data(base)management - Monitoren en handlen inzamelgegevens - Ontsluiten managementinformatie - Analyseren van inzamelgegevens. - Terugkoppelen middels rapportages - Managementrapportages. - Opschonen van adresbestandem - Facturatie (Diftar) o.a. HLC Milieuservice, DVL Milieuservice, OIS International, WSS, Diftar BV, Moba, Deister. Essent. SSI Schäfer biedt naast afvalinzamelsystemen ook totaalsystemen aan voor containermanagement tot en met Diftarimplementaties. Afhankelijk van de gebruikerseisen en wensen zoekt SSI Schäfer geschikte partners om invulling te geven aan het totale containermanagement zoals het bij de gebruiker gewenst is, waarna SSI Schäfer zorg draagt voor de implementatie van het systeem. Tevens is het bij SSI-Schäfer mogelijk om m.b.t. het beheer en onderhoud van het containermanagement servicecontracten af te sluiten . o.a. Gemeenten Meppel, Oss, Borger Odoorn, Bergambacht Bedrijven Omrin, etc. http://www.ssi-Schäfer.nl [email protected]

- blz. 56 -


Containermanagement ondersteunende pakketten Naam Leverancier van

Partners/samenwerkingsverbanden Koppelingen met Prevent


R/06/0011/GC

Geometra -

Software - Consultancy - Applicatiebeheer - Implementatie - Prevent® - Applicatie speciaal ontwikkeld voor de gemeentelijkeen afvalbranche - Modulair opgebouwd Bammens, Sulo, Orlaco. OMB translift ICS, Mic-O-Data, Diftar B.V. en Vconsyst ‘Prevent is een modulair opgebouwd pakket ontwikkeld voor reinigingsdiensten. Het pakket bestrijkt de totale informatievoorziening welke bij centrale meldpunten, milieupolitie, afdelingen openbare werken en inzameldiensten van essentieel belang zijn voor het voeren van een efficiënte bedrijfsvoering.’ Het pakket kent de volgende modules: - Basismodule (stamgegevens: adressen, wijken, pandsoorten, locaties en relaties en uitwisseling met GBA systemen) - Uitbreidingsmodules - Klachtenbeheer - Inzameling op afroep - Inzamelmiddelen beheer - Afvalstromen registratie - Inzameling bedrijfsafval - Milieupark beheer - Milieupolitie & toezichthouders - Beheermodule ondergrondse containers o.a. Twente Milieu N.V., gemeente Veere, gemeente Vlissingen, ROVA Zwolle, Gewestelijke Afvalstoffendienst Bussum http://www.geometra.nl [email protected]

- blz. 57 -



Partners/samenwerkingsverbanden Koppelingen gerealiseerd met CLEAR


R/06/0011/GC

GMT -

Software - Consultancy - Automatisering - Projectmanagement - Trainingen - CLEAR® (Containers ledigen en afvalregistratie) - Modulair opgebouwd - Front- & Backofficepakket voor afvalverwerkende bedrijven, en (gemeentelijke) reinigings- en inzamelbedrijven. Econnect, Bammes, Kliko-WTS Orlaco, ICS, Welvaarts, WSS, NMPO (Vista), CLEAR is een informatie- en registratiesysteem voor alle afvaltransporterende en afvalverwerkende organisaties en voorziet in de volledige operationele afhandeling van de primaire bedrijfsprocessen. CLEAR is opgebouwd uit hoofdgroepen die op hun dienst weer zijn opgebouwd uit modules. Enkele modules zijn: - Basismodule (hoofdgroep) - Relatiebeheer (o.a.) - Takken van dienst (hoofdgroep) - Huishoudelijk afval (o.a.) - Bedrijfsafval - Containerregistratie - De registratie van contracten - De containerhistorie (plaatsingsadressen, containernummers, ledigingsdata enz.) - Routelijsten voor de chauffeurs - Registratie van extra- en miniledigingen - Afvalstoffenregistratie voor de verplichte overzichten - Verzamelcontainers - Dienstverlening - Baliemeldingen - Klachtenafhandeling - Diftar - Milieupassen - Container clusters - Data-import Diftar registraties - Extra functies - Voorraadadministratie - eCLEAR - Afvalkalender - Container informatie - Grofvuil o.a. Van Gansewinkel, Afvalsturing Friesland, Sita Arnhem, Rova, Reinigingsdienst Maasland www.gmt.nl

- blz. 58 -



IVU Benelux -

-

Partners/samenwerkingsverbanden Combitour


R/06/0011/GC

Software - Consultancy - Automatisering - Implementatie - Training Combitour - ‘Integrale oplossing die het hele proces vanaf klantenbeheer tot aan de facturatie van de verschillende activiteiten binnen de afvalmarkt ondersteunt’ - Modulair opgebouwd

Combitour is modulair opgebouwd. De modules richten zich op processen die optreden bij een integraal afvalbeheer. De volgende processen worden door combitour ondersteunt: - Beheer van de technische en commerciële stamgegevens, waaronder containerbeheer - Klant- en offertebeheer - Opdrachtmanagement - Route- en rittenplanning en optimalisatie met grafische ondersteuning op kaartmateriaal - Telematica ondersteuning - Personeelsinzetplanning - Weegadministratie - Terugmelding - Facturering, waaronder Diftar, en interfacing naar de financiële boekhouding - Omvangrijke statische informatievoorziening o.a. Gemeente Breda, Cyclus NV, AVR, AVR milieu services http://www.ivu.nl [email protected]

- blz. 59 -



Partners/samenwerkingsverbanden Koppelingen met ARIS2000

Referenties


R/06/0011/GC

Meurs Software BV -

Software - Consultancy - Automatisering - Applicatiebeheer - Implementatie - Afval-RIS - Afval Registratie Informatie Systeem - Datamodel op basis NVRD onderzoek - Front- & Backoffice voor gemeenten en commerciële inzamelaars - Modulaire opzet SAP Plastic Omnium Mic-O-Data, Vconst, BWaste, WSS, JAMA, ICS, Orlaco Vision Afval-RIS is een Front en Back office pakket ontwikkeld voor professionele reinigingsdiensten. ARIS is modulair opgebouwd. In de basismodule worden alle stamgegevens vastgelegd (adresgegevens, containertypes, voertuigen, personeelgegevens etc.). In deze basismodule kan containerregistratie, grofvuilregistratie en klachtenregistratie uitgevoerd worden. Dit kan uitgebreid worden met de modules: - Diftar (voor de import en export van lediginggegevens) - Ondergronds - Wijkcontainer (glasbakken, textielcontainers, e.d.) - Milieustraat - Weegbon - Bedrijvenmodule - Plan-/urenverantwoordingsmodule - Ongedierte - Internetmodules - Grofvuil - Melding/klacht - Afvalkalender - Afzetcontainermodule - KGA De in Afval-RIS aanwezige informatie kan omgezet worden in managementinformatie, overzichten kunnen worden gemaakt op basis van onder meer adressen, containers, routes, hoeveelheden en kosten. 46 referenties in totaal (o.a. Cure, Plastic Omnium, gemeente Venlo, Twente Milieu, Circulus, Reinigingsbedrijf Midden Nederland, gemeente Heiloo, De Meerlanden, AVALEX, AVRI, gemeente Zoetermeer, gemeente Purmerend, gemeente Zaanstad) http://www.meurs-software.nl [email protected]

- blz. 60 -



Partners/samenwerkingsverbanden IDSC

Referenties


OIS International BV -

Software - Implementatie - Helpdesk en support on-site - IDSC (Integratie Diftar Systeem Componenten) - Geïntroduceerd als containermanagement - Modulair opgebouwd - Facilitiesservice (serviceverwerking IDSC) HLC Milieuservice, Gebroeders Otto, Kliko-WTS, WSS, MicO-Data, Diftar BV, VConsyst IDSC staat voor Integratie Diftar Systeem Componenten en is geïntroduceerd als containermanagement. Het programma is modulair opgebouwd en bestaat o.a. uit volgende modules: - Basis module (o.a.) - Onderhoud basisinformatie - Adressen - Inzamelmiddelen per adres - Labels: Containerchips en chipkaarten - IDSC gebruikers en autorisatie per functie - Module verwerken chipprogrammering voor containers - Module filteringen ledigingen minicontainers - Module filtering transacties ondergrondse containers - Module filtering transacties van milieuparken - Module blokkeringen en deblokkering - Module ondergrondse systemen - Module routeplanning en inzamelingen - Module grofvuilinzameling centraal - Module registratie op milieuparken - Diverse koppelingen met registratie boordcomputers en diverse besturingen ondergrondse voorzieningen - Overige aanvullende modules voor toepassing van tariefdifferentiatie o.a. Afvalcombinatie Ede, gemeente Meppel, gemeente Maastricht, Stadsdeel Amsterdam-Noord, gemeente Made Drimmelen, gemeente Venray (HLC Milieuservice) Facilitiessevice 12 tal gemeenten OIS International BV Tel: 0478579140 HLC milieuservice Tel: 0478550377

R/06/0011/GC

- blz. 61 -



Qurius

Software - Automatisering - Implementatie - Training - Ondersteuning - Waste Management & Recycling (Q-WMR) - Microsoft Business Solutions – Navison - Volledig geïntegreerd ERP-systeem - Modulair opgebouwd Partners/samenwerkings-verbanden Microsoft Business Solutions, NMPO Activiteiten Qurius-Milieu heeft zich gespecialiseerd in het ontwikkelen en implementeren van erpsystemen voor onder andere afvalinzamelaars met eenvoudige bewerkings- en verwerkingsprocessen. Ze bieden een gerichte oplossing aan in Navision, Q-WMR, met speciaal voor de milieubranche ontwikkelde functionaliteiten. Containermanagement: Q-WMR biedt de mogelijkheid om verzamelsystemen aan te sluiten op Navision. Hierbij biedt Q-WMR de mogelijkheid om de hoeveelheid in te stellen waarbij de container een signaal geeft aan Navision als deze vullingsgraad is bereikt en op dat moment automatisch een ledigingsorder aangemaakt wordt in de planning en de container vervolgens is ingepland om te worden geledigd. Q-WMR voorziet ook in identificatie & registratie (DIFTAR). Deze module voorziet in het uitzetten van minicontainers op object, de lediging op frequentie/volume, uitdelen van afvalpassen, registratie op milieuparken conform afgesproken dienstverleningsovereenkomst met de gemeente en de voorbereiding van de belastingaanslag bij de subjecten. Tevens kunnen de activiteiten m.b.t. CMS door de klant/gemeente gevolgd/geanalyseerd worden met behulp van het internet. Referenties o.a. RD4, Afvalcombinatie Ede,IRADO HARTOG Transport, Van Happen Containers Aanvullende informatie www.qurius.nl

R/06/0011/GC

-

- blz. 62 -


Bijlage 2.

Vragenlijst leveranciers

1. Wat zijn de kernactiviteiten van het bedrijf/organisatie? - Software/automatisering - Containerregistratie en –identificatie - Hoogbouw - Laagbouw - Milieustraten - Containers 2. Wat is de naam van het pakket/systeem? 3. Waarvoor is het pakket/systeem ontwikkeld (bijvoorbeeld containerregistratie, afvalregistratie, routeoptimalisatie, managementinformatie)? 4. Wordt het systeem gebruikt voor Diftar toepassingen? Zo ja welke? - Volume (containergrootte) - Volume/frequentie - Gewicht - Gewicht/frequentie 5. Wordt het systeem toegepast op mini-, verzamel-, ondergrondse containers of milieustraten? 6. Wie gebruiken het pakket/systeem (pakketten/systemen)? - Gemeenten, afvalinzamelaars, of – verwerkers 7. Wat kan het pakket registreren? - Inzamellocatie - Container (soort) - Voertuig - Frequentie - Volume of gewicht - Aanbied- en acceptatie-eisen - Volmelding - Datum en tijd - Meerdere passystemen, meerdere containers per aansluiting etc - Registratie van diverse afvalstromen 8. Hoe werkt het systeem? 9. Hoe gaat de implementatie van een containermanagement in zijn werk? (projectmanagement) - Wie is de hoofdaannemer/projectverantwoordelijke? - Welke partijen zijn er? - Welke partners/samenwerkingsverbanden zijn er in het verleden en heden gerealiseerd? - Wie zorgt er voor de nazorg? 10. Wat zijn de mogelijkheden qua onderhoud, beheer en service?

R/06/0011/GC

- blz. 63 -


11. Wat zijn de gemiddelde investeringskosten/implementatiekosten? - Per aansluiting? (hoogbouw/laagbouw) 12. Wat zijn de gemiddelde exploitatiekosten (onderhoudskosten, ledigings- en reinigingskosten)? 13. Welke referenties zijn te geven (en contactpersonen)? 14. Wat zijn de aandachtspunten voor gemeenten bij het invoeren van een containermanagementsysteem?

R/06/0011/GC

- blz. 64 -


Bijlage 3.

Gemeenten met CMS (als zelfstandige waarde)

Gemeente Aalburg Gemeente Arnhem Gemeente Bloemendaal Gemeente Ede Gemeente Eindhoven Gemeente Groningen Gemeente Helmond Gemeente Maasbree Gemeente Meppel Gemeente Noordenveld Gemeente Rhede Gemeente Venlo Gemeente Woudenberg Gemeente Woudrichem

R/06/0011/GC

Chips Dekselnummers Stickers Chips Chips/IRDC IRDC Chips/IRDC Dekselnummers Chips/IRDC Stickers Dekselnummers Chips/IRDC Stickers Chips

Sita Sita Afvalcombinatie Ede Cure Milieudienst Groningen

Sita Sita

- blz. 65 -


Bijlage 4.

Vragenlijst gebruikers containermanagement

1. Welk systeem (leverancier) heeft u in gebruik? 2. Welke systemen/pakketten zijn onderzocht alvorens een keuze gemaakt is voor dit containermanagementsysteem? 3. Is het containermanagement uitbesteed en zo ja waarom? 4. Wat zijn de redenen geweest van de invoering van een containermanagementsysteem (Diftar, overstappen op ondergrondse containers, verschonen containerbestand, afvalbeheerkosten, etc.)? Zijn de doelstellingen ook gehaald? 5. Is het een totaal nieuw systeem of zijn een aantal onderdelen vervangen/toegevoegd? Zijn er in het verleden andere systemen gebruikt? Wat is de reden geweest van de overstap op een ander containermanagementsysteem? 6. Met welke gegevens ontsloten uit het containermanagementsysteem wordt gewerkt? 7. Wat zijn de gebruikerservaringen? Op het gebied van de operationele logistiek (bij uitbesteding minder van toepassing) o Heeft het invloed gehad op het containerbestand (minicontainers, verzamelcontainers)? o Welke percentages aan meelifters zijn gefilterd na de invoering van cms? o De lediging (verbeterde routes) o Kosten (eenmalige investeringskosten en beheerskosten) De administratie Bedrijfsvoering (managementinformatie, organisatorisch) o Op welke wijze is gereageerd op de ‘nieuwe’ informatie (afvalstoffenheffing, controle)? o Zijn de afvalstromen zichtbaarder geworden? Wat zijn de invloeden op de FTE? 8. Tot welke problemen heeft de implementering van dit systeem geleid? Welke struikelpunten/valkuilen kwamen aan het licht? 9. Wat is goed aan het systeem en wat kan beter? 10. Wat zijn de invoeringskosten per container/aansluiting (extra kosten per aansluiting door invoer van een containermanagementsysteem)? 11. Hoe verloopt de communicatie tussen uitvoerder en burger als het gaat om vervangingen, verdwijningen en reparatie van containers? 12. Is de personele inzet hoger na de invoer van een containermanagementsysteem? 13. Zijn de bedrijfseconomische berekeningen tijdens het implementatietraject achterhaald of komen de berekeningen redelijk overeen met de praktijk?

R/06/0011/GC

- blz. 66 -


14. Waar moeten gemeenten specifieke aandacht aan besteden wanneer zij een containermanagementsysteem in willen voeren? Gebruik maken van een stappenplan?

R/06/0011/GC

- blz. 67 -


Bijlage 5.

Toelichting chips

Chips worden in vele maten en soorten op de markt gebracht. De chiptechnologie is aan dagelijkse wijzigingen onderhevig, maar onderscheidt zich door frequentie en soort. Belangrijk is een goede dataoverdracht tussen antenne en chip te hebben (maximale leesafstand). Naast de frequentie dient de gebruiker een keuze te maken in de soort chip. Identificatie van de container vindt met behulp van een chip plaats. Er zijn verschillende soorten chips op de markt die allemaal onderverdeeld kunnen worden in de volgende categorieën: -R/O chips (Read Only); -R/W chips (Read/Write many times) – ETP chips (every time programmable); -en OTP chips (One \Time Programmable) – WORM chips (Write Once Read Many times). De keuze voor chips van het type WORM en chips van het type RW wordt met name bepaald door de vraag voor wie de gegevens moeten worden teruggeschreven in de transponder. Het schrijven van gegevens in een transponder vergt tijd. De noodzaak tot verlengen van de beladingscyclus moet uiteraard voorkomen worden. Het schrijven van gegevens in een transponder vergt bovendien opslagcapaciteit. Naarmate de gewenste opslagbehoefte groter is, is de transponder duurder. Read-only chip (RO) De RO chip (Read Only) beschikt uitsluitend over een unieke (EAN) code, welke gekoppeld wordt aan de adresgegevens van de gebruiker. Er kunnen geen data in deze chip worden weggeschreven. RO transponders worden vanuit de fabriek geleverd met een nummer. De transponders worden aan de lopende band geproduceerd, geprogrammeerd en gecontroleerd. Indien bij controle blijkt dat de kwaliteit van een transponder niet goed is, dan wordt de transponder vernietigd. Hierdoor is het mogelijk dat in een serie diverse nummers kunnen ontbreken. Er zijn chips op de markt die eenmalig beschrijfbaar zijn en een RO chip kunnen simuleren. Het gevolg is dat een RO chip gekopieerd kan worden met alle gevolgen van dien. RO transponders worden geprogrammeerd met een nummer van tien tot twintig cijfers, waarbij er geen relatie is tot de container waaraan de chip wordt gekoppeld. Stadscode en fractieselectie is niet mogelijk. OTP chip (One Time Programmable) – WORM (Write Once Read Many times) De OTP chip is éénmaal programmeerbaar, waardoor bepaalde gebruikersdata eenmalig geprogrammeerd kunnen worden. De eenmaal te programmeren chip is een prijsaantrekkelijke oplossing die zijn waarde heeft bewezen. De OTP geeft het systeem een beveiliging die een RO chip niet kan bieden. Het is wel zo dat het niveau van de code afhangt van de softwareleverancier. Read-write chip (RW) – ETP chip (Every Time Programmable) Van deze chip worden de gegevens ingelezen en tegelijkertijd nieuwe gegevens zoals gewicht, inzameldag etc. teruggeschreven. Het principe werkt volgens het LIFO principe (Last In First Out). Inzake de eventuele investering in RW chips op afvalcontainers dient rekening gehouden worden met het Europese patent 0 412 021 B1, patentafdracht is dus noodzakelijk. Op de chip wordt additioneel ruimte vrij gelaten voor het terugschrijven van informatie naar de chip. Het geheugen biedt ruimte voor steeds de dertig laatste ledigingen. Het voordeel van deze chip is dat de identificatie en eventuele blokkering veel sneller kan worden gerealiseerd.

R/06/0011/GC

- blz. 68 -


Bijlage 6.

Integratie onderliggende software met cms ondersteunend pakket

Schematische weergave componenten identificatie/registratie met minicontainers Blacklisten

CMS ondersteunend pakket Centrale Database - Stamgegevens - Adressen - Containers - Ledigingen

Blacklisten

Software voor communicatie boordcomputer

Memocard

Lediginggegevens

Schematische weergave componenten identificatie/registratie ondergrondse containers Ondergrondse containers CMS ondersteunend pakket Centrale Database - Stamgegevens - Adressen - Containers - Ledigingen - Zuilen

R/06/0011/GC

Whitelisten Software leverancier IRDC systeem Ledigingen

(Ook geschikt voor standalone)

Ledigingen

Ledigingen

Ledigingen

- blz. 69 -


Bijlage 7.

Samenstelling werkgroep

Aan dit rapport hebben meegewerkt: Marcel Aarnink, NVRD Gilles Couzijn, student Hogeschool Arnhem-Nijmegen Frans Janssen, Twente Milieu Marc van der Linden, gemeente Oosterhout Peter de Graaf, Diftar B.V. Henk Beek, Plastic Omnium B.V.

R/06/0011/GC

- blz. 70 -

Inventarisatie en evaluatie van containermanagement systemen

Recommend Documents