INTRODUCTIE MINDLIFT LEARNING [WWW.PRESENTERENALSEENPRO.NL]

INTRODUCTIE

Hoi! Ik ben Kasper van der Meulen; spreker, trainer en schrijver bij MindLift Learning. Ik wil je persoonlijk welkom heten bij het boek “Presenteren als een PRO”! Voordat je begint met lezen wil ik je in 1 pagina een samenvatting geven van wat je kan verwachten van dit boek. Als je tijdens het lezen vragen hebt kun je ze direct aan mij stellen via [email protected]

© MINDLIFT LEARNING [WWW.PRESENTERENALSEENPRO.NL]

2

Deel 1: Mijn verhaal Blz. 3 1147 woorden, gemiddelde leestijd: 4:30 minuten Dit boek begint met het verhaal van mijn allereerste workshop en hoe ik in aanraking kwam met presenteren en openbaar spreken. Deel 2: Als een PRO Blz. 8 1294 woorden, gemiddelde leestijd: 5 minuten In dit deel bespreek ik de 3 belangrijkste punten die pro’s anders doen: 1. Pro’s presenteren zichzelf 2. Pro’s gebruiken hun natuurlijke autoriteit 3. Pro’s kennen hun eigen krachten Deel 3: Prepare, produce, perform Blz. 13 In dit deel bespreek ik 3 fases die een professionele presentatie vormen 1. Prepare 1771 woorden, gemiddelde leestijd: 7 minuten Een solide voorbereiding garandeert succes

Blz. 15

2. Produce 4385 woorden, gemiddelde leestijd: 17 minuten Creëer een vorm en inhoud die de aandacht erbij houdt

Blz. 23

3. Perform 3701 woorden, gemiddelde leestijd: 15 minuten Je communicatie maakt van je praatje een performance

Blz. 40


3

DEEL 1 MIJN VERHAAL

“

“

If someone offers you an amazing opportunity and you’re not sure you can do it, say yes. Then learn to do it later - Sir Richard Branson -


4

Eerste stapjes Op het moment dat ik dit schrijf is het bijna precies 12 jaar geleden dat ik voor het eerst werd ingehuurd om een workshop te geven. Ik was 17 jaar oud en druk bezig mezelf te profileren als serieuze rapper, ik had een handjevol optredens gegeven in lokale buurthuizen en bandwedstrijdjes, allemaal zonder al te veel succes. Toch werd ik naar aanleiding van één van deze optredens benaderd door een jongerenwerker met de vraag: “Geef je ook rapworkshops?”. Op dat moment had ik nog nooit voor een groep gestaan om iets over te brengen - afgezien van die paar optredens die ik als rapper deed voor een “enthousiaste” menigte van maar liefst vijf van mijn beste vrienden - dus er was niet veel reden voor mij om positief te reageren. Met de paplepel Echter, in die seconden tussen de vraag en mijn antwoord schoot er wijze raad van mijn moeder door mijn hoofd: “Als iemand vraagt of je iets kan, altijd eerst ja zeggen en het daarna waar maken” Mijn moeder is al zo lang ik me kan herinneren succesvol als spreker op symposia en congressen en het heeft me altijd doen verbazen hoe vaak ze die wijze raad zelf toepaste. “Ojee, ik moet over een half uur spreken voor duizend man maar ik weet niet precies waarover” – Bij terugkomst had ze altijd de meeste geweldige verhalen over hoe ze de zaal op zijn kop zette met rare verhalen, actieve oefeningen en spelletjes en naar huis gestuurd werd met een staande ovatie. Met dit idee in mijn achterhoofd was mijn antwoord toch een enthousiaste: “jazeker!”. Onervaren als ik was nam ik geen tijd om voor te bereiden en stapte een week later nietsvermoedend op de trein richting het dorpje Goor, in de buurt van Enschede. Fake it until you make it “Het volgende station is Goor” – Mijn eerste reactie op de mededeling van de conducteur was “dat valt best mee”. Toen ik klaar was met lachen om mijn eigen grap (duurde even) stond ik op een klein perronnetje in een klein dorpje tegenover een klein kerkje. Na het zorgvuldig bestuderen van de kaart op het station bleek dat kleine kerkje toch echt mijn bestemming te zijn. Bij binnenkomst werd ik hartelijk onthaald door een mevrouw die mij in iets te snel Twents zou inlichten over de situatie.


5

“O u bent de rapper? Goed dat u er bent, iemand anders is ziek dus u hebt een grotere groep en we beginnen eerder dan gepland, hier is de passage van de bijbel waar de rap over moet gaan, de presentatie is over anderhalf uur in de kathedraal voor het bisdom en alle ouders van de kinderen. Wilt u eerst koffie?” Voordat ik me realiseerde dat ik nog nooit met kinderen gewerkt had, geen flauw idee had waar de Bijbelse passage over ging en niet precies wist wat ze bedoelde met “presentatie in de kathedraal”, stroomde er een groep kinderen binnen. Het achterkamertje van de kerk zat bomvol en ik zat aan het roer, over anderhalf uur moest ik klaar zijn om met achttien hyperactieve pubers een Bijbelse rap te presenteren aan een volle kathedraal. Ik voelde de druk aardig oplopen, ik moest immers wel kwaliteit leveren voor de reiskostenvergoeding en bioscoopbon die me beloofd waren. Tijd om aan het werk te gaan. YO YO YO “Hallo allemaal, even stil nu, ik ben Kasper en ik ga met jullie rappen over…” Ik werd onderbroken door een horde kinderen die YO YO YO begonnen te roepen en met hun handen aan het zwaaien waren zoals de rappers die ze van TV kenden. Ik maakte weinig indruk en besloot om maar met ze mee te doen. Na een minuutje gezamenlijk armzwaaien en YO YO YO roepen bereikten we enige mate van stilte, ik greep mijn kans en rapte een stukje over het dorpje Goor. Gezien mijn beperkte kennis over de - ongetwijfeld - rijke historie van het dorpje was het enige materiaal dat ik had de ietwat ongunstige naam van het dorpje en als rapper ben je dan al snel de boel aan het beledigen. Het viel even stil toen de kinderen zich realiseerden dat het niet helemaal netjes was wat ik deed, maar gelukkig barstten ze daarna in gejuich uit. Mijn kanonnade sloot blijkbaar aardig aan bij de belevingswereld van de puberende jeugd van het kleine dorpje en ik voelde dat ik enige mate van respect had gewonnen. Even diep ademhalen, wat nu? Ik wist het ook niet dus ik besloot het aan ze voor te leggen. “Oke over een uur gaan we presenteren voor jullie papa’s en mama’s, we gaan een rap schrijven over deze passage van de bijbel, iemand ideeën?”. Tot mijn genoegen stroomden de kinderen over van ideeën en een uur later stonden we wonder boven wonder voor een volle kerk te rappen, richting het einde hadden we de bisschop op een van de banken


6

staan met zijn hand in de lucht: “YO YO YO”. Vol trots vertrok ik weer richting huis met mijn bioscoopbon en €7,80 reiskosten op zak. Missie geslaagd…Dit doe ik nooit weer. Blijkbaar had ik toch per ongeluk het een en ander goed gedaan. De organisatie waarvoor ik de workshop verzorgde belde mij of ik binnenkort weer kon komen, en of ik iemand kende die ook djembe workshops kon geven, “hey dat is toevallig, die geef ik ook!”. Zo langzamerhand kwamen er via-via steeds meer aanvragen binnen voor uiteenlopende workshops over uiteenlopende onderwerpen voor uiteenlopende evenementen. Kilometers maken Sinds mijn vuurdoop als rapper in de kerk in Goor ben ik altijd actief gebleven op het gebied van alles wat te maken heeft met presenteren voor groepen. In de tussentijd heb ik zo’n driehonderd podia betreden als uitvoerend muzikant, rapper, zanger of de host die de boel aan elkaar praat. Ik heb gewerkt aan theatervoorstellingen met kleuters en geïmproviseerde muziek gemaakt met meervoudig gehandicapte jongeren. Ik heb gerapt met probleemjeugd en met bestuursleden van grote bedrijven. Ik heb jaren voor de klas gestaan in het voortgezet onderwijs als docent biologie, natuurkunde, scheikunde, informatica en muziek. Ik heb trainingen gegeven aan grote multinationals over communicatie en samenwerking en aan docententeams over creatieve les vormen. Ik heb niet alleen veel zelf gedaan maar ook talloze anderen zien spreken en presenteren, waaronder een paar van de beste sprekers ter wereld. In het proces van het geven van presentaties en het bestuderen van vele anderen heb ik een aantal dingen geleerd over presenteren waardoor ik het vertrouwen heb dat ik een willekeurige groep kan toespreken over een willekeurig onderwerp en dat de presentatie succesvol zal verlopen. Dit zeg ik niet om op te scheppen of om aan te geven dat ik zo getalenteerd ben, integendeel. Dit zeg ik omdat ik er van overtuigd ben dat iedereen dit kan leren als ze het op de juiste manier aanpakken – door het te doen als een pro.


7

DEEL 2 ALS EEN PRO

“

“

Learn the rules like a pro, so that you can break them like an artist - Pablo Picasso -


8

Als een pro Het doel van dit boek is om je in een zo kort mogelijk document, zo eenvoudig mogelijk, de belangrijkste principes bij te brengen over het geven van een uitstekende presentatie. De basics van een goede presentatie komen zeker aan bod maar deze zullen niet de focus zijn, ik ben er sterk van overtuigd dat zowel de basics als de meest geavanceerde technieken voortvloeien uit een paar simpele principes. Wanneer je deze principes begrijpt en beoefent zal je je niet druk hoeven maken over de basisvoorwaarden van je presentatie. Waar ik naar op zoek ben zijn de dingen die de pro’s van de amateurs onderscheiden, niet zodat je een pro bent aan het einde van de boek, maar zodat je bewapend bent met inzichten en handvatten die je zullen helpen om met zeer beperkte ervaring toch als een pro voor de dag te komen. Ik ben er persoonlijk van overtuigd dat ieder persoon het ingebouwde vermogen heeft om een ander wat aan te leren. Iedereen heeft unieke talenten en vaardigheden die zijn of haar presentatie tot een succes kunnen maken, zelfs als je podiumangst hebt of nog nooit voor een groep hebt gesproken. De reden dat mensen overkomen als amateurs of volledig dichtslaan zodra ze voor een groep staan is niet omdat ze niet kunnen presenteren, iedereen kan presenteren, maar omdat ze een aantal eenvoudige inzichten missen over wat het verschil is tussen een suf praatje en een echte performance. In dit hoofdstuk geef ik een kort overzicht van de 3 factoren die Pro’s onderscheiden van de amateurs. 1. Pro’s presenteren zichzelf 2. Pro’s begrijpen hoe autoriteit werkt 3. Pro’s kennen hun eigen krachten


9

1. PRO’S PRESENTEREN ZICHZELF We noemen iemand een professional wanneer iemand zijn of haar brood ermee verdient. Wanneer je inkomsten afhankelijk zijn van je prestatie dan ligt de druk hoog om een goede prestatie neer te zetten. Kijk eens naar deze lijst van soorten presentaties: -

Een sales praatje Een sollicitatie Presentatie van verkoopcijfers aan management Een mededeling aan je werknemers Een voorstel voor een klant Een training aan trainees in je bedrijf

Onafhankelijk van welke soort presentatie je geeft, je bent in feite altijd jezelf aan het presenteren. Jij bent immers degene die de informatie vertolkt naar de luisteraar. Als het om de informatie zou gaan zou je net zo goed een pdf-je rond kunnen sturen met de benodigde informatie, maar als presentator ben jij degene waar het om draait. Denk eens terug aan de beste presentatie die je ooit hebt gezien. Waarom sprong deze eruit? Omdat de informatie het meest interessant was? Of omdat de spreker het meest interessant was? Het mooist is natuurlijk als je een combinatie hebt van een interessante spreker en interessante informatie. Een oninteressante spreker kan het leukste verhaal saai maken, waar een echte Pro zelfs het saaiste verhaal goed kan overbrengen. Pro’s begrijpen dat zij de luisteraar moeten interesseren in de persoon die de presentatie geeft: Zichzelf. Als ze namelijk de informatie interessant vinden, maar jou niet, dan huren ze de volgende keer een ander in. Als jij ze weet in te pakken, dan vragen ze je terug en maakt het ze al niet eens meer uit waar het over gaat, zolang jij ze komt inspireren. Pro’s doen dit door persoonlijke verhalen te vertellen, door echt contact te maken, door iets unieks van zichzelf te laten zien en het publiek aan te steken met hun eigen enthousiasme. Dit vermogen wordt versterkt door de autoriteit die je hebt als spreker.


10

2. PRO’S GEBRUIKEN HUN NATUURLIJKE AUTORITEIT Een van de belangrijkste eigenschappen van Pro’s is dat ze de aandacht hebben zodra ze op het podium staan en dat komt omdat ze begrijpen dat hun rol autoriteit met zich meebrengt. Autoriteit is een vreemd verschijnsel, zodra iemand voor een groep staat met als doel om die groep toe te spreken, zal de groep automatisch geneigd zijn om de spreker autoriteit toe te kennen. Nu zeg ik niet dat iedere persoon van zichzelf autoriteit uitstraalt, maar wel dat de positie van de presentator die uitstraalt. Dit betekent simpelweg dat zodra jij voor de groep komt te staan, er een aanname is van die groep dat jij vanuit die rol het roer neemt en de groep zich daarvoor open zal stellen. De vraag is: Wat doe jij met die autoriteit? Is het je wel eens opgevallen hoe pro’s de hele zaal mee kunnen krijgen? Dingen meeschreeuwen, rare spelletjes en rollenspellen doen etc. Het belangrijkste verschil tussen een Pro en een amateur is dat een pro er van uitgaat dat zijn publiek hem die autoriteit toekent en die vervolgens ook pakt. Als jij voor de groep staat ben jij het centrum van de aandacht, de hele zaal is er zelfs op ingericht; de stoelen staan in rijen jouw kant op en de enige richting waarin men kan kijken is de jouwe. Er is niks dat meer afbraak doet aan een presentatie dan een spreker die geen beroep doet op zijn natuurlijk autoriteit. Mensen zijn geneigd om een soort ingebouwde bescheidenheid te hebben en een ander meer macht en kennis toe te kennen dan zichzelf. “Als die mevrouw de microfoon heeft zal ze wel meer weten dan ik, anders zou ze niet voor de groep staan”, als die betreffende presentator vervolgens denkt “goh wat een slimme mensen in de zaal, die zullen het vast beter weten dan ik” dan zal die uitstraling ervoor zorgen dat het lastig wordt om die autoriteit weer terug te pakken. JIJ staat voor de groep JIJ bepaalt wat er gebeurt. Als een Pro.


11

3. PRO’S KENNEN HUN EIGEN KRACHTEN Iedereen is op zijn eigen manier briljant, helaas weten de meeste mensen dat zelf nog niet. In mijn jaren als coach en trainer is het me opgevallen dat sommige van de meest getalenteerde en briljante mensen zelf helemaal niet doorhebben wat ze allemaal kunnen. De meeste tijd van mijn coaching zit hem in het overtuigen van mensen van hun eigen krachten. Ze hebben ergens in hun leven het idee opgepikt dat ze niet deugen, of dat ze bescheiden moeten zijn omdat ze anders arrogant gevonden worden. Helaas is dit een idee dat veel mensen oppikken door de manier waarop ze opgevoed of opgeleid zijn. Onzin. Pro’s weten waar ze goed in zijn en gebruiken hun autoriteit om daar de focus op te leggen. Als je wil overkomen als een krachtig persoon is het belangrijk dat jij je krachten laat zien. Jouw unieke kwaliteiten zullen gewaardeerd worden door je publiek wanneer je ze inzet om contact met ze te maken en ze wat me te geven. De reden dat veel mensen bang zijn voor het geven van presentaties is omdat ze niet weten dat ze kwaliteiten hebben die anderen in ze bewonderen. Het is in onze maatschappij zo normaal om elkaars zwaktes te vergroten en elkaars krachten te verzwijgen dat men zich niet realiseert dat ze die krachten bezitten. Als je ze vraagt om drie van hun eigen kwaliteiten op te noemen blijft het angstig stil. Geef mij een presentatie van één minuut en ik benoem er tenminste vijf. Valkuilen Elke kwaliteit heeft een valkuil, als je je van beide kanten van die munt bewust bent kun je doormiddel van zelfsturing je kwaliteit uitvergroten terwijl je de valkuil omzeilt. De reden dat ik het overleefde bij de rapworkshop in Goor is dat improvisatie een van mijn grootste kwaliteiten is. Ik was me er niet eens van bewust maar zodra ik moest presteren onder druk kickte die kwaliteit in en verliep alles prima. De valkuil die hoort bij mijn improvisatievermogen dat ik chaotisch en onvoorbereid kan zijn. Toen ik nog onervaren was resulteerde dit er wel eens in dat ik onvoorbereid als een dolle dwaas over het podium stuiterde en van de hak op de tak sprong. Tegenwoordig ga ik veel gestructureerder te werk maar laat nog altijd voldoende ruimte voor spontane ingevingen. Balans is de sleutel.


12

DEEL 3 PREPARE, PRODUCE, PERFORM

“

“

There are always three speeches for every one you actually gave. The one you practiced, the one you gave, and the one you wish you gave. - Dale Carnegie -


13

Aan de slag Nu je weet wat de belangrijkste principes zijn die Pro’s onderscheiden is het tijd om aan de slag te gaan. Hoe bepaal je de manier waarop je de autoriteit pakt? Hoe creëer en behoud je de aandacht in je presentatie? Hoe maak je een persoonlijke klik met je publiek? Hoe ontdek je je eigen krachten? Hoe gebruik je je kwaliteiten om een geweldige presentatie in elkaar te zetten? In het volgende deel komen de antwoorden op al deze vragen aan bod. Om je een zo compleet mogelijk beeld te geven van wat er nodig is voor een professionele presentatie loop ik drie fases met je door: 1. Prepare Als je de juiste dingen op de juiste manier voorbereid creëer je een solide basis voor een presentatie die alleen nog maar goed kan gaan. 2. Produce In de produce fase leg je de vorm en inhoud vast en structureer je het op zo’n manier dat je de aandacht van je publiek niet meer zal verliezen. 3. Perform Door effectieve communicatie op verbaal en non verbaal vlak wordt jouw presentatie een performance die de toeschouwer nog lang bijblijft.


14

HOOFDSTUK 3.1 PREPARE


“

“

It usually takes me about three weeks to prepare a good impromptu speech - Mark Twain

15

Prepare Hoe goed je ook kan improviseren, hoe veel je ook weet over je onderwerp, een goede presentatie vergt voorbereiding. Er zijn honderden dingen waarmee je rekening kunt houden in je voorbereiding maar, pro’s houden het simpel dus ik zal de aandacht leggen bij drie punten. 1. Wat is je doel? 2. Wie is je publiek? 3. Wat is de situatie? Als je de tijd en moeite neemt om deze 3 punten te inventariseren en in je op te nemen zal je merken dat het maken van de rest van de presentatie stukken eenvoudiger wordt. Het verzamelen van deze info kan lijken op een hoop lijstjes met feitjes maar vergis je niet, als je deze informatie beheerst zullen de ideeën gaan stromen en je creativiteit een boost krijgen en zal je met veel meer gemakt een top presentatie leveren. Het doel van deze informatie is niet om je te overladen met details, maar om je een compleet beeld te geven van hoe de situatie in elkaar zit. Maken alle Pro’s altijd een dergelijke inventarisatie? Waarschijnlijk niet. Als je dit een paar keer hebt gedaan en verschillende presentaties op verschillende plekken hebt gegeven dan ben je waarschijnlijk ervaren genoeg om een rondje door de locatie te lopen, een paar mensen te spreken en volop op de hoogte te zijn van wat je moet weten. Ik heb zelf inmiddels op genoeg scholen gesproken om precies te weten hoe bijna elke school in elkaar steekt. Als ik op een congres moet spreken zal ik me meer voorbereiden omdat congressen en congreszalen toch vaak anders zijn.


16

1. Wat is je doel? Pro’s focussen maar op 1 ding: Effectiviteit - “De mate waarin de uitgevoerde activiteiten aansluiten op het behalen van het gewenste resultaat” Doelstelling is de basis van je voorbereiding. Wat wil je bereiken met je presentatie? Welk kernpunt moet de luisteraar mee naar huis nemen en nooit meer vergeten? Wat is het gewenste resultaat? Wat is de “A” van de luisteraar en hoe breng je die naar punt “B”? Grof gesteld zijn er eigenlijk maar 3 doelen mogelijk voor een presentatie: Overdracht van kennis - Uitleggen, overbrengen, informatie verschaffen. Je brengt de luisteraar van onwetendheid naar kennis, van onbegrip naar begrip. Overtuigen van een standpunt – redeneren, argumenteren, betogen. Je brengt de luisteraar van geloof naar ongeloof, van oneens naar eens Veranderen van de mentale staat – vermaken, motiveren, activeren. Je brengt de luisteraar van de ene staat van denken naar een andere. Een aantal voorbeelden van doelen van een presentatie: • Motiveren of activeren van een groep medewerkers • Inlichtingen geven over een specifiek onderwerp • Inzicht geven in een concept of principe • Verbeteren van het imago van een persoon of bedrijf • Samenwerking bevorderen, teamwork versterken • Verkoop of gebruik van producten verhogen • Uitwisselen of verkrijgen van ideeën • Het nemen of overbrengen van een besluit • Uitleg geven bij cijfers, grafieken en tabellen • Overeenstemming bereiken over een idee of voorstel


17

Hoe test je of je doel behaald is? Analyseren d.m.v. een enquête met doelgerichte vragen. Vragen en terugvragen aan het publiek om in te schatten of het doel bereikt is. Observeren wat het publiek doet en welke actie ondernomen wordt na afloop. Nabespreken met de organisator of opdrachtgever.

PRO TIP! Het kan van grote waarde zijn om tijdens je presentatie al te testen of je je doel behaald hebt. Echte pro’s houden vinger aan de pols en wijzigen zo nodig hun koers nog tijdens de presentatie om ervoor te zorgen dat het publiek daadwerkelijk van A naar B gebracht wordt. Vraag tijdens je presentatie al terug of men het begrijpt, laat ze verwerkende opdrachten doen of onderling bespreken wat ze geleerd hebben. Eén van de meest voorkomende misconcepties die sprekers maken is: “Als ik het allemaal verteld heb, dan zullen ze het wel allemaal begrepen hebben” Deze misconceptie voert de toon in veel scholen waar leerlingen 35 uur per week luisteren naar leraren, met het idee dat de leerlingen daardoor alles leren. Waarschijnlijk weet jij uit je eigen ervaring wel dat dit niet het geval is. Tussentijdse evaluatie beschermt je voor deze valkuil.


18

2. Wie is je publiek? Presenteren is communiceren, maar hoe ga je communiceren als je niet weet wie er in je publiek zit? Het is belangrijk om van te voren zo goed mogelijk in te schalen wie je publiek is en vooral hoe ze zich verhouden tot het doel dat jij voor ogen hebt. Als je spreekt voor je “eigen” mensen, zoals bijvoorbeeld collega’s, dan heb je het voordeel dat je ze kent en weet wat er bij ze speelt. Als ik bijvoorbeeld een training over innovatief lesgeven verzorg aan docenten op een reguliere school, dan weet ik van te voren dat ik vooral bezig zal zijn om ze te overtuigen van het nut van de inhoud en te motiveren om het uit te proberen. Ik ken de doelgroep en ik weet dat er wat weerstand zal zijn. Als ik een percussieworkshop verzorg op een school voor autistische kinderen zal ik heel anders van A naar B gaan dan wanneer ik dezelfde workshop verzorg voor de werknemers van een groot bedrijf. Als ik had geweten dat ik in Goor deel zou uitmaken van een religieuze bijeenkomst had ik mijn vocabulaire en kledingkeuze daar waarschijnlijk op aangepast. Je stelt je communicatie af op de ontvanger van je presentatie. Je publiek leren kennen: Voordat je je presentatie in elkaar gaat zetten kan het handig zijn om een inventarisatie te houden van wie er in de zaal zullen zitten. Dit kan je bijvoorbeeld doen door: • Te spreken met de organisatie of degene die je uitgenodigd heeft om te de presentatie te houden • Van te voren te spreken met iemand die de presentatie zal meemaken vanuit het publiek • Te spreken met andere mensen die een presentatie zullen verzorgen • Het van te voren afnemen van een enquête onder de het publiek dat aanwezig zal zijn. Overleg bijvoorbeeld met de organisatie of je een korte enquête rond mag mailen naar de aanwezigen.


19

Wat wil je weten? Stel de eerder genoemde partijen, en jezelf, de volgende vragen: • Wat weten ze al over het onderwerp? • Weet iedereen evenveel? • Heeft er al eerder iemand over jouw onderwerp gesproken? • Willen ze meer weten over het onderwerp? En waarom? • Hoeveel informatie kunnen ze opnemen in de tijd dat jij spreekt? • Hoe lang kunnen ze de aandacht erbij houden? • Wat is hun houding tegenover het onderwerp? • Hebben ze al een standpunt over het onderwerp? Wat is het? • Hoeveel informatie hebben ze nodig om het te begrijpen? • Kennen ze jou als spreker al? • Wat vinden ze interessant? • Wat hebben ze nodig? • Waar maken ze zich zorgen om? • Welke vragen zullen ze stellen? • Zijn er aanwezigen die het onderwerp even goed of beter beheersen dan jij? • Verwachten ze een formele of informele sfeer?

PRO TIP: Maak op basis van je inventarisatie een profiel van je prototype luisteraar. Schrijf al zijn of haar eigenschappen op, benoem welke uitdagingen of vragen deze persoon heeft in relatie tot jouw onderwerp of doel. Beschrijf waar deze persoon het mee eens en oneens zal zijn, bedenk hoe je deze persoon het gevoel kan geven dat de presentatie nuttig was. Geef deze persoon een naam, stel je voor hoe hij of zij eruit ziet en bereid de presentatie voor alsof je het speciaal voor deze persoon doet. Op deze manier gebruik je het ingebouwde vermogen tot empathie dat je hebt als mens, we nemen dit vermogen voor lief maar als presentator is dit de sterkste superkracht die je hebt. Jouw ingebouwde vermogen om in te schatten hoe een ander zich voelt en daar op in te spelen in de sleutel tot een presentatie met Pro kwaliteit.


20

3. Wat is de situatie? Met situatie bedoel ik vooral de organisatorische aspecten van tijd en ruimte. Als je van te voren al weet hoe deze in elkaar steken dan geeft dat je een enorme voorsprong in je voorbereiding. Tijd • • • •

Hoeveel tijd heb je? Hoe lang is je publiek al aan het luisteren? Zit er een pauze in je presentatie? Wat is de kans dat het programma in of uit loopt?

Programma • Wie spreekt er vóór je? • Hoe enthousiast denk je dat het publiek zal zijn over deze spreker? • Heeft de vorige spreker dingen genoemd die jij kan gebruiken of juist vermijden? • Wie spreekt er na je? • Ben je eerste of laatste spreker, of ergens er tussenin? • Spreek je voor of na de lunch? • Welke invloed heeft bovenstaande informatie op de aandacht van de spreker? Opstelling en indeling • Hoeveel mensen zitten er in de zaal? • Zal het publiek staan of zitten? • Wat is de lay-out? • Zitten ze in bus-opstelling naar jou gericht of aan ronde tafels? • Wat is de vorm en grootte van de zaal? • Sta je op een podium? • Kun je vrij rondlopen of ben je gebonden aan laptop, podium, microfoon etc? • Kun je zonder microfoon spreken of moet je versterkt worden? • Is er een beamer? Hangt het scherm achter je of naast je? • Waar staat de laptop waarmee je het scherm bestuurt? Is dit je eigen laptop of van de organisatie? Heb je een afstandsbediening voor de slides?


21

Bijvoorbeeld: Wanner je weet dat je op een podium staat en daaraan gebonden bent door de hoogte van het podium, de plek waar je laptop staat of een microfoon met snoer, dan zal je een manier moeten vinden om op “afstand” contact te maken met het publiek. Als je had gepland om door de zaal te lopen en mensen aan te kunnen kijken en de situatie blijkt dat niet toe te laten dan is dat zonde van je voorbereiding.

PRO TIP: Mensen houden van variatie, stem je presentatie af op wat er verder gebeurt die dag. Jouw presentatie is nooit een volledig opzichzelfstaand evenement maar zal voor de toeschouwer altijd deel zijn van een groter geheel. Als jij wil dat je presentatie een unieke ervaring is die mensen bij zal blijven dan kun je deze informatie daartoe gebruiken. Als je publiek de hele dag heeft gezeten en geluisterd naar sprekers met PowerPoint presentaties, en jij bent de laatste spreker voordat ze hun avondeten krijgen, dan doe je er goed aan om het helemaal anders te doen. Begin met een activiteit waarbij men moet gaan staan en bewegen, gebruik in plaats van PowerPoint een fysieke metafoor (meer hierover verderop in dit boek), vertel een raar verhaal, laat een grappig filmpje zien, zing een liedje, laat iedereen van plek wisselen of op de tafels trommelen. Gebruik de ruimte en de situatie in je voordeel. Als de spreker voor jou een weledelgeleerde professor is die veel meer weet dan jij, maar een uur non-stop heeft gesproken, dan steel jij de show met een iets totaal anders. De voorbeelden die ik nu noem lijken misschien niks te maken met jouw onderwerp maar geloof mij, elke presentatie kan geactiveerd worden met een inhoudelijk sterke variatie, zolang je je creativiteit gebruikt.


22

HOOFDSTUK 3.2 PRODUCE


“

“

There are three things to aim at in public speaking: first, to get into your subject, then to get your subject into yourself, and lastly, to get your subject into the heart of your audience – Alexander Gregg

23

Produce Wanneer je door de prepare fase heen bent ben je klaar om een presentatie te gaan bouwen die perfect aansluit bij jouw doel, het publiek en de situatie. Bij elke presentatie moeten vorm en inhoud in balans zijn, de presentatie is de vorm die de inhoud overbrengt. De vorm van je presentatie is de combinatie van een basis structuur en een aantal componenten die je daar weer op toe kan passen. In dit hoofdstuk worden de volgende onderdelen besproken: 1. Aandacht: De basisvoorwaarde voor elke succesvolle presentatie. Er zijn talloze manieren om de aandacht erbij te houden maar om te eenvoud te behouden bespreek ik de volgende twee: • De kunst van verhalen vertellen • Fysieke metaforen

2. De structuur van je presentatie: Je kan je structuur zo ingewikkeld of eenvoudig maken als je zelf wil, maar uiteindelijk komt het neer op de volgende drie eenvoudige stappen: 1. Vertel ze wat je ze gaat vertellen 2. Vertel het ze 3. Vertel ze wat je ze verteld hebt


24

1. Aandacht Aandacht, concentratie, focus. Hoe je het ook wil noemen, het is een van de meest kostbare vermogens van het menselijk brein. Het toewijden van een groot deel van je hersencapaciteit aan één activiteit, interesse of set informatie kan resulteren in hoog rendement. Het geven van aandacht kost energie maar wanneer je die investering maakt krijg je er ook wat voor terug. Om die reden hou ik erg van de Engelse term : To pay attention - het besteden van aandacht. Het is iets kostbaars dat je kan inruilen voor iets dat je waardevol acht. Waarom spreek ik zo hoogachtend over aandacht? Omdat jij als presentator degene bent die de aandacht van zijn publiek in handen kan nemen, en het kan gebruiken om iets toe te voegen aan hun leven. Elke presentator heeft vanuit zijn rol de verantwoordelijkheid om de aandacht van het publiek als bijzonder kostbaar te beschouwen, als iets dat je niet zomaar voor lief kan nemen en er niet zomaar vanuit kan gaan dat je het krijgt, je moet er iets voor teruggeven: Jouw geweldige presentatie. Door de grote hoeveelheid hersencapaciteit die echte aandacht vergt van ons brein, kunnen we het niet bijzonder lang volhouden. Men is het er over eens dat de meeste mensen na 15-20 minuten zullen afhaken wanneer ze hun aandacht moeten besteden aan één prikkel. Er zijn verschillende onderzoeken en theorieën die een hoop te zeggen hebben over dit onderwerp maar de meeste literatuur, en mijn eigen ervaring, komt overeen met de volgende grafiek.


25

Deze grafiek gaat specifiek over het bijwonen van een lezing. Wanneer je een lezing bijwoont zal je voornamelijk auditief (d.m.v. horen) geprikkeld worden en zal je aandacht daarheen gaan. Wanneer je wil dat je publiek langer de aandacht erbij houdt zal je meer uit de kast moeten halen dan een klassieke lezing. Je kan ze bijvoorbeeld ook visueel prikkelen, heb ik het dan over PowerPoint? In de eerste instantie niet, de reden dat ik PowerPoint als laatste behandel, in het hoofdstuk “visuele hulpmiddelen” is dat PowerPoint vaak de dooddoener is voor presentators die denken dat ze hun presentatie er visueel aantrekkelijk mee maken, maar in feite de aandacht van hun publiek om zeep helpen. Maar daarover later meer. Variatie is voer voor aandacht. Pro’s begrijpen dat, om de aandacht van het publiek erbij te houden, ze zullen moeten variëren in de manier waarop ze het publiek aanspreken. Ze begrijpen dat het publiek zowel auditief als visueel als fysiek geprikkeld moet worden om hun aandacht erbij te houden. Die enorme dip in aandacht die de grafiek aangeeft kan je voorkomen, of zelfs in je voordeel gebruiken. Dit doe je door je presentatie zo in te richten dat je het publiek nooit langer dan 15 minuten op dezelfde manier bezig houdt. Niet door constant het roer om moet gooien, dat zou averechts werken, maar door zo vaak als elke 2-4 minuten iets kleins te doen dat de aandacht erbij houdt.


26

Bijvoorbeeld: - Verander plotseling je stemgebruik, praat hard of juist zacht - Vraag het publiek om iets te herhalen - Stel een open vraag aan het publiek en beantwoord die - Gooi er een sterke oneliner of bekende quote in - Laat het publiek iets oplezen of meezeggen - Vertel een mop of slechte woordgrap (hoe slechter hoe beter) - Ben je zelf niet grappig? Geen probleem! Laat een grappig plaatje of filmpje zien - Verander je positie in de zaal; loop door het publiek of helemaal naar achteren - Teken iets op een flip-over - Laat ze elkaar een high-five geven Al deze kleine middelen kunnen je presentatie een enorme boost geven, let er wel op dat je deze trucs allemaal gebruikt in lijn met je onderwerp, zomaar een willekeurige grap of vreemde actie kan afdoen aan je geloofwaardigheid. Denk eraan: Alles moet je doel dienen. Bovenstaande trucs zijn allemaal tools in de toolbox van de Pro en zijn toe te passen op elke praatje en elke presentatie. Er zijn echter twee focusboosters die mijn absolute favoriet zijn en die zal ik nu uitgebreider bespreken: • De kunst van verhalen vertellen • Fysieke metaforen


27

De kunst van verhalen vertalen Heb je je toevallig al afgevraagd waarom ik die boek begon met een verhaal? Een verhaal is een van de beste manier om direct de aandacht van je publiek te pakken, in dit geval gaf het je inzicht in mijn achtergrond, hoe ik dingen aanpak, hoe ik omga met spanningen en hoe ik die oplos. Voor mij was het doel van dit verhaal om je te interesseren in mij als persoon en wat ik te vertellen heb. Als ik direct begonnen was met lijstjes, opsommingen en feiten was de kans groot geweest dat je niet tot zover in het boek was gekomen. Ondanks alle technologische ontwikkelingen en innovaties op het gebied van presenteren gaat er nog steeds niks boven een goed verhaal. Als een verhaal op de juiste manier verteld wordt voldoet het aan alle criteria om de aandacht erbij te houden. Het vertellen van een verhaal prikkelt de luisteraar namelijk niet alleen auditief, maar de luisteraar zal zich gaan inbeelden wat er gebeurt en gaan meeleven alsof hij of zij het zelf meemaakt. Elk goed verhaal bestaat uit een aantal essentiële componenten. Bedenk eens voor jezelf wat jouw beste verhaal is, jouw grootste hit waarmee je op feestjes iedereen weet te pakken. Heb je er geen? Wat is het beste verhaal wat je ooit gehoord hebt? Lees de volgende checklist en kijk of jouw verhaal hieraan voldoet. 1. Hoofdrolspeler - Wie is de hoofdrolspeler? - Wat is zijn/haar achtergrond? - Wat zijn zijn/haar belangrijkste karaktereigenschappen in relatie tot het verhaal? à Door de hoofdrolspeler te leren kennen kan men zich inleven. 2. Doel - Wat zijn de verlangens? - Wat is de motivatie? à De ambitie van de hoofdrolspeler geeft het verhaal betekenis.


28

3. Conflict - Welke spanningen zijn er? - Wat kan er mis gaan of gaat er mis? à Zonder conflict is er geen spanning, zonder spanning is een verhaal slechts een stapel feitjes. 4. Oplossing - Hoe loopt het verhaal af? - Hoe bereikt de hoofdrolspeler zijn doel? - Hoe wordt het conflict opgelost? à De oplossing sluit het verhaal af en geeft helderheid over hoe het conflict is opgelost. Voldoet jouw verhaal aan alle componenten? Zo ja, mooi zo! Zo nee, zou je het verhaal op een andere manier kunnen vertellen waardoor je aandacht besteedt aan al deze onderdelen? Waarschijnlijk wordt je verhaal daar alleen maar beter van. De meeste Pro’s hebben een repertoire aan verhalen met een goed verhaal voor elke situatie. Als het nog niet enorm voor de hand liggend was wat je verhaal met je onderwerp te maken had kun je dat nog even samenvatten aan het eind. Hoe je dat het beste kunt doen wordt besproken in het hoofdstuk over structuur. Verhalen verzamelen Als je zelf geen goed verhaal hebt liggen uit je eigen leven, waarom niet een bestaand verhaal gebruiken? Beter goed gestolen dan slecht verzonnen gaat zeker op in dit geval. Effectiviteit gaat boven originaliteit, een goed verhaal is een goed verhaal, en als het je punt versterkt is het zeker de moeite waard om het verhaal te gebruiken. Als je een verhaal wil vertellen om het publiek in jou te interesseren hoeft dat verhaal niet perse over jou te gaan! Het soort verhaal dat je kiest en de manier waarop je het vertelt zegt al genoeg over wie jij bent.


29

Zie hier een aantal waardevolle bronnen om goede verhalen vandaan te halen:

-

Vertel een bestaand sprookje Ja natuurlijk kent iedereen het al! Dat geeft ze een veilig gevoel, maar je kan het verhaal een twist geven door het op een originele manier aan jouw onderwerp te verbinden

-

Haal een onderzoek aan De meeste mensen vinden wetenschappelijke onderzoeken super interessant, zeker als het gaat over andere mensen waarmee men emotioneel kan binden.

-

Vraag familie en vrienden om hun verhalen. Hoe dichter het verhaal bij de verteller ligt, hoe meer men kan relateren aan de verteller. Mijn beste verhalen gaan over de avonturen van mijn opa in Papua Nieuw Guinea waar hij als eerste blanke arts contact maakte met inheemse stammen. Deze verhalen heb ik tot nu toe op 101 verschillende onderwerpen kunnen toepassen.

-

Vraag verhalen uit het publiek. Wie heeft er wel eens….? Mensen vinden het heerlijk als ze de kans krijgen om hun verhaal te delen. Ik moest eens een les geven over het bewegingsapparaat; botten, spieren en pezen. Ik was volkomen onvoorbereid en besloot om te vragen of iemand wel eens wat had gebroken. Een uur en 14 hilarische, ontroerende en leerzame verhalen later was de les afgelopen. Na elk verhaal vatte ik het samen en gaf verklarende uitleg over die situatie, alle nodige stof was aan bod gekomen door hun verhalen. Achteraf kwam er een leerling naar me toe “Wat kan jij leuk lesgeven!”, ik had bijna niks gezegd de hele les. Men hoort toch het liefst zichzelf spreken.


30

Voorbeeld: Wat zou je doen als je gevraagd werd om binnen een kwartier een presentatie te geven over een onderwerp waar je bijna niks vanaf weet? Als 19-jarige jong “volwassene” moest ik stage lopen op een middelbare school als deel van de lerarenopleiding biologie. Ik wilde helemaal geen leraar worden, maar omdat ik niet naar de universiteit kon om biologie te studeren met mijn Havo diploma moest ik via de lerarenopleiding mijn propedeuse halen. Ik was absoluut niet van plan om leraar te worden, de 15-jarige spijbelaar in mij was al boos op me omdat ik me inschreef voor de opleiding, en nu moest ik stage lopen? Ik had verwacht dat ik er wel vanaf zou komen met kopiëren en koffie halen maar mijn begeleider had andere plannen “ha jij bent de nieuwe stagiair? Deze klas moet een scheikunde practicum doen en jij gaat ze instrueren”. Juist, scheikunde, het enige vak dat onvoldoende staat op mijn eindexamen lijst. Voordat ik het wist stond ik voor de klas met een geschreven instructie die ik over moest brengen. Ik begreep niet goed wat er op het papier dus ik besloot gewoon te gaan praten, ik stelde me voor en een van de kinderen vroeg hoe oud ik was…”19? Dan kom je zelf net van school!”. De associatie met mijn eigen school bracht mij de redding, “dat klopt!” zei ik “en mijn scheikunde leraar was de grootste mafkees ooit” en zo kwam ik in een verhaal terecht. Ik vertelde over de rare streken van mijn leraar en na ongeveer 5 minuten had ik de zaal voor me gewonnen. Ik maakte mijn verhaal af, liet een leerling de instructie voorlezen en de klas ging aan de slag. Mijn begeleider kwam achteraf naar me toe en zei “jij wordt leraar, je hebt nog een hoop te leren, maar jij hoort voor de groep”. Een half jaar later werd mij een baan aangeboden. Als je ooit voor de mogelijkheid gesteld wordt om te spreken over iets waar je niks van weet, begin dan aan een verhaal en vertrouw erop dat je het weet te linken aan het onderwerp, sta open voor input uit de zaal want dat kan nog wel eens je redding zijn.

PRO TIP: Lees de eerste zin en de laatste zin van dit verhaal nog eens. Als je een verhaal begint met “wat zou jij doen?” of “stel je eens voor” dan activeer je direct het inlevingsvermogen van je publiek en is de kans groter dat ze betrokken zijn bij je verhaal. Aan het einde van het verhaal gebruik ik de zelfde truc, door nog eens terug te koppelen dat jij hier zelf iets mee kan doen ben je geneigd om het verhaal nog eens door te lopen in je hoofd en je af te vragen wat je zou doen. Zo heb je het verhaal in verschillende dimensies beleefd en is de kans groter dat het je bijblijft. Zo doen Pro’s dat.


31

Nog een oefening doen? Lees dat verhaal nog eens terug en let goed op hoe ik de hoofdpersoon, de motivatie, het conflict en de oplossing presenteer. Deze ervaring is een verhaal geworden omdat ik hem in die vorm heb gegoten, als je er even voor gaat zitten zal je merken dat je vol zit met goede verhalen.

PRO TIP: Begin met het einde. Als je in je introductie alvast weggeeft wat er aan het einde gaat gebeuren zal men willen weten hoe je bij dat eind bent gekomen en zal de aandacht sterker zijn. Je kan ook eerst het conflict introduceren zodat men wil weten of en hoe het conflict opgelost is. Door op deze manier te beginnen doe je eigenlijk een soort belofte aan je publiek dat het het waard zal zijn om op te blijven letten.


32

Fysieke metaforen Metaforen zijn enorm sterke middelen om een punt te verduidelijken. Door een metafoor te gebruiken help je de luisteraar om complexe informatie in een eenvoudig referentiekader te plaatsen, om een nieuw concept te koppelen aan een concept dat ze al beheersen of om een bestaande uitdaging op een andere manier te bekijken. Een aantal voorbeelden van sterke metaforen: “Boos blijven op iemand is alsof jij vergif drinkt, en verwacht dat de ander eraan zal sterven” “We kunnen balen dat rozenstruiken doorns hebben, of we kunnen blij zijn dat doornstruiken rozen hebben. De focus van je aandacht bepaalt de kwaliteit van je leven” “Een vogel op een tak is niet bang dat de tak zal breken, want zijn vertrouwen zit in zijn vleugels, niet in de tak” In deze korte algemene voorbeelden zie je dat er enorm veel kracht en inzicht in een sterke metafoor verborgen kan zitten. Over elk van deze metaforen zou ik wel een uur kunnen spreken, maar toch maakt die ene zin bijna alles duidelijk. Ik zou iedereen aanraden om elk primaire idee van je presentatie te versterken met tenminste één metafoor. Met wat creativiteit kan elk onderwerp gevat worden in een metafoor en dat is dan ook één van mijn favoriete onderdelen van mijn training “Presenteren als een PRO”. Fysieke metaforen veranderen luisteraars in deelnemers. Gesproken of geschreven metaforen zijn mooi, maar fysieke metaforen kunnen nog veel sterker zijn. Met fysiek wordt bedoelt dat je er een tastbaar element aan toevoegt, dat je iets laat zien of het publiek iets laat doen waarbij jij als spreker en/of het publiek in beweging komt of contact maakt met iets in de fysieke wereld. Het is extreem belangrijk om je zaal te laten bewegen. Na ongeveer 20 minuten zitten zakt al het bloed naar de billen en de benen, terwijl jij wil dat je publiek het bloed in de hersenen heeft, als je presentatie langer dan 20 minuten duurt zoek dan altijd een manier om ze te laten opstaan en bewegen! Goed, en dan nu, voorbeelden!


33

Voorbeeld 1: De pot des levens Een professor stond voor zijn collegezaal. Op zijn bureau stond een grote lege glazen pot. Hij vulde de pot met een aantal keien en vroeg “is deze pot vol?” zijn studenten bevestigden dat de pot vol was. Vervolgens pakte hij grof grind en goot het tussen de keien, er paste nog vrij vel bij. Weer vroeg hij “is deze pot vol?” en zijn studenten bevestigden weer dat de pot vol was. Als derde pakte hij zand en goot het zand in de pot, het zand vulde de ruimtes tussen het grind en hij stelde dezelfde vraag. Wederom bevestigden zijn studenten dat de pot nu echt vol was. Als laatste pakte hij 2 glazen bier en goot deze leeg in de pot waardoor nu zelfs de ruimte tussen de zandkorrels gevuld was. “Goed” zei de professor toen de studenten uitgelachen waren “deze pot kun je zien als jouw leven, de keien staan voor de belangrijkste dingen; je gezondheid, je geluk, je passies, je familie en je vrienden. Als alle andere dingen uit je leven zouden verdwijnen en je zou die dingen nog over hebben zou je nog steeds een rijk gevuld leven hebben. Het grind staat voor alle andere dingen die je belangrijk vindt; je carrière, je huis, je auto etc. Het zand staat voor alle kleine dingen eromheen. Als je de pot helemaal vult met zand is er geen ruimte meer voor het grind en de keien en zo geldt dat ook voor je leven. Als je al je tijd en energie besteedt aan de kleine onbelangrijke dingen is er geen ruimte meer voor de dingen die echt uitmaken. Stel daarom je prioriteiten zo dat je leven gevuld is met de dingen waar jij echt gelukkig van wordt, de rest is toch maar zand.” Eén van de studenten stak haar hand op en vroeg “en waar staan die glazen bier dan voor?”. “Goed dat je het vraagt” zei hij “die symboliseren dat hoe druk en vol je leven ook is, er is altijd tijd voor een paar biertjes met je beste vrienden”. Ik kan helaas geen credit nemen voor deze metafoor maar hij is wel enorm sterk en zo eenvoudig toe te passen. Ik heb al meerdere sprekers deze metafoor zien gebruiken in presentaties over uiteenlopende onderwerpen en elke keer is ie weer sterk. Daarnaast is het gewoon leuk om de spreker te zien kliederen met het grind en het zand en het bier, enorm leuk om naar te kijken, fysiek uitgebeeld en inhoudelijk zeer sterk. Nog een tip: kies steeds een deelnemer uit om de pot te vullen.


34

Voorbeeld 2: Ballonnen vol geluk Een trainer stond voor een groep van 50 mensen en besloot een fysieke metafoor toe te passen. Hij gaf iedereen in de zaal een ballon en vroeg ze om deze op te blazen en vervolgens hun naam erop te schrijven. Alle ballonnen werden in een aparte kamer gelegd en iedereen kreeg de opdracht om hun eigen ballon op te zoeken. De deelnemers stormden naar binnen en zochten hun ballon, het was een enorme drukte en na 5 minuten had nog niemand zijn eigen ballon teruggevonden. Vervolgens gaf de trainer de opdracht om een willekeurige ballon te pakken, en deze te geven aan degene wiens naam op de ballon stond. Binnen 5 minuten had iedereen zijn eigen ballon terug. De trainer vatte samen: “Iedereen is altijd maar opzoek naar zijn eigen geluk, ze halen de vreemdste dingen uit om het te vinden, maar ons geluk ligt in het geluk van anderen. Geef ze hun geluk, en jij krijgt het jouwe, dit is het doel van het leven als mens”. Deze metafoor hoeft natuurlijk niet perse over geluk te gaan! Hij kan ook gaan over samenwerking, communicatie, leiderschap etc. Daarnaast is het natuurlijk erg leuk om tijdens een presentatie zelf aan de slag te gaan. Ballonnen opblazen, je naam erop schrijven, zoeken, anderen helpen etc. Deze activiteit kan zo 20 minuten in beslag nemen en maakt dat je samen met je publiek op ontdekking gaat in plaats van dat je voor ze staat te praten. Het is niet alleen een sterkere leerervaring voor het publiek, maar ook voor jou als presentator en het is al helemaal ideaal voor mensen met podiumangst! Op ideeën komen Deze 2 voorbeelden zijn slechts een greep uit de mogelijkheden, er zijn talloze van dit soort enorm krachtige fysieke metaforen die jij gewoon kan gebruiken, maar je kan ze natuurlijk ook zelf bedenken. Als je je creativiteit laat stromen vind je zekerweten een sterke metafoor. Tijdens de training “Presenteren als een PRO” is het altijd een feest als we elkaar zelfbedachte metaforen gaan uitproberen.


35

2. Structuur Hoe je je presentatie ook vormgeeft, je zal altijd rekening moeten houden met de structuur. De structuur van je presentatie bepaalt voor een groot deel de mate van aandacht van de luisteraar. Je zal altijd een introductie moeten hebben om de aandacht te pakken, vervolgens ga je de informatie overbrengen of je punt duidelijk maken en als laatste trek je een sterke conclusie, vat je het nog eens mooi samen of maak je een laatste punt om iedereen voor je te winnen. Eenvoudig gezegd heeft de structuur de volgende opbouw: 1. Introductie 2. Midden 3. Conclusie Deze structuur laat nog aardig wat punten open, wat mij betreft is de meest eenvoudige doch effectieve manier om dit alles samen te vatten als volgt: 1. Vertel ze wat je ze gaat vertellen 2. Vertel het ze 3. Vertel ze wat je ze verteld hebt

1. Vertel ze wat je ze gaat vertellen Verwerk in je introductie tenminste de volgende onderdelen: IJsbreker Nut Doel Regels Timing Overzicht

Grapje, anekdote, filmpje, vraag, stelling, shocking fact etc. Wat hebben ze eraan? Waarom zouden ze luisteren? Wat wil je bereiken met de presentatie? Wat verwacht je van ze? Wanneer mogen ze vragen stellen? Hoe lang worden ze geacht zich te concentreren? Wat is de structuur? Wat kunnen ze verwachten?


36

2. Vertel het ze Keep it simple Probeer zoveel mogelijk bij één primair idee te blijven te blijven. Wanneer je gaat proberen om alles in een presentatie te verwerken dan is de kans groot dat al die punten maar half blijven steken bij de luisteraar…als je mazzel hebt. Het is veel effectiever om alle aandacht te investeren in één primair idee. De kracht van 3 Het kan natuurlijk zijn dat er andere, secundaire ideeën zijn die je primaire idee ondersteunen, kies er daarvan 3. Bundeltjes van 3 komen heel prettig het menselijk brein binnen, het is een behapbare hoeveelheid, lekker overzichtelijk. Blader eens terug door dit boek en zie hoe bijna alles in dit boek in 3-en is opgedeeld. 3 dingen die Pro’s onderscheiden, 3 fases van een presentatie die weer allemaal in 3-en zijn opgedeeld etc. Maak een mindmap Zet je primaire idee in het midden en schrijf al je associaties eromheen, ga nog niet opdelen in 3-en maar blijf gewoon vrij associëren en gooi alles eruit. Zie hier bijvoorbeeld de mindmap die ik maakte voordat ik dit boek schreef. Hij is te klein om alles te lezen, dat komt omdat de mindmap te groot is en veel te uitgebreid voor een presentatie.

Pas als je alles eruit hebt gegooid ga je herschikken, dingen ergens anders onderbrengen, schrappen etc. Totdat je uitkomt bij een eenvoudige mindmap met één primair idee, ondersteund door 3 secundaire ideeën die eventueel ieder maximaal 3 tertiaire ideeën krijgen ter ondersteuning.


37

Als ik een presentatie zou geven bij dit boek zou ik het simplificeren tot een aantal kernpunten en daarvanuit verder werken. Op deze manier behoed je jezelf van oneindig blijven ratelen en behoed je het publiek van een informatie overload.

Strategie Er zijn verschillende inhoudelijke strategieën om je ideeën te presenteren. Wat is de beste? Mijn antwoord daarop is altijd: Whatever works! Zolang het je doel bereikt is het prima. Er zijn talloze strategieën mogelijk, zie hieronder een aantal voorbeelden: Chronologie Doorloop het tijdpad van verleden tot heden tot toekomst Oorzaak-gevolg Definieer de symptomen van een probleem, identificeer de oorzaken, suggereer of demonstreer een oplossing OF laat zien hoe huidige oplossingen niet werken en geef een werkende oplossing Voor-nadelen Maak een lijst van alle voordelen van een idee, plan of product, bespreek vervolgens de nadelen en laat zien hoe de voordelen zwaarder wegen. Of andersom. Contrasteren Vergelijk je idee met een ander idee en laat het contrast zien Analogie Vat je idee kort samen en doorloop het dan binnen een andere context

PRO TIP: Geef je een lange lezing van een uur en kom je er niet onderuit om meerdere primaire punten te behandelen? Behandel dan ieder primaire punt als zijn eigen presentatie met een eenvoudige intro-midden-eind structuur. Neem voor elk primaire idee een gelijke hoeveelheid tijd en plan tussen elke mini presentatie een korte focusbooster waarbij men moet staan of bewegen. Zo hou je de aandacht erbij.


38

3. Vertel ze wat je ze verteld hebt “Nou dat was het dan” is geen van de opties. De manier waarop je je presentatie afsluit bepaalt niet alleen hoe krachtig je het idee vastlegt bij de luisteraar maar ook hoe ze jou als presentator zullen herinneren. Werk naar je conclusie toe Geef een korte krachtige samenvatting van wat je verteld hebt, het publiek zal hierdoor begrijpen dat je richting het eind aan het werken bent. Als de situatie en de soort presentatie zich ervoor leent, controleer dan of er nog vragen zijn. Soms doe je dat bewust niet. Wanneer je bijvoorbeeld een sales pitch in elkaar zet werk je zo sterk naar een “call to action” toe dat je de luisteraar in een soort gedachtenfuik brengt. Aan het eind kan de luisteraar alleen nog maar denken “IK WIL DAT HEBBEN” als je ze dan vragen laat stellen kunnen ze gaan twijfelen. Aan de andere kant, als ze nog twijfelen kan je ze juist vragen laten stellen om hun twijfels van tafel te vegen en alsnog over te halen. Pro’s besluiten dit vaak terplekke. De closer • Leg alle focus op de kern van je primaire idee • Maak de cirkel rond: Herhaal je allersterkste argument nog eens, verwijs naar je ijsbreker, je mooiste voorbeeld of je probleemstelling. • Vertel ze welke actie ze moeten ondernemen

PRO TIP Pro’s werken naar een climax toe. Hun lichaamstaal wordt sterker, agressiever bijna, handgebaren worden groter. De dynamiek in hun stem wordt sterker, ze gaan opeens fluisteren of juist harder spreken. Hun taalgebruik wordt bombastischer met veel gebruik van krachtige termen en superlatieven. Ze laten een duidelijke, sterke emotie zien. Hiermee creëren ze een spanning, een anticipatie, de luisteraar krijgt het gevoel dat er iets gaat komen en zit op het puntje van zijn stoel. Als deze spanning voelbaar aanwezig is sluit de pro af met een onomstotelijke oneliner die het publiek uit de spanning verlost en doet uitbarsten in applaus. Bekijk eens een campagne speech van president Obama en je weet precies wat ik bedoel.


39

HOOFDSTUK 3.3 PERFORM


“

“

He who wants to persuade should put his trust not in the right argument, but in the right word. The power of sound has always been greater than the power of sense – Joseph Conrad

40

Perform Na de prepare en produce fase heb je alle voorwaarden op een rij om een uitstekende performance neer te zetten. Je doet er goed aan om je presentatie altijd als performance te zien, ik hoor wel eens mensen zeggen “maar ik hoef alleen maar wat saaie cijfers te presenteren” waarop ik zeg: “hoe saaier de cijfers, hoe beter je performance moet zijn”. Mensen hechten niet aan inhoud maar aan de persoon die de inhoud brengt. Als jij saaie cijfers presenteert zullen ze een saaie presentatie onthouden en dus een saaie presentator. Een Pro weet dat hij zichzelf presenteert en zal dus overal een performance van maken. In dit hoofdstuk de volgende onderdelen: Mentale focus Voordat we de communicatiemiddelen gaan bespreken wil ik eerst aandacht besteden aan zorgen, zenuwen en podiumangst. Communicatiemiddelen 1. Verbale communicatie 2. Non-verbale communicatie 3. Visuele hulpmiddelen


41

Mentale focus Eerder in dit boek benoemde ik al hoe belangrijk de aandacht van de luisteraar is, maar jouw aandacht is minstens net zo belangrijk, zo niet belangrijker. Jouw focus als presentator bepaalt de intensiteit, autoriteit en uitstraling waarmee je het podium betreedt. Als ik zelf de juiste mentale focus heb gevonden dan noem ik dat mijn “flow” of mijn “zone”. Als ik in de flow zit ben ik alert, scherp en voor 100% aanwezig bij mijn eigen presentatie. Aanwezig? Je bent toch altijd aanwezig bij je eigen presentatie? Niet altijd, mensen die last hebben van zenuwen en podiumangst zijn vaak zo bezig met zich zorgen maken dat ze zelfs tijdens hun eigen presentatie nog een stemmetje horen dat zegt “er kan iets mis gaan, staat je gulp open? Ben je niet iets vergeten? Die mensen zijn slimmer dan jij! Je gaat voor gek staan!” etc. Dit stemmetje is een leugenaar, een oplichter. Waarom hebben we deze stem? In het kort gezegd is het omdat we te intelligent zijn. Ons brein is constant bezig ons te beschermen, dat is zijn taak. Om ons zo goed mogelijk te “beschermen” probeert het constant de toekomst te voorspellen. Klinkt heel cool, de toekomst voorspellen, maar in de praktijk komt het er helaas op neer dat je een groot deel van je hersencapaciteit en fantasie gebruikt om een levendige voorstelling te maken van je allergrootste angst. Vervolgens zet je brein deze om in een waarschuwing in de vorm van dat stemmetje en zegt: “RAAD EENS WAT ER MET JOU GAAT GEBEUREN!!” Dat stemmetje is een programmering uit je opvoeding, je schooltijd en andere dingen die je mee hebt gemaakt. Waar dit stemmetje precies vandaan komt en hoe je deze kan africhten is de focus van mijn boek “MindLift – Mentale Fitness voor het Moderne Brein” en valt buiten de scope van dit boek. Wel zal ik je in dit boek een aantal voorbeelden en praktische tips geven om hier mee om te gaan zodat je je flow kan vinden en volop aanwezig op het podium kan staan.


42

Zorgen – de leugens van je brein Op het moment dat je het podium betreedt, en vlak daarvoor gaan je lichaam en je brein je signalen sturen. Klamme handen, vlinders in je buik, verhoogde hartslag, droge mond etc. We hebben geleerd dat deze verschijnselen stress of zenuwen betekenen en dat er iets mis zal gaan, het voelt zelfs alsof je ziek bent. Maar in feite is dat helemaal niet zo, waarom zou je lichaam ziek worden elke keer als je iets belangrijks gaat doen? Ik vind dat een vreemde redenatie, je briljante lichaam verdient meer credit dan dat. Wat nou als die verschijnselen betekenen dat je lichaam zich aan het voorbereiden is op een prestatie? Al die verschijnselen zijn of de oorzaak of het gevolg van meer zuurstof en adrenaline in je bloed, twee stofjes die je prestatievermogen sterk vergroten. Als er één ding is dat je meeneemt van dit boek om je presentatie skills echt tot dat van een Pro te verheffen is dit het wel: Je kan veel meer dan je denkt, de stressverschijnselen die je voelt vlak voordat je iets engs gaat doen zullen je in een hogere staat van zijn brengen. Je komt “in je zone” of in je “flow state”. Een staat van verhoogde paraatheid, een staat van intense aanwezigheid waarin je open staat voor impulsen die je anders niet zou ontvangen, waarin je kan presteren boven je eigen niveau. In de zone Als je in deze staat bent voelt het alsof je vliegt, de zaal hangt aan je lippen, je voelt aan hoe je de zaal kan bespelen, ze lachen, applaudisseren en luisteren in intense stilte naar je beste verhaal, je verlaat het podium met staande ovatie en je denkt bij jezelf: “wow, wie was dat net op het podium?”. Laat me duidelijk maken dat dit geen New-Age gelul is, Pro’s kennen deze staat maar al te goed en kunnen zichzelf er bewust naartoe brengen. Dit is iets wat tijd, ervaring, maar vooral oefening vergt en in de training “Presenteren als een Pro” gaan we hier dieper op in. Voor nu zal ik je een aantal eenvoudige tips geven.


43

Reken als eerste af met de 2 meest voorkomende zorgen: Zorg 1: Maar wat nou als ze me stom vinden? Boehoe, wat nou als de andere kindertjes je stom vinden? Ga je huilen in een hoekje? Nee, je bent niet meer op het schoolplein. Laat me iets verklappen: iemand gaat het stom vinden, misschien wel meerdere mensen. Er is altijd iemand die het stom vindt, misschien is het een of andere zeiksnor die niks beters te doen heeft, misschien wel die ene persoon die je supercool vindt en waar je tegenop kijkt. Het punt is: Je hebt er geen controle over. Je kan de beste presentatie ooit geven en er is altijd iemand die het stom vindt. Toen ik 20 was stond ik eens voor een zaal van 1500 zakenmensen, hoeveel zouden het stom gevonden hebben? Geen idee, misschien wel 1500, maar ik vond het geweldig. Stom of niet, ik ging mijn best doen, ze moesten toch echt naar mij luisteren. Laat ik het kort samenvatten met deze quote: “Je kan de sappigste, rijpste perzik ter wereld zijn, maar er is altijd wel iemand die een hekel heeft aan perziken”. Zorg 2: Maar wat nou als er iets mis gaat? Dan gaat er iets mis en dan los je het op. Je kan nooit voorspellen wat er mis gaat. Als je de prepare en produce fasen goed hebt gedaan ben je zo goed voorbereid dat je elk probleem kan oplossen. Het belangrijkste is dat je niet elke seconde van je presentatie vastlegt. Hoe meer je vastlegt hoe afhankelijker je bent van je plan en hoe makkelijker iets niet volgens plan gaat. Leer het niet uit je hoofd maar vertrouw erop dat je er klaar voor bent. Ik zie het altijd maar zo: als er overduidelijk iets mis gaat en ik los het terplekke op zonder van mijn koers te raken zal de zaal des te meer overtuigd zijn van mij als presentator.


44

Jouw focus is hun focus Ik heb wel eens een half uur voor een zaal gestaan met een verdachte witte vlek op mijn broek, ik had gemorst met de yoghurt (echt waar!) op een zeer ongunstige plek. Ik had het niet eens door, ik zat in mijn zone en de presentatie ging super, het publiek was op mijn presentatie gericht en niet op de vlek. Als ik er zelf zorgen over zou hebben en er op zou gaan focussen door er naar te gaan kijken of te proberen het te verbergen dan zou ik de aandacht van het publiek er ook op vestigen. Naar mijn kruis kijken of proberen er iets voor te houden zou niet bepaald bevorderlijk zijn geweest. Er zullen vast mensen geweest zijn die het zagen, maar omdat ik onbezorgd verder ging met mijn presentatie deden zij dat ook. De focus die je uitzendt krijg je ook terug. De kwaliteit van je presentatie wordt bepaald door de focus van je aandacht. Alles waar je focus op legt zal groeien. Wanneer je je focust op alle dingen die mis kunnen gaan of alle redenen dat ze je stom vinden zal die overtuiging gaan groeien. Jouw overtuiging bepaald hoe je je gedraagt en hoe je je gedraagt bepaald je resultaat. Als jij er van overtuigd bent dat ze je stom vinden en daar je focus op legt zal je je stom gaan gedragen en zullen ze je stom vinden.


45

Maak een ritueel Dit is de beste en eenvoudigste tip die ik je kan geven om in de zone te komen. Maak een ritueel dat je doorloopt voordat je aan een presentatie begint. Dit ritueel doe je ook voordat je je presentatie voorbereidt en oefent. Wanneer je brein zorgen op je afvuurt over alles wat onbekend is, dan kan het je helpen omdat gevoel in een bekend referentiekader te plaatsen, daar dient je ritueel voor. Elke keer dat jij die zenuwen voelt doe je je ritueel, en het ritueel brengt je in je zone, hierdoor zal je brein die twee dingen met elkaar gaan associëren. Zo zal je zelfs merken dat als je je ritueel gaat uitvoeren, dat je lichaam dan automatisch die positieve zenuwen gaat creëren en je jezelf in de zone kan brengen. Hier wat voorbeelden van handelingen die je in je ritueel kan verwerken: • • • • •

Affirmaties: positief geformuleerde zinnen die je tegen jezelf herhaalt Meditatie en ademhalingsoefening Stemoefeningen zoals toonladders Een bepaald liedje afspelen (Eye of the Tiger!) Een bepaalde smaak of geur tot je nemen

Nu we alle zorgen, zenuwen en podium angsten uit de weg hebben is het tijd om bezig te gaan met de daadwerkelijke performance. Presenteren is communiceren. In het volgende deel: 1. Verbale communicatie 2. Non verbale communicatie 3. Visuele hulpmiddelen Het is erg lastig om verbale communicatie in zijn volledigheid te bespreken in een boek aangezien dingen als ritme, intonatie en dynamiek niet in tekst te vatten zijn. Het zelfde geldt voor non-verbale communicatie waar dingen als lichaamshouding, handgebaren en oogcontact een grote rol spelen. Zodoende zal ik deze punten kort en kernachtig bespreken.


46

1. Verbale communicatie Het vermogen om te spreken geeft ons het vermogen om op een heel hoog niveau te communiceren. Gesproken presentaties blijven interessant door rekening te houden met: 1. Ritme 2. Intonatie 3. Dynamiek 1. Ritme Ritme heeft te maken met de manier waarop je je woorden indeelt in de tijd en heeft kortweg te maken met 3 factoren: Ritme factor 1: Tempo Wissel in tempo, versnellingen en vertragingen maken het een interessante rit. Als je constant in hetzelfde tempo blijft wordt het vanzelf saai. Tempo is gedeeltelijk afhankelijk van je ademhaling Ritme factor 2: Ademhaling Voor een goed spreekritme is een goed ademritme belangrijk. Buikademhaling zorgt ervoor dat je je ritme onder controle houdt en je stem het langer volhoudt. Neem de tijd om te ademen zodat je niet buiten adem raakt. Ritme factor 3: Herhaling Herhaling in stemgebruik zorgt ervoor dat je echt in een ritme komt. Herhaling zorgt voor herkenning en dat maakt het makkelijker voor de luisteraar om de aandacht erbij te houden. Herhaal bijvoorbeeld een aanzet van een zin steeds op dezelfde manier; “ik vind het ge-wel-dig dat huppeldepup, ik vind het ge-wel-dig dat zus en zo”. 2. Intonatie Intonatie heeft meer te maken met hoe je iets zegt dan met wat je zegt. Je stem heeft een enorm bereik en het zou zonde zijn om die eentonig te laten klinken. Wissel dus tussen laag en hoog, gebruik een iets lagere stem voor rustigere serieuzere stukken. Wanneer je juist wil enthousiasmeren zal je iets hoger in je stem zitten. Dit is geen verschil van hele octaven, intonatie is subtiel, het eenvoudigste voorbeeld van intonatie is de manier


47

waarop het einde van je zin wat hoger klinkt wanneer je een vraag stelt. Niks geeft zoveel intonatie aan je stem als emotie, sta het dus toe om je emotie door je stem te laten klinken. Zorg ook voor ritme in je intonatie. 3. Dynamiek Dynamiek gaat over volume, oftewel: hard en zacht. De dynamiek van je stem wisselt automatisch, zo heb je leren praten. Het kan enorm effectief zijn om bewust verschillen in dynamiek aan te brengen. Als je een punt op een bepaalde manier wil brengen kan je volume heel veel schelen. Bijvoorbeeld: wanneer je gebruik maakt van de oorzaak-gevolg strategie kan je een aantal oorzaken opsommen en steeds toenemen in dynamiek alsof je naar een climax toewerkt, tot het punt dat je bijna schreeuwt, opeens laat je een stilte vallen, ga je naar je laagste dynamiek en fluister je “maar laat me een geheimpje verklappen…” en daar plaats je je primaire idee. Die komt wel binnen!

PRO TIP: Neem jezelf op Voor de meeste mensen is het een nachtmerrie om zichzelf terug te horen, het kan inderdaad vervelend zijn maar geloof me: het went. Je moet even doorbijten want het kan zeer confronterend zijn maar daarom doe je het juist. Je kan beter jezelf ermee confronteren in de veilige omgeving van je eigen huis dan dat je publiek zich zit te ergeren aan een van je spreekgewoontes. Het levert enorm veel op om kritisch naar jezelf te luisteren en jezelf te betrappen op dingen die beter kunnen. Sommige presentators hebben een bepaalde spreekgewoonte die storend kan zijn, een klassiek voorbeeld is “uhm” zeggen voor elke zin of “zeg maar” na elke zin. Dit soort spreekgewoonten zijn zo ingeburgerd dat je ze zelf niet eens merkt, zodra je je er bewust van bent kun je jezelf corrigeren. Het kan ook enorm effectief zijn om iemand om feedback te vragen, het nadeel is alleen dat veel mensen feedback vragen uit hun directe omgeving. Dit is een nadeel omdat mensen die je goed kent je vaak niet willen kwetsen en daarom niet eerlijk zijn, ook is feedback geven een kunst op zich. In de cursus “Presenteren als een PRO” besteden we hier veel aandacht aan en maken we menig openbaring mee.


48

PRO TIP: Spreken is zilver… Laat eens een stilte vallen, een echte stilte. Stiltes creëren spanning en kunnen je helpen om de aandacht er ineens bij te pakken. Als je een poosje vrij luid aan het praten bent raakt het publiek gewend aan dat volume en zal het de aandacht verliezen. Soms zullen ze zelfs met de buurvrouw gaan kletsen op een lager volume, waardoor je het niet eens doorhebt. Stiltes hebben enorm veel autoriteit omdat niemand de eerste wil zijn die de stilte breekt. De krachtigste stilte die ik heb meegemaakt was toen een spreker een serie oorzaken aan het escaleren was zoals in het voorbeeld bij dynamiek, vervolgens was er een stilte van 5 seconden, hij fluisterde zijn primaire idee in een krachtige oneliner en staarde toen in stilte de zaal in met een intense blik. Het was een stilte van ongeveer een minuut maar het voelde als een jaar. Het bleef muisstil, de boodschap was overgekomen en in die minuut overpeinsde iedereen in het publiek de significantie van zijn statement. De stilte werd doorbroken door een enorm applaus. Schaakmat voor deze Pro!

2. Non-verbale communicatie Een groot deel van onze communicatie verloopt non verbaal, non-verbale communicatie is divers en heeft een enorm spectrum, van grote bewegingen en gebaren tot iets subtiels als oogcontact. Ook non-verbale communicatie is lastig te behandelen in geschreven tekst maar ik zal in dit hoofdstuk de basis bespreken in relatie tot presenteren. Houding Simpelweg de houding van je lichaam, de manier waarop je staat in je meest neutrale stand kan al een enorme autoriteit uitstralen. Er is veel literatuur toegewijd aan houding en ik zou er een apart boek over kunnen schrijven maar de belangrijkste punten leg ik graag uit aan de hand van superman. Superman gaat door het leven als Clark Kent, zijn sullige menselijke alter ego. Heb jij je wel eens afgevraagd waarom superman met een bril en in normale kleding opeens niet meer herkend wordt? Klinkt als een slecht


49

doordachte vermomming van de schrijvers, maar misschien is dat toch niet zo. Ik denk dat in het echte leven heel veel mensen hun superkrachten verbergen achter een zwak postuur. Krachtige, succesvolle mensen komen niet krachtig en succesvol over door de kleding die ze dragen maar door de uitstraling die ze hebben en die wordt voor een groot deel gevormd door je houding. Clark Kent en Superman zijn een uitstekend voorbeeld van hoe dezelfde persoon volledig anders overkomt door simpelweg de houding aan te passen. Dit is hoe Clark Kent erbij staat:

Kin omlaag Hangende schouders

Ruggengraat ingezakt Bekken naar voren gekanteld Armen hangen slap langs het lichaam

Knieën wijzen naar elkaar toe

Voeten wijzen naar binnen Gewicht leunt op de tenen Verschillende wetenschappelijke onderzoeken hebben aangetoond dat deze houding zwakte uitstraalt en dat mensen met een zwakke houding minder serieus genomen worden. Sterker nog onderzoek heeft aangetoond dat slechts twee minuten in een zwakke pose staan ervoor kan zorgen dat je minder testosteron en meer cortisol aanmaakt. Oftewel: zelfs hormonaal ben je minder zeker van jezelf en gevoeliger voor stress!


50

En dan nu, Superman:

Kin omhoog Schouders recht Borst naar voren Rug recht

Bekken lichtelijk gekanteld

Knieën licht gebogen

Voeten wijzen lichtelijk naar buiten Gewicht leunt op de hakken

Deze power-pose straalt gezag en zekerheid uit. De handen in de zij lijken misschien wat overdreven voor tijdens een presentatie maar dat kan zo nu en dan zeker geen kwaad. Doordat de elle bogen naar buiten steken maak je jezelf groter en straal je meer dominantie en dus autoriteit uit. Als je je handen langs je zij laat hangen zorg er dan voor de je schouders niet mee gaan hangen. Deze houding straalt niet alleen naar buiten, maar ook naar binnen. Wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat slechts twee minuten in deze houding de aanmaak van testosteron verhoogd en cortisol verminderd. Oftewel: Zelfs hormonaal ben je zekerder en minder stressgevoelig. Zodoende is het een uitstekend ritueel om al vóór je presentatie een paar minuten in deze houding te gaan staan.


51

PRO TIP: Zoek een spiegel op en wissel eens een paar keer tussen jouw Clark Kent en Superman. Film jezelf terwijl je wisselt tussen de twee en let vooral op de manier waarop je je voelt terwijl je wisselt.

Beweging In het thema houding kun je spreken van absolute waarheden. De ene houding is gewoon goed en de ander gewoon niet. Wanneer het gaat om beweging is alles mogelijk, het is een kwestie van je stijl vinden, alles kan werken maar het sleutelwoord is: balans. Persoonlijk ben ik nogal een stuiteraar. Als ik niet uitkijk stuiter ik als een mafkees het podium over. Mijn beweeglijkheid heeft ook zijn voordelen, ik kan vrij eenvoudig dingen fysiek uitbeelden en ik loop gemakkelijk door de zaal heen. Ik voel me op mijn gemak wanneer ik van positie verander in de zaal. Ik sta net zo makkelijk achter in de zaal te praten als voorin. Ik beweeg veel met mijn handen (blijf toch een beetje een rapper) en beeld graag dingen uit. Om mijn presentatie in balans te brengen kies ik ervoor om soms helemaal niet te bewegen. Als ik namelijk opeens stil sta terwijl men net gewend is dat ik beweeg creëert dat weer spanning, deze spanning gebruik ik bijvoorbeeld om opeens een heel serieus verhaal te vertellen of diepzinnig punt te maken. Ook hier kan minimalisme weer enorm sterk zijn, bekijk eens een campagne speech van Obama, deze haal ik vaker aan omdat zijn campagne speeches behoren tot de sterkste performances ter wereld. Obama beweegt heel weinig, maar wanneer hij een sterk punt maakt tilt hij zijn hand op en maakt hij precies een vuist op het moment dat hij zijn meest kernachtige woord plaatst. Die minimale beweging maakt het publiek helemaal wild. Mimiek Wijlen cabaretier Toon Hermans was meester van de mimiek. Er is een conference waar hij zich realiseert dat hij zijn tennisracket is vergeten en zijn hulp vraagt om deze even te halen “Johnny, haal even mijn tennisracket”. Johnny gaat op pad en meneer Hermans heeft even geen


52

materiaal. Hij staat stil voor zijn microfoon en kijkt het publiek in. Met een paar subtiele veranderingen in zijn gelaatsuitdrukking werkt hij gedurende een minuut of 3 het gehele publiek in een ongekende slappe lach. Je hoort het publiek bijna stikken van het lachen. Met je gezichtsuitdrukking kan je veel bereiken, je kan je publiek laten zien dat je sarcastisch bent of dat je juist heel serieus bent. Wanneer je tijdens een presentatie gebruik wil maken van mimiek moet je je realiseren dat je afstand hebt tot je publiek en dat het belangrijk is om je gelaatsuitdrukkingen uit te vergroten. Dit heb ik ooit eens geleerd van een musicaldocent, musicalsterren moeten een hele sterke uitvergrote mimiek hebben om iedereen te bereiken, ze hebben niet de luxe van de close-up die een filmster wel heeft. Hetzelfde geldt voor jou als presentator, wanneer je bewust je mimiek wil gebruiken, doe het dan groot!

PRO TIP: Smile! J Waar je presentatie ook over gaat, probeer altijd een of meerdere momenten te vinden waarin je iemand glimlachend aankijkt. Dit kan je op 101 manieren doen, een hele simpele is om gewoon eens tussen 2 zinnen in heel kort te stoppen met praten, even iemand glimlachend aankijken, en weer verder te spreken. Het klinkt raar maar men heeft zo oneindig veel positieve associaties met een glimlach dat het de welwillendheid van je publiek om te luisteren enorm vergroot. Alleen al het kijken naar een normale J zorgt er al voor dat je hersenen allerlei positieve emoties naar voren brengen. Ik heb dit wel eens getest op een zaal. Voordat ik begon met spreken ben ik gewoon stil op het podium gaan staan en de zaal in gaan kijken met een flinke glimlach op mijn gezicht. Ik stond daar gewoon met een sterke houding glimlachend oogcontact te maken met zoveel mogelijk mensen. Binnen een minuut zat de hele zaal - die aanvankelijk nog wat rumoerig en ongeconcentreerd aan het wachten was – collectief naar mij te glimlachen, en ik naar hen. Klinkt als een awkward situatie maar er hangt toch al snel iets magisch in de lucht wanneer een hele zaal vol mensen vriendelijk naar je kijkt en glimlacht. Probeer het eens J


53

3. Visuele hulpmiddelen Visuele hulpmiddelen kunnen de kwaliteit van je presentatie vergroten, met de nadruk op “hulpmiddelen” en “kunnen”. Er is de afgelopen jaren een misvatting ontstaan dat je PowerPoint je presentatie is, deze misvatting heeft gezorgd voor een vloedgolf aan waardeloze presentaties die verpest worden door verkeerd gebruik van PowerPoint. Gelukkig heeft de online presenteer omgeving Prezi daar enigszins verandering in gebracht. Toch heeft ook Prezi weer zijn eigen nadelen omdat het mensen verleidt om overdreven veel effecten te gebruiken. Ongeacht welk presentatie programma je gebruikt, het blijft altijd een hulpmiddel en je mag er nooit volledig van afhankelijk zijn. Als je je presentatie ook zonder slides kan doen, maar de slides er zijn om te ondersteunen, dan ben je goed bezig. Er zijn een paar dingen die altijd een goed idee zijn en bepaalde dingen die altijd een slecht idee zijn: Slecht idee - Je gehele tekst letterlijk woord voor word op je slide zetten en dan oplezen vanaf je slide - Overmatig gebruik van bulletpoints - Storende kleurcombinaties van te felle kleuren - Overmatig gebruik van animaties waarbij elke letter vanuit verschillende hoeken het beeld in komt rollen en stuiteren - Teveel ideeën per slide of teveel slides per idee - Gebruik van onduidelijke of versierde lettertypes - Te kleine letters - Naar je slide kijken terwijl je praat (rug naar het publiek)

Goed idee - 1 belangrijk idee per slide - Maximaal 3 slides per belangrijk idee - Gebruik weinig tekst en maar afbeeldingen en filmpjes - Gebruik je slide niet als informatiebron maar om je punt te versterken of je verhaal interessanter te maken - Gebruik schreefloze lettertypes zoals bv Arial


54

Als laatste 2 slides over het zelfde onderwerp naast elkaar: Slecht voorbeeld

Goed voorbeeld


55

IN ÉÉN OOGOPSLAG Er zijn 3 dingen die pro’s onderscheiden van de rest: 1. Pro’s presenteren zichzelf 2. Pro’s gebruiken hun natuurlijke autoriteit 3. Pro’s kennen hun eigen krachten Het maken van een professionele presentatie bestaat uit 3 fasen 1. Prepare: Zorg dat je een duidelijk doel voor ogen hebt, onderzoek hoe je dat doel het best kan bereiken voor je publiek en stem je situatie erop af. 2. Produce: De aandacht van je publiek is het je meest kostbare goed, behandel het als zodanig. Varieer in vorm en inhoud. Vertel goede verhalen en gebruik fysieke metaforen om je presentatie tot leven te brengen. Hou het simpel; vertel ze wat je ze gaat vertellen, vertel het ze, vertel ze wat je ze verteld hebt. 3. Perform: Vertrouw op je eigen vermogens, leer stressfactoren herkennen als kansen om nog beter te presenteren. Maak echt contact met je publiek, kijk ze aan, lach naar ze. Sta stevig en zeker op het podium zonder je superkrachten te verhullen. Gebruik je stem om ze op het puntje van hun stoel te krijgen. Ondersteun je presentatie met krachtige beelden en sterke oneliners.


56

SOMMIGE DINGEN MOET JE MEEMAKEN Allereerst wil ik je bedanken dat je de tijd hebt genomen om dit boek te lezen. Het was een enorme klus om 12 jaar ervaring te destilleren tot een zo kort en krachtig mogelijk document dus ik hoop van harte dat je heeft geholpen om je presentatie skills tot een nieuw niveau te brengen. Als je wat hebt gehad aan het boek wil ik je vragen om het door te sturen aan zoveel mogelijk mensen die er wat aan zouden kunnen hebben. Hoezeer ik ook hou van boeken schrijven en lezen, sommige dingen zijn niet in tekst te vatten. Het bestuderen en begrijpen van stof is de eerste stap, de volgende stap is om het in praktijk te brengen, zodoende wil ik je aanmoedigen om zoveel mogelijk van wat er in dit boek staat uit te proberen en om te kijken hoe het voor je werkt. Als je behoefte hebt aan meer informatie, persoonlijke begeleiding, motivatie of inspiratie. Aarzel dan niet om contact met mij op te nemen via [email protected]. Hier kun je mij vragen om extra tips of begeleiding. Op www.KaspervanderMeulen.nl vind je meer informatie over mij en de mogelijkheden om mij te boeken als spreker of trainer bij je evenement, congres of teamdag.


57

INTRODUCTIE MINDLIFT LEARNING [WWW.PRESENTERENALSEENPRO.NL]

Recommend Documents