‘Vroegwijs’, dat ben je als er in je jeugd iets gebeurt waardoor je in één klap volwassen wordt. Maar ook wanneer je al jong een grote verantwoordelijkheid op je neemt.
Interviews: Joan Makenbach. Fotografie: Rolinda Windhorst
5-41
Esther
Esther Radstaak (45) kreeg op haar twaalfde kanker. Ze ging als kind het ziekenhuis in en kwam er twee jaar later, als volwassene, weer uit. “Ik herinner me de eenzaamheid van mijn eerste nacht in het ziekenhuisbed. Ik kon niet slapen vanwege de pijn, maar durfde de verpleging niet te bellen omdat ik bang was dat ze me kinderachtig zouden vinden. In mijn buik zat een gezwel ter grootte van een watermeloen. Al op de operatietafel bleek dat het foute boel was, een kiemceltumor had zich in mijn rechtereierstok genesteld. Een tijd van operaties en chemo’s volgde. Het was ver vóór ouderparticipatie en er waren nog geen Ronald McDonaldhuizen. Om drie uur ’s middags was het bezoekuur, verder was ik alleen. Als ik een naar onderzoek moest ondergaan, hielden niet mijn ouders mijn hand vast, maar een verpleegkundige. Ook na een operatie lag ik alleen op een kamer. Traumatisch, maar op dat moment heb je dat niet in de gaten. Je ondergaat het om gezond te worden. Nadat het gezwel operatief was verwijderd, moest ik nakuren omdat er nog cellen aanwezig waren. Kinderen uit mijn klas waren jaloers: ‘Jij bent weer lekker vrij’. Zij hadden geen idee, maar ik was jaloers op hen. Mijn puberteit was weg. Nooit heb ik me bijvoorbeeld als een gewone puber afgezet tegen mijn ouders. Ik voelde me schuldig dat ik ons gezin zo veel last had bezorgd door ziek te worden. Ik probeerde extra lief te zijn en was altijd aan het pleasen. In het ziekenhuis had ik veel kinderen zien sterven, maar ik kon nergens naartoe met mijn verdriet Ook later stuitte ik op onbegrip. Zeventig procent van alle kinderen die toen kanker kregen, overleden. Als kanker-survivor moest ik dus blij en opgelucht zijn dat ik nog leefde. Jarenlang stopte ik de ziekenhuistrauma’s uit mijn jeugd diep weg. Totdat in 2004 mijn dochter Marloes bijna dezelfde leeftijd bereikte als waarop ik ziek werd. Ineens kwamen de gebeurtenissen in alle heftigheid terug. Ik verloor de grip op mijn leven en sleepte me door de dagen. Het mailtje naar de oncoloog, bij wie ik nog steeds voor controle liep, was mijn redding. Zij stuurde mij naar een gespecialiseerd psycholoog die een post-traumatisch stressyndroom constateerde. Na vier jaar van bijna wekelijkse therapie, heb ik mijn levenslust weer terug. Het verleden kan ik niet veranderen, het heeft me gemaakt tot wat ik ben: een vrouw met een groot empatisch vermogen. Om anderen te helpen en artsen inzicht te geven, schreef ik een autobiografie over mijn leven na kinderkanker: Je moet het durven, een leven na kinderkanker. De opbrengst schenk ik aan de Kanjerketting, voor kinderen met kanker.”
“In het ziekenhuis had ik veel kinderen zien sterven, maar ik kon nergens naartoe met mijn verdriet” Vest (DtLM), tuniek (10Feet), laarzen (Duo), panty (Hema).
5-42
PERSOONLIJK
Hidde van Koningsveld (17) solliciteerde afgelopen zomer naar de functie van burgemeester in Utrecht. “Vroegwijs zijn, heeft vaak een negatieve bijklank en daarom zou ik mezelf niet zo willen noemen, liever vroeg volwassen. Ik kom uit een gewoon gezin, heb een oudere broer, maar we werden wel erg gestimuleerd om onze talenten te ontwikkelen. Op mijn achtste volgde ik de cursus Breng je speelgoed tot leven, een opleiding animatiefilms maken. Met die technieken ben ik aan de slag gegaan. Ik leerde de kunst van ‘stop motion’, kocht een programma en maakte filmpjes met mijn webcam. Dat werd steeds professioneler en sinds 2012 heb ik een eigen bedrijf. Ik maak videoproducties voor onder andere Scholieren.com, schreef artikelen voor de eindexamensite van Nu.nl en loop soms mee bij EenVandaag. Vorig jaar werd ik ‘7Days jongere van het jaar’ en won ik een prijs met mijn documentaire Greekonomics over de Griekse crisis en Grieken in Nederland. Bijzonder voor een zeventienjarige? Ach, ik vind het vrij normaal. Ik verkeer nu eenmaal in een wereld waar veel meer jongeren eigen bedrijfjes hebben. Ik ben lid van de Young Creators Facebookgroep en actief als Jonge Democraat. Dat ik mijzelf onlangs aanbood als burgemeester van Utrecht ligt in dat verlengde. Ik wilde een statement maken dat jongeren zich ook best met politiek bemoeien. Dat is gelukt. Amper een paar uur nadat ik mijn sollicitatiebrief verzond, zat ik al in de uitzending van RTV Utrecht. Daarna volgden RTL Late Night, diverse kranten en radiostations. Bovendien was ik één van de acht van de in totaal 26 sollicitanten die op gesprek mochten komen op het stadhuis. Vond ik wel een mooi signaal van de gemeente. Of ik ook nog dingen doe die bij mijn leeftijd horen? Die vraag krijg ik vaker, maar ja hoor. Ik houd best van een biertje drinken en slap ouwehoeren in de kroeg, en ik ben bijvoorbeeld geen ster in huiswerk maken. Daarvoor moet ik altijd extra gepusht worden door mijn havo-docenten.”
“Ik wilde een statement maken: politiek leeft ook best onder jongeren” Colbert en broek (We), overhemd (Primark), schapenvacht (Texels Vilt via Van Dijk & Ko).
5-43
Heidi
Heidi Castens (36) werd jarenlang mishandeld door haar eigen moeder. Op haar vijftiende vluchtte ze.
“Ik stond erbij en dacht: jullie moesten eens weten wat mijn moeder allemaal doet”
Vest (10 Feet), T-shirt (Repeat), jumpsuit (Esprit).
5-44
“Gister vroeg mijn oudste dochter: ‘Mama, waarom doe jij alles voor anderen en niemand iets voor jou? Oh, ik weet het al, jij wilt geen hulp.’ Klopt, ik ben te eigengereid om hulp te aanvaarden. Liever regel ik het zelf wel. Een overblijfsel uit mijn jeugd waarin ik ongewild te vroeg zelfstandig werd. In mijn allereerste herinnering ben ik vier jaar en zit ik aan tafel met een beker limonade. Mijn moeder vindt dat ik treuzel en gooit een houten klomp naar mijn hoofd. Als ik naar mijn hoofd grijp, is mijn hand helemaal doorweekt van het bloed. In het ziekenhuis moet ik zeggen dat ik tegen de muur ben gevallen. Het is het begin van een vreselijke jeugd vol geestelijke en lichamelijke mishandelingen. Regelmatig zat ik onder de blauwe plekken. Maar toen een vriendinnetje op school tijdens een voetbalpartijtje een blauw oog en een dikke wang opliep, informeerde de juf bij haar wel of het ‘thuis wel goed ging’. Ik stond erbij en dacht: jullie moesten eens weten wat mijn moeder doet! Mijn alleenstaande moeder was een tijd gokverslaafd. Als zij op het Rembrandtplein aan het gokken was, moest ik haar geld komen brengen. Dat ik in mijn pyjama in de tram zat, leek niemand te deren. Maar zelfs toen ik naar de juf stapte en zij een gesprek aanging met mijn moeder, veranderde er niets. Op 23 september 1992, een dag die ik nooit zal vergeten, vluchtte ik naar mijn oma. Met een schaar had ik mezelf uit mijn kamer bevrijd, want mijn moeder sloot me vaak op. Vanaf dat moment hopte ik van het ene naar het andere adres en verbrak ik het contact met mijn moeder. Gek genoeg haalde ik nog wel mijn mavodiploma en ook maakte ik mijn secretaresseopleiding af. Ik was wijs genoeg om de juiste keuzes te maken. Drugs en verkeerde mensen wist ik op afstand te houden en daar ben ik trots op. De verschrikkingen thuis hebben me hard gemaakt voor mezelf, maar ik ben een heel lieve moeder voor mijn twee dochters van dertien en zes. Ik zal hen nooit met één vinger aan raken en vertel ze iedere dag hoeveel ik van ze hou.
PERSOONLIJK
Josje Feller (25) had al op haar negentiende een eigen fabriek met zestig man personeel. “Toevallig had ik net een mailtje beantwoord van mijn vader, die in de fabriek in Litouwen aan het werk was, toen ik even later het afschuwelijke telefoontje kreeg waarin werd verteld dat hij een fatale hartaanval had gekregen. Hij was 52 jaar geworden. Mijn vader was een echte ondernemer. Een keiharde werker die leefde voor zijn werk. Hij bezat in Drenthe, waar wij woonden, een groothandel in houten meubels en in Litouwen een houtfabriek. Toen ik op mijn vijftiende een bijbaantje zocht, ging ik in zijn bedrijf aan de slag. Na school deed ik er de boekhouding, inkoop, administratie en planning. Grappig was dat niemand raar opkeek als ik als jong meisje met bankmedewerkers onderhandelde of contact onderhield met handelaren. Op mijn zeventiende begon ik mijn eigen onderneming. Ik zag een gat in de tussenhandel: ik kocht meubels in bij de fabriek en verhandelde die zelf via Marktplaats. Zonder veel problemen kreeg ik bij de bank een krediet van € 150.000,-. Omdat mijn moeder en zus niets te maken wilden hebben met mijn vadershoutbedrijf, nam ik de leiding over toen hij overleed. Ik was negentien en had een fabriek met zestig man personeel. Mijn hart lag niet bij de houthandel, maar ik voelde me verantwoordelijk voor zijn levenswerk. Voor rouwen had ik geen tijd. Papa overleed in januari en in maart begon ons topseizoen. Na tien maanden stortte ik in. Ik besefte dat ik mijn vaders droom waarmaakte en niet mijn eigen droom. Ik verkocht de houthandel en begon een platform voor vrouwen: Vrouw & Passie. Door middel van evenementen inspireer ik hen te doen wat ze écht willen doen. Nu ben ik 25 en heb een half leven achter de rug. Ik ben hoogzwanger van mijn tweede kind en ook nog oprichter van een collectief van vrijdenkers. Ik denk dat mijn vader me liever had gezien als een succesvolle zakenvrouw dan als wereldverbeteraar, maar ik weet zeker dat hij trots op me zou zijn.”
“Ik voelde me verantwoordelijk voor mijn vaders levenswerk”
Vest, T-shirt, spijkerbroek (alles Queen Mum), pumps (Van Haren), armbandje (Legend), krukje (Intratuin), plaid (privébezit).
5-45
